«Η Μελέτη και ο έλεγχος της Εργασίας στις Βιομηχανίες»

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. Κ Α Β Α Λ Α Σ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ «Η Μελέτη και ο έλεγχος της Εργασίας στις Βιομηχανίες» Εισηγητής: Θεοδωράκη Μαρία «Πτυχιακή Εργασία»

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ To παραπάνω θέμα αποτελεί την πτυχιακή εργασία μου μετά από τρίχρονη φοίτηση στο ΤΕΙ Καβάλας και στη σχολή «Διοίκηση Επιχειρήσεων». Με την ανάλυση του θέματος αυτού, στοχεύω στην ενημέρωση γύρω από ένα σοβαρό και ιδιαίτερα σημαντικό θέμα, που ενδιαφέρει όλα τα άτομα που εργάζονται είτε σε δημόσιες είτε σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Είναι το θέμα της «Εργασίας». Θα ασχοληθούμε με τη Μελέτη και τον έλεγχο της εργασίας. Με τη «Μελέτη της εργασίας» έχουμε σαν κύριο στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας. Αυτό βέβαια είναι αρκετά δύσκολο, αλλά εφαρμόζοντας κάποια σωστή διαδικασία μπορούμε να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η Μελέτη της εργασίας διακρίνεται σε δύο υποκατηγορίες που είναι: η «ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ» και η «ΜΕΤΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ». Στην πρώτη κατηγορία προσπαθούμε να βρούμε ποιά είναι η πιο σωστή μέθοδος εργασίας. Οταν φτάσουμε στο σημείο να επιλέξουμε την καλύτερη τότε προχωρούμε στην εφαρμογή της. Στη δεύτερη κατηγορία προσπαθούμε να βρούμε τον καλύτερο χρόνο μέσα στα όρια του οποίου θα εκτελεσθεί η εργασία που θέλουμε. Ετσι στο πρώτο μέρος γίνεται λόγος για τα παραπάνω, καθώς επίσης και για την Εργονομία (τι είναι, με τι ασχολείται και ποιός είναι ο σκοπός της). Στο δεύτερο μέρος γίνεται λόγος για τον Ελεγχο της εργασίας (έννοια, αντικείμενα, σκοπός, πώς λειτουργεί κ.λπ.). Και τέλος, στο τρίτο μέρος, κάνω μια έρευνα που αφορά όλα τα παραπάνω. Η έρευνα αυτή έχει γίνει μέσα στην επιχείρηση στην οποία έκανα τη πρακτική μου εξάσκηση και συνεχίζω να εργάζομαι. Φυσικά έχει γίνει και σε άλλες επιχειρήσεις για να γίνει ο απαραίτητος συσχετισμός.

3 - 5- ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1) Ιστορική εξέλιξη της Εργασίας. Η μελέτη της Εργασίας αρχίζει από την παλαιολιθική εποχή, όπου ο πρωτόγονος άνθρωπος καταβάλλει προσπάθεια να βρει και να κατασκευάσει κάποια μέσα που να είναι προσαρμοσμένα στις βιολογικές του ιδιότητες καιτα οποία θα έχουν σαν αποτέλεσμα την πιο παραγωγική εργασία. Σχετικά με την Μελέτη της Εργασίας ασχολήθηκαν οι Ξενοφών ( π.χ.) στο "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΝ", Αριστοτέλης ( π.χ.) στα "ΠΟΛΙΤΙΚΑ", LEONARDO DA VINCI ( ), ADAM SMITH ( ) και άλλοι. (1) Η ουσιαστική εξέλιξη της Μελέτης της Εργασίας άρχισε το 19ο αιώνα, κατά τη διάρκεια του οποίου έκανε την εμφάνισή του η Βιομηχανική επανάσταση. Έτσι, τότε ήταν απαραίτητη η παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων βιομηχανικών προϊόντων πράγμα που θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με την εφαρμογή των αρχών της αναπτυσσόμενης επιστήμης στην οργάνωση της εργασίας. Έτσι με τη συστηματική μελέτη και ανάλυση της ανθρώπινης εργασίας σε συνδυασμό με τις αρχές της επιστήμης και της τεχνολογίας θα γινόταν πιο δυνατή η αύξηση της απόδοσης. Ολα αυτά αντιμετωπίσθηκαν από δύο Αμερικανούς ερευνητές τον FREDERIC TAYLOR ( ) και τον FRANK GILBRETH ( ). Το 1883 ο TAYLOR ασχολήθηκε με τη μελέτη και οργάνωση της εργασίας. Εργαζόταν σε μια Βιομηχανία μετάλλων στην οποία παρατήρησε ότι το εφαρμοζόμενο ως τότε σύστημα εργασίας είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία τεράστιου ανεκμετάλλευτου χρόνου. Αναλαμβάνοντας κάποια ανώτερη θέση στην Εταιρία προσπάθησε να αλλάξει το σύστημα που επικρατούσε, ενεργώντας ως εξής: 1) Προσπάθησε να δείξει ότι τα ενδιαφέροντα των εργαζομένων και της Διοίκησης είναι σχεδόν τα ίδια για να μην υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους. 2) Επίσης προσπάθησε να αποδείξει ότι η καλύτερη συνεργασία μεταξύ εργαζόμενων και Διοίκησης βρίσκει επιτυχία όταν η Διοίκηση γνωρίζει την εργασία που πρέπει να εκτελέσει ένας εργάτης σε μια ημέρα. 3) Εκανε αρκετά πειράματα σχετικά με τη Μελέτη των Χρόνων σε διάφορα είδη εργασίας. Μελετώντας τα αποτελέσματα των πειραμάτων κατέληξε στο ότι η Μελέτη Χρόνου είναι ένα από τα στοιχεία επιστημονικής Διοικήσεως. Το σύστημα που εφάρμοσε ο TAYLOR είχε μεγάλη επιτυχία και έγινε γνωστό ως Επιστημονική Διοίκηση στηρι- 1. (Εισαγωγή εις την επιστημονική οργάνωση της Εργασίας, του Κων/νου Αζά, ΑΘΗΝΑ 1971).

4 ζόμενο στις παρακάτω αρχές; α) Η Επιστήμη εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια της ανθρώπινης εργασίας, β) Εκλέγονται τα καλύτερα άτομα για κάθε ειδική εργασία και η εκπαίδευση, διδασκαλία και εφαρμογή στην πράξη σε αυτά γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να εκτελούν την εργασία τους με τον καλύτερο τρόπο. γ) Διατηρείται πνεύμα συνεργασίας μεταξύ Διοίκησης και εργαζομένων, για την καλύτερη εκτέλεση των εργασιών σύμφωνα με τις αρχές της επιστήμης. δ) Η εργασία διαιρείται σε ίσα τμήματα μεταξύ Διοίκησης και εργαζομένων. Ετσι κάθε εργαζόμενος είναι υπεύθυνος για ένα τμήμα εργασίας.( ) Μαθητές του TAYLOR ήταν ο FRANK GILLBRETH και η σύζυγός του. Ο GILBRETH ασχολήθηκε με την έρευνα της μελέτης των κινήσεων και του χρόνου. Η πρώτη παρατήρηση που έκανε ήταν σε μια οικοδομική εργασία όπου παρατήρησε ότι κάποιος χτίστης εκτελούσε κάποιες κινήσεις πιο γρήγορα όταν εργαζόταν και πιο αργά όταν δίδασκε κάποιον άλλον να χτίζει. Οι προσπάθειές του ήταν αρκετά αποδοτικές και ο ενθουσιασμός του τόσο μεγάλος για αυτότο είδος της μελέτης, ώστε τα επόμενα χρόνια αφιέρωσε όλο το χρόνο του στην έρευνα και εφαρμογή της μελέτης των κινήσεων. Το 1912 δημοσιεύτηκε το βιβλίο του. MOTION STUDY (ΜΕΛΕΤΗ ΚΙΝΗΣΕΩΝ) στο οποίο ανέπτυξε τις θεμελιώδεις αρχές της οικονομίας των κινήσεων κατά την εργασία( ). Υπήρξαν πολλοί μελετητές που έδωσαν διάφορες επεξηγήσεις στις θεωρίες του TAYLOR και του GILBRETH. Μια ομάδα μελετητών είδε τη μελέτη χρόνου σα μέσο καθορισμού του ρυθμού εργασίας με την χρήση χρονομέτρων και εξαρτημάτων μετρήσεως χρόνου. Μια άλλη ομάδα είδε τη μελέτη των κινήσεων πολύ δαπανηρή γιατί απαιτούσε φωτογραφικές μηχανές και αρκετή εργαστηριακή διαδικασία για τον καθορισμό καλής μεθόδου εκτέλεσης εργασίας. Εκτός όμως από όλα αυτά τόσο η Μελέτη Χρόνου (ΜΕΤΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ), όσο και η Μελέτη των Κινήσεων (ΜΕΛΕΤΗ ΜΕΘΟΔΩΝ), δεν αποτελούν ανταγωνιστικούς κλάδους, αλλά η μια συμπληρώνει την άλλη και έχοντας κοινή ονομασία σαν ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ εξελίχτηκαν αρκετά κατά την εποχή του πολέμου και μετά, και αποτελούν σήμερα μια από τις καλύτερες και αποτελεσματικότερες τεχνικές στα χέρια οποιασδήποτε Διοίκησης για να βρει ένα καλύτερο σύστημα διαδικασίας ή μεθόδου. 2. Σκοπός της Μελέτης Εργασίας. Ο αντικειμενικός σκοπός της Μελέτης Εργασίας είναι να βοηθήσει τη Διοίκηση ενός 1 (Εισαγωγή εις την επιστημονική οργάνωση της εργασίας, του Κων/νου Αζά, ΑΘΗΝΑ 1971) σελ (Εισαγωγή εις την επιστημονική οργάνωση της εργασίας, του Κων/νου Αζά, ΑΘΗΝΑ 1917) σελ. 18

5 οργανισμού να εκμεταλλευθεΐ τους ανθρώπους, τα υλικά και τα μέσα τα οποία θα διαθέτει για την εκτέλεση και ολοκλήρωση των εργασιών με τις οποίες είναι φορτισμένη. Με τη Μελέτη της Εργασίας έχουμε σα σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας. Για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει να προβούμε στη σχεδίαση αποτελεσματικών μεθόδων εργασίας. Βέβαια αυτό είναι βασικό και ιδιαίτερα σημαντικό με την καλύτερη δυνατή προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, με την πιο δίκαιη κατανομή της, και με την διαμόρφωση άνετου φυσικού και ψυχολογικού περιβάλλοντος εργασίας. Η Μελέτη Εργασίας διαιρείται στη:μελέτη των Μεθόδων και στη Μέτρηση της Εργασίας, (σχημ. 1). Η Μελέτη Εργασίας επιδιώκει τα παρακάτω: 1) Την πιο αποτελεσματική διάταξη και χρήση εγκαταστάσεων και μηχανημάτων. 2) Την πιο αποτελεσματική χρησιμοποίηση της ανθρώπινης προσπάθειας. 3) Την ορθή μέτρηση και αξιολόγηση της ανθρώπινης προσπάθειας. Επομένως η Μελέτη Εργασίας σχετίζεται με μια διαδικασία (η συνέχεια στη σελίδα 5). ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗ ΜΕΘΟΔΩΝ για βελτίωση των μεθόδων παραγωγής ΜΕΤΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ για εκτίμηση της ανθρώπινης αποτελεσματικότητας ΕΚΛΟΓΗ εργασίας προς μελέτη ΕΚΛΟΓΗ εργασίας προς μέτρηση ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ της παρούσης μεθόδου διαγράμματα, μοντέλα κ.τ.λ. ΕΞΕΤΑΣΗ σκοπού, τόπου, ατόμου, μέσων ΑΝΑΠΤΥΞΗ βέλτιστης μεθόδου ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΝΕΑΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΗ βελτιώσεων στη διάταξη του τμήματος και θέσεων εργασίας, βελτιώσεων στη σχεδίαση του ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ χρησιμοποιημένης μεθόδου ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗ ποσότητας εργασίας για αναλυτική εκτίμηση ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΧΡΟΝΟΥ για τη μέθοδο που έχει καθοριστεί ΕΚΤΕΛΕΣΗ μιας βάσης σύγκρισης μεθόδων αποτελεσματικότητας σχεδιόσεως της παραγωγής και των δεικτών

6 μηχανικού εξοπλισμού, βελπώσεων στη χρήση υλικών εξοπλισμού, ανθρώπινης δύναμης, ελάττωση της κόπωσης. αποδόσεως. πραγματικού κόστους εργατικού δυναμικού. καθορισμού κινήτρων εργασίας ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ (σχήμα I. Διαίρεση και Διαδικασία Μελέτης Εργασίας) (βλέπε σελίδα 20, Εισαγωγή εις την επιστημονική οργάνωση της εργασίας), καθορισμού της αλήθειας, σχετικά με τις δραστηριότητες των υφισταμένων ανθρώπων, εγκαταστάσεων και μηχανικού εξοπλισμού μιας Υπηρεσίας, ενός Οργανισμού, ή μιας Επιχειρήσεως. Επίσης εξετάζοντας ξεχωριστά τις δυο υποκατηγορίες της Μελέτης Εργασίας μπορούμε να πούμε ότι με την Μελέτη των Μεθόδων προσπαθούμε να αναλύσουμε με κάθε τρόπο τη μέθοδο που εκτελείται μια εργασία, και βλέποντας το αποτέλεσμά της αν είναι ικανοποιητικό ή όχι προσπαθούμε να το βελτιώσουμε. Ετσι αφού καταφέρουμε να τη βελτιώσουμε και έχουμε ήδη επιλέξει, τη σωστή Μέθοδο Εργασίας με τη Μέτρηση προσπαθούμε να εκτιμήσουμε το χρόνο μέσα στον οποίο πρέπει να εκτελείται η εργασία. 3) Χρησιμότητα της Μελέτης Εργασίας. Η Μελέτη Εργασίας είναι ένα πολύτιμο μέσο και διαδραματίζει κάποιο σημαντικό ρόλο μέσα σε μια επιχείρηση. Συγκεκριμένα, παρέχει τη δυνατότητα αύξησης της απόδοσης χωρίς μεγάλη δαπάνη κεφαλαίου, χωρίς μεγάλη κατανάλωση ποσότητας εργασίας και βέβαια χωρίς μεγάλη χρησιμοποίηση μηχανικών μέσων. Παράλληλα εξετάζει όλους εκείνους τους παράγοντες που παίζουν κάποιο βασικό ρόλο και επηρεάζουν την αποδοτικότητα της εργασίας.(') Επίσης είναι το πιο ακριβές μέσο το οποίο έχει αναπτυχθεί μέχρι σήμερα, για να βρει σωστά πρότυπα αποδόσεως από τα οποία εξαρτάται η αποτελεσματική σχεδίαση και ο έλεγχος της παραγωγής. Τα αποτελέσματα της Μελέτης Εργασίας βέβαια μετά από μια καλή εφαρμογή και σωστή χρήση, είναι πάντα ικανοποιητικά όσο όμως η εργασία 1 (όπως θ( Εργασίας). δούμε παρακάτω, δείτε σελίδα 7. Βασικοί παράγοντες που εξετάζονται κατά τη Μελέτη

7 - 6 - στηρίζεται σε μια σωστή μέθοδο. Τέλος μπορούμε να πούμε ότι μπορεί να εφαρμοσθεΐ σε όλους τους τομείς εργασίας όπως Στρατιωτικές μονάδες, Οργανισμούς, Επιχειρήσεις, Εργοστάσια, Εργαστήρια, Γραφεία κ.λ.π. 4) Διαδικασία Μελέτης Εργασίας Οι τεχνικές της Μελέτης Εργασίας, σε κάθε πεδίο έρευνας, βασίζονται κυρίως στη καταγραφή, στο σχηματισμό και στη τυποποίηση όλων των ενεργειών και δραστηριοτήτων που εφαρμόζονται στις πηγές ενός Οργανισμού για την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών. Επίσης βασίζονται και στην ανάλυση των καταγραφών για την εξακρίβωση κάποιου καλού αποτελέσματος. Έτσι εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι, αν το έργο εκτελείται στην καθορισμένη θέση, και βέβαια από το κατάλληλο προσωπικό. Αν οι μέθοδοι που εφαρμόζονται είναι οι απαιτούμενες. Αν οι χρόνοι που χρειάζονται για το έργο είναι λίγοι ή αρκετοί. Αν το έργο συνεχίζεται ή εκτελείται σε τυχαία αραιά χρονικά διαστήματα κ.λ.π. Για να μπορέσουμε να πετύχουμε μια πλήρη Μελέτη Εργασίας θα πρέπει να ακολουθήσουμε τα παρακάτω βασικά στάδια: α) ΕΚΛΟΓΗ της εργασίας. β) ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ των δραστηριοτήτων που είναι απαραίτητες για την εργασία που εκτελείται, χρησιμοποιώντας κατάλληλες τεχνικές καταγραφής, έτσι ώστε τα δεδομένα να είναι αρκετά κατατοπιστικά στην παρα-πέρα πορεία μας. γ) ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ των στοιχείων που βρίσκουμε. δ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ της βελτιωμένης μεθόδου σύμφωνα πάντα με τις υπάρχουσες συνθήκες. ε) ΜΕΤΡΗΣΗ της ποσότητας της απαιτούμενης εργασίας και καθορισμός του απαραίτητου χρόνου για την εκτέλεση στ) ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ της καινούργιας μεθόδου την οποία θεωρούμε ως πρότυπο αφού χρησιμοποιούμε και τον χρόνο που έχουμε υπολογίσει, ζ) ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ της καινούργιας μεθόδου. η) ΑΣΚΗΣΗ διαρκούς ελέγχου για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε τη διαδικασία που έχουμε διαλέξει και τον πρότυπο χρόνο που έχουμε ορίσει. 5) Βασικοί παράγοντες που εξετάζονται κατά τη Μελέτη Εργασίας. Κατά τη δειάρκεια της έρευνας που γίνεται, παίζουν βασικό ρόλο αρκετοί παράγοντες τους οποίους τους εξετάζουμε λεπτομερώς και ιδιαίτερα κατά την Μελέτη Εργασίας.

8 Οι παράγοντες αυτοί είναι οι παρακάτω: ΚΟΣΤΟΣ (Το σύνολο των οικονομικών θυσιών που απαιτούνται στην παραγωγή). - Κόστος εργατικού δυναμικού. - Κόστος υλικών. - Κόστος μηχανικού εξοπλισμού. - Κόστος χώρου. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ (Η ποσοτική σχέση μεταξύ των προϊόντων που παράγονται και των πόρων που χρησιμοποιούμε κατά την διάρκεια μιας παραγωγικής διαδικασίας). - Παραγωγικότητα χώρου. - Παραγωγικότητα υλικών. - Παραγωγικότητα μηχανών. - Παραγωγικότητα ανθρώπων. Βέβαια υπάρχουν και παράγοντες που επιδρούν στην παραγωγικότητα όπως: Η φύση και η ποιότητα των πρώτων υλών, οι χρησιμοποιούμενες μέθοδοι και διαδικασίες, η ικανότητα απόδοσης και η επάρκεια μηχανημάτων, η τυποποίηση της παραγωγής, και τέλος η χρησιμοποίση του ανθρώπινου δυναμικού. Η αύξηση της παραγωγικότητας μπορεί να πραγματοποιηθεί με τους παρακάτω τρόπους: - Βελτίωση των βασικών διαδικασιών της έρευνας πο υ ακολουθούμε, - Πρόβλεψη για τα πλέον βελτιωμένα φυσικά μέσα παραγωγής, - Απλοποίηση και βελτίωση του προϊόντος, - Βελτίωση μεθόδων λειτουργίας, - Βελτίωση του συστήματος οργάνωσης, σχεδίασης και ελέγχου, - Αύξηση της ανθρώπινης αποτελεσματικότητας. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Το κάθε άτομο είτε προϊστάμενος είναι, είτε εργαζόμενος κατά ένα μεγάλο ποσοστό αφοσιώνεται στην εργασία του με τέτοιο τρόπο που θεωρεί ο ίδιος σωστό. Γϊ αυτό και είναι αρκετές οι φορές που παρατηρούνται αντιδράσεις σε όλους τους τομείς δραστηριότητας. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διότι αυτό είναι το πρώτο που θα πρέπει να εξασφαλίσουμε κατά την προσπάθεια βελτίωσης των μεθόδων εργασίας. Οι κυριότερες συνθήκες εργασίας είναι η καθαριότητα, ο αερισμός, η θέρμανση, η ψύξη, ο

9 φωτισμός, ο θόρυβος, η πρόληψη ατυχημάτων, η διαμόρφωση θέσεως εργασίας, κτλ. ΚΟΠΩΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΩΜΕΝΩΝ Είναι η κατάσταση εκείνη του ανθρώπου από την οποία προέρχεται μείωση της ικανότητάς του για εργασία και βέβαια είναι αρκετές οι φορές που την αποστρέφεται. Η κόπωση μπορεί να είναι: Σωματική, πνευματική, νευρική, να προέρχεται από τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν, και τέλος να οφείλεται στα μικρά διαλλείματα που γίνονται για ξεκούραση.

10 01m J 0 ΊΤΟΙ,Χ)

11 -JO- ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ 1.1. Εννοια και Ορισμός Με τη Μελέτη των Μεθόδων έχουμε σα σκοπό μας να βρούμε την καλύτερη μέθοδο εκτέλεσης κάθε εργασίας. Ετσι μπορούμε να πούμε ότι είναι μια σειρά από ενέργειες που με τη βοήθεια μιας συστηματικής καταγραφής των στοιχείων που ήδη έχουμε και με μια λεπτομερή ανάλυση και κριτική εξέταση των διαφόρων μεθόδων, μπορούμε να οδηγηθούμε στην ανάπτυξη της πιο εύκολης και παραγωγικής μεθόδου Τι επιδιώκει. Η Μελέτη Μεθόδων αποσκοπεί στο να βρει τους καλύτερους τρόπους εκτέλεσης κάθε εργασίας αποβάλλοντας τις ήδη περιττές εργασίες που υπάρχουν και φυσικά περιορίζει τις πολλές καθυστρήσεις και τους επιζήμιους παράγοντες. Ετσι θα έχουμε σωστά αποτελέσματα μόνο όταν η απόδοση του εργατικού δυναμικού των υλικών των εγκαταστάσεων και των μηχανημάτων είναι η απαιτούμενη. Επομένως μπορούμε να πούμε ότι με τη Μελέτη των Μεθόδων έχουμε κάποια αισθητή βελτίωση στην σειρά που ακολουθείται σε οποιαδήποτε εργασία. Συγχρόνως όμως παρατηρούνται και κάποιες άλλες αλλαγές σε άλλους τομείς όπως; παρατηρείται κάποια, καλυτέρευση σε κάθε τμήμα εργαζομένων, γίνεται σωστή χρήση του διαθέσιμου χρόνου και φυσικά παρατηρείται κάποια μείωση της ψυχικής αλλά και της σωματικής κούρασης. Επίσης γίνεται σωστή χρησιμοποίηση των μηχανών, των υλικών και βέβαια των ανθρώπων στη σωστή θέση. Παρόλα αυτά όμως παρατηρείται και κάποια σημαντική βελτίωση στις συνθήκες εργασίας που επικρατούν, και φυσικά επόμενο είναι να έχουμε και κάποια σταθερή βελτίωση στην ποιότητα των προϊόντων που παράγονται. Ετσι βλέπουμε ότι η προσφορά της Μελέτης των Μεθόδων είναι απεριόριστη και φυσικά πολύ σημαντική διότι απλώνεται σε πολλούς τομείς και έτσι έχουμε αρκετές αισθητές αλλαγές, και βέβαια πάντα προς το καλύτερο.

12 -Ji- 1.3 Στάδια και Διαδικασία Είναι γνωστό ότι όταν εκτελείται κάποια έρευνα θα πρέπει να ακολουθούνται ορισμένα βασικά στάδια και βασιζόμενοι πάνω σε αυτά να καταλήξουμε σε αυτό που επιδιώκουμε. Τα βασικά στάδια που ακολουθεί η Μελέτη Μεθόδων είναι; α) ΕΚΛΟΓΗ της εργασίας που διαλέξαμε μετά τη Μελέτη, β) ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ όλων των στοιχείων που μας είναι απαραίτητα, γ) ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ των στοιχείων με τη χρησιμοποίηση κατάλληλων τεχνικών, δ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ της νέας και αποτελεσματικής μεθόδου, ε) ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ της μεθόδου που επιλέξαμε, στ) ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ της νέας μεθόδου. - Ανάλυση των παραπάνω σταδίων. α) ΕΚΛΟΓΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Επειδή απαιτούνται χρόνος και αρκετές δαπάνες, είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε τη Μελέτη Μεθόδων εκεί όπου μπορούμε να περιμένουμε τη μέγιστη ωφέλεια. Ακόμη πριν κάνουμε οποιοδήποτε βήμα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι η συγκεκριμένη εργασία είναι από εκείνες που δέχονται σοβαρές βελτιώσεις. Η ωφέλεια που επιδιώκουμε αψο'ρα από τη μια πλευρά το μεγαλύτερο κέρδος, από τη πλευρά του εργοδότη και από την άλλη τις βελτιώσεις που αφορούν άμεσα τους εργαζόμενους στις οποίες θα πρέπει να δώσουμε μεγάλη βαρύτητα. Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που μπορούν να μας οδηγήσουν σωστά στην επιλογή της εργασίας που δέχεται ουσιαστικές βελτιώσεις. Τέτοιες ενδείξεις είναι: - ατύχημα, - κόπωση, απουσίες, αλλαγές προσωπικού, - κακή ποιότητα εργασίας, μεγάλος αριθμός ελαττωματικών κ.λπ., - άνιση κατανομή της εργασίας. Κάποιοι εργαζόμενοι έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο, ενώ άλλοι δουλεύουν σε μεγάλο βαθμό, - μεγάλοι χρόνοι αναμονής και καθυστέρησης στην παράδοση, - υποαπασχόληση του εξοπλισμού ή των μηχανών, - δυσαρέσκεια των εργαζομένων, παράπονα στην διεύθυνση. β) ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΕΘΟΔΟΥ. Αφού επιλέξαμε την εργασία που θα μελετήσουμε προχωρούμε στην καταγραφή όλων των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη μέθοδο που εκτελείται η εργασία. Τις μικροδραστηριότητες τις εντοπίζουμε με άμεση παρατήρηση και φυσικά η ακρίβεια των αποτελεσμάτων μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ακρίβεια της παρατήρησης των λεπτομερών της συγκεκριμένης μεθόδου.

13 -J2- Το τΐ θα καταγράψουμε εξαρτάται κάθε φορά από τη φύση της συγκεκριμένης εργασίας. Υπάρχουν όμως τρεις βασικές περιοχές όπου εντοπίζουμε την καταγραφή μας, που είναι: 1) οι δραστηριότητες του εργαζομένου ή των εργαζομένων, 2) η ροή των υλικών και τι συμβαίνει σε αυτά, 3) η χρήση του χώρου του εργοστασίου και του εξοπλισμού. Επειδή μέσα στις παραγωγικές διαδικασίες οι διάφορες εργασίες είναι πολύπλοκες και δεν μπορούμε να τις περιγράφουμε με λόγια, χρησιμοποιούμε διάφορα βοηθητικά μέσα αναπαράστασης του τρόπου εκτέλεσης μιας εργασίας που έχουν αναπτυχθεί από πολύ παλιά. Τα μέσα αυτά είναι τα διαγράμματα. Για να συντάξουμε σύντομα και απλά κάποιο διάγραμμα χρησιμοποιούμε σύμβολα που είναι αναγνωρισμένα και χρησιμοποιούνται διεθνώς. Τα σύμβολα αυτά είναι: - ΕΝΕΡΓΕΙΑ και συμβολίζεται με έναν κύκλο. (0). Ενέργειες θεωρούμε τις παρακάτω δραστηριότητες: α) σκόπιμη αλλαγή των φυσικών ή χημικών χαρακτηριστικών ενός αντικειμένου, β) συναρμολόγηση ή διάλυση εξαρτημάτων ή συγκροτημάτων γ) προετοιμασία ενός αντικειμένου για άλλη ενέργεια μεταφορά ή έλεγχο δ) σχεδίαση ή υπολογισμό. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι, ενέργεια είναι η δραστηριότητα που είτε το προχωρεί το προϊόν κατά ένα στάδιο στην παραγωγική διαδικαασία, είτε το προετοιμάζει για αυτό. - ΕΛΕΓΧΟΣ και συμβολίζεται με ένα τετράγωνο ( ). Ο έλεγχος είναι μια δραστηριότητα με την οποία μπορούμε να διαπιστώσουμε την πιότητα ή την ποσότητα κάποιου προϊόντος. ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΘΟΔΩΝ (Για την βελτίωση των μεθόδων παραγωγής) ΕΚΛΟΓΗ (εργασίας η οποία θα μελετηθεί με οικονομικά αποτελέσματα) ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ με διαγράματα και άλλα μέσα. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ με διαγράμματα και άλλα μέσα. ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ (σκοπού-τόπου-ατόμου-μέσων: προσπαθούμε να βρούμε τις εναλλακτικές λύσεις για

14 να μπορέσουμε να απλοποιήσουμε τη μέθοδο που έχουμε διαλέξει για να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα) - ΑΝΤΑΠΤΥΞΗ μιας νέας βελτιωμένης μεθόδου και εξέταση αυτής, καθορισμός διαδικασίας διατάξεως, μηχανικού εξοπλισμού, υλικών ποιότητας, συνθηκών εργασίας. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ της βελτιωμένης μεθόδου ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ για να επιβεβαιωθεί ότι η βελτιωμένη μέθοδος εφαρμόζεται όπως πρέπει. ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ βάσει των δεδομένων που υπάρχουν. ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ (σχήμα 2. Διαδικασία Μελέτης Μεθόδων) (βλέπε σελίδα 47, Εισαγωγή εις την επιστημονική οργάνωση εργασίας). - ΜΕΤΑΦΟΡΑ και συμβολίζεται με ένα τόξο ( ιφ ). Με το σύμβολο της μεταφοράς σημειώνουμε την κίνηση του αντικειμένου από τη μια θέση στηνάλλη. Η κίνηση αυτή μπορεί να γίνεται με τα χέρια ή με μηχανικά μέσα. - ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ την συμβολίζουμε έτσι ( ρ ). Το σύμβολο αυτό το χρησιμοποιούμε για να σημειώσουμε καθυστέρηση στη διαδοχή των γεγονότων. - ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ και συμβολίζεται έτσι ( ^ ). Λέμε ότι σε μερικά αντικείμενα γίνεται αποθήκευση όταν αυτά προστατεύονται από μη αρμόδια άτομα. Πολλές φορές στην πράξη δυο δραστηριότητες γίνονται ταυτόχρονα. Σε αυτή τη περίπτωση χρησιμοποιύμε κατάλληλους συνδυασμούς συμβόλων. Για παράδειγμα το σύμβολο ( Ο ) συμαίνει έλεγχο και ενέργεια. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Για να μπορέσουμε να έχουμε μια συνοπτική εικόνα με τη μέθοδο εκτέλεσης μιας εργασίας σχηματίζουμε ένα συνοπτικό διάγραμμα διαδικασίας. Σε ένα τέτοιο διάγραμμα

15 χρησιμοποιούμε μόνο τα σύμβολα ενέργειας και ελέγχου, και δεν παίρνουμε καθόλου υπόψη μας τα άλλα σύμβολα (μεταφορά, καθυστέρηση, αποθήκευση). Επίσης στο συνοπτικό διάγραμμα δεν αναφέρουμε τίποτα για τον τόπο εκτέλεσης της εργασίας ή για το άτομο - άτομα που την εκτελούν. Τα σύμβολα τα διατάσσουμε κατακόρυφα και με τη σειρά που εκτελούνται ή θα εκτελεστούν οι δραστηριότητες που παρουσιάζονται στο διάγραμμα. Στο δεξιό άκρο του διαγράμματος σημειώνουμε τη κύρια κίνηση, ενώ προς τα αριστερά σημειώνουμε άλλες δραστηριότητες που συνδέονται κατάλληλα. Την αρίθμηση των ομοίων συμβόλων την κάνουμε χωριστά αλλά συνεχώς. Συνήθως δεξιά από κάθε σύμβολο γράφουμε περιληπτικά τη σημασία του συμβούλου στη συγκεκριμένη περίπτωση. Στο αριστερό μέρος του κάθε συμβόλου γράφουμε το χρόνο που χρειάζεται για να εκτελεστεί η αντίστοιχη δραστηριότητα. (βλέπε σελίδα 15, σχήμα 3 πρώτο διάγραμμα). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Το διάγραμμα ροής διαδικασίας μας δίνει μια ολοκληρωμένη και λεπτομερή εικόνα της παραγωγικής διαδικασίας και έτσι φαίνονται όλες οι διαδοχικές εργασίες που εκτελούνται. Για αυτό χρησιμοποιύμε όλα τα A.S.M.E (AMERIKAN SOCIETY OF MECHANICAL ENGINEERS) σύμβολα. Τα διαγράμματα ροής διαδικασίας είναι τρία: - του ανθρώπου, στο οποίο περιγράφονται όλες οι δραστηριότητες του εργαζομένου. - των υλικών, στο οποίο αναφέρεται ηπορεία των υλικών, και τι συμβαίνει σε αυτά κατά τη ροή διαδικασίας και - του εξοπλισμού, στο οποίο αναφέρεται ο τρόπος χρησιμοποίησης του εξοπλισμού. Τις περισσότερες φορές σχεδιάζουμε ένα διάγραμμα ροής διαδικασίας που απεικονίζει τη μέθοδο που χρησιμοποιείται ή θα χρησιμοποιηθεί και ένα δεύτερο που παριστάνει μια νέα μέθοδο. Ετσι συγκρίνοντας τα δύο διαγράμματα μπορούμε να βρούμε τα πλεονεκτήματα της μιας από τις δύο μεθόδους αν βέβαια υπάρχουν, όπως ακόμα και τις διαφορές για να καταλήξουμε στη πιο σωστή, (στο παρακάτω σχήμα βλέπουμε ένα συνοπτικό διάγραμμα διαδικασίας, και ένα διάγραμμα ροής διαδικασίας).

16 - J5-! ί i 1 θ "ΊΙ 1 i Σχήμα 3. I [ Ρ i J k S3 i γ) ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΕΘΟΔΟΥ. Αφού ήδη έχουμε εντοπίσει τις διάφορες εργασίες που δέχονται κάποια σχετική βελτίωσή, επιλέξαμε εκείνη που θα ασχοληθούμε και καταγράψαμε τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται, είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε στη κριτική εξέταση της μεθόδου που μας ενδειαφέρει. Αυτό βέβαια γίνεται με μια σειρά από ερωτήσεις(ι) οι οποίες αναφέρονται στο σκοπό, στη θέση, στη διαδοχή στο άτομο και στα διάφορα μέσα που χρησιμοποιούνται. - Σκρίϊός. Ποιά είναι η μέθοδος εργασίας και γιατί γίνεται, Ποιά άλλη μέθοδος εργασίας θα μπορούσε να γίνει, Ποιά άλλη μέθοδος εργασίας θα έπρεπε να γίνει, -ί>έθα Σε ποιά θέση γίνεται και γιατί γίνεται εκεί. Πού αλλού θα μπορούσε να γίνει. Πού θα έπρεπε να γίνει, - Διοδΰχύ. Πότε γίνεται και γιατί γίνεται τότε. Πότε θα μπορούσε να γίνει. Πότε θα έπρεπε να γίνει, (1 ). ΒΛέπε σελίδα 52: «Παραδόσεις στη Διοίκηση Παραγωγής" ΜΑΡΙΑ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΚΑΒΑΛΑ 1987

17 -JC- Ατρϋθ_. Ποιός την κάνει και γιατί την κάνει αυτός, Ποιός άλλος θα μπορούσε να την κάνει, Ποιός θα έπρεπε να την κάνει, - Μέσα^Πώς γίνεται, καιγιατί γίνεται με αυτό το τρόπο. Πώς θα μπορούσε να γίνει. Πώς θα έπρεπε να γίνει. Με όλες αυτές τις ερωτήσεις αναρωτιόμαστε αν αυτή η μέθοδος εργασίας που καταλήξαμε είναι η κατάλληλη ή όχι για να οδηγηθούμε στην ανάπτυξη μιας καλύτερης νέας μεθόδου. δ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΑΣ ΜΕΘΟΔΟΥ. Εκείνο που παίζει βασικό ρόλο στη βελτίωση των μεθόδων είναι να καταργήσουμε τις περιττές δραστηριότητες. Επίσης είναι δυνατό να απλοποιήσουμε, να αλλάξουμε ή να συνδυάσουμε κάποια δραστηριότητα με κάποια άλλη ή άλλες. Αφού αναπτύξουμε τη νέα βελτιωμένη μέθοδο θα πρέπει να τη καταγράψουμε σε ένα διάγραμμα ροής διαδικασίας. Η καταγραφή αυτή πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο που να μπορεί να συγκριθεί ή νέα μέθοδος με την παλιά. Κατά τη σύγκριση αυτή θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι οι δραστηριότητες που θα καταγραφτούν στο διάγραμμα είναι παραγωγικές και μη παραγωγικές. Στις μη παραγωγικές περιλαμβάνονται οι καθυστερήσεις και οι αποθηκεύσεις. Ενώ από τις παραγωγικές πιο σημαντική είναι η ενέργεια διότι προωθεί πραγματικά την παραγωγή. Ετσι με τη σύγκριση που θα γίνει στη καταγραφή των δύο μεθόδων θα προκύψει η ωφέλεια που αναμένουμε Εφαρμογή της Μελέτης των Μεθόδων. Η Μελέτη των Μεθόδων από τότε που αναπτύχθηκε μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε εργασία και σε οποιαδήποτε επαγγελματική απασχόληση, αλλά η πρακτική της εφαρμογής συναντιέται συνήθως στις παρακάτω περιπτώσεις; - Στη κίνηση εργαζομένων και υλικών μέσα στο χώρο εργασίας. - Στις μεθόδους και κινήσεις των εργαζομένων, που είναι σχετικές με τη θέση εργασίας τους. - Στη διάταξη των χώρων εργασίας μέσα σε μια επιχείρηση. - Στη διακίνηση των υλικών. Στη συνέχεια θα αναλύσουμε τη κάθε μια περίπτωση ξεχωριστά.

18 - J i - ΚΙΝΗΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα στο χώρο εργασίας και έχει μεγάλη σημασία διότι οι άσκοπες και μη αποτελεσματικές κινήσεις επηρεάζουν αρκετά την παραγωγική διαδικασία και ειδικά το κόστος των προϊόντων. Οι πιο συνηθισμένες κινήσεις μέσα σε ένα τμήμα μιας επιχείρησης είναι: Η μεταφορά υλικών για αποθήκευση, η διανομή πρώτων υλών, η μετακίνηση προϊόντων από την μια μηχανή στην άλλη, η διανομή φαγητού στο εστιατόριο κ.τ.λ. Σε αυτές και σε πολλές άλλες περιπτώσεις προσπαθούν να περιορίσουν τις περιττές κινήσεις και να βρουν τους καλύτερους τρόπους για την εκτέλεσή τους. Η Μελέτη αυτή ακολουθεί όλα τα βασικά στάδια που ήδη έχουμε αναφέρει. Κατά τη καταγραφή χρησιμοποιούνται αρκετά διαγράμματα όπως; διάγραμμα ροής διαδικασίας, διάγραμμα πολαπλής δραστηριότητας κ.τ.λ. Μέσα από την καταγραφή ακολουθεί η κριτική εξέταση, στη συνέχεια εξάγονται τα τελικά αποτελέσματα και έτσι φτιάχνουμε το σχέδιο της βελτιωμένης μεθόδου η οποία πάλι παρακολουθείται κατά την εφαρμογή της. ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η Μελέτη Μεθόδων που είναι σχετική με τις κινήσεις των εργαζομένων στη θέση εργασίας έχει άμεση σχέση με την δραστηριότητα των εργαζομένων για αυτό πρέπει να εξετάζεται με κάθε λεπτομέρεια. Με τη μελέτη των κινήσεων μπορούν να δοθούν οι σωστές απαντήσεις για την εκτέλεση κάθε είδους εργασίας η οποία πραγματοποιείται σε μια μόνιμη θέση από ένα άτομο. Για αυτό και είναι ανάγκη να καταγράφονται και να αναλύονται όλες οι κινήσεις και με κάθε λεπτομέρεια, έτσι ώστε να μπορούν να εκτιμηθούν τα αποτελέσματα των συνθή- κών κάτω από τις οποίες εργάζεται ένα άτομο. Η επιτυχία της μελέτης θα εξαρτηθεί από την κατάλληλη σύνταξη και εφαρμογή του διαγράμματος των κινήσεων, των αρχών της οικονομίας των κινήσεων, της σωστής διάταξης εργαλείων και μηχανημάτων, και φυσικά από την καλύτερη διαμόρφωση της θέσης εργασίας. Ετσι όλα αυτά αποτελούν τη βάση σχηματισμού διαφόρων κανόνων, που όταν εφααρμόζονται οπουδήποτε έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση του προϊόντος της εργασίας με την ελάχιστη δυνατή κόπωση. Οι αρχές για τις οποίες μιλήσαμε παραπάνω είναι; 1. (βλέπε σελίδα «Εισαγωγή εις την επιστημονική οργάνωση Εργασίας- του Κων/νου ΑΖΑ)

19 -J8-1. Αρχή της οικονομίας των κινήσεων. 2. Αρχή Διευθέτησης θέσης εργασίας. 3. Αρχή σχεδίασης εργαλείων και μηχανημάτων. Σύμφωνα με την πρώτη αρχή θα πρέπει να περιοριστούν κατά πολύ οι περιττές κινήσεις και να γίνονται οι πιο αναγκαίες. Είναι αποδεδειγμένο ότι οι σωστές κινήσεις των χεριών επιτρέπουν σε κάθε εργαζόμενο να εκτελεί την εργασία του με μικρότερη πνευματική και φυσική προσπάθεια. Οι πολλές περιττές κινήσεις σημαίνουν μεγάλη αύξηση του κόστους και βέβαια μειωμένη πραγωγικότητα για την επιχείρηση. Σύμφωνα με την δεύτερη αρχή, καθετί που έχει σχέση με τη θέση εργασίας θα πρέπει παντα να τοποθετείται στην πιο κατάλληλη θέση για να γίνεται πιο εύκολος ο χειρισμός του βέβαια να υπάρχει μεγαλύτερη απόδοση. Αν κάποιος εργαζόμενος κατά τη διάρκεια του δώρου του είναι σε τέτοια θέση που δεν μπορεί να βολευτεί, τότε η απόδοσή του είναι χαμηλή. Στην αντίθετη περίπτωση παρατηρούμε ότι η απόδοσή του είναι μεγαλύτερη. Τέλος σύμφωνα με την τρίτη ο σχεδιασμός των εργαλείων και των μηχανημάτων, που είναι απαραίτητα σε κάποια εργασία, θα πρέπει να είναι σωστά μελετημένος για να μπορεί κάθε εργασία να γίνεται με σωστό τρόπο και σε λιγότερο χρόνο. ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σαν διάταξη εννούμε τη σωστή σχέση ή αλληλουχία των γραφείων, των αποθηκών, των κοινοχρήστων χώρων, των μηχανών και των θέσεων εργασίας ενός τμήματος. Η διάταξη των χώρων εργασίας παίζει σημαντικό ρόλο σε όλη τη παραγωγική διαδικασία, εφ' όσον η σωστή ή η λάθος δια τάξη επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το κόστος τωνπαραγόμενων προϊόντων. Οι άσκοπες κινήσεις τωνεργαζομένων και των υλικών, όταν αυτές γίνονται σε μεγάλες αποστάσεις κοστίζουν πολύ. Με μια σωστή και καλά μελετημένη διάταξη μπορούμε να πετύχουμε τα παρακάτω: - Οικομομία χώρου. - Βελτίωση των συνθηκών εργασίας. - Μείωση του χρόνου διακίνησης των υλικών. - Καλύτερη χρησιμοποίηση μηχανημάτων και ανθρώπινης δύναμης. - Περιορισμό των κινδύνων που απειλούν κάθε εργαζόμενο. - Αύξηση του βαθμού ασφαλείας των εργαζομένων. - Περιορισμό καθυστερήσεων κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας. - Ευκολώτερη και καλύτερη επίβλεψη. - Βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και - Εύκολη προσαρμογή στην αλλαγή των συνθηκών εργασίας.

20 -J9 ' Ετσι με μια καλή διάταξη γίνεται πιο εύκολη η ροή της εργασίας. Κάτω από σωστές συνθήκες οι πρώτες ύλες ξεκινάνε από το ένα άκρο του χώρου εργασίας, κινούνται μέσα σε αυτό σε ευθεία γραμμή και φτάνουν στο τελευταίο άκρο έτοιμα προϊόντα. Είναι δυνατόν να παρουσιαστούν δυσκολίες όταν κατασκευάζονται πολλά και σε πολλούς τύπους προϊόντα, διότι απαιτείται λεπτομερής μελέτη και σχεδίαση κινήσεως ανθρώπων, υλικών και μηχανημάτων για να πετύχουμε ένα βέλτιστο αποτέλεσμα. ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ Είναι αποδεδειγμένο ότι ο χρόνος που χρειάζεται για να διακινηθούν τα υλικά αποτελεί το 85 τοις εκατό του συνολικού χρόνου επεξεργασίας ενός προϊόντος. Με τη πάροδο του χρόνου παρουσιάστηκε η ανάγκη στις βιομηχανίες να χρησιμοποιούν ορισμένα εξαρτήματα κα απλές μηχανές όπως λοστούς, βαρούλκα κ.τ.λ. έτσι ώστε οι εργασίες μετακίνησης, ανύψωσης και μεταφοράς να εκτελούνται πιο εύκολα και πιο γρήγορα. Σήμερα η Διακίνηση των υλικών έχει αναπτυχθεί σε επιστημονικές μεθόδους εφαρμογής μηχανικού εξοπλισμού. Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Οργανισμό Διακίνησης υλικών η διακίνηση των υλικών είναι, «Η τέχνη και η επιστήμη η οποία μελετά τη κίνηση, δεματοποίηση, συσκευασία και αποθήκευση κάθε είδους υλικών». Βάζοντας σαν κύριο σκοπό μας την επιδίωξη και επίτευξη της μείωσης του χρόνου διακίνησης υλικών, την καλύτερη χρησιμοποίηση των δυνατοτήτων που ήδη υπάρχουν και τέλος τη διακίνηση των υλικών με περισσότερη ασφάλεια, έχουμε πάρα πολλά οφέλη, τέτοια όπως: α) Ελάττωση των δαπανών διακίνησης υλικών Ελάττωση του κόστους εργασίας. Ελάττωση του κόστους των υλικών. Ελάττωση των γενικών εξόδων, β) Αύξηση της δυναμικότητας. Αύξηση της παραγωγής. Αύξηση του αποθηκευτικού χώρου. Βελτίωση της ήδη υπάρχουσας διάταξης, γ) Καλύτερη κατανομή των μέσων. Βελτίωση του συστήματος διακίνησης υλικών. Βελτίωση της ροής εργασίας. Βελτίωση της λειτουργίας διαφόρων υπηρεσιών. Αύξηση της διαθεσιμότητας του προϊόντος. Ετσι μπορούμε να πούμε ότι μια επιτυχημένη Διακίνηση Υλικών πραγματοποιείται όταν επιδιώκονται τα παρακάτω:

21 Μείωση του χρόνου διακίνησης υλικών χρησιμοποιώντας διάφορα μηχανικά μέσα. - Καλύτερη χρησιμοποίηση των δυνατοτήτων που ήδη υπάρχουν. - Διακίνηση των υλικών με μεγαλύτερη ασφάλεια. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕΘΟΔΩΝ Παράδειγμα 1ο Βελτιωμένη Μέθοδος Στις παραπάνω εικόνες υπάρχει η αρχική και η βελτιωμένη μέθοδος οργάνωσης εργασίας γραφείου. Κατά την αρχική μέθοδο, η ροή της εργασίας δεν είναι φυσιολογική, διότι δεν υπάρχει σωστή διάταξη των γραφείων και οι υπάλληλοι κάθονται σε τυχαίες θέσεις, με αποτέλεσμα να εκτελούνται άσκοπες κινήσεις μεταξύ των γραφείων καινα υπάρχει καθυστέρηση του όλου έργου. Κατά τη σωστή μέθοδο οι υπάλληλοι έχουν τοποθετηθεί σύμφωνα με τις αρχές της επιστημονικής οργάνωσης της εργασίας, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι περιττές κινήσεις και ο μή παραγωγικός χρόνος, να μειωθεί η κόπωση και να έχουμε σηματική αύξηση της απόδοσης.

22 Παράδειγμα 2o. Στις παραπάνω εικόνες και αριστερά δεν ασκείται έλεγχος στους υπαλλήλους, σχετικά με την απόδοσή τους γι' αυτό παρατηρούμε ότι κοιμούνται πάνω στα γραφεία τους. Δεξιά όμως ο προϊστάμενος τοποθέτησε στο γραφείο τους πίνακα όπου απεικονίζεται η ημερήσια απόδοση των υπαλλήλων με μια καμπύλη, συνεπώς ασκείται κάποιος έλεγχος που αυξάνει το ενδιαφέρον και δημιουργείται συναγωνισμός μεταξύ των υπαλλήλων, βάζοντας σαν κύριο στόχο τους την μεγαλύτερη απόδοση.

23 - % Χ ' (Xlaio

24 - ^3 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ Η χρονική αφετηρία της «<ΕΡΓΟΝΟΜΙΑΣ»(') αρχίζει με την εμφάνκτη του ανθρώπου στην ιστορία. Από τη στιγμή που πρωτοεμφανίσθηκε, άρχισε να αντιμετωπίζει καθημερινά προβλήματα διαβίωσης και επιβίωσης. Και για να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα άρχισε να σκέπτεται «ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΑ» δηλαδή σα μέσο άμυνας δε χρησιμοποίησε μια οποιαδήποτε πέτρα αλλά μια πέτρα με ορισμένα χαρακτηριστικά όπως π.χ. βάρος, σχήμα, διαστάσεις κ.τ.λ. Γύρω στα η μελέτη της εργασίας στράφηκε προς την Εργονομία και μάλιστα αφιέρωσε σημαντικό μέρος του περιεχομένου της σε αυτήν Ορισμός της Εργονομίας. Ο όρος είναι σύνθετος και τα δύο μέρη του είναι ελληνικά, «έργον» και «νόμος». Ετσι θα μπορούσε κανείς να ορίσει την Εργονομία σαν επιστήμη η οποία μελετά τους νόμους που διέπουν την παραγωγή του έργου. Επίσης θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Εργονομία μοιάζει με μέλισσα που επισκέπτεται διάφορα άνθη-επιστήμες, από τις επισκέψεις αυτές παίρνει ότι της είναι χρήσιμο για να φτιάξει το τελικό προϊόν που δεν είναι βέβαια «μέλι» αλλά η υλοποίηση μιας εργονομικής σύλληψης. Κατά καιρούς διατυπώθηκαν πολλοί ορισμοί της Εργονομίας οι οποίοι θα μπορούσαν να διακριθούν ανάλογα με τη προέλευσή τους σε τρεις ομάδες που είναι: - ορισμοί από συλλογικούς φορείς, - ορισμοί από λεξικογράφους, - ορισμοί από εργονόμους. 1. Από την ιστορική αναδίφηση προκύπτει όπ ο όρος Ergonomia είχε χρησιμοποιηθεί ήδη από το 1857 (βλέπε σελίδα 73, Εισαγωγή στην Εργονομία, < Υγεία και ασφάλεια στην Εργασία» Υπουργείο Εργασίας, ΑΘΗΝΑ 1987).

25 ΟοισυοΙ από Συλλογικούς Φοοείο fi) Οι ορισμοί είναι πάρα πολλοί για αυτό και εμείς θα αναφέρουμε δύο από αυτούς: - Κατά την E.R.S. (ERGONOMICS RECEARCH SOCIETY) η Εργονομία ορίζεται ως μελε'τη των σχέσεων ανθρώπου και εργασιολογικής δραστηριότητας, του εξοπλισμού και των συνθηκών περιβάλλοντος και ιδιαίτερα της εφαρμογής των ανατομικών, φυσιολογικών, και ψυχολογικών γνώσεων στα προβλήματα που προέρχονται από τον άνθρωπο. - Κατά την Ευρωπαϊκή Κοινοπραξία Ανθρακα και Χάλυβα η Εργονομία ορίζεται ως εφαρμογή των γνώσεων μας των σχετικών με την ικανότητα και τους ψυχοφυσιολογικούς περιορισμούς του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της συνεργασίας του ανθρώπου κατά τη δια'ρκεια της συνεργασίας του ανθρώπου με τη μηχανή και το περιβάλλον της. Ορισμοί από Λεξικογράφους.(2) Οπως και παραπάνω έτσι και εδώ υπάρχουν αρκετοί ορισμοί για αυτό θα αναφέρουμε κάποιους από αυτούς όπως: - Κατά την ENCYCLOPEDIA EUROPA (I έκδοση 1977), η Εργονομία ορίζεται ως εφαρμογή των βιολογικών και μηχανικών γνώσεων στον άνθρωπο και την εργασία του για αμοιβαία προσαρμογή με σκοπό τόσο την εργασία του για αμοιβαία προσαρμογή με σκοπό τόσο την αύξηση της απόδοσης όσο και τη συμβολή της στη διαμόρφωση αισθήματος «ευεξίας». - Κατά το DICTIONARY OF CONTEMPORARY ENGLISH (έκδοση 1978), η Εργονομία ορίζεται ως μελέτη των συνθηκών κάτω από τις οποίες τα άτομα εργάζονται περισσότερο αποτελεσματικά με τα μηχανικά τους μέσα. - Κατά το PENGUIN ENGLISH DICTIONARY (3 η έκδοση 1980), η Εργονομία ορίζεται κατά δύο τρόπους δηλαδή, α) επιστήμη προσαρμογής της εργασίας στον εργαζόμενο, β) μελέτη του ανθρώπου στο εργασιολογικό του περιβάλλον. Ορισμοί από Εργονόμους.(3) Κατά τον BURGER η Εργονομία είναι κατά κάποιο τρόπο η επιστήμη των καλυτ ρων μέσων παραγωγής για τη μεγαλύτερη των αξιών: τον άθρωπο κατά τη διάρκεια της εργασίας του. 1. Από την ιστορική αναδίφηση προκύπτει όπ ο όρος Ergonomia είχε χρησριοπαηθεΐ ήδη από το (βλέπε σελίδα 73, Εισαγωγή στην Εργονομία, «Υγεία και ασφάλεια στην Εργασία- Υπουργείο Εργασίας, ΑΘΗΝΑ 1987). 3. (βλέπε σελίδα 75, Εισαγωγή στην Εργονομία, «Υγεία και ασφάλεια στην Εργασία-, Υπουργείο Εργασίας, ΑΘΗΝΑ 1987),

26 - V f y - Κατά τους BURGER και JONG η Εργονομία αποτελεί την εφαρμογή των δεδομένων της ανατομίας, φυσιολογίας, πειραματικής ψυχολογίας και ιατρικής της εργασίας στη μελε τη της εργασίας με στόχο τη βελτιστοποίηση της λετουργίας του συστήματος «Ανθρωπος - Μηχανή» για την επίτευξη ιδανικής ισορροπίας μεταξύ των απαιτήσεων που έχουμε από το σύστημα, και των ικανοτήτων που έχει το σύστημα. Κατά τον Μ. MONTMOLLIN, η Εργονομία ορίζεται ως τεχνολογία των επικοινωνιών μέσα στο σύστημα «Ανθρωπος - Μηχανή». Κατά τον SINGLETON,η Εργονομία ορίζεται ως επιστήμη της οργάνωσης της εργασίας και στηρίζεται στη βιολογία του ανθρώπου (ανατομία, φυσιολογία και ψυχολογία) ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ Είναι γνωστό ότι η Εργονομία ενδιαφέρεται για την αρμονική λειτουργία του συστήματος «Ανθρωπος - Μηχανή» και επεμβαίνει σε δυο χρονικές στιγμές είτε πριν τη κατασκευή είτε μετά τη κατασκευή. Στη πρώτη περίπτωση μιλάμε για «προληπτική» Εργονομία, και είναι εκείνη που μελετάει τα εργονομικά προβλήματα όταν βρισκόμαστε στο στάδιο του σχεδιασμού και της μελέτης. Στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για «διορθωτική» Εργονομία, είναι εκείνη που προσπαθεί να βελτιώσει κάποιο σύστημα το οποίο ήδη υπάρχει. Η Εργονομία τόσο η προληπτική όσο και η διορθωτική, ενδειαφέρεται γενικά για κάποιο σύστημα, αλλά και για τα επιμέρους τμήματα και τις λεπτομέρειές τους. Ετσι π.χ. το κάθισμα της δακτυλογράφου είναι διαφορετικό από το κάθισμα μιας γραμματέας ή ενός πιλότου κ.τ.λ. Η Εργονομία ανάλογα με το είδος του προβλήματος που αντιμετωπίζει, διαιρείται σε επιμέρους εργονομικούς κλάδους που ο καθένας μελετά κάποια συγκεκριμένα θέματα. Ενας από τους κλάδους αυτούς είναι και η Μελέτη Εργασίας για την οποία μιλήσαμε στο πρώτο μέρος, (βλέπε σελίδα 4-8). Ως εφαρμοσμένη επιστήμη η Εργονομία έχει σαν αντικείμενο όλο το φάσμα της ανθρώπινης εργασίας στο σύστημα άνθρωπος - μηχανή - περιβάλλον, με στόχο την αριστοποίησή του. Η Εργονομική ανάλυση απαιτεί κάποια λεπτομερή εξερεύνηση του συστήματος ώστε να αποφευχθεί η παράληψη κάποιων παραγόντων. Ετσι, ενώ παλαιότερα τα εργονομικά προβλήματα αντιμετωπίζονταν τυχαία και χωρίς σύστημα, η σύχρονη Εργονομία επιτυγχάνει μια ολοκληρωμένη και συστηματική διαμόρφωση του χώρου με τη μέγιστη δυνατή καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας. Επίσης η ανεύρεση λύσεων για την εργονομική διαμόρφωση της εργασίας απαιτεί τη σωστή διαμόρφωση του τόπου όπου βρίσκεται η θέση εργασίας και των μέσων εργασίας, αλλά και τη διαμόρφωση της ροής εργασίας, και γενικά την οργάνωση της εργασίας καθώς και τη διαμόρφωση του εργασιακού περιβάλλοντος.

27 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ-ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Λέγοντας παραγωγικότητα(') εννοούμετον όγκο της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών σε σχέση με τα μάσα που καταναλώθηκαν για να πραγματοποιηθεί η παραγωγή αυτή. Ή εννοούμε το κέρδος που αποκομίσαμε σε σύγκριση με το κεφάλαιο που χρησιμοποιήσαμε. Οταν η λειτουργεία της επιχείρησης αρχίζει να γίνεται αντιοικονομική τότε θα πρέπει να βρεθεί μια σωστή μέθοδος για να διερευνηθεί η παραγωγικότητα της επιχείρησης. Και συγκεκριμένα θα πρέπει να ληφθούν τα παρακάτω μέτρα: 1) Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη εμψαση στις πωλήσεις ενώ παράλληλα θα πρέπει να γίνει μια έρευνα στην αγορά με τη χρησιμοποίηση των κατάλληλων τεχνικών, για να αυξηθεί ο όγκος των πωλήσεων. 2) Θα πρέπει να δαπανηθεί περισσότερο χρήμα στη δραστηριότητα έρευνας και ανάπτυξης του προϊόντος προκειμένου (ΐ) να εξασφολισθεί ότι τα προϊόντα είναι σύγχρονης σχεδίασης και είναι συναγωνίσιμα σε σχέση με τα ομοιότυπα προϊόντα των ανταγωνιστών. 3) Θα πρέπει να αναθεωρηθεί η οργάνωση της επιχείρησης και ιδιαίτερα η σχέση παραγωγικού προς μη παραγωγικό προσωπικό. 4) Θα πρέπει να υιοθετηθούν υγιείς οικονομικές πολιτικές ιδιαίτερα αυτές που αφορούν τις κεφαλαιουχικές δαπάνες και τον προϋπολογιστικό έλεγχο. 5) Θα πρέπει να ελεγχθεί η αποδοτικότητα της παραγωγής. Ετσι οι διάφορες ειδικές τεχνικές π.χ. η Μελέτη Εργασίας, είναι δυνατόν και πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή. 6) Θα πρέπει να ελεχθεί η διοικητική αποδοτικότητα. 7) Θα πρέπει να ελεχθεί η αποδοτικότητα των στελεχών της επιχείρησης. 8) Θα πρέπει να γίνει μελέτη για την αποδοτικότητα του μηχανικού εξοπλισμού της επιχείρησης. 9) Θα πρέπει να εξετασθεί ο μηχανισμός επίλυσης προβλημάτων μεταξύ εργαζομένων και διευθυνόντων μέσα στην επιχείρηση. 10) Θα πρέπει να διερευνηθεί η μισθοδοτική πολιτική της επιχείρησης. 11) Θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα αντικατάστασης του μηχανικού εξοπλισμού της επιχείρησης με πιο σύγχρονο και συνεπώς πιο παραγωγικό και αποδοτικο. Επομένως η σωστή παραγωγικότητα εξαρτάται κατά πολύ από την αποδοτικότητα των μέσων εργασίας μέσα σε μια επιχείρηση. 1. (Βλέπε: "ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ), του Δημήτρη Γ. Ναζλή, Β Εκδοση, σελίδα 18

28

29 28 " ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Μ ΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Με τον όρο εργασία σε αυτή τη περίπτωση εννούμε το περιεχόμενο σε εργασία ενός προϊόντος και όχι το είδος εργασίας. Για να εκτελέσουμε διάφορες εργασίες θα πρέπει πρώτα να προσδιορίσουμε το χρόνο που θα χρειαστούμε. Ο προσδιορισμός αυτός μας είναι απαραίτητος για δύο λόγους, πρώτα διόπ μπορούμε να προγραμματίσουμε μελλοντικές δραστηριότητες και δεύτερο διότι με βάση τους πρότυπους χρόνους μπορούμε να αξιολογήσουμε την απόδοση του συστήματος παραγωγής στο σύνολό του. Αφού θεωρούμε την εργασία σαν ένα μέγεθος πρέπει πρώτα να καθορίσουμε μια μονάδα μέτρησής της και στη συνέχεια μια διαδικασία με την οποία να μπορούμε να υπλογίσουμε πόσες τέτοιες μονάδες εργασίας περιέχονται σε ένα ορισμένο έργο. Ετσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Μέτρηση της Εργασίας επιδιώκει να προσιδορίσει το περιεχόμενο σε εργασία ενός έργου, καθορίζοντας το χρόνο που χρειάζεται να το εκτελέσει ένας εξειδικευμένος μέσος εργαζόμενος και να προβλέψει ποιό θα είναι το περιεχόμενο σε εργασία του ίδιου έργου, όταν αυ'το εκτελείται από εργαζόμενους κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Για αυτό με τη Μέτρηση της Εργασίας ξέρουμε την εργασία που ενσωματώνεται σε ένα προϊόν και μπορούμε: - να αξιολογήσουμε τους εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής του, - να εκτιμήσουμε τις ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό, - να προγραμματίσουμε τη παραγωγή, - να κοστολογήσουμε πιο σωστά, - να δημιουργήσουμε προσιτά κίνητρα γιατ ους εργαζόμενους. Για τη Μέτρηση της Εργασίας χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι οι κυριότερες από τις οποίες είναι: 1) Η Μελέτη των χρόνων, 2) Η Μέτρηση της Εργασίας με συνθετικούς χρόνους, 3) Η Μέτρηση της Εργασίας με προκαθορισμένους χρόνους Μ Ε Λ Ε Τ Η Τ Ω Ν Χ Ρ Ο Ν Ω Ν Κύριος στόχος μας είναι να προσδιορίσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια, το χρόνο που

30 - 2 9 ' χρειάζεται μια εργασία για να εκτελεστεί. Και βέβαια αυτό το πετυχαίνουμε με τη Μελέτη των Χρόνων. Τα στάδια τα οποία ακολουθούμε για τη μελέτη των χρόνων είναι τα παρακάτων: - Συγκέντρωση και καταγραφή πληροφοριών. Στο πρώτο μας στάδιο συγκεντρώνουμε και καταγράφουμε όλες τις πληροφορίες σε σχέση με την εργασία, τον εργαζόμενο και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται η εργασία και που μπορεί να επηρεάζουν την εκτέλεσή της. - Καταγραφή μεθόδου - ανάλυση εργασίας σε στοιχεία. Μετά από τη συγκέντρωση και τη καταγραφή των πληροφοριών προχωρούμε στο δεύτερο στάδιο στο οποίο καταγράφουμε την μέθοδο εκτέλεσης της εργασίας (θα πρέπει να έχουμε μελετήσει την εργασία από άποψη μεθόδου πριν επιχειρήσουμε τη Μελέτη των Χρόνων), και στη συνέχεια διαιρούμε την εργασία σε στοιχειώδεις εργασίες. Τις στοιχειώδεις εργασίες αυτές τις ονομάζουμε «στοιχεία». Σαν «στοιχείο» εννούμε ένα τμήμα εργασίας που το διακρίνουμε εύκολα και που εκτελείται χωρίς διακοπή. Τα στοιχεία θα πρέπει να έχουν σημεία έναρξης και λήξης. Επίσης θα πρέπει να μπορούν να χρονομετρηθούν. Ο αριθμός των στοιχείων στα οποία θα αναλύσουμε μια εργασία, εξαρτάται από τη φύση της εργασίας και από το αποτέλεσμα που επιδιώκουμε. Οταν διαιρούμε μια εργασία σε στοιχεία: - διαχωρίζουμε τα παραγωγικά από τα μη παραγωγικά τμήματα της εργασίας, - εκτιμούμε το ρυθμό εκτέλεσης μιας εργασίας, που μπορεί να μεταβάλλεται από στοιχείο σε στοιχείο, - και μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα στοιχεία που προκαλούν κόπωση για να ληφθεί αυτό υπόψη στην κατανομή των χρονικών παροχών. -Χρονομέτρηση των στοιχείων. Η Χρονομέτρηση γίνεται με άμεση παρατήρηση και με τη συνεργασία του εργαζόμενου του οποίου χρονομετρούμε την εργασία. Υπάρχουν δύο τεχνικές χρονομέτρησης που χρησιμοποιούνται συνήθως. Με τη πρώτη μετράμε το χρόνο που χρειάζεται να εκτελεστεί κάθε στοιχείο χωριστά. Με τη δεύτερη, δεν σταματάμε το χρονόμετρο σε όλη τη διάρκεια της χρονομέτρησης αλλά παράλληλα, στο τέλος κάθε στοιχείου καταγράφουμε την ένδειξη του χρονομέτρου. Η δεύτερη τεχνική δηλαδή η συνεχής χρονομέτρηση, έχει το πλεονέκτημα ότι ακόμη και αν δεν πάρουμε υπόψη μας ένα στοιχείο, ο συνολικός χρόνος εκτέλεσης της έργα-

31 σιας δεν επηρεάζεται καθόλου, 3.2. ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ. Με τη μέθοδο αυτή δημιουργούμε χρόνους συνθέτοντας στοιχεία χρόνων όμοιων εργασιών που εκτελέστηκαν με τον ίδιο τρόπο. Οι χρόνοι αναφέρονται σε στοιχειώδεις εργασίες που μετρήθηκαν πολλές φορές στο παρελθόν, και για αυτό μπορεί να θεωρηθούν αντιπροσωπευτικοί χρόνοι. Το βασικό πλεονέκτημα της μεθόδου της σύνθεσης χρόνων, είναι ότι οι χρόνοι των στοιχειωδών εργασιών έχουν προκόψει από μεγάλο αριθμό μελετών εργασίας και κατά συνέπεια είναι πιο αξιόπιστοι από τους χρόνους που αποκτούμε με μια μόνο μελέτη ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΟ ΧΡΟΝΟΥΣ ΠΡΟΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΚΙΝΗΣΕΩΝ Η Μέθοδος αυτή βασίζεται στην ανάλυση κάθε χειρωνακτικής δραστηριότητας σε ένα ορισμένο αριθμό στοιχειωδών κινήσεων του ανθρώπινου σώματος. Και ακόμη στο ότι οι στοιχειώδεις αυτές κινήσεις για να εκτελεστούν απαιτούν τον ίδιο χρόνο όταν εκτε- λούνται κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τους χρόνους που χρειαζόμαστε για κάποια εγασία τους βρίσκουμε αθροίζοντας τους χρόνους των στοιχειωδών κινήσεων από τις οποίες αποτελείται η εργασία που μας ενδειαφέρει. Η εφαρμογή των μεθόδων ΜΗΤΡΗΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σε μια δραστηριότητα οδηγεί στον εντοπισμό των νεκρών χρόνων και παρέχει στη Διεύθυνση ποσοτικό δεδομένα του απαιτούμενου χρόνου για την εκτέλεση της δραστηριότητας αυτής. Ετσι σε περίπτωση διεξαγωγής κάποιας εργασίας προκόψει χρόνος περισσότερος από τον κανονικό τότε προκαλείται η προσοχή το ενδιαφέρον και η επέμβαση των αρμοδίων. Επομένως, σκοπός της Μετρήσεως της Εργασίας είναι ο προσδιορισμός του απαιτούμενου χρόνου για την πραγματοποίηση κάποιας εργασίας από ένα καταλληλα εκπαιδευμένο και ικανό άτομο, το οποίο εργάζεται βάση καποιας καθορισμένης μεθόδου ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Είδαμε ότι με τη Μέτρηση της Εργασίας επιδιώκεται ο καθορισμός των πρότυπων χρόνων εκτελέσεως διαφόρων έργων για αυτό μπορούμε να πούμε ότι μπορεί να εφαρμο- γεί και και χρησιμεύσει στις παρακάτω περιπτώσεις: - στον προγραμματισμό και στη σχεδίαση των εργασιών, - στη σύγκριση των χρόνων διαφόρων εναλλακτικών μεθόδων για να βρεθεί η καλύτερη από αυτές, - στον καθορισμό των απαραιτήτων χρόνων των φάσεων μιας ομαδικής εργασίας.

32 - 3J - - στον έλεγχο, στη παρακολούθηση της απόδοσης και του κόστους του εργατικού δυναμικού. - στον καθορισμό του αριθμού των μηχανημάτων τα οποία μπορεί ένα άτομο να χειρίζεται ή να παρακολουθεί, - στον προϋπολογισμό του κόστους ενός προϊόντος πριν τη βιομηχανοποίησή του και τέλος - στη δημιουργία ενδιαφέροντος, ζήλου και πνεύματος συναγωνισμού μεταξύ των εργαζομένων. Επομένως η Μέτρηση Εργασίας παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες οργάνωσης και ελέγχου μιας εργασίας στην οποία ο χρόνος παίζει σημαντικό ρόλο ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οπως και στη Μελέτη των Μεθόδων έτσι και στη περίπτωση της Μέτρησης Εργασίας υπάρχει μια διαδοχική σειρά σταδίων που είναι απαραίτητα για τη πλήρη ανάλυση και τη συστηματική πραγματοποίησή της. Τα στάδια(') που ακολουθούνται είναι: ΕΚΛΟΓΗ της εργασίας που είναι για μέτρηση, ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ των γεγονότων, συνθηκών, μεθόδων, και στοιχείων της έργα σίας, ΜΕΤΡΗΣΗ των χρόνων των στοιχείων για την απόκτηση της πραγματικής εικόνας της ποσότητας εργασίας, ΕΞΕΤΑΣΗ των χρόνων που ήδη υπάρχουν, για να ξεχωρίσουμε τους παραγωγικούς από τους μη παραγωγικούς χρόνους των στοιχείων της Εργασίας, ΚΑΘ Ο ΡΙΣΜ Ο Σ ενός χρόνου που να ανταποκρίνεται σε κανονική απόδοση. Α Κ Ρ ΙΒ Η Σ Κ Α Θ Ο Ρ ΙΣ Μ Ο Σ της σειράς των δραστηριοτήτων και της μεθόδου εργασίας, από τις οποίες έχει πλέον σχηματισθεί ο παραπάνω χρόνος, ο οποίος ορίζεται πλέον ως πρότυπος χρόνος των δραστηριοτήτων και της μεθόδου εργασίας. 3.6 ΜΕΛΕΤΗ ΧΡΟΝΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΗΣΗ. Η Μελέτη χρόνου με χρονομέτρηση είναι η μέθοδος συνεχούς και άμεσης παρατήρησης για τον καθορισμό του απαιτούμενου χρόνου για την εκτέλεση μιας ειδικής εργασίας, με έναν κανονικό ρυθμό, από ένα κατάλληλα εκπαιδευμένο και ικανό άτομο. Ετσι ενώ στη Μελέτη Μεθόδων έχουμε σχεδιάση, στη Μελέτη του χρόνου έχουμε μέτρηση σε ώρες ή λεπτά, που μας καθορίζουν τον απαραίτητο χρόνο εκτέλεσης της εργασίας. 1 Βλέπε σελίδα 122 -εισαγωγή εις την επιστημονική οργάνωση της εργασίας -του Κων/νου ΑΖΑ,ΑΘΗΝΑ 1971