ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Transcript

1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 (2 ο ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ) ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ποσοστό Ανεργίας ΕΛΛΑΔΑ Καθώς η υλοποίηση των προαπαιτούμενων ενεργειών για τη λήψη της δόσης που εκκρεμεί δρομολογείται, αναμένεται η επιστροφή των επικεφαλής των ΕΕ/ΕΚΤ/ΔΝΤ για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης του προγράμματος στήριξης. Ωστόσο, ανοικτά παραμένουν ζητήματα σχετικά με τα μέτρα του 2014 αλλά και τη φορολόγηση των ακινήτων. Από την άλλη πλευρά, ενθαρρυντική εξέλιξη αποτέλεσε η αύξηση του κύκλου εργασιών στη βιομηχανία και των νέων παραγγελιών στις μεταποιητικές βιομηχανίες τον Αύγουστο, όπως και το πλεόνασμα 1,6 δισεκ. στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε επίπεδο οκταμήνου. Αντίθετα, καθοδικά κινήθηκε τον Οκτώβριο ο δείκτης οικονομικού κλίματος λόγω της επιδείνωσης, κυρίως, των δεικτών στις κατασκευές και τη βιομηχανία. Τέλος, στο -3,9% διαμορφώθηκε ο ρυθμός χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα το Σεπτέμβριο. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Στην Ευρωζώνη, εκτιμάμε ότι σημειώθηκε οριακή επιβράδυνση κατά τη διάρκεια του γ τριμήνου του 2013 στο ρυθμό ανάπτυξης στο 0,2% (τριμηνιαίος ρυθμός), έναντι του 0,3% του β τριμήνου. Για το σύνολο του 2013, εκτιμάμε ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός συρρίκνωσης του πραγματικού ΑΕΠ θα διαμορφωθεί στο 0,3%, εμφανίζοντας βελτίωση έναντι του -0,6% του 2012, ενώ για το 2014 αναμένουμε ανάκαμψη στο 1,1%. Ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης συνιστά η πρόσφατη έγκριση από το Συμβούλιο της ΕΕ του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού για τις τράπεζες και άλλα πιστωτικά ιδρύματα. Η έναρξη λειτουργίας του μηχανισμού εκτιμάται το Νοέμβριο του 2014, δώδεκα δηλαδή μήνες μετά τη δημοσίευση της απόφασης. Επισημαίνεται ότι ο ενιαίος μηχανισμός εποπτείας αποτελεί προϋπόθεση προκειμένου να μπορεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) να προχωρεί με άμεσο τρόπο στην ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Παράλληλα, στις ΗΠΑ, εκτιμάμε ότι σημειώθηκε επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο γ τρίμηνο του 2013 στο 2% (τριμηνιαίος - ετησιοποιημένος ρυθμός), έναντι του 2,5% του β τριμήνου. Για το σύνολο του 2013, εκτιμάμε ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης θα διαμορφωθεί στο 1,6%, εμφανίζοντας σημαντική επιβράδυνση έναντι του 2,8% του 2012, ενώ για το 2014 αναμένουμε επιτάχυνση στο 2,6%. Ηλίας Λεκκός Group Chief Economist Τράπεζα Πειραιώς Οικονομική Ανάλυση και Αγορές researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Αμερικής 4, , Αθήνα Τηλ: (+30) Φάξ: (+30) Το σύνολο του περιεχομένου του παρόντος, συμπεριλαμβανομένων κάθε είδους αρχείων, αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας και προστατεύεται από ελληνικές & διεθνείς διατάξεις. Συνεπώς, απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, μετάδοση, διανομή, έκδοση ή μετάφραση του παρόντος, τμηματικά, περιληπτικά ή συνολικά, χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση της δικαιούχου Τράπεζας Πειραιώς Α.Ε.,. Από την παραπάνω απαγόρευση εξαιρείται η αποθήκευση ή αντιγραφή τμημάτων του παρόντος σε απλό προσωπικό υπολογιστή για αυστηρά προσωπική χρήση, χωρίς πρόθεση εμπορικής ή άλλης εκμετάλλευσης και χωρίς αυτό να σημαίνει τη με οποιονδήποτε τρόπο παραχώρηση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

2 ΕΛΛΑΔΑ Επιδείνωση του δείκτη οικονομικού κλίματος τον Οκτώβριο. Πτώση 1,7% του δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία το Σεπτέμβριο. Αύξηση παρουσίασαν τον Αύγουστο οι δείκτες κύκλου εργασιών στη βιομηχανία και νέων παραγγελιών στις μεταποιητικές βιομηχανίες. Καθοδικά κινήθηκαν οι δείκτες κύκλου εργασιών και όγκου στο λιανικό εμπόριο τον Αύγουστο. Υποχώρησε στο β τρίμ. 13 το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών κατά 9,3% και η τελική κατανάλωσή τους κατά 7,6% σε ετήσια βάση. Πλεόνασμα 1,2 δισεκ. στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τον Αύγουστο. Στα 591 εκατ. η καθαρή εκροή στο ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών. Στο -3,9% διατηρήθηκε ο ετήσιος ρυθμός χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα το Σεπτέμβριο. Τον Οκτώβριο, σύμφωνα με εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία της ΕΕ, ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα υποχώρησε στις 91,2 μνδ (Σεπτ. 13: 93,1 μνδ) σε επίπεδα χαμηλότερα από τα αντίστοιχα στην Ευρωζώνη (97,8 μνδ) και την ΕΕ (101,8 μνδ). Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με τις δυσμενέστερες προσδοκίες στις κατασκευές, τη βιομηχανία και το λιανικό εμπόριο, που αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τις λιγότερο αρνητικές εκτιμήσεις και προβλέψεις στις υπηρεσίες και τη βελτίωση του δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτών. Ειδικότερα, ο δείκτης προσδοκιών στις κατασκευές επιδεινώθηκε σημαντικά και άγγιξε τις -37,1 μνδ, έναντι - 17,8 μνδ τον προηγούμενο μήνα λόγω των πολύ πιο αρνητικών εκτιμήσεων, πρωτίστως, για το πρόγραμμα εργασιών και, δευτερευόντως, των προβλέψεων για την εξέλιξη της απασχόλησης. Ομοίως, οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων στη βιομηχανία ήταν περισσότερο απαισιόδοξες (Οκτ. 13: -9,9 μνδ, Σεπτ. 13: -5,3 μνδ) ως αποτέλεσμα των λιγότερων θετικών προβλέψεων για την παραγωγή τους επόμενους μήνες, των δυσμενέστερων προσδοκιών για το πρόγραμμα εργασιών και των εκτιμήσεων για το ύψος των αποθεμάτων σε υψηλότερα από το κανονικό για την εποχή επίπεδα. Παράλληλα, ελαφρά δυσμενέστερη εικόνα κατέγραψαν οι επιχειρηματικές προσδοκίες στο λιανικό εμπόριο (Οκτ. 13: -22,8 μνδ, Σεπτ. 13: -22,5 μνδ) λόγω, κυρίως, των πιο απαισιόδοξων εκτιμήσεων για την τρέχουσα επιχειρηματική δραστηριότητα. Αντίθετα, το ύψος των αποθεμάτων εκτιμάται σε χαμηλότερο του κανονικού για την εποχή επίπεδο ενώ παράλληλα, οι επιχειρήσεις εμφανίζονται λιγότερο απαισιόδοξες για την πορεία των πωλήσεών τους. Από την άλλη πλευρά, ο δείκτης προσδοκιών στις υπηρεσίες βελτιώθηκε (Οκτ. 13: -7,1 μνδ, Σεπτ. 13: -9,7 μνδ) ως αποτέλεσμα των ευνοϊκότερων εκτιμήσεων για την τρέχουσα επιχειρηματική κατάσταση και το τρέχον επίπεδο ζήτησης. Ωστόσο, δυσμενέστερες είναι οι προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης βραχυπρόθεσμα. Τέλος, ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών διαμορφώθηκε σε λιγότερο αρνητικά επίπεδα (Οκτ. 13: -66,2 μνδ, Σεπτ. 13: -72,2 μνδ) λόγω της άμβλυνσης των απαισιόδοξων προβλέψεων των Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (sa) Ιαν-06 Απρ-06 Ιουλ-06 Οκτ-06 Ιαν-07 Απρ-07 Ιουλ-07 Οκτ-07 Ιαν-08 Απρ-08 Ιουλ-08 Οκτ-08 Ιαν-09 Απρ-09 Ιουλ-09 Οκτ-09 Ιαν-10 Απρ-10 Ιουλ-10 Οκτ-10 Ιαν-11 Απρ-11 Ιουλ-11 Οκτ-11 Ιαν-12 Απρ-12 Ιουλ-12 Οκτ-12 Ιαν-13 Απρ-13 Ιουλ-13 Οκτ-13 Ελλάδα EE-27 Πηγή: European Commission, DG ECFIN 2

3 καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους, τη γενική κατάσταση της οικονομίας και την εξέλιξη της ανεργίας. Παράλληλα, ενισχύθηκε η πρόθεση των καταναλωτών για αποταμίευση Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (ΥοΥ%) 16.0 Όσον αφορά τις εξελίξεις σε κλαδικό επίπεδο, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ: Το Σεπτέμβριο, ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία μειώθηκε στο σύνολο της αγοράς κατά 1,7% σε ετήσια βάση (Σεπτ. 13/Σεπτ. 12: +5,0%). Μείωση σημείωσαν και οι επιμέρους δείκτες, με τη μεγαλύτερη υποχώρηση να καταγράφεται στο δείκτη τιμών παραγωγού εξωτερικής αγοράς (-2,8%, Σεπτ. 13/Σεπτ. 12: +4,5%), ενώ μικρότερη ήταν η πτώση του αντίστοιχου δείκτη της εγχώριας αγοράς (-1,4%, Σεπτ. 13/Σεπτ. 12: +5,1%). Τον Αύγουστο, ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 1,7% σε ετήσια βάση, ωστόσο βραδύτερα από πέρυσι (Αύγ. 12/Αύγ. 11: +2,8%). Η εξέλιξη αυτή συνδέεται κυρίως με την βραδύτερη άνοδο του δείκτη στις μεταποιητικές βιομηχανίες (+1,1%, έναντι Αύγ. 12/Αύγ. 11: +3,1%) καθώς και με την αύξηση του δείκτη στα ορυχεία-λατομεία (+67,4%, Αύγ. 12/Αύγ. 11: -23,9%). Όσον αφορά στις επιμέρους αγορές, μειωμένος ήταν ο δείκτης κύκλου εργασιών της εγχώριας αγοράς (-8,1%, Αύγ. 12/Αύγ. 11: -5,5%) ενώ, αντίθετα, αυξημένος ήταν ο αντίστοιχος της εξωτερικής αγοράς (+16,7%, Αύγ. 12/ Αύγ. 11: +19,0%). Στο ίδιο διάστημα, ο δείκτης νέων παραγγελιών στις μεταποιητικές βιομηχανίες αυξήθηκε κατά 2,7% σε ετήσια βάση, έναντι μείωσης 6,3% τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι. Ειδικότερα, ο δείκτης νέων παραγγελιών της εγχώριας αγοράς μειώθηκε κατά 8,4% (Αύγ. 12/Αύγ. 11: -10,0%), ενώ ο αντίστοιχος δείκτης της εξωτερικής αγοράς επανήλθε σε θετικό έδαφος (10,9%, Αύγ. 12/Αύγ. -3,3%) Ιαν-07 Ιουν-07 Νοε-07 Απρ-08 Σεπ-08 Φεβ-09 Ιουλ-09 Δεικτης Τιμών Παραγωγού (Συνολό Αγοράς) Δεκ-09 Δεικτης Τιμών Παραγωγού αγοράς Εξωτερικού Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Μαϊ-10 Οκτ-10 Μαρ-11 Αυγ-11 Ιαν-12 Ιουν-12 Νοε-12 Απρ-13 Δεικτης Τιμών Παραγωγού Εγχώριας αγοράς Δείκτης Νέων Παραγγελιών στη Μεταποίηση (ΥοΥ%) Ιαν-06 Απρ-06 Ιουλ-06 Οκτ-06 Ιαν-07 Απρ-07 Ιουλ-07 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Οκτ-07 Ιαν-08 Απρ-08 Ιουλ-08 Οκτ-08 Ιαν-09 Απρ-09 Ιουλ-09 Οκτ-09 Ιαν-10 Σύνολο Αγοράς (Μεταποίηση) Εγχώρια Αγορά (Μεταποίηση) Αγορές Εξωτερικού (Μεταποίηση) Δείκτης κύκλου εργασιών & όγκου στο Λιανικό Εμπόριο (ΥοΥ%) Απρ-10 Ιουλ-10 Οκτ-10 Ιαν-11 Απρ-11 Ιουλ-11 Οκτ-11 Ιαν-12 Απρ-12 Ιουλ-12 Οκτ-12 Ιαν-13 Απρ-13 Σεπ-13 Ιουλ-13 Τον Αύγουστο, επίσης, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο χωρίς καύσιμα συνέχισε να κινείται καθοδικά και υποχώρησε κατά 9,5% σε ετήσια βάση έναντι μείωσης 8,1% τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι. Ομοίως, πτώση 9,1% σημείωσε ο δείκτης όγκου χωρίς καύσιμα (Αύγ. 12/Αύγ. 11: -8,8%). -25 Ιαν-06 Ιουν-06 Νοε-06 Απρ-07 Σεπ-07 Φεβ-08 Ιουλ-08 Δεκ-08 Μαϊ-09 Οκτ-09 Μαρ-10 Αυγ-10 Ιαν-11 Ιουν-11 Νοε-11 Απρ-12 Σεπ-12 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δείκτης κύκλου εργασιών στο Λιανικό εμπόριο (εκτος καυσίμων & λιπαντικών) Δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων (εκτος καυσίμων & λιπαντικών) Φεβ-13 Ιουλ-13 Συνεχίστηκε το β τρίμ. του 2013 η πτωτική πορεία του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) όπως προκύπτει από στοιχεία, σε τρέχουσες τιμές, που αφορούν θεσμικούς τομείς της οικονομίας. Ειδικότερα, το διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε κατά 9,3% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό τρίμηνο, από 33,2 δισεκ. σε 30,1 δισεκ. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται, κυρίως, με τη μείωση κατά 13,9% των αποδοχών των εργαζομένων και στον περιορισμό κατά 12,4% των κοινωνικών παροχών προς τα νοικοκυριά. Την ίδια περίοδο, η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ υποχώρησε κατά 7,6% σε σχέση με πέρυσι, από 35,4 δισεκ. σε 32,7 δισεκ. 3

4 Τον Αύγουστο, σύμφωνα με την ΤτΕ, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα ύψους 1,2 δισεκ., μειωμένο κατά 412 εκατ. σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται, κυρίως, στην άνοδο του ελλείμματος του ισοζυγίου των εισοδημάτων (κατά 249 εκατ.) και την εμφάνιση ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων ( -101 εκατ.), που πέρυσι ήταν πλεονασματικό ( 194 εκατ.). Ταυτόχρονα, διευρύνθηκε και το εμπορικό έλλειμμα (κατά 128 εκατ.). Αντίθετα, θετική ήταν η συμβολή του ισοζυγίου των υπηρεσιών, που εμφάνισε πλεόνασμα αυξημένο κατά 259 εκατ. Αναλυτικότερα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αυξήθηκε μέσω της διεύρυνσης του ελλείμματος στο ισοζύγιο καυσίμων (κατά 148 εκατ.) και την εμφάνιση ελλείμματος στο ισοζύγιο πλοίων (από 9,2 εκατ. σε -151,1 εκατ.), εξέλιξη που εν μέρει αντισταθμίστηκε από τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων (κατά 180 εκατ.) - που προέκυψε περισσότερο από τη μείωση των εισαγωγών και λιγότερο από την αύξηση των εξαγωγών. Την ίδια περίοδο, το ισοζύγιο εισοδημάτων κατέστη περισσότερο ελλειμματικό (κατά 249 εκατ.) ως απόρροια των αυξημένων πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Έλλειμμα έναντι πλεονάσματος πέρυσι παρουσίασε το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων ως αποτέλεσμα των μειωμένων μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τη Γενική Κυβέρνηση. Από την άλλη πλευρά, το σημαντικό πλεόνασμα που κατέγραψε το ισοζύγιο υπηρεσιών οφείλεται, πρωτίστως, στις αυξημένες εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες (κατά 313 εκατ.). Παράλληλα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα ετήσια στοιχεία της ΤτΕ, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών το 2012 αναθεωρήθηκε στα 4,6 δισεκ. δηλαδή στο 2,4% του ΑΕΠ έναντι προηγούμενης εκτίμησης για έλλειμμα της τάξεως των 6,5 δισεκ. (3,4% του ΑΕΠ). Η εξέλιξη αυτή συνδέεται α) με την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών κατά 418 εκατ. μέσω ισόποσης μείωσης των τακτοποιητέων στοιχείων και β) με την αναταξινόμηση 1495 εκατ. στο ισοζύγιο εισοδημάτων μέσω ισόποσης μείωσης της καθαρής εισροής στις άμεσες επενδύσεις. Ελλάδα: Ισοζύγιο Πληρωμών (δισεκ. ) Ιαν.- Αύγ. 12 Ιαν.- Αύγ. 13 Αύγ. 12 Αύγ. 13 Τρεχουσών Συναλλαγών -3,7 1,6 1,6 1,2 Εμπορικό -14,3-11,4-1,5-1,6 Ισοζύγιο καυσίμων -7,4-5,4-0,8-1,0 Ισοζύγιο πλοίων -0,7-0,8 0,0-0,2 Ισοζύγιο χωρίς καύσιμα & πλοία -6,1-5,3-0,7-0,5 Υπηρεσιών 10,8 11,7 3,0 3,3 Εισοδημάτων -1,8-2,5-0,1-0,3 Τρεχουσών Μεταβιβ. 1,6 3,8 0,2-0,1 Κεφαλαιακών Μεταβιβ. 1,6 2,8 0,4 0,0 Χρηματ/κών Συναλλαγών 3,4-4,0-1,6-0,6 Άμεσες Επενδύσεις 1,1 0,9-0,4 0,0 Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου -75,6-10,0-3,5-1,1 Λοιπές Επενδύσεις 78,0 5,1 2,3 0,5 Μεταβολή συναλλάγμ. Διαθεσίμων 0,0-0,1 0,0 0,0 Τακτοποιητέα -1,3-0,4-0,4-0,6 στοιχεία Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών τον Αύγουστο του 2013 εμφάνισε καθαρή εκροή ύψους 591 εκατ. περίπου, έναντι καθαρής εκροής σχεδόν 1,6 δισεκ. τον αντίστοιχο μήνα του Ειδικότερα, οι άμεσες επενδύσεις κατέγραψαν καθαρή εκροή περίπου 2 εκατ., έναντι καθαρής εκροής 352 εκατ. πέρυσι. Οι επενδύσεις κατοίκων στο εξωτερικό παρουσίασαν καθαρή εκροή σχεδόν 23 εκατ., ενώ οι επενδύσεις μη κατοίκων στην Ελλάδα σημείωσαν καθαρή εισροή 21 εκατ. περίπου. Στο ίδιο διάστημα, οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου εμφάνισαν καθαρή εκροή σχεδόν 1,1 δισεκ. ως συνέπεια, κυρίως, της μείωσης των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ελληνικούς τίτλους που αντισταθμίστηκε, εν μέρει, από τη μείωση των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα του εξωτερικού. Τέλος, οι λοιπές επενδύσεις είχαν καθαρή εισροή ύψους 526 εκατ. που οφείλεται, αφενός, στην άνοδο των καταθέσεων και repos των μη κατοίκων στην Ελλάδα και, αφετέρου, στη μείωση των τοποθετήσεων των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και θεσμικών επενδυτών σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό. 4

5 Οι κινήσεις αυτές αντισταθμίστηκαν, εν μέρει, από τη μείωση κατά 1 δισεκ. των δανειακών υποχρεώσεων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα προς μη κατοίκους (από τα οποία 685 εκατ. αφορούν στο δανεισμό του δημόσιου τομέα από το ΔΝΤ). Το Σεπτέμβριο, αμετάβλητος στο -3,9% παρέμεινε ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα (Αύγ. 13: -3,9%). Σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα, στις επιμέρους βασικές κατηγορίες ο ρυθμός μείωσης της χρηματοδότησης, σε ετήσια βάση, επιταχύνθηκε ελαφρά στις Επιχειρήσεις (-4,7%, Αύγ. 13: -4,5%) και τους Eλεύθερους Επαγγελματίες, Αγρότες & Ατομικές Επιχειρήσεις (-0,9%, Αύγ. 13: -0,8%). Ταυτόχρονα, αμετάβλητος παρέμεινε ο ρυθμός μείωσης της χρηματοδότησης στους Ιδιώτες και τα Ιδιωτικά μη Κερδοσκοπικά Ιδρύματα (-3,6%, Αύγ. 13: -3,6%). Χρηματοδότηση Εγχώριων επιχειρήσεων και νοικοκυριών (Υπόλοιπο σε εκάτ. & % μεταβολή) Σεπτ. 12 Αύγ. 13 Σεπτ. 13 ΣΥΝΟΛΟ Υπόλοιπο χρηματοδ μεταβολή -4,5% -3,9% -3,9% ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. Χρημ μεταβολή -4,9% -4,5% -4,7% ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΑΓΡΟΤΕΣ & ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ μεταβολή -4,1% -0,8% -0,9% ΙΔΙΩΤΕΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Υπόλ. χρηματοδ μεταβολή -4,2% -3,6% -3,6% 1. Στεγαστικά Υπόλ. χρηματοδ μεταβολή -3,7% -3,2% -3,2% 2. Καταναλωτικά Υπόλ. χρηματοδ μεταβολή -5,3% -4,8% -4,8% 3. Λοιπά Υπόλ. χρηματοδ μεταβολή -6,6% 2,4% 1,5% Στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται τα δάνεια και οι τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τιτλοποιηθεί. Οι καθαρές ροές και οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων / εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος. 5

6 ΕΥΡΩΖΩΝΗ Στο 3,7% του ΑΕΠ το δημοσιονομικό έλλειμμα και στο 90,6% του ΑΕΠ το δημόσιο χρέος σε επίπεδο Ευρωζώνης το Περαιτέρω αύξηση του χρέους στο 93,4% του ΑΕΠ το β τρίμηνο του Περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος τον Οκτώβριο. Σημαντική υποχώρηση του πληθωρισμού τον Οκτώβριο. Χωρίς αξιόλογη μεταβολή οι καταθέσεις και η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα το Σεπτέμβριο. Χωρίς ουσιαστικές αλλαγές ήταν η πρόσφατη δημοσίευση της δεύτερης εκτίμησης της Eurostat για τα βασικά δημοσιονομικά μεγέθη του Έτσι, το δημοσιονομικό έλλειμμα σε επίπεδο Ευρωζώνης μειώθηκε το 2012 ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 3,7% έναντι 4,2% το 2011 και 6,2% το Συγκεκριμένα, ένδεκα χώρες υπερέβησαν το θεσπισμένο ανώτατο επιτρεπτό όριο του 3% με τα υψηλότερα ποσοστά ελλείμματος να καταγράφονται στην Ισπανία (-10,6%), την Ελλάδα (-9,0%), την Ιρλανδία (- 8,2%), την Κύπρο (-6,4%) και την Πορτογαλία (-6,4%). Κατά τη διάρκεια του 2013, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ευρωζώνης μειώθηκε περαιτέρω φθάνοντας, βάσει των εποχικά προσαρμοσμένων στοιχείων, στο 3,4% το α τρίμηνο ενώ παρέμεινε αμετάβλητο στο β τρίμηνο. Αντίθετα, συνεχίστηκε η ανοδική πορεία του δημόσιου χρέους σε επίπεδο Ευρωζώνης φθάνοντας το 2012 το 90,6% του ΑΕΠ έναντι 87,3% το 2011 και 85,4% το Τα υψηλότερα ποσοστά χρέους είχαν η Ελλάδα (156,9%), η Ιταλία (127,0%), η Πορτογαλία (124,1%) και η Ιρλανδία (117,4%). Σχετικά υψηλά επίπεδα είχε και η Γαλλία (90,2%) ενώ σε χαμηλότερα διατηρήθηκε η Γερμανία (81,0%). Κατά το 2013, η ανοδική τάση του δημόσιου χρέους διατηρήθηκε φθάνοντας στο 92,3% του ΑΕΠ το α τρίμηνο και στο 93,4% το β τρίμηνο. Σημαντική επιδείνωση παρουσίασαν και οι τέσσερις χώρες με το υψηλότερο ποσοστό χρέους. Έτσι, το β τρίμηνο του 2013 το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ελλάδα ανήλθε στο 169,1% (α τρ.: 160,5%), στην Ιταλία στο 133,3% (α τρ.: 130,3%), στην Πορτογαλία στο 131,3% (α τρ.: 127,5%) και στην Ιρλανδία στο 125,7% (α τρ.: 125,0%). Πρόδρομοι Δείκτες Σε ανοδική τροχιά διατηρήθηκε τον Οκτώβριο ο πρόδρομος δείκτης του οικονομικού κλίματος στην Ευρωζώνη. Αναλυτικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος που εξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμορφώθηκε στο 97,8 από 96,9 το Σεπτέμβριο, πλησιάζοντας το μακροχρόνιο μέσον όρο (100) Ιαν-08 Ιουλ-08 Ιαν-09 Ιουλ-09 Ιαν-10 Ιουλ-10 Ιαν-11 Ιουλ-11 Ιαν-12 Ιουλ-12 Ιαν-13 Ιουλ-13 Economic Sentiment Index (LHS) Consumer Confidence Index (RHS) -40 6

7 Η άνοδος προήλθε από τη βελτίωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης που διαμορφώθηκε στο λιγότερο χαμηλό επίπεδο από τα μέσα του 2011 (-14,5, Σεπτ. 13: -14,9) και του δείκτη της βιομηχανίας που αντιστάθμισαν την υποχώρηση των δεικτών στις υπηρεσίες, το λιανικό εμπόριο και τις κατασκευές. Βελτίωση, όμως, εμφάνισε και το επιχειρηματικό κλίμα με το σχετικό δείκτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διαμορφώνεται στο -0,01 έναντι -0,19 το Σεπτέμβριο, τη λιγότερο αρνητική τιμή των τελευταίων 20 μηνών. Θετική εικόνα προδιέγραψαν και τα προκαταρκτικά στοιχεία του Οκτωβρίου για τον σύνθετο δείκτη PMI της εταιρείας Markit που, παρά την ελαφρά μείωσή του σε σχέση με το Σεπτέμβριο, παρέμεινε άνω του ορίου του 50 το οποίο υποδηλώνει επέκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας για τέταρτο διαδοχικό μήνα από τον Ιανουάριο του Συγκεκριμένα, διαμορφώθηκε στο 51,5 έναντι 52,2 τον Σεπτέμβριο, που ήταν η υψηλότερη τιμή των τελευταίων 27 μηνών. Πληθωρισμός & Ανεργία Σημαντική πτώση του πληθωρισμού σημειώθηκε τον Οκτώβριο σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία της Eurostat. Ειδικότερα, ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 0,7% σε ετήσια βάση από 1,1% το Σεπτέμβριο ως συνέπεια, κυρίως, των μειωμένων τιμών στον τομέα της ενέργειας. Έτσι, παρέμεινε για ένατο διαδοχικό μήνα κάτω από το όριο-στόχο του 2% που έχει θέσει η ΕΚΤ για τη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής της. Αντίθετα, σταθερό διατηρήθηκε το Σεπτέμβριο το ποσοστό ανεργίας. Πιο αναλυτικά, διαμορφώθηκε στο 12,2% σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση έναντι 11,6% πέρυσι. Συγκριτικά με τον Αύγουστο, ο αριθμός των ανέργων το Σεπτέμβριο ήταν αυξημένος κατά περίπου 60 χιλ., ενώ σε σχέση με το Σεπτέμβριο του 2012 κατά 996 χιλ Jan-05 Jul-05 Jan-06 Jul-06 Jan-07 Jul-07 Jan-08 CPI (%,Y/Y) (LHS) Jul-08 Jan-09 Jul-09 Jan-10 Jul-10 Jan-11 Jul-11 Jan-12 Unemployment Rate (RHS) Πιστωτική Επέκταση Jul-12 Jan-13 Jul Χωρίς αξιόλογη μεταβολή παρέμειναν το Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, τόσο οι καταθέσεις όσο και τα δάνεια του ιδιωτικού τομέα. Ειδικότερα, σε σχέση με τον Αύγουστο, αυξημένες κατά 3 δισ. ήταν οι καταθέσεις των νοικοκυριών, αύξηση που όμως αντισταθμίστηκε από τη μείωση κατά 4 δισ. των καταθέσεων των επιχειρήσεων (εκτός του χρηματοοικονομικού τομέα). Έτσι, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των καταθέσεων των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων διαμορφώθηκε το Σεπτέμβριο σε 3,5% και 5,3% αντίστοιχα από 3,7% και 5,7% τον Αύγουστο. Παράλληλα, η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων υποχώρησε το Σεπτέμβριο 6 δισ. σε σχέση με τον Αύγουστο, μείωση που αντισταθμίστηκε από την αυξημένη κατά 6 δισ. χρηματοδότηση των νοικοκυριών. Έτσι, οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής διαμορφώθηκαν αντίστοιχα σε -3,5% και 0,1% από -3,8% και 0,0% τον Αύγουστο. Από τα δάνεια προς τα νοικοκυριά, σε ετήσια βάση τη μεγαλύτερη πτώση κατέγραψε η καταναλωτική πίστη (-2,4%) ενώ τα στεγαστικά εξακολούθησαν να εμφανίζουν θετική μεταβολή (+0,8%) Επιχειρηματικά Δάνεια (%,Υ/Υ) Δάνεια σε Νοικοκυριά (%,Υ/Υ) Στεγαστικά Δάνεια (%,Υ/Υ) Καταναλωτικά Δάνεια (%,Υ/Υ) Ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης συνιστά η πρόσφατη έγκριση από το Συμβούλιο της ΕΕ του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού για τις τράπεζες και άλλα πιστωτικά ιδρύματα. 7

8 Η έναρξη λειτουργίας του μηχανισμού εκτιμάται το Νοέμβριο του 2014, δώδεκα δηλαδή μήνες μετά τη δημοσίευση της απόφασης. Επισημαίνεται ότι ο ενιαίος μηχανισμός εποπτείας αποτελεί προϋπόθεση προκειμένου να μπορεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) να προχωρεί με άμεσο τρόπο στην ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Στο πλαίσιο της ανάληψης της εποπτικής αρμοδιότητας, η ΕΚΤ ανακοίνωσε τη διενέργεια συνολικής αξιολόγησης 130 περίπου πιστωτικών ιδρυμάτων, ουσιαστικά των μεγαλύτερων συστημικών, που αντιστοιχούν στο 85% περίπου του τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης. Η εν λόγω άσκηση περιλαμβάνει αξιολόγηση των κινδύνων (που επιδρούν π.χ. στη ρευστότητα, τη μόχλευση, τη χρηματοδότηση), έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων του ενεργητικού και προσομοίωση ακραίων καταστάσεων (stress tests). Η αξιολόγηση θα ξεκινήσει το Νοέμβριο και θα ολοκληρωθεί εντός δώδεκα μηνών. Επίσης, θα χρησιμοποιήσει ως δείκτη αναφοράς για την επάρκεια κεφαλαίων τα βασικά ίδια κεφάλαια της κατηγορίας 1 (common Equity Tier 1) με ελάχιστο όριο το 8%. Η άσκηση στοχεύει στην ενίσχυση της διαθέσιμης πληροφόρησης για την οικονομική κατάσταση των τραπεζών, την εξυγίανση των ισολογισμών και εν τέλει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης ότι οι τράπεζες είναι εύρωστες και αξιόπιστες. Στα μέσα Οκτωβρίου δημοσιοποιήθηκαν τα προσχέδια των προϋπολογισμών του 2014, μεταξύ των άλλων χωρών, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας. Ειδικότερα, στην Ιρλανδία η εκτιμούμενη επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ στο 2,0% το 2014 (2013: 0,2%) σε συνδυασμό με τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 4,8% (2013: -7,3%) προβλέπεται να οδηγήσει στον περιορισμό του δημόσιου χρέους στο 120% (2013: 124%). Στην Πορτογαλία η οικονομία εκτιμάται ότι το 2014 θα ανακάμψει αναπτυσσόμενη με ρυθμό 0,8% έναντι υποχώρησης 1,8% φέτος. Παράλληλα, προβλέπεται μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 4,0% από 5,9% φέτος (στόχος 2013: -5,5%), κυρίως μέσω περικοπών των δαπανών κατά περίπου 3,2 δισ. και του δημόσιου χρέους στο 126,7% του ΑΕΠ από 127,8% φέτος. Επίσης, το 2014 σχεδιάζεται έκδοση νέων κρατικών ομολόγων ύψους 10,5 δισ. Στην Ιταλία η έμφαση στον προϋπολογισμό δόθηκε στην προσπάθεια από τη μία τόνωσης της οικονομίας, κυρίως μέσω της μείωσης φόρων και αύξησης των επενδυτικών δαπανών αξίας 11,6 δισ. και, από την άλλη, το δημοσιονομικό έλλειμμα να υποχωρήσει από το 3% που εκτιμάται να διαμορφωθεί φέτος, στο 2,5% το Για να το πετύχει στοχεύει να συγκεντρώσει από την αύξηση ορισμένων κατηγοριών εσόδων και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και των δαπανών ποσό 8,6 δισ. Επίσης, η αύξηση του ΑΕΠ το 2014 εκτιμάται ότι θα φθάσει το 1%. 8

9 ΗΠΑ Αμετάβλητη η νομισματική πολιτική της Fed. Μείωση κατά 37,5% του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού το Οριακή μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 7,2% το Σεπτέμβριο. Περαιτέρω ενίσχυση της βιομηχανικής παραγωγής το Σεπτέμβριο. Περαιτέρω υποχώρηση τον Οκτώβριο των πρόδρομων δεικτών εμπιστοσύνης του καταναλωτή. Μετά από εντατικές διαπραγματεύσεις οι Δημοκρατικοί κατέληξαν τελικά στις 16 Οκτωβρίου σε προσωρινή συμφωνία με τους Ρεπουμπλικάνους σχετικά με τον προϋπολογισμό του 2014 και την αύξηση του ανώτατου αποδεκτού ορίου δημόσιου χρέους. Το νομοσχέδιο επικυρώθηκε από τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων τερματίζοντας την κρίση που κράτησε τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες κλειστές από την 1 η Οκτωβρίου και οδήγησε σε αύξηση του κινδύνου αθέτησης πληρωμών τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Μεταξύ των άλλων, με τη συμφωνία εξασφαλίζεται η χρηματοδότηση της κυβέρνησης μέχρι τις 15 Ιανουαρίου του 2014 και η δυνατότητα μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου το Υπουργείο Οικονομικών να αυξάνει το ανώτατο όριο δανεισμού προκειμένου να εξυπηρετεί ομαλά τις υποχρεώσεις του. Στην πρόσφατη συνεδρίασή της, η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (FOMC) αποφάσισε σχεδόν ομόφωνα να μην επιφέρει αλλαγές στην ακολουθούμενη νομισματική πολιτική. Σύμφωνα με το σχετικό δελτίο τύπου η Επιτροπή, αν και αναγνωρίζει την πρόοδο που έχει γενικά συντελεστεί στην οικονομία, αποφάσισε να αναμείνει περισσότερα στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι η εμφανιζόμενη πρόοδος είναι βιώσιμη προτού προχωρήσει σε σταδιακή μείωση του προγράμματος αγοράς ομολόγων ύψους $85 δισ. μηνιαίως. Επισημαίνει ότι, παρά τη μείωση, το ποσοστό ανεργίας παραμένει υψηλό και ότι η αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική επιδρά περιοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη. Επιβεβαίωσε, επίσης, ότι δεν τίθεται θέμα μεταβολής του βασικού παρεμβατικού επιτοκίου της (federal funds rate) από το επίπεδο του 0,0-0,25% για όσο διάστημα το ποσοστό ανεργίας παραμένει άνω του 6,5% και ο πληθωρισμός σε ορίζοντα 1-2 ετών δεν προβλέπεται να ξεπεράσει το 2,5%. Σημαντική μείωση του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού κατέδειξαν τα πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία για το δημοσιονομικό έτος που έληξε τον περασμένο Σεπτέμβριο. Πιο αναλυτικά, το έλλειμμα διαμορφώθηκε στα $680,3 δισ. έναντι αρχικής εκτίμησης $990,6 δισ. και ελλείμματος $1.089,2 δισ. το αμέσως προηγούμενο δωδεκάμηνο. 9

10 Η εξέλιξη αυτή ήταν αποτέλεσμα της αύξησης των εσόδων κατά 13,3% και μείωσης των δαπανών κατά 2,4%. Τα έσοδα από τη φορολογία των φυσικών προσώπων και των εταιρικών κερδών αυξήθηκαν κατά 16,3% και 12,9% αντίστοιχα, ενώ από πλευράς δαπανών μειωμένες ήταν, μεταξύ άλλων, αυτές για τόκους (συμπεριλαμβανομένων των λοιπών επιβαρύνσεων των κρατικών ομολόγων) κατά 14,1% και οι αμυντικές δαπάνες κατά 6,6%. Μεικτή ήταν η εικόνα στην αγορά εργασίας το Σεπτέμβριο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα που βασίζεται στα νοικοκυριά, το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 7,2% από 7,3% ένα μήνα πριν και 7,8% τον περυσινό Σεπτέμβριο. Ωστόσο αυξήθηκαν τα άτομα που δεν αναζητούν εργασία περιορίζοντας έτσι έμμεσα τον αριθμό των ανέργων. Ένδειξη ότι η απασχόληση ανακάμπτει μεν, αλλά με αργό ρυθμό προκύπτει και από την έρευνα που βασίζεται στις μισθοδοσίες. Ειδικότερα, το Σεπτέμβριο σημειώθηκε αύξηση των απασχολούμενων κατά 148 χιλ. άτομα έναντι αύξησης 193 χιλ. τον Αύγουστο (αρχικά: 169 χιλ.) και 89 χιλ. τον Ιούλιο (αρχικά: 104 χιλ.) Αγορά Εργασίας Σε ανοδική τροχιά παρέμεινε το Σεπτέμβριο η βιομηχανική παραγωγή αυξανόμενη κατά 0,6% σε μηνιαία βάση έναντι 0,4% τον Αύγουστο, κυρίως λόγω της υψηλότερης παραγωγής των εταιρειών κοινής ωφέλειας. Ωστόσο, οριακή ήταν η αύξηση της παραγωγής στη μεταποίηση (0,1%, Αύγ. 13/Ιούλ. 13: 0,5%). Έτσι, το γ τρίμηνο του 2013 η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε (σε τριμηνιαία - ετησιοποιημένη βάση) κατά 2,3% έναντι 1,1% το β τρίμηνο του Η αύξηση της παραγωγής είχε και ως αποτέλεσμα το ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας να ανέλθει στο 78,3% από 77,9% τον Αύγουστο. Αντίθετα, οριακά μειωμένες εμφανίστηκαν το Σεπτέμβριο οι λιανικές πωλήσεις. Ειδικότερα, βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων, αυτές υποχώρησαν κατά 0,1% σε μηνιαία βάση έναντι ανόδου τους κατά 0,2% τον Αύγουστο. Σε επίπεδο τριμήνου, όμως, αυξήθηκαν κατά 1,1% έναντι 0,9% το β τρίμηνο Ιαν-09 Ιουλ-09 Ιαν-10 Ιουλ-10 Ιαν-11 Ιουλ-11 Ιαν-12 Ιουλ -12 Ιαν-13 Ιουλ-13 Monthly change in nonfarm payrolls (LHS) Unemployment rate (RHS) Περαιτέρω υποχώρηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Οκτώβριο κατέδειξαν οι δύο βασικότερες σχετικές έρευνες. Ειδικότερα, ο πρόδρομος δείκτης που καταρτίζει το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν διαμορφώθηκε στο 73,2, μειωμένος κατά 4,3 μονάδες σε σχέση με το Σεπτέμβριο, εξαιτίας κυρίως της πτώσης του επιμέρους δείκτη που αποτυπώνει τις προσδοκίες (-5,3 μον.) ενώ μικρότερη ήταν η μείωση του δείκτη που αναφέρεται στις τρέχουσες συνθήκες (-2,7 μον.). 10

11 Επίσης, σημαντική πτώση κατέγραψε και ο δείκτης του Conference Board που διαμορφώθηκε στο 71,2 από 80,2 το Σεπτέμβριο, κυρίως λόγω της χειροτέρευσης του επιμέρους δείκτη των προσδοκιών. Οι καταναλωτές φαίνεται πως ανησυχούν για επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης και λιγότερες ευκαιρίες εύρεσης απασχόλησης ως αποτέλεσμα, μεταξύ των άλλων, της ακολουθούμενης δημοσιονομικής πολιτικής και των επιπτώσεων από τη μερική αναστολή λειτουργίας των ομοσπονδιακών υπηρεσιών. Συνεχίστηκε τον Οκτώβριο για πέμπτο συνεχή μήνα η βελτίωση του πρόδρομου δείκτη ISM στη μεταποίηση και διαμορφώθηκε στο 56,4 (Σεπτ. 13: 56,2%), την υψηλότερη τιμή από τον Απρίλιο του Από τους επιμέρους δείκτες, αυτός των νέων παραγγελιών αυξήθηκε οριακά στο 60,6 (Σεπτ. 13: 60,5) και των εξαγωγών στο 57,0 (Σεπτ. 13: 52,0), ενώ πτωτικά κινήθηκαν οι δείκτες της απασχόλησης και των τιμών που έφθασαν αντίστοιχα το 53,2 (Σεπτ. 55,4) και το 55,5 (Σεπτ. 13: 56,5). Πρόδρομοι Δείκτες Καταναλωτή Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ- Ιαν- Ιουλ Conference Board University of Michigan Τιμές Κατοικιών Παράλληλα, θετικές παραμένουν οι προοπτικές στην αγορά κατοικίας παρότι τον Οκτώβριο οι προσδοκίες των κατασκευαστών κατοικιών μετριάστηκαν ελαφρά. Συγκεκριμένα, ο δείκτης που καταρτίζει η Ένωση Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) υποχώρησε τον Οκτώβριο δύο μονάδες σε σχέση με το Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις 55 μονάδες. Ωστόσο, εξαιρουμένων των τιμών των τριών τελευταίων μηνών, η τιμή αυτή αποτελεί την υψηλότερη από το Η αύξηση, κατά το τελευταίο διάστημα, στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων φαίνεται να έχει καταστήσει διστακτικούς ορισμένους από τους υποψήφιους αγοραστές αν και εξακολουθούν να βρίσκονται σε ελκυστικά επίπεδα. Επίσης, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που αφορούν τον Αύγουστο, συνεχίστηκε η άνοδος των τιμών των κατοικιών. Σύμφωνα με τον δείκτη S&P Case-Shiller, οι τιμές των κατοικιών στις 20 μεγαλύτερες πόλεις των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 0,9% σε μηνιαία, εποχικά προσαρμοσμένη βάση και κατά 12,8% σε ετήσια βάση, που αποτελεί τον υψηλότερο από το Φεβρουάριο του Ιαν-00 Ιαν-01 Ιαν-02 Ιαν-03 Ιαν-04 Ιαν-05 Ιαν-06 Ιαν-07 Δείκτης Τιμών Κατοικιών S&P Case Shiller 20C (LHS) Ιαν-08 Ιαν-09 Ιαν-10 Ιαν-11 Ιαν-12 Ιαν-13 Ετήσια Μεταβολή του Δείκτη (RHS)

12 Ημερομηνία Ανακοίνωσης Ανακοινώσεις / Γεγονότα ΗΠΑ Περίοδος Αναφοράς 5/11/2013 Πρόδρομος Δείκτης ISM Τομέα Υπηρεσιών Οκτώβριος 7/11/2013 Εθνικοί Λογαριασμοί Γ Τρίμηνο (1 η Εκτίμηση) 8/11/2013 Στοιχεία για την Αγορά Εργασίας Οκτώβριος 8/11/2013 Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτή Νοέμβριος (1 η 8/11/2013 Στοιχεία Προσωπικής Καταναλωτικής Δαπάνης & Εισοδήματος Εκτίμηση) Σεπτέμβριος 13/11/2013 Στοιχεία Εκτέλεσης Προϋπολογισμού Οκτώβριος 14/11/2013 Στοιχεία Εμπορίου Οκτώβριος 15/11/2013 Βιομηχανική Παραγωγή Οκτώβριος ΕΥΡΩΖΩΝΗ 6/11/2013 Πρόδρομος Δείκτης ΡΜΙ Οκτώβριος 6/11/2013 Λιανικές Πωλήσεις Σεπτέμβριος 13/11/2013 Βιομηχανική Παραγωγή Σεπτέμβριος 14/11/2013 Εθνικοί Λογαριασμοί Γ Τρίμηνο (1 η Εκτίμηση) 15/11/2013 Τιμές Καταναλωτή Οκτώβριος ΕΛΛΑΔΑ 08/11/13 Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής Σεπτέμβριος /11/13 Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Οκτώβριος /11/13 Οικοδομική Δραστηριότητα Αύγουστος /11/13 Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία Σεπτέμβριος /11/13 Έρευνα Εργατικού Δυναμικού Αύγουστος /11/13 Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί (εκτιμήσεις) Γ τρίμηνο

13 Οικονομική Ανάλυση & Αγορές Λεκκός Ηλίας Chief Economist Χάρβεϋ Ευάγγελος Manager Φακιολάς Ευστάθιος Economic Analyst Ελληνική Οικονομία Στάγγελ Ειρήνη Senior Economist Κεφαλάς Κωνσταντίνος Economic Analyst Ανεπτυγμένες Οικονομίες Πατίκης Βασίλειος Πολυχρονόπουλος Διονύσης Head of Developed Markets Economic Analyst Παπακώστας Χρυσοβαλάντης Economic Analyst Αναπτυσσόμενες Οικονομίες Ρότσικα Δημητρία Economic Analyst Μαργαρίτη Κωνσταντίνα Junior Economic Analyst Κλαδικές Μελέτες Δαγκαλίδης Αθανάσιος Senior Economist Βλάχου Παρασκευή Economic Analyst Φραγκουλίδου Ιφιγένεια Junior Economist Γραμματεία Παπιώτη Λιάνα Secretary Disclaimer: To παρόν ενημερωτικό σημείωμα συνιστά διαφημιστική ανακοίνωση ενημερωτικού περιεχομένου και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή ούτε υποκίνηση ή προσφορά για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Καμία πληροφορία που εμπεριέχεται σε αυτό, δεν θα πρέπει να εκληφθεί, σε καμία περίπτωση, ως κατάλληλη επένδυση για τον παραλήπτη, ούτε μέσο επίτευξης των συγκεκριμένων επενδυτικών στόχων ή κάλυψης οποιωνδήποτε άλλων αναγκών του παραλήπτη, ούτε υποκατάστατο τυχόν συμβατικών κειμένων που αφορούν τις περιγραφόμενες σε αυτό συναλλαγές. Για τους λόγους αυτούς, κάθε επενδυτής θα πρέπει να προβεί στη δική του αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας παρέχεται στην παρούσα επικοινωνία και δεν θα πρέπει να βασίζεται σε οποιαδήποτε τέτοια πληροφορία ως εάν αυτή αποτελούσε επενδυτική συμβουλή. Το παρόν δε συνιστά, επίσης, έρευνα στον τομέα των επενδύσεων και, συνεπώς, δεν καταρτίσθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που διατίθενται στο κοινό και που θεωρούνται αξιόπιστες. Η Τράπεζα δεν φέρει καμία ευθύνη ως προς την ακρίβεια ή πληρότητα των πληροφοριών αυτών. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία και υπόκεινται σε αλλαγές χωρίς ειδοποίηση. Η Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλαμβάνει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα που δεν ανήκουν στον όμιλο της. Η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες, και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών. Ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία, και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα και οι εταιρείες του ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκειται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά τη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος φυλλαδίου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή. β) Ενδέχεται να παρέχει έναντι αμοιβής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους παρέχονται με το παρόν πληροφορίες, υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής. γ) Ενδέχεται να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να έλκει άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ)ενδέχεται να παρέχει υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε)η Τράπεζα Πειραιώς ενδεχομένως να έχει εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν σημείωμα. Ρητά επισημαίνεται ότι: α)τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. β) τα αριθμητικά στοιχεία αφορούν προσομοίωση προηγουμένων επιδόσεων και ότι οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. γ) οι προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. δ) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα έκαστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς τη φορολογική νομοθεσία που τον διέπει. ε) Η Τράπεζα Πειραιώς δεν υποχρεούται να ενημερώνει ή να κρατά επίκαιρες τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν. 13