Paul Zoubkov, Transparency International Secretariat

Transcript

1

2 Ζ Γηεζλήο Γηαθάλεηα (ΓΓ) είλαη ε παγθφζκηα κε θπβεξλεηηθή νξγάλσζε πνπ πξσηαγσληζηεί ζηνλ αγψλα θαηά ηεο δηαθζνξάο. Με πεξηζζφηεξα απφ 90 παξαξηήκαηα παγθνζκίσο θαη ηε Γηεζλή Γξακκαηεία ηεο εγθαηεζηεκέλε ζην Βεξνιίλν, ε ΓΓ ζπκβάιιεη ελεξγά ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ αλαθνξηθά κε ηηο βιαπηηθέο ζπλέπεηεο ηεο δηαθζνξάο. ε ζπλεξγαζία κε θπβεξλεηηθνχο θνξείο, ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν θαζψο θαη κε ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ, ε ΓΓ ζρεδηάδεη, αλαπηχζζεη θαη πξνσζεί ηελ εθαξκνγή απνηειεζκαηηθψλ κέηξσλ θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο. Ζ Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο (ΓΓ-Δ), ην ειιεληθφ ηκήκα ηεο νξγάλσζεο, ζηνρεχεη ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ γηα ηνπο θηλδχλνπο ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα. Μέζα απφ ηελ πξνψζεζε λνκηθψλ θαη ζεζκηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ ζε εζληθφ επίπεδν, ηνλ ζρεδηαζκφ πξαθηηθψλ κέηξσλ θαη εξγαιείσλ, ε ΓΓ-Δ, κε ηελ εμεηδηθεπκέλε γλψζε πνπ δηαζέηεη, θηλεηνπνηεί νξγαληζκνχο, επηρεηξήζεηο θαη άηνκα γηα λα ζπλδξάκνπλ ζηελ εμάιεηςε ηεο δηαθζνξάο. Δθδφηεο: Δξεπλήηξηα: Δπίβιεςε έξεπλαο: πληνληζηέο έξγνπ: Γηεζλήο Γηαθάλεηα Διιάο Άλλα Γακάζθνπ Suzanne Mulcahy, Transparency International Secretariat Μαξίλα Ναζίθα, Γηεζλήο Γηαθάλεηα Διιάο Paul Zoubkov, Transparency International Secretariat Μεηαθξάζηξηα: Γέζπνηλα Γεσξγίνπ Α έθδνζε Φεβξνπάξηνο 2012 Ζ παξνχζα έθδνζε απνηειεί πξντφλ ηνπ έξγνπ «Αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο». Σν ελ ιφγσ εξγαιείν ζρεδηάζζεθε θαη ζπληνλίζζεθε απφ ηε Γηεζλή Γηαθάλεηα. Σν ζχλνιν ηνπ έξγνπ απνηειεί αληηθείκελν πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδνο. Απαγνξεχεηαη ε αλαδεκνζίεπζε θαη γεληθά ε αλαπαξαγσγή ηνπ έξγνπ, ελ φισ ή ελ κέξεη ή θαη πεξηιεπηηθά, θαηά παξάθξαζε ή δηαζθεπή, κε νπνηνδήπνηε κέζν ή ηξφπν, ρσξίο πξνεγνχκελε γξαπηή άδεηα ηνπ εθδφηε. ISBN 2012 Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο Πξφιεςε θαη Καηαπνιέκεζε ηνπ Δγθιήκαηνο Με ηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο «Πξφιεςε θαη Καηαπνιέκεζε ηνπ Δγθιήκαηνο» Δπξσπατθή Δπηηξνπή - Γεληθή Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ Σν παξφλ έξγν απερεί απνθιεηζηηθά ηηο απφςεηο ηνπ ζπγγξαθέα, ελψ ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή δελ είλαη ζε θακία πεξίπησζε ππεχζπλε γηα ηελ νπνηαδήπνηε ρξήζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ.

3 EYXAΡΗΣΗΔ Ζ Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο ζα ήζειε λα επραξηζηήζεη φινπο φζνπο ζπλέβαιαλ κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν ζηελ παξνχζα έξεπλα θαη ηδίσο: - ηε πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή ηνπ έξγνπ γηα ηελ ακέξηζηε ζηήξημε θαη ηα πνιχηηκα ζρφιηά ηνπο, - φινπο φζνπο δέρζεθαλ λα παξαρσξήζνπλ ζπλέληεπμε ζηελ εξεπλήηξηα, θαηαζέηνληαο ζηελ παξνχζα έξεπλα ηελ πνιχηηκε γλψζε θαη εκπεηξία ηνπο, - ηνλ εμσηεξηθφ αμηνινγεηή θ. ηάζε Καιχβα, Arnold Wolfers Professor of Political Science, Yale University, - ηνπο ζπλεξγάηεο καο ζε άιια παξαξηήκαηα ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο πνπ κνηξάζζεθαλ καδί καο ηηο εκπεηξίεο ηνπο, - ηνπο ζπλεξγάηεο καο ζηε Γξακκαηεία ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο γηα ηε ζπλδξνκή ηνπο ζε ζέκαηα ζρεδηαζκνχ θαη κεζνδνινγίαο, - τελ εηαηξία «Γέθπξα Α.Δ.» γηα ηελ επγεληθή ρνξεγεία ηεο.

4

5 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΕ ΑΝ Αλαγθαζηηθφο Νφκνο ΑΓΑ Αλεμάξηεηεο Γηνηθεηηθέο Αξρέο ΑΓΔΓΤ Αλψηαηε Γηνίθεζε Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ ΑΔ Αλψλπκε Δηαηξεία ΑΔΓ Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην ΑΔΠ Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ ΑΠ Άξεηνο Πάγνο ΑΠΟΠΛΟΤ «Αξρέο Πξνζήισζεο ισλ καο ζηελ Πνηφηεηα Λεηηνπξγίαο θαη Οξγάλσζεο Τπεξεηψληαο ηνπο θνπνχο καο» ΑΔΠ Αλψηαην πκβνχιην Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ ΓΔΓΓ Γελθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΓΓ Γηεζλήο Γηαθάλεηα ΓΓ-Δ Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο ΓΔ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ΓΔΖ Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ ΓΔΚ Γηθαζηήξην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ ΓΔΚΟ Γεκφζηα Δπηρείξεζε Κνηλήο Ωθέιεηαο ΓΔΤ Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ΓΖΤ Γεκνθξαηηθή πκκαρία ΓΝΣ Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν ΓΟΤ Γεκφζηα Οηθνλνκηθή Τπεξεζία ΓΑ Γηθεγνξηθφο χιινγνο Αζελψλ ΓΤΚ Γεκνζηνυπαιιειηθφο Κψδηθαο ΔΒΔΑ Δκπνξηθφ & Βηνκεραληθφ Δπηκειεηήξην Αζελψλ ΔΓ Δηδηθφ Γηθαζηήξην ΔΓΔΛ Δπηηξνπή Γεκνζηνλνκηθνχ Διέγρνπ ΔΔ Δπξσπατθή Έλσζε ΔΔ Δηεξφξξπζκε Δηαηξεία ΔΚΣ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα ΔΛΑ Διιεληθή Αζηπλνκία ΔΛΣΑ Διιεληθά Σαρπδξνκεία ΔΝΑΔ Έλσζε Ννκαξρηαθψλ Απηνδηνηθήζεσλ Διιάδνο ΔΠΔ Δηαηξεία Πεξηνξηζκέλεο Δπζχλεο ΔΡΣ Διιεληθή Ραδηνθσλία Σειεφξαζε

6 Δ Διεγθηηθφ πλέδξην ΔΖΔΜΘ Δλσζε πληαθηψλ Ζκεξεζίσλ Δθεκεξίδσλ Μαθεδνλίαο Θξάθεο ΔΑ Δζληθφ χζηεκα Αθεξαηφηεηαο ΔΓΓΑ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απηνδηνίθεζεο ΔΖΔΑ Δλσζε πληαθηψλ Ζκεξεζίσλ Δθεκεξίδσλ Αζελψλ ΔΠΑ Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο ΔΡ Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο ΔΤΓΑΠ Δηαηξεία Όδξεπζεο Απνρέηεπζεο ΗΚΑ Ίδξπκα Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ ΚΒ Κψδηθαο Βηβιίσλ ηνηρείσλ ΚΔΜΔ Κέληξν Έξεπλαο Μείδνλνο Διιεληζκνχ ΚΚΔ Κνκκνπληζηηθφ Κφκκα Διιάδαο ΚΟΓΚΓΛ Κψδηθαο Οξγαληζκνχ Γηθαζηεξίσλ θαη Καηάζηαζεο Γηθαζηηθψλ Λεηηνπξγψλ ΚΠΓ Κψδηθαο Πνηληθήο Γηθνλνκίαο ΚΣΔΟ Κέληξν Σερληθνχ Διέγρνπ Ορεκάησλ ΚηΠ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ ΛΑΟ Λατθφο Οξζφδνμνο πλαγεξκφο ΜΚΟ Με Κπβεξλεηηθή Οξγάλσζε ΜΜΔ Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο ΝΓ Νέα Γεκνθξαηία ΝΓ Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα ΝΠΓΓ Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ ΝΠΗΓ Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ ΝΚ Ννκηθφ πκβνχιην ηνπ Κξάηνπο ΟΑΔ Οξγαληζκφο γηα ηελ Αζθάιεηα & ηε πλεξγαζία ζηελ Δπξψπε ΟΖΔ Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ ΟΔ Οκφξξπζκε Δηαηξεία ΟΔΚ Οξγαληζκφο Δξγαηηθήο Καηνηθίαο ΟΝΔ Οηθνλνκηθή Ννκηζκαηηθή Έλσζε ΟΟΑ Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο & Αλάπηπμεο ΟΣΑ Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ΟΣΔ Οξγαληζκφο Σειεπηθνηλσληψλ Διιάδνο ΠΑΟΚ Παλειιήλην νζηαιηζηηθφ Κίλεκα ΠΓ Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ΠηΓ Πξόεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο ΠΔ Παλεπηζηεκηαθήο Δθπαίδεπζεο

7 ΠΚ Πνηληθφο Κψδηθαο ΠΟΔΤ Παλειιήληα Οκνζπνλδία Δλψζεσλ πληαθηψλ ΠηΓ Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο ΓΟΔ ψκα Γίσμεο Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο ΔΒ χλδεζκνο Δπηρεηξήζεσλ θαη Βηνκεραληψλ ΔΔΓΓ ψκα Δπηζεσξεηψλ - Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΟΔΔ πληνληζηηθφ ξγαλν Δπηζεψξεζεο θαη Διέγρνπ ηδ πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο ηπ πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε ΤΡΗΕΑ πλαζπηζκφο Ρηδνζπαζηηθήο Αξηζηεξάο ΣΔ Σερληθήο Δθπαίδεπζεο ΣΔΓΚ Σνπηθή Έλσζε Γήκσλ Κνηλνηήησλ ΤΑ Τπνπξγηθή Απφθαζε ΤΓΑ Γεληθή Γηεχζπλζε Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο ΤΔ Τπνρξεσηηθήο Δθπαίδεπζεο ΤΠΟΑΓΖΔ Τπεξεζία Οηθνλνκηθήο Αζηπλνκίαο θαη Γίσμεο Ζιεθηξνληθνχ Δγθιήκαηνο ΦΔΚ Φχιιν ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβέξλεζεο ΦΚΓ Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο ΥΑΑ Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ

8 ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΖΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΟΤ ΔΘΝΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ... 1 ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ TO ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ ΔΛΛΑΓΑ ΣΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΜΔΣΡΑ ΚΑΣΑ ΣΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ΟΗ ΠΤΛΩΝΔ ΣΟΤ ΔΘΝΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ ΔΚΣΔΛΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ΔΚΛΟΓΔ ΤΝΖΓΟΡΟ ηνπ ΠΟΛΗΣΖ ΔΛΔΓΚΣΗΚΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΟΛΗΣΗΚΑ ΚΟΜΜΑΣΑ ΜΔΑ ΜΑΕΗΚΖ ΔΝΖΜΔΡΩΖ ΚΟΗΝΩΝΗΑ ησλ ΠΟΛΗΣΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η: ΤΝΔΝΣΔΤΞΔΗ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗ: ΑΣΕΔΝΣΑ ΔΘΝΗΚΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟΤ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗΗ: ΤΜΜΔΣΔΥΟΝΣΔ ΔΘΝΗΚΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟΤ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ IV: ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΔ ΠΤΛΩΝΩΝ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ V: ΟΗΚΟΓΟΜΖΜΑ ΔΑ

9 1 ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΖΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΟΤ ΔΘΝΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ Μία ζεηξά ζεκαληηθψλ ππνζέζεσλ δηαθζνξάο ζηνλ ηδησηηθφ θαη ηνλ δεκφζην ηνκέα, έρεη ηνλίζεη ηελ επείγνπζα αλάγθε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο δηαθζνξάο ζηελ Δπξψπε. Ζ δηαθζνξά ππνλνκεχεη ηε ρξεζηή δηαθπβέξλεζε, ην θξάηνο δηθαίνπ θαη ηα ζεκειηψδε αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. Δμαπαηά ηνπο πνιίηεο, βιάπηεη ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη παξακνξθψλεη ηηο νηθνλνκηθέο αγνξέο. To νγδφληα ηνηο εθαηφ (80%) ησλ Δπξσπαίσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα γηα ην Δπξσβαξφκεηξν ηνπ 2009 ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, ζεσξνχζαλ φηη ε δηαθζνξά απνηεινχζε θχξην πξφβιεκα γηα ηε ρψξα ηνπο. Ζ έθζεζε απηή απνηειεί ηκήκα κίαο παλεπξσπατθήο πξσηνβνπιίαο θαηά ηεο δηαθζνξάο, κε ηε ζηήξημε ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Ζ πξσηνβνπιία πξνηίζεηαη λα αμηνινγήζεη ζπζηεκαηηθά ηα Δζληθά πζηήκαηα Αθεξαηφηεηαο (ΔΑ) 25 Δπξσπατθψλ Κξαηψλ, θαη λα ππνζηεξίδεη ηε βηψζηκε θαη απνηειεζκαηηθή κεηαξξχζκηζε, φπσο αξκφδεη, ζε δηαθνξεηηθέο ρψξεο.

10 2 Ζ πξνζέγγηζε ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξνχζα έθζεζε, παξέρεη έλα πιαίζην γηα ηελ αλάιπζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζεζκψλ κηαο ρψξαο φζνλ αθνξά ζηελ πξφιεςε θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. Έλα Δζληθφ χζηεκα Αθεξαηφηεηαο πνπ ιεηηνπξγεί θαιά, παξέρεη πξνζηαζία θαηά ηεο δηαθζνξάο θαη ζπλεηζθέξεη ζηoλ γεληθφηεξν αγψλα θαηά ηεο θαηάρξεζεο εμνπζίαο, ηεο παξαλνκίαο θαη ηεο ππεμαίξεζεο ζε φιεο ηηο κνξθέο. ηαλ ηα ζεζκηθά φξγαλα ηνπ ΔΑ έρνπλ θαηάιιεινπο θαλνληζκνχο θαη ππεχζπλε ζπκπεξηθνξά, ε δηαθζνξά έρεη ιηγφηεξεο πηζαλφηεηεο λα ζξηακβεχζεη, κε ζεηηθέο έκκεζεο επηδξάζεηο γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο ρξεζηήο δηαθπβέξλεζεο, ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ θαη ηεο πξνζηαζίαο ησλ ζεκειησδψλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ. Ζ ελίζρπζε ηνπ ΔΑ πξνσζεί ηελ θαιχηεξε δηαθπβέξλεζε ζε φιεο ηηο πηπρέο ηεο θνηλσλίαο θαη, ηειηθψο, ζπλεηζθέξεη ζηε δεκηνπξγία κηαο πην δίθαηεο θνηλσλίαο γεληθφηεξα. Γεδνκέλνπ φηη ε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα έρεη αλαδεηρζεί ζε πεγή πνιπάξηζκσλ δπζιεηηνπξγηψλ, ε νιηζηηθή αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο (ΔΑ), ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη γηα πξψηε θνξά, απνθηά ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ηφζν γηα ηε ΓΓ-Δ φζν θαη γηα ηε ρψξα καο. Ζ Διιάδα ηαιαλίδεηαη απφ δηαθζνξά κεγάιεο θιίκαθαο, θπξίσο ζηνλ δεκφζην ηνκέα, γεγνλφο πνπ φρη κφλνλ πιήηηεη ηελ επεκεξία ησλ πνιηηψλ, αιιά επίζεο έρεη αξλεηηθή επίδξαζε ζηελ εηθφλα ηεο ρψξαο ζηε δηεζλή ζθελή. Καηά ζπλέπεηα, δελ είλαη κφλνλ ην ζρεηηθφ λνκηθφ πιαίζην πνπ πξέπεη λα ηξνπνπνηεζεί, αιιά θπξίσο λα αιιάμεη ε λννηξνπία πνπ ζπληεξεί ηε δηαθζνξά. Ζ έθζεζε ηνπ ΔΑ ηεο ΓΓ-Διιάο αζρνιείηαη κε 13 «ππιψλεο» ή ζεζκνχο πνπ ζεσξείηαη φηη ζπλζέηνπλ ην ζχζηεκα αθεξαηφηεηαο ηεο ρψξαο. Γειαδή: Κπβέξλεζε Γεκφζηνο ηνκέαο Με θπβεξλεηηθνί Ννκνζεηηθή εμνπζία Δθηειεζηηθή εμνπζία Γηθαηνζχλε Γεκφζηνο ηνκέαο Γησθηηθέο αξρέο Δθινγέο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε Διεγθηηθφ πλέδξην Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο ΜΜΔ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ Πνιηηηθά Κφκκαηα Δπηρεηξήζεηο Ωζηφζν, ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, ζπλεμεηάδνληαη γηα ζπζηεκαηηθνχο ιφγνπο νη δησθηηθέο αξρέο θαη νη θνξείο θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο ππφ ηνλ θνηλφ ηίηιν «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο». Ωο εθ ηνχηνπ, είλαη 12 νη ππιψλεο πνπ ζα εμεηαζζνχλ ζηηο αθφινπζεο ζειίδεο. Δπηπιένλ, ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη, ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, θάζε ππιψλαο δελ αθνξά απαξαηηήησο ζε έλαλ ζεζκφ αξθεηνί ππιψλεο εμεηάδνπλ πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ ζεζκνχο, θαζψο είλαη δπλαηφλ πεξηζζφηεξνη απφ έλαο ζεζκνί λα έρνπλ αξκνδηφηεηα ζην ζρεηηθφ πεδίν. Κάζε ζεζκφο απνηηκάηαη ζην πιαίζην ηξηψλ δηαζηάζεσλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα εκπνδίδεη ηε δηαθζνξά. Πξψηνλ, σο πξνο ηε ζπλνιηθή επάξθεηά ηνπ φζνλ αθνξά ζηνπο πφξνπο θαη ην λνκηθφ θαζεζηψο, ην νπνίν απνηειεί ηε βάζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθή απφδνζε θάζε ζεζκνχ. Γεχηεξνλ, σο πξνο ηνπο εζσηεξηθνχο θαλνληζκνχο θαη ηηο πξαθηηθέο δηαθπβέξλεζεο, εζηηάδνληαο ζην αλ ν ζεζκφο είλαη δηαθαλήο, ππφθεηηαη ζε έιεγρν θαη ελεξγεί κε αθεξαηφηεηα, θξίζηκα ζηνηρεία πνπ εκπνδίδνπλ ηελ εκπινθή ηνπ ζε ππνζέζεηο δηαθζνξάο. Σξίηνλ, σο πξνο ηνλ βαζκφ ζηνλ νπνίνλ ν ζεζκφο

11 3 εθπιεξψλεη ηνλ ξόιν πνπ ηνπ έρεη αλαηεζεί βάζεη ηνπ ζπζηήκαηνο θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο, φπσο ε πξαγκαηνπνίεζε απνηειεζκαηηθνχ ειέγρνπ ηεο θπβέξλεζεο (γηα ηε λνκνζεηηθή εμνπζία) ή ε δίσμε ππνζέζεσλ δηαθζνξάο (γηα ηηο δησθηηθέο αξρέο). Απηέο νη ηξεηο δηαζηάζεηο θαιχπηνπλ ηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζεζκνχ λα ελεξγεί (επάξθεηα), ηελ εζσηεξηθή ηνπ απφδνζε (δηαθπβέξλεζε) θαη ηελ εμσηεξηθή ηνπ δηαθπβέξλεζε (ξφινο) ζε ζρέζε κε ην έξγν ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο. Κάζε δηάζηαζε κεηξάηαη κε έλα θνηλφ ζχλνιν δεηθηψλ. Ζ απνηίκεζε εμεηάδεη ηφζν ην λνκηθφ πιαίζην θάζε ππιψλα φζν θαη ηελ νπζηαζηηθή ζεζκηθή πξαθηηθή, ππνγξακκίδνληαο έηζη ηηο αληηθάζεηο κεηαμχ ησλ επίζεκσλ δηαηάμεσλ θαη ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ζην πεδίν. Γηάζηαζε Δπάξθεηα Γηαθπβέξλεζε Ρφινο εληφο ηνπ ζπζηήκαηνο δηαθπβέξλεζεο Γείθηεο (λνκηθφ πιαίζην, πξαθηηθή) Πφξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Έιεγρνο Αθεξαηφηεηα Μεηαμχ 1 θαη 3 δεηθηψλ, ζπγθεθξηκέλσλ γηα θάζε ππιψλα Ζ απνηίκεζε δελ επηδηψθεη λα πξνζθέξεη κία ζε βάζνο αμηνιφγεζε θάζε ππιψλα. Πεξηζζφηεξν επηδηψθεη ηελ επξχηεηα, θαιχπηνληαο φινπο ηνπο ζρεηηθνχο ππιψλεο γηα έλαλ κεγάιν αξηζκφ δεηθηψλ, πξνθεηκέλνπ λα πξνθχςεη κία άπνςε γηα ην ζχζηεκα ζην ζχλνιφ ηνπ. Ζ απνηίκεζε επίζεο εμεηάδεη ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ζεζκψλ γηα λα γίλεη αληηιεπηφ γηα πνηνλ ιφγν θάπνηνη ζεζκνί είλαη πην εχξσζηνη απφ άιινπο θαη πψο επεξεάδεη ν έλαο ηνλ άιινλ. Σν ΔΑ πξνυπνζέηεη φηη αδπλακίεο ζε έλαλ ζεζκφ ζα ήηαλ δπλαηφ λα νδεγήζνπλ νιφθιεξν ην ζχζηεκα ζε ζνβαξά πξνβιήκαηα. Ζ θαηαλφεζε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ ησλ ππιψλσλ βνεζά επίζεο ζηελ ηεξάξρεζε ησλ πεδίσλ βάζεη ηεο πξνηεξαηφηεηαο γηα ηε ιήςε κεηαξξπζκηζηηθψλ κέηξσλ. Πξνθεηκέλνπ λα ιεθζνχλ ππ φςηλ ζεκαληηθνί ζρεηηθνί παξάγνληεο, ε αμηνιφγεζε ησλ ζεζκψλ δηαθπβέξλεζεο είλαη ζπλπθαζκέλε κε κία ζπλνπηηθή αλάιπζε ησλ γεληθψλ πνιηηηθψλ, θνηλσληθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ ζπλζεθψλ, ησλ ζεκειίσλ, ζηα νπνία βαζίδνληαη απηνί νη ππιψλεο.

12 4 Μεζνδνινγία Ζ αμηνιφγεζε ηνπ ΔΑ είλαη έλα εξγαιείν πνηνηηθήο έξεπλαο πνπ βαζίδεηαη ζε έλαλ ζπλδπαζκφ βηβιηνγξαθηθήο έξεπλαο, ζπλεληεχμεσλ επί ηεο νπζίαο θαη, πξναηξεηηθά, δνθηκψλ πεδίνπ. Ζ ζπλάθεηα θαη ε αθξίβεηα ηεο ηειηθήο αμηνιφγεζεο δηαζθαιίδεηαη κε ηελ επηθχξσζε-αλαζεψξεζε ησλ πνξηζκάησλ απφ φια ηα εκπιεθφκελα θαη ελδηαθεξφκελα κέξε. Μία ηειηθή δηαδηθαζία εμσηεξηθήο επηθχξσζεο θαη δέζκεπζεο κε βαζηθά ελδηαθεξφκελα κέξε, δηαζθαιίδεη φηη ηα απνηειέζκαηα είλαη θαηά ην κέγηζην δπλαηφ ζπλαθή κε ην αληηθείκελν θαη αθξηβή, πξηλ ηε δεκνζίεπζε ηεο αμηνιφγεζεο. Ζ αμηνιφγεζε θαζνδεγείηαη απφ έλα ζχλνιν «θχιισλ βαζκνινγίαο δεηθηψλ» πνπ δεκηνπξγήζεθαλ απφ ηε Γξακκαηεία ΓΓ. Σα θχιια απνηεινχληαη απφ κία «βαζκνινγνχκελε εξψηεζε» γηα θάζε δείθηε, ε νπνία ππνζηεξίδεηαη απφ πεξαηηέξσ θαζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο θαη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο βαζκνιφγεζεο γηα ηηο ειάρηζηεο, κέηξηεο θαη κέγηζηεο βαζκνινγίεο. Γηα παξάδεηγκα:

13 5 Γείγκα θχιινπ βαζκνινγίαο δείθηε: Ννκνζεηηθή Δμνπζία Δπάξθεηα Αλεμαξηεζία (λνκηθφ πιαίζην) Βαζκνινγνχκελε εξψηεζε ε πνηνλ βαζκφ είλαη ε λνκνζεηηθή εμνπζία αλεμάξηεηε θαη κε ππαγφκελε ζε εμσηεξηθνχο θνξείο ζχκθσλα κε ην λφκν; Καζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο Μπνξεί ε λνκνζεηηθή εμνπζία λα απνπεκθζεί; Δάλ λαη, θάησ απφ πνηεο ζπλζήθεο; Μπνξεί ε λνκνζεηηθή εμνπζία λα αλαθαιέζεη ηνλ εαπηφ ηεο εθηφο ηεο θαλνληθήο ζπλεδξίαζεο, εάλ ην απαηηνχλ νη πεξηζηάζεηο; Διέγρεη ε λνκνζεηηθή εμνπζία ηελ εκεξήζηα δηάηαμή ηεο; Διέγρεη ηνλ δηνξηζκφ/ηελ εθινγή ηνπ Οκηιεηή θαη ηνπο δηνξηζκνχο ζε επηηξνπέο; Μπνξεί ε λνκνζεηηθή εμνπζία λα θαζνξίζεη ην πξφγξακκά ηεο; Μπνξεί ε λνκνζεηηθή εμνπζία λα δηνξίδεη ην ηερληθφ πξνζσπηθφ ηεο; Απαηηείηαη απφ ηελ αζηπλνκία εηδηθή άδεηα γηα είζνδν ζηε λνκνζεηηθή εμνπζία; Καηεπζπληήξηεο γξακκέο βαζκνιφγεζεο Διάρηζηε βαζκνινγία (0) Γελ ππάξρνπλ λφκνη πνπ λα επηδηψθνπλ ηε δηαζθάιηζε ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζίαο. 25 Μέζε βαζκνινγία (50) Δλψ ππάξρεη έλαο αξηζκφο λφκσλ/δηαηάμεσλ, δελ θαιχπηνπλ φιεο ηηο πηπρέο ηεο λνκνζεηηθήο αλεμαξηεζίαο θαη/ή θάπνηεο δηαηάμεηο έρνπλ «παξαζπξάθηα». 75 Μέγηζηε βαζκνινγία (100) Τπάξρνπλ λφκνη επξείαο εθαξκνγήο πνπ επηδηψθνπλ λα δηαζθαιίζνπλ ηελ αλεμαξηεζία ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζίαο. πλνιηθά ε αμηνιφγεζε πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξνπο απφ 150 δείθηεο, πεξίπνπ 12 δείθηεο αλά ππιψλα. Οη θαζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο γηα θάζε δείθηε δεκηνπξγήζεθαλ θαηφπηλ εμέηαζεο δηεζλψλ βέιηηζησλ πξαθηηθψλ, ππαξρφλησλ εξγαιείσλ αμηνιφγεζεο γηα ηνλ αληίζηνηρν ππιψλα, αλαδήηεζεο δεδνκέλσλ απφ δηεζλείο εκπεηξνγλψκνλεο ζρεηηθά κε ηνλ αληίζηνηρν ζεζκφ, αμηνπνηψληαο ηελ εκπεηξία ηεο ΓΓ. Σα θχιια βαζκνινγίαο δεηθηψλ παξέρνπλ θαζνδήγεζε ζηνλ εξεπλεηή, αιιά, φπνπ ρξεηάζηεθε, ε ΓΓ-Δ παξνπζίαζε επηπιένλ πιεξνθνξίεο ή άθεζε νξηζκέλεο εξσηήζεηο αλαπάληεηεο, θπξίσο αλαθνξηθά κε εξσηήζεηο πνπ δελ ζρεηίδνληαο κε ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. Λφγσ ηνπ δηεπξπκέλνπ πεδίνπ ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ ΔΑ, ε αλάιπζε θάζε

14 6 ππιψλα είλαη αλαγθαζηηθά ζχληνκε (πεξίπνπ ζειίδεο) θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ε έξεπλα απνθαιχπηεη κία αλάγθε γηα πεξαηηέξσ έξεπλα ζπγθεθξηκέλσλ ζεκάησλ, ηα νπνία είλαη πέξαλ ηνπ πεδίνπ αμηνιφγεζεο ηνπ ΔΑ. Σν πιήξεο εγρεηξίδην θαη ηα θχιια βαζκνινγίαο είλαη δηαζέζηκα ζηελ ηζηνζειίδα ηεο ΓΓ-Δ Γηα λα απαληήζεη ζηηο θαζνδεγεηηθέο εξσηήζεηο, ν επηθεθαιήο εξεπλεηήο βαζίζζεθε ζε ηξεηο θχξηεο πεγέο πιεξνθνξηψλ: εζληθή λνκνζεζία, δεπηεξεχνπζεο αλαθνξέο θαη έξεπλα, θαζψο θαη ζπλεληεχμεηο κε βαζηθνχο εκπεηξνγλψκνλεο επί ησλ ζεκάησλ. Οη δεπηεξεχνπζεο πεγέο πεξηειάκβαλαλ έγθπξεο εθζέζεηο εζληθψλ νξγαλψζεσλ ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, δηεζλψλ νξγαληζκψλ, θπβεξλεηηθψλ θνξέσλ, νκάδσλ πξνβιεκαηηζκνχ, ηεο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο θαη ηνπ ηχπνπ. Σνπιάρηζηνλ δχν βαζηθνί εκπεηξνγλψκνλεο γηα θάζε ππιψλα παξαρψξεζαλ ζπλέληεπμε έλαο εθπξφζσπνο ηνπ ζεζκνχ πνπ εμεηαδφηαλ θαη έλαο εμσηεξηθφο εκπεηξνγλψκσλαο επί ηνπ ζεζκνχ. Πιήξεο θαηάινγνο ησλ ζπλεληεχμεσλ πεξηιακβάλεηαη ζην Παξάξηεκα 1, ελψ πιήξεηο παξαπνκπέο πεξηιακβάλνληαη ζε ππνζεκεηψζεηο, πξνθεηκέλνπ λα ππάξρεη φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε δηαθάλεηα ζρεηηθά κε ηηο πεγέο πιεξνθνξηψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα δηθαηνινγήζνπλ ηα ζπκπεξάζκαηα θαη ηηο βαζκνινγίεο.

15 7 Σν ζύζηεκα βαζκνιόγεζεο Δλψ ην ΔΑ απνηειεί κία πνηνηηθή αμηνιφγεζε, απεηθνλίδεηαη κε ηε κνξθή αξηζκεηηθήο βαζκνινγίαο, πξνθεηκέλνπ λα ζπλνςίδνληαη νη πιεξνθνξίεο θαη λα ππνγξακκίδνληαη νη βαζηθέο αδπλακίεο θαη ηα δπλαηά ζεκεία ηνπ ζπζηήκαηνο αθεξαηφηεηαο. Ζ πιήξεο έθζεζε, ιφγσ έθηαζεο, κπνξεί λα κελ απνηππσλεη μεθάζαξα ηελ νιηζηηθή εηθφλα. Οη βαζκνινγίεο καο επηηξέπνπλ λα «θσηνγξαθήζνπκε» ηνπο 12 ζεζκνχο, θαηφπηλ αμηνιφγεζεο ηνπο ζχκθσλα κε 12 ή πεξηζζφηεξνπο δείθηεο. Καη απηφλ ηνλ ηξφπν ν αλαγλψζηεο δελ ράλεηαη ζηηο ιεπηνκέξεηεο, ελψ ν πξνβιεκαηηζκφο επηθεληξψλεηαη ζην ζχζηεκα σο ζχλνιν, αληί λα εζηηάδεηαη απνθιεηζηηθά ζηα κεκνλσκέλα ηκήκαηά ηνπ. Ο εξεπλεηήο βαζκνιφγεζε κε βάζε κηα 5-βάζκηα θιίκαθα κε 25-βάζκηεο πξνζαπμήζεηο (0, 25, 50, 75, 100). Γηακνξθψζεθε κηα ζπλνιηθή βαζκνινγία γηα θάζε δηάζηαζε (απιφο κέζνο φξνο ησλ βαζκνινγηψλ ησλ δεηθηψλ πνπ ηελ απαξηίδνπλ) θαη ζηε ζπλέρεηα ππνινγίζζεθε ν κέζνο φξνο ησλ βαζκνινγηψλ ησλ ηξηψλ δηαζηάζεσλ, ψζηε λα πξνθχςεη ε ζπλνιηθή βαζκνινγία γηα θάζε ππιψλα. Ζ δηαθνξά κεηαμχ πξαθηηθήο θαη λνκηθνχ πιαηζίνπ είλαη δπλαηφλ επίζεο λα ππνινγηζζεί ηφζν ζε επίπεδν δηάζηαζεο φζν θαη ζε επίπεδν ζεζκνχ ζην ζχλνιφ ηνπ. Ζ βαζκνινγία εμεηάζζεθε ιεπηνκεξψο απφ ηε ΓΓ-Δ θαη επηθπξψζεθε απφ ηελ πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή. πλνςίδνληαο, αθελφο ε κεζνδνινγία ρξεζηκνπνηεί πξφηππα βέιηηζησλ πξαθηηθψλ φζνλ αθνξά ζηελ επηινγή ησλ εκπεηξνγλσκφλσλ, ζηα ζπγθξηηηθά ζεκεία αγθίζηξσζεο, ζηε δηαθάλεηα θαη ζηνπο ειέγρνπο εγθπξφηεηαο,

16 8 αθεηέξνπ ε εξεπλεηηθή νκάδα θάζε ρψξαο είλαη ππεχζπλε γηα ηελ ηειηθή δηακφξθσζε ηεο βαζκνινγίαο. Απηφο ν «ηνπηθφο» ραξαθηήξαο ηεο έξεπλαο εμππεξεηεί θαη δηαζθαιίδεη ηνλ ζπλνιηθφ ζθνπφ ηνπ εγρεηξήκαηνο, ν νπνίνο είλαη ε δεκηνπξγία ψζεζεο γηα αιιαγή ηεο πνιηηηθήο θαηά ηεο δηαθζνξάο ζηελ θάζε ρψξα. Δθφζνλ δελ ππάξρεη δηεζλέο ζπκβνχιην πνπ λα εμεηάδεη θαη λα ξπζκίδεη φιεο ηηο βαζκνινγίεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίδεη φηη νη ίδηεο πιεξνθνξίεο, κεζνδνινγία θαη δηαδηθαζία θξίζεο έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ζε φιεο ηηο ρψξεο, ε θαηάηαμε ησλ ρσξψλ θαη ε ζπγθξηηηθή ηνπο απεηθφληζε δελ είλαη δφθηκε. πκβνπιεπηηθή πξνζέγγηζε θαη επηθύξσζε ησλ απνηειεζκάησλ Ζ δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηνπ ΔΑ ζηελ Διιάδα είρε έλα ηζρπξφ ζπκβνπιεπηηθφ ζηνηρείν, επηδεηψληαο ηε ζπκκεηνρή ησλ βαζηθψλ θνξέσλ θαηά ηεο δηαθζνξάο απφ ηνλ ρψξν ηεο Κπβέξλεζεο, ηεο θνηλσλία ησλ πνιηηψλ θαη άιινπο ζρεηηθνχο ηνκείο, κε ζηφρν: α) λα δεκηνπξγήζεη έγθπξα ζηνηρεία θαη β) λα δεζκεχζεη έλα επξχ θάζκα ελδηαθεξνκέλσλ κεξψλ κε πξννπηηθή ηε δεκηνπξγία ψζεζεο, πνιηηηθήο βνχιεζεο θαη απαίηεζεο ησλ πνιηηψλ γηα πξσηνβνπιίεο κεηαξξχζκηζεο. Ζ ζπκβνπιεπηηθή πξνζέγγηζε κία αποτυπώθηκε με τη ςυνδρομή μιασ πςεινχ επηπέδνπ πκβνπιεπηηθήο Οκάδαο θαη ηε δηεμαγσγή ελφο Δζληθνχ Δξγαζηεξίνπ, ζην νπνίν ζπκκεηείραλ φια ηα ελδηαθεξφκελα κέξε. Ζ πκβνπιεπηηθή Οκάδα απνηεινχληαλ απφ ηα εμήο πξφζσπα: ΟΝΟΜΑ Γαβνπλέιε Μαξία Εεξβνκπεάθνο Λεσλίδαο Κπξηάθνπ Μάξηνο Μηραήι Ησάλλεο Παλαξίηε Έιελα Παπαιεμφπνπινο Θεφδσξνο εξδάξεο Βαζίιεηνο πγγξφο Αξηζηνκέλεο Φπληαλίδεο εξαθείκ Υαηδεδάθεο Κσζηήο Υαηδεεκκαλνπήι Υξήζηνο ΗΓΗΟΣΖΣΑ Καζεγήηξηα Ννκηθήο Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Αξενπαγίηεο ε.η. Πξφεδξνο & Γηεπζχλσλ χκβνπινο ηεο KPMG Διιάδαο Πξφεδξνο ηεο «Διιεληθήο Δηαηξείαο Πεξηβάιινληνο θαη Πνιηηηζκνχ» Βνπιεπηήο ΠΑΟΚ Πξφεδξνο ηεο «Κίλεζεο Πνιηηψλ», Ηδξπηηθφ Μέινο ηεο ΓΓ-Δ η. Γηεπζπληήο ηεο Γηεχζπλζεο Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο Πξφεδξνο «Δπελδχζηε ζηελ Διιάδα ΑΔ» Γεκνζηνγξάθνο, η. Γηεπζπληήο εθεκεξίδαο «Διεπζεξνηππίαο» Βνπιεπηήο ΝΓ Καζεγεηήο Ννκηθήο Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηά Σα κέιε ηεο ζπκβνπιεπηηθήο νκάδαο ζπλαληήζεθαλ δχν θνξέο, ζηηο θαη ζηηο Ζ δεχηεξε ζπλάληεζε ήηαλ εμ νινθιήξνπ αθηεξσκέλε ζηε ζπδήηεζε ησλ βαζηθψλ απνηειεζκάησλ ηεο έθζεζεο θαη ησλ βαζκνινγηψλ ησλ δεηθηψλ. Ζ ζπλάληεζε νδήγεζε ζε έλαλ αξηζκφ πεξαηηέξσ πξνζαξκνγψλ ζηηο βαζκνινγίεο θαη ηα ζηνηρεία. Ζ ηειηθή θξίζε ζρεηηθά κε ηηο βαζκνινγίεο παξέκεηλε ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο ΓΓ-Δ. ηηο , ε ΓΓ-Δ παξνπζίαζε ηε κεζνδνινγία θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο ζε έλα Δζληθφ Δξγαζηήξη. Σα βαζηθά ζέκαηα θαη νη πξνηεηλφκελεο

17 9 ιχζεηο ήηαλ δηαζέζηκεο εθ ησλ πξνηέξσλ ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη ην εξγαζηήξη ζεκείσζε ζεκαληηθή πξνζέιεπζε εθπξνζψπσλ δεκνζίσλ θνξέσλ θαη βαζηθψλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ δηαθπβέξλεζεο. Σν Δζληθφ Δξγαζηήξη θαιιηέξγεζε ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ ζπκκεηερφλησλ (νη νπνίνη ήηαλ θαηαλεκεκέλνη ζε νκάδεο εξγαζίαο), ηε δηεμαγσγή επνηθνδνκεηηθήο ζπδήηεζεο γχξσ απφ ην πεξηερφκελν ηεο έθζεζεο, θαζψο θαη ηελ αλάδεημε πξνηάζεσλ βειηίσζήο ηεο, ηδίσο κε ηελ πξνζζήθε θαη ηελ ηεξάξρεζε ησλ πξνηάζεσλ βειηίσζεο. Σέινο, ε πιήξεο έθζεζε αλαζεσξήζεθε θαη εγθξίζεθε απφ ηε Γξακκαηεία ηεο ΓΓ, ελψ ν Καζεγεηήο θ. ηάζεο Καιχβαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Yale ησλ Ζ.Π.Α., παξείρε έλα εθηελέο ζχλνιν ζρνιίσλ, σο εμσηεξηθφο αμηνινγεηήο. Πιαίζην θαη ηζηνξηθό ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ ΔΑ Ζ έλλνηα ελφο «Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο» γελλήζεθε εληφο ηνπ θηλήκαηνο ηεο ΓΓ θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1990, σο ην πξσηαξρηθφ ελλνηνινγηθφ εξγαιείν γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίνλ ζα κπνξνχζε λα θαηαπνιεκεζεί θαη, ηειηθά, λα εμαιεηθζεί ε δηαθζνξά. Ζ πξψηε δεκφζηα εκθάληζή ηνπ ζην Sourcebook 1 ηεο ΓΓ επηδίσθε λα ζπγθεληξψζεη ηνπο θνξείο θαη ηα ζεζκηθά φξγαλα πνπ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο φζνλ αθνξά ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο, ζε έλα θνηλφ αλαιπηηθφ πιαίζην, ππφ ηνλ ηίηιν «Δζληθφ χζηεκα Αθεξαηφηεηαο». Ζ αξρηθή πξνζέγγηζε πξφηεηλε ηε ρξήζε ησλ «Δζληθψλ Δξγαζηεξίσλ Αθεξαηφηεηαο» γηα λα ηεζεί απηφ ην πιαίζην ζηελ πξάμε. Σν επίθεληξν ζηελ «αθεξαηφηεηα» έδηλε ην ζεηηθφ κήλπκα φηη ε δηαθζνξά κπνξεί λα εηηεζεί πξαγκαηηθά εάλ ε αθεξαηφηεηα επηθξαηήζεη ζε φιεο ηηο ζπλαθείο πηπρέο ηεο δεκφζηαο δσήο. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000, ε ΓΓ αλέπηπμε κία βαζηθή κεζνδνινγία έξεπλαο γηα ηε κειέηε ησλ θχξησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ πξαγκαηηθψλ Δζληθψλ πζηεκάησλ Αθεξαηφηεηαο ζε ρψξεο ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν, κέζσ κίαο βηβιηνγξαθηθήο κειέηεο, ρσξίο πιένλ ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ Δζληθνχ Δξγαζηεξίνπ Αθεξαηφηεηαο. Σν 2008, ε ΓΓ αζρνιήζεθε κε ηε ιεπηνκεξή εμέηαζε ηεο κεζνδνινγίαο ηεο έξεπλαο, πξνζζέηνληαο δχν ζεκαληηθά ζηνηρεία ην ζχζηεκα βαζκνιφγεζεο θαη ηε πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή, επαλαθέξνληαο ην Δζληθφ Δξγαζηήξη Αθεξαηφηεηαο, ην νπνίν ήηαλ κέξνο ηεο αξρηθήο πξνζέγγηζεο. Παξφιν πνπ νη ελλνηνινγηθέο βάζεηο ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ ΔΑ πξνέξρνληαη απφ ην Sourcebook ηεο ΓΓ, είλαη επίζεο ζηελά ζπλδεδεκέλεο κε ην επξχηεξν θαη αλαπηπζζφκελν ζψκα ηεο αθαδεκατθήο βηβιηνγξαθίαο θαη ηεο πνιηηηθήο ζρεηηθά κε ηε ζεσξία θαη πξαθηηθή ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. 2 Ζ εξεπλεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ΔΑ απνηειεί αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ ζπλνιηθνχ ραξηνθπιαθίνπ εξεπλεηηθψλ εξγαιείσλ ηεο ΓΓ, ηα νπνία εθηηκνχλ ηε δηαθζνξά, ζθηαγξαθνχλ θαη αμηνινγνχλ ηηο πξνζπάζεηεο γηα ηελ θαηαπνιέκεζή ηεο. Παξέρνληαο κία ζε βάζνο δηάγλσζε ζρεηηθά κε ηνπο θχξηνπο ζεζκνχο δηαθπβέξλεζεο θάζε ρψξαο, ν θχξηνο ζηφρνο Rose-Ackerman S., Corruption and government: Causes, consequences, and reform, OECD, Public sector integrity: A framework for assessment, Head, Brown and Connors (eds.), Promoting integrity, Huberts L. W. J. C., Anechiarico F., & Six F., Local integrity systems: world cities fighting corruption and safeguarding integrity

18 10 ηνπ ΔΑ είλαη λα πξνζθέξεη ζηαζεξά ζεκέιηα γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πξαγκαηνπνίεζε δξάζεσλ θαη κεηαξξπζκίζεσλ, κε ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο απφδνζεο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ κεραληζκψλ θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο θάζε ρψξαο. Ζ αμηνιφγεζε ηνπ ΔΑ ζπκπιεξψλεηαη απφ επηκέξνπο εξγαιεία ηεο ΓΓ, ηα νπνία είλαη πεξηζζφηεξν πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε ηε δηαθζνξά θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο κέζσ παγθφζκησλ θαηαηάμεσλ (πρ. Γείθηεο Αληίιεςεο Γηαθζνξάο, Γείθηεο Γσξνδνθίαο) ή κέζσ εξεπλψλ θνηλήο γλψκεο (πρ. Παγθφζκην Βαξφκεηξν Γηαθζνξάο). Δπηπιένλ, ε πξνζέγγηζε ηνπ ΔΑ θαιχπηεη έλα ζεκαληηθφ θελφ ζην επξχηεξν πεδίν ησλ δηεζλψλ αμηνινγήζεσλ δηαθπβέξλεζεο, ζηηο νπνίεο θπξηαξρνχλ θαηαηάμεηο θαη ηαμηλνκήζεηο κεηαμχ ρσξψλ (πρ. Παγθφζκηνο Γείθηεο Γηαθζνξάο, Γείθηεο Μεηαηξνπήο Bertelsmann), αμηνινγήζεηο ή κειέηεο πεξίπησζεο γηα ζπγθεθξηκέλεο ρψξεο, πξνζθέξνληαο κία ζε βάζνο αιιά θαη ζπζηεκαηηθή αμηνιφγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο, ε νπνία βαζίδεηαη ζε κία πνιπκεξή πξνζέγγηζε κε ηζρπξφ ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα. Απηφο ν κνλαδηθφο ζπλδπαζκφο κεζνδνινγίαο θαη πινπνίεζεο πνπ, αθελφο, δηελεξγείηαη απφ κία αλεμάξηεηε νξγάλσζε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, κε ζπλερείο δηαβνπιεχζεηο κε φια ηα ζρεηηθά ελδηαθεξφκελα κέξε θαη, αθεηέξνπ, ζπκβάιιεη ζηελ αξρηηεθηνληθή ελφο παγθφζκηνπ έξγνπ (γεγνλφο πνπ δηαζθαιίδεη απνηειεζκαηηθή ηερληθή βνήζεηα θαη πνηνηηθφ έιεγρν), κεηαηξέπεη ηελ πξνζέγγηζε ηνπ ΔΑ ζε έλα ζπλαθέο εξγαιείν γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη, ηειηθψο, ηελ πξνψζεζε ησλ απαξαίηεησλ κεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ηφζν ζε ηνπηθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Μέρξη ζήκεξα, πνιιέο αμηνινγήζεηο πνπ έγηλαλ κε ρξήζε ηεο λέαο κεζνδνινγίαο, έρνπλ δεκνζηεπζεί ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν, θαη άιιεο αθφκε αλακέλεηαη λα νινθιεξσζνχλ εληφο ηνπ επφκελνπ έηνπο. Απηέο είλαη δηαζέζηκεο ζην

19 11 ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ Δπηζθόπεζε Ζ παξνχζα έξεπλα πεξί ηνπ Διιεληθνχ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο πεξηιακβάλεη ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ηζρχνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ θαη ηεο εθαξκνγήο ηνπ αλαθνξηθά κε ζεζκνχο («ππιψλεο») θιεηδηά γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. Οη ελ ιφγσ ππιψλεο αμηνινγνχληαη ζην πιαίζην ησλ πνιηηηθψλ, νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ζπλζεθψλ («ζεκειίσλ») ηεο ρψξαο. Ζ παξνχζα έξεπλα δελ απνζθνπεί ζηε βαζεηά αλάιπζε ησλ ππιψλσλ, αιιά πεξηζζφηεξν ζηελ επηζήκαλζε ησλ κεηαμχ ηνπο δηαζπλδέζεσλ θαη δηαδξάζεσλ. Ζ κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ζρεδηάζζεθε απφ ηε Γξακκαηεία ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο. Ζ έξεπλα θαιχπηεη πεξίπνπ ηελ ηειεπηαία ηξηεηία, δεδνκέλνπ φηη ζηελ Διιάδα δηελεξγείηαη γηα πξψηε θνξά, ζε αληίζεζε κε άιιεο ρψξεο, φπνπ ε ελ ιφγσ έξεπλα δηεμάγεηαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα. Φηινδνμία ηεο ΓΓ-Δ απνηειεί ε επαλάιεςε ηεο έξεπλαο ζην άκεζν κέιινλ, ψζηε λα επηζεκαλζεί ηπρφλ κεηαβνιή (ζεηηθή ή αξλεηηθή) ζηε δηαρξνληθή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο. Δξγαιεία θαη παξάγνληεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο απνηεινχλ νη πξσηνγελείο πεγέο δηθαίνπ, ε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία, νη καξηπξίεο εζληθψλ εκπεηξνγλσκφλσλ, θαζψο θαη ε επηθχξσζε ησλ επξεκάησλ απφ ηε Γξακκαηεία ηεο ΓΓ, ηελ ειιεληθή πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή θαη ηνλ εμσηεξηθφ εκπεηξνγλψκνλα. Σα πνξίζκαηα θαη νη πξνηάζεηο ηεο έξεπλαο ζπδεηήζεθαλ ζην Δζληθφ Δξγαζηήξη, ην νπνίν έιαβε ρψξα ζηελ Αζήλα ζηηο 9 Γεθεκβξίνπ 2011, ψζηε λα επηζεκαλζνχλ νη πξνηεξαηφηεηεο γηα επηθείκελεο δξάζεηο θαηά ηεο δηαθζνξάο εθ κέξνπο ηνπ θξάηνπο, ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη άιισλ νκάδσλ εηδηθνχ ελδηαθέξνληνο. Ζ ελ ιόγσ θξίζε ρξένπο πνπ καζηίδεη ηελ Διιάδα απνηειεί απόηνθν πνιιώλ δεθαεηηώλ ζπαηάιεο, θαθνδηαρείξηζεο θαη δνκηθώλ ζηξεβιώζεσλ. Σα ζεκέιηα ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο ζε θξίζε Ζ ελ ιφγσ θξίζε ρξένπο πνπ καζηίδεη ηελ Διιάδα απνηειεί απφηνθν πνιιψλ δεθαεηηψλ ζπαηάιεο, θαθνδηαρείξηζεο θαη δνκηθψλ ζηξεβιψζεσλ, παξά ην γεγνλφο φηη ην 2001 θξίζεθε φηη ε Διιάδα πιεξνί ηα νηθνλνκηθά θξηηήξηα γηα λα εληαρζεί ζην θνηλφ επξσπατθφ λφκηζκα. Σα κέηξα πνπ ιακβάλεη ην ηειεπηαίν δηάζηεκα ε ειιεληθή Κπβέξλεζε, πξνθεηκέλνπ ε ρψξα λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο ησλ δαλεηζηψλ ηεο, επεξεάδνπλ δξακαηηθά ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ πνιηηψλ ηεο. Ζ κεζαία ηάμε ηεο Διιάδαο ηείλεη ζε αθαληζκφ. Ζ πξννπηηθή είλαη φκσο δπζνίσλε θαη γηα ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία ηαιαλίδεηαη θαη απφ ηηο πάγηεο ζηξεβιψζεηο ηνπ ειιεληθνχ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο. Βαζηθφ ζπκπέξαζκα ηεο έξεπλαο είλαη φηη ε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα πεγάδεη πξσηίζησο απφ κία θξίζε αμηψλ, ε νπνία έρεη εκπνηίζεη ηε λννηξνπία θαη ηνπο ζεζκνχο ηεο ρψξαο. Ζ θαιιηεξγεζείζα λννηξνπία ηεο αλνρήο ζηε δηαθζνξά θαη ηεο κνηξνιαηξίαο αλαθνξηθά κε ηελ πξφιεςε θαη θαηαπνιέκεζή ηεο ζπληεξεί ηε κηθξνδηαθζνξά θαη δηαησλίδεη ηηο αγθπιψζεηο ζε ζεζκνχο, νη νπνίνη αλζίζηαληαη ζζελαξά ζηηο κεηαξξπζκίζεηο. Οη παξαδνζηαθέο αμίεο πνπ δηακόξθσζαλ ηελ κεηαπνιεκηθή Διιάδα ηεινύλ ππό πιήξε ακθηζβήηεζε

20 12 Ζ παξνύζα έξεπλα αλαδεηθλύεη σο αζζελέζηεξνπο ππιώλεο, αλαθνξηθά κε ηελ αληίζηαζή ηνπο ζηε δηαθζνξά, ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ηα ΜΜΔ θαη ηηο επηρεηξήζεηο. Οη Έιιελεο εκθαλίδνληαη ειιεηκκαηηθνί αλαθνξηθά κε δεηήκαηα θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ θαη εκπηζηνζχλεο ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο ηνπο. Οη πειαηεηαθέο ζρέζεηο ζπκβαδίδνπλ κε ηελ αδηαθνξία γηα ην δεκφζην ζπκθέξνλ, ηε θνξκαιηζηηθή εξκελεία ηνπ λφκνπ θαη, πνιχ ζπρλά, ηελ παξάθακςε απηνχ. Οη παξαδνζηαθέο αμίεο πνπ δηακφξθσζαλ ηελ κεηαπνιεκηθή Διιάδα ηεινχλ ππφ πιήξε ακθηζβήηεζε. Οη Έιιελεο βηψλνπλ κία θαηάζηαζε «δηεθζαξκέλεο λνκηκφηεηαο» 3, ππφ ηελ έλλνηα φηη ν λφκνο ζπρλά παξαβιέπεη ή θαη ππνζάιπεη δηεθζαξκέλεο πξαθηηθέο. Ζ δηαθζνξά δελ απνηειεί πξνλφκην θαλελφο θφκκαηνο, θακηάο θνηλσληθήο ηάμεο, νχηε θαλ πξνλφκην ηνπ Γεκνζίνπ. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, ε ε παξνχζα έξεπλα επηρεηξεί κηα νιηζηηθή πξνζέγγηζε, πξνθεηκέλνπ λα αλαδεηρζνχλ νη αιιειελέξγεηεο θαη νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ βαζηθψλ ζεζκψλ ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο. Οη ζεζκνί ζηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ, αθελφο, εληφο ελφο δεκνθξαηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηαζεξνχ θαηά ηα ηειεπηαία ζαξάληα ρξφληα πεξίπνπ, αθεηέξνπ, κέζα απφ ηνλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ηεο Διιάδαο ζην παγθφζκην γίγλεζζαη σο αηαιάληεπηνπ εηαίξνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ. Μνιαηαχηα, ε ρψξα εμαθνινπζεί λα δίλεη ηνλ αγψλα ηεο γηα ηελ πιεξέζηεξε πξνζηαζία ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, ηα νπνία κεζνχζεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο απεηινχληαη έηη πεξαηηέξσ. Δθηειεζηηθή Δμνπζία, ΜΜΔ θαη Δπηρεηξήζεηο: νη πιένλ αζσξάθηζηνη ππιώλεο Ζ παξνχζα έξεπλα αλαδεηθλχεη σο αζζελέζηεξνπο ππιψλεο, αλαθνξηθά κε ηελ αληίζηαζή ηνπο ζηε δηαθζνξά, ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ηα ΜΜΔ θαη ηηο επηρεηξήζεηο, ήηνη ην ηξίπηπρν ηεο «δηαπινθήο» ζηελ Διιάδα. Ζ παξνύζα έξεπλα αλαδεηθλύεη σο ηζρπξόηεξνπο ππιώλεο, σο πξνο ηελ αληίζηαζή ηνπο ζηε δηαθζνξά, ηηο εθινγέο θαη ηνλ πλήγνξν ηνπ Πνιίηε. Αλαθνξηθά κε ηνλ πξψην εθ ησλ ελ ιφγσ ππιψλσλ, ελψ ην χληαγκα ραξαθηεξίδεη ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία σο ηζφηηκε ησλ άιισλ δχν εμνπζηψλ (λνκνζεηηθή θαη δηθαηνδνηηθή), σζηφζν, νη αξκνδηφηεηεο πνπ ηεο απνλέκεη θάζε άιιν παξά ζπκβαδίδνπλ κε ηνλ ελ ιφγσ ραξαθηεξηζκφ, δεδνκέλνπ φηη ε Κπβέξλεζε είλαη απηή πνπ εμνπζηάδεη ηε Βνπιή, ελψ επεξεάδεη ζεκαληηθά θαη ηε Γηθαηνζχλε. ηνλ αληίπνδα, νη θπβεξλήζεηο, παξά ηηο ηζρπξέο πιεηνςεθίεο κε ηηο νπνίεο εθιέγνληαη βάζεη ηνπ ηζρχνληνο εθινγηθνχ λφκνπ, ζπρλά ππνθχπηνπλ ζηηο πειαηεηαθέο ζρέζεηο, θαζψο θαη ζηηο πηέζεηο νξγαλσκέλσλ ζπκθεξφλησλ, πξνθεηκέλνπ λα θξαηεζνχλ ζηελ εμνπζία. Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία ζηελ Διιάδα παξακέλεη αλέιεγθηε ηφζν απφ ηε Βνπιή, φζν θαη απφ ηε ιεγφκελε «ηέηαξηε εμνπζία», ήηνη ηα ΜΜΔ. Σνχην δηφηη ηα ΜΜΔ ζηελ Διιάδα έρνπλ εκπιαθεί ζε εθηεηακέλε δηαπινθή κε ην πνιηηηθφ ζχζηεκα, θπξίσο ιφγσ ηνπ ζνινχ λνκηθνχ πιαηζίνπ ζην νπνίν ιεηηνπξγνχλ, θαη ηεο επξχηεξεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ ηδηνθηεηψλ ηνπο ζε αιιφηξηνπο ηνκείο. Δηδηθφηεξα, ζηελ Διιάδα έρεη ζεζπηζζεί έλα εθηελέο λνκηθφ πιαίζην γηα ηα ΜΜΔ, ην νπνίν φκσο έρεη εθαξκνζζεί κφλν απνζπαζκαηηθά. Σνχην έρεη σο ζπλέπεηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ ΜΜΔ ζε έλα εζειεκέλν θαζεζηψο λνκηθήο αλαζθάιεηαο πνπ ηα θαζηζηά επάισηα ζε πνιηηηθέο πηέζεηο. 3 Γηακαληφπνπινο Θ., «Παξεκβάζεηο», ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Κξάηνο θαη δηαθζνξά: πώο ζα θόςνπκε ηνλ νκθάιην ιώξν;, 2008, ζει. 145.

21 13 ηνλ αληίπνδα, νη ηδηνθηήηεο ησλ ΜΜΔ αζθνχλ θαη απηνί πηέζεηο ζηνλ πνιηηηθφ θφζκν, ψζηε λα εμππεξεηνχληαη ηα πνηθίια επηρεηξεκαηηθά ζπκθέξνληά ηνπο. Αλαθνξηθά κε ηνλ ηξίην εθ ησλ ππιψλσλ απηψλ, παξαηεξείηαη ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ησλ εηζεγκέλσλ ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ κε εηζεγκέλσλ. πγθεθξηκέλα, ελψ νη εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο ιεηηνπξγνχλ κε βάζε ηα δηεζλή πξφηππα ζε ζρέζε κε δεηήκαηα εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, δελ ηζρχεη ην ίδην θαη γηα ηηο κε εηζεγκέλεο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο ιεηηνπξγνχλ ζε θαζεζηψο ζρεδφλ πιήξνπο αδηαθάλεηαο. Δπηπιένλ, ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα ηαιαηπσξείηαη δηαρξνληθά απφ ηελ πνιπλνκία, ηε γξαθεηνθξαηία, ην ηζρχνλ θνξνινγηθφ πιαίζην, θαζψο θαη ηε κεηαβιεηφηεηα ησλ πνιηηηθψλ πνπ αθνξνχλ ην επηρεηξείλ, παξάγνληεο νη νπνίνη δεκηνπξγνχλ πξνυπνζέζεηο δηαθζνξάο. Σα ελ ιφγσ ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ Διιάδα απνηεινχλ ηξνρνπέδε γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη, θαη επέθηαζε, γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ρψξαο. Καη ην ίδην ην Κνηλνβνύιην όκσο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο αληηπνιίηεπζεο, δελ είλαη άκνηξν επζπλώλ γηα ηελ κε εκπέδσζε θιίκαηνο δηαθάλεηαο ζηελ πνιηηηθή δσή. Άιινη ππιώλεο κε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ Πιελ ησλ ππιψλσλ πνπ παξνπζηάδνπλ ελδηαθέξνλ επεηδή βξίζθνληαη ζηα απψηαηα άθξα ηεο θαηάηαμεο αλαθνξηθά κε ηε ζσξάθηζή ηνπο απέλαληη ζηε δηαθζνξά, εμαηξεηηθφ ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ θαη ππιψλεο πνπ θαηέρνπλ ελδηάκεζεο ζέζεηο, ιφγσ ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο, πνιιά εθ ησλ νπνίσλ απνηεινχλ ειιεληθή «πξσηνηππία». Ο δεκόζηνο ηνκέαο απνηειεί δηαρξνληθά κία γάγγξαηλα γηα ηελ ειιεληθή θνηλσλία, δεδνκέλνπ φηη πξσηαγσληζηεί ζηε γέλεζε πεξηζηαηηθψλ δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα. Οη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί, δξψληαο επί δεθαεηίεο ζε θαζεζηψο πιήξνπο αδηαθάλεηαο, εκθάληζαλ δείγκαηα έιιεηςεο αθεξαηφηεηαο, ξνπήο ζηε δσξνδνθία θαη απηζηίαο ζηελ ππεξεζία. Πξαθηηθέο φπσο π.ρ. 4 : - ε κε θαηεδάθηζε θαη εθ ησλ πζηέξσλ λνκηκνπνίεζε απζαηξέησλ θηηζκάησλ, - ν δηαθαλνληζκφο νθεηιψλ πξνο ην Γεκφζην, - ε πεξαίσζε θνξνινγηθψλ ρξήζεσλ, - ε επθνιία κε ηελ νπνία δηαγξάθεηαη κηα θιήζε, - νη θαζπζηεξήζεηο κε ηηο νπνίεο ην Γεκφζην πξνβαίλεη ζηηο νθεηιφκελεο πιεξσκέο, φηαλ γηα αληίζηνηρα δεηήκαηα ν πνιίηεο ζα είρε πξν πνιινχ δησρζεί, - ε ηήξεζε ζηα Τπνπξγεία εηδηθψλ ινγαξηαζκψλ εθηφο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, ήηνη εθηφο δηαθάλεηαο θαη ειέγρνπ, είλαη ελδεηθηηθέο ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίνλ ην θξάηνο ππνιακβάλεη ηνλ ξφιν ηνπ. Αλαθνξηθά κε ηελ αξρή ηεο δηάθξηζεο ησλ εμνπζηψλ, ε νπνία απνηειεί ζεκέιην ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο, παξά ηε ξεηή πξφβιεςε ζην χληαγκα πεξί ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο λνκνζεηηθήο απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ε ηειεπηαία, Ζ ιεηηνπξγία ησλ ξαδηνηειενπηηθώλ ΜΜΔ ζε έλα εζειεκέλν θαζεζηώο λνκηθήο αλαζθάιεηαο.. ηα θαζηζηά επάισηα ζε πνιηηηθέο πηέζεηο 4 Μπαθνχξεο Κ., «Ζ έξεπλα ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο αλνίγεη ηε ζπδήηεζε», ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Κξάηνο θαη δηαθζνξά: πώο ζα θόςνπκε ηνλ νκθάιην ιώξν;, 2008, ζει

22 14 φπσο πξναλαθέξζεθε, επεξεάδεη θαηαιπηηθά ηνλ λνκνζεηηθφ θαη ειεγθηηθφ ξφιν ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, δεδνκέλνπ φηη ην ηζρχνλ πνιηηηθφ ζχζηεκα απαηηεί ε Κπβέξλεζε λα δηαζέηεη ηε ζηήξημε ηεο πιεηνςεθίαο ηεο Βνπιήο, ήηνη ζηελ πξάμε λα αλήθνπλ ζην ίδην θφκκα. Σνχην ππνβαζκίδεη ζηελ πξάμε ηνλ ξφιν ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, δεδνκέλνπ φηη θάζε πηζαλή (αληί)δξάζε ηεο αληηπνιίηεπζεο είλαη εθ πξννηκίνπ άλεπ ζεκαζίαο, γεγνλφο ην νπνίν παξέρεη επξχηαηα πεξηζψξηα θηλήζεσλ ζηελ Κπβέξλεζε, αθφκε θαη φηαλ ε ηειεπηαία δξα θαηά ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. Καη ην ίδην ην Κνηλνβνχιην φκσο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο αληηπνιίηεπζεο, δελ είλαη άκνηξν επζπλψλ γηα ηελ κε εκπέδσζε θιίκαηνο δηαθάλεηαο ζηελ πνιηηηθή δσή. πγθεθξηκέλα, ε θαηαρξεζηηθή κε άξζε ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο ζε πεξηπηψζεηο πνπ ην χληαγκα ξεηά νξίδεη ην αληίζεην, σο έλδεημε κίαο θαθψο λννχκελεο ζπλαδειθηθήο αιιειεγγχεο, απνηειεί κεγάιν πιήγκα, ην νπνίν έρεη θνζηίζεη ήδε δχν θνξέο ζηελ Διιάδα ηελ θαηαδίθε ηεο απφ ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ. Γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ζην Γεκφζην (θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα), φπσο πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, έρνπλ ηδξπζεί κέρξη ζήκεξα θνξείο θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο, ν αξηζκφο ησλ νπνίσλ είλαη δπζαλάινγα κεγάινο ζε ζρέζε κε ηελ πξνο έιεγρν χιε θαη, σο εθ ηνχηνπ, κε ζπρλά αιιειεπηθαιππηφκελεο αξκνδηφηεηεο. Ο ελ ιφγσ θαηαθεξκαηηζκφο θάζε άιιν παξά δηεπθνιχλεη ηε κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζία θαη ηελ εθαξκνγή εληαίσλ πξαθηηθψλ, ελψ έληνλε είλαη θαη ε εμάξηεζή ηνπο απφ πνιηηηθνχο παξάγνληεο, Οη ελ ιφγσ ζπλζήθεο, φπσο είλαη ινγηθφ, θάζε άιιν παξά δηαζθαιίδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ θνξέσλ θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο, κε ζπλέπεηα ε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα λα κελ εληνπίδεηαη εγθαίξσο θαη ζην ζχλνιφ ηεο. ηελ αλάδεημε ησλ ελ ιφγσ παζνγελεηψλ πνιιά έρεη λα πξνζθέξεη ε θνηλσλία ησλ πνιηηώλ, ε πιεζπζκηαθή αχμεζε ηεο νπνίαο ήηαλ ξαγδαία ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Διιάδα. Ωζηφζν, ην ζεζκηθφ θαη λνκηθφ πιαίζην, θαζψο θαη ην πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο, βξίζθνληαη αθφκε ζε εκβξπαθή κνξθή, κε απνηέιεζκα λα ηίζεληαη ππφ ζνβαξή ακθηζβήηεζε ε αλεμαξηεζία, ε δηαθάλεηα θαη ε αθεξαηφηεηά ηεο. Οη ιηγνζηέο, κέρξη ζήκεξα, πξνζπάζεηεο απηνξξχζκηζήο ηεο, δελ αξθνχλ. Δθινγέο θαη πλήγνξνσ ηνπ Πνιίηε: οη πιένλ ζσξαθηζκέλνη ππιώλεο Ζ παξνχζα έξεπλα αλαδεηθλχεη σο ηζρπξφηεξνπο ππιψλεο, σο πξνο ηελ αληίζηαζή ηνπο ζηε δηαθζνξά, ηηο εθινγέο θαη ηνλ πλήγνξν ηνπ Πνιίηε. Ωο πξνο ηνλ ζεζκφ ησλ εθινγώλ, ε ζσξάθηζή ηνπ ελάληηα ζηε δηαθζνξά νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ε δηεμαγσγή αδηάβιεησλ εθινγηθψλ δηαδηθαζηψλ απνηειεί κία θαηάθηεζε ηεο λεφηεξεο δεκνθξαηίαο ηεο ρψξαο, ε νπνία έρεη δηδαρζεί απφ ιάζε θαη αθξφηεηεο ηνπ παξειζφληνο θαη, σο εθ ηνχηνπ, έρεη θξνληίζεη λα πεξηβάιιεη ηνλ ελ ιφγσ ζεζκφ κε φια ηα απαηηνχκελα ερέγγπα. Ωζηφζν, αθφκε θαη απηφο ν -νκνινγνπκέλσο επηηπρεκέλνο φζνλ αθνξά ζε δεηήκαηα αλεμαξηεζίαο, δηαθάλεηαο, ειέγρνπ θαη νξγάλσζεο- ζεζκφο, έρεη ζεκαληηθά πεξηζψξηα βειηίσζεο, θπξίσο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο εμνηθνλφκεζεο πφξσλ θαη ηνπ απνηειεζκαηηθφηεξνπ ειέγρνπ ησλ εθινγηθψλ δαπαλψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ πξνζψπσλ. Ζ ζεζκνζέηεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ πλεγόξνπ ηνπ Πνιίηε απνηειεί κία πξφζθαηε θαηάθηεζε γηα ηελ ειιεληθή θνηλσλία. Ζ άξηηα ζεζκνζέηεζε ηνπ θνξέα αλαθνξηθά κε δεηήκαηα αλεμαξηεζίαο, δηαθάλεηαο θαη αθεξαηφηεηαο θαη,

23 15 θπξίσο, ε επάλδξσζή ηνπ κε θαηαξηηζκέλν θαη έκπεηξν πξνζσπηθφ έρνπλ θαηαζηήζεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ αξθνχλησο απνηειεζκαηηθή. Ζ πιεζψξα ησλ παζνγελεηψλ πνπ καζηίδνπλ ηελ ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε απαηηνχλ, σζηφζν, ηελ πεξαηηέξσ ελδπλάκσζε ηνπ ζεζκνχ, ψζηε λα κελ ηίζεηαη επ νπδελί ελ ακθηβφισ ε αλεμαξηεζία, νη αξκνδηφηεηεο θαη ν έιεγρφο ηνπ. Πξνηεξαηόηεηεο γηα δξάζε Γηα ηνπο ιφγνπο πνπ επηζεκάλζεθαλ ζηελ παξνχζα ελφηεηα, θαζψο θαη γηα ηνπο ιφγνπο πνπ αλαθέξνληαη εθηελέζηεξα ζηνπο νηθείνπο ππιψλεο, ε παξνχζα έξεπλα θαηαιήγεη ζην ζπκπέξαζκα φηη νη πξνηεξαηφηεηεο γηα κειινληηθέο δξάζεηο θαηά ηεο δηαθζνξάο ζα πξέπεη λα εζηηάζνπλ ζηνπο αθφινπζνπο θξίζηκνπο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ππιψλεο θαη ζηνπο αθφινπζνπο θνκβηθνχο αιιά θαη απηνχο ζηφρνπο αλά ππιψλα: ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ πγρψλεπζε ησλ πθηζηάκελσλ θνξέσλ θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο πνπ δηαζέηνπλ ζπλαθείο αξκνδηφηεηεο. ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ Σαρχηεξε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο κε: ελίζρπζε ηεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο ηεο Γηθαηνζχλεο (θηίξηα, ηερλνινγηθφο εμνπιηζκφο, θιπ.) απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο απινπνίεζε ηνπ δηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο πξνψζεζε ηεο εμσδηθαζηηθήο επίιπζεο δηαθνξψλ (π.ρ. κε δηαηηεζία, δηακεζνιάβεζε, θιπ.) κεηαθνξά δηθαζηηθήο χιεο ζηνπο ζπκβνιαηνγξάθνπο κεηαηξνπή δηθαζηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζε δηνηθεηηθέο ζηνρνζεζία θαζηέξσζε θηλήηξσλ. Αλαβάζκηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηεο Δζληθήο ρνιήο Γηθαζηψλ κε: δηδαζθαιία εμεηδηθεπκέλσλ καζεκάησλ πξνθεηκέλνπ νη δηθαζηέο λα κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζε ζχγρξνλα δεηήκαηα ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο αγνξάο πξαθηηθή εμάζθεζε ζε δηθαζηήξηα ηεο αιινδαπήο επηηφπηεο επηζθέςεηο ζε ζεκαληηθνχο θνξείο.

24 16 ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ Απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο. Απινπνίεζε δηαδηθαζηψλ. Απνζηαζηνπνίεζε ηνπ πνιίηε απφ ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο, κέζσ ηεο αλάπηπμεο ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηε δηεθπεξαίσζε ππνζέζεσλ κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε: κεραλνγξάθεζε, ςεθηνπνίεζε θαη ελνπνίεζε ησλ ππεξεζηψλ. Απεμάξηεζε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο απφ ηελ εθάζηνηε Κπβέξλεζε, κε ηε δεκηνπξγία αλεμάξηεηεο αξρήο, ε νπνία ζα επνπηεχεη ηνλ δεκφζην ηνκέα. ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ Γηαθνπή ηεο απηνπξφζσπεο ζπλαιιαγήο ησλ επηρεηξήζεσλ κε ην Γεκφζην (π.ρ. κε επέθηαζε ηεο ρξήζεο ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ, ππεξεζηψλ e-banking θαη internet). Δλίζρπζε ηνπ πιαηζίνπ δηαθάλεηαο, ηδίσο αλαθνξηθά κε ηε θνξνινγία ησλ κηθξψλ θαη κε εηζεγκέλσλ εηαηξεηψλ. H θξίζε πνπ δηέξρεηαη ε Διιάδα ζηελ παξνχζα νηθνλνκηθή ζπγθπξία έρεη ήδε απνδνκήζεη ζεκαληηθφ αξηζκφ ζεζκψλ. Σνχην φκσο κπνξεί λα εηδσζεί σο κνλαδηθή επθαηξία γηα ηελ εθ βάζξσλ αλαδφκεζή ηνπο. Ζ νηθνλνκηθή άλζηζε ηεο ρψξαο δελ είλαη δπλαηφ λα επηηεπρζεί ρσξίο ηελ εμπγίαλζε ησλ βαζηθψλ ζεζκψλ πνπ ηε ζπγθξνηνχλ θαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ζα θηλεζνχλ νη επφκελεο δξάζεηο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδνο.

25 17 TO ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ ΔΛΛΑΓΑ ΠΟΛΗΣΗΚΖ Οη πνιηηηθνί ζεζκνί ζηελ Διιάδα ζπκβάιινπλ ζηε δηαζθάιηζε ελόο απνηειεζκαηηθνύ ζπζηήκαηνο εζληθήο αθεξαηόηεηαο; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ Διιάδα έρεη πεξί ηα 11 εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο, ελψ ε έθηαζή ηεο αλέξρεηαη πεξίπνπ ζηα ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα. Σν 1967, ν ειιεληθφο ζηξαηφο θαηέιαβε πξαμηθνπεκαηηθά ηελ εμνπζία5. ηε ζπλέρεηα, νη δηθηάηνξεο εθδίσμαλ απφ ηε ρψξα ηνλ βαζηιηά θαη κεηέηξεςαλ ην πνιίηεπκα απφ βαζηιεπφκελε δεκνθξαηία ζε ζηξαηησηηθή ρνχληα. Σν 1974 ε Διιάδα επαλήιζε θαη πάιη ζε θαζεζηψο δεκνθξαηίαο θαη δε πξνεδξεπφκελεο. πληάρζεθε λέν χληαγκα απφ ηελ Δ Αλαζεσξεηηθή Βνπιή, ην νπνίν ηέζεθε ζε ηζρχ ζηηο θαη ηζρχεη κέρξη ζήκεξα, θαηφπηλ θαη ησλ αλαζεσξήζεσλ πνπ ππέζηε θαηά θαηξνχο. Σν 1981 ε Διιάδα έγηλε κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.) θαη, ην 2001, κέινο ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΟΝΔ), ελψ ήδε απφ ην 1952 ήηαλ κέινο ηνπ ΝΑΣΟ. Σν ηζρχνλ χληαγκα δηαθξίλεη ηξεηο εμνπζίεο: ηε λνκνζεηηθή, ηελ εθηειεζηηθή θαη ηε δηθαζηηθή. ηε λνκνζεηηθή κεηέρνπλ ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο θαη ε Βνπιή, ζηελ εθηειεζηηθή ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο θαη ε Κπβέξλεζε, ελψ ε δηθαηνζχλε αζθείηαη απφ ηα δηθαζηήξηα ζην φλνκα ηνπ ειιεληθνχ ιανχ. Ο Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο ηεξαξρηθά βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ελψ νξίδεηαη απφ ην χληαγκα σο ξπζκηζηήο ηνπ πνιηηεχκαηνο. Δθιέγεηαη έκκεζα απφ ηε Βνπιή κε δηαδνρηθέο ςεθνθνξίεο. Ζ ζεηεία ηνπ είλαη πεληαεηήο κε δηθαίσκα επαλεθινγήο γηα κία αθφκε θνξά. Ζ λνκνζεηηθή εμνπζία αζθείηαη απφ ηε Βνπιή ησλ Διιήλσλ, ηεο νπνίαο ηα κέιε εθιέγνληαη κε θαζνιηθή κπζηηθή ςεθνθνξία γηα ηεηξαεηή ζεηεία. Δθινγέο κπνξνχλ λα πξνθεξπρζνχλ λσξίηεξα γηα έθηαθηνπο ιφγνπο, φπσο απηνί νξίδνληαη ζην χληαγκα. Μεηά ην 1975, ε πξνθήξπμε πξφσξσλ εθινγψλ απνηειεί ηνλ θαλφλα, κε επηθαινχκελν ζπλήζσο απφ ηηο απεξρφκελεο θπβεξλήζεηο θάπνην ηδηαδνχζεο ζεκαζίαο εζληθφ ζέκα. Ζ Διιεληθή Γεκνθξαηία ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ αλάδεημε ησλ βνπιεπηψλ έλα ζχλζεην εθινγηθφ ζχζηεκα αλαινγηθήο εθπξνζψπεζεο (εληζρπκέλε αλαινγηθή), ην νπνίν απνζαξξχλεη ηε δεκηνπξγία πνιπθνκκαηηθψλ θπβεξλήζεσλ ζπλεξγαζίαο θαη επηηξέπεη ηζρπξή θπβέξλεζε πιεηνςεθίαο, αθφκα θαη αλ ην πξψην θφκκα πζηεξεί ηεο πιεηνςεθίαο ησλ ςήθσλ. Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία αζθείηαη απφ ηελ Κπβέξλεζε, ηεο νπνίαο θεθαιή είλαη ν Πξσζππνπξγφο, ην ηζρπξφηεξν πξφζσπν ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηθνχ 5

26 18 Ο Πξσζππνπξγόο απνηειεί ηελ θεθαιή ηεο θπβέξλεζεο θαη κε βάζε ην ύληαγκα είλαη ζπλήζσο, αλ θαη όρη απαξαίηεηα, ν αξρεγόο ηνπ έρνληνο ηελ απόιπηε πιεηνςεθία ζηε Βνπιή θπβεξλώληνο θόκκαηνο. ζπζηήκαηνο. Ζ Κπβέξλεζε θαζνξίδεη θαη θαηεπζχλεη ηε γεληθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο, εθαξκφδεη ηελ πνιηηηθή πνπ εγθξίλεη κέζσ ησλ λνκνζεηηθψλ πξάμεσλ ε Βνπιή, ελψ ηαπηφρξνλα κεηέρεη ζηε λνκνπαξαζθεπαζηηθή δηαδηθαζία, κέζσ ηεο ζχληαμεο θαη ηεο πξνψζεζεο πξνο ςήθηζε ησλ λνκνζρεδίσλ. Ζ Κπβέξλεζε κε βάζε ηελ αξρή ηεο δεδεισκέλεο νθείιεη λα απνιαχεη ηεο εκπηζηνζχλεο ηεο Βνπιήο, λα έρεη ιάβεη δειαδή ςήθν εκπηζηνζχλεο απφ ηελ πιεηνςεθία ησλ Βνπιεπηψλ. ηα πιαίζηα δε ηεο ζχγρξνλεο θνκκαηηθήο δεκνθξαηίαο, ε Κπβέξλεζε θπξηαξρεί θαη ζηε λνκνζεηηθή ιεηηνπξγία, θαζψο πξνέξρεηαη απφ ην θφκκα ην νπνίν ειέγρεη ηελ πιεηνςεθία ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, θαζηζηψληαο έηζη ηελ ςήθηζε ησλ λφκσλ κία ηππηθή θαηά θαλφλα δηαδηθαζία. Λφγσ δε ηεο ζπρλήο έσο θαηαρξεζηηθήο επίθιεζεο ηεο θνκκαηηθήο πεηζαξρίαο, ε δπλαηφηεηα δηαθσλίαο θπβεξλεηηθνχ βνπιεπηή κε ηελ Κπβέξλεζε πνπ ζηεξίδεη, ζεσξείηαη ζπάλην θαηλφκελν. Ο Πξσζππνπξγφο απνηειεί ηελ θεθαιή ηεο θπβέξλεζεο θαη κε βάζε ην χληαγκα είλαη ζπλήζσο, αλ θαη φρη απαξαίηεηα, ν αξρεγφο ηνπ έρνληνο ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ζηε Βνπιή θπβεξλψληνο θφκκαηνο. Μεηά ηελ απνθαηάζηαζε ηεο Γεκνθξαηίαο ην 1974, ην πνιηηηθφ ζχζηεκα θπξηαξρείηαη απφ ην ζνζηαιδεκνθξαηηθφ Παλειιήλην νζηαιηζηηθφ Κίλεκα (ΠΑΟΚ) θαη ην ζπληεξεηηθφ θφκκα ηεο Νέαο Γεκνθξαηίαο (ΝΓ). Έηεξα θφκκαηα πνπ εθπξνζσπνχληαη ζηε Βνπιή είλαη ην Κνκκνπληζηηθφ Κφκκα Διιάδαο (ΚΚΔ), πνπ είλαη θαη ην καθξνβηφηεξν θφκκα, ν Λατθφο Οξζφδνμνο πλαγεξκφο (ΛΑΟ), ν πλαζπηζκφο Ρηδνζπαζηηθήο Αξηζηεξάο (ΤΡΗΕΑ), ην θηιειεχζεξν θφκκα ηεο Γεκνθξαηηθήο πκκαρίαο (ΓΖΤ) (αλεπίζεκα), ε Γεκνθξαηηθή Αξηζηεξά (αλεπίζεκα) θαη ην Παλειιήλην Άξκα Πνιηηψλ (αλεπίζεκα). Σν χληαγκα, φπσο ηζρχεη ζήκεξα, πεξηέρεη εθηελείο εγγπήζεηο ησλ ειεπζεξηψλ θαη ησλ δηθαησκάησλ ηνπ πνιίηε. ηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ, απηέο εθαξκφδνληαη απνηειεζκαηηθά6. Παξάιιεια, ε Διιάδα είλαη επίζεο κέινο ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ. Ωζηφζν, δηεζλείο θαη κε θπβεξλεηηθνί νξγαληζκνί (ΜΚΟ) εμαθνινπζνχλ λα θαηαγξάθνπλ ζηελ Διιάδα παξαβηάζεηο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ. Σνχηεο εληνπίδνληαη θπξίσο ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ θαη ησλ αηηνχλησλ άζπιν, νη νπνίνη ζπρλά ζηεξνχληαη ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζθπγήο ζηε Γηθαηνζχλε, ελψ πθίζηαληαη θαη θαθνκεηαρείξηζε απφ ηηο αζηπλνκηθέο αξρέο 7. Γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε παξεκπφδηζε ηεο εηζφδνπ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ, ε ειιεληθή ζπλνξηνθπιαθή εληζρχζεθε απφ δπλάκεηο ηεο Frontex. Γηαθξίζεηο θαηαγξάθνληαη θαη ζε βάξνο κεηνλνηήησλ 8, φπσο νη Ρνκά θαη νη 6 (2011). 7 UN, Report submitted by the Special Rapporteur on torture and other cruel or degrading treatment or punishment Mission to Greece, Human Rights Watch, World report 2011, ζει Amnesty International, Report 2011, www. freedomhouse.org/template.cfm?page=22&country=8045&year=2011greece(2011). 8 UN, Report of the independent expert on minority issues Mission to Greece, Human Rights Watch, World report 2011, ζει

27 19 κνπζνπικάλνη, ελψ ζεκαληηθφ πξφβιεκα απνηειεί θαη ε ζσκαηεκπνξία, θπξίσο γπλαηθψλ θαη αλειίθσλ 9. Ζ πξφζθαηε νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηα κέηξα ιηηφηεηαο πνπ επέβαιε ε Κπβέξλεζε πξνθάιεζαλ, κεηαμχ άιισλ, εθηεηακέλεο απεξγίεο, αλεμέιεγθηεο δηαδειψζεηο, θαζψο θαη έλνπιε βία απφ νξγαλσκέλεο νκάδεο. ηα πιαίζηα ησλ αλσηέξσ, ζεκεηψζεθαλ θαη αηκαηεξά επεηζφδηα, ηα νπνία ε αζηπλνκία είηε δελ θαηάθεξε λα εκπνδίζεη, είηε πξνθάιεζε θαη ε ίδηα 10. Καηαιήγνληαο, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζε πξφζθαηε έξεπλα πνπ δηελήξγεζε ζε δηεζλέο επίπεδν ε Παγθφζκηα Σξάπεδα, αλαθνξηθά κε έμη δείθηεο δηαθπβέξλεζεο, ιακβάλνληαο ππ φςηλ ηηο κεηξήζεηο δηεζλψλ νξγαληζκψλ θαη ΜΚΟ, ε Διιάδα ζπγθέληξσζε θαηά κέζν φξν ηελ αθφινπζε βαζκνινγία (κε άξηζηα ην 1) 11 : Από ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 παξαηεξείηαη ζεκαληηθή κείσζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ αηόκσλ ζηελ πνιηηηθή. Διεπζεξία έθθξαζεο θαη έιεγρνο: 0,71. Πνιηηηθή ζηαζεξφηεηα: 0,67. Κπβεξλεηηθή απνηειεζκαηηθφηεηα: 0,61. Πνηφηεηα θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ: 0,68. Έλλνκε ηάμε: 0,65. Έιεγρνο ηεο δηαθζνξάο: 0,58. ΚΟΗΝΧΝΗΑ Οη ζρέζεηο κεηαμύ ησλ θνηλσληθώλ νκάδσλ, θαζώο θαη κεηαμύ ησλ θνηλσληθώλ νκάδσλ θαη ηνπ πνιηηηθνύ ζπζηήκαηνο ζηελ Διιάδα, ζπκβάιινπλ ζηε δηαζθάιηζε ελόο απνηειεζκαηηθνύ ζπζηήκαηνο εζληθήο αθεξαηόηεηαο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ε Διιάδα έρεη δερζεί έλα κεγάιν θχκα κεηαλάζηεπζεο λφκηκεο θαη παξάλνκεο. Ο ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ κεηαλαζηψλ (λνκίκσλ θαη παξαλφκσλ) ππνινγίδεηαη πεξίπνπ ζην 10% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. Νφκηκνη θάηνηθνη ηεο ρψξαο είλαη πεξίπνπ νη κηζνί, αλ θαη νη αξηζκνί έρνπλ ζεκαληηθή δηαθχκαλζε αλά πεξίνδν, ιφγσ ηεο αλεπαξθνχο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο θαη ηεο αζηάζεηαο ζηηο γεηηνληθέο ρψξεο. Οη κεγαιχηεξεο πιεζπζκηαθέο νκάδεο είλαη νη πξνεξρφκελνη απφ Αιβαλία, Ρνπκαλία, 9 UN, Report of the Special Rapporteur on the sale of children, child prostitution and child pornography Mission to Greece, Amnesty International, Report The Fund for Peace, Country profiles, ζει Human Rights Watch, World report 2011, ζει Amnesty International, Report 2011, Fund for Peace, Country profiles, ζει. 4. The 11

28 20 Βνπιγαξία, Παθηζηάλ, Οπθξαλία, Πνισλία θαη Αίγππην. Δθηφο απφ ηνπο αιινδαπνχο κεηαλάζηεο, κεηά ηελ πηψζε ηνπ Σείρνπο εγθαηαζηάζεθαλ θαη αξθεηνί νκνγελείο απφ πεξηνρέο ηεο πξψελ Δ...Γ. θαη ηα Βαιθάληα. Οη κεγαιχηεξεο νκάδεο παιηλλνζηνχλησλ είλαη απφ ηε Ρσζία θαη ηε Γεσξγία12. H κφλε ξεηψο αλαγλσξηζκέλε κεηνλφηεηα ζηελ Διιάδα, ήηνη έλαληη ηεο νπνίαο ην ειιεληθφ θξάηνο έρεη αλαιάβεη δηεζλείο ππνρξεψζεηο, είλαη ε κνπζνπικαληθή κεηνλφηεηα ζηε Θξάθε. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, ζηελ Διιάδα ζήκεξα δελ ππάξρεη ζεζκνζεηεκέλε λνκηθή πξνζηαζία θακίαο άιιεο γιψζζαο, πιελ ηεο ηνπξθηθήο ζηνλ ρψξν ηεο Θξάθεο. Ζ κνπζνπικαληθή κεηνλφηεηα απνηειεί πεξίπνπ ην 0,95% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο Διιάδαο13. Ωζηφζν, ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε Διιάδα θαηαβάιιεη πξνζπάζεηεο λα επζπγξακκηζζεί κε ην δηεζλέο λνκηθν-πνιηηηθφ πεξηβάιινλ πνπ αληηιακβάλεηαη ηελ πξναγσγή ησλ κεηνλνηηθψλ γισζζψλ σο βαζηθφ παξάγνληα απνδνρήο ελφο θνηλνχ επξσπατθνχ πνιηηηζκνχ κέζα απφ ηνλ ζεβαζκφ ηεο εηεξφηεηαο. Ζ εηζαγσγή ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε δεζκεπηηθψλ δηαηάμεσλ πξνζηαζίαο ηεο γισζζηθήο δηαθνξάο έιαβε ρψξα πξφζθαηα14. Πεξίπνπ 97% ηνπ λφκηκνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο απηνπξνζδηνξίδνληαη σο Διιελνξζφδνμνη. Σν ππφινηπν 3% ηνπ λφκηκνπ πιεζπζκνχ απνηειείηαη απφ Οξζφδνμνπο Παιαηνεκεξνινγίηεο, Μνπζνπικάλνπο, Μάξηπξεο ηνπ Ηερσβά, Ρσκαηνθαζνιηθνχο, Πξνηεζηάληεο, θιπ.. Οη θάηνηθνη κε ειιεληθήο ππεθνφηεηαο θαη νη κεηαλάζηεο, ζηελ πιεηνλφηεηα ηνπο δελ είλαη Οξζφδνμνη. Οη κεγαιχηεξεο νκάδεο πεξηιακβάλνπλ κε ζξεζθεπφκελνπο, κνπζνπικάλνπο θαη ξσκαηνθαζνιηθνχο15. Ζ Διιάδα απνηειεί κία ρψξα πνπ δελ ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλεο θνηλσληθέο θαη ηαμηθέο δηαθνξέο. Ωζηφζν, ηα κέηξα πνπ ιακβάλνληαη απηή ηελ πεξίνδν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο ρξένπο ηεο Διιάδαο ηείλνπλ λα αιιάμνπλ ηνλ θνηλσληθφ ράξηε ηεο ρψξαο. πγθεθξηκέλα, ηα ελ ιφγσ κέηξα ζπληεινχλ ζηελ εμαζζέληζε ηεο πνιππιεζέζηεξεο θνηλσληθήο ηάμεο, ήηνη ηεο κεζαίαο ηάμεο ησλ κηθξντδηνθηεηψλ, κηθξεκπφξσλ θαη κηζζσηψλ. ηελ Διιάδα ππάξρνπλ ζε γεληθέο γξακκέο ζηαζεξά πνιηηηθά θφκκαηα κε δηαθξηηέο πνιηηηθέο, ηα νπνία είλαη ν θαηεμνρήλ παξάγνληαο εθπξνζψπεζεο ησλ θνηλσληθψλ ζπκθεξφλησλ16. Δληνχηνηο, δελ είζηζηαη ζπγθεθξηκέλεο θνηλσληθέο νκάδεο ή νκάδεο ζπκθεξφλησλ λα εθπξνζσπνχληαη απνθιεηζηηθά απφ ζπγθεθξηκέλα θφκκαηα ηα ηειεπηαία πεξηζζφηεξν πξνζπαζνχλ λα εθκεηαιιεπζνχλ πξνο φθειφο ηνπο ηηο εθάζηνηε ζπγθπξίεο. Οξηζκέλεο ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο έρνπλ, σζηφζν, πξνλνκηαθέο ζρέζεηο κε ζπγθεθξηκέλα θφκκαηα ή πηέξπγεο θνκκάησλ17. Ωζηφζν, απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 παξαηεξείηαη ζεκαληηθή κείσζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ αηφκσλ ζηελ πνιηηηθή Διιεληθή ηαηηζηηθή Αξρή (ΔΛ.ΣΑΣ.), Γεληθή απνγξαθή Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ ησλ Ζ.Π.Α., Έθζεζε γηα ηηο δηεζλείο ζξεζθεπηηθέο ειεπζεξίεο, 2007 (ζηελ ειιεληθή θαη ζηελ αγγιηθή). 16 πνπξδαιάθεο Μ., εηζήγεζε ζηελ εθδήισζε ηεο Κίλεζεο Πνιηηψλ «Σα πνιηηηθά θφκκαηα θαη ν ξφινο ηνπο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο», Βι. θαη ππιψλα «Πνιηηηθά Κφκκαηα».

29 21 ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ηνπ 20νπ αηψλα θαη ηδίσο ζηε δεθαεηία ηνπ 80, νη πειαηεηαθέο ζρέζεηο ππέζηεζαλ κεηαβνιέο θιίκαθαο, δειαδή κεηαζρεκαηίζζεθαλ ζε ζπζηεκαηηθή ζρέζε κίαο νξγάλσζεο κε έλα άηνκν ή κε πιήζνο αηφκσλ, ελψ αξρηθά δελ ήηαλ παξά κία πξνζσπηθή ζρέζε ελφο πνιηηεπφκελνπ αηφκνπ κε ηνπο ςεθνθφξνπο ηνπ θαη ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο. Γειαδή, απφ δηαπξνζσπηθέο πειαηεηαθέο ζρέζεηο κεηαηξάπεθαλ ζε «γξαθεηνθξαηηθέο» πειαηεηαθέο ζρέζεηο. Ο ξφινο ησλ νξγαλσκέλσλ ζπλδηθαιηζηηθψλ θνξέσλ δελ ήηαλ, νχηε είλαη, κηθξφηεξνο. ε κία επνρή παγθνζκηνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο θαη εμεπξσπατζκνχ ησλ ζεζκψλ, δειαδή ζε κία επνρή δηαδηθαζηψλ πνπ απαηηνχλ γξήγνξεο αιιαγέο θαη πξνζαξκνγέο μέλεο πξνο ηελ θπξηνιεθηηθά παηξνπαξάδνηε, πξνβιέςηκε θαη αξγά εμειηζζφκελε θχζε ησλ πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ, νη ηειεπηαίεο δηαηεξνχληαη αθφκε18. πσο δείρλνπλ ζηνηρεία απφ ηελ Δπξσπατθή Κνηλσληθή Έξεπλα ηνπ 2003, ε εζεινληηθή ζπκκεηνρή ησλ Διιήλσλ ζε δηάθνξεο ελψζεηο θαη ζσκαηεία είλαη κηθξή, ζπγθξηηηθά κε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο. Ωζηφζν, ε ζπκκεηνρή ηνπο ζε εξγαηηθά ζπλδηθάηα θαη επαγγεικαηηθέο ελψζεηο δελ ππνιείπεηαη άιισλ επξσπατθψλ ιαψλ. Ήδε φκσο γίλεηαη ιφγνο γηα ζπλζήθεο ψξηκεο γηα ηελ αλάδπζε ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, θαζψο θαη γηα δηαθαηλφκελεο λέεο ηάζεηο, oη νπνίεο, παξά ηηο ππαξθηέο αδπλακίεο, ζεκαηνδνηνχλ ηελ ελδπλάκσζή ηεο. Αλ θαη ην επίπεδν εθθίλεζεο γηα ηε ζηαδηαθή δηακφξθσζε ηζρπξήο θνηλσλίαο πνιηηψλ ζηελ Διιάδα είλαη ρακειφ, ππάξρνπλ ελδηαθέξνπζεο ελδείμεηο αλάπηπμήο ηεο. OIKONOMIΑ Ζ θνηλσληθννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα ζπκβάιιεη ζηε δηαζθάιηζε ελφο απνηειεζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο εζληθήο αθεξαηφηεηαο; Βαζκνιόγεζε: 0 Ζ Διιάδα ζπγθαηαιέγεηαη κεηαμχ ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ, κε πςειφ εηζφδεκα θαη πνηφηεηα δσήο 19. Σν ΑΔΠ ηεο αλέξρεηαη ζε $ 330,8 δηζεθαηνκκχξηα, ελψ ην θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ηεο ζε $ Ζ ζπκβνιή ηεο ζην ΑΔΠ ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο αλέξρεηαη ζε 0,49%. ε ζχλνιν 139 ρσξψλ ηεο πθειίνπ θαηαηάζζεηαη 83 ε αλαθνξηθά κε ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηεο 20. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη πνζνζηφ πεξί ην 40% ηνπ ΑΔΠ ηεο δηαηίζεηαη 18 σηεξφπνπινο Γ., «Πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη λέεο κνξθέο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο: Μηα δχζθνιε ζπκβίσζε», αλαθνίλσζε ζην δηεζλέο επηζηεκνληθφ ζπκπφζην «Αλαζεσξήζεηο ηνπ πνιηηηθνχ» ηνπ Σκήκαηνο Κνηλσληθήο Αλζξσπνινγίαο θαη Ηζηνξίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ, Μπηηιήλε, Economist, «The Economist intelligence unit s quality-of-life index», 2005, Δλδεηθηηθά ζεκεηψλεηαη φηη ην επίπεδν κεηαρείξηζεο ησλ παηδηψλ ζεσξείηαη έλαο ζεκαληηθφο δείθηεο γηα ηελ απνηίκεζε ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο πξνφδνπ κηαο θνηλσλίαο. ε ζρεηηθή έξεπλα πνπ έγηλε ζε πξνεγκέλεο ρψξεο ε Διιάδα θαηεηάγε ζηνλ κέζν φξν απηψλ [UNICEF, Child poverty in perspective: an overview of child wellbeing in rich countries, 2007, ζει. 2]. 20 World Economic Forum, The global competitiveness report , ζει. 168.

30 22 γηα ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, θαη σο επί ην πιείζηνλ γηα ηελ πγεία, ελψ πνζνζηφ 8,3% δηαηίζεηαη γηα ηελ παηδεία 21. Γηα ηελ παξαγσγή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ δηαηίζεηαη πεξί ην 23% ησλ θεθαιαίσλ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, πνζνζηφ πνπ πξνζεγγίδεη ηνλ κέζν φξν ησλ ρσξψλ ηνπ ΟΟΑ. Σν 2001 ε Διιάδα εληάρζεθε ζην Δπξψ, θαζψο ζεσξήζεθε φηη πιεξνχζε φια ηα πξνβιεπφκελα νηθνλνκηθά θξηηήξηα. Σελ πεξίνδν πνπ αθνινχζεζε, ε Διιάδα κπήθε ζε ηξνρηά αλάπηπμεο. Ωζηφζν, απφ ην 2009, ζην πιαίζην θαη ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο, έγηλε εκθαλέο φηη ε Διιάδα αληηκεησπίδεη ζνβαξά νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα. πγθεθξηκέλα, ην 2010, ην ρξένο ηεο αλήιζε ζην 147,3% ηνπ ΑΔΠ θαη ην έιιεηκκά ηεο ζην 10,4% 22. Ζ σο άλσ θξίζε ρξένπο είλαη ην απνηέιεζκα δεθαεηηψλ ζπαηάιεο, θαθήο δηαρείξηζεο θαη δνκηθψλ πξνβιεκάησλ. Γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηεο, ε Κπβέξλεζε αλαγθάζζεθε λα θαηαθχγεη ζε ζεζκηθέο αιιαγέο θαη απζηεξά κέηξα ιηηφηεηαο 23. πσο είλαη πξνθαλέο, ν αληίθηππνο ηεο ελ ιφγσ θξίζεο είλαη ηδηαηηέξσο αηζζεηφο θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ηεο ρψξαο. Ωο ζπλέπεηα φισλ απηψλ, ε ρψξα αλαγθάζζεθε λα θαηαθχγεη ζε εθηεηακέλν εμσηεξηθφ δαλεηζκφ 24 απφ ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (ΔΔ), ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα (ΔΚΣ) θαη ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν (ΓΝΣ). Σνχην έρεη πεξηνξίζεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ πξσηνβνπιία θαη ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηεο Κπβέξλεζεο αλαθνξηθά κε ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή πνπ αθνινπζείηαη 25. ε φ,ηη αθνξά ην επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε έξεπλα ησλ World Bank θαη International Finance Corporation, ζε ζχλνιν 183 ρσξψλ, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζηελ 109 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηελ επθνιία ηνπ επηρεηξείλ. Πην αλαιπηηθά, βξίζθεηαη ζηελ 149 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηελ επθνιία ίδξπζεο κίαο επηρείξεζεο, ζηελ 51 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηελ έθδνζε νηθνδνκηθήο άδεηαο, ζηελ 153 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηελ επθνιία κεηαγξαθήο αθηλήησλ, ζηελ 89 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηε δπλαηφηεηα δαλεηνδφηεζεο, ζηελ 154 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ επελδπηψλ, ζηελ 74 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηε θνξνινγία, ζηελ 84 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηε δπλαηφηεηα δηαζπλνξηαθνχ εκπνξίνπ, ζηελ 88 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ ζπκθσληψλ θαη ζηελ 49 ε ζέζε αλαθνξηθά κε ηελ επθνιία ιχζεο κίαο εηαηξείαο 26. χκθσλα κε έξεπλα ηνπ World Economic Forum, ηα κεγαιχηεξα πξνβιήκαηα ζρεηηθά κε ην επηρεηξείλ ζηελ Διιάδα είλαη, θαηά θζίλνπζα ζεηξά ζεκαζίαο, ε γξαθεηνθξαηία, ε δηαθζνξά, ην εξγαζηαθφ πιαίζην, ε κεηαβιεηφηεηα ησλ πνιηηηθψλ, ην θνξνινγηθφ πιαίζην, ε πξφζβαζε ζε δαλεηνδφηεζε, νη 21 ΟECD, «Government at a glance 2011 Country note: Greece», 22 ΟECD, «Government at a glance 2011 Country note: Greece», $145 δηζεθαηνκκχξηα έσο ηνλ Μάην ηνπ The Fund for Peace, Country profile: Greece, World Bank & International Finance Corporation, Doing business 2011: making a difference for enterpreneurs, 2011, ζει. 165.

31 23 ππνδνκέο, νη θνξνινγηθνί ζπληειεζηέο θαη ε έιιεηςε δέζκεπζεο θαη πξνζήισζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ 27. Έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ην The Heritage Foundation, επηζεκαίλεη επηπιένλ φηη ε κεησκέλε αληαγσληζηηθφηεηα εκπνδίδεη ηελ αλάπηπμε. Σα ηζρπξά ζσκαηεία, ε κε θηιειεχζεξε εκπνξηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο, ε αλαπνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ηεο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο θαη ε αλάγθε θξαηηθήο αδεηνδφηεζεο ζε πνιινχο επηρεηξεκαηηθνχο ηνκείο, είλαη κεξηθά αθφκε πξνβιήκαηα πνπ ηαιαλίδνπλ ην επηρεηξείλ ζηελ Διιάδα. Σα πςειά επίπεδα δηαθζνξάο πνπ εκθαλίδεη ε ρψξα ζρεηίδνληαη άκεζα κε ην ζχλνιν ησλ αλσηέξσ δπζθακςηψλ 28. Σν δεηνχκελν γηα ηε ρψξα ζηελ παξνχζα ζπγθπξία είλαη ε ζπλερήο κείσζε ηνπ ρξένπο ηεο θαη, ζπλαθφινπζα, ε επηζηξνθή ηεο ζε ξπζκνχο αλάπηπμεο. Σνχην αλακέλεηαη λα επηηεπρζεί κέζσ, κεηαμχ άιισλ, ησλ ηδησηηθνπνηήζεσλ, ηεο αμηνπνίεζεο ησλ θξαηηθψλ πφξσλ, ηεο ελίζρπζεο ησλ δνκηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ ζηελ αγνξά θαη ηεο εγθαζίδξπζεο ελφο ζπζηήκαηνο δηθαηνζχλεο ζηα βάξε θαη ηα νθέιε 29. Ληγόηεξνη από ηνπο κηζνύο Έιιελεο πηζηεύνπλ όηη νη πνιίηεο πξέπεη λα ζπκκνξθώλ-νληαη κε ηνλ λόκν. ΠΟΛΗΣΗΜΟ Ζ εζηθή, νη θαλφλεο θαη νη αμίεο πνπ θπξηαξρνχλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία ζπκβάιινπλ ζηε δηαζθάιηζε ελφο απνηειεζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο εζληθήο αθεξαηφηεηαο; Βαζκνιόγεζε: 25 Πιείνλεο έξεπλεο 30 έρνπλ θαηαδείμεη φηη νη Έιιελεο δηαζέηνπλ κέηξηα απνζέκαηα θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ θαη εκπηζηνζχλεο ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο ηνπο. Δπίζεο, δελ πηζηεχνπλ ζην αίζζεκα δηθαηνζχλεο θαη αιιεινβνήζεηαο ησλ ζπλαλζξψπσλ ηνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη Έιιελεο ππνιείπνληαη ζεκαληηθά ηνπ αληίζηνηρνπ κέζνπ φξνπ θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ θαη εκπηζηνζχλεο ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο πνπ παξαηεξείηαη ζηελ ππφινηπε Δπξψπε, αιιά θαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Σνχην νθείιεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηε καθξά παξάδνζε πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ πνπ ελδεκεί ζηελ Διιάδα, ζηελ αλάκημε νκάδσλ πξνψζεζεο ζπγθεθξηκέλσλ ζπκθεξφλησλ ζηελ θνηλσληθή δσή θαη ζηελ έιιεηςε αμηνπηζηίαο θαη αθεξαηφηεηαο ησλ ζχγρξνλσλ πνιηηηθψλ ζεζκψλ. Αλαθνξηθά κε ην ελδηαθέξνλ θαη ηε ζπκκεηνρή ζηα θνηλά, νη Έιιελεο ζπκκεηέρνπλ κελ καδηθά ζηηο εθινγηθέο δηαδηθαζίεο, αιιά δηαθξίλνληαη θαη απφ 27 Schwab K. (World Economic Forum), The global competitiveness report , 2010, ζει ΟECD, Economic surveys Greece, 2011, ζει European Values Study1999/2000. Eurobarometer study of European social survey Δζληθφ Κέληξν Κνηλσληθήο Έξεπλαο, Διιάδα-Δπξψπε: Απνηειέζκαηα ηεο Δπξσπατθήο Κνηλσληθήο Έξεπλαο, 2003.

32 24 ζρεηηθή απάζεηα γηα ην δεκφζην ζπκθέξνλ, κε ηελ έλλνηα φηη π.ρ. ε θνξνδηαθπγή θαη ε θαηαζπαηάιεζε δεκνζίσλ πφξσλ απνηεινχλ ζπρλά θαηλφκελα. Αζζελήο παξακέλεη θαη ε πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε ησλ Διιήλσλ 31. Έξεπλεο θάλνπλ επίζεο ιφγν γηα ηελ ηάζε ησλ Διιήλσλ λα παξαθάκπηνπλ ην λφκν ή λα ηνλ εξκελεχνπλ κε θνξκαιηζηηθφ ηξφπν 32. Δλδεηθηηθφ είλαη φηη ιηγφηεξνη απφ ηνπο κηζνχο Έιιελεο πηζηεχνπλ φηη νη πνιίηεο πξέπεη λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηνλ λφκν 33. Σνχην εμεγείηαη ελδερνκέλσο απφ ηελ αληίιεςε ησλ Διιήλσλ φηη ν λφκνο είλαη κία απιή ηππηθφηεηα, κε ηελ νπνία νη πνιίηεο έρνπλ ην δηθαίσκα λα κελ ζπκκνξθψλνληαη, θαζψο νη θπξψζεηο, ηδίσο γηα ζπγθεθξηκέλεο παξαβάζεηο (π.ρ. θνξνινγηθέο, ηνπ Κ.Ο.Κ., θιπ.), επηβάιινληαη ζπνξαδηθά θαη επηιεθηηθά. O Έιιελαο κνηάδεη λα ράλεη ζηαδηαθά ηελ πίζηε ηνπ ζηελ νηθνγέλεηα θαη καδί ηελ ηηκηφηεηα, ηνλ παηξησηηζκφ, ηε ζξεζθεπηηθή πίζηε θαη ηα πνιηηηθά πηζηεχσ ηνπ 34. Ζ πνιηηηθή θαη ηα θφκκαηα είλαη γηα ηνλ Έιιελα ν πην αδχλακνο ζεζκφο, ελψ ηα MME θαη νη επηρεηξεκαηίεο αλαδεηθλχνληαη σο νη πην ηζρπξνί ζεζκνί. Ο πιηζκφο θαη ν αηνκηζκφο εληζρχνληαη. Σα δπν ηειεπηαία ραξαθηεξηζηηθά έξρνληαη, σζηφζν, ζε αληίζεζε κε ηελ θνπιηνχξα πνπ δηακφξθσζε ηε κεηαπνιεκηθή Διιάδα. Οη Έιιελεο δειψλνπλ κε δέζε Δπξσπαίνη αιιά είλαη θαη ζέινπλ λα παξακείλνπλ πξνζθνιιεκέλνη ζηηο ειιεληθέο παξαδνζηαθέο αμίεο. Έηζη, νη Έιιελεο, ζηελ πιεηνλφηεηά ηνπο, σο πξψην εζληθφ ζηφρν γηα ηελ επφκελε δεθαεηία ηεξαξρνχλ ηελ πξνζηαζία ηεο ειιεληθφηεηαο θαη ησλ παξαδνζηαθψλ αμηψλ, σο δεχηεξν ζηφρν ηελ νηθνδφκεζε κηαο δίθαηεο θνηλσλίαο ρσξίο αληζφηεηεο, ελψ σο ηξίην ηε δεκηνπξγία κηαο κνληέξλαο ρψξαο Sotiropoulos D. & Karamagioli E., Greek civil society: the long road to maturity CIVICUS civil society index shortened assessment tool report for the case of Greece, Sotiropoulos D. & Karamagioli E., Greek civil society: the long road to maturity CIVICUS civil society index shortened assessment tool report for the case of Greece, Δζληθφ Κέληξν Κνηλσληθήο Έξεπλαο, Διιάδα-Δπξψπε: Απνηειέζκαηα ηεο Δπξσπατθήο Κνηλσληθήο Έξεπλαο, Κέληξν Πνιηηηθήο Έξεπλαο θαη Δπηθνηλσλίαο, Ζ Διιάδα θαη ν Έιιελαο ην 2020, Κέληξν Πνιηηηθήο Έξεπλαο θαη Δπηθνηλσλίαο, Ζ Διιάδα θαη ν Έιιελαο ην 2020, 2003.

33 25 ΣΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Οη αλαθνξέο ηνπ Πινπηάξρνπ θαη ηνπ Αξηζηνηέιε ζε θαηλφκελα δηαθζνξάο, καο επηηξέπνπλ λα ζπκπεξάλνπκε φηη ε ηειεπηαία έρεη παξνπζία ηνπιάρηζηνλ εηψλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν. ηε ζχγρξνλε Διιάδα, ε δηαθζνξά έρεη πιένλ παγησζεί ηφζν ζηνλ δεκφζην φζν θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ εηήζηα Δζληθή Έξεπλα γηα ηε Γηαθζνξά ζηελ Διιάδα ηεο εηαηξείαο Public Issue Α.Δ. πνπ δηεμάγεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ινγαξηαζκφ ηεο ΓΓ-Δ. Ζ ελ ιφγσ έξεπλα απνηειεί έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν γηα ηε κέηξεζε ηεο δηαθζνξάο ζηε ρψξα, θαζφηη πξφθεηηαη γηα κία ζπλνιηθή πξνζέγγηζε ηνπ δεηήκαηνο. εκαληηθφ εξγαιείν απνηειεί, επίζεο, θαη ε πξφζθαηε κειέηε ηεο Mentoring A.E. Καηάξηηζε Οινθιεξσκέλεο ηξαηεγηθήο Καηαπνιέκεζεο ηεο Γηαθζνξάο κέζα από ηε Γηεζλή θαη Δζληθή Δκπεηξία πνπ δηελεξγήζεθε γηα ηε ΓΓ-Δ ζην πιαίζην ηνπ επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο «Γηνηθεηηθή Μεηαξξχζκηζε», κε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ΔΠΑ , θαζψο θαη ε έξεπλα Δζληθή καο Δηαθζνξά ηνπ Σκήκαηνο ηαηηζηηθήο ηνπ Οηθνλνκηθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ. Σν 92% (ησλ πνιηηώλ ) ζεσξεί ηελ ειιεληθή θνηλσλία δηεθζαξκέλε. χκθσλα κε ηε Γηεζλή Γηαθάλεηα, ε νπνία επηκειείηαη ηνλ παγθφζκην Γείθηε Αληίιεςεο ηεο Γηαθζνξάο (CPI - Corruption Perception Index) γηα ην 2010, ζηεξηδφκελε ζε αλεμάξηεηεο κειέηεο, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζηελ 78 ε ζέζε ηεο παγθφζκηαο θαηάηαμεο ζε ζχλνιν 178 ρσξψλ. Σν γεγνλφο απηφ αληηθαηνπηξίδεη ηελ θαζίδεζε ηεο εηθφλαο ηεο ρψξαο θαη ηελ πιήξε απνηπρία θάζε θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο ζηνλ ηνκέα ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο. Ζ ρψξα βξίζθεηαη ζήκεξα ηειεπηαία ζηελ θαηάηαμε ησλ 27 θξαηψλ-κειψλ ηεο Δ.Δ., φζνλ αθνξά ζηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο. Ζ Δζληθή Δξεπλα γηα ηελ Γηαθζνξά ζηελ Διιάδα γηα ην 2010 ηεο ΓΓ-Δ δείρλεη γηα πξψηε θνξά αμηνζεκείσηε κεηαβνιή ζηε ζπλνιηθή έθηαζε ηεο δηαθζνξάο. Σα πνζνζηά ησλ πεξηζηαηηθψλ πνπ έρνπλ αλαθεξζεί ζηνλ δεκφζην θαη ηδησηηθφ ηνκέα ππνρψξεζαλ απφ 13,4% ην 2009, ζε 10,4% ην Σν εθηηκψκελν κέγεζνο ηεο ζπλνιηθήο δηαθζνξάο ππνρψξεζε επίζεο ζηα ην 2010, έλαληη ην Σν πνζνζηφ ησλ λνηθνθπξηψλ πνπ αλέθεξαλ πεξηζηαηηθά δηαθζνξάο δηακνξθψζεθε γηα ην 2010 ζε 10,4%, απφ 13,4% ηελ ακέζσο πξνεγνχκελε ρξνληά (7,2% απφ 9,3% γηα ηνλ δεκφζην ηνκέα, 4% απφ 5,3% γηα ηνλ ηδησηηθφ). Δθηηκάηαη φηη ηνχην νθείιεηαη ζε κεγάιν βαζκφ θαη ζηελ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ πιήηηεη ηε ρψξα. Ωζηφζν, δελ πξέπεη λα παξαγλσξίδεηαη φηη ε ελ ιφγσ θάκςε είλαη ελδερνκέλσο κφλνλ παξνδηθή, δεδνκέλνπ φηη ε δηνιίζζεζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ ησλ πνιηηψλ, εμαηηίαο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, είλαη πηζαλφ λα ηνπο εμσζήζεη ζηε δηάπξαμε πιεηφλσλ αλφκσλ πξάμεσλ, πξνθεηκέλνπ λα αλαθηήζνπλ ην επίπεδν δηαβίσζήο ηνπο. Ο εηήζηνο ηδίξνο ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα μεπεξλά ηα , θαη, καδί κε ηελ παξανηθνλνκία, ηα Οη δηαπηζηψζεηο φισλ ησλ δηεζλψλ θαη ειιεληθψλ νξγαληζκψλ γηα ηε δηαθζνξά, ην καχξν ρξήκα, ηελ παξανηθνλνκία, θαη ηελ εηζθνξνδηαθπγή ζηε ρψξα είλαη απνγνεηεπηηθέο. Μφλνλ ε εηζθνξνδηαθπγή πξνο ην ΗΚΑ ππνινγίδεηαη φηη μεπεξλά ηα

34 26 Οθηώ ζηνπο δέθα απνδέρνληαη πιήξσο ηηο ζπλήζεηο απηέο πξαθηηθέο δηαθζνξάο , ελψ νη παξάλνκεο δξαζηεξηφηεηεο απνθξχπηνπλ απφ ην επίζεκν εζληθφ εηζφδεκα πάλσ απφ Ζ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία ππνιφγηζε φηη νη θιάδνη ησλ λαξθσηηθψλ, ηεο πνξλείαο, θαζψο θαη ηεο ιαζξεκπνξίαο νηλνπλεπκαησδψλ πνηψλ θαη ηζηγάξσλ, ζπκκεηείραλ ζηελ αχμεζε ηνπ ΑΔΠ θαηά 0,7%, ήηνη θαηά πεξίπνπ ην ζχλνιν ηνπ ΑΔΠ εθηηκάηαη φηη νη θιάδνη απηνί μεπεξλνχλ ζε ηδίξν ηα Ζ θαηάζηαζε ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα, φπσο ζθηαγξαθήζεθε παξαπάλσ, έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζε πιεζψξα παξαγφλησλ πνπ εληνπίδνληαη ζε δηάθνξα επίπεδα, φπσο κεηαμχ άιισλ: - ε δπζιεηηνπξγηθή δεκνθξαηία, - νη ζρέζεηο δηαπινθήο κεηαμχ ησλ «ηεζζάξσλ» εμνπζηψλ, - ην αζζελέο θξάηνο δηθαίνπ, - ε έιιεηςε δηαθάλεηαο ζην θπβεξλεηηθφ έξγν, - ε θνκκαηηθή εμάξηεζε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, - ε επξεία δηαθξηηηθή επρέξεηα άζθεζεο δεκφζηαο εμνπζίαο, - ε πνιπλνκία, - ε γξαθεηνθξαηία, - ε αλππαξμία ειέγρσλ θαη θπξψζεσλ, - νη αδχλακεο πξαθηηθέο ρξεζηήο δηαρείξηζεο, - ε αλνξζνινγηθή θξαηηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, - ε έιιεηςε θσδίθσλ δενληνινγίαο ζηνλ δεκφζην θαη ηδησηηθφ ηνκέα, - ν πνιπδαίδαινο κεραληζκφο εληνπηζκνχ ηεο δηαθζνξάο θαη ε κε ζσξάθηζε αλεμάξηεησλ αξρψλ θαη ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ, - ε αλαηκηθή θνηλσλία ησλ πνιηηψλ, - ε λννηξνπία πνπ θαιιηεξγεί ε θνηλσλία θαη ζθξαγίδεη θαζνξηζηηθά ηε ζπκπεξηθνξά ησλ αηφκσλ, - ε αλεπαξθήο εθπαίδεπζε ησλ πνιηηψλ ζε δεηήκαηα δηαθζνξάο. Μεηαμχ ησλ ζπλεπεηψλ ηεο δηαθζνξάο, έηζη φπσο απηή έρεη δηακνξθσζεί ζηελ Διιάδα, ζπγθαηαιέγνληαη: - - ε θαηαζπαηάιεζε νηθνλνκηθψλ πφξσλ, - - ε ζηξέβισζε ηνπ πγηνχο αληαγσληζκνχ, - - ε θζνξά ησλ αλζξσπίλσλ ζρέζεσλ, - - ε ελίζρπζε ηεο βίαο, - - ε θαηάξξεπζε ηνπ ζπζηήκαηνο εζηθψλ αμηψλ, - - ε εκπέδσζε κίαο θνπιηνχξαο αλνρήο θαη κνηξνιαηξίαο, - - ε δηαθηλδχλεπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, - - ε κφιπλζε ηνπ πνιηηηθνχ καο ζπζηήκαηνο,

35 ε ππνβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δεκνθξαηίαο καο, - - ε επηθξάηεζε ζπζηήκαηνο «δηεθζαξκέλεο λνκηκφηεηαο» 36. Δηδηθφηεξα, ε παγίσζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα ζπλεπάγεηαη, κεηαμχ άιισλ, κείσζε ηνπ θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηνο, ζηξεβιψζεηο ζηνλ αληαγσληζκφ θαη ζπλεπψο πςειέο ηηκέο αγαζψλ, θαζψο θαη αχμεζε ηνπ θνηλσληθνχ ράζκαηνο κεηαμχ ρακειψλ θαη πςειψλ εηζνδεκάησλ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ε Παγθφζκηα Σξάπεδα ζε έθζεζή ηεο, θαηαιήγεη ζην ζπκπέξαζκα φηη ν πεξηνξηζκφο ηεο δηαθζνξάο κπνξεί λα νδεγήζεη κέρξη θαη ζε ηεηξαπιαζηαζκφ ηνπ θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηνο. χκθσλα κε δεκνζίεπκα ηνπ ακεξηθαληθνχ Brooking Institute, ε δηαθζνξά θνζηίδεη ζηε ρψξα καο εηεζίσο. πσο ζεκεηψλεη ε πξναλαθεξζείζα κειέηε Καηάξηηζε Οινθιεξσκέλεο ηξαηεγηθήο Καηαπνιέκεζεο ηεο Γηαθζνξάο κέζα από ηε Γηεζλή θαη Δζληθή Δκπεηξία, ε δηαθζνξά ζηνλ δεκφζην ηνκέα, εηδηθφηεξε κνξθή ηεο νπνίαο είλαη ε δηαπινθή, εθηφο απφ ηελ νηθνλνκηθή δεκία, πξνθαιεί δηάρπηε δπζιεηηνπξγία ηνπ θξάηνπο θαη γξαθεηνθξαηηθή αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ. Σνχην επηηείλεη ηα θαηλφκελα θαθνδηνίθεζεο θαη αδηαθάλεηαο ησλ θξαηηθψλ ιεηηνπξγηψλ, ηα νπνία φκσο νθείινληαη θαη ζε άιιεο αηηίεο, φπσο είλαη ε κε αμηνθξαηηθή επηινγή ηνπ πξνζσπηθνχ ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ, ε αλεπαξθήο εθπαίδεπζε απηνχ, ε επηινγή δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ κε πνιηηηθά θξηηήξηα, θαη, θπξίσο, ε εθ κέξνπο ησλ πεξηζζνηέξσλ ππαιιήισλ αδηαθνξία γηα ηελ εθηέιεζε ηνπ ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο. Οη επηπηψζεηο ησλ αλσηέξσ είλαη ηδηαηηέξσο επηβιαβείο ηφζν ζηε ιεηηνπξγία ηνπ θξάηνπο, φζν θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, κε επηβαξπληηθέο ζπλέπεηεο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο θαη ηελ ελ γέλεη θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή εμέιημή ηεο, δεδνκέλνπ φηη νη δχν ηνκείο ιεηηνπξγνχλ σο ζπγθνηλσλνχληα δνρεία. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηελ Δζληθή Έξεπλα γηα ηε Γηαθζνξά ζηελ Διιάδα ηνπ 2010, ηα λνζνθνκεία, νη εθνξίεο, νη πνιενδνκίεο, νη λνκαξρίεο, ην ΗΚΑ, ην Τπνπξγείν Μεηαθνξψλ, ε ΓΔΖ, νη δήκνη, νη ηξάπεδεο, ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, ηα αζθαιηζηηθά ηακεία, ν ΟΣΔ, ην Κηεκαηνιφγην, ν ΟΔΚ, ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη ηα Γαζαξρεία, απνηεινχλ ηηο πην δηεθζαξκέλεο δεκφζηεο ππεξεζίεο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη κία επέκβαζε ζε δεκφζην λνζνθνκείν θνζηίδεη ζηνλ αζζελή απφ 150 έσο , ελψ ην «θαθειάθη» ηνπ γηαηξνχ μεθηλάεη απφ ηα 50 θαη θηάλεη ζηα γηα κία εγρείξεζε. ηελ εθνξία, ην θιείζηκν θαη ν έιεγρνο βηβιίσλ θπκαίλνληαη απφ 300 σο , ελψ ε ξχζκηζε νθεηιψλ θνζηίδεη απφ 100 έσο ε φ,ηη αθνξά ζηηο πνιενδνκίεο, ε νηθνδνκηθή άδεηα θνζηίδεη έσο θαη 9.000, ελψ ε επίζπεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ απφ 250 έσο ηηο παξπθέο ηεο δηαθζνξάο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ζπγθαηαιέγεηαη θαη ην καχξν πνιηηηθφ ρξήκα. Πξφθεηηαη γηα ην ρξήκα πνπ εηζξέεη ζηα θφκκαηα θαη ζηνπο πνιηηηθνχο απφ ηδηψηεο, κε πιήξε αδηαθάλεηα, θαη απνηειεί γελεζηνπξγφ αηηία δηαπινθήο. Ζ ππφζεζε ηεο Siemens ππήξμε ραξαθηεξηζηηθή ηεο ελ ιφγσ παζνγέλεηαο. ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα πξσηνζηαηνχλ θαη πάιη νη ππεξεζίεο πγείαο, νη ινγηζηέο θαη νη δηθεγφξνη, ελψ ζεκαληηθή κείσζε πεξηζηαηηθψλ δηαθζνξάο εληνπίδεηαη ζηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα, ιφγσ ησλ νηθνλνκηθψλ εμειίμεσλ. εκαληηθέο πεγέο.. ην 92% ζεσξεί ηελ ειιεληθή θνηλσλία δηεθζαξκέλε 36 Γηακαληφπνπινο Θ., «Παξεκβάζεηο», ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Κξάηνο θαη δηαθζνξά: πψο ζα θφςνπκε ηνλ νκθάιην ιψξν;, 2008, ζει. 145.

36 28 Οθηώ ζηνπο δέθα απνδέρνληαη πιήξσο ηηο ζπλήζεηο απηέο πξαθηηθέο δηαθζνξάο. δηαθζνξάο απνηεινχλ επίζεο νη εηαηξείεο ηειεπηθνηλσληψλ, νη αζθαιηζηηθέο εηαηξείεο, ε «νηθνλνκία ηεο λχρηαο» (κπαξ, θέληξα δηαζθέδαζεο, ελερπξνδαλεηζηήξηα, θιπ.), ε ρξεκαηηζηεξηαθή παξανηθνλνκία, ν ηδφγνο, νη θηεκαηνκεζηηηθέο ζπλαιιαγέο (αλαθνξηθά κε ην πέξαλ ηνπ αλαγξαθνκέλνπ ζην ζπκβφιαην ηηκήκαηνο, θαζψο θαη φηαλ ελέρνπλ μέπιπκα βξψκηθνπ ρξήκαηνο), ε επηκειεηεία (logistics) θαη νη εηαηξείεο κεηαθνξψλ ππφ ηελ έλλνηα φηη εμππεξεηνχλ ην ιαζξεκπφξην. ζνλ αθνξά ζηε ζηάζε ησλ πνιηηψλ απέλαληη ζηε δηαθζνξά, ην 92% ζεσξεί ηελ ειιεληθή θνηλσλία δηεθζαξκέλε, ελψ παξαηεξείηαη αχμεζε ηνπ αξηζκνχ φζσλ ζεσξνχλ πξάμεηο δηαθζνξάο ελέξγεηεο φπσο ην «κέζν» γηα ηελ πξφζιεςε ζπγγελή. Παξάιιεια, απμήζεθε ην πνζνζηφ φζσλ δεηνχλ δεκνζηνπνίεζε ηνπ «πφζελ έζρεο» ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, ηελ απζηεξή ηηκσξία φζσλ παίξλνπλ κίδεο ή θαθειάθηα θαη φζσλ δίλνπλ κίδεο ή θαθειάθηα. Ζ ηδενινγηθή απνδνρή ησλ πξάμεσλ ηεο δηαθζνξάο, φπσο θαηαγξάθεθε, πεξηιακβάλεη ηηο απφςεηο ησλ ζπλεληεπμηαδφκελσλ ζηηο αθφινπζεο νθηψ ζπλήζεηο πξαθηηθέο: Να δψζνπκε ρξήκαηα ή άιιν αληάιιαγκα γηα λα πεξάζνπκε ηηο εμεηάζεηο γηα ηελ άδεηα νδήγεζεο. Να δψζνπκε ρξήκαηα ή άιιν αληάιιαγκα ζε εθνξηαθφ γηα ηελ ηαθηνπνίεζε ρξεψλ. Να δψζνπκε ρξήκαηα ή άιιν αληάιιαγκα ζε ππάιιειν ηεο πνιενδνκίαο γηα λα εθδψζνπκε νηθνδνκηθή άδεηα. Να δψζνπκε ρξήκαηα ή άιιν αληάιιαγκα ζε αζηπλνκηθφ γηα λα κε καο εθδψζεη θιήζε. Να δψζνπκε ρξήκαηα ή άιιν αληάιιαγκα ζε ΚΣΔΟ γηα λα πηζηνπνηεζεί απηνθίλεηφ καο. Να ρξεζηκνπνηήζνπκε «κέζν» γηα λα πξνζιεθζεί θάπνηνο ζπγγελήο. Να δψζνπκε ρξήκαηα ή άιιν αληάιιαγκα ζην γηαηξφ γηα λα καο πξνζέμεη θαιχηεξα. Να ρξεζηκνπνηήζνπκε «κέζν» γηα λα πάξεη θάπνηνο ζπγγελήο θαιχηεξε κεηάζεζε ζην ζηξαηφ. Οθηψ ζηνπο δέθα απνδέρνληαη πιήξσο ηηο ζπλήζεηο απηέο πξαθηηθέο δηαθζνξάο, ελψ ζε νξηζκέλεο απφ απηέο (δίπισκα νδήγεζεο) ε απνδνρή πιεζηάδεη ην 96%. Ζ δηαρξνληθή κειέηε ησλ απφςεσλ πεξί απνδνρήο πξάμεσλ δηαθζνξάο απφ ηελ θνηλή γλψκε θαηά ηελ ηειεπηαία ηξηεηία, θαηαδεηθλχεη απφιπηε ζηαζηκφηεηα ζε απηέο ηηο απφςεηο. Ζ αλνρή ησλ πνιηηψλ απέλαληη ζηε δηαθζνξά, φπσο θαηαγξάθεθε, πεξηιακβάλεη ηηο απφςεηο ησλ ζπλεληεπμηαδφκελσλ ζηηο αθφινπζεο ηξεηο ζπλήζεηο πξαθηηθέο: Αλ είλαη λα θάλνπκε ηε δνπιεηά καο, ηφηε δελ πεηξάδεη λα δψζνπκε θαη θαλέλα «θαθειάθη». Γελ ρξεηάδεηαη λα ππαθνχκε ζηνπο λφκνπο φηαλ δελ καο βιέπεη θαλείο. Δάλ δελ βιάπηνληαη ηα πξνζσπηθά κνπ ζπκθέξνληα, δελ ζα κε ελνρινχζαλ νη κίδεο ή ηα «θαθειάθηα», αθφκα θαη αλ γίλνληαλ κπξνζηά ζηα κάηηα κνπ.

37 29 Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο παξνπζηάδνπλ κία δηαθνξεηηθή ηδενινγηθή ζηάζε ησλ πνιηηψλ απέλαληη ζε απηέο ηηο απφςεηο. πγθεθξηκέλα, 8 ή 9 ζηνπο 10 δηαθσλνχλ κε ην πεξηερφκελν ησλ σο άλσ πξνηάζεσλ, ελψ ε αλνρή ησλ πνιηηψλ θαηά ην έηνο 2010 έρεη πεξηνξηζζεί ζε ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα έηε. χκθσλα κε ην Παγθφζκην Βαξφκεηξν ηεο Γηαθζνξάο γηα ην 2010, θαηά ηελ ηξηεηία , ε εκπηζηνζχλε ησλ πνιηηψλ ζηελ ηθαλφηεηα ηεο Διιάδαο λα γίλεη κία ρψξα ρσξίο δηαθζνξά, παξνπζηάδεη θζίλνπζα πνξεία. Ζ έιιεηςε εκπηζηνζχλεο πξνο ηνπο ζεζκνχο (πνιηηηθά θφκκαηα, Κνηλνβνχιην, ΜΜΔ, επηρεηξήζεηο) απμήζεθε. Αθφκα θαη ζεζκνί πνπ ζεσξνχληαη ζρεηηθά δηαθαλείο θαη αδηάθζνξνη, φπσο νη ΜΚΟ θαη ε Δθθιεζία, ζεκείσζαλ ρεηξφηεξε επίδνζε. Ζ ζηάζε ησλ πνιηηψλ απέλαληη ζηνλ ηξφπν πάηαμεο ηεο δηαθζνξάο, ζχκθσλα κε ηελ Δζληθή Έξεπλα γηα ηε Γηαθζνξά ζηελ Διιάδα ηνπ 2010, πεξηιακβάλεη ηηο απφςεηο ησλ πνιηηψλ ζηα αθφινπζα ελληά πξνηεηλφκελα κέηξα αληηκεηψπηζεο ηεο δηαθζνξάο: Να εθαξκφδνληαη νη λφκνη γξήγνξα θαη γηα φινπο, ρσξίο εμαηξέζεηο. Να ηηκσξνχληαη απζηεξά φζνη ζπιιακβάλνληαη λα παίξλνπλ παξάλνκεο πξνκήζεηεο ή «θαθειάθηα». Να εθαξκφδεηαη πξαγκαηηθά ην «πφζελ έζρεο» γηα ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο. Να ηηκσξνχληαη απζηεξά φζνη ζπιιακβάλνληαη λα δίλνπλ παξάλνκεο πξνκήζεηεο ή «θαθειάθηα». Να εμαζθαιηζζεί ε αλεμαξηεζία ησλ δηθαζηψλ. Να θαζηεξσζεί γηα ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο, έλαο θψδηθαο ζπκπεξηθνξάο απέλαληη ζηνπο πνιίηεο. Να γίλνληαη καζήκαηα ζηα ζρνιεία γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. Να γίλνπλ ελεκεξσηηθέο εθζηξαηείεο θαηά ηεο δηαθζνξάο. Σν θξάηνο λα επεκβαίλεη ιηγφηεξν ζηελ νηθνλνκία. Ζ θξαηνχζα ζέζε ησλ πνιηηψλ, ζε πνζνζηφ πνπ αγγίδεη ην 97%, ζπλνςίδεηαη ζηελ ηηκσξία θαη ζηελ εθαξκνγή ησλ λφκσλ. Ζ έξεπλα Δζληθή καο Γηαθζνξά ηνπ Σκήκαηνο ηαηηζηηθήο ηνπ Οηθνλνκηθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, επηβεβαηψλεη ηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ επξεκάησλ ησλ πξναλαθεξζεηζψλ εξεπλψλ. Δπηπιένλ, ε ελ ιφγσ έξεπλα θαηαιήγεη θαη ζηα εμήο ζπκπεξάζκαηα: Οη Έιιελεο ζεσξνχλ ηε δηαθζνξά σο ην πξψην θαη ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα ηεο ρψξαο. Οη πνιίηεο, ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηά ηνπο, αηζζάλνληαη φηη ην πξφβιεκα ηεο δηαθζνξάο επεξεάδεη ηε δσή ηνπο. Κχξηνη ππεχζπλνη γηα ηε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα ζεσξνχληαη ηφζν ε Κπβέξλεζε φζν θαη νη πνιίηεο. Ζ επηβαξπκέλε θαηάζηαζε ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα, φπσο πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, θαζηζηά ζαθέο φηη ε αλάγθε γηα απνηειεζκαηηθή δξάζε είλαη πην επηηαθηηθή απφ πνηέ. Ζ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ καζηίδεη ηε ρψξα δελ αθήλεη πεξηζψξηα γηα πεξηζζφηεξεο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο απψιεηεο.

38 30 ΜΔΣΡΑ ΚΑΣΑ ΣΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ Σν ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο, ηφζν ζε επίπεδν πνηληθήο θαηαζηνιήο φζν θαη ζε επίπεδν δηνηθεηηθνχ ειέγρνπ, ραξαθηεξίδεηαη απφ πιεζψξα ξπζκίζεσλ αιινδαπήο θαη εγρψξηαο πξνέιεπζεο. Ζ Διιάδα έρεη ελζσκαηψζεη ζηελ έλλνκε ηάμε ηεο δηεζλή λνκνζεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηε δηεζλή ζπλεξγαζία γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. πγθεθξηκέλα, έρνπλ ελζσκαησζεί, κεηαμχ άιισλ, ε «χκβαζε γηα ζέκαηα αζηηθνχ δηθαίνπ ζρεηηθά κε ηε δηαθζνξά» (λ. 2957/2001) θαη ε «χκβαζε γηα ζέκαηα πνηληθνχ δηθαίνπ ζρεηηθά κε ηε δηαθζνξά» (λ. 3560/2007), νη νπνίεο θαηαξηίζζεθαλ ζην πιαίζην ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο, θαζψο θαη ε «χκβαζε γηα ηελ Καηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο» (λ. 3666/2008) πνπ θαηαξηίζζεθε ζην πιαίζην ηνπ ΟΖΔ. Δμίζνπ ζεκαληηθή είλαη θαη ε ελζσκάησζε ηεο «χκβαζεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ νηθνλνκηθψλ ζπκθεξφλησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο» (λ. 2803/2000), ε νπνία αθνξά ζηελ πξνζηαζία ηνπ θνηλνηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ απφ πξάμεηο απάηεο, δηαθζνξάο, θιπ.. Πέξαλ ηεο αλσηέξσ ζπκκφξθσζεο ηεο Διιάδαο κε ηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηεο, ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη ζεζπηζζεί πιεζψξα κέηξσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο, κε πξσηνβνπιία ησλ ειιεληθψλ θπβεξλήζεσλ. Μεξηθά εμ απηψλ είλαη θαη ηα αθφινπζα: Ζ πηνζέηεζε ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ζπληαγνγξάθεζεο θαξκάθσλ 37 εθ κέξνπο ησλ ηαηξψλ ηνπ Γεκνζίνπ, πξνθεηκέλνπ λα ειέγρνληαη νη πφξνη πνπ δηαηίζεληαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε θαη λα ειαρηζηνπνηείηαη ε ζπαηάιε. H ειεθηξνληθή απνγξαθή ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ ηνπ δεκνζίνπ θαη επξχηεξνπ δεκνζίνπ ηνκέα, πξνθεηκέλνπ λα γλσξίδεη ην Γεκφζην ηνλ αξηζκφ ησλ ππαιιήισλ πνπ κηζζνδνηεί θαη ην χςνο ησλ απνδνρψλ ηνπο 38. H πηνζέηεζε δηπινγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο 39. O λ. 3812/2009 πεξί «Αλακφξθσζεο ζπζηήκαηνο πξνζιήςεσλ ζην δεκφζην ηνκέα θαη άιιεο δηαηάμεηο», δπλάκεη ηνπ νπνίνπ δελ ζα δηελεξγνχληαη πιένλ ζην δεκφζην πξνζιήςεηο εθηφο δηαδηθαζίαο ΑΔΠ. Ο λ. 3839/2010 κε ηνλ νπνίνλ θαζνξίδεηαη ζχζηεκα επηινγήο πξντζηακέλσλ νξγαληθψλ κνλάδσλ κε αληηθεηκεληθά θαη αμηνθξαηηθά θξηηήξηα. Ο λ. 3841/2010 πνπ ζεζπίδεη δηαδηθαζία αθξφαζεο ησλ ππνςεθίσλ γηα ηα Πξνεδξεία ησλ αλψηαησλ δηθαζηεξίσλ ηεο ρψξαο, ελψπηνλ ηεο Γηάζθεςεο ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο. Ο λ. 3849/2010 κε ηνλ νπνίνλ έγηλαλ πην απζηεξέο νη δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ζηα ππεξεζηαθά εγθιήκαηα. Πξφθεηηαη γηα ηα εγθιήκαηα ηνπ ΠΚ, ζηα

39 31 νπνία πεξηιακβάλνληαη κεηαμχ άιισλ ε παζεηηθή δσξνδνθία, ε απηζηία θαη ε παξάβαζε θαζήθνληνο. Με ηνλ λέν λφκν πξνζηέζεθε κάιηζηα θαη λέν άξζξν ζηνλ ΠΚ (263Β), κε ην νπνίν ξπζκίδνληαη ηα δεηήκαηα πξνζηαζίαο καξηχξσλ ζε ππνζέζεηο δηαθζνξάο. Ο ίδηνο λφκνο πξνβιέπεη επηπιένλ θαη ηα αθφινπζα: - δπλαηφηεηα ηνπ εθάζηνηε Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο λα παξαγγέιιεη ζηνλ θαηά λφκν αξκφδην Αληηεηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ έιεγρν δειψζεσλ «πφζελ έζρεο», φηαλ έρεη επψλπκε θαηαγγειία ή φηαλ αλαθχπηεη ζρεηηθφ δήηεκα κέζσ ησλ ΜΜΔ, - επέθηαζε ησλ θπξψζεσλ ηεο δήκεπζεο πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ηεο έθπησζεο απφ αμηψκαηα γηα φπνηνλ δεκφζην ιεηηνπξγφ δελ ππνβάιιεη δήισζε «πφζελ έζρεο», δειψλεη αλαθξηβή ζηνηρεία ή ζπκκεηέρεη ζε offshore εηαηξεία, - εθαξκνγή ησλ αλσηέξσ θαη ζε φζνπο πξνζπνξίδνληαη παξάλνκν πεξηνπζηαθφ φθεινο άλσ ησλ , - έιεγρνο ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ θαη επελδπηηθψλ ραξηνθπιαθίσλ κε εληνιή Τπνπξγνχ, - επλντθή κεηαρείξηζε ππαιιήισλ πνπ απνθαιχπηνπλ πξάμεηο δηαθζνξάο ηεξαξρηθά πξντζηακέλσλ ηνπο. Ο λ. 3852/2010 πεξί «Νέαο αξρηηεθηνληθήο ηεο απηνδηνίθεζεο θαη ηεο απνθεληξσκέλεο δηνίθεζεο Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο» αλαθέξεηαη, κεηαμχ άιισλ, ζε δεηήκαηα ειέγρνπ, δηαθάλεηαο, πνιηηηθνχ ρξήκαηνο, θαζψο θαη εμνξζνινγηζκνχ πφξσλ θαη δηαδηθαζηψλ. Ο λ. 3861/2010 πνπ έζεζε ζε ηζρχ ην πξφγξακκα «Γηαχγεηα» 40, ην νπνίν εηζάγεη γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα ηελ ππνρξέσζε αλάξηεζεο ζην δηαδίθηπν πξάμεσλ θαη απνθάζεσλ ησλ θπβεξλεηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ ηνπ ζηελνχ θαη επξχηεξνπ δεκνζίνπ ηνκέα. Ο λ. 3882/2010 πνπ ζεζπίδεη ηελ ειεχζεξε δηάζεζε γεσρσξηθψλ δεδνκέλσλ, ρσξίο πεξηνξηζκνχο θαη δεζκεχζεηο, κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο Μέζσ ηεο ελ ιφγσ ηζηνζειίδαο, θάζε πνιίηεο (επαγγεικαηίαο ή ηδηψηεο) απνθηά πξφζβαζε ζε ζηνηρεία φπσο γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα, φξηα πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, αεξνθσηνγξαθίεο κεγάιεο αλάιπζεο, θιπ.. Δπηζεκαίλεηαη φηη, κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, ε Διιάδα είλαη κία απφ ηηο 10 ρψξεο ζηνλ θφζκν πνπ πξνζθέξνπλ ειεχζεξα γεσρσξηθά δεδνκέλα. Ο λ. 3900/2010 πεξί «Δμνξζνινγηζκνχ δηαδηθαζηψλ, επηηάρπλζεο ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ» (εθπνλείηαη θαη αληίζηνηρν λνκνζρέδην αλαθνξηθά κε ηελ πνιηηηθή δίθε). Ο λ. 3943/2011 πνπ ζεζπίδεη γηα πξψηε θνξά ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε ηνλ ζεζκφ ηνπ Δηζαγγειέα Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο. Δπηπιένλ, ν ελ ιφγσ λφκνο πξνβιέπεη, κεηαμχ άιισλ, κέηξα επηείθεηαο γηα φζνπο θαηαγγέιινπλ κε απνδεηθηηθά ζηνηρεία πξάμεηο δηαθζνξάο, έθπησζε απφ ην αμίσκά ηνπο γηα επίνξθνπο θξαηηθνχο ιεηηνπξγνχο, νη νπνίνη ζα ηηκσξνχληαη πην απζηεξά, θαη δήκεπζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ πνπ έρνπλ απνθηεζεί παξάλνκα ή απνθξχπηνληαη απφ ην «πφζελ έζρεο». 40

40 32 Ο λ. 3961/2011 πνπ ηξνπνπνίεζε ηνλ λ. 3126/2003 πεξί «Πνηληθήο Δπζχλεο ησλ Τπνπξγψλ». Οη ελ ιφγσ αιιαγέο εζηηάδνληαη θπξίσο ζηα εμήο ζεκεία: - ζχζηαζε ηξηκεινχο γλσκνδνηηθνχ ζπκβνπιίνπ, ην νπνίν, πξηλ ηε ζχζηαζε πξναλαθξηηηθήο επηηξνπήο, ζα πξνβαίλεη ζε λνκηθφ έιεγρν ησλ ζηνηρείσλ θαη ζα γλσκνδνηεί αλ ππάξρεη πεξίπησζε δηεξεχλεζεο πηζαλήο πνηληθήο επζχλεο ππνπξγνχ, ελψ ηνλ ηειηθφ ιφγν ζα έρεη θαη πάιη ε Βνπιή - παξαγξαθή ησλ αδηθεκάησλ ησλ ππνπξγψλ ίδηα κε ηελ θνηλή παξαγξαθή - δπλαηφηεηα επηβνιήο ηνπ πεξηνξηζηηθνχ φξνπ απαγφξεπζεο εμφδνπ απφ ηε ρψξα - ε Δπηηξνπή ηεο Βνπιήο πνπ δηελεξγεί ηελ πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε δχλαηαη λα δηαηάμεη ηελ θαηάζρεζε ηνπ παξάλνκνπ νηθνλνκηθνχ νθέινπο - εθφζνλ ε δίσμε αθνξά θαθνπξγεκαηηθή πξάμε, κε απφθαζε αλαθξηηή ζα δχλαηαη λα γίλεη δέζκεπζε ινγαξηαζκψλ, ηίηισλ θαη ελ γέλεη ρξεκαηνπηζησηηθψλ πξντφλησλ. Ο λ. 3978/2011 πεξί «Γεκνζίσλ πκβάζεσλ ζηνπο Σνκείο Άκπλαο θαη Αζθάιεηαο» απνζθνπεί κεηαμχ άιισλ ζηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο ζηνλ ηνκέα ησλ εμνπιηζκψλ. Ο λ. 3979/2011 πεξί «Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ» πνπ απνζθνπεί ζηελ πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζε φιν ην εχξνο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, ησλ ΟΣΑ, αιιά θαη ησλ ειεγρνκέλσλ απφ ην θξάηνο ΝΠΗΓ. Γπλάκεη ηνπ ελ ιφγσ λφκνπ, ηίζεληαη ζηε δηάζεζε ησλ πνιηηψλ, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ θνξέσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, ηερλνινγηθά κέζα θαη ζεζκηθέο επρέξεηεο πνπ κεηψλνπλ ηηο απαηηήζεηο απηνπξφζσπεο παξνπζίαο γηα ηελ δηεθπεξαίσζε κηαο ππφζεζεο θαη ειαρηζηνπνηνχλ ηνλ απαξαίηεην ρξφλν γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Σαπηφρξνλα κεηψλνληαη νη πηζαλφηεηεο εκθάληζεο θαηλνκέλσλ παξάλνκεο ζπλαιιαγήο θαη δηαθζνξάο, θαζψο φρη κφλνλ απνπξνζσπνπνηείηαη ε παξνρή ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο, αιιά θαηαγξάθνληαη αλαιπηηθά νη δηαδηθαζίεο θαη ε δηεθπεξαίσζε, ψζηε λα είλαη εθηθηφο ν έιεγρνο ηεο λνκηκφηεηάο ηνπο. Πεξαηηέξσ, ζεζπίδεηαη ε κείσζε ησλ δηνηθεηηθψλ επηβαξχλζεσλ γηα πνιίηεο θαη επηρεηξήζεηο, ελψ ξπζκίδεηαη θαη ειεθηξνληθή επηθνηλσλία θαη ζπλαιιαγή κεηαμχ θνξέσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, κε απνηέιεζκα λα κεηψλεηαη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη ν απαηηνχκελνο ρξφλνο γηα ηελ νινθιήξσζε κηαο δηαδηθαζίαο. Ο λ. 4013/2011 πνπ πξνβιέπεη φηη φιεο νη δεκφζηεο ζπκβάζεηο ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ ζα πεξηέιζνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ηεο λέαο Δληαίαο Αξρήο Γεκνζίσλ πκβάζεσλ. Καη απηφλ ηνλ ηξφπν ζθνπείηαη λα αληηκεησπηζζνχλ απνηειεζκαηηθά ηα ρξφληα πξνβιήκαηα θαη ηα κεγάια, πνιηηηθά θαη κε, ζθάλδαια πνπ πξνθχπηνπλ ζην πεδίν ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, ιφγσ, κεηαμχ άιισλ, ηνπ θαηαθεξκαηηζκνχ ησλ θαλφλσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο αλάζεζεο θαη εθηέιεζήο ηνπο. Ζ σο άλσ πεξηγξαθείζα θαηάζηαζε είρε κέρξη ζήκεξα, σο απνηέιεζκα, ηελ πιεκκειή εξκελεία θαη εθαξκνγή ηνπ ππάξρνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ, αιιά θαη ππέξκεηξεο θαζπζηεξήζεηο πνπ πξνέθππηαλ απφ δηθαζηηθέο εκπινθέο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ησλ αλαζεηνπζψλ αξρψλ, θαη νη νπνίεο έρνπλ ζπρλά ζηνηρίζεη ζηε ρψξα θαηαδίθεο απφ ην Γηθαζηήξην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

41 33 Μία αμηφινγε πξσηνβνπιία απνηέιεζε θαη ε δηνξγάλσζε, ζηηο 7 Ηνπλίνπ 2011, απφ ην Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απηνδηνίθεζεο, ζε ζπλεξγαζία κε ην Γξαθείν ηνπ Πξσζππνπξγνχ, ελφο θαηλνηφκνπ εξγαζηεξίνπ, κε ζθνπφ ηε δηαβνχιεπζε γηα ηελ «Δλίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο Καηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο». Δπίθεληξν ηεο δηαβνχιεπζεο ππήξμε ε εμεχξεζε λέσλ ηξφπσλ πξνζέγγηζεο γηα ηελ πάηαμε ησλ θαηλνκέλσλ ηεο δηαθζνξάο κέζσ θαη ηεο αμηνπνίεζεο κεζφδσλ θαη θαιψλ πξαθηηθψλ άιισλ θξαηψλ. εκαληηθέο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο θαη ηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο έρεη αλαιάβεη θαη ε θνηλσλία ησλ πνιηηψλ. πγθεθξηκέλα, ην 2006, έληεθα κεγάιεο δηεζλείο ΜΚΟ ζπλέηαμαλ θαη ππέγξαςαλ ηελ «Υάξηα Απηνδέζκεπζεο, Κνηλσληθήο Δπζύλεο θαη Λνγνδνζίαο ησλ Γηεζλώλ Με Κπβεξλεηηθώλ Οξγαλώζεσλ» (International Non-Governmental Accountability Charter), κε ηελ νπνία απηνδεζκεχζεθαλ λα ζέβνληαη ηηο νηθνπκεληθέο αμίεο θαη αξρέο, λα ιεηηνπξγνχλ κε ζχγρξνλα ζπζηήκαηα δηνίθεζεο θαη δηαρείξηζεο, λα δέρνληαη εμσηεξηθφ αλεμάξηεην ειεγθηή κε πιήξε δηαθάλεηα θαη κε ππνρξέσζε ινγνδνζίαο, ηφζν ζην εζσηεξηθφ ησλ νξγαληζκψλ φζν θαη πξνο ηξίηνπο 41. Σν παξάδεηγκα ησλ έληεθα απηψλ δηεζλψλ ΜΚΟ αθνινχζεζαλ, ζηηο , δεθαεπηά ειιεληθέο ΜΚΟ, πξνζππνγξάθνληαο ηελ Υάξηα Λνγνδνζίαο 42. Ο αξηζκφο ησλ ελ ιφγσ ΜΚΟ έρεη αλέιζεη ζήκεξα ζε 24, ελψ ε δηαδηθαζία πξνζππνγξαθήο ηεο Υάξηαο θαη απφ άιιεο ΜΚΟ είλαη ζε εμέιημε. Φπζηθά ν αξηζκφο απηφο είλαη ακειεηένο κπξνζηά ζηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ ΜΚΟ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Διιάδα. Έηεξε πξνζπάζεηα απηνδέζκεπζεο απνηεινχλ θαη νη «Αξρέο Πξνζήισζεο ισλ καο ζηελ Πνηφηεηα Λεηηνπξγίαο θαη Οξγάλσζεο Τπεξεηψληαο ηνπο θνπνχο καο (ΑΠΟΠΛΟΤ)» 43, νη νπνίεο απνηεινχλ πξσηνβνπιία ηεο «Κακπάληαο ησλ 800 ΜΚΟ γηα ην χληαγκα θαη ηνπο Θεζκνχο». Με βάζε ην ρξνλνδηάγξακκα πνπ θαζνξίζζεθε, ε δηαδηθαζία δηαβνχιεπζεο πεξηειάκβαλε δχν θάζεηο. Ζ πξψηε θάζε, ε νπνία ήδε έρεη νινθιεξσζεί κεηά ηελ επίζεκε δεκνζίεπζε ηνπ ΑΠΟΠΛΟΤ θαη ηελ ελεκέξσζε φισλ ησλ κειψλ ηεο θακπάληαο γηα ην πξνζρέδην, πεξηειάκβαλε ηελ θαηαγξαθή ησλ παξαηεξήζεσλ θαη ησλ πξνηάζεσλ. ηε δεχηεξε θάζε, ε νπνία ιακβάλεη ρψξα απηή ηελ πεξίνδν, πξαγκαηνπνηείηαη εθ λένπ δηαβνχιεπζε πξνθεηκέλνπ λα νξηζηηθνπνηεζεί ην ηειηθφ ζρέδην. Σν νξηζηηθφ ζρέδην ζα απνζηαιεί ζηηο εκπιεθφκελεο ΜΚΟ γηα έγθξηζε θαη απνδνρή απφ ηα δηνηθεηηθά ηνπο φξγαλα. Σέινο, ε Γηεζλήο Γηαθάλεηα Διιάο δηεμάγεη ηελ θακπάληα γηα κία «Αλνηθηή Κνηλσληθή πκκαρία Αθεξαηφηεηαο θαη Γηαθάλεηαο» θαη γηα ηελ ηήξεζε ηνπ «Γεθαιφγνπ ηνπ Δλεξγνχ Πνιίηε θαηά ηεο Γηαθζνξάο» 44, κε ζθνπφ νη ελεξγνί πνιίηεο λα εθθξάζνπλ δεκηνπξγηθά θαη ειεχζεξα ηηο απφςεηο ηνπο, αληηδξψληαο ζε θάζε έθθαλζε ηεο δηαθζνξάο. Εεηνχκελν είλαη λα πξνσζεζνχλ ζεζκηθέο κεηαξξπζκίζεηο θαη λα δηαζθαιηζζεί ε αηαιάληεπηε ζέιεζε θαη ε νπζηαζηηθή ζπκβνιή ηφζν ηνπ δεκφζηνπ φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ Αλνηρηή Κνηλσλία Γειηίν ηεο Κίλεζεο Πνιηηψλ γηα κηα Αλνηρηή Κνηλσλία, Υάξηα απηνδέζκεπζεο, θνηλσληθήο επζύλεο θαη ινγνδνζίαο Με Κπβεξλεηηθώλ Οξγαλώζεσλ, ηεχρνο 69(3),

42 34 ηνκέα, κε ηελ αξσγή ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ηνπ πλεπκαηηθνχ θφζκνπ θαη ηνπ ζπλφινπ ησλ πνιηηηθψλ. Ζ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ζπζηεκαηνπνηείηαη ζε ηξεηο θχξηνπο άμνλεο: ζηνλ πνιηηηθφ ηνκέα, ζηνλ ηνκέα δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Ο πξψηνο άμνλαο πεξηιακβάλεη ηνπο πνιηηηθνχο, ηνπο βνπιεπηέο, ηα κέιε ηεο θπβέξλεζεο αιιά θαη ηα πνιηηηθά δηνξηζκέλα ζηειέρε ησλ ππνπξγείσλ. Οη πνιηηηθνί θαινχληαη λα πηνζεηήζνπλ κία ζεηξά απφ δενληνινγηθέο ζπκπεξηθνξέο πνπ ζα εληζρχνπλ ηελ αμηνπηζηία ηνπο. Ο δεχηεξνο άμνλαο ζηνλ νπνίνλ απαηηνχληαη κεηαξξπζκίζεηο είλαη ν, ππφ ηελ επξεία έλλνηα, δεκφζηνο ρψξνο. Πεξηιακβάλεη φινπο ηνπο εξγαδφκελνπο ζηηο θπβεξλεηηθέο ππεξεζίεο, ζηηο δεκφζηεο επηρεηξήζεηο θαη ζηνπο Οξγαληζκνχο Κνηλήο Ωθειείαο, αιιά θαη ηνπο ζπνπδαζηέο ζηελ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο. Βαζηθή επηδίσμε είλαη ε πιήξεο ζσξάθηζε ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ. εκαληηθή γηα ηε γεληθφηεξε αιιαγή λννηξνπίαο είλαη ε «Δθπαίδεπζε γηα ηε Γηαθάλεηα». Σέινο, ν ηδησηηθφο ηνκέαο κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ, γηα ηε δηαθαλή θαη αμηνθξαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ, πηνζεηψληαο κέηξα θαη δεζκεχζεηο. Ωζηφζν, παξά ηηο πξνζπάζεηεο ηεο πνιηηείαο θαη ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ε Διιάδα παξακέλεη νπξαγφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αλαθνξηθά κε ηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο, ελψ ε ηειεπηαία εμαθνινπζεί λα απνηειεί παξάγνληα νπηζζνδξφκεζεο γηα ηε ρψξα. Δίλαη πξνθαλέο φηη ε ζέζπηζε πιεζψξαο λφκσλ δελ αξθεί απαηηείηαη, πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε θνξά, ε πηνζέηεζε κίαο ζπλνιηθφηεξεο θαη πην ηνικεξήο πξνζέγγηζεο.

43 35 ΟΗ ΠΤΛΧΝΔ ΣΟΤ ΔΘΝΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ Ννκνζεηηθή Δμνπζία Μ.Ο.: 45 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 44 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 42 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 50 Έιεγρνο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο Ννκνζεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο ΠΔΡΗΛΖΦΖ Παξά ηε ξεηή πξφβιεςε ζην χληαγκα πεξί ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο λνκνζεηηθήο απφ ηε δηθαζηηθή θαη ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ε ηειεπηαία επεξεάδεη θαηαιπηηθά ηνλ λνκνζεηηθφ θαη ειεγθηηθφ ξφιν ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, δεδνκέλνπ φηη ην ηζρχνλ πνιηηηθφ ζχζηεκα απαηηεί ε Κπβέξλεζε λα δηαζέηεη ηε ζηήξημε ηεο πιεηνςεθίαο ηεο Βνπιήο, ήηνη ζηελ πξάμε λα αλήθνπλ ζην ίδην θφκκα. Παξάιιεια, θαη ε ζπληαγκαηηθψο θαηνρπξσκέλε ειεπζεξία ηεο γλψκεο ησλ βνπιεπηψλ έρεη θαηαζηεί ζηελ πξάμε θελφ γξάκκα, κε απνηέιεζκα ην παξαγφκελν απφ ηε Βνπιή έξγν λα αληηθαηνπηξίδεη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ηε βνχιεζε ηεο εθάζηνηε Κπβέξλεζεο. Γεδνκέλσλ ησλ αλσηέξσ, θαζίζηαηαη ζαθέο φηη απαηηείηαη κία γελλαία ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε, ψζηε ην Κνηλνβνχιην λα κελ ζπληζηά απιψο κεραληζκφ πνιηηηθήο πίεζεο, αιιά λα επηηειεί απνηειεζκαηηθά ηνλ ξφιν πνπ ηνπ επηθπιάζζεη ην ηζρχνλ πνιίηεπκα ηεο πξνεδξεπνκέλεο θνηλνβνπιεπηηθήο δεκνθξαηίαο. Σέινο, κεγάιν πιήγκα γηα ηελ αμηνπηζηία ηνπ θνηλνβνπιεπηηθνχ ζεζκνχ έρεη θαηά θαηξνχο απνηειέζεη θαη ε κε άξζε ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο ζε

44 36 πεξηπηψζεηο πνπ ην χληαγκα ξεηψο νξίδεη ην αληίζεην. Γηα ηελ ελ ιφγσ θαηαρξεζηηθή πξαθηηθή ηεο Βνπιήο, ε Διιάδα έρεη θαηαδηθαζηεί ήδε δηο απφ ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ ηελ Διιάδα, ε λνκνζεηηθή εμνπζία αζθείηαη απφ ηε Βνπιή θαη ηνλ Πξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο 45. Σα κέιε ηνπ Διιεληθνχ Κνηλνβνπιίνπ εθιέγνληαη κε θαζνιηθή κπζηηθή ςεθνθνξία γηα ηεηξαεηή ζεηεία. Δθινγέο είλαη δπλαηφ λα πξνθεξπρζνχλ θαη λσξίηεξα γηα έθηαθηνπο ιφγνπο, φπσο απηνί νξίδνληαη ζην χληαγκα. Μεηά ην 1975, ε πξνθήξπμε πξφσξσλ εθινγψλ εκθαλίδεηαη ζπρλφηεξα έλαληη εθείλσλ πνπ αθνινπζνχλ ιφγσ πιήξσζεο ηνπ πξνβιεπφκελνπ ρξφλνπ δηαθπβέξλεζεο, θαζψο νη απεξρφκελεο θπβεξλήζεηο επηθαινχληαη ζπλήζσο θάπνην ηδηαδνχζεο ζεκαζίαο εζληθφ ζέκα. Ζ Διιεληθή Γεκνθξαηία ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ αλάδεημε ησλ βνπιεπηψλ έλα ζχλζεην θαη κε γξακκηθά αλαινγηθφ εθινγηθφ ζχζηεκα εθπξνζψπεζεο ησλ ςήθσλ, ηελ «εληζρπκέλε» αλαινγηθή, ε νπνία επηηξέπεη επθνιφηεξα, έλαληη ηεο απιήο αλαινγηθήο, ην ζρεκαηηζκφ θπβεξλήζεσλ απφ έλα κφλνλ θφκκα, δίλνληάο ηνπ ηζρπξή πιεηνςεθία ζε έδξεο ζηε Βνπιή, αθφκε θαη αλ απηφ πζηεξεί ηεο απφιπηεο πιεηνςεθίαο ζε ζχλνιν ςήθσλ. Γηα λα είλαη ζε ζέζε λα θαηαιάβεη κία απφ ηηο 300 βνπιεπηηθέο έδξεο έλα θφκκα, πξέπεη λα έρεη ιάβεη ηνπιάρηζηνλ ην 3% ηνπ ζπλφινπ ησλ ςήθσλ, ελψ κε ηνλ εθινγηθφ λφκν πνπ εθαξκφζζεθε γηα πξψηε θνξά ζηηο Βνπιεπηηθέο εθινγέο ηνπ 2007, ην πξψην θφκκα είλαη δπλαηφ λα εμαζθαιίδεη απφιπηε πιεηνςεθία ζηε Βνπιή κε πνζνζηφ πεξίπνπ 42%. Μεηά ηηο Διιεληθέο βνπιεπηηθέο εθινγέο ηνπ 2009 θαη ηηο θαηά θαηξνχο αλεμαξηεηνπνηήζεηο θαη δηαγξαθέο βνπιεπηψλ απφ ηηο θνηλνβνπιεπηηθέο νκάδεο ηνπο, ε ζχλζεζε ηεο Βνπιήο έρεη σο εμήο 46 : Κόκκα Βνπιεπηέο ΠΑΟΚ 131 Νέα Γεκνθξαηία 62 ΚΚΔ 21 ΛΑΟ 16 ΤΡΗΕΑ 9 Αλεμάξηεηνη 61 Γεκνθξαηηθή Αξηζηεξά (αλεπίζεκα) 4 Γεκνθξαηηθή πκκαρία (αλεπίζεκα) 4 Παλειιήλην Άξκα Πνιηηψλ (αλεπίζεκα) 1 Διεχζεξνη Πνιίηεο (αλεπίζεκα) 1 45 Άξζξν 26 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 46 Σειεπηαία ελεκέξσζε

45 37 Σέζζεξηο βνπιεπηέο πνπ απνρψξεζαλ απφ ην ΤΡΗΕΑ, είλαη κέιε ηνπ θφκκαηνο «Γεκνθξαηηθή Αξηζηεξά», αιιά δελ έρνπλ ζρεκαηίζεη επηζήκσο θνηλνβνπιεπηηθή νκάδα. Σέζζεξηο βνπιεπηέο πξνεξρφκελνη απφ ηε «Νέα Γεκνθξαηία» (είηε δηαγξάθεθαλ είηε απνρψξεζαλ), είλαη πιένλ κέιε ηνπ θφκκαηνο «Γεκνθξαηηθή πκκαρία», άιια δελ έρνπλ επηζήκσο ζρεκαηίζεη θνηλνβνπιεπηηθή νκάδα. Γχν αλεμάξηεηνη βνπιεπηέο, δηαγξαθέληεο απφ ην «ΠΑΟΚ», ίδξπζαλ ηνλ Απξίιην ηνπ 2011 ην θφκκα «Παλειιήλην Άξκα Πνιηηψλ», αιιά επηζήκσο δελ έρνπλ ζρεκαηίζεη θνηλνβνπιεπηηθή νκάδα. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ζηε Βνπιή επαξθείο πόξνπο (νηθνλνκηθνύο, αλζξώπηλν δπλακηθό, ππνδνκέο, θιπ.); Βαζκνιόγεζε: 50 χκθσλα κε ην χληαγκα 47, ε Βνπιή νξίδεη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο κε Καλνληζκφ πνπ ςεθίδεηαη απφ ηελ Οινκέιεηά ηεο θαη δεκνζηεχεηαη ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. Ζ ςήθηζε θαη εθηέιεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο Βνπιήο αλήθεη απνθιεηζηηθά ζηε Βνπιή θαη είλαη αλεμάξηεηε απφ ηελ εθηέιεζε ηνπ γεληθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ θξάηνπο, θαζψο θαη απφ ηνπο φξνπο θαη πξνυπνζέζεηο πνπ ηίζεληαη γηα ηε δηάζεζε ησλ πηζηψζεσλ 48. Οη βνπιεπηέο, γηα ηελ άζθεζε ηνπ ιεηηνπξγήκαηφο ηνπο, δηθαηνχληαη απνδεκίσζε θαη δαπάλεο, ην χςνο ησλ νπνίσλ θαζνξίδεηαη κε απφθαζε ηεο Οινκέιεηαο ηεο Βνπιήο. Οη βνπιεπηέο απνιακβάλνπλ ζπγθνηλσληαθή, ηαρπδξνκηθή θαη ηειεθσληθή αηέιεηα, ε έθηαζε ηεο νπνίαο θαζνξίδεηαη κε απφθαζε ηεο Οινκέιεηαο ηεο Βνπιήο 49. Πόξνη (πξαθηηθή) Γηαζέηεη ζηελ πξάμε ε Βνπιή επαξθείο πφξνπο (νηθνλνκηθνχο, αλζξψπηλν δπλακηθφ, ππνδνκέο, θιπ.); 47 Άξζξν 65 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 48 Άξζξν 120 παξ. 7 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 49 Άξζξν 63 παξ. 1 θαη 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

46 38 Βαζκνιόγεζε: 50 Σν ύληαγκα δηαζθαιίδεη ηελ ειεπζεξία ηεο γλώκεο θαη ησλ ςήθσλ ησλ βνπιεπηώλ. Μέρξη ην 2010, νη πφξνη (νηθνλνκηθνί, αλζξψπηλν δπλακηθφ, ππνδνκέο, θιπ.) πνπ δηέζεηε ε Βνπιή ζεσξνχληαλ επαξθείο, δεδνκέλνπ φηη ήηαλ ζε ζέζε λα επηηειέζεη απνηειεζκαηηθά ην έξγν ηεο, ρσξίο λα παξαηεξνχληαη ειιείςεηο 50. Ο πξνυπνινγηζκφο ηεο Βνπιήο γηα ην 2012 φκσο, εκθαλίδεηαη κεησκέλνο θαηά 27 εθαηνκκχξηα επξψ, ζε ζρέζε κε απηφλ ηνπ Σνχην ζεκαίλεη κείσζε θαηά 13,65% ζε ζρέζε κε ηνλ ςεθηζζέληα πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2011, ν νπνίνο ήηαλ ήδε κεησκέλνο θαηά 20 εθαηνκκχξηα επξψ, δειαδή θαηά 9,29% ζε ζρέζε κε ην νηθνλνκηθφ έηνο Σν ζπλνιηθφ χςνο ησλ πηζηψζεσλ πνπ πξνηείλνληαη κε ην ζρέδην ηνπ πξνυπνινγηζκνχ γηα ην 2012 είλαη , έλαληη πηζηψζεσλ χςνπο γηα ην νηθνλνκηθφ έηνο O βνπιεπηήο δελ δηώθεηαη νύηε εμεηάδεηαη γηα γλώκε ή ςήθν πνπ έδσζε θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθόλησλ ηνπ, παξά κόλν γηα ζπθνθαληηθή δπζθήκεζε, θαηόπηλ άδεηαο ηεο Βνπιήο Οη πεξηθνπέο νθείινληαη θαηά 70% ζε κεηψζεηο ησλ δαπαλψλ γηα ακνηβέο βνπιεπηψλ θαη πξνζσπηθνχ ηεο Βνπιήο, θαη θαηά 30% ζε κεηψζεηο ησλ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ (π.ρ. κεηαθηλήζεηο ζην εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφ, δεκφζηεο ζρέζεηο, πξνκήζεηεο, κηζζψζεηο, θ.α.). Ο πξνηεηλφκελνο πξνυπνινγηζκφο ηεο Βνπιήο γηα ην 2012 ζα απνηειέζεη πεξίπνπ ην 3 ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Οη ελ ιφγσ πεξηθνπέο δελ έρνπλ πξνθαιέζεη αθφκε εκθαλή πξνβιήκαηα ζηε ιεηηνπξγία ηεο Βνπιήο 52, ε νπνία έρεη θαηεγνξεζεί γηα θαηαζπαηάιεζε δεκνζίνπ ρξήκαηνο, εμαηηίαο θπξίσο ηεο παξνρήο εμαηξεηηθά πςειψλ απνδνρψλ πξνο ηνπο βνπιεπηέο θαη ην πξνζσπηθφ ηεο 53. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ησλ βνπιεπηώλ; Βαζκνιόγεζε: Αλαζηαζηάδεο., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σδεθαιάγηαο Ε., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο «Κνπξεκέλνο θαη ν πξνυπνινγηζκφο ηεο Βνπιήο», /politikh/story/88011/koyremenos-kai-o-pro%cf%8bpologismos-ths-boylhs, Αλαζηαζηάδεο., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σδεθαιάγηαο Ε., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Κχξηζνο Γ., «πλερίδνπλ ην πιηάηζηθν»,

47 39 Σν χληαγκα δηαζθαιίδεη ηελ ειεπζεξία ηεο γλψκεο θαη ησλ ςήθσλ ησλ βνπιεπηψλ 54. Ο βνπιεπηήο δελ δηψθεηαη νχηε εμεηάδεηαη γηα γλψκε ή ςήθν πνπ έδσζε θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ, παξά κφλν γηα ζπθνθαληηθή δπζθήκεζε, θαηφπηλ άδεηαο ηεο Βνπιήο. Δπηπιένλ, ν βνπιεπηήο δελ έρεη ππνρξέσζε μαξηπξίαο γηα πιεξνθνξίεο πνπ πεξηήιζαλ ζε γλψζε ηνπ θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ 55. ζν δηαξθεί ε βνπιεπηηθή πεξίνδνο, ν βνπιεπηήο δελ δηψθεηαη, δελ ζπιιακβάλεηαη θαη δελ θπιαθίδεηαη, ρσξίο άδεηα ηεο Βνπιήο 56, ελψ δελ δηψθεηαη θαη γηα πνιηηηθά εγθιήκαηα ηεο Βνπιήο πνπ κφιηο δηαιχζεθε, έσο ηελ αλαθήξπμε ησλ βνπιεπηψλ ηεο επφκελεο Βνπιήο. Ωζηφζν, αλαθνξηθά κε ηα απηφθσξα θαθνπξγήκαηα, δελ απαηηείηαη άδεηα ηεο Βνπιήο 57. Ζ παξαίηεζε απφ ην βνπιεπηηθφ αμίσκα απνηειεί, ζχκθσλα κε ην χληαγκα, αλαθαίξεην δηθαίσκα ηνπ βνπιεπηή 58, ελψ νπδείο άιινο δχλαηαη λα θαζαηξέζεη απφ ην αμίσκά ηνπ, βνπιεπηή πνπ έρεη εθιεγεί λνκφηππα. χκθσλα κε ην χληαγκα, ε Βνπιή ζπλέξρεηαη απηνδηθαίσο θάζε έηνο, ηελ πξψηε Γεπηέξα ηνπ Οθησβξίνπ ζε ηαθηηθή ζχλνδν γηα ηα εηήζηα έξγα ηεο 59, εθηφο εάλ ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο ηε ζπγθαιέζεη λσξίηεξα εθηάθησο, εθφζνλ ην θξίλεη εχινγν 60. Σν δηθαίσκα πξφηαζεο λφκσλ αλήθεη ηφζν ζηε Βνπιή φζν θαη ζηελ Κπβέξλεζε 61. Σν χληαγκα πξνβιέπεη φηη ε Βνπιή εθιέγεη απφ ηα κέιε ηεο ηνλ Πξφεδξν ηεο θαη ηα ινηπά κέιε ηνπ Πξνεδξείνπ, ζηελ αξρή θάζε βνπιεπηηθήο πεξηφδνπ 62. Ο Πξφεδξνο δηεπζχλεη ηηο εξγαζίεο θαη ηηο ζπλεδξηάζεηο ηεο Βνπιήο, θαηαξηίδεη ηελ εκεξήζηα δηάηαμε ησλ εξγαζηψλ ηεο Βνπιήο, κεξηκλά γηα ηελ αλεκπφδηζηε δηεμαγσγή ησλ εξγαζηψλ ηεο θαη ηελ ηήξεζε ηεο ηάμεο, ιακβάλεη πεηζαξρηθά κέηξα θαη πξνΐζηαηαη ησλ ππεξεζηψλ ηεο Βνπιήο 63. Δπηπιένλ, ν Πξφεδξνο ηεο Βνπιήο κεξηκλά γηα ηελ εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή αζθάιεηα ηεο Βνπιήο θαη ησλ ρψξσλ ηεο, θαη αζθεί ηελ αζηπλνκηθή εμνπζία ζην φλνκα ηεο Βνπιήο. Καζνξίδεη ηε δχλακε ηεο αζηπλνκίαο θαη εγθξίλεη ην πξνζσπηθφ πνπ ππεξεηεί ζηε θξνπξά ηεο Βνπιήο, ην νπνίν θαη ηειεί απνθιεηζηηθά ππφ ηηο δηαηαγέο ηνπ νη πξνζιήςεηο ηνπ κόληκνπ πξνζσπηθνύ ηεο ζα δηελεξγνύληαη κόλν κέζσ ηνπ Αλσηάηνπ πκβνπιίνπ Δπηινγήο Πξνζσπηθνύ (ΑΔΠ), έηζη ώζηε λα ηεξκαηηζζεί ε δηαρξνληθή παξάδνζε πξνζιήςεσλ ζηε Βνπιή κε αδηαθαλείο δηαδηθαζίεο. 54 Άξζξν 60 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 55 Άξζξν 61 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 56 Άξζξν 83 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 57 Άξζξν 62 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 58 Άξζξν 60 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξν 10 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 59 Άξζξν 64 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 60 Άξζξν 40 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 61 Άξζξν 73 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξν 83 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 62 Άξζξα 7 θαη 8 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ 63 Άξζξν 65 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξν 11 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 64 Άξζξν 11 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ.

48 40 Οη δε βνπιεπηέο ηεο εθάζηνηε Κπβέξλεζεο ζπαλίσο δηαρσξίδνπλ ηε ζέζε ηνπο από ηελ θνκκαηηθή γξακκή, θνβνύκελνη ηε δηαγξαθή ηνπο από ην θόκκα. Ζ Βνπιή ζηελ αξρή θάζε ηαθηηθήο ζπλφδνπ ζπληζηά δηαξθείο θνηλνβνπιεπηηθέο επηηξνπέο απφ ηα κέιε ηεο, γηα λα εμεηάδνπλ θαη λα επεμεξγάδνληαη ηα λνκνζρέδηα θαη ηηο πξνηάζεηο λφκσλ πνπ ππνβάιινληαη 65. Πξφζθαηα, απνθαζίζζεθε απφ ηε Βνπιή φηη νη πξνζιήςεηο ηνπ κφληκνπ πξνζσπηθνχ ηεο ζα δηελεξγνχληαη κφλν κέζσ ηνπ Αλσηάηνπ πκβνπιίνπ Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ (ΑΔΠ), έηζη ψζηε λα ηεξκαηηζζεί ε δηαρξνληθή παξάδνζε πξνζιήςεσλ ζηε Βνπιή κε αδηαθαλείο δηαδηθαζίεο 66. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Δίλαη νη βνπιεπηέο αλεμάξηεηνη ζηελ πξάμε; Βαζκνιόγεζε: 25 Γεδνκέλνπ φηη, ζχκθσλα κε ην ηζρχνλ εθινγηθφ ζχζηεκα, ε Κπβέξλεζε πξέπεη νπζηαζηηθά λα δηαζέηεη ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ηεο Βνπιήο, ε ηειεπηαία θαηαιήγεη νπζηαζηηθά λα πινπνηεί κφλνλ απνθάζεηο ηεο Κπβέξλεζεο. Οη δε βνπιεπηέο ηεο εθάζηνηε Κπβέξλεζεο ζπαλίσο δηαρσξίδνπλ ηε ζέζε ηνπο απφ ηελ θνκκαηηθή γξακκή, θνβνχκελνη ηε δηαγξαθή ηνπο απφ ην θφκκα 67. Τπνινγίδεηαη όηη ιηγόηεξν από 5% ησλ λνκνζεηηθώλ πξσηνβνπιηώλ πξνέξρεηαη από ηα θόκκαηα ηεο αληηπνιίηεπζεο. Τπνινγίδεηαη φηη ιηγφηεξν απφ 5% ησλ λνκνζεηηθψλ πξσηνβνπιηψλ πξνέξρεηαη απφ ηα θφκκαηα ηεο αληηπνιίηεπζεο, ελψ επηζεκαίλεηαη φηη ην ζχλνιν απηψλ θαηαςεθίδεηαη, δεδνκέλνπ φηη δελ δχλαηαη λα ζπγθεληξσζεί ε απαξαίηεηε πιεηνςεθία 68. Δπηζεκαίλεηαη δε φηη ε παξνρή λνκνζεηηθψλ εμνπζηνδνηήζεσλ ζπρλά ππεξβνιηθά δηεπξπκέλσλ- απφ ην λνκνζέηε πξνο ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, θαηαιήγεη ζε ζχγρπζε αξκνδηνηήησλ θαη ππνθαηάζηαζε ηεο Βνπιήο απφ ηελ Κπβέξλεζε 69. Δπηπιένλ, νη πνιπδάπαλεο πξνεθινγηθέο εθζηξαηείεο θαη ινηπέο νηθνλνκηθέο αλάγθεο ησλ βνπιεπηψλ, ζπρλά θαζηζηνχλ ηνπο ηειεπηαίνπο ππνρείξηα επηρεηξεκαηηθψλ ζπκθεξφλησλ (βι. θαη ππιψλα «Δθηειεζηηθή Δμνπζία»), ελψ ιφγνη ςεθνζεξίαο επίζεο ηνπο ππνηάζζνπλ ζηελ εμππεξέηεζε αδηαθαλψλ ηδησηηθψλ ζπκθεξφλησλ 70, ζπρλά ζε βάξνο ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. 65 Άξζξν 68 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 66 ηαπξφπνπινο Λ. & Σδηνβάξαο Γ., «Μφλν κέζσ ΑΔΠ νη πξνζιήςεηο ζηε Βνπιή», Βι. ελδεηθηηθά: Μαλσιεδάθεο Η., «Γηαηί δελ κεηέρσ ζηε ζπδήηεζε», Οηθνλφκνπ Γ., «Κνηλνβνπιεπηηζκφο θαη νιηγαξρία», Ζ Δπνρή (εθεκεξίδα), Αλαζηαζηάδεο., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σδεθαιάγηαο Ε., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

49 41 Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ επαξθή ελεκέξσζε ησλ πνιηηώλ γηα ηε δξάζε ηεο Βνπιήο; Βαζκνιόγεζε: 50 Ο Καλνληζκφο ηεο Βνπιήο πξνβιέπεη ηε δεκνζηνπνίεζε ηεο εκεξήζηαο δηάηαμεο 71 θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ ζρεδίσλ θαη πξνηάζεσλ λφκσλ 72, ηε δεκνζηφηεηα ησλ ζπλεδξηάζεσλ ηεο Βνπιήο θαη ηελ πξφζβαζε ζε απηέο 73, ηελ ηήξεζε θαη δεκνζίεπζε ησλ πξαθηηθψλ ησλ ζπλεδξηάζεσλ 74 θαη ηελ αλαθνίλσζε ησλ απνηειεζκάησλ ησλ ςεθνθνξηψλ 75. Δπηπιένλ, επηβάιιεηαη θαη ε δεκνζηνπνίεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο Βνπιήο, θαζψο θαη ε δεκνζίεπζε ηνπ ζπλφινπ ησλ ςεζηζζέλησλ λνκνζεηεκάησλ ζην Φχιιν ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο. Αλαθνξηθά κε ηα λνκνζρέδηα πνπ θαηαηίζεληαη πξνο ςήθηζε ζηε Βνπιή, ηνχηα, πιελ νξηζκέλσλ ξεηψο πξνβιεπφκελσλ ζην λφκν εμαηξέζεσλ, πξέπεη λα ζπλνδεχνληαη ππνρξεσηηθά απφ έθζεζε επί ηεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο πνπ πξνεγήζεθε 76 (βι. θαη ππιψλα «Δθηειεζηηθή Δμνπζία»). Ζ ελ γέλεη ειεπζεξία ηνπ ηχπνπ θαηνρπξψλεηαη απφ ην χληαγκα (βι. θαη ππιψλα «Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο»). Απφ ην 1999 ιεηηνπξγεί ν ηειενπηηθφο ζηαζκφο ηεο Βνπιήο, ν νπνίνο κεηαδίδεη ηελ πιεηνλφηεηα ησλ ζπλεδξηάζεσλ ηεο Οινκέιεηαο θαη ησλ επηκέξνπο επηηξνπψλ ηεο Βνπιήο, ελψ θαη ηα ινηπά ηειενπηηθά θαλάιηα δχλαληαη λα κεηαδίδνπλ ηηο ζπλεδξηάζεηο ηεο. Οη πνιίηεο πνπ επηζπκνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ δηα δψζεο ηηο ζπλεδξηάζεηο ηεο Βνπιήο νθείινπλ λα πξνκεζεχνληαη εηδηθέο άδεηεο εηζφδνπ κέζσ ησλ θνηλνβνπιεπηηθψλ νκάδσλ, νη νπνίεο αλάινγα κε ηε δχλακή ηνπο δχλαληαη λα πξνκεζεχνληαη θαη ηνλ αλάινγν αξηζκφ αδεηψλ εηζφδνπ. Ωο εθ ηνχηνπ, κφλνλ πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο αηφκσλ, επηιεγκέλσλ σο επί ην πιείζηνλ απφ ηα θφκκαηα, δχλαληαη λα παξαθνινπζήζνπλ δηα δψζεο ηηο ζπλεδξηάζεηο ηεο Βνπιήο. χκθσλα κε ην χληαγκα 77, θαλείο δελ επηηξέπεηαη λα εκθαλίδεηαη ζηε Βνπιή απηφθιεηνο γηα λα αλαθέξεη ν,ηηδήπνηε πξνθνξηθψο ή εγγξάθσο. Οη αλαθνξέο παξνπζηάδνληαη απφ βνπιεπηή ή παξαδίδνληαη ζηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο. Ζ Βνπιή κε ηε ζεηξά ηεο δχλαηαη λα απεπζχλεη ηηο ελ ιφγσ αλαθνξέο ζηνπο αξκφδηνπο ππνπξγνχο θαη πθππνπξγνχο, πξνθεηκέλνπ λα ιάβεη ηπρφλ δηεπθξηλίζεηο. Ωζηφζν, θαηφπηλ γξαπηνχ αηηήκαηφο ηνπο, νη πνιίηεο δχλαληαη λα ιακβάλνπλ έγγξαθα πξντφληα ησλ εξγαζηψλ ηνπ Κνηλνβνπιίνπ. 71 Άξζξν 50 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 72 Άξζξν 93 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 73 Άξζξν 56 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 74 Άξζξν 61 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 75 Άξζξν 69 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 76 Άξζξν 85 παξ. 3 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 77 Άξζξν 69 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

50 42 Ο έιεγρνο ηεο (νπζηαζηηθήο) ζπληαγκαηηθόηεηαο ησλ λόκσλ είλαη δηάρπηνο, θαηαζηαιηηθόο θαη παξεκπίπησλ. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Γύλαληαη ζηελ πξάμε νη πνιίηεο λα ιάβνπλ έγθαηξε θαη επαξθή ελεκέξσζε γηα ηηο δξάζεηο θαη ηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ ηεο Βνπιήο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν ζχλνιν ησλ αλσηέξσ δηαηάμεσλ ηνπ Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο πνπ αλαθέξνληαη ζε δεηήκαηα δεκνζηφηεηαο εθαξκφδεηαη. Ωζηφζν, ζηελ πξάμε, δελ είλαη πάληνηε εχθνια πξνζηηφ ζην επξχ θνηλφ ην ζχλνιν ησλ πξναλαθεξζέλησλ πξαθηηθψλ ηεο Βνπιήο 78. Ζ Βνπιή εθδίδεη θαη δηαζέηεη ζην θνηλφ, κεηαμχ άιισλ, δειηία ηχπνπ, πεξηνδηθέο ελεκεξψζεηο, εηζεγεηηθέο εθζέζεηο λνκνζρεδίσλ, εθζέζεηο δηαξθψλ θνηλνβνπιεπηηθψλ επηηξνπψλ επί ησλ λνκνζρεδίσλ, εθζέζεηο ηεο Δπηζηεκνληθήο Τπεξεζίαο επί ησλ λνκνζρεδίσλ, ζπγθεληξσηηθά δειηία απνθάζεσλ ηεο Βνπιήο, ςεθηζζέλησλ λνκνζρεδίσλ θαη πξνηάζεσλ λφκσλ, εθζέζεηο εηδηθψλ κνλίκσλ επηηξνπψλ, εθζέζεηο δηαθνκκαηηθψλ θνηλνβνπιεπηηθψλ επηηξνπψλ, πνξίζκαηα εμεηαζηηθψλ επηηξνπψλ, πξνηάζεηο αλαζεψξεζεο δηαηάμεσλ ηνπ πληάγκαηνο θαη εθζέζεηο ηεο Δπηηξνπήο Αλαζεψξεζεο ηνπ πληάγκαηνο 79. Ζ βηβιηνζήθε ηεο Βνπιήο, ζηελ νπνία ηεξνχληαη πάζεο θχζεσο αξρεία θαη ινηπέο εθδφζεηο ηεο Βνπιήο, είλαη αλνηρηή ζην θνηλφ. Σέινο, ζηελ ηζηνζειίδα ηεο Βνπιήο, δεκνζηεχεηαη κεγάιν κέξνο ηνπ λνκνζεηηθνχ θαη ειεγθηηθνχ έξγνπ ηεο, κε ηε κνξθή εγγξάθσλ θαη videos. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) To ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν επί ηεο Βνπιήο; Βαζκνιόγεζε: 50 O Καλνληζκφο ηεο Βνπιήο επηβάιιεη ζηνπο βνπιεπηέο ηελ ηήξεζή ηνπ θαηά ηηο ζπλεδξηάζεηο ηεο Βνπιήο, θαζψο θαη ηελ επηβνιή πεηζαξρηθψλ κέηξσλ ζηνπο βνπιεπηέο πνπ δελ πεηζαξρνχλ 80. Δηδηθφηεξα, ν Πξφεδξνο ηεο Βνπιήο δχλαηαη λα ιάβεη πεηζαξρηθά κέηξα ελαληίνλ θάζε βνπιεπηή πνπ παξαβηάδεη ηνλ Kαλoληζκφ ηεο Βνπιήο ή επηδεηθλχεη αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά ζηηο ζπλεδξηάζεηο θαη ζηηο ζπδεηήζεηο ηεο Boπιήο. Ωο αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά ζεσξείηαη: α) ε παξεκπφδηζε ηεο νκαιήο δηεμαγσγήο ησλ ζπλεδξηάζεσλ ή ησλ ζπδεηήζεσλ θαη ε δηαηάξαμε ηεο ηάμεο ζε απηέο, είηε κε πξφθιεζε ζνξχβνπ ή αηαμίαο είηε κε oπoηoλδήπoηε άιινλ ηξφπν, β) ε δηαθνπή ησλ νκηιεηψλ ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζή ηνπο θαη ηελ άδεηα ηνπ Πξνέδξνπ ή ε απνδνθηκαζία ηνπο κε ιφγηα ή έξγα, γ) ε νκηιία ρσξίο ηελ άδεηα ηνπ Πξνέδξνπ, δ) ε απξεπήο 78 Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξα Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ.

51 43 ζπκπεξηθνξά κε ιφγηα ή έξγα, ε) ε έιιεηςε ηνπ νθεηιφκελνπ ζεβαζκνχ πξνο ην Πξνεδξείν, ηε ζνβαξφηεηα ηνπ έξγνπ θαη ηελ απνζηνιή ηεο Boπιήο, ζη) ε κε ζπκκφξθσζε κε ηηο ππνδείμεηο ηνπ Πξνέδξνπ, δ) ε ρξεζηκνπνίεζε πξνζβιεηηθψλ εθθξάζεσλ θαηά ηεο ηηκήο θαη ηεο ππφιεςεο ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Γεκνθξαηίαο, ησλ κειψλ ηεο Boπιήο, ηνπ Πξνεδξείνπ ηεο θαη ησλ κειψλ ηεο Κπβέξλεζεο, θαη ε) ε θαηαθξφλεζε ηνπ πληάγκαηνο θαη ησλ πνιηηεηαθψλ ζεζκψλ κε ιφγηα ή έξγα. Σα πεηζαξρηθά κέηξα πνπ επηβάιινληαη ζηνπο Βνπιεπηέο γηα αλεπίηξεπηε ή αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά είλαη: α) ε αλάθιεζε ζηελ ηάμε, β) ε ζηέξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ ιφγνπ, γ) ε κνκθή γηα αληηθνηλνβνπιεπηηθή ζπκπεξηθνξά, θαη δ) o πξνζσξηλφο απνθιεηζκφο απφ ηηο ζπλεδξηάζεηο. Αλαθνξηθά κε ηνλ έιεγρν επί ησλ λφκσλ πνπ ςεθίδεη ε Βνπιή, ζεκεηψλεηαη φηη ηα λνκνζρέδηα ζπλνδεχνληαη ππνρξεσηηθά θαη απφ έθζεζε επί ηεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο πνπ έρεη πξνεγεζεί ηεο θαηάζεζήο ηνπο. Έθζεζε δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο δελ απαηηείηαη ζε πεξηνξηζηηθά αλαθεξφκελεο ζην λφκν πεξηπηψζεηο ή εάλ ην λνκνζρέδην έρεη ραξαθηεξηζηεί απφ ηελ Κπβέξλεζε σο θαηεπείγνλ 81. ηελ Διιάδα, ν έιεγρνο ηεο (νπζηαζηηθήο) ζπληαγκαηηθφηεηαο ησλ λφκσλ είλαη δηάρπηνο, θαηαζηαιηηθφο θαη παξεκπίπησλ. Σν χληαγκα νξίδεη φηη ηα Γηθαζηήξηα ππνρξενχληαη λα κελ εθαξκφδνπλ λφκν πνπ ην πεξηερφκελφ ηνπ είλαη αληίζεην πξνο ην χληαγκα 82. Ο θάζε δηθαζηήο κπνξεί δειαδή λα αξλεζεί λα εθαξκφζεη λφκν πνπ αληίθεηηαη ζην χληαγκα. Ζ απφθαζή ηνπ απηή δελ επεξεάδεη ην ηππηθφ θχξνο ηνπ λφκνπ, ηζρχεη κφλν γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ππφζεζε. Ο έιεγρνο ησλ λφκσλ πεξηνξίδεηαη ζηνλ έιεγρν ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο. Σα δηθαζηήξηα δελ έρνπλ εμνπζία λα ειέγμνπλ ηελ ηήξεζε ησλ δηαηάμεσλ ηνπ πληάγκαηνο θαηά ηελ ςήθηζε ηνπ λφκνπ (απαξηία βνπιεπηψλ, θιπ.). Απηά ζεσξνχληαη απφ ηα δηθαζηήξηα interna corporis (εζσηεξηθά δεηήκαηα) ηεο Βνπιήο, ηα νπνία ηα ειέγρεη ε ίδηα θαη ν Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο θαηά ηελ έθδνζε ησλ λφκσλ (ηππηθή ζπληαγκαηηθφηεηα). Ζ κφλε πεξίπησζε θχξηνπ θαη ζπγθεληξσηηθνχ ζπληαγκαηηθνχ ειέγρνπ λφκσλ είλαη φηαλ ζπγθαιείηαη ην Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην (εθεμήο θαη σο ΑΔΓ). Σν ΑΔΓ ζπγθαιείηαη φηαλ δχν απφ ηα ηξία αλψηαηα δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο (Άξεηνο Πάγνο, πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο, Διεγθηηθφ πλέδξην) εθδψζνπλ αληίζεηεο απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηε ζπληαγκαηηθφηεηα ελφο λφκνπ. ηελ πεξίπησζε απηή ην ΑΔΓ απνθαίλεηαη νξηζηηθά γηα ηε ζπληαγκαηηθφηεηα ηνπ λφκνπ θαη φρη κφλν ζην πιαίζην ησλ επηδίθσλ δηαθνξψλ (δει. ησλ ππνζέζεσλ πνπ εθθξεκνχλ ελψπηνλ ησλ δηαθσλνχλησλ δηθαζηεξίσλ). Ωο εθ ηνχηνπ, αλ ην ΑΔΓ θξίλεη λφκν σο αληηζπληαγκαηηθφ, ηνχην έρεη σο ζπλέπεηα ηελ εμαθάληζε ηνπ λφκνπ απφ ηελ έλλνκε ηάμε. Γεδνκέλνπ όκσο όηη ε πιεηνςεθία ηεο Βνπιήο αλήθεη ζην θπβεξλόλ θόκκα, ε δπλαηόηεηα δηαηύπσζεο πξόηαζεο δπζπηζηίαο θαζίζηαηαη άλεπ αληηθεηκέλνπ, αθνύ είλαη εθ ησλ πξνηέξσλ ζαθέο όηη δελ πξόθεηηαη λα ηειεζθνξήζεη. Έιεγρνο (πξαθηηθή) ηελ πξάμε ε Βνπιή θαη ηα κέιε ηεο ειέγρνληαη γηα ηηο πξάμεηο ηνπο; 81 Άξζξν 85 παξ. 3 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 82 Άξζξν 93 παξ. 4 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

52 44 Βαζκνιόγεζε: 25 Ο ζεζκφο ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο έρεη πνιιάθηο εθαξκνζζεί θαηαρξεζηηθά απφ ηε Βνπιή, κε απνηέιεζκα ε Διιάδα λα θαηαδηθαζζεί δηο απφ ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (παξαβίαζε άξζξνπ 6 παξ. 1 ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ) 83. πγθεθξηκέλα, ζηηο ελ ιφγσ ππνζέζεηο, ε Βνπιή αξλήζεθε λα άξεη ηελ αζπιία βνπιεπηψλ, παξά ην γεγνλφο φηη νη εθθξεκείο ελψπηνλ ηεο Γηθαηνζχλεο δηαθνξέο ήηαλ ηδησηηθήο θχζεο (βι. θαη ππιψλεο «Δθηειεζηηθή Δμνπζία» θαη «Γηθαηνζχλε»). Ζ δεκφζηα δηαβνχιεπζε λνκνζεηηθψλ θαη θαλνληζηηθψλ πξάμεσλ είλαη απφ ηηο βαζηθέο δξάζεηο αλνηθηήο δηαθπβέξλεζεο, νη νπνίεο αλαξηψληαη ζηνλ δηαδηθηπαθφ ηφπν ηαλ παξέιζεη ε ρξνληθή πξνζεζκία γηα ηε δηαβνχιεπζε, ην αξκφδην Τπνπξγείν δεκνζηεχεη επραξηζηήξην θείκελν πνπ πεξηιακβάλεη θαη ηα πξψηα ζπκπεξάζκαηα. Σαπηφρξνλα, επεμεξγάδεηαη ηα ζρφιηα ησλ πνιηηψλ ζπληάζζνληαο ηελ πξναλαθεξζείζα έθζεζε επί ηεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο. Αλαθνξηθά κε ηνλ δηθαζηηθφ έιεγρν ηεο ζπληαγκαηηθφηεηαο ησλ λφκσλ, επηζεκαίλεηαη φηη ηα αξκφδηα δηθαζηήξηα ζπρλά θξίλνπλ σο αληηζπληαγκαηηθνχο λφκνπο πνπ έρεη πξνηείλεη ε Κπβέξλεζε θαη έρεη ςεθίζεη ε Βνπιή 84. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) To ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αθεξαηόηεηα ησλ κειώλ ηεο Βνπιήο; Βαζκνιόγεζε: 50 ηελ πεξίπησζε ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζίαο, δεηήκαηα αθεξαηφηεηαο ησλ βνπιεπηψλ δελ ξπζκίδνληαη απφ εζσηεξηθφ πεηζαξρηθφ θψδηθα ηεο Βνπιήο, αιιά απφ ην ίδην ην χληαγκα. Σν ηειεπηαίν πξνβιέπεη φηη δελ δχλαληαη λα αλαθεξπρζνχλ ππνςήθηνη βνπιεπηέο φζνη είλαη έκκηζζνη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί θαη δεκφζηνη ππάιιεινη ππφ ηελ επξεία έλλνηα, πιελ ησλ θαζεγεηψλ ησλ αλσηάησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ 85. Δπηπιένλ, κε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε δηαζθαιίδεηαη φηη νη βνπιεπηέο δελ δχλαληαη λα είλαη ηδηνθηήηεο, ππφ ηελ επξεία έλλνηα, επηρεηξήζεσλ πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο ή αγαζά πξνο ην Γεκφζην, απνιακβάλνπλ εηδηθψλ πξνλνκίσλ, δηαρεηξίδνληαη κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο ή κηζζψλνπλ αθίλεηα ηνπ Γεκνζίνπ, ελψ απαγνξεχεηαη θαη ε ζπκκεηνρή 83 Τπνζέζεηο βνπιεπηψλ θ.θ. Σαζνχια Κ. (2006) θαη Απνζηνιάθε Μ. (2010). 84 Βι. ελδεηθηηθά: Μάλδξνπ Η., «ηαλ νη λφκνη θξίλνληαη παξάλνκνη», «Απφθαζε θαηαπέιηεο ηνπ ηδ - Αληηζπληαγκαηηθφο θξίζεθε ν λφκνο ηνπ ΠΑΟΚ λ. 3838/2010 γηα ηελ «ηζαγελνπνίεζε» ησλ αιινδαπψλ», Άξζξν 56 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

53 45 βνπιεπηψλ ζε ππεξάθηηεο (off-shore) εηαηξείεο. Οη βνπιεπηέο πνπ δελ ζπκκνξθψλνληαη κε ηελ ελ ιφγσ ζπληαγκαηηθή δηάηαμε εθπίπηνπλ απφ ην αμίσκά ηνπο 86, θαηφπηλ ζρεηηθήο δηθαζηηθήο απφθαζεο. Βάζεη λφκνπ 87, νη βνπιεπηέο ππνρξενχληαη λα δειψλνπλ αλαιπηηθά ηελ πξνέιεπζε ησλ εηζνδεκάησλ ηνπο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπο, θαζψο θαη γηα ηξία (3) ρξφληα κεηά ηε ιήμε ηεο ζεηείαο ηνπο. Αξκφδηα γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ελ ιφγσ λφκνπ είλαη ε Βνπιή. Οη δειψζεηο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ βνπιεπηψλ ειέγρνληαη απφ ηελ (θεληξηθή) Δπηηξνπή Διέγρνπ ηνπ άξζξνπ 21 ηνπ λ. 3023/2002 (βι. θαη ππιψλα «Δθινγέο»). Ζ δεκνζίεπζε ησλ ελ ιφγσ δειψζεσλ επηηξέπεηαη ππφ ηνλ φξν φηη δεκνζηνπνηνχληαη νιφθιεξεο. Αλαιφγσο ησλ επξεκάησλ ηνπ ειέγρνπ, ε έθζεζε ηεο αξκφδηαο επηηξνπήο απνζηέιιεηαη ζην Διεγθηηθφ πλέδξην, ζηε Βνπιή εάλ αλαθχπηεη ζέκα πνηληθήο δίσμεο βνπιεπηψλ ή ζε νπνηαδήπνηε άιιε αξρή απαηηείηαη. Σέινο, ζεκεηψλεηαη φηη ν λφκνο δελ πξνβιέπεη ππνρξέσζε ησλ βνπιεπηψλ λα δεκνζηνπνηνχλ ηηο επαθέο ηνπο, θαζψο θαη λα δειψλνπλ ζπκθέξνληα πνπ εθπξνζσπνχλ. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ησλ κειώλ ηεο Βνπιήο; Βαζκνιόγεζε: 25 Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην, φπσο απνηππψλεηαη ζην χληαγκα, είλαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ επαξθέο. Ωζηφζν, ζπαλίσο ηπγράλεη εθαξκνγήο, ψζηε λα επηβάιινληαη νη πξνβιεπφκελεο θπξψζεηο 88. Γηα παξάδεηγκα, ζην πιαίζην ηεο δηεξεχλεζεο ηνπ ζθαλδάινπ ηεο Siemens, είδαλ ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο εηδήζεηο ζρεηηθά κε βνπιεπηέο πνπ έηπραλ δσξεψλ ηεο ελ ιφγσ εηαηξείαο, θπξίσο κε ηε κνξθή ηερλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ γηα ηα γξαθεία ηνπο 89. Ωζηφζν, δελ έγηλε γλσζηφ κέρξη ζήκεξα εάλ ην ζέκα δηεξεπλήζεθε πεξαηηέξσ 90. νβαξή θξηηηθή έρεη αζθεζεί αλαθνξηθά κε ηνλ ηξφπν ζχληαμεο θαη ειέγρνπ ησλ δειψζεσλ πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ βνπιεπηψλ 91. πγθεθξηκέλα, ν ηζρχνλ ηξφπνο απνηχπσζεο ηεο πεξηνπζίαο ηνπο δελ επηηξέπεη ηελ αζθαιή εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ πεξί ηεο πξνέιεπζεο ησλ εηζνδεκάησλ ηνπο, ελψ ακθηζβεηείηαη έληνλα θαη ν νπζηαζηηθφο έιεγρνο ησλ ελ ιφγσ δειψζεσλ. 86 Άξζξν 56 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξν 6 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 87 Ν. 3213/2003 «Γήισζε θαη έιεγρνο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο βνπιεπηψλ, δεκνζίσλ ιεηηνπξγψλ θαη ππαιιήισλ, ηδηνθηεηψλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο θαη άιισλ θαηεγνξηψλ πξνζψπσλ». 88 Αλαζηαζηάδεο., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σδηνβάξαο Γ., «Οη εληηκφηαηνη θίινη ηνπ Μηράιε Υξηζηνθνξάθνπ», Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αλαζηαζηάδεο., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

54 46 Γεδνκέλνπ όκσο όηη ε πιεηνςεθία ηεο Βνπιήο αλήθεη ζην θπβεξλόλ θόκκα, ε δπλαηόηεηα δηαηύπσζεο πξόηαζεο δπζπηζηίαο θαζίζηαηαη άλεπ αληηθεηκέλνπ, αθνύ είλαη εθ ησλ πξνηέξσλ ζαθέο όηη δελ πξόθεηηαη λα ηειεζθνξήζεη Δπηπιένλ, δίλεηαη απνζπαζκαηηθή δεκνζηφηεηα ζηηο δειψζεηο θάπνησλ βνπιεπηψλ θαηά ηελ πεξίνδν ππνβνιήο ησλ δειψζεσλ πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο, ελψ νη δειψζεηο απηέο ζην ζχλνιφ ηνπο, δελ είλαη δηαξθψο πξνζβάζηκεο 92 (βι. θαη ππιψλα «Δθινγέο»). Έιεγρνο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο H λνκνζεηηθή εμνπζία ειέγρεη απνηειεζκαηηθά ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν χληαγκα θαη ν Καλνληζκφο ηεο Βνπιήο πξνβιέπνπλ ηε δπλαηφηεηα ηεο Βνπιήο, ζην πιαίζην ηνπ θνηλνβνπιεπηηθνχ ειέγρνπ 93, λα δεηεί πιεξνθνξίεο απφ ηελ Κπβέξλεζε 94, ηηο Αλεμάξηεηεο Αξρέο 95 θαη απφ εμσθνηλνβνπιεπηηθνχο παξάγνληεο 96. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ θξάηνπο ςεθίδεηαη απφ ηε Βνπιή, ε νπνία δχλαηαη λα θάλεη θαη ηξνπνπνηεηηθέο πξνηάζεηο, ελψ ε ίδηα θπξψλεη θαη ηνλ απνινγηζκφ ηεο παξειζνχζαο νηθνλνκηθήο ρξήζεο 97. Ωζηφζν, φηαλ πξνζθάησο ε αξκφδηα ππεξεζία ηεο Βνπιήο δεκνζίεπζε έθζεζε κε ζπκπεξάζκαηα δπζνίσλα γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία, ε επηθεθαιήο ηεο ππεξεζίαο παξαηηήζεθε θαηφπηλ θξηηηθήο πνπ άζθεζε ελαληίνλ ηεο ν Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ 98. Ο Καλνληζκφο ηεο Βνπιήο πξνβιέπεη ηε ιεηηνπξγία Γηαξθνχο Δπηηξνπήο Δμνπιηζηηθψλ Πξνγξακκάησλ θαη πκβάζεσλ, πξνθεηκέλνπ λα εμεηάδεη θαη λα παξαθνινπζεί ηελ εθαξκνγή ησλ εμνπιηζηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη ζπκβάζεσλ ακπληηθνχ πιηθνχ 99. χκθσλα κε ην χληαγκα, ν ΠηΓ 100 εθιέγεηαη απφ ηε Βνπιή κε απμεκέλε πιεηνςεθία, ελψ θαη ε εθινγή ησλ επηθεθαιήο ησλ Αλεμάξηεησλ Αξρψλ γίλεηαη κε απφθαζε ηεο Γηάζθεςεο ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο, επίζεο κε απμεκέλε πιεηνςεθία Μεηζνηάθεο K., «Πφζελ έζρεο βνπιεπηψλ ζην δηαδίθηπν», Άξζξν 70 παξ. 6 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξα Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 94 Άξζξν 66 παξ. 3 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξα 142Α θαη 143 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 95 Άξζξν 138Α Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 96 Άξζξν 38 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 97 Άξζξα 72 παξ. 1 θαη 79 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξν 31Α Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 98 Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 31Β Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 100 Άξζξα 30 παξ. 1 θαη 32 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξν 140 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 101 Άξζξν 101Α πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

55 47 Ζ Βνπιή δχλαηαη λα ζπγθξνηήζεη εμεηαζηηθέο επηηξνπέο απφ κέιε ηεο, κε αλαινγηθή εθπξνζψπεζε, γηα ηε δηεξεχλεζε ζεκάησλ εηδηθνχ ελδηαθέξνληνο. Οη ελ ιφγσ επηηξνπέο έρνπλ φιεο ηηο αξκνδηφηεηεο ησλ αλαθξηηηθψλ θαη εηζαγγειηθψλ αξρψλ ζην πιαίζην ηνπ λφκνπ. Σα πνξίζκαηά ηνπο ππνβάιινληαη ζηελ Οινκέιεηα ηεο Βνπιήο 102. Αλάινγεο επηηξνπέο δχλαηαη λα ζπληζηά ε Βνπιή θαη γηα ηνλ έιεγρν νξγαληζκψλ θαη επηρεηξήζεσλ ηνπ δεκνζίνπ 103. Σα ηειεπηαία ρξφληα ε ζχζηαζε εμεηαζηηθψλ επηηξνπψλ απνηειεί ζπρλφ θαηλφκελν. Ωζηφζν, κέρξη ζήκεξα, ζε ειάρηζηα πνιηηηθά πξφζσπα θαηαινγίζζεθαλ αμηφπνηλεο πξάμεηο 104. Με απφθαζε ηεο απφιπηεο πιεηνςεθίαο, ε Βνπιή κπνξεί λα απνζχξεη ηελ εκπηζηνζχλε ηεο απφ ηελ Κπβέξλεζε ζπλνιηθά ή απφ κέινο ηεο Κπβέξλεζεο 105. Δπίζεο, ηα κέιε ηεο Βνπιήο δχλαληαη λα ππνβάιινπλ πξφηαζε κνκθήο θαηά ηνπ Πξνέδξνπ θαη ηνπ Πξνεδξείνπ ηεο Βνπιήο 106, πξφηαζε δηαπίζησζεο αδπλακίαο εθπιήξσζεο θαζεθφλησλ ηνπ ΠηΓ 107, ηνπ Πξσζππνπξγνχ 108 θαη ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Βνπιήο 109, θαζψο λα παξαπέκςνπλ ζε δίθε ηνλ ΠηΓ θαη κέιε ηεο Κπβέξλεζεο 110. Γεδνκέλνπ φκσο φηη ε πιεηνςεθία ηεο Βνπιήο αλήθεη ζην θπβεξλφλ θφκκα, ε δπλαηφηεηα δηαηχπσζεο πξφηαζεο δπζπηζηίαο θαζίζηαηαη άλεπ αληηθεηκέλνπ, αθνχ είλαη εθ ησλ πξνηέξσλ ζαθέο φηη δελ πξφθεηηαη λα ηειεζθνξήζεη 111. πκπεξαζκαηηθά, φζν ην εθινγηθφ ζχζηεκα ελζαξξχλεη ηε δεκηνπξγία ηζρπξψλ κνλνθνκκαηηθψλ θπβεξλήζεσλ πνπ δηαζέηνπλ ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, ην ηειεπηαίν δελ ζα είλαη ζε ζέζε λα επηηειέζεη ηνλ ειεγθηηθφ ξφιν πνπ ηνπ επηθπιάζζεη ην χληαγκα. Ννκνζεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο Απνηεινύλ ε κάρε θαηά ηεο δηαθζνξάο θαη ππέξ ηεο ρξεζηήο δηαρείξηζεο ζηε ρώξα, πξνηεξαηόηεηεο γηα ηε λνκνζεηηθή εμνπζία; Βαζκνιόγεζε: Άξζξα 68 παξ. 2 θαη 3 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξα Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 103 Άξζξν 149 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 104 Βι. ελδεηθηηθά ηηο πεξηπηψζεηο ησλ εμήο πξψελ ππνπξγψλ: «Μαληέιεο: ήιζε, νκνιφγεζε ρξεκαηηζκφ θαη απήιζε», «Άθεο Σζνραηδφπνπινο: Παξαγξάθεηαη ε παζεηηθή δσξνδνθία», Άξζξν 84 παξ. 2-7 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξν 142 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 106 Άξζξν 150 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 107 Άξζξν 151 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 108 Άξζξν 151Α Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 109 Άξζξν 152 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 110 Άξζξα Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 111 Αλαζηαζηάδεο., Βνπιεπηήο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

56 48 Γεδνκέλνπ φηη ε πιεηνςεθία ησλ βνπιεπηψλ αλήθεη ζηελ θπβεξλψζα παξάηαμε, ηα ζρεηηθά κε ηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο λνκνζεηήκαηα πνπ ςήθηζε ε Βνπιή θαηά ην ηειεπηαίν δηάζηεκα απνηεινχλ νπζηαζηηθά πξσηνβνπιίεο ηεο θπβέξλεζεο. Μεηαμχ ησλ πην ζεκαληηθψλ λνκνζεηεκάησλ πνπ πηνζεηήζεθαλ πξφζθαηα, ζπγθαηαιέγνληαη θαη ηα αθφινπζα (βι. θαη ππιψλα «Δθηειεζηηθή Δμνπζία»): Ο λ. 3812/2009 πεξί «Αλακφξθσζεο ζπζηήκαηνο πξνζιήςεσλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα θαη άιιεο δηαηάμεηο», δπλάκεη ηνπ νπνίνπ δελ ζα δηελεξγνχληαη πιένλ ζην δεκφζην πξνζιήςεηο εθηφο δηαδηθαζίαο ΑΔΠ. Ο λ. 3841/2010, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ ζεζπίζζεθε δηαδηθαζία αθξφαζεο ησλ ππνςεθίσλ γηα ηα Πξνεδξεία ησλ αλψηαησλ δηθαζηεξίσλ ηεο ρψξαο, ελψπηνλ ηεο Γηάζθεςεο ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο. Ζ ελ ιφγσ δηαδηθαζία έρεη δερζεί, σζηφζν, θαη ζθνδξή θξηηηθή 112. Ο λ. 3849/ , ν νπνίνο θαηά θχξην ιφγν ηξνπνπνηεί ηνλ πξνγελέζηεξν λ. 3213/ , κε ηελ πξφβιεςε ησλ εμήο: - δπλαηφηεηα ηνπ εθάζηνηε Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο λα παξαγγέιιεη ζηνλ θαηά λφκν αξκφδην Αληηεηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ έιεγρν δειψζεσλ «πφζελ έζρεο», φηαλ έρεη επψλπκε θαηαγγειία ή φηαλ αλαθχπηεη ζρεηηθφ δήηεκα κέζσ ησλ ΜΜΔ, - επέθηαζε ησλ θπξψζεσλ ηεο δήκεπζεο πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ηεο έθπησζεο απφ αμηψκαηα γηα φπνηνλ δεκφζην ιεηηνπξγφ δελ ππνβάιιεη δήισζε «πφζελ έζρεο», δειψλεη αλαθξηβή ζηνηρεία, ή ζπκκεηέρεη ζε off-shore εηαηξεία, - εθαξκνγή ησλ αλσηέξσ θαη ζε φζνπο πξνζπνξίδνληαη παξάλνκν πεξηνπζηαθφ φθεινο άλσ ησλ , - έιεγρνο ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ θαη επελδπηηθψλ ραξηνθπιαθίσλ κε εληνιή Τπνπξγνχ, - επλντθή κεηαρείξηζε ππαιιήισλ πνπ απνθαιχπηνπλ πξάμεηο δηαθζνξάο ηεξαξρηθά πξντζηακέλσλ ηνπο 115. Ο λ. 3852/2010 πεξί «Νέαο αξρηηεθηνληθήο ηεο απηνδηνίθεζεο θαη ηεο απνθεληξσκέλεο δηνίθεζεο Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο», δπλάκεη ηνπ νπνίνπ εληζρχεηαη ν έιεγρνο θαη ε δηαθάλεηα, ελψ εμνξζνινγίδνληαη πφξνη θαη δηαδηθαζίεο. 112 Βι. ελδεηθηηθά: Αιεμίνπ., «Οη δηθαζηέο ζεσξνχλ φηη πιήηηεηαη ην θχξνο ησλ αλψηαησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ φηαλ θαινχληαη γηα αθξφαζε απφ ηε Βνπιή σο ππνςήθηνη δηαγσληζκνχ «Μπιφθν» απφ ην ηδ ζηηο θξίζεηο δηθαζηψλ κέζσ Βνπιήο Δθηηκνχλ φηη ππάξρεη ζπληαγκαηηθφ θψιπκα», Μαληηάθεο Α., «Ζ αηπρήο λνκνζεηηθή ηξνπνπνίεζε ηεο δηαδηθαζίαο επηινγήο ησλ Πξνεδξείσλ ησλ Αλσηάησλ Γηθαζηεξίσλ», www. constitutionalism.gr/html/ent/645/ent.1645.asp, Ν. 3849/ Ν. 3213/ Βι. θαη: «Γξαθφληεηνο λφκνο γηα ηε δηαθζνξά», «Υ. Καζηαλίδεο: Πξνζεισκέλε ε Κπβέξλεζε ζηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο»,

57 49 Ο λ. 3882/2010, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ ζεζπίζζεθε ε ειεχζεξε δηάζεζε γεσρσξηθψλ δεδνκέλσλ, ρσξίο πεξηνξηζκνχο θαη δεζκεχζεηο, κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο Μέζσ ηεο ελ ιφγσ ηζηνζειίδαο, θάζε πνιίηεο (επαγγεικαηίαο ή ηδηψηεο) απνθηά πξφζβαζε ζε ζηνηρεία φπσο γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα, φξηα πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, αεξνθσηνγξαθίεο κεγάιεο αλάιπζεο, θιπ.. Δπηζεκαίλεηαη φηη, κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, ε Διιάδα είλαη κία απφ ηηο 10 ρψξεο ζηνλ θφζκν πνπ πξνζθέξνπλ ειεχζεξα γεσρσξηθά δεδνκέλα. Ο λ. 3900/2010 πεξί «Δμνξζνινγηζκνχ δηαδηθαζηψλ, επηηάρπλζεο ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ». Ο λ. 3943/2011, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ ηίζεηαη ζε ηζρχ γηα πξψηε θνξά ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε ν ζεζκφο ηνπ Δηζαγγειέα Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο. Δπηπιένλ, κε ηνλ ελ ιφγσ λφκν ζεζπίδνληαη, κεηαμχ άιισλ, κέηξα επηείθεηαο γηα φζνπο θαηαγγέιινπλ κε απνδεηθηηθά ζηνηρεία πξάμεηο δηαθζνξάο, ε έθπησζε απφ ην αμίσκά ηνπο γηα επίνξθνπο θξαηηθνχο ιεηηνπξγνχο, νη νπνίνη ζα ηηκσξνχληαη πην απζηεξά, θαη ε δήκεπζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ πνπ έρνπλ απνθηεζεί παξάλνκα ή απνθξχπηνληαη απφ ην «πφζελ έζρεο». Ο λ. 3961/2011, κε ηνλ νπνίνλ ηξνπνπνηήζεθε ν λ. 3126/2003 πεξί «Πνηληθήο Δπζχλεο ησλ Τπνπξγψλ». Οη ελ ιφγσ αιιαγέο εζηηάδνληαη θπξίσο ζηα εμήο ζεκεία: - ζχζηαζε ηξηκεινχο γλσκνδνηηθνχ ζπκβνπιίνπ ην νπνίν, πξηλ ηε ζχζηαζε πξναλαθξηηηθήο επηηξνπήο, ζα πξνβαίλεη ζε λνκηθφ έιεγρν ησλ ζηνηρείσλ θαη ζα γλσκνδνηεί αλ ζπληξέρεη πεξίπησζε δηεξεχλεζεο πηζαλήο πνηληθήο επζχλεο ππνπξγνχ, ελψ ηνλ ηειηθφ ιφγν ζα έρεη θαη πάιη ε Βνπιή, - παξαγξαθή ησλ αδηθεκάησλ ησλ ππνπξγψλ ίδηα κε ηελ θνηλή παξαγξαθή, - δπλαηφηεηα επηβνιήο ηνπ πεξηνξηζηηθνχ φξνπ απαγφξεπζεο εμφδνπ απφ ηε ρψξα, - ε Δπηηξνπή ηεο Βνπιήο πνπ δηελεξγεί ηελ πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε ζα δχλαηαη λα δηαηάμεη ηελ θαηάζρεζε ηνπ παξάλνκνπ νηθνλνκηθνχ νθέινπο, - εθφζνλ ε δίσμε αθνξά θαθνπξγεκαηηθή πξάμε, κε απφθαζε αλαθξηηή, ζα δχλαηαη λα γίλεη δέζκεπζε ινγαξηαζκψλ, ηίηισλ θαη ελ γέλεη ρξεκαηνπηζησηηθψλ πξντφλησλ. Ο λ. 3978/2011 πεξί «Γεκνζίσλ πκβάζεσλ ζηνπο Σνκείο Άκπλαο θαη Αζθάιεηαο» απνζθνπεί κεηαμχ άιισλ ζηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο ζηνλ ηνκέα ησλ εμνπιηζκψλ. Ο λ. 3979/2011 πεξί «Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ», κε ζθνπφ ηε πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζε φιν ην εχξνο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, ησλ ΟΣΑ, αιιά θαη ησλ ειεγρνκέλσλ απφ ην θξάηνο ΝΠΗΓ. Γπλάκεη ηνπ ελ ιφγσ λφκνπ ζα ηεζνχλ ζηε δηάζεζε ησλ πνιηηψλ, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ θνξέσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα ηερλνινγηθά κέζα θαη ζεζκηθέο επρέξεηεο πνπ ζα κεηψλνπλ ηηο απαηηήζεηο απηνπξφζσπεο παξνπζίαο γηα ηελ δηεθπεξαίσζε κίαο ππφζεζεο θαη ζα ειαρηζηνπνηνχλ ηνλ απαξαίηεην ρξφλν γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Σαπηφρξνλα κεηψλνληαη νη πηζαλφηεηεο εκθάληζεο θαηλνκέλσλ παξάλνκεο ζπλαιιαγήο θαη δηαθζνξάο, θαζψο φρη κφλν απνπξνζσπνπνηείηαη ε παξνρή

58 50 Θέζπηζε ηνπ δηθαηώκαηνο ησλ πνιηηώλ λα απεπζύλνπλ εξσηήζεηο ρσξίο ηε κεζνιάβεζε ησλ βνπιεπηώλ ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο, αιιά θαη θαηαγξάθνληαη αλαιπηηθά νη δηαδηθαζίεο θαη ε δηεθπεξαίσζε, ψζηε λα είλαη εθηθηφο ν έιεγρνο ηεο λνκηκφηεηάο ηνπο. Πεξαηηέξσ, ζθνπείηαη ε κείσζε ησλ δηνηθεηηθψλ επηβαξχλζεσλ γηα πνιίηεο θαη επηρεηξήζεηο. Σν πξνηεηλφκελν ζρέδην λφκνπ ξπζκίδεη, επίζεο, ηελ ειεθηξνληθή επηθνηλσλία θαη ζπλαιιαγή κεηαμχ θνξέσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, κε απνηέιεζκα λα κεηψλεηαη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη ν απαηηνχκελνο ρξφλνο γηα ηελ νινθιήξσζε κίαο δηαδηθαζίαο. Ο λ. 4013/2011, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ φιεο νη δεκφζηεο ζπκβάζεηο ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ ζα πεξηέιζνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ηεο Δληαίαο Αξρήο Γεκνζίσλ πκβάζεσλ. Καη απηφλ ηνλ ηξφπν ζθνπείηαη λα αληηκεησπηζζνχλ απνηειεζκαηηθά ηα ρξφληα πξνβιήκαηα θαη ηα κεγάια, πνιηηηθά θαη κε, ζθάλδαια 116 πνπ πξνθχπηνπλ ζην πεδίν ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, εμαηηίαο, κεηαμχ άιισλ, ηνπ θαηαθεξκαηηζκνχ ησλ θαλφλσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο αλάζεζεο θαη εθηέιεζήο ηνπο. Απηφ έρεη πνιχ ζπρλά σο απνηέιεζκα ηελ πιεκκειή εξκελεία θαη εθαξκνγή ηνπ ππάξρνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ, αιιά θαη ππέξκεηξεο θαζπζηεξήζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ δηθαζηηθέο εκπινθέο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ησλ αλαζεηνπζψλ αξρψλ θαη νη νπνίεο έρνπλ ζπρλά ζηνηρίζεη ζηε ρψξα θαηαδίθεο απφ ην Γηθαζηήξην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ αληηπνιίηεπζε, παξά ηηο επηκέξνπο αληηξξήζεηο ηεο, ζπρλά ζηεξίδεη ηηο ελ ιφγσ θπβεξλεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη, ζε θάζε πεξίπησζε, δελ παξαιείπεη λα δηαθεξχηηεη ηε δέζκεπζή ηεο ζηνλ αγψλα θαηά ηεο δηαθζνξάο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη πξφζθαηα ςεθίζζεθε απφ ηξία θφκκαηα ηεο Βνπιήο λνκνζρέδην γηα ηηο ππνζέζεηο δηαθζνξάο πνιηηηθψλ θαη θξαηηθψλ αμησκαηνχρσλ θαη ππνζέζεσλ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο 117. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Δλίζρπζε ησλ ειεγθηηθψλ εμνπζηψλ ηεο Βνπιήο (π.χ. ε ζχζηαζε εμεηαζηηθήο επηηξνπήο λα απνηειεί δηθαίσκα ηεο κεηνςεθίαο). πκκεηνρή ηεο Βνπιήο ζηε δηακφξθσζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ. Πξηλ απφ ηελ παξάζηαζε θπβεξλεηηθψλ παξαγφλησλ ζε δηεζλή fora, πξνθεηκέλνπ λα δηεμάγνπλ ζπλνκηιίεο ή λα δεζκεχζνπλ ζπκβαηηθά ηε ρψξα, λα δηεμάγεηαη ζρεηηθή ζπδήηεζε ζηε Βνπιή. Θέζπηζε ηνπ δηθαηψκαηνο ησλ πνιηηψλ λα απεπζχλνπλ εξσηήζεηο ρσξίο ηε κεζνιάβεζε ησλ βνπιεπηψλ. Δλίζρπζε ηεο αλεμαξηεζίαο ησλ βνπιεπηψλ. Δλίζρπζε ηεο εζσθνκκαηηθήο δεκνθξαηίαο. Θέζπηζε ηεο απαγφξεπζεο ζπκκεηνρήο ζηηο επφκελεο εθινγέο γηα ζπγγελείο α βαζκνχ ελ ελεξγεία βνπιεπηή. Θέζπηζε ηδηνηήησλ αζπκβίβαζησλ κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ πξψελ βνπιεπηή. 116 Transparency International, OECD Anti-Bribery Convention Progress Report 2009, ζει «ΠΑΟΚ - ΝΓ - ΛΑΟ ςήθηζαλ λφκν γηα ηε δηαθζνξά ησλ πνιηηηθψλ»,

59 51 Αλαζηνιή ηεο πξνζεζκίαο παξαγξαθήο αδηθεκάησλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο. Δλίζρπζε ησλ ππεξεζηψλ ηεο Βνπιήο κε εμεηδηθεπκέλνπο επηζηήκνλεο. Θεζκνζέηεζε ηεο εθπξνζψπεζεο ηδησηηθψλ ζπκθεξφλησλ απφ ηνπο βνπιεπηέο (lobbying). Δλίζρπζε ηεο λνκνζεηηθήο πξσηνβνπιίαο ηεο αληηπνιίηεπζεο. Πεξηνξηζκφο ησλ θαηεπεηγφλησλ λνκνζρεδίσλ. Νφκνο πνπ ςεθίζζεθε λα κελ δχλαηαη λα ηξνπνπνηεζεί πξηλ ηελ παξέιεπζε επιφγνπ δηαζηήκαηνο ηζρχνο ηνπ, παξά κφλν κε απμεκέλε πιεηνςεθία. Κάζε άξζξν πξνεγνχκελνπ λφκνπ πνπ ηξνπνπνηείηαη ελ φισ ή ελ κέξεη, λα επαλαδηαηππψλεηαη εμ αξρήο, θαη θάζε λφκνο λα αλαθέξεη ξεηψο ηηο θαηαξγνχκελεο δηαηάμεηο. Ζ ηζρχο λφκνπ λα άξρεηαη, φρη απφ ηε δεκνζίεπζή ηνπ ζην ΦΔΚ, αιιά θαηφπηλ ηεο έθδνζεο ηνπ ζπλφινπ ησλ πξνβιεπνκέλσλ Τ.Α. θαη Π.Γ., ψζηε λα δχλαηαη λα εθαξκνζζεί πιήξσο. Ζ Βνπιή πξέπεη λα ιάβεη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Καηάξηηζε θψδηθα δενληνινγίαο γηα ηνπο βνπιεπηέο. Οπζηαζηηθφο έιεγρνο ηνπ «πφζελ έζρεο» ησλ βνπιεπηψλ. Ο ζεζκφο ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο λα κελ εθαξκφδεηαη θαηαρξεζηηθά. Να απαηηείηαη ε θπζηθή παξνπζία ησλ βνπιεπηψλ ζηε Βνπιή θαηά ηελ άζθεζε ηνπ λνκνζεηηθνχ θαη ειεγθηηθνχ έξγνπ. Υνξήγεζε λνκνζεηηθψλ εμνπζηνδνηήζεσλ κε θεηδψ θαη εληφο ζαθψο πξνζδηνξηζκέλσλ πιαηζίσλ. Ζ Γηθαηνζχλε πξέπεη λα ιάβεη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Δληαηηθφηεξνο δηθαζηηθφο έιεγρνο ηεο ππνρξέσζεο κε παξεκβνιήο άζρεησλ δηαηάμεσλ ζην ζψκα λνκνζεηεκάησλ. Δληαηηθφηεξνο δηθαζηηθφο έιεγρνο ηεο ηπρφλ αληηζπληαγκαηηθφηεηαο θείκελσλ δηαηάμεσλ. Οπζηαζηηθόο έιεγρνο ηνπ «πόζελ έζρεο» ησλ βνπιεπηώλ

60 52 ΔΚΣΔΛΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ Δθηειεζηηθή Δμνπζία Μ.Ο.: 39 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 33 Πόξνη - 25 Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 46 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 38 Γηαρείξηζε δεκνζίνπ ηνκέα 25 Ννκηθό πιαίζην 50 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Μνινλφηη ην χληαγκα ραξαθηεξίδεη ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία σο ηζφηηκε ησλ άιισλ δχν εμνπζηψλ (λνκνζεηηθή θαη δηθαηνδνηηθή), σζηφζν νη αξκνδηφηεηεο πνπ ηεο απνλέκεη θάζε άιιν παξά ζπκβαδίδνπλ κε ηνλ ελ ιφγσ ραξαθηεξηζκφ. ηελ πξάμε δε, ε Κπβέξλεζε είλαη απηή πνπ εμνπζηάδεη ηε Βνπιή, ελψ επεξεάδεη ζεκαληηθά θαη ηε Γηθαηνζχλε. Παξά ηηο ελίνηε ηζρπξέο πιεηνςεθίεο κε ηηο νπνίεο εθιέγνληαη νη θπβεξλήζεηο ηεο ρψξαο, νη ηειεπηαίεο θάζε άιιν παξά ηζρπξέο θαη αλεμάξηεηεο απνδεηθλχνληαη, εμαηηίαο ησλ πηέζεσλ νξγαλσκέλσλ ζπκθεξφλησλ ζηηο νπνίεο ππνθχπηνπλ. Καη ελψ, νκνινγνπκέλσο, έρνπλ γίλεη ζεκαληηθά βήκαηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηαθάλεηαο, ε ελ ιφγσ πξφνδνο δελ έρεη ζπκβάιεη ηα πξνζδνθψκελα ζηελ ελίζρπζε ηνπ ειέγρνπ επί ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία ζηελ Διιάδα αζθείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο (ΠηΓ) θαη ηελ Κπβέξλεζε 118. Ζ ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε ηνπ 1986 πεξηφξηζε ζεκαληηθά ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ ΠηΓ θαη έηζη ε Κπβέξλεζε θαηέζηε ν ηζρπξφο πφινο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο. 118 Άξζξν 26 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

61 53 Ο ΠηΓ ζεσξείηαη ν ξπζκηζηήο ηνπ Πνιηηεχκαηνο. Δθιέγεηαη απφ ηε Βνπιή κε απμεκέλε πιεηνςεθία γηα πεξίνδν πέληε εηψλ. Δπαλεθινγή ηνπ ίδηνπ πξνζψπνπ επηηξέπεηαη κία θνξά κφλνλ 119. Σελ Κπβέξλεζε απνηειεί ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην πνπ απαξηίδεηαη απφ ηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ηνπο Τπνπξγνχο 120. Ζ Κπβέξλεζε θαζνξίδεη θαη θαηεπζχλεη ηε γεληθή πνιηηηθή ηεο xψξαο, ζχκθσλα κε ηνπο νξηζκνχο ηνπ πληάγκαηνο θαη ησλ λφκσλ. Ο Πξσζππνπξγφο εμαζθαιίδεη ηελ ελφηεηα ηεο Κπβέξλεζεο θαη θαηεπζχλεη ηηο ελέξγεηέο ηεο, θαζψο θαη απηέο ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ, γηα ηελ εθαξκνγή ηεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο κέζα ζην πιαίζην ησλ λφκσλ 121. Ζ ζεκεξηλή δνκή ηεο θπβέξλεζεο έρεη σο εμήο: Πξσζππνπξγφο Αληηπξφεδξνο ηεο Κπβέξλεζεο Αληηπξφεδξνο θαη Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ Τπνπξγφο Δπηθξαηείαο Τπνπξγείν Γηνηθεηηθήο Μεηαξξχζκηζεο θαη Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ Τπνπξγείν Δζληθήο Άκπλαο Τπνπξγείν Αλάπηπμεο, Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Ναπηηιίαο Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο Τπνπξγείν Παηδείαο, Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ Τπνπξγείν Τπνδνκψλ, Μεηαθνξψλ θαη Γηθηχσλ Τπνπξγείν Δξγαζίαο θαη Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο Τπνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ Τπνπξγείν Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ Τπνπξγείν Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ θαη Σνπξηζκνχ 119 Άξζξν 30 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 120 Άξζξν 81 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 121 Άξζξν 82 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

62 54 ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (πξαθηηθή) Γηαζέηεη ε εθηειεζηηθή εμνπζία επαξθείο πόξνπο, γηα λα επηηειέζεη απνηειεζκαηηθά ην έξγν ηεο; Βαζκνιόγεζε: 25 χκθσλα κε ηελ πξφζθαηε απνγξαθή (Ηνχιηνο 2010), ην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ φισλ ησλ θαηεγνξηψλ, αλέξρεηαη ζε άηνκα. Σν 39% απηψλ είλαη θαηεγνξίαο ΠΔ, ην 9% ΣΔ, ην 28% ΓΔ, ελψ ην 10% δηαζέηεη κεηαπηπρηαθφ ή δηδαθηνξηθφ ηίηιν 122. ηελ ελ ιφγσ απνγξαθή δελ ζπκπεξηιήθζεθε ην πξνζσπηθφ ησλ ΓΔΚΟ θαη ησλ ΝΠΗΓ, ήηνη ν επξχηεξνο δεκφζηνο ηνκέαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην 45% ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ απαζρνιείηαη ζε δχν κφλνλ ππνπξγεία, θαη ζπγθεθξηκέλα, ζην Τπνπξγείν Τγείαο θαη ζην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ππαιιήισλ δήκσλ θαη λνκαξρηψλ) 123. O πξνυπνινγηζκφο πνπ δηαηίζεηαη ζηελ Κπβέξλεζε γηα ηελ επηηέιεζε ηνπ έξγνπ ηεο, ηαπηίδεηαη κε ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ θξάηνπο 124. χκθσλα κε ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2011, ηα θαζαξά έζνδα αλακέλνληαλ λα αλέιζνπλ ζην χςνο ησλ εθαηνκκπξίσλ επξψ, ήηνη ζε πνζνζηφ 26% ηνπ ΑΔΠ, ελψ νη δαπάλεο ζην χςνο ησλ εθαηνκκπξίσλ επξψ, ήηνη ζε πνζνζηφ 32,9% ηνπ ΑΔΠ. Σφζν ην πνζφ ησλ εζφδσλ, φζν θαη ησλ δαπαλψλ, εκθαλίδνληαλ ειαθξψο απμεκέλα ζε ζρέζε κε ην 2010, θαηά ην νπνίν αλήιζαλ ζε πνζνζηά 23,6% θαη 31,8%, αληηζηνίρσο. Ωζηφζν, δελ είλαη βέβαην φηη ηα ελ ιφγσ κεγέζε ζα επηβεβαησζνχλ ζηνλ απνινγηζκφ ηνπ 2011, δεδνκέλνπ φηη ε θξίζε ρξένπο ηελ νπνία δηέξρεηαη ε ρψξα θαη ηα κέηξα πνπ έρνπλ ιεθζεί γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηεο έρνπλ αλαηξέςεη θάζε πξνγξακκαηηζκφ. Γεδνκέλσλ ησλ αλσηέξσ, ν αξηζκφο θαη ε θαηάξηηζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα ππεξβαίλνπλ ηηο αλάγθεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθηέιεζε ηνπ έξγνπ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ζε βαζκφ πνπ λα γίλεηαη ιφγνο γηα θαηαζπαηάιεζε ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ 125 θαη λα κεζνδεχεηαη, ιφγσ ηεο θξίζεο, ε απφιπζε έσο θαη δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Παξάιιεια, ε νηθνλνκηθή θξίζε πνπ αληηκεησπίδεη ε Διιάδα έρεη επηθέξεη ζεκαληηθή πεξηζηνιή θαη ζηηο δεκφζηεο δαπάλεο πνπ δελ ζρεηίδνληαη κε αλζξψπηλνπο 122.«Σν Πξνθίι ησλ 768 ρηιηάδσλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ», /?i=news.el.article&id=188530, Ξαλάιαηνο Ν., «Διιάδα, ε ρψξα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ», /news/index/viewstory/ Σν ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην δελ πξνβιέπεη ηε ιεηηνπξγία θνξέα ζπληνληζκνχ ηνπ θπβεξλεηηθνχ έξγνπ, ην νπνίν λα δηαζέηεη ίδηνπο πφξνπο, φπσο ζπκβαίλεη ζε άιιεο ρψξεο. 125 Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

63 55 πφξνπο 126, γεγνλφο πνπ δπζρεξαίλεη ηελ εθπιήξσζε ησλ θπβεξλεηηθψλ ζηφρσλ. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ εθάζηνηε Κπβέξλεζε αλαδεηθλχεηαη απφ ηε ιατθή πιεηνςεθία. Ζ Κπβέξλεζε νθείιεη λα έρεη ηελ εκπηζηνζχλε ηεο Βνπιήο 127. Μέζα ζε δεθαπέληε εκέξεο απφ ηελ νξθσκνζία ηνπ Πξσζππνπξγνχ, ε Κπβέξλεζε ππνρξενχηαη λα δεηήζεη ςήθν εκπηζηνζχλεο ηεο Βνπιήο θαη δχλαηαη λα ηε δεηήζεη θαη ζε νπνηαδήπνηε άιιε ζηηγκή. Ζ Βνπιή θαιείηαη κέζα ζε δεθαπέληε εκέξεο λα απνθαλζεί γηα ηελ πξφηαζε εκπηζηνζχλεο. Ζ Βνπιή δχλαηαη κε απφθαζή ηεο λα απνζχξεη ηελ εκπηζηνζχλε ηεο απφ ηελ Κπβέξλεζε ή απφ κέινο απηήο. Ζ Κπβέξλεζε θαζνξίδεη θαη θαηεπζχλεη ηε γεληθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο, ζχκθσλα κε ηνπο νξηζκνχο ηνπ πληάγκαηνο θαη ησλ λφκσλ 128. Ο Πξσζππνπξγφο θαηεπζχλεη ηηο ελέξγεηεο ηεο Κπβέξλεζεο, θαζψο θαη ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ γεληθά, γηα ηελ εθαξκνγή ηεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο εληφο ηνπ ζρεηηθνχ λνκηθνχ πιαηζίνπ 129. Σνχην θαζηζηά ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηα κέιε ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο εθηειεζηέο ηεο βνχιεζεο ηνπ Πξσζππνπξγνχ 130. Έηεξν πεξηνξηζκφ ζηελ αλεμαξηεζία ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο απνηεινχλ νη θαλφλεο πνπ απνξξένπλ απφ ηε δηθαηνηαμία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.), ζηελ νπνία ε Διιάδα, κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ θξάηνπο κέινπο, έρεη κεηαβηβάζεη ζεκαληηθέο αξκνδηφηεηεο 131. Μεηά ηελ ππνγξαθή ηνπ Μλεκνλίνπ ηνπ 2010 θαη ησλ παξειθφκελσλ ζπκθσληψλ κεηαμχ ηεο Διιάδαο θαη ηεο ιεγφκελεο «ηξφηθαο» [Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν (ΓΝΣ), Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα (ΔΚΣ), ΔΔ], κε ζθνπφ ην δαλεηζκφ ηεο ρψξαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο ρξένπο, ζεκαληηθφο αξηζκφο κέηξσλ πνπ ιακβάλεη ε Κπβέξλεζε ππαγνξεχνληαη απφ ηνπο ελ ιφγσ θνξείο, ψζηε λα δηαζθαιηζζεί ε επίηεπμε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη λα απνπιεξσζνχλ ηα δαλεηζζέληα θεθάιαηα ζηνπο πξναλαθεξζέληεο πηζησηέο ηεο Διιάδαο Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 84 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 128 Άξζξν 82 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 129 Άξζξν 82 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 130 Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 28 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 132 Βι. ελδεηθηηθά λ. 3845/2010.

64 56 εκεηψλεηαη φηη ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην δελ πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ εθπξνζψπεζε ζπκθεξφλησλ (lobbying) απφ ηελ Κπβέξλεζε. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Δίλαη ζηελ πξάμε αλεμάξηεηε ε εθηειεζηηθή εμνπζία; Βαζκνιόγεζε: 25 ηελ Διιάδα, ε ιεγφκελε «δηαπινθή» εληνπίδεηαη θπξίσο ζηηο ζρέζεηο πνιηηηθνχ θφζκνπ - νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ - κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο (ΜΜΔ). Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα πνιηηηθά πξφζσπα ρξεηάδνληαη νηθνλνκηθνχο πφξνπο αιιά θαη πξνβνιή ζηα ΜΜΔ, ψζηε λα θαηνξζψλνπλ λα εθιέγνληαη θαη λα επαλεθιέγνληαη. Οη νηθνλνκηθνί παξάγνληεο θαη ηα ΜΜΔ ρξεηάδνληαη ηα πνιηηηθά πξφζσπα, θαη πεξηζζφηεξν ηνπο εθάζηνηε θπβεξλψληεο, ψζηε νη ηειεπηαίνη λα ιακβάλνπλ επλντθά κέηξα γηα ηα ζπκθέξνληα ησλ πξψησλ 133. Ζ ελ ιφγσ δηαπινθή είλαη κάιηζηα ηφζν βαζηά ξηδσκέλε ζηελ ειιεληθή θνηλσλία πνπ θξίζεθε ζθφπηκν λα ζπκπεξηιεθζεί ζην χληαγκα δηάηαμε γηα ηελ απαγφξεπζε ηεο ζπγθέληξσζεο ΜΜΔ θαη γηα ην αζπκβίβαζην ηεο ηδηφηεηαο ηνπ ηδηνθηήηε ή δηεπζπληηθνχ ζηειέρνπο ΜΜΔ κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ ηδηνθηήηε ή δηεπζπληηθνχ ζηειέρνπο επηρείξεζεο παξνρήο αγαζψλ ή ππεξεζηψλ πξνο ην Γεκφζην. Σν ελ ιφγσ αζπκβίβαζην θαηαιακβάλεη δε ζπγγελείο θαη θάζε άιινπ είδνπο παξέλζεηα θπζηθά θαη λνκηθά πξφζσπα 134. Πεξηνξηζκνχο ζηελ αλεμαξηεζία ηνπο έρνπλ δερζεί νη ειιεληθέο θπβεξλήζεηο θαη απφ πνιπεζληθέο εηαηξείεο, νη νπνίεο δσξνδφθεζαλ θπβεξλεηηθνχο παξάγνληεο, πξνθεηκέλνπ λα ηνπο αλαηεζνχλ πξνκήζεηεο ηνπ Γεκνζίνπ. Οη ππνζέζεηο ηεο Siemens 135 θαη ηεο Ferrostaal 136 είλαη ελδεηθηηθέο. Έηεξν παξάγνληα πεξηνξηζηηθφ ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο απνηεινχλ θαη ηα πειαηεηαθά δίθηπα πνπ αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ησλ πνιηηηθψλ θαη ησλ ςεθνθφξσλ ηνπο 137. Υαξαθηεξηζηηθφ δείγκα απηήο ηεο δνζνιεςίαο, απνηειεί, κεηαμχ άιισλ, ε ππεξδηφγθσζε ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα κέζσ ηεο δηαρξνληθήο πξφζιεςεο πιενλαζκαηηθνχ πξνζσπηθνχ κε αδηαθαλείο δηαδηθαζίεο. 133.Βι. ελδεηθηηθά: Μαηζίαο., «Γηαθζνξά θαη θξαηηθή εμνπζία», Οηθνλφκνπ Γ., «Κνηλνβνπιεπηηζκφο θαη νιηγαξρία», Άξζξν 14 παξ. 9 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 135.Βι. ελδεηθηηθά: «Μαληέιεο: πήξα ρξήκαηα απφ ηε Siemens», Βι. ελδεηθηηθά: Παππάο Γ., «Σζνπρηεξφ πξφζηηκν ζε Ferrostaal γηα ηηο κίδεο ζε Διιάδα θαη Πνξηνγαιία», Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

65 57 Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα αλαθνξηθά κε ηηο δξάζεηο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο; Βαζκνιόγεζε: 75 ην Φχιιν Δθεκεξίδαο Κπβεξλήζεσο (ΦΔΚ) δεκνζηεχνληαη ππνρξεσηηθά, κεηαμχ άιισλ, ην χληαγκα, νη λφκνη, ν Καλνληζκφο ηεο Βνπιήο, πξάμεηο λνκνζεηηθνχ πεξηερνκέλνπ, ηα πξνεδξηθά δηαηάγκαηα, ηα δηαγγέικαηα ηνπ ΠηΓ, θαλνληζηηθνχ ραξαθηήξα πξάμεηο ησλ κειψλ ηεο Κπβέξλεζεο θαη ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ελ γέλεη, νη απνθάζεηο ηνπ Αλψηαηνπ Δηδηθνχ Γηθαζηεξίνπ, αηνκηθνχ ραξαθηήξα δηνηθεηηθέο πξάμεηο, πξάμεηο ζπγθξφηεζεο νξγάλσλ, πξνθεξχμεηο επηινγήο πξνζσπηθνχ, δηνξηζκψλ, κεηαηάμεσλ, παξαίηεζεο, απφιπζεο, θιπ., πξάμεηο ππαγσγήο επελδχζεσλ ζε αλαπηπμηαθνχο λφκνπο, πξάμεηο πεξί δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, πξνκεζεηψλ, ππεξεζηψλ, θιπ., πξάμεηο πεξί απαιινηξηψζεσλ, θαζψο θαη ε εηδηθή έθζεζε εθινγηθψλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ. Με πξφζθαην λφκν 138 ζεζπίζζεθε, επηπιένλ, ε ππνρξεσηηθή αλάξηεζε ζην δηαδίθηπν (πξφγξακκα «Γηαχγεηα») 139 λφκσλ θαη πξάμεσλ ησλ θπβεξλεηηθψλ, δηνηθεηηθψλ θαη απηνδηνηθεηηθψλ νξγάλσλ. εκεηψλεηαη φηη ν αξηζκφο ησλ πξάμεσλ πνπ ππνρξεσηηθά αλαξηψληαη ζην δηαδίθηπν είλαη ζεκαληηθά κεγαιχηεξνο απφ ηηο πξάμεηο πνπ ππνρξεσηηθά δεκνζηεχνληαη ζην ΦΔΚ, θαιχπηνληαο έηζη ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ απαηηνχκελσλ πξάμεσλ. Δπηπιένλ, κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηεο Κπβέξλεζεο 140, δηεμάγεηαη δηαβνχιεπζε αλαθνξηθά κε επηθείκελα λνκνζεηήκαηα, πξνθεξχζζνληαη ζέζεηο εξγαζίαο ζηνλ δεκφζην ηνκέα, θιπ.. Σα επίζεκα πξαθηηθά ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ είλαη θαη παξακέλνπλ απφξξεηα γηα ηξηάληα (30) ρξφληα 141, ελψ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην δχλαηαη λα ζπλεδξηάδεη θαη ρσξίο ηελ παξνπζία Γεληθνχ Γξακκαηέα θαη ζηελνγξάθσλ, φηαλ ν Πξσζππνπξγφο θξίλεη φηη ηα πξνο ζπδήηεζε δεηήκαηα είλαη απφξξεηα 142. χκθσλα κε ην χληαγκα 143, πξνζρέδην ηνπ πξνυπνινγηζκνχ θαηαηίζεηαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ ζηελ αξκφδηα δηαξθή θνηλνβνπιεπηηθή επηηξνπή ηελ πξψηε Γεπηέξα ηνπ Οθησβξίνπ θάζε έηνπο, πξνθεηκέλνπ λα ζπδεηεζεί. Ο Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ, ιακβάλνληαο ππ φςηλ θαη ηηο παξαηεξήζεηο ηεο επηηξνπήο, εηζάγεη ηνλ πξνυπνινγηζκφ ζηε Βνπιή ζαξάληα ηνπιάρηζηνλ εκέξεο πξηλ αξρίζεη ην νηθνλνκηθφ έηνο. Ο πξνυπνινγηζκφο ζπδεηείηαη θαη ςεθίδεηαη απφ ηελ Οινκέιεηα, ε νπνία, επηπιένλ, εγθξίλεη ηνλ απνινγηζκφ ηνπ απεξρφκελνπ έηνπο θαη ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ επεξρφκελνπ. Ζ αξρή ηεο 138 Ν. 3861/ Άξζξν 9 παξ. 1 ΠΓ 63/ Άξζξν 4 παξ. 2 ΠΓ 63/ Άξζξν 79 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

66 58 δηαθάλεηαο θαη, ζπλαθφινπζα, ηεο δεκνζηφηεηαο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ θξάηνπο ζεζπίδεηαη θαη ζηνλ ζρεηηθφ λφκν 144. Βάζεη λφκνπ 145, ηα κέιε ηεο Κπβέξλεζεο, νη βνπιεπηέο, νη αλψηαηνη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί, δεκφζηνη ππάιιεινη πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε επηηξνπέο πξνκεζεηψλ ηνπ δεκνζίνπ, ηδηνθηήηεο ΜΜΔ θαη δεκνζηνγξάθνη ππνρξενχληαη λα δειψλνπλ αλαιπηηθά ηελ πξνέιεπζε ησλ εηζνδεκάησλ ηνπο θαζ φιε ηε δηάξθεηα δηαηήξεζεο ησλ σο άλσ ηδηνηήησλ, θαζψο θαη γηα ηξία (3) ρξφληα κεηά ηε ιήμε ηεο ζεηείαο ηνπο. Αξκφδηνη γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ελ ιφγσ λφκνπ είλαη ε Βνπιή αλαθνξηθά κε ηνπο βνπιεπηέο θαη ηα κέιε ηεο Κπβέξλεζεο θαη ν εηζαγγειέαο εθεηψλ αλαθνξηθά κε ηνπο ππνινίπνπο. Οη πνηλέο πνπ πξνβιέπνληαη γηα κε ζπκκφξθσζε είλαη ρξεκαηηθέο, θπιάθηζε θαη ζηέξεζε πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Δπηθξαηεί ζηελ πξάμε δηαθάλεηα αλαθνξηθά κε ηηο δξάζεηο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν ηειεπηαίν δηάζηεκα έρεη ζεκεησζεί ζεκαληηθή πξφνδνο αλαθνξηθά κε ηελ ελίζρπζε ηεο πνιηηηθήο ζπλείδεζεο ζε ζέκαηα δηαθάλεηαο. Οη λφκνη θαη νη πξάμεηο ησλ νπνίσλ ε δεκνζίεπζε ζην ΦΔΚ ή ζην δηαδίθηπν (πξφγξακκα «Γηαχγεηα») απαηηείηαη εθ ηνπ λφκνπ, δεκνζηεχνληαη απαξεγθιίησο. Ωζηφζν, ιφγσ ηνπ φηη ην πξφγξακκα «Γηαχγεηα» βξίζθεηαη αθφκε ζε πξψηκε θάζε ιεηηνπξγίαο, έρεη αθφκε θάπνηνπο πεξηνξηζκνχο, φπσο π.ρ. ην γεγνλφο φηη δελ εμάγεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, ψζηε λα πξνθχπηνπλ ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία θάζε θνξέα 146. H εθ ηνπ λφκνπ απαηηνχκελε δεκνζηνπνίεζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ εθαξκφδεηαη θαη ζηελ πξάμε, ελψ αλαξηάηαη θαη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ θαη αιινχ. Μέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηεο Κπβέξλεζεο 147 κεηαδίδνληαη απεπζείαο νξηζκέλεο ζπλεδξηάζεηο ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ ή, έζησ, ζεκαληηθφ κέξνο απηψλ. ηελ ελ ιφγσ ηζηνζειίδα θηινμελείηαη επίζεο αξρείν παιαηνηέξσλ ζπλεδξηάζεσλ 148. Ζ πεξηνπζηαθή θαηάζηαζε ησλ κειψλ ηεο θπβέξλεζεο δεκνζηνπνηείηαη, ζχκθσλα κε ηα νξηδφκελα ζην λφκν. Ωζηφζν, ν ελ ιφγσ λφκνο έρεη επηθξηζεί γηα ηνλ ιφγν φηη απνηππψλεη κφλνλ ην «έζρεο» θαη φρη ην «πφζελ», ήηνη 144 Ν. 3871/2010, ν νπνίνο θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ηξνπνπνηεί ηνλ λ. 2362/ Ν. 3213/ Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. θαη Ρήγνπ Μ., «Αλνηθηή Γηαθπβέξλεζε: ε Δθαξκνγή ηνπ opengov.gr», Δπηζηήκε θαη θνηλσλία: Δπηζεψξεζε πνιηηηθήο θαη εζηθήο ζεσξίαο, ηεχρνο 24, 2010.

67 59 απνηππψλεη πεξηζζφηεξν ηελ πθηζηάκελε πεξηνπζηαθή θαηάζηαζε, ρσξίο λα απνθαιχπηεη επαξθψο ηηο πεγέο ησλ εηζνδεκάησλ, ελψ ζπρλά δελ ππάξρεη θαη ε δπλαηφηεηα αλαθάιπςεο ζηνηρείσλ πνπ έρνπλ ηπρφλ απνθξπβεί 149. Σν γεγνλφο φηη ζην πιαίζην ησλ ππνζέζεσλ ηεο Siemens θαη ηεο Ferrostaal ήξζαλ ζην θσο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε δσξνδνθία κειψλ ηεο Κπβέξλεζεο, ελψ γηα πνιιά ρξφληα ηνχην παξέκελε άγλσζην, απνδεηθλχεη φηη ν έιεγρνο ησλ δειψζεσλ πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο δελ γίλεηαη θαηά ηξφπν νπζηαζηηθφ θαη κε πξφζεζε επηβνιήο θπξψζεσλ ζηνπο παξαβάηεο. Μέρξη ζήκεξα, δελ ππάξρεη θαηαγεγξακκέλν ζπκβάλ άξλεζεο ηεο Κπβέξλεζεο λα παξάζρεη πεξαηηέξσ πιεξνθνξίεο 150. Ωζηφζν ην γεγνλφο φηη ε Κπβέξλεζε δελ «κεηαθξάδεη» ζπζηεκαηηθά ζε απιή γιψζζα δηαδηθαζίεο θαη θαλφλεο, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε θαηαλφεζή ηνπο απφ ηνλ κέζν πνιίηε 151, ηζνδπλακεί ζε κεγάιν βαζκφ κε κε παξνρή πιεξνθφξεζεο πξνο ηνπο πνιίηεο. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν επί ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ Κπβέξλεζε θαη ε δεκφζηα δηνίθεζε ελ γέλεη, ειέγρνληαη απφ ηε Βνπιή (βι. θαη ππιψλα «Ννκνζεηηθή Δμνπζία») 152, ηε Γηθαηνζχλε 153 (βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε»), θαη ηηο Αλεμάξηεηεο Γηνηθεηηθέο Αξρέο (βι. ελδεηθηηθά θαη ππιψλα «πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε»), ελψ εηδηθά σο πξνο ηελ νηθνλνκηθή δηαρείξηζή ηνπο, ειέγρνληαη θαη απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην (βι. θαη ππιψλα «Διεγθηηθφ πλέδξην») 154. πγθεθξηκέλα, ε Βνπιή δχλαηαη λα ειέγρεη ηαθηηθά ην έξγν ηεο Κπβέξλεζεο 155, λα ζπζηήλεη εμεηαζηηθέο επηηξνπέο, λα εγθξίλεη ηνλ απνινγηζκφ, πξνυπνινγηζκφ θαη ηζνινγηζκφ ηνπ θξάηνπο, αιιά θαη λα ππνβάιιεη πξφηαζε δπζπηζηίαο πξνο ηελ Κπβέξλεζε, πξνθεηκέλνπ λα απνζχξεη ηελ εκπηζηνζχλε ηεο απφ απηήλ. Οη Αλεμάξηεηεο Αξρέο, ινγνδνηψληαο ζηε Βνπιή ζπλδξάκνπλ ζεκαληηθά ηνλ ειεγθηηθφ ξφιν ηεο ηειεπηαίαο. 149 Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξα 66 παξ. 3, 68 παξ. 2, 70 παξ. 6-8, 79, 84 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 153 Άξζξα πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 154 Άξζξν 98 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 155 Βι. θαη: «Πξφινγνο ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ» ζηνλ Καλνληζκό ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ & ύληαγκα ηεο Διιάδαο, Οθηψβξηνο 2010, θαηφπηλ ηεο απφ απφθαζεο ηεο Οινκέιεηαο ηεο Βνπιήο πεξί κεηαξξπζκίζεσλ ζηνλ Καλνληζκφ ηεο.

68 60 ηελ νπζία, ν ελ ιόγσ ρξνληθόο πεξηνξηζκόο ιεηηνπξγεί σο απνζβεζηηθή πξνζεζκία παξαγξαθήο, δεδνκέλνπ όηη δελ κπνξεί λα απνδνζεί πνηληθή επζύλε ζηα ελ ιόγσ πξόζσπα παξά κόλνλ εάλ ζπλαηλέζεη ε Βνπιή. πεξηπηώζεηο πνπ δελ απνδόζεθαλ Τπήξμαλ δε πνηληθέο επζύλεο ζε πεξηπηώζεηο πνπ πνιηηηθά πξόζσπα δελ απνδόζεθαλ ιόγσ εθπλνήο ηεο πνηληθέο επζύλεο ζε ελ ιόγσ πνιηηηθά πξόζσπα πξνζεζκίαο. ιόγσ εθπλνήο ηεο ελ ιόγσ πξνζεζκίαο. Σν Διεγθηηθφ πλέδξην, δηελεξγεί, κεηαμχ άιισλ, πξνιεπηηθφ 156 θαη θαηαζηαιηηθφ 157 έιεγρν ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ θξάηνπο. Πεξηνξηζκνί ζηελ θπβεξλεηηθή δξάζε δχλαληαη, επηπιένλ, λα πξνέιζνπλ απφ ηηο απνθάζεηο ηεο Γηθαηνζχλεο, ησλ νξγάλσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, αιιά θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο (ηδίσο ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαζηεξίνπ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ). Οη ελ ιφγσ ζεζκνί δηαθξίλνληαη, κεηαμχ άιισλ, γηα ηελ πξνζήισζή ηνπο ζηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο. Καηά ηελ θαηάξηηζε θαη ςήθηζε λνκνζεηεκάησλ πξνεξρνκέλσλ απφ ηελ Κπβέξλεζε, ε ηειεπηαία ππνρξενχηαη λα ηα αηηηνινγεί θαη λα δηαβνπιεχεηαη δεκνζίσο κε φινπο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο παξάγνληεο. πγθεθξηκέλα, θάζε λνκνζρέδην (λνκνζεηηθή πξσηνβνπιία ηεο Κπβέξλεζεο) θαη θάζε πξφηαζε λφκνπ (λνκνζεηηθή πξσηνβνπιία βνπιεπηψλ) πξέπεη λα ζπλνδεχνληαη απφ αηηηνινγηθή έθζεζε 158. Δπηπιένλ, πιελ νξηζκέλσλ εμαηξέζεσλ, ηα λνκνζρέδηα πνπ θαηαηίζεληαη πξνο ςήθηζε ζηε Βνπιή πξέπεη λα ζπλνδεχνληαη ππνρξεσηηθά απφ έθζεζε επί ηεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο πνπ πξνεγήζεθε 159. Γηα ηα κέιε ηεο Κπβέξλεζεο πξνβιέπεηαη επζχλε αηνκηθή θαη ζπιινγηθή 160, πνιηηηθή 161, πνηληθή 162 θαη αζηηθή 163. πγθεθξηκέλα, αλαθνξηθά κε ηελ πνηληθή επζχλε φζσλ δηαηεινχλ ή δηεηέιεζαλ κέιε ηεο Κπβέξλεζεο ή Τθππνπξγνί, πξνβιέπεηαη φηη ε δίσμε, αλάθξηζε, πξναλάθξηζε ή πξνθαηαξθηηθή εμέηαζή ηνπο γηα πνηληθά αδηθήκαηα πνπ ηέιεζαλ θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο δελ επηηξέπεηαη ρσξίο πξνεγνχκελε άδεηα ηεο Βνπιήο 164, δεδνκέλνπ φηη κφλνλ ε Βνπιή έρεη ηελ αξκνδηφηεηα λα αζθεί ηε ζρεηηθή δίσμε θαηά ησλ σο άλσ πξνζψπσλ 165. Ο πξφζθαηνο λ. 3961/2011 ηξνπνπνίεζε ηνλ λ. 3126/2003 πεξί «Πνηληθήο Δπζχλεο ησλ Τπνπξγψλ». Οη ελ ιφγσ αιιαγέο εζηηάδνληαη θπξίσο ζηα εμήο ζεκεία: - ζχζηαζε ηξηκεινχο γλσκνδνηηθνχ ζπκβνπιίνπ ην νπνίν, πξηλ ηε ζχζηαζε πξναλαθξηηηθήο επηηξνπήο, ζα πξνβαίλεη ζε λνκηθφ έιεγρν ησλ ζηνηρείσλ θαη ζα γλσκνδνηεί αλ ζπληξέρεη πεξίπησζε δηεξεχλεζεο πηζαλήο πνηληθήο επζχλεο ππνπξγνχ, ελψ ηνλ ηειηθφ ιφγν ζα έρεη θαη πάιη ε Βνπιή, - παξαγξαθή ησλ αδηθεκάησλ ησλ ππνπξγψλ ίδηα κε ηελ θνηλή παξαγξαθή, - δπλαηφηεηα επηβνιήο ηνπ πεξηνξηζηηθνχ φξνπ απαγφξεπζεο εμφδνπ απφ ηε ρψξα, 156 Κεθάιαην Ε εθηειεζηηθνχ ΠΓ 774/ Κεθάιαην Ζ εθηειεζηηθνχ ΠΓ 774/ Άξζξν 74 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 159 Άξζξν 85 παξ. 3 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 160 Άξζξν 85 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 161 Άξζξν 68 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 162 Άξζξν 86 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 163 Άξζξα Δηζαγσγηθνχ Νφκνπ Αζηηθνχ Κψδηθα. 164 Άξζξν 86 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 165 Άξζξν 86 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

69 61 - ε Δπηηξνπή ηεο Βνπιήο πνπ δηελεξγεί ηελ πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε ζα δχλαηαη λα δηαηάμεη ηελ θαηάζρεζε ηνπ παξάλνκνπ νηθνλνκηθνχ νθέινπο, - εθφζνλ ε δίσμε αθνξά θαθνπξγεκαηηθή πξάμε, κε απφθαζε αλαθξηηή, ζα δχλαηαη λα γίλεη δέζκεπζε ινγαξηαζκψλ, ηίηισλ θαη ελ γέλεη ρξεκαηνπηζησηηθψλ πξντφλησλ. Ωζηφζν, ην άξζξν 86 ηνπ πληάγκαηνο ζέηεη πξνζθφκκαηα ζηελ πνηληθή δίσμε θαηά φζσλ δηαηεινχλ ή δηεηέιεζαλ κέιε ηεο Κπβέξλεζεο ή Τθππνπξγνί, δεδνκέλνπ φηη απαηηείηαη πξνεγνχκελε ζπλαίλεζε (απφθαζε) ηεο Βνπιήο, ε νπνία πξέπεη λα δνζεί ην αξγφηεξν έσο ηελ ιήμε ηεο δεχηεξεο ηαθηηθήο ζπλφδνπ ησλ εξγαζηψλ ηεο Βνπιήο (πνπ δηαξθεί απφ ηνλ επηέκβξην έσο ηνλ Ηνχλην) πνπ άξρηζε κεηά ηελ ηέιεζε ηνπ αδηθήκαηνο. Γηα λα δνζεί ε ελ ιφγσ ζπλαίλεζε απαηηείηαη απφθαζε κε απφιπηε πιεηνςεθία, θαηφπηλ πξφηαζεο 30 ηνπιάρηζηνλ βνπιεπηψλ. ηελ νπζία, ν ελ ιφγσ ρξνληθφο πεξηνξηζκφο ιεηηνπξγεί σο απνζβεζηηθή πξνζεζκία παξαγξαθήο, δεδνκέλνπ φηη δελ κπνξεί λα απνδνζεί πνηληθή επζχλε ζηα ελ ιφγσ πξφζσπα παξά κφλνλ εάλ ζπλαηλέζεη ε Βνπιή. Τπήξμαλ δε πεξηπηψζεηο πνπ δελ απνδφζεθαλ πνηληθέο επζχλεο ζε πνιηηηθά πξφζσπα ιφγσ εθπλνήο ηεο ελ ιφγσ πξνζεζκίαο 166. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρεηαη ζηελ πξάμε ε εθηειεζηηθή εμνπζία; Βαζκνιόγεζε: 25 ην ειιεληθφ πνιηηηθφ θαη εθινγηθφ ζχζηεκα επηθξαηεί ε ινγηθή ησλ ηζρπξψλ κνλνθνκκαηηθψλ θπβεξλήζεσλ. Σνχην έρεη σο απνηέιεζκα ε πιεηνςεθία ησλ βνπιεπηψλ λα αλήθεη ζηελ θπβεξλψζα παξάηαμε, ε λνκνζεηηθή πξσηνβνπιία λα κνλνπσιείηαη απφ ηελ θπβέξλεζε θαη ε Βνπιή λα κελ αζθεί νπζηαζηηθφ ειεγθηηθφ ξφιν 167. Ζ ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε ηνπ 1985 είρε σο θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηελ ελίζρπζε ηνπ ξφινπ ηνπ Πξσζππνπξγνχ, κε αληίζηνηρε απνδπλάκσζε ηνπ έηεξνπ πφινπ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ήηνη ηνπ ΠηΓ 168. Σν σο άλσ πεξηγξαθέλ ζχζηεκα ειέγρνπ ηεο Κπβέξλεζεο δελ δχλαηαη λα θξηζεί σο ακεξφιεπην θαη απνηειεζκαηηθφ, δεδνκέλνπ φηη ν έηεξνο πφινο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ήηνη ν ΠηΓ, επηιέγεηαη απφ ηελ θπβεξλψζα παξάηαμε, ε πιεηνςεθία ησλ βνπιεπηψλ (λνκνζεηηθή εμνπζία) αλήθεη ζηελ θπβεξλψζα παξάηαμε θαη ε πιεηνςεθία ησλ ππνπξγψλ είλαη θαη βνπιεπηέο. 166 Γηεζλήο Γηαθάλεηα, Παξαγξαθή αδηθεκάησλ ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα Αληίζηξνθε κέηξεζε γηα ηελ αηηκσξεζία , «Αιιάδεη ν λφκνο πεξί επζχλεο ππνπξγψλ.», Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Μαηζίαο., «Γηαθζνξά θαη θξαηηθή εμνπζία»,

70 62 Χζηόζν, ζπρλά επηρεηξείηαη ε παξάθακςε ηεο ππνρξέσζεο γηα δεκόζηα δηαβνύιεπζε, κε ηελ θαηάζεζε ησλ λνκνζρεδίσλ σο θαηεπείγνληα, δεδνκέλνπ όηη γηα ηα λνκνζρέδηα απηά δελ απαηηείηαη λα έρεη πξνεγεζεί δεκόζηα δηαβνύιεπζε. Αληίζηνηρα, νη πξφεδξνη ησλ αλσηάησλ δηθαζηεξίσλ (ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ) επηιέγνληαη απφ ηελ Κπβέξλεζε, κε θνκκαηηθά θπξίσο θξηηήξηα, ελψ θαη ην πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο ξπζκίδεηαη απφ ηελ θπβέξλεζε. Δπηπιένλ, ν δηθαζηηθφο έιεγρνο είλαη ρξνλνβφξνο θαη, σο εθ ηνχηνπ, αλεπίθαηξνο θαη αηειέζθνξνο, ελψ θαη νη δεκφζηνη ππάιιεινη δελ γλσξίδνπλ επαξθψο ηελ θείκελε λνκνζεζία, ψζηε λα εθαξκφδνληαη απνηειεζκαηηθά δηαδηθαζίεο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ 169. Πεξαηηέξσ, νη βνπιεπηέο, παξά ην γεγνλφο φηη νθείινπλ, ζχκθσλα κε ην χληαγκα, λα ελεξγνχλ θαηά ζπλείδεζε 170, ζηελ πξάμε ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηνπο ζπληάζζνληαη κε ηελ θνκκαηηθή γξακκή, ελψ ζπρλά ελεξγνχλ κε γλψκνλα ηελ επαλεθινγή ηνπο, ζπληεξψληαο έηζη έλα ζχζηεκα πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ. Δλδεηθηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη ν θνηλνβνπιεπηηθφο έιεγρνο ζπαληφηαηα θαηαιήγεη ζε πξφηαζε δπζπηζηίαο θαηά ηεο θπβέξλεζεο. Αληίζηξνθα, φηαλ ε θπβεξλεηηθή πιεηνςεθία ζηε Βνπιή είλαη ηζρλή, ηφηε ε Κπβέξλεζε ελδέρεηαη λα ππνθχςεη ζε ζπκθέξνληα θαη εθβηαζκνχο πνιηηηθψλ παξαγφλησλ 171, κεηαμχ άιισλ. Δπίζεο, ε λνκνζεηηθή πξσηνβνπιία αλήθεη θαηά θχξην ιφγν ζηελ Κπβέξλεζε. Δπηπιένλ, ν ζεζκφο ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο έρεη πνιιάθηο εθαξκνζζεί θαηαρξεζηηθά απφ ηε Βνπιή, δήηεκα γηα ην νπνίν ε Διιάδα έρεη θαηαδηθαζζεί δηο απφ ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (παξαβίαζε άξζξνπ 6 παξ. 1 ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ) 172. πγθεθξηκέλα, ζηηο ελ ιφγσ ππνζέζεηο, ε Βνπιή αξλήζεθε λα άξεη ηελ αζπιία βνπιεπηψλ, παξά ην γεγνλφο φηη νη εθθξεκείο ελψπηνλ ηεο Γηθαηνζχλεο δηαθνξέο ήηαλ ηδησηηθήο θχζεο. (βι. θαη ππιψλεο «Ννκνζεηηθή Δμνπζία» θαη «Γηθαηνζχλε»). Οη Αλεμάξηεηεο Αξρέο (βι. ελδεηθηηθά θαη ππιψλα «πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε») ειέγρνληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ θπβέξλεζε, ππφθεηληαη ζε λνκνζεηηθνχο πεξηνξηζκνχο θαη ελίνηε ζε επηξξνέο, ελψ θαη νη αξκνδηφηεηέο ηνπο είλαη ζπρλά πεξηνξηζκέλεο. πλεπψο, νη Αλεμάξηεηεο Αξρέο κε ηα ελ ιφγσ ραξαθηεξηζηηθά θαηαιήγνπλ λα κελ απνηεινχλ αλεπαξθέο αληηζηάζκηζκα ηεο θπβεξλεηηθήο παληνδπλακίαο. Ακθίβνιν είλαη, επίζεο, θαηά πφζν ε Βνπιή δχλαηαη λα ειέγμεη νπζηαζηηθά ηελ θαηάξηηζε ηνπ νηθνλνκηθνχ πξνυπνινγηζκνχ θαη ηελ ςήθηζε ηνπ απνινγηζκνχ, δεδνκέλνπ ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίνλ παξνπζηάδνληαη θαη ζπδεηνχληαη 173. Δηδηθά ε ζπδήηεζε επί ηνπ απνινγηζκνχ ηνπ παξειζφληνο έηνπο απνηειεί κία ηππηθή δηαδηθαζία. Σνχην νθείιεηαη ελ κέξεη ζην γεγνλφο φηη ζπλήζσο γίλνληαη παξεθβάζεηο ή ηξνπνπνηήζεηο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ δηαξθνχληνο ηνπ έηνπο 169 Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξα πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 171.Βι. ελδεηθηηθά: «Ζ ρξενθνπία ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο εμνπζίαο», Τπνζέζεηο βνπιεπηψλ θ.θ. Κ. Σαζνχια (2006) θαη Μ. Απνζηνιάθε (2010). 173 Βι. ελδεηθηηθά: «Γηα ηελ αλαβάζκηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θνηλνβνπιίνπ Ζ δεκνθξαηία ζηνπο ζεζκνχο»,

71 63 θαη, σο εθ ηνχηνπ, ν έιεγρνο ηνπ απνινγηζκνχ δελ δχλαηαη λα είλαη απζηεξφο 174. Ο έιεγρνο πνπ δηελεξγείηαη εθ κέξνπο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ (βι. θαη ππιψλα «Διεγθηηθφ πλέδξην») απνηειεί έλαλ ηππηθφ έιεγρν δηθαζηηθνχ νξγάλνπ, ν νπνίνο ππφθεηηαη ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπ ρξφλνπ θαη ησλ ελ γέλεη δπλαηνηήησλ ηνπ ελ ιφγσ θνξέα 175, ελψ ε εηήζηα έθζεζε ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ θαηαηίζεηαη ζηε Βνπιή, φπσο πξνβιέπεη ην άξζξν 79 παξ. 7 ηνπ πληάγκαηνο, αιιά δελ ζπδεηείηαη δηεμνδηθά επί ηεο νπζίαο 176. Ωζηφζν, επί ηεο παξνχζεο είλαη ζε δηαδηθαζία εθπφλεζεο έλα ειεθηξνληθφ ζχζηεκα γηα ην Γεληθφ Λνγηζηήξην ηνπ Κξάηνπο, ην νπνίν ζα ζπλδέεη ηηο πηζηψζεηο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ κε ηηο δαπάλεο γηα δεκφζηεο πξνκήζεηεο. Μέζσ ηνπ ελ ιφγσ ζπζηήκαηνο ζα δηεπθνιχλεηαη ηφζν ε παξαθνινχζεζε ησλ δαπαλψλ, φζν θαη ν ζρεδηαζκφο ηνπο γηα ην κέιινλ 177. Ζ δεκφζηα δηαβνχιεπζε πνπ απαηηείηαη λα πξνεγείηαη ηεο ςήθηζεο λφκσλ δηεμάγεηαη ηφζν κε ηα ζπλήζε κέζα (ζπλαληήζεηο κε εθπξνζψπνπο ελδηαθεξνκέλσλ θνξέσλ, αληαιιαγή εγγξάθσλ, θιπ.), φζν θαη δηαδηθηπαθά κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηελ νπνία ζέζπηζε ε Κπβέξλεζε πνπ εμειέγε ην 2009, ζρεδφλ απφ ηελ πξψηε εκέξα πνπ αλέιαβε ηελ εμνπζία. Ωζηφζν, ζπρλά επηρεηξείηαη ε παξάθακςε ηεο ππνρξέσζεο γηα δεκφζηα δηαβνχιεπζε, κε ηελ θαηάζεζε ησλ λνκνζρεδίσλ σο θαηεπείγνληα, δεδνκέλνπ φηη γηα ηα λνκνζρέδηα απηά δελ απαηηείηαη λα έρεη πξνεγεζεί δεκφζηα δηαβνχιεπζε 178. Σέινο, ζεκεηψλεηαη φηη νη εζσηεξηθέο δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο ζπαλίσο θαηαιήγνπλ ζε επηβνιή πνηλψλ, ζην πιαίζην κίαο θαθψο λννχκελεο ζπλαδειθηθήο αιιειεγγχεο, ελψ ε πνηληθή δηθαηνζχλε ζπαλίσο επηιακβάλεηαη ηέηνησλ ππνζέζεσλ. Ωο εθ ηνχηνπ, ε επζχλε ησλ πνιηηηθψλ πξντζηακέλσλ (ππνπξγψλ) είλαη πξαθηηθψο αλχπαξθηε έλαληη νπνηνπδήπνηε, πιελ ηνπ Πξσζππνπξγνχ 179. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αθεξαηόηεηα ησλ κειώλ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο; 174 Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο «Πξνηάζεηο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ: λα βειηησζεί ε απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο», Hellenic Mail, Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 85 παξ. 3 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. Βι. ελδεηθηηθά: Αλησλίνπ Υ., «Καηεπείγνπζα δεκνθξαηία», Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

72 64 Αθόκε θαη απηέο νη δηαηάμεηο όκσο ζπρλά θαηαζηξαηεγνύληαη κέζσ ηεο κεηαβίβαζεο επαγγεικαηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ ζε ζπγγεληθά πξόζσπα. Βαζκνιόγεζε: 50 ην χληαγκα 180, θαζψο θαη ζην ΠΓ 63/2005 («Κσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ Κπβέξλεζε θαη ηα θπβεξλεηηθά φξγαλα») πξνβιέπνληαη αζπκβίβαζηα γηα ηνλ Πξσζππνπξγφ 181, ηα κέιε ηεο Κπβέξλεζεο 182 θαη ηνπο κεηαθιεηνχο ππαιιήινπο 183. Ωζηφζν, ηα ελ ιφγσ αζπκβίβαζηα πξνβιέπνληαη κφλν γηα φζν ρξφλν δηαξθεί ε ζεηεία ησλ πξνζψπσλ απηψλ. ε ηελ αλάιεςε ηεο εμνπζίαο απφ ηελ Κπβέξλεζε πνπ εμειέγε ην 2009, εθπνλήζεθε απφ ην Γξαθείν ηνπ Πξσζππνπξγνχ έλα ζρέδην θψδηθα δενληνινγίαο γηα ηα κέιε ηεο Κπβέξλεζεο θαη ηνπο άκεζνπο ζπλεξγάηεο ηνπο, βαζηζκέλν ζηνλ αληίζηνηρν θψδηθα δενληνινγίαο ηεο Μ. Βξεηαλίαο. Σν ελ ιφγσ ζρέδην, πνπ κεηαμχ άιισλ πεξηειάκβαλε δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ επηινγή ζπλεξγαηψλ, ηελ αλάζεζε έξγσλ, ηα φξηα δαπαλψλ θαη ηελ αμία ησλ δψξσλ, ζπδεηήζεθε ζην ππνπξγηθφ ζπκβνχιην. Ωζηφζν, νπδέπνηε πηνζεηήζεθε 184. Δπί ηεο παξνχζεο, πηνζεηνχληαη ζην ειιεληθφ λνκηθφ ζχζηεκα ξπζκίζεηο πεξί ηεο επλντθήο κεηαρείξηζεο πξνζψπσλ ηα νπνία απνθαιχπηνπλ πιεξνθνξίεο πνπ νδεγνχλ ζηελ απνθάιπςε ζνβαξψλ αδηθεκάησλ 185. Ο λένο λ. 3849/ πξνβιέπεη, κεηαμχ άιισλ, ηελ επλντθή κεηαρείξηζε ππαιιήισλ πνπ απνθαιχπηνπλ πξάμεηο δηαθζνξάο ηεξαξρηθά πξντζηακέλσλ ηνπο, αθφκε θαη Τπνπξγψλ. ηελ πεξίπησζε πνπ ε επηιήςηκε πξάμε αθνξά Τπνπξγφ, ηφηε ε πνηληθή δηαδηθαζία δηαθφπηεηαη θαη ν θάθεινο δηαβηβάδεηαη απφ ηε Γηθαηνζχλε ζηε Βνπιή, γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ νξίδεη ν λφκνο πεξί επζχλεο Τπνπξγψλ 187. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ησλ κειώλ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο; Βαζκνιόγεζε: 25 πσο πξνθχπηεη απφ ηα αλσηέξσ, νη θείκελεο δηαηάμεηο πνπ ζθνπεχνπλ ζηε δηαζθάιηζε ηεο αθεξαηφηεηαο ησλ κειψλ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο είλαη εμαηξεηηθά νιηγάξηζκεο θαη κε πεξηνξηζκέλν ξπζκηζηηθφ πεδίν (αζπκβίβαζηα). 180 Άξζξν 81 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 181 Άξζξν 26 ΠΓ 63/ Άξζξν 42 ΠΓ 63/ Άξζξα 35 θαη 57 ΠΓ 63/ Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γειιή Α., Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 15 λ. 3849/ Ν. 3126/2003 «Πνηληθή επζχλε ησλ Τπνπξγψλ», φπσο ηζρχεη κεηά ηελ ηξνπνπνίεζή ηνπ απφ ηνλ λ. 3961/2011.

73 65 Αθφκε θαη απηέο νη δηαηάμεηο φκσο ζπρλά θαηαζηξαηεγνχληαη κέζσ ηεο κεηαβίβαζεο επαγγεικαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε ζπγγεληθά πξφζσπα, φπνπ απηφ είλαη δπλαηφ 188. Παξαδείγκαηα πνιηηηθψλ πνπ αλέιαβαλ θαζήθνληα αζχκβαηα πξνο απηά ηνπ κέινπο ηεο Κπβέξλεζεο κεηά ηελ απνρψξεζή ηνπο απφ ηελ ηειεπηαία δελ έρνπλ γίλεη γλσζηά. Σα ηειεπηαία ρξφληα ε Διιάδα ηαιαλίδεηαη απφ πνιπάξηζκα ζθάλδαια, ζην πιαίζην ησλ νπνίσλ, αθφκε θαη φηαλ δελ πξνθχπηνπλ πνηληθέο επζχλεο πξψελ ή λπλ κειψλ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, σζηφζν αησξνχληαη βαξηέο ζθηέο πεξί ηεο εζηθήο αθεξαηφηεηαο ησλ πξνζψπσλ απηψλ 189. ηα ελ ιφγσ ζθάλδαια εκθαλίδνληαη αλακεκηγκέλνη, πνιηηηθνί θαη ησλ δχν θπβεξλψλησλ θνκκάησλ (ΠΑΟΚ θαη ΝΓ) (βι. θαη ππιψλα «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο»). Γηαρείξηζε δεκνζίνπ ηνκέα (λνκηθό πιαίζην & πξαθηηθή) Η εθηειεζηηθή εμνπζία έρεη δεζκεπζεί θαη αλαιάβεη δξάζεηο αλαθνξηθά κε ηελ αλάπηπμε ελόο κνληέινπ ρξεζηήο δεκόζηαο δηνίθεζεο; Βαζκνιόγεζε: 25 Γελ είλαη ιίγεο δηαρξνληθά νη πεξηπηψζεηο φπνπ, παξά ηηο ελδερνκέλσο θαιέο πξνζέζεηο ησλ εθάζηνηε θπβεξλψλησλ, αηνλεί ν έιεγρνο θαηά ηε δηαδξνκή ζηα θαηψηεξα θιηκάθηα ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ζ επζχλε επνπηείαο θαη δηαρείξηζεο δηαρέεηαη ζηνλ κεραληζκφ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, κε απνηέιεζκα λα ππάξρνπλ ράζκαηα ειέγρνπ θαη θαθνδηαρείξηζε 190. πσο παξαηεξεί ν Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο 191, ζπρλά παξέρεηαη απφ ηελ Κπβέξλεζε ζηε δηνίθεζε, αλέιεγθηε εμνπζία ρσξίο πεξηνξηζκνχο, ε νπνία αζθείηαη κε ηελ επίθιεζε ηεο εθάζηνηε πνιηηηθήο βνχιεζεο. Παξάιιεια, παξαηεξείηαη θαη πεηζαξρηθή αηηκσξεζία ησλ ππαιιήισλ, νξγάλσλ θαη ιεηηνπξγψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ε νπνία δεκηνπξγεί ζηνπο παξαλνκνχληεο αίζζεκα αζπδνζίαο. Ζ «Δζληθή Έξεπλα γηα ηε Γηαθζνξά ζηελ Διιάδα- 2010» 192 ηεο ΓΓ-Δ απνθάιπςε φηη ν δεκφζηνο ηνκέαο πξσηνζηαηεί ζε πεξηζηαηηθά κηθξνδηαθζνξάο, κε ηα λνζνθνκεία, ηηο εθνξίεο θαη ηηο πνιενδνκίεο λα παξακέλνπλ ζηελ θνξπθή ησλ πην δηεθζαξκέλσλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ. 188.Βι. ελδεηθηηθά: «Ζ εηαηξεία Βαιπξάθε θαη νη ζπκβάζεηο κε ηελ ΟΠΑΠ Α.Δ.», Βι. ελδεηθηηθά: /2011/02 /upovrychia-skandalo, Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Οκηιία Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ζε ζπνπδαζηέο ηεο Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηεο Δζληθήο ρνιήο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Γηεζλήο Γηαθάλεηαο-Διιάο, Δζληθή έξεπλα γηα ηε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα- 2010, 2011.

74 66 Ζ δηαρείξηζε ηνπ πξνζσπηθνχ ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ απφ ηηο εθάζηνηε θπβεξλήζεηο είλαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ηζνπεδσηηθή θαη αλαμηνθξαηηθή, βαζηζκέλε ζε ηππηθά θαη, ζπρλά, θνκκαηηθά θξηηήξηα, ελψ θαη ην πειαηεηαθφ ζχζηεκα ελδεκεί. Δπηπιένλ, ειιείπεη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ε ζεζκνζέηεζε θηλήηξσλ απφδνζεο γηα ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο θαη επηθξαηνχλ κεγάιεο απνζηάζεηο κεηαμχ ησλ ππνπξγείσλ, εμαηηίαο κεηαμχ άιισλ- θαη ηεο κε ηζρχνο εληαίνπ κηζζνινγίνπ. Σν πξνζσπηθφ ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ ζπρλά απαμηψλεηαη απφ ηελ εθάζηνηε πνιηηηθή εγεζία, κε απνηέιεζκα νη δεκφζηνη ππάιιεινη ηειηθά λα αξλνχληαη λα απνδψζνπλ ή θαη λα ππνλνκεχνπλ ηελ πνιηηηθή εγεζία. Ζ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ αληηκεησπίδεη ε ρψξα πξνθαιεί, επηπιένλ, θαη αίζζεκα εξγαζηαθήο αλαζθάιεηαο θαη αζθαιηζηηθήο αβεβαηφηεηαο ζηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα 193. Έλα ζεηηθφ βήκα απνηειεί ν λένο λ. 3839/2010 πεξί «πζηήκαηνο επηινγήο πξντζηακέλσλ νξγαληθψλ κνλάδσλ, ζχζηαζε Δηδηθνχ πκβνπιίνπ Δπηινγήο Πξντζηακέλσλ», ν νπνίνο ζεζπίδεη κία ζεηξά αληηθεηκεληθψλ θξηηεξίσλ γηα ηελ πξναγσγή ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, κε ζθνπφ λα εμαιείςεη ηελ πξναγσγή βάζεη θνκκαηηθψλ θξηηεξίσλ. Ννκηθό πιαίζην Η εθηειεζηηθή εμνπζία έρεη ζέζεη ζε πξνηεξαηόηεηα ηελ πξνώζεζε ηνπ ειέγρνπ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαη ηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 50 Πιένλ ησλ σο άλσ αλαθεξζεηζψλ λνκνζεηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ («Γηαχγεηα», ειεθηξνληθφ ζχζηεκα ζχλδεζεο πηζηψζεσλ-δαπαλψλ, λ. 3839/2010), κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο, ηνπ ειέγρνπ θαη ησλ δηθαησκάησλ ηνπ πνιίηε, θαηά ην ηειεπηαίν δηάζηεκα έιαβαλ ρψξα θαη νη θάησζη εμειίμεηο: Ο λ. 3812/2009 πεξί «Αλακφξθσζεο ζπζηήκαηνο πξνζιήςεσλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα θαη άιιεο δηαηάμεηο», δπλάκεη ηνπ νπνίνπ δελ ζα δηελεξγνχληαη πιένλ ζην δεκφζην πξνζιήςεηο εθηφο δηαδηθαζίαο ΑΔΠ. Ο λ. 3841/2010, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ ζεζπίζζεθε δηαδηθαζία αθξφαζεο ησλ ππνςεθίσλ γηα ηα Πξνεδξεία ησλ αλψηαησλ δηθαζηεξίσλ ηεο ρψξαο, ελψπηνλ ηεο Γηάζθεςεο ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο. Ζ ελ ιφγσ δηαδηθαζία έρεη δερζεί, σζηφζν, θαη ζθνδξή θξηηηθή Αλαιπηηθφηεξα ζηνλ ππιψλα «Γεκφζηνο Σνκέαο». 194 Βι. ελδεηθηηθά: Αιεμίνπ., «Οη δηθαζηέο ζεσξνχλ φηη πιήηηεηαη ην θχξνο ησλ αλψηαησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ φηαλ θαινχληαη γηα αθξφαζε απφ ηε Βνπιή σο ππνςήθηνη δηαγσληζκνχ «Μπιφθν» απφ ην ηδ ζηηο θξίζεηο δηθαζηψλ κέζσ Βνπιήο Δθηηκνχλ φηη ππάξρεη ζπληαγκαηηθφ θψιπκα», Μαληηάθεο Α., «Ζ αηπρήο λνκνζεηηθή ηξνπνπνίεζε ηεο δηαδηθαζίαο επηινγήο ησλ Πξνεδξείσλ ησλ Αλσηάησλ Γηθαζηεξίσλ»,

75 67 Ο λ. 3849/ , ν νπνίνο θαηά θχξην ιφγν ηξνπνπνηεί ηνλ πξνγελέζηεξν λ. 3213/ , κε ηελ πξφβιεςε ησλ εμήο: - δπλαηφηεηα ηνπ εθάζηνηε Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο λα παξαγγέιιεη ζηνλ θαηά λφκν αξκφδην Αληηεηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ έιεγρν δειψζεσλ «πφζελ έζρεο», φηαλ έρεη επψλπκε θαηαγγειία ή φηαλ αλαθχπηεη ζρεηηθφ δήηεκα κέζσ ησλ ΜΜΔ, - επέθηαζε ησλ θπξψζεσλ ηεο δήκεπζεο πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ηεο έθπησζεο απφ αμηψκαηα γηα φπνηνλ δεκφζην ιεηηνπξγφ δελ ππνβάιιεη δήισζε «πφζελ έζρεο», δειψλεη αλαθξηβή ζηνηρεία, ή ζπκκεηέρεη ζε off-shore εηαηξεία, - εθαξκνγή ησλ αλσηέξσ θαη ζε φζνπο πξνζπνξίδνληαη παξάλνκν πεξηνπζηαθφ φθεινο άλσ ησλ , - έιεγρνο ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ θαη επελδπηηθψλ ραξηνθπιαθίσλ κε εληνιή Τπνπξγνχ, - επλντθή κεηαρείξηζε ππαιιήισλ πνπ απνθαιχπηνπλ πξάμεηο δηαθζνξάο ηεξαξρηθά πξντζηακέλσλ ηνπο 197. Ο λ. 3852/2010 πεξί «Νέαο αξρηηεθηνληθήο ηεο απηνδηνίθεζεο θαη ηεο απνθεληξσκέλεο δηνίθεζεο Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο», δπλάκεη ηνπ νπνίνπ εληζρχεηαη ν έιεγρνο θαη ε δηαθάλεηα, ελψ εμνξζνινγίδνληαη πφξνη θαη δηαδηθαζίεο. Ο λ. 3882/2010, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ ζεζπίζζεθε ε ειεχζεξε δηάζεζε γεσρσξηθψλ δεδνκέλσλ, ρσξίο πεξηνξηζκνχο θαη δεζκεχζεηο, κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο Μέζσ ηεο ελ ιφγσ ηζηνζειίδαο, θάζε πνιίηεο (επαγγεικαηίαο ή ηδηψηεο) απνθηά πξφζβαζε ζε ζηνηρεία φπσο γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα, φξηα πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, αεξνθσηνγξαθίεο κεγάιεο αλάιπζεο, θιπ.. Δπηζεκαίλεηαη φηη, κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, ε Διιάδα είλαη κία απφ ηηο 10 ρψξεο ζηνλ θφζκν πνπ πξνζθέξνπλ ειεχζεξα γεσρσξηθά δεδνκέλα. Ο λ. 3900/2010 πεξί «Δμνξζνινγηζκνχ δηαδηθαζηψλ, επηηάρπλζεο ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ». Ο λ. 3943/2011, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ ηίζεηαη ζε ηζρχ γηα πξψηε θνξά ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε ν ζεζκφο ηνπ Δηζαγγειέα Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο. Δπηπιένλ, κε ηνλ ελ ιφγσ λφκν ζεζπίδνληαη, κεηαμχ άιισλ, κέηξα επηείθεηαο γηα φζνπο θαηαγγέιινπλ κε απνδεηθηηθά ζηνηρεία πξάμεηο δηαθζνξάο, ε έθπησζε απφ ην αμίσκά ηνπο γηα επίνξθνπο θξαηηθνχο ιεηηνπξγνχο, νη νπνίνη ζα ηηκσξνχληαη πην απζηεξά, θαη ε δήκεπζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ πνπ έρνπλ απνθηεζεί παξάλνκα ή απνθξχπηνληαη απφ ην «πφζελ έζρεο». Ο λ. 3961/2011, κε ηνλ νπνίνλ ηξνπνπνηήζεθε ν λ. 3126/2003 πεξί «Πνηληθήο Δπζχλεο ησλ Τπνπξγψλ». Οη ελ ιφγσ αιιαγέο εζηηάδνληαη θπξίσο ζηα εμήο ζεκεία: 195 Ν. 3849/ Ν. 3213/ Βι. θαη: «Γξαθφληεηνο λφκνο γηα ηε δηαθζνξά», /news/view/id/5642, «Υ. Καζηαλίδεο: Πξνζεισκέλε ε Κπβέξλεζε ζηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο»,

76 68 - ζχζηαζε ηξηκεινχο γλσκνδνηηθνχ ζπκβνπιίνπ ην νπνίν, πξηλ ηε ζχζηαζε πξναλαθξηηηθήο επηηξνπήο, ζα πξνβαίλεη ζε λνκηθφ έιεγρν ησλ ζηνηρείσλ θαη ζα γλσκνδνηεί αλ ζπληξέρεη πεξίπησζε δηεξεχλεζεο πηζαλήο πνηληθήο επζχλεο ππνπξγνχ, ελψ ηνλ ηειηθφ ιφγν ζα έρεη θαη πάιη ε Βνπιή, - παξαγξαθή ησλ αδηθεκάησλ ησλ ππνπξγψλ ίδηα κε ηελ θνηλή παξαγξαθή, - δπλαηφηεηα επηβνιήο ηνπ πεξηνξηζηηθνχ φξνπ απαγφξεπζεο εμφδνπ απφ ηε ρψξα, - ε Δπηηξνπή ηεο Βνπιήο πνπ δηελεξγεί ηελ πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε ζα δχλαηαη λα δηαηάμεη ηελ θαηάζρεζε ηνπ παξάλνκνπ νηθνλνκηθνχ νθέινπο, - εθφζνλ ε δίσμε αθνξά θαθνπξγεκαηηθή πξάμε, κε απφθαζε αλαθξηηή, ζα δχλαηαη λα γίλεη δέζκεπζε ινγαξηαζκψλ, ηίηισλ θαη ελ γέλεη ρξεκαηνπηζησηηθψλ πξντφλησλ. Ο λ. 3978/2011 πεξί «Γεκνζίσλ πκβάζεσλ ζηνπο Σνκείο Άκπλαο θαη Αζθάιεηαο» απνζθνπεί κεηαμχ άιισλ ζηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο ζηνλ ηνκέα ησλ εμνπιηζκψλ. Ο λ. 3979/2011 πεξί «Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ», κε ζθνπφ ηε πξνψζεζε ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζε φιν ην εχξνο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, ησλ ΟΣΑ, αιιά θαη ησλ ειεγρνκέλσλ απφ ην θξάηνο ΝΠΗΓ. Γπλάκεη ηνπ ελ ιφγσ λφκνπ ζα ηεζνχλ ζηε δηάζεζε ησλ πνιηηψλ, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ θνξέσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα ηερλνινγηθά κέζα θαη ζεζκηθέο επρέξεηεο πνπ ζα κεηψλνπλ ηηο απαηηήζεηο απηνπξφζσπεο παξνπζίαο γηα ηελ δηεθπεξαίσζε κίαο ππφζεζεο θαη ζα ειαρηζηνπνηνχλ ηνλ απαξαίηεην ρξφλν γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Σαπηφρξνλα κεηψλνληαη νη πηζαλφηεηεο εκθάληζεο θαηλνκέλσλ παξάλνκεο ζπλαιιαγήο θαη δηαθζνξάο, θαζψο φρη κφλν απνπξνζσπνπνηείηαη ε παξνρή ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο, αιιά θαη θαηαγξάθνληαη αλαιπηηθά νη δηαδηθαζίεο θαη ε δηεθπεξαίσζε, ψζηε λα είλαη εθηθηφο ν έιεγρνο ηεο λνκηκφηεηάο ηνπο. Πεξαηηέξσ, ζθνπείηαη ε κείσζε ησλ δηνηθεηηθψλ επηβαξχλζεσλ γηα πνιίηεο θαη επηρεηξήζεηο. Σν πξνηεηλφκελν ζρέδην λφκνπ ξπζκίδεη, επίζεο, ηελ ειεθηξνληθή επηθνηλσλία θαη ζπλαιιαγή κεηαμχ θνξέσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, κε απνηέιεζκα λα κεηψλεηαη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη ν απαηηνχκελνο ρξφλνο γηα ηελ νινθιήξσζε κίαο δηαδηθαζίαο. Ο λ. 4013/2011, δπλάκεη ηνπ νπνίνπ φιεο νη δεκφζηεο ζπκβάζεηο ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ ζα πεξηέιζνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ηεο Δληαίαο Αξρήο Γεκνζίσλ πκβάζεσλ. Καη απηφλ ηνλ ηξφπν ζθνπείηαη λα αληηκεησπηζζνχλ απνηειεζκαηηθά ηα ρξφληα πξνβιήκαηα θαη ηα κεγάια, πνιηηηθά θαη κε, ζθάλδαια 198 πνπ πξνθχπηνπλ ζην πεδίν ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, εμαηηίαο, κεηαμχ άιισλ, ηνπ θαηαθεξκαηηζκνχ ησλ θαλφλσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο αλάζεζεο θαη εθηέιεζήο ηνπο. Απηφ έρεη πνιχ ζπρλά σο απνηέιεζκα ηελ πιεκκειή εξκελεία θαη εθαξκνγή ηνπ ππάξρνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ, αιιά θαη ππέξκεηξεο θαζπζηεξήζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ δηθαζηηθέο εκπινθέο κεηαμχ 198 Transparency International, OECD Anti-Bribery Convention Progress report 2009, ζει

77 69 ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ησλ αλαζεηνπζψλ αξρψλ θαη νη νπνίεο έρνπλ ζπρλά ζηνηρίζεη ζηε ρψξα θαηαδίθεο απφ ην Γηθαζηήξην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ πηνζέηεζε ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο ζπληαγνγξάθεζεο θαξκάθσλ εθ κέξνπο ησλ ηαηξψλ ηνπ Γεκνζίνπ, πξνθεηκέλνπ λα ειέγρνληαη νη πφξνη πνπ δηαηίζεληαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε θαη λα ειαρηζηνπνηείηαη ε ζπαηάιε 199. Ζ δηελέξγεηα ειεθηξνληθήο απνγξαθήο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ ηνπ δεκνζίνπ θαη επξχηεξνπ δεκνζίνπ ηνκέα, πξνθεηκέλνπ λα γλσξίδεη ην Γεκφζην ηνλ αξηζκφ ησλ ππαιιήισλ πνπ κηζζνδνηεί θαη ην χςνο ησλ απνδνρψλ ηνπο 200. Ζ πηνζέηεζε ηνπ δηπινγξαθηθνύ ζπζηήκαηνο γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ Οξγαληζκώλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο 201. Καηάξηηζε θώδηθα δενληνινγίαο γηα ηα κέιε ηεο Κπβέξλεζεο. Ζ ελίζρπζε ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ κε ηελ Τπεξεζία Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ 202. Σέινο, αλαθνξηθά κε ηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο, ελδεηθηηθά, ν πξνεγνχκελνο πξσζππνπξγφο ηεο ρψξαο, Γ. Παπαλδξένπ, είρε θάλεη ιφγν γηα 203 : - αιιαγέο ζηα πεξί «πφζελ έζρεο» ησλ πνιηηηθψλ, - αιιαγέο ζηνλ εθινγηθφ λφκν, - αλαδήηεζε λέσλ ηξφπσλ ελίζρπζεο ηεο ειεγθηηθήο ηθαλφηεηαο ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, δεδνκέλεο ηεο αλεπάξθεηαο ηνπ ζεζκνχ ησλ Δμεηαζηηθψλ Δπηηξνπψλ, - κείσζε ηεο θξαηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ θνκκάησλ, - απφιπηε δηαθάλεηα ζηα νηθνλνκηθά ησλ θνκκάησλ κέζσ ηεο δεκνζίεπζήο ηνπο, - ελίζρπζε ηνπ Ννκηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Κξάηνπο (εθεμήο θαη σο «ΝΚ»), - ελίζρπζε ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, - αλαζεψξεζε ηνπ πληάγκαηνο. Πέξαλ πάζεο ακθηβνιίαο, νη σο άλσ πξφζθαηεο λνκνζεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο θαη νη εθπεθξαζκέλεο πξνζέζεηο απνηεινχλ βήκαηα πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε. Ωζηφζν, απνκέλεη λα απνδεηρζεί ε βνχιεζε ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο γηα πξαγκαηηθή θαη απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ησλ ελ ιφγσ λνκνζεηεκάησλ «Παπαλδξένπ: Πξσηνβνπιίεο αζπίδα θαηά ηεο δηαθζνξάο»,

78 70 ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Δλίζρπζε ηνπ ξφινπ ηνπ ΠηΓ. Αλαζεψξεζε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πεξί επζχλεο Τπνπξγψλ. Καηάξηηζε δεζκεπηηθψλ νξγαλνγξακκάησλ κε πξνζσπνπνίεζε ηεο επζχλεο. Οπζηαζηηθφο έιεγρνο ηνπ «πφζελ έζρεο» ησλ κειψλ ηεο Κπβέξλεζεο. Με θαηαρξεζηηθή εθαξκνγή ηνπ ζεζκνχ ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο (βι. θαη ππιψλα «Ννκνζεηηθή Δμνπζία»). χζηαζε Γξακκαηείαο ζην Γξαθείν Πξσζππνπξγνχ κε αξκνδηφηεηα ηνλ ζπληνληζκφ θαη ηνλ έιεγρν απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο Κπβέξλεζεο. Θέζπηζε ζέζεσλ κνλίκσλ ππεξεζηαθψλ πθππνπξγψλ, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε ζπλέρεηα ηνπ θπβεξλεηηθνχ έξγνπ. Καηάξηηζε θψδηθα δενληνινγίαο γηα ηα κέιε ηεο Κπβέξλεζεο. Θεζκνζέηεζε ηεο εθπξνζψπεζεο ζπκθεξφλησλ απφ ηελ Κπβέξλεζε (lobbying). Γηαξθήο επηκφξθσζε ησλ κειψλ ηεο Κπβέξλεζεο. Δλίζρπζε ησλ ειεγθηηθψλ αξκνδηνηήησλ, θαζψο θαη ηνπ δηθαηψκαηνο λνκνζεηηθήο πξσηνβνπιίαο, ηεο Βνπιήο (βι. θαη ππιψλα «Ννκνζεηηθή Δμνπζία»).

79 71 ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ Γηθαηνζύλε Μ.Ο.: 41 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 44 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 42 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 38 Έιεγρνο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο 25 Γίσμε ηεο δηαθζνξάο 50 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ Διιάδα δηαζέηεη έλα αξθεηά νινθιεξσκέλν λνκνζεηηθφ πιαίζην ζσξάθηζεο ηεο Γηθαηνζχλεο ελάληηα ζηε δηαθζνξά, ην νπνίν ελ πνιινίο εθαξκφδεηαη θαη ζηελ πξάμε. Ζ δηθνκαλία ησλ Διιήλσλ απνδεηθλχεη, κεηαμχ άιισλ, φηη νη πνιίηεο έρνπλ εκπηζηνζχλε ζηελ αλεμαξηεζία θαη ηελ αθεξαηφηεηα ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ, παξά ηα κεκνλσκέλα δηθαζηηθά ζθάλδαια πνπ θαηά θαηξνχο έρνπλ δεη ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο. Δληνχηνηο, κεγάιν αγθάζη απνηειεί ε εμάξηεζε ηεο δηθαζηηθήο απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία ζε νπζηψδε δεηήκαηα, γεγνλφο πνπ θαηαιχεη ζηελ πξάμε ηνλ δηαθεξπρζέληα ζην λφκν απηνδηνίθεην ραξαθηήξα ηεο Γηθαηνζχλεο. Σνχην επεξεάδεη ηελ πνηφηεηα ηεο Γηθαηνζχλεο, φρη ηφζν ζε ππνζέζεηο ξνπηίλαο, νη νπνίεο απνηεινχλ θαη ηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ ππνζέζεσλ, φζν ζε ιίγεο ππνζέζεηο κε πνιηηηθέο πξνεθηάζεηο ή ελδηαθέξνλ, φπνπ φκσο ηα δηαθπβεπφκελα ζπκθέξνληα ελδέρεηαη λα είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθά. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ ηελ ππφ εμέηαζε ελφηεηα, σο «Γηθαηνζχλε» λννχληαη θαη νη ηξεηο θιάδνη απηήο, ήηνη πνιηηηθή, πνηληθή θαη δηνηθεηηθή Γηθαηνζχλε, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ. Με ηνλ φξν «δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί» λννχληαη ηφζν νη δηθαζηέο φζν θαη νη εηζαγγειείο, φπνπ απηφ δελ δηαρσξίδεηαη.

80 72 ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηθαλνπνηεηηθέο απνδνρέο θαη εξγαζηαθέο ζπλζήθεο ζηνπο δηθαζηηθνύο ιεηηνπξγνύο; Βαζκνιόγεζε: 50 Οη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ππφθεηληαη ζε εηδηθφ κηζζνιφγην, βάζεη ζπληαγκαηηθήο δηάηαμεο 204. Σν χςνο ησλ απνδνρψλ ηνπο θαζνξίδεηαη θάζε θνξά κε λφκν. Καηά ηηο πξφζθαηεο πεξηθνπέο κηζζψλ, εμαηηίαο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, επιήγεζαλ αλαινγηθά θαη νη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, δεδνκέλνπ φηη δελ πξνβιέθζεθε ζηνλ ζρεηηθφ λφκν εμαίξεζή ηνπο. Γηαθνξέο πνπ αλαθχπηνπλ ζρεηηθά κε κηζζνινγηθά δεηήκαηα ησλ δηθαζηψλ εθδηθάδνληαη απφ ελλεακειέο εηδηθφ δηθαζηήξην (ην ιεγφκελν «Μηζζνδηθείν»), ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ ηξεηο δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, ηξεηο δηθεγφξνη θαη ηξεηο θαζεγεηέο παλεπηζηεκίνπ. Σα θεθάιαηα πνπ δηαηίζεληαη γηα ηε Γηθαηνζχλε πξνβιέπνληαη θάζε θνξά ζηνλ εηήζην πξνυπνινγηζκφ, ρσξίο λα πξνβιέπεηαη λνκνζεηηθά ειάρηζην πνζνζηφ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ, ην νπνίν πξέπεη ππνρξεσηηθά λα δηαηίζεηαη ζηε Γηθαηνζχλε. Οη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί δελ ιακβάλνπλ κέξνο ζηελ θαηάξηηζε ηνπ ζρεηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, ελψ θαη νη ζθνπνί πξνο ηνπο νπνίνπο δηαηίζεληαη ηα ζρεηηθά θνλδχιηα είλαη σο επί ην πιείζηνλ πξναπνθαζηζκέλνη απφ ηελ θεληξηθή εμνπζία. Πόξνη (πξαθηηθή) Γηαζέηεη ζηελ πξάμε ε Γηθαηνζύλε επαξθείο πιηθνηερληθέο ππνδνκέο, νηθνλνκηθνύο θαη αλζξώπηλνπο πόξνπο, γηα λα επηηειεί απνηειεζκαηηθά ην έξγν ηεο; Βαζκνιόγεζε: 50 Οη κηζζνί ησλ δηθαζηψλ είλαη πςειφηεξνη απφ φισλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ν Πξφεδξνο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ είλαη ν θαιχηεξα ακεηβφκελνο δεκφζηνο ιεηηνπξγφο ( 6.200) 205. Πνιιέο απφ ηηο απνθάζεηο πνπ εμέδσζε ην «Μηζζνδηθείν» έρνπλ επηθξηζεί γηα ηνλ ιφγν φηη επηδηθάδνπλ ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο γελλαηφδσξα νθέιε θαη κάιηζηα ζε επνρέο νηθνλνκηθήο θξίζεο, φηαλ ην ζχλνιν ησλ εξγαδνκέλσλ βηψλεη ζεκαληηθέο κηζζνινγηθέο πεξηθνπέο 206. Ωζηφζν, ζε θάζε πεξίπησζε νη 204 Άξζξν 88 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο Βι. ελδεηθηηθά: «Γελλαηφδσξεο απμήζεηο ζηνπο δηθαζηηθνχο απνθάζηζε ην Μηζζνδηθείν»,

81 73 απνδνρέο ησλ δηθαζηψλ πξέπεη λα ζπκβάιινπλ ζηε δηαθχιαμε ηεο αλεμαξηεζίαο ηνπο. ηνλ αληίπνδα, θσλέο πξνεξρφκελεο απφ δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο 207, θάλνπλ ιφγν γηα ηεξάζηηεο ειιείςεηο ζηηο πιηθνηερληθέο ππνδνκέο ησλ δηθαζηεξίσλ (θηίξηα, αίζνπζεο, ειεθηξνληθφο εμνπιηζκφο, κεραλνγξάθεζε, βηβιηνζήθεο), θαζψο θαη γηα κεγάιε αξγνπνξία ζηελ έθδνζε δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ, θπξίσο εμαηηίαο νξγαλσηηθψλ αλεπαξθεηψλ. Αλαθνξηθά κε ην αλζξψπηλν δπλακηθφ πνπ ζηειερψλεη ηε Γηθαηνζχλε, θαηά γεληθή νκνινγία 208 ε Δζληθή ρνιή Γηθαζηψλ, ε νπνία ιεηηνπξγεί απφ δεθαπεληαεηίαο πεξίπνπ, έρεη επηηειέζεη ζεκαληηθφ έξγν ζηελ επηζηεκνληθή θαη ελ γέλεη ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ησλ δηθαζηψλ, ηελ νπνία εληζρχνπλ θαη ηα πνηθίια ζεκηλάξηα πνπ δηνξγαλψλνληαη θαηά θαηξνχο, πξνθεηκέλνπ νη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί λα παξαθνινπζνχλ ξαγδαία εμειηζζφκελνπο θιάδνπο ηνπ δηθαίνπ. εκεηψλεηαη φηη νη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί επηιέγνληαη κε αμηνθξαηηθά θξηηήξηα, θαηφπηλ γξαπηψλ εμεηάζεσλ ηδηαηηέξσο πςεινχ επηπέδνπ. 209 Οη σο άλσ ειιείςεηο επηηείλνπλ ην πξφβιεκα ηεο βξαδχηεηαο πνπ παξαηεξείηαη ζηελ απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο, δεδνκέλνπ φηη γηα λα δηθαζζεί κέρξη θαη ηνλ ηειεπηαίν βαζκφ κία ππφζεζε, ελδέρεηαη λα απαηηεζεί πεξηζζφηεξν απφ κία δεθαεηία, ελψ πιεζψξα αδηθεκάησλ παξαγξάθνληαη πξηλ θηάζνπλ ελψπηνλ ηνπ αθξναηεξίνπ 210. εκεηψλεηαη φηη ε Διιάδα είλαη ηέηαξηε κεηαμχ ησλ 47 θξαηψλ-κειψλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο φζνλ αθνξά ζηε ζπζηεκαηηθή θαη θαη επαλάιεςε παξαβίαζε ηνπ εχινγνπ ρξφλνπ ζηελ απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο. Πξφζθαην λνκνζρέδην πνπ θαηαηέζεθε πξνβιέπεη κία ζεηξά παξεκβάζεσλ αιιαγψλ κε ζθνπφ ηελ ηαρχηεξε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο, φπσο, κεηαμχ άιισλ: ηε ζπλαηλεηηθή ιχζε ηνπ γάκνπ ηελ παξάηαζε ηνπ σξαξίνπ ησλ δηθαζηεξίσλ (θαηά δχν ψξεο) ηε ζέζπηζε Μνλνκειψλ Δθεηείσλ Καθνπξγεκάησλ ηε κείσζε ησλ αλαβνιψλ ησλ δηθψλ ηε κεηαθνξά κεγάινπ κέξνπο ηεο δηθαζηεξηαθήο χιεο ζηα Δηξελνδηθεία 207 Βι. ελδεηθηηθά: «ΓΑ: ε Πνιηηεία εζεινηπθιεί ζηα πξνβιήκαηα ηεο Γηθαηνζχλεο», «Γηθαζηήξηα Δπειπίδσλ: Απαξάδεθηεο νη ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ δηνηθεηηθψλ ππαιιήισλ», www1.risospastis.gr/story.do?id= &publdate=28/2/2009, Βι. ελδεηθηηθά: Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Μαλσιεδάθεο Η., «Δζληθή ρνιή Γηθαζηψλ: 15 ρξφληα ιεηηνπξγίαο. Αμηνιφγεζε θαη πξννπηηθέο», Ννκηθά Υξνληθά, Σεχρνο Μαξηίνπ-Απξηιίνπ Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Μπαθφπνπινο Κ. «Απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο Γηθαηνζχλεο ε άπνςε ηνπ πνιίηε», Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή δηθαηνζύλε δεκόζηνο επηζηεκνληθόο δηάινγνο, Ρνππαθηψηεο Α., «Παξέκβαζε», Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή δηθαηνζύλε δεκόζηνο επηζηεκνληθόο δηάινγνο, Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνλνκή ηεο Γηθαηνζύλεο από ηε ζθνπηά ηνπ πνιίηε, 2009, ζει Καιακίδαο Γ., «Δηζήγεζε», Κίλεζε Πνιηηψλ (εθδ.), Η Γηθαηνζύλε θαη ν πνιίηεο, 2010, ζει

82 74 ηελ θαζηέξσζε πηινηηθήο δίθεο (δίθεο εμπξέο) θαη ζην Διεγθηηθφ πλέδξην ηελ ελεξγνπνίεζε ηεο ειεθηξνληθήο Γηθαηνζχλεο ηελ θαζηέξσζε ηνπ δηθαηψκαηνο απνδεκίσζεο ησλ πνιηηψλ ζηελ πεξίπησζε θαζπζηέξεζεο απνλνκήο ηεο Γηθαηνζχλεο απφ ηα ειιεληθά δηθαζηήξηα Ωζηφζν, ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε Γηνηθεηηθή Γηθαηνζχλε ζηελ Διιάδα βξίζθεηαη ζε ειαθξψο θαιχηεξε θαηάζηαζε απφ ηνπο άιινπο δχν θιάδνπο ηεο Γηθαηνζχλεο, αλαθνξηθά κε δεηήκαηα νξγάλσζεο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο 211. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ηεο Γηθαηνζύλεο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν λνκηθφ πιαίζην πνπ πεξηβάιιεη ηε Γηθαηνζχλε έρεη παξακείλεη ζηα βαζηθά ζεκεία ηνπ ζηαζεξφ ηα ηειεπηαία 35 ρξφληα, ήηνη απφ ηε ζέζπηζε ηνπ πληάγκαηνο ηνπ 1975, ελψ φζεο λνκνζεηηθέο κεηαβνιέο έρνπλ γίλεη αλαθνξηθά κε ην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο Γηθαηνζχλεο, γεληθψο ηελ σθέιεζαλ 212.Σν χληαγκα νξίδεη ξεηά φηη νη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί απνιακβάλνπλ ιεηηνπξγηθήο θαη πξνζσπηθήο αλεμαξηεζίαο, ελψ θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο ππφθεηληαη κφλν ζην χληαγκα θαη ηνπο λφκνπο. ια ηα δηθαζηήξηα έρνπλ αξκνδηφηεηα λα εξεπλνχλ ηε ζπληαγκαηηθφηεηα ησλ λφκσλ, θαη, ζε πεξίπησζε αληηζπληαγκαηηθνχ λφκνπ, νθείινπλ λα κελ ηνλ εθαξκφζνπλ 213. Σν χληαγκα νξίδεη επίζεο ξεηά ηε δηάθξηζε ηεο Γηθαηνζχλεο ζε αζηηθή, πνηληθή θαη δηνηθεηηθή 214, ελψ αλαθέξεη θαη ηα αλψηαηα δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο, ήηνη ηνλ Άξεην Πάγν, ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο (ηδ), ην Διεγθηηθφ πλέδξην (Δ) θαη ην Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην (ΑΔΓ), ην νπνίν φκσο δελ απνηειεί ηαθηηθφ δηθαζηήξην. Οη ελ ιφγσ δηαηάμεηο δχλαληαη λα αλαζεσξεζνχλ κε ηνλ ίδην ηξφπν φπσο θαη νη ππφινηπεο αλαζεσξήζηκεο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο. Οη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί επηιέγνληαη κε αμηνθξαηηθά θξηηήξηα, θαηφπηλ ηδηαηηέξσο απαηηεηηθψλ γξαπηψλ εμεηάζεσλ. Σηο ελ ιφγσ εμεηάζεηο δηελεξγεί ε ίδηα ε Γηθαηνζχλε. Οη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ππφθεηληαη ζε εηδηθφ κηζζνιφγην, είλαη ηζφβηνη, ελψ δχλαληαη λα παπζνχλ κφλν κε δηθαζηηθή απφθαζε, εμαηηίαο πνηληθήο θαηαδίθεο ηνπο γηα βαξχ πεηζαξρηθφ παξάπησκα, αζζέλεηα, αλαπεξία ή ππεξεζηαθή αλεπάξθεηα. Απνρσξνχλ ππνρξεσηηθά κφιηο ζπκπιεξψζνπλ ην 65 ν ή 67 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο, αλάινγα κε ηνλ βαζκφ πνπ θαηέρνπλ. Μεηάηαμε δηθαζηψλ ζε άιιεο ζέζεηο ηνπ Γεκνζίνπ απαγνξεχεηαη Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 87 παξ. 1 θαη 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 214 Άξζξν 93 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 215 Άξζξν 88 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

83 75 ηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο απαγνξεχεηαη λα παξέρνπλ νπνηαδήπνηε άιιε κηζζσηή ππεξεζία, λα αζθνχλ νπνηνδήπνηε επάγγεικα ή λα είλαη κέιε ηεο Κπβέξλεζεο. Καη εμαίξεζε, επηηξέπεηαη λα είλαη κέιε ηεο Αθαδεκίαο Αζελψλ, κέιε ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ Αλσηάησλ Δθπαηδεπηηθψλ Ηδξπκάησλ (ΑΔΗ), κέιε ζπκβνπιίνπ ή επηηξνπήο κε πεηζαξρηθέο, ειεγθηηθέο, δηθαηνδνηηθέο, δηαηηεηηθέο θαη λνκνπαξαζθεπαζηηθέο αξκνδηφηεηεο. Δπίζεο, επηηξέπεηαη λα εθπξνζσπνχλ ηελ Διιάδα ζε δηεζλείο νξγαληζκνχο 216. Οη πξναγσγέο, ηνπνζεηήζεηο, κεηαζέζεηο, απνζπάζεηο θαη κεηαηάμεηο ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ 217 ελεξγνχληαη κε πξνεδξηθφ δηάηαγκα πνπ εθδίδεηαη χζηεξα απφ απφθαζε αλψηαηνπ δηθαζηηθνχ ζπκβνπιίνπ. Απηφ ζπγθξνηείηαη απφ ηνλ πξφεδξν ηνπ νηθείνπ αλψηαηνπ δηθαζηεξίνπ θαη απφ κέιε ηνπ ίδηνπ δηθαζηεξίνπ πνπ νξίδνληαη κε θιήξσζε κεηαμχ εθείλσλ πνπ έρνπλ ηνπιάρηζηνλ δχν έηε ππεξεζίαο ζην δηθαζηήξην απηφ. ην αλψηαην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην ηεο πνιηηηθήο θαη πνηληθήο δηθαηνζχλεο κεηέρεη θαη ν Δηζαγγειέαο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, θαζψο θαη δχν Αληεηζαγγειείο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ πνπ νξίδνληαη κε θιήξσζε κεηαμχ εθείλσλ πνπ έρνπλ ηνπιάρηζηνλ δχν έηε ππεξεζίαο ζηελ Δηζαγγειία ηνπ Αξείνπ Πάγνπ. ην αλψηαην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο θαη ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο κεηέρεη θαη ν Γεληθφο Δπίηξνπνο ηεο Δπηθξαηείαο πνπ ππεξεηεί ζε απηά, γηα ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο ησλ ηαθηηθψλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ηεο Γεληθήο Δπηηξνπείαο. ην αλψηαην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ κεηέρεη θαη ν Γεληθφο Δπίηξνπνο ηεο Δπηθξαηείαο πνπ ππεξεηεί ζε απηφ. ην αλψηαην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην κεηέρνπλ ρσξίο ςήθν θαη δχν δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ηνπ θιάδνπ ζηνλ νπνίνλ αθνξνχλ νη ππεξεζηαθέο κεηαβνιέο, κε βαζκφ ηνπιάρηζηνλ εθέηε ή αληίζηνηρνπ, νη νπνίνη επηιέγνληαη κε θιήξσζε. Αλ ν Τπνπξγφο Γηθαηνζχλεο δηαθσλεί κε ηελ θξίζε αλψηαηνπ δηθαζηηθνχ ζπκβνπιίνπ, κπνξεί λα παξαπέκςεη ην δήηεκα ζηελ νινκέιεηα ηνπ νηθείνπ αλψηαηνπ δηθαζηεξίνπ. Γηθαίσκα πξνζθπγήο έρεη θαη ν δηθαζηηθφο ιεηηνπξγφο ηνλ νπνίν αθνξά ε θξίζε. Οη πξναγσγέο ζηηο ζέζεηο ηνπ Πξνέδξνπ θαη ηνπ Αληηπξνέδξνπ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ηνπ Αξείνπ Πάγνπ θαη ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ελεξγνχληαη κε πξνεδξηθφ δηάηαγκα πνπ εθδίδεηαη χζηεξα απφ πξφηαζε ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ, κε επηινγή κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ αληίζηνηρνπ αλψηαηνπ δηθαζηεξίνπ. Ζ πξναγσγή ζηε ζέζε ηνπ Δηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ ελεξγείηαη κε φκνην δηάηαγκα, κε επηινγή κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ Αξείνπ Πάγνπ θαη ησλ Αληεηζαγγειέσλ ηνπ. Ζ πξναγσγή ζηε ζέζε ηνπ Γεληθνχ Δπηηξφπνπ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ελεξγείηαη κε φκνην δηάηαγκα, κε επηινγή κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ θαη ηεο αληίζηνηρεο Γεληθήο Δπηηξνπείαο. Ζ πξναγσγή ζηηο ζέζεηο ηνπ Γεληθνχ Δπηηξφπνπ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ ελεξγείηαη κε φκνην επίζεο δηάηαγκα, κε επηινγή κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο αληίζηνηρεο Γεληθήο Δπηηξνπείαο θαη ησλ πξνέδξσλ εθεηψλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ. Ζ ζεηεία ηνπ Πξνέδξνπ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ηνπ Αξείνπ Πάγνπ θαη ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, θαζψο θαη ηνπ Δηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ θαη ησλ Γεληθψλ Δπηηξφπσλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, δελ δχλαηαη λα είλαη κεγαιχηεξε 216 Άξζξν 89 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 217 Άξζξν 90 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

84 76 H αλάκημε ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο ζηηο πξναγσγέο, ηνπνζεηήζεηο, κεηαζέζεηο, απνζπάζεηο θαη κεηαηάμεηο ησλ δηθαζηηθώλ ιεηηνπξγώλ κεηώλεη ζεκαληηθά ηελ αλεμαξηεζία ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο. ησλ ηεζζάξσλ εηψλ, αθφκε θαη αλ ν δηθαζηηθφο ιεηηνπξγφο πνπ θαηέρεη ηε ζέζε δελ θαηαιακβάλεηαη απφ ην φξην ειηθίαο. Πξφζθαηνο λφκνο 218 επηβάιιεη ηελ κεζνιάβεζε ηεο Βνπιήο ζηελ επηινγή ηεο εγεζίαο ησλ αλσηάησλ δηθαζηεξίσλ κε ηελ έθθξαζε γλψκεο απφ ηε Γηάζθεςε ησλ Πξνέδξσλ ηεο πξηλ ηε δηαηχπσζε ηειηθήο πξφηαζεο απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην. Ζ Γηάζθεςε ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο 219 απνηειεί φξγαλν πεξίπινθεο θαη ξεπζηήο ζχλζεζεο πνπ δελ δηαζθαιίδεη επαξθή ηαρχηεηα θαη δηαθάλεηα θξηηεξίσλ ζηε δηαδηθαζία ππνβνιήο ππνςεθηνηήησλ θαη ηειηθήο επηινγήο, ελψ ρξεψλεηαη, ζε κεγάιν βαζκφ, ηε κεγάιε δπζηνθία ζηε δηαδηθαζία ηεο εθινγήο, ε νπνία πξνσζείηαη θαη δηελεξγείηαη, φρη ζην επίθεληξν, αιιά ζην εκίθσο ηνπ δεκνζίνπ ελδηαθέξνληνο, επηηξέπνληαο έηζη λα ακθηζβεηείηαη θαη ε αλεμαξηεζία ηνπ νξγάλνπ. Ωζηφζν, ε νκνθσλία ή ε ηζρπξή πιεηνςεθία ησλ 4/5 ησλ κειψλ ηεο πνπ απαηηείηαη γηα λα εθθξάζεη γλψκε, ζεσξείηαη φηη δηακνξθψλεη έλα πεξηβάιινλ ζπλαηλέζεσλ. Ζ Γηάζθεςε ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο θαιεί ζε αθξφαζε ηνπο πξνεπηιεγκέλνπο απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο. Οη ελ ιφγσ επηθεθαιήο είλαη κφληκα κέιε ησλ αληίζηνηρσλ Αλψηαησλ Γηθαζηηθψλ πκβνπιίσλ. Δπηπιένλ, ν αλψηεξνο ζε βαζκφ κεηαμχ ησλ θιεξσζέλησλ κειψλ ηνπ Αξείνπ Πάγνπ (θαη ζε πεξίπησζε ηζφβαζκσλ ν αξραηφηεξνο) είλαη απηνδηθαίσο πξφεδξνο ηνπ δηθαζηεξίνπ ηνπ άξζξνπ 86 ηνπ πληάγκαηνο γηα ηελ εθδίθαζε ππνζέζεσλ πεξί πνηληθήο επζχλεο ππνπξγψλ, ν δε Πξφεδξνο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, θαζψο θαη νη Πξφεδξνη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο θαη ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, κεηέρνπλ σο κφληκα κέιε ζην Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην ηνπ άξζξνπ 100 ηνπ πληάγκαηνο. Οη Πξφεδξνη ησλ Αλψηαησλ Γηθαζηεξίσλ είλαη δπλαηφλ, ππφ νξηζκέλεο έθηαθηεο ζπλζήθεο, λα αλαιάβνπλ θαη ην αμίσκα ηνπ Πξσζππνπξγνχ 220. Γεδνκέλσλ ησλ αλσηέξσ, θαζίζηαηαη ζαθέο φηη ε αλάκημε ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο ζηηο πξναγσγέο, ηνπνζεηήζεηο, κεηαζέζεηο, απνζπάζεηο θαη κεηαηάμεηο ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ, φπσο αλαιπηηθά πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, κεηψλεη ζεκαληηθά ηελ αλεμαξηεζία ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο. Λνηπέο δηαηάμεηο πνπ απνζθνπνχλ ζηε δηαθχιαμε ηεο αλεμαξηεζίαο ησλ δηθαζηψλ είλαη θαη νη αθφινπζεο: - Απαγνξεχεηαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο λα παξέρνπλ θάζε άιιε κηζζσηή ππεξεζία, θαζψο θαη λα αζθνχλ νπνηνδήπνηε επάγγεικα (πιελ ησλ ξεηά πξνβιεπνκέλσλ εμαηξέζεσλ). - Απαγνξεχεηαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο ε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ Κπβέξλεζε. - Γηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, ππάιιεινη ηεο γξακκαηείαο ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ εηζαγγειηψλ, θαζψο θαη δηθεγφξνη, δελ επηηξέπεηαη λα ζπκπξάηηνπλ ζηελ ίδηα δηαδηθαζηηθή πξάμε ή ελέξγεηα, εάλ είλαη ζχδπγνη ή έρνπλ κεηαμχ ηνπο ζπγγέλεηα αίκαηνο ή αγρηζηείαο κέρξη θαη ηνλ ηξίην βαζκφ. 218 Ν. 3841/ Βι. άξζξν 13 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 220 Άξζξν 37 παξ. 3 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

85 77 - Γπλαηφηεηα ηνπ δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ λα απηνεμαηξεζεί ζε ππφζεζε, φηαλ ηίζεηαη ελ ακθηβφισ ε ακεξνιεςία ηνπ, αιιά θαη δπλαηφηεηα ησλ δηαδίθσλ λα αηηεζνχλ ηελ εμαίξεζε δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ απφ ζχλζεζε δηθαζηεξίνπ. - Απαγνξεχνληαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο θάζε είδνπο εθδειψζεηο ππέξ πνιηηηθψλ θνκκάησλ. - Απαγνξεχεηαη ε ζπκκεηνρή δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ ζε ηδξχκαηα ή ελψζεηο θαη γεληθά ζε νξγαλψζεηο πνπ έρνπλ θξπθνχο ζθνπνχο ή δξαζηεξηφηεηεο ή επηβάιινπλ ζηα κέιε ηνπο κπζηηθφηεηα. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Η Γηθαηνζύλε ιεηηνπξγεί ζηελ πξάμε αλεπεξέαζηε από αζέκηηνπο εμσηεξηθνύο παξάγνληεο; Ζ πιένλ πξόζθαηε παξέκβαζε πνιηηηθνύ ζην έξγν ηεο Γηθαηνζύλεο είλαη ε έθθξαζε ζηήξημεο αξρεγνύ θόκκαηνο πξνο ππόδηθν γηα εγθιήκαηα δηαθζνξάο. Βαζκνιόγεζε: 25 πσο πξναλαθέξζεθε, ε επηινγή ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ θαηά ηελ είζνδφ ηνπο ζην δηθαζηηθφ ζψκα γίλεηαη κε αμηνθξαηηθά θαη αδηακθηζβήηεηα κέρξη ζήκεξα θξηηήξηα. Ωζηφζν, ην γεγνλφο φηη ε εγεζία ηεο Γηθαηνζχλεο επηιέγεηαη απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην, ζε ζπλδπαζκφ κε παξαδείγκαηα αλψηαησλ δηθαζηψλ, νη νπνίνη κεηά ηελ απνρψξεζή ηνπο απφ ηελ ππεξεζία θαηέιαβαλ πςειφβαζκεο θπβεξλεηηθέο θαη δηνηθεηηθέο ζέζεηο 221, δεκηνπξγεί ελδερνκέλσο εχινγεο ππφλνηεο πεξί ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο Γηθαηνζχλεο, ηδίσο ζηα πςειφηεξα θιηκάθηα, ελψ κε ηνλ ηξφπν απηφλ θαηαιχεηαη θαη ε δηαθεξπζζφκελε ζην χληαγκα δηάθξηζε ησλ εμνπζηψλ 222. πγθεθξηκέλα, αλψηαηνη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, κεηά ηελ απνρψξεζή ηνπο απφ ην ζψκα, αλέιαβαλ επηθεθαιήο Αλεμάξηεησλ Γηνηθεηηθψλ Αξρψλ, θαζψο θαη ζχκβνπινη ζε γξαθεία πνιηηηθψλ. Γπζκελείο κεηαζέζεηο δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ δηελεξγνχληαη θπξίσο εμαηηίαο αλεπάξθεηαο, ππνλνηψλ γηα επηιήςηκεο ζρέζεηο, αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά θαη δεηήκαηα ήζνπο 223. ε θάζε πεξίπησζε, ην γεγνλφο φηη ην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο Γηθαηνζχλεο ζεζπίδεηαη απφ ηελ Κπβέξλεζε, δεκηνπξγεί επθαηξίεο γηα επηιήςηκεο δνζνιεςίεο κεηαμχ ησλ δχν 224. Γηα παξάδεηγκα: 221 Βι. ελδεηθηηθά: Σζαθίξεο Γ., «Σί Ενξκπάο, ηί Παιαηνθξαζζάο», «Σελ παξαίηεζή ηνπ ππέβαιε ν αξραηφηεξνο αληηπξφεδξνο ηνπ ηδ θαη επί ζεηξά εηψλ πξφεδξνο ηνπ Γ Σκήκαηνο», Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Φσηνπνχινπ Β., «15 δηθαζηέο κε δπζκελή κεηάζεζε κέζα ζε έλα ρξφλν», dt= , id= , Μαηζίαο.. «Παξέκβαζε», Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή δηθαηνζχλε δεκφζηνο επηζηεκνληθφο δηάινγνο, 2001.

86 78 - Σηο παξακνλέο δηθψλ πνπ ελδηαθέξνπλ ηελ Κπβέξλεζε, ιφγσ πνιηηηθήο ρξνηάο ή θνκκαηηθνχ θφζηνπο, έρεη ηχρεη λα επέκβνπλ πνιηηηθνί παξάγνληεο, πξνζπαζψληαο λα πξντδεάζνπλ ηελ θνηλή γλψκε. Με ζπλεληεχμεηο, δειψζεηο θαη θάζε είδνπο έκκεζεο παξεκβάζεηο, απνβιέπνπλ ζην λα αζθήζνπλ πίεζε ζηελ θξίζε ησλ δηθαζηψλ, νη νπνίνη έρνπλ ζηα ρέξηα ηνπο ηηο ζρεηηθέο δηθνγξαθίεο 225. Ζ πιένλ πξφζθαηε παξέκβαζε πνιηηηθνχ ζην έξγν ηεο Γηθαηνζχλεο είλαη ε έθθξαζε ζηήξημεο αξρεγνχ θφκκαηνο πξνο ππφδηθν γηα εγθιήκαηα δηαθζνξάο, γεγνλφο πνπ θαηαθξίζεθε έληνλα απφ κεγάιε κεξίδα ηνπ πνιηηηθνχ θφζκνπ ην πιαίζην δηεξεχλεζεο κεγάινπ πνιηηηθνχ ζθαλδάινπ πνπ αθνξνχζε δεκία ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ Γεκνζίνπ ιφγσ αληαιιαγήο αθηλήησλ κεηαμχ ηνπ Γεκνζίνπ θαη κνλήο, δπν Δηζαγγειείο δήισζαλ φηη αλαγθάζζεθαλ λα παξαηηεζνχλ, ιφγσ ησλ πηέζεσλ πνπ δέρζεθαλ απφ ηνπο ηεξαξρηθά πξντζηακέλνπο ηνπο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο κε απνζηνιήο ζηε Βνπιή θαθέινπ, ελψ, ζχκθσλα κε ηνπο παξαηηεζέληεο Δηζαγγειείο, πξνέθππηαλ πνηληθέο επζχλεο πνιηηηθψλ πξνζψπσλ Πξψελ δηθαζηήο δήισζε φηη εθδηψρζεθε απφ ην ζψκα φηαλ απνθάιπςε νηθνλνκηθφ ζθάλδαιν κε θνλδχιηα πνπ πξννξίδνληαλ γηα ζεηζκνπαζείο, ηε ιεηηνπξγία νίθνπ αλνρήο ζηνπο ρψξνπο δηθαζηεξίσλ θαη θινπή ζεκαληηθνχ αξηζκνχ δηθνγξαθηψλ 228. ε νξηζκέλεο εθθξεκείο ελψπηνλ ησλ δηθαζηεξίσλ ππνζέζεηο, ε Κπβέξλεζε θξίλεη φηη ηα δηαθπβεπφκελα δεηήκαηα δελ πξέπεη λα ιπζνχλ απφ ηα δηθαζηήξηα θαη γηα ηνλ ιφγν απηφλ πξνσζεί ηε λνκνζεηηθή ηνπο ξχζκηζε κε δηάηαμε άκεζεο εθαξκνγήο, ζπρλά αλαδξνκηθή ή θαη ςεπδνεξκελεπηηθή. Δπηπιένλ, ε ζπκκεηνρή δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ ζε εμσδηθαζηηθά έξγα (επηηξνπέο, ζπκβνχιηα, θιπ., ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ππνζέζεηο δηαηηεζίαο) αληελδείθλπηαη. Σνχην δηφηη ρξεζηκεχεη πνιιέο θνξέο γηα ηελ θάιπςε παξαλνκηψλ ησλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ, ηα νπνία νρπξψλνληαη πίζσ απφ ηελ ππνγξαθή ηνπ δηθαζηή, ελψ αλνίγεη θαη δηαχινπο επηθνηλσλίαο ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ κε πνηθίινπο παξάγνληεο ηεο Γηνίθεζεο, πνιηηηθνχο θαη ππεξεζηαθνχο, νη νπνίνη ελίνηε επηδηψθνπλ λα ρεηξαγσγήζνπλ ηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο 229. Ηδηαίηεξα επηθίλδπλε γηα ην θχξνο, αιιά θαη γηα ηελ εζηθή αθεξαηφηεηα θαη ηελ θνηλσληθή παξάζηαζε ησλ δηθαζηψλ, είλαη θαη ε άζθεζε απφ απηνχο θαζεθφλησλ δηαηηεηή ή επηδηαηηεηή ζε ηδησηηθέο δηαθνξέο, θαη κάιηζηα κε 225 Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο απφ ηε ζθνπηά ηνπ πνιίηε, 2009, ζει htm Βι. ελδεηθηηθά: «Παξαηηήζεθαλ 2 Δηζαγγειείο γηα ην ζθάλδαιν Βαηνπεδίνπ» (ζπιινγή δεκνζηεπκάησλ εθεκεξίδσλ), «Μαξία Μαξγαξίηε. Γηθαζηηθφ ζθάλδαιν ζηα Γηάλλελα», Δηαηξεία Γηθαζηηθψλ Μειεηψλ, «Πφξηζκα Ηνπιίνπ 1993: Αλαζεσξεηέεο δηαηάμεηο ηνπ πληάγκαηνο σο πξνο ηε δηθαζηηθή εμνπζία»,

87 79 ακνηβή. Αλ θαη ε δηαηηεζία δελ απνηειεί κία επξέσο δηαδεδνκέλε πξαθηηθή ζηελ Διιάδα, σζηφζν, ε δηαζχλδεζε κε ηδησηηθά ζπκθέξνληα ελίνηε παλίζρπξα, ε δεκηνπξγία ζρέζεσλ κε θνξείο ηέηνησλ ζπκθεξφλησλ ζε βάζε ακηγψο νηθνλνκηθή, ε πξνζδνθία λέσλ δηαηηεζηψλ θαη ε επγλψκσλ δηάζεζε έλαληη ησλ νηνλεί πειαηψλ, είλαη ζηνηρεία πνπ ζπλεγνξνχλ έληνλα ππέξ ηεο απνρήο ησλ ελ ελεξγεία δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ απφ δηαηηεηηθά έξγα νπνηαζδήπνηε κνξθήο 230. εκεηψλεηαη, ηέινο, φηη ην ηδ έθξηλε σο αληηζπληαγκαηηθή, βάζεη ηεο αξρήο ηεο δηάθξηζεο ησλ εμνπζηψλ, ηε δηάηαμε ηνπ λφκνπ πνπ πξνβιέπεη, αλαθνξηθά κε ηελ επηινγή ηεο εγεζίαο ησλ αλσηάησλ δηθαζηεξίσλ, αθξφαζε ησλ ππνςήθησλ αλψηαησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ ελψπηνλ ηεο Γηάζθεςεο ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο 231, ελψ ν Άξεηνο Πάγνο έθξηλε σο αληηζπληαγκαηηθή ηε δηάηαμε ηνπ Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο πνπ πξνβιέπεη ηε δπλαηφηεηα θιήζεο ελψπηνλ ησλ επηθεθαιήο ηεο Γηθαηνζχλεο, πξνθεηκέλνπ λα ελεκεξσζεί ε Βνπιή γηα δεηήκαηα ηεο Γηθαηνζχλεο 232. Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ πξόζβαζε ηνπ θνηλνύ ζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην έξγν ηεο Γηθαηνζύλεο; Βαζκνιόγεζε: 50 Οη δηνξηζκνί, κεηαζέζεηο θαη απνκαθξχλζεηο δηθαζηψλ πξνβιέπεηαη φηη πξέπεη λα δεκνζηεχνληαη ππνρξεσηηθά ζην Φχιιν Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο (ΦΔΚ) 233. χκθσλα κε ην χληαγκα, νη ζπλεδξηάζεηο ησλ δηθαζηεξίσλ είλαη δεκφζηεο, εθηφο αλ ην δηθαζηήξην θξίλεη κε απφθαζή ηνπ φηη ε δεκνζηφηεηα πξφθεηηαη λα είλαη επηβιαβήο γηα ηα ρξεζηά ήζε ή φηη ζπληξέρνπλ εηδηθνί ιφγνη πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθήο ή νηθνγελεηαθήο δσήο ησλ δηαδίθσλ 234. Οη δηθαζηηθέο απνθάζεηο θαη ηα ινηπά ζρεηηθά έγγξαθα ζεσξνχληαη δεκφζηα έγγξαθα. Πέξαλ ησλ αλσηέξσ, ε Γηθαηνζχλε δελ ππνρξενχηαη λα παξέρεη ζε ηαθηή βάζε απνινγηζκφ ηνπ έξγνπ, ηεο νηθνλνκηθήο δηαρείξηζήο ηεο θιπ. Οη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ππνρξενχληαη λα δειψλνπλ ζε εηήζηα βάζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπο, θαζψο θαη γηα ηξία έηε κεηά ηελ απνρψξεζή ηνπο 230 Δηαηξεία Γηθαζηηθψλ Μειεηψλ, «Πφξηζκα Ηνπιίνπ 1993: Αλαζεσξεηέεο δηαηάμεηο ηνπ πληάγκαηνο σο πξνο ηε δηθαζηηθή εμνπζία», Βι. ελδεηθηηθά: «Αληηζπληαγκαηηθή ε αιιαγή ηνπ ηξφπνπ επηινγήο δηθαζηψλ απφ ην ηδ», =display&sid=10027, Βι. ελδεηθηηθά: «Βαζαίλεη ην ξήγκα δηθαζηψλ-θπβέξλεζεο», Άξζξν 5 λ. 3469/ Άξζξν 93 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

88 80 απφ ην δηθαζηηθφ ζψκα, ηελ πεξηνπζηαθή ηνπο θαηάζηαζε (ην ιεγφκελν «πφζελ έζρεο») 235. Οη ελ ιφγσ δειψζεηο ειέγρνληαη απφ ηελ Αξρή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο θαη Διέγρνπ ησλ Γειψζεσλ Πεξηνπζηαθήο Καηάζηαζεο. Ωζηφζν, δελ πξνβιέπεηαη ε δεκνζηνπνίεζε ησλ δειψζεσλ απηψλ. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) ηελ πξάμε ην θνηλό έρεη πξόζβαζε ζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην έξγν ηεο Γηθαηνζύλεο; Βαζκνιόγεζε: 25 Οη δηνξηζκνί, κεηαζέζεηο θαη απνκαθξχλζεηο δηθαζηψλ, πέξαλ ηεο δεκνζίεπζήο ηνπο ζην ΦΔΚ, ζπλήζσο αλαδεκνζηεχνληαη θαη ζηνλ ηχπν, απφ φπνπ ν θαζέλαο κπνξεί λα πιεξνθνξεζεί ηα ζρεηηθά. Ζ πιηθνηερληθή ππνδνκή ησλ δηθαζηεξίσλ σο έρεη ζήκεξα δελ δηεπθνιχλεη ηελ άκεζε θαη έγθαηξε πξφζβαζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ θαη ηνπ θνηλνχ ζηηο δηθαζηηθέο απνθάζεηο θαη ηα ινηπά ζρεηηθά έγγξαθα (ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ λνκηκνπνηείηαη ε πξφζβαζή ηνπο, ιφγσ θαη ηεο αλάγθεο πξνζηαζίαο ησλ επαίζζεησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ). πγθεθξηκέλα, παξαηεξνχληαη, κεηαμχ άιισλ, αηειείσηεο νπξέο ζηηο γξακκαηείεο ιφγσ αλεπαξθνχο ηερλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ θαη πξνζσπηθνχ, θαζπζηεξήζεηο ζηελ θαζαξνγξάθεζε απνθάζεσλ, θιπ. Ωζηφζν, απηφ πνπ θαζηζηά ηδηαηηέξσο δπζρεξείο ηελ έξεπλα θαη ηελ εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ, είλαη ε κε δεκνζίεπζε αλά ηαθηά δηαζηήκαηα ηνπ απνινγηζκνχ ηνπ έξγνπ ηεο Γηθαηνζχλεο, ζρεηηθψλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ, θιπ., δεδνκέλνπ φηη δελ είλαη ππνρξεσηηθή. Μφλνλ απνζπαζκαηηθά, νξηζκέλα απφ ηα κεγάια δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο ελδέρεηαη λα δεκνζηνπνηήζνπλ ζηαηηζηηθά ζηνηρεία θαη ινηπέο πιεξνθνξίεο γηα ην έξγν ηνπο 236. Με εμαίξεζε ηα αλψηαηα δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο, ηα νπνία δηαηεξνχλ ηζηνζειίδεο, κε πεξηνξηζκέλεο σζηφζν πιεξνθνξίεο, ηα ππφινηπα δηθαζηήξηα δελ δηαζέηνπλ ηζηνζειίδεο. Σνχην έρεη σο απνηέιεζκα, κεηαμχ άιισλ, λα δίλεηαη δεκνζηφηεηα κφλν ζε δηθαζηηθέο απνθάζεηο πνπ έρνπλ αθαδεκατθφ ελδηαθέξνλ, κέζσ ηνπ ζρνιηαζκνχ ηνπο ζε λνκηθά πεξηνδηθά 237. Σέινο, αλαθνξηθά κε ηνλ έιεγρν ησλ δειψζεσλ πεξί «πφζελ έζρεο» ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ, επηζεκαίλεηαη φηη ηνχηνο απνδεηθλχεηαη πιεκκειήο εθ ηνπ απνηειέζκαηνο. Καζφζνλ, εάλ ν έιεγρνο απηφο δηελεξγνχληαλ κε 235 Ν. 3213/ Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

89 81 νπζηαζηηθφ ηξφπν, ζα είρε απνθαιπθζεί λσξίηεξα ε δξάζε επίνξθσλ δηθαζηψλ, νη νπνίνη θαηά θαηξνχο ελεπιάθεζαλ ζε ζθάλδαια δηαθζνξάο 238. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν επί ηεο Γηθαηνζύλεο; Βαζκνιόγεζε: 50 Ο Τπνπξγφο Γηθαηνζχλεο αζθεί επνπηεία ζηε δηνίθεζε ηεο Γηθαηνζχλεο 239. ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγείνπ Γηθαηνζχλεο αλήθεη θαη ε έθδνζε γεληθψλ ελεκεξσηηθψλ νδεγηψλ πξνο ηηο εηζαγγειίεο, ζε ζρέζε κε ηελ εθαξκνγή ησλ λνκηθψλ κέζσλ πνπ ζεζπίδνληαη ζην πιαίζην ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη αθνξνχλ ζηε δηθαζηηθή ζπλεξγαζία ησλ θξαηψλ-κειψλ ζηνπο ηνκείο ηεο πξφιεςεο θαη θαηαπνιέκεζεο ηνπ νξγαλσκέλνπ εγθιήκαηνο, ηεο εκπνξίαο θαη δηαθίλεζεο λαξθσηηθψλ ηεο δηεζλνχο ηξνκνθξαηίαο, ηεο ζχζηαζεο ζπκκνξηψλ θαη εγθιεκαηηθψλ νξγαλψζεσλ γηα ηε δηάπξαμε αλζξσπνθηνληψλ, ηεο εκπνξίαο αλζξψπσλ θαη ησλ εγθιεκάησλ θαηά παηδηψλ, ηεο λνκηκνπνίεζεο εζφδσλ απφ παξάλνκεο δξαζηεξηφηεηεο, ησλ εγθιεκάησλ κε ρξήζε κέζσλ πςειήο ηερλνινγίαο θαη ηνπ δηεζλνχο νηθνλνκηθνχ εγθιήκαηνο. Με ηε ζεηξά ηνπο, ηα δηθαζηήξηα επνπηεχνληαη απφ ηνλ θαηά λφκν αξκφδην δηθαζηηθφ ιεηηνπξγφ 240. Ζ ελ ιφγσ επνπηεία ζπλίζηαηαη ζηελ επίβιεςε θαη ηελ έθδνζε γεληθψλ νδεγηψλ γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ησλ ππεξεζηψλ ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ εηζαγγειηψλ. Οπνηαδήπνηε νδεγία, ζχζηαζε ή ππφδεημε 238 Βι. ελδεηθηηθά: «Σν ληφκηλν ησλ απνθαιχςεσλ γηα ην παξαδηθαζηηθφ θχθισκα», _02/11/2005_137677, «Ολφκαηα έθπιεμε ζην λέν παξαδηθαζηηθφ θχθισκα», «Παξαδηθαζηηθφ θχθισκα: θαηαδίθε Μπνπξκπνχιηα θαη Καινχζε κε ζεκαληηθή κείσζε ησλ αξρηθψλ πνηλψλ», «Γηθαζηηθφ ζθάλδαιν ζηελ Κέξθπξα», Άξζξα 19 Κψδηθα Οξγαληζκνχ Γηθαζηεξίσλ θαη Καηάζηαζεο Γηθαζηηθψλ Λεηηνπξγψλ (ΚΟΓΚΓΛ). 240 πγθεθξηκέλα: Ο Πξφεδξνο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο αζθεί επνπηεία ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα φιεο ηεο ρψξαο, ζηε Γεληθή Δπηηξνπεία ηεο Δπηθξαηείαο ησλ ηαθηηθψλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ζηηο γξακκαηείεο ηνπο. Ο Πξφεδξνο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ αζθεί επνπηεία ζηα πνιηηηθά θαη πνηληθά δηθαζηήξηα φιεο ηεο ρψξαο θαη ζηηο γξακκαηείεο ηνπο. Ο εηζαγγειέαο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ αζθεί επνπηεία ζηηο εηζαγγειίεο φιεο ηεο Υψξαο θαη ζηηο γξακκαηείεο ηνπο. Ο γεληθφο επίηξνπνο ηεο επηθξαηείαο ησλ ηαθηηθψλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ αζθεί επνπηεία ζηα δηθαζηήξηα απηά θαη ζηηο γξακκαηείεο ηνπο. Ο πξφεδξνο ηνπ ζπκβνπιίνπ ή ν δηθαζηήο πνπ δηεπζχλεη ην εθεηείν αζθεί επνπηεία ζηα δηθαζηήξηα ηεο πεξηθέξεηαο ηνπ εθεηείνπ θαη ζηηο γξακκαηείεο ηνπο. Ο εηζαγγειέαο πνπ δηεπζχλεη ηελ εηζαγγειία εθεηψλ αζθεί επνπηεία ζηηο εηζαγγειίεο θαη ζηηο γξακκαηείεο ηεο πεξηθέξεηάο ηεο. Ο πξφεδξνο ηνπ ζπκβνπιίνπ ή ν δηθαζηήο πνπ δηεπζχλεη ην πξσηνδηθείν αζθεί επνπηεία ζηα δηθαζηήξηα ηεο πεξηθέξεηαο ηνπ πξσηνδηθείνπ θαη ζηηο γξακκαηείεο ηνπ. Ο εηζαγγειέαο πνπ δηεπζχλεη ηελ εηζαγγειία πξσηνδηθψλ αζθεί επνπηεία ζηνπο αλαθξηηηθνχο ππαιιήινπο, δεκφζηνπο θαηήγνξνπο, ζπκβνιαηνγξάθνπο, θχιαθεο κεηαγξαθψλ, ππνζεθψλ, θηεκαηνινγίσλ, λενινγίσλ θαη ππνζεθνινγίσλ πινίσλ θαη αεξνζθαθψλ, ιεμηάξρνπο, ππαιιήινπο θαη επηκειεηέο ηεο εηζαγγειίαο πξσηνδηθψλ θαη ζηνπο άκηζζνπο δηθαζηηθνχο επηκειεηέο.

90 82 ζε δηθαζηηθφ ιεηηνπξγφ γηα νπζηαζηηθφ ή δηθνλνκηθφ ζέκα ζε ζπγθεθξηκέλε ππφζεζε ή θαηεγνξία ππνζέζεσλ, είλαη αλεπίηξεπηε θαη ζπληζηά πεηζαξρηθφ αδίθεκα. Σν χληαγκα νξίδεη φηη θάζε δηθαζηηθή απφθαζε πξέπεη λα είλαη εηδηθά θαη εκπεξηζηαησκέλα αηηηνινγεκέλε θαη λα απαγγέιιεηαη ζε δεκφζηα ζπλεδξίαζε. Ζ γλψκε ηεο κεηνςεθίαο δεκνζηεχεηαη ππνρξεσηηθά 241. Απνθάζεηο πνπ πάζρνπλ σο πξνο ηελ αηηηνινγία ηνπο δχλαληαη λα αλαηξαπνχλ θαηφπηλ άζθεζεο ησλ πξνβιεπφκελσλ ελδίθσλ κέζσλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε αγσγή θαθνδηθίαο 242. Οη δηθαζηέο δχλαληαη λα ππνζηνχλ πεηζαξρηθέο θπξψζεηο ή αθφκα θαη λα παξαπεκθζνχλ ελψπηνλ ησλ πνηληθψλ δηθαζηεξίσλ γηα παξάβαζε θαζήθνληνο. Καηαγγειίεο θαηά δηθαζηψλ δχλαληαη λα ειεγρζνχλ θαη απφ ηα φξγαλα επηζεψξεζεο ηεο Γηθαηνζχλεο 243, ηα νπνία απνηεινχληαη απφ δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο. Σα ελ ιφγσ φξγαλα δηελεξγνχλ ηφζν ηαθηηθνχο φζν θαη έθηαθηνπο ειέγρνπο ζην έξγν θαη ην ήζνο ησλ δηθαζηψλ. Ζ πεηζαξρηθή εμνπζία ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο 244, απφ ην βαζκφ ηνπ αξενπαγίηε ή αληεηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ θαη πάλσ, ή ζηνπο αληίζηνηρνπο κε απηνχο, αζθείηαη απφ αλψηαην πεηζαξρηθφ ζπκβνχιην. Σελ πεηζαξρηθή αγσγή εγείξεη ν Τπνπξγφο Γηθαηνζχλεο. Σν Αλψηαην Πεηζαξρηθφ πκβνχιην ζπγθξνηείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, σο Πξφεδξφ ηνπ, απφ δχν Αληηπξνέδξνπο ή πκβνχινπο ηεο Δπηθξάηεηαο, δχν Αληηπξνέδξνπο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ ή Αξενπαγίηεο, δχν αληηπξνέδξνπο ή πκβνχινπο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ θαη δχν ηαθηηθνχο θαζεγεηέο λνκηθψλ καζεκάησλ ησλ λνκηθψλ ζρνιψλ ησλ παλεπηζηεκίσλ ηεο ρψξαο, σο κέιε. Κάζε θνξά πνπ ην πκβνχιην θαιείηαη λα απνθαζίζεη γηα ελέξγεηα ή παξάιεηςε κέινπο αλψηαηνπ δηθαζηεξίνπ, εηζαγγειέα, ή επηηξφπνπ, απνθιείνληαη απφ ηε ζχλζεζή ηνπ ηα κέιε πνπ αλήθνπλ ζην νηθείν δηθαζηήξην. Δθφζνλ πξφθεηηαη γηα πεηζαξρηθή δίσμε θαηά κειψλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ζην Αλψηαην Πεηζαξρηθφ πκβνχιην πξνεδξεχεη ν Πξφεδξνο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ. Ζ πεηζαξρηθή εμνπζία ζηνπο ινηπνχο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο αζθείηαη ζε πξψην θαη δεχηεξν βαζκφ απφ ζπκβνχιηα πνπ ζπγθξνηνχληαη κε θιήξσζε 241 Άξζξν 93 παξ. 3 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 242 Άξζξν 99 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο: Αγσγέο θαθνδηθίαο θαηά δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ δηθάδνληαη, φπσο λφκνο νξίδεη, απφ εηδηθφ δηθαζηήξην πνπ ζπγθξνηείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, σο Πξφεδξφ ηνπ, θαη απφ έλα ζχκβνπιν ηεο Δπηθξαηείαο, έλαλ αξενπαγίηε, έλαλ ζχκβνπιν ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, δχν ηαθηηθνχο θαζεγεηέο λνκηθψλ καζεκάησλ ησλ λνκηθψλ ζρνιψλ ησλ παλεπηζηεκίσλ ηεο ρψξαο θαη δχν δηθεγφξνπο, κέιε ηνπ Αλψηαηνπ Πεηζαξρηθνχ πκβνπιίνπ ησλ δηθεγφξσλ, σο κέιε, νη νπνίνη νξίδνληαη κε θιήξσζε. Απφ ηα κέιε ηνπ εηδηθνχ δηθαζηεξίνπ εμαηξείηαη θάζε θνξά εθείλν πνπ αλήθεη ζην ζψκα ή ηνλ θιάδν ηεο δηθαηνζχλεο γηα ελέξγεηα ή παξάιεηςε ιεηηνπξγψλ ηνπ νπνίνπ θαιείηαη λα απνθαλζεί ην δηθαζηήξην. Δθφζνλ πξφθεηηαη γηα αγσγή θαθνδηθίαο θαηά κέινπο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο ή ιεηηνπξγψλ ησλ ηαθηηθψλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ, ζην εηδηθφ απηφ δηθαζηήξην πξνεδξεχεη ν Πξφεδξνο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ. Γελ απαηηείηαη άδεηα γηα λα εγεξζεί αγσγή θαθνδηθίαο. 243 Άξζξα Κψδηθα νξγαληζκνχ δηθαζηεξίσλ θαη θαηάζηαζεο δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ (ΚΟΓΚΓΛ). 244 Άξζξν 91 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο

91 83 απφ ηαθηηθνχο δηθαζηέο. Σελ πεηζαξρηθή αγσγή εγείξεη θαη ν Τπνπξγφο ηεο Γηθαηνζχλεο. Οη σο άλσ πεηζαξρηθέο απνθάζεηο δελ πξνζβάιινληαη ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ελψ νη θπξψζεηο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηηο πεηζαξρηθέο παξαβάζεηο ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ πεξηιακβάλνπλ έσο θαη ηελ απνπνκπή ηνπο απφ ην δηθαζηηθφ ζψκα. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρεηαη ζηελ πξάμε απνηειεζκαηηθά ε Γηθαηνζύλε; Βαζκνιόγεζε: 25 Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ είλαη εηδηθά εκπεξηζηαησκέλεο θαη αηηηνινγεκέλεο, ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ λφκνπ 245. Οη θπξψζεηο πνπ επηβάιινληαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο δελ αθνξνχλ ζπλήζσο ειιηπή αηηηνινγία απνθάζεσλ. Δπίζεο, νκαιά ιεηηνπξγνχλ ζην ειιεληθφ δηθαηνδνηηθφ ζχζηεκα θαη νη δηαδηθαζίεο ελζηάζεσλ θαη εθέζεσλ. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ επηβάιινληαη θπξψζεηο ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο (θπξίσο ιφγσ ππνλνηψλ γηα επηιήςηκεο ζρέζεηο, αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά θαη ήζνο), ην θαηλφκελν πνπ παξαηεξείηαη είλαη κεγαιχηεξε ζπρλφηεηα πεηζαξρηθψλ πνηλψλ, ζε αληηδηαζηνιή κε θαηαδηθαζηηθέο απνθάζεηο ηνπ δηθαζηεξίνπ θαθνδηθίαο θαη ησλ πνηληθψλ δηθαζηεξίσλ. Σνχην γελλά εχινγα εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην εάλ ν ηξφπνο απηφο απνζθνπεί ζηε ζπγθάιπςε παξαβάζεσλ, δεδνκέλνπ φηη ε πεηζαξρηθή δηαδηθαζία είλαη κπζηηθή θαη δηελεξγείηαη απφ ζπλαδέιθνπο ηνπ παξαβάηε, πξνθεηκέλνπ νη θπξψζεηο λα κελ εμαληινχλ ηελ απζηεξφηεηα ηνπ λφκνπ 246. Γελ δχλαληαη βέβαηα λα απνθιεηζζνχλ θαη νη πεξηπηψζεηο φπνπ νη αγσγέο θαθνδηθίαο απνηεινχλ κέζν ζηξεςνδηθίαο, ην νπνίν απνβιέπεη ζε ηδηνηειείο ζθνπηκφηεηεο θαη ελ ηέιεη ζε δηαθπγή απφ ηε ζπάζε ηεο Γηθαηνζχλεο 247. εκεηψλεηαη φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα ε Διιάδα έρεη ηαιαληζζεί απφ ζθάλδαια ζηα νπνία ήηαλ αλακεκηγκέλνη θαη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί 248. ηηο ελ ιφγσ ππνζέζεηο νη εκπιεθφκελνη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ππέπεζαλ ζε παξάβαζε θαζήθνληνο, ελψ θάπνηνη εμ απηψλ επίζεο δσξνδνθήζεθαλ, φπσο πξνέθπςε 245 Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Μπέεο Κ., «Με αθνξκή ηελ πξφζθαηε δίσμε εηξελνδίθε. Αδπλακίεο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην ησλ δηθαζηψλ», articles.php?.s=3&mid=1096&mnu=1&id= Ρίδνο Κ., Πξφεδξνο ε.η. ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Σν ληφκηλν ησλ απνθαιχςεσλ γηα ην παξαδηθαζηηθφ θχθισκα», _02/11/2005_137677, «Ολφκαηα έθπιεμε ζην λέν παξαδηθαζηηθφ θχθισκα», «Παξαδηθαζηηθφ θχθισκα: θαηαδίθε Μπνπξκπνχιηα θαη Καινχζε κε ζεκαληηθή κείσζε ησλ αξρηθψλ πνηλψλ», «Γηθαζηηθφ ζθάλδαιν ζηελ Κέξθπξα»,

92 84 απφ ηνλ έιεγρν ηνπ «πφζελ έζρεο» ηνπο. Οη επίνξθνη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ηηκσξήζεθαλ ελ ηέιεη κε πνιπεηή θπιάθηζε. Μνιαηαχηα, ην γεγνλφο φηη ηα ζθάλδαια απηά ιάκβαλαλ ρψξα γηα αξθεηφ δηάζηεκα πξηλ απνθαιπθζνχλ, εγείξεη εξσηεκαηηθά αλαθνξηθά κε ηελ πνηφηεηα ηνπ ειέγρνπ ηεο Γηθαηνζχλεο. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αθεξαηόηεηα ησλ δηθαζηώλ; Βαζκνιόγεζε: 50 ηελ πεξίπησζε ηεο Γηθαηνζχλεο, δεηήκαηα αθεξαηφηεηαο ησλ δηθαζηψλ δελ επαθίεληαη κφλν ζηνλ πεηζαξρηθφ θψδηθα, αιιά ξπζκίδνληαη απφ ην ίδην ην χληαγκα θαη ην λφκν, φπνπ πξνβιέπνληαη ξεηψο θαη αλαιπηηθψο ηα θσιχκαηα, ηα αζπκβίβαζηα θαη ηα ζεκειηψδε θαζήθνληα ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ 249. Μεηαμχ άιισλ πξνβιέπνληαη ηα εμήο: - Οη δηθαζηέο θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο ππφθεηληαη κφλν ζην χληαγκα θαη ζηνπο λφκνπο θαη ζε θακία πεξίπησζε δελ ππνρξενχληαη λα ζπκκνξθψλνληαη κε δηαηάμεηο πνπ έρνπλ ηεζεί θαηά θαηάιπζε ηνπ πληάγκαηνο. - Ο δηθαζηηθφο ιεηηνπξγφο νθείιεη λα ηεξεί ερεκχζεηα γηα ηα απφξξεηα πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο, θαζψο θαη γηα γεγνλφηα ή πιεξνθνξίεο πνπ γλσξίδεη απφ ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ ή ιφγσ ηεο ηδηφηεηάο ηνπ. - Απαγνξεχεηαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο λα παξέρνπλ θάζε άιιε κηζζσηή ππεξεζία θαζψο θαη λα αζθνχλ νπνηνδήπνηε επάγγεικα (πιελ ησλ ξεηψο πξνβιεπνκέλσλ εμαηξέζεσλ). - Απαγνξεχεηαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο ε ζπκκεηνρή ζηελ Κπβέξλεζε. - Γηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, ππάιιεινη ηεο γξακκαηείαο ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ εηζαγγειηψλ, θαζψο θαη δηθεγφξνη δελ επηηξέπεηαη λα ζπκπξάηηνπλ ζηελ ίδηα δηαδηθαζηηθή πξάμε ή ελέξγεηα, αλ είλαη ζχδπγνη ή έρνπλ ζπγγέλεηα αίκαηνο ή αγρηζηείαο κέρξη θαη ηνλ ηξίην βαζκφ. - Γπλαηφηεηα ηνπ δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ λα απηνεμαηξεζεί ζε ππφζεζε, φηαλ ηίζεηαη ελ ακθηβφισ ε ακεξνιεςία ηνπ, αιιά θαη δπλαηφηεηα ησλ δηαδίθσλ λα αηηεζνχλ ηελ εμαίξεζε δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ απφ ζχλζεζε δηθαζηεξίνπ. - Απαγνξεχνληαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο θάζε είδνπο εθδειψζεηο ππέξ πνιηηηθψλ θνκκάησλ. 249 Βι. ελδεηθηηθά: Άξζξν 87, 89 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξα 8, 40,41, 42 ΚΟΓΚΓΛ.

93 85 - Απαγνξεχεηαη ε ζπκκεηνρή δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ ζε ηδξχκαηα ή ελψζεηο θαη γεληθά ζε νξγαλψζεηο πνπ έρνπλ θξπθνχο ζθνπνχο ή δξαζηεξηφηεηεο ή επηβάιινπλ ζηα κέιε ηνπο κπζηηθφηεηα. Οη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ππφθεηληαη ζε θσιχκαηα εληνπηφηεηαο, αλαθνξηθά κε ηνλ ηφπν ππεξεζίαο ηνπο. Ωζηφζν, ε κε πξφβιεςε απαγφξεπζεο ζρεηηθά κε ηελ θαηάιεςε ζέζεσλ ζηνλ ηδησηηθφ ή ην δεκφζην ηνκέα κεηά ηελ απνρψξεζε ησλ δηθαζηψλ απφ ην ζψκα, ηξαπκαηίδεη ηελ αμηνπηζηία ηνπ ζεζκνχ ηεο Γηθαηνζχλεο. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ησλ δηθαζηώλ; Βαζκνιόγεζε: 50 Καηά ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία, ήηνη απφ ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηεο Δζληθήο ρνιήο Γηθαζηψλ θαη εθεμήο, νη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί επηκνξθψλνληαη ζε δεηήκαηα δενληνινγίαο θαη ζπκπεξηθνξάο 250. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη δηάδηθνη θάλνπλ ρξήζε ηνπ δηθαηψκαηφο ηνπο λα δεηήζνπλ ηελ εμαίξεζε δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ απφ ηε ζχλζεζε δηθαζηεξίνπ, φηαλ ππάξρνπλ ππφλνηεο κεξνιεςίαο θαη ν δηθαζηήο δελ έρεη απηνεμαηξεζεί. Σα ελ ιφγσ αηηήκαηα ησλ δηαδίθσλ ηθαλνπνηνχληαη ζπλήζσο απφ ην δηθαζηήξην 251. Δπίζεο, φπσο πξναλαθέξζεθε, ην γεγνλφο φηη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί πνπ παξέβαηλαλ ην θαζήθνλ ηνπο θαη ρξεκαηίδνληαλ θαη εμαθνινχζεζε, δελ εληνπίζζεθαλ εγθαίξσο, εγείξεη εξσηεκαηηθά γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ ειέγρνπ ηεο αθεξαηφηεηαο ησλ δηθαζηψλ 252. Oη πθηζηάκελεο ζπλζήθεο δελ επηηξέπνπλ ζηε πξάμε ην αλακελφκελν νπζηαζηηθφ έξγν ηεο επηζεψξεζεο ιφγσ ηεο έθηαζήο ηνπ. Δηδηθφηεξα, κηθξφο αξηζκφο επηζεσξεηψλ θαιείηαη λα ειέγμεη κεγάιν αξηζκφ δηθαζηψλ, νη νπνίνη ππεξεηνχλ ζε κεγάιν αξηζκφ δηθαζηεξίσλ πνπ βξίζθνληαη δηάζπαξηα αλά ηελ Διιάδα 253. Οη έιεγρνη γίλνληαη δεηγκαηνιεπηηθά θαη, ελίνηε, φρη νπζηαζηηθά 254, ρσξίο λα ιακβάλνληαη κέηξα, κε απνηέιεζκα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζηαδηνδξνκίαο ησλ δηθαζηψλ λα δηαγηγλψζθνληαη πξνβιήκαηα φζνλ αθνξά ζηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο ηνηρεία αλαθνξηθά κε ηε ζπρλφηεηα θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο ελ ιφγσ εθπαίδεπζεο δελ ππάξρνπλ δηαζέζηκα. 251 Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Δηαηξεία Γηθαζηηθψλ Μειεηψλ, «Πφξηζκα 2005: Γηαπηζηψζεηο θαη ζπκπεξάζκαηα απφ ηελ επηζεψξεζε ησλ δηθαζηεξίσλ», Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

94 86 Έιεγρνο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο Διέγρεη απνηειεζκαηηθά ε Γηθαηνζύλε ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία; Βαζκνιόγεζε: 25 Οη πξάμεηο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, επηθεθαιήο ηεο νπνίαο είλαη ε Κπβέξλεζε, ειέγρνληαη κεηαμχ άιισλ θαη απφ ηα δηθαζηήξηα 256, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ αλαθνξηθά κε ηνλ έιεγρν ηεο νηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο 257. Σα δηθαζηήξηα εθδίδνπλ ζσξεία απνθάζεσλ κε ηηο νπνίεο αθπξψλνληαη πξάμεηο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ωζηφζν, δελ ππάξρεη πάληνηε ε πνιηηηθή βνχιεζε γηα άκεζε ζπκκφξθσζε κε ηηο ελ ιφγσ δηθαζηηθέο απνθάζεηο. Ζ Διιάδα βξέζεθε πνιιέο θνξέο εγθαινχκελε ελψπηνλ ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαζηεξίνπ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ γηα κε εθηέιεζε δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ 258, ελψ θαη ν πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε έρεη θαηαγξάςεη πιήζνο αλεθηέιεζησλ απνθάζεσλ 259. Αλαζηαιηηθφ παξάγνληα ζηελ άκεζε ζπκκφξθσζε ηνπ Γεκνζίνπ κε ηηο δηθαζηηθέο απνθάζεηο απνηεινχλ θαη ηα πξνλφκηα πνπ απνιακβάλεη ην Γεκφζην ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε, φπσο π.ρ. κεγαιχηεξεο πξνζεζκίεο, επκελέζηεξεο δηαδηθαζίεο, εθηειεζηφηεηα δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ πνπ ζηξέθνληαη θαηά ηνπ Γεκνζίνπ κφλνλ αθνχ θαηαζηνχλ ακεηάθιεηεο, απαγφξεπζε ηεο αλαγθαζηηθήο θαηάζρεζεο θαηά ηνπ Γεκνζίνπ θ.α. 260 Ακθίβνιν είλαη φκσο, θαηά πφζν είλαη ακεξφιεπηε θαη απνηειεζκαηηθή ε Γηθαηνζχλε φηαλ ε θξίζε ηεο αθνξά πςειφβαζκα θπβεξλεηηθά ζηειέρε, δεδνκέλνπ φηη νη πξφεδξνη ησλ αλψηαησλ δηθαζηεξίσλ επηιέγνληαη απφ ηελ Κπβέξλεζε, ρσξίο αηηηνιφγεζε, κε θνκκαηηθά ζπλήζσο θξηηήξηα, ελψ θαη ην πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο ξπζκίδεηαη απφ ηελ Κπβέξλεζε. Ο δε Τπνπξγφο Γηθαηνζχλεο δχλαηαη κεηαμχ άιισλ λα δηαηάμεη ηελ πεηζαξρηθή δίσμε δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ. Δπηπιένλ, αλαθνξηθά κε ηελ πνηληθή επζχλε φζσλ δηαηεινχλ ή δηεηέιεζαλ κέιε ηεο Κπβέξλεζεο ή Τθππνπξγνί, πξνβιέπεηαη φηη ε δίσμε, αλάθξηζε, πξναλάθξηζε ή πξνθαηαξθηηθή εμέηαζή ηνπο γηα πνηληθά αδηθήκαηα πνπ ηέιεζαλ θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, δελ επηηξέπεηαη ρσξίο πξνεγνχκελε άδεηα ηεο Βνπιήο 261, δεδνκέλνπ φηη κφλν ε Βνπιή έρεη ηελ αξκνδηφηεηα λα αζθεί ηε ζρεηηθή δίσμε θαηά ησλ σο άλσ πξνζψπσλ 262. Σν άξζξν 86 ηνπ πληάγκαηνο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ λ. 3126/2003 πεξί «Πνηληθήο επζχλεο ππνπξγψλ», ζέηεη πξνζθφκκαηα ζηελ πνηληθή δίσμε θαηά φζσλ 256 Άξζξα πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 257 Άξζξν 98 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 258 Δλδεηθηηθά: Τπόζεζε Hornsby θαηά Διιάδαο. Μαηζίαο.. «Παξέκβαζε», Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή Γηθαηνζύλε δεκόζηνο επηζηεκνληθόο δηάινγνο, Βι. ελδεηθηηθά: Κίλεζε Πνιηηψλ, Σα πξνλφκηα ηνπ Γεκνζίνπ ζην θξάηνο δηθαίνπ, Άξζξν 86 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 262 Άξζξν 86 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

95 87 δηαηεινχλ ή δηεηέιεζαλ κέιε ηεο Κπβέξλεζεο ή Τθππνπξγνί, δεδνκέλνπ φηη απαηηείηαη πξνεγνχκελε ζπλαίλεζε (απφθαζε) ηεο Βνπιήο, ε νπνία πξέπεη λα δνζεί ην αξγφηεξν έσο ηε ιήμε ηεο δεχηεξεο ηαθηηθήο ζπλφδνπ ησλ εξγαζηψλ ηεο Βνπιήο (πνπ δηαξθεί απφ ηνλ επηέκβξην έσο ηνλ Ηνχλην) πνπ άξρηζε κεηά ηελ ηέιεζε ηνπ αδηθήκαηνο. Γηα λα δνζεί ε ελ ιφγσ ζπλαίλεζε απαηηείηαη απφθαζε κε απφιπηε πιεηνςεθία, θαηφπηλ πξφηαζεο 30 ηνπιάρηζηνλ βνπιεπηψλ. ηελ νπζία, ν ελ ιφγσ ρξνληθφο πεξηνξηζκφο ιεηηνπξγεί σο απνζβεζηηθή πξνζεζκία παξαγξαθήο, δεδνκέλνπ φηη δελ κπνξεί λα απνδνζεί πνηληθή επζχλε ζηα ελ ιφγσ πξφζσπα, παξά κφλν αλ ζπλαηλέζεη ε Βνπιή. Τπήξμαλ πεξηπηψζεηο πνπ δελ απνδφζεθαλ πνηληθέο επζχλεο ζε πνιηηηθά πξφζσπα, ιφγσ εθπλνήο ηεο ελ ιφγσ πξνζεζκίαο 263. Δπηπιένλ, ν ζεζκφο ηεο βνπιεπηηθήο αζπιίαο έρεη πνιιάθηο εθαξκνζζεί θαηαρξεζηηθά απφ ηε Βνπιή, δήηεκα γηα ην νπνίν ε Διιάδα έρεη θαηαδηθαζζεί δηο απφ ην Δπξσπαïθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (παξαβίαζε άξζξνπ 6 παξ. 1 ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ) 264. πγθεθξηκέλα, ζηηο ελ ιφγσ ππνζέζεηο, ε Βνπιή αξλήζεθε λα άξεη ηελ αζπιία βνπιεπηψλ, παξά ην γεγνλφο φηη νη εθθξεκείο ελψπηνλ ηεο Γηθαηνζχλεο δηαθνξέο ήηαλ ηδησηηθήο θχζεο. Αλαθνξηθά κε ηνλ έιεγρν ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ θξάηνπο, ην Διεγθηηθφ πλέδξην (Δ), πνπ απνηειεί κέξνο ηεο Γηθαηνζχλεο, δηελεξγεί, κεηαμχ άιισλ, πξνιεπηηθφ 265 θαη θαηαζηαιηηθφ 266 έιεγρν. Σν ειιεληθφ ζχζηεκα ειέγρνπ ηεο εθηέιεζεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πεξηνξίδεηαη ζηνλ έιεγρν λνκηκφηεηαο θαη θαλνληθφηεηαο, ελψ απέρεη εληειψο απφ ειέγρνπο νηθνλνκηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο 267. Σν Δ δηελεξγεί ειέγρνπο, ηφζν απηεπαγγέιησο, φζν θαη θαηφπηλ θνηλήο ππνπξγηθήο απφθαζεο, ζε ηαθηή βάζε αιιά θαη αηθληδηαζηηθά. Γπλάκεη ηεο ζπληαγκαηηθήο αλαζεψξεζεο ηνπ 2001, ζηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ Δ πξνζηέζεθε θαη ν έιεγρνο ησλ ζπκβάζεσλ δεκνζίσλ έξγσλ, πξνκεζεηψλ θαη ππεξεζηψλ κεγάιεο νηθνλνκηθήο αμίαο. Ωζηφζν, ν έιεγρνο πνπ δηελεξγείηαη εθ κέξνπο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ απνηειεί έλαλ ηππηθφ έιεγρν δηθαζηηθνχ νξγάλνπ, ν νπνίνο ππφθεηηαη ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπ ρξφλνπ θαη ησλ ελ γέλεη δπλαηνηήησλ ηνπ ελ ιφγσ θνξέα, ελψ νη εθζέζεηο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ πνπ θαηαηίζεληαη ζηε Βνπιή δελ ζπδεηνχληαη δηεμνδηθά θαη επί ηεο νπζίαο 268 (βι. θαη ππιψλα «Διεγθηηθφ πλέδξην») 263 Γηεζλήο Γηαθάλεηα, Παξαγξαθή αδηθεκάησλ ζηελ Δπξώπε θαη ζηελ Διιάδα Αληίζηξνθε κέηξεζε γηα ηελ αηηκσξεζία , Τπνζέζεηο βνπιεπηψλ θ.θ. Κ. Σαζνχια (2006) θαη Μ. Απνζηνιάθε (2010). 265 Κεθάιαην Ε εθηειεζηηθνχ ΠΓ 774/ Κεθάιαην Ζ εθηειεζηηθνχ ΠΓ 774/ Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει «Πξνηάζεηο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ: λα βειηησζεί ε απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο», Hellenic Mail,

96 88 Γίσμε ηεο δηαθζνξάο Η Γηθαηνζύλε θαηαπνιεκά ηε δηαθζνξά κέζσ ηεο δίσμεο θαη άιισλ ελεξγεηώλ ηεο; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ Γηθαηνζχλε δηθάδεη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ δίθαηα θαη ακεξφιεπηα ηηο ππνζέζεηο δηαθζνξάο, ελψ παξέρεη θαη δηθαζηηθή ζπλδξνκή ζε πνιιέο ππνζέζεηο κε δηαζπλνξηαθά ζηνηρεία 269. Ωζηφζν, δελ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηνλ φγθν ησλ ππνζέζεσλ, ηελ έθβαζή ηνπο, θιπ., γεγνλφο ην νπνίν επηζεκαίλεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ηνπ ΟΟΑ γηα ηε δηαθζνξά 270. Ζ Γηθαηνζχλε ζπκκεηέρεη ζην δηάινγν γηα κεηαξξπζκίζεηο ζηνπο θφιπνπο ηεο, θπξίσο κέζσ ησλ δηθαζηηθψλ ελψζεσλ, αιιά θαη ηεο Δηαηξείαο Γηθαζηηθψλ Μειεηψλ 271. Ωζηφζν, δελ έρεη αλαιάβεη, φπσο ελδερνκέλσο ζα πεξίκελε θαλείο, δπλακηθέο πξσηνβνπιίεο ζην πεδίν θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο. Πιελ απνζπαζκαηηθψλ θαη κεκνλσκέλσλ ηνπνζεηήζεσλ εθ κέξνπο δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ, δελ έρνπλ παξνπζηαζζεί κέρξη ζήκεξα ζπλνιηθέο θαη εκπεξηζηαησκέλεο πξνηάζεηο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. Δπηπιένλ, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο φπνπ ππάξρνπλ δεκφζηεο θαηαγγειίεο γηα θαηλφκελα αδηαθάλεηαο, ε Γηθαηνζχλε δελ έρεη δξάζεη απηεπάγγειηα, φπσο νθείιεη ζχκθσλα κε ην λφκν 272. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Σαρχηεξε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο κε: ελίζρπζε ηεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο ηεο Γηθαηνζχλεο (θηίξηα, ηερλνινγηθφο εμνπιηζκφο, θιπ.) απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο απινπνίεζε ηνπ δηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο πξνψζεζε ηεο εμσδηθαζηηθήο επίιπζεο δηαθνξψλ (π.ρ. κε δηαηηεζία, δηακεζνιάβεζε θιπ.) κεηαθνξά δηθαζηηθήο χιεο ζηνπο ζπκβνιαηνγξάθνπο κεηαηξνπή δηθαζηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζε δηνηθεηηθέο ζηνρνζεζία θαζηέξσζε θηλήηξσλ Transparency International, Progress Report 2011 Enforcement of the OECD Anti-Bribery Convention, ζει Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

97 89 Αλαβάζκηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηεο Δζληθήο ρνιήο Γηθαζηψλ κε: δηδαζθαιία εμεηδηθεπκέλσλ καζεκάησλ, πξνθεηκέλνπ νη δηθαζηέο λα δχλαληαη λα αληαπνθξηζνχλ ζε ζχγρξνλα δεηήκαηα ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο αγνξάο πξαθηηθή εμάζθεζε ζε δηθαζηήξηα ηεο αιινδαπήο επηηφπηεο επηζθέςεηο ζε ζεκαληηθνχο θνξείο. Αλακφξθσζε ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ θαη ηεο δηαδηθαζίαο επηζεψξεζεο ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ. Θέζπηζε πξαγκαηηθνχ απηνδηνίθεηνπ ηεο Γηθαηνζχλεο - πιήξεο δηαρσξηζκφο ηεο δηθαζηηθήο απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία. Θέζπηζε, κεηαμχ άιισλ, αληηθεηκεληθνχ θαη αδηάβιεηνπ ζπζηήκαηνο επηινγήο ησλ επηθεθαιήο ησλ αλψηαησλ δηθαζηεξίσλ. Αχμεζε ησλ αζπκβίβαζησλ ησλ δηθαζηψλ (π.ρ. θαηάξγεζε ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε επηηξνπέο, δηαηηεζίεο, θιπ.). Θέζπηζε θσιπκάησλ αλαθνξηθά κε ηελ θαηάιεςε ζέζεσλ εθ κέξνπο ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ κεηά ηελ απνρψξεζή απφ ην Γηθαζηηθφ ψκα. Θέζπηζε ππνρξέσζεο ζχληαμεο θαη δεκνζίεπζεο εηήζηαο έθζεζεο απνινγηζκνχ ηεο Γηθαηνζχλεο (κε ζπκπεξίιεςε θαη ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ).

98 90 ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ Γεκόζηνο Σνκέαο Μ.Ο.: 44 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 50 Πόξνη - 50 Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 42 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Δπηκόξθσζε πνιηηώλ 50 Ρόινο 42 πλεξγαζία κε δεκόζηνπο θαη ηδησηηθνύο θνξείο, θαζώο θαη κε ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ, γηα ηελ πξόιεςε θαη θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο Μείσζε ηνπ θηλδύλνπ δηαθζνξάο κέζσ δηαζθάιηζεο ηεο αθεξαηόηεηαο θαηά ηελ αλάζεζε δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ο εθζπγρξνληζκφο θαη ε αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα απνηειεί πάγην αίηεκα ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο. Μφλε ε κείσζε ηνπ κεγέζνπο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα ζηελ Διιάδα δελ απνηειεί παλάθεηα γηα ηε βειηίσζε ηεο απφδνζήο ηνπ θαη ηελ ειάθξπλζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, αιιά απαηηνχληαη θαη επηπιένλ ηνκέο 273. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη ζε λνκνζεηηθφ επίπεδν πξνζπάζεηεο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο θαη ηνπ ειέγρνπ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα. Ωζηφζν, νη ελ ιφγσ πξνζπάζεηεο δελ έρνπλ θαηαθέξεη κέρξη ζήκεξα λα κεηψζνπλ δξαζηηθά ηε δηαθζνξά ζην Γεκφζην. Σνχην θαζίζηαηαη ηδηαίηεξα θξίζηκν, κεηαμχ άιισλ θαη γηα ηελ ειιεληθή 273 Βι. ελδεηθηηθά: Ράπαλνο Β., (Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ), Μέγεζνο θαη εύξνο δξαζηεξηνηήησλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, 2009, ζει. 1-4.

99 91 νηθνλνκία, δεδνκέλνπ φηη, κέζσ ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, ην Γεκφζην δηαρεηξίδεηαη θνλδχιηα ηδηαηηέξσο ζεκαληηθνχ χςνπο. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Ο δεκφζηνο ηνκέαο ζηελ Διιάδα πεξηιακβάλεη 274 : - ηα Τπνπξγεία, - ηνπο Οξγαληζκνχο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (ΟΣΑ) α θαη β βαζκνχ (ήηνη δήκνπο θαη πεξηθέξεηεο), - ηα λνκηθά πξφζσπα ηνπ Γεκνζίνπ, ζηα νπνία ππάγνληαη ηα λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ (ΝΠΓΓ), ηα λνκηθά πξφζσπα ηδησηηθνχ δηθαίνπ (ΝΠΗΓ) θαη νη δεκφζηεο επηρεηξήζεηο, - ηηο αλεμάξηεηεο δηνηθεηηθέο αξρέο. Με βάζε ηα ζηνηρεία πνπ είραλ ζπγθεληξσζεί έσο , ζην πιαίζην ηεο απνγξαθήο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα 275, ην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ αλέξρεηαη ζε άηνκα. εκεηψλεηαη φηη ν αξηζκφο απηφο δελ πεξηιακβάλεη ηνπο εξγαδνκέλνπο ζε ΝΠΗΓ θαη ζε επηρεηξήζεηο ηνπ Γεκνζίνπ. Απνγξαθέληεο θαηά ειηθία Ζιηθία Αξηζκόο Τπαιιήισλ > < Απνγξαθέληεο αλά θαηεγνξία εθπαίδεπζεο Βαζκίδα Δθπαίδεπζεο Αξηζκόο Τπαιιήισλ Πνζνζηό % ΠΔ % ΓΔ % ΔΗΓΗΚΩΝ ΘΔΔΩΝ % ΤΔ % ΣΔ % ΑΝΔΤ ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ % 274 Ministry of the Interior, Public Administration and Decentralization, The public administration in Greece, 2005, ζει

100 92 ΔΚΠ/Ζ ΓΔΝ ΤΜΠΛΖΡΩΘΖΚΔ 142 <1% Απνγξαθέληεο αλά θύιν Φύιν Αξηζκόο Τπαιιήισλ Πνζνζηό % ΑΝΓΡΑ % ΓΤΝΑΗΚΑ % Απνγξαθέληεο αλά ζρέζε εξγαζίαο ηεο θύξηαο απαζρόιεζεο Δξγαζηαθή ζρέζε Αξηζκόο Τπαιιήισλ Πνζνζηό % ΜOΝΗΜΟΗ ΤΠAΛΛΖΛΟΗ ΣΟΤ ΓΖΜΟIΟΤ % /ΓΗΚΑΣΗΚΟI ΛΔΗΣΟΤΡΓΟI /ΓΖΜOΗΟΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΟI ΗΓΗΩΣΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΑΟΡΗΣΟΤ ΥΡΟΝΟΤ % ΗΓΗΩΣΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΟΡΗΜΔΝΟΤ ΥΡΟΝΟΤ % ΤΜΒΑΗΟΤΥΟΗ ΔΡΓΟΤ % ΑΗΡΔΣΟΗ % ΔΠΗ ΘΖΣΔΗΑ % ΩΡΟΜΗΘΗΟΗ/ΖΜΔΡΟΜΗΘΗΟΗ % ΜΔΣΑΚΛΖΣΟΗ <1% ΔΜΜΗΘΖ ΔΝΣΟΛΖ <1% ΜΔΛΖ ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΩΝ ΤΜΒΟΤΛΗΩΝ 493 <1% ΠΡΟΔΓΡΟ, ΓΗΔΤΘΤΝΩΝ ΤΜΒΟΤΛΟ, ΓΗΟΗΚΖΣΖ, ΤΠΟΓΗΟΗΚΖΣΖ 380 <1% ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (πξαθηηθή) Έρεη ν δεκόζηνο ηνκέαο επαξθείο πόξνπο, γηα λα επηηειέζεη απνηειεζκαηηθά ην έξγν ηνπ; Βαζκνιόγεζε: 50 Δπί ηεο παξνχζεο, εμαηηίαο, κεηαμχ άιισλ, θαη ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζε κία δηαδηθαζία εθ βάζξσλ αλαζπγθξφηεζεο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα ηεο. πγθεθξηκέλα, επηρεηξείηαη λα ειεγρζνχλ εθ λένπ θαη, φπνπ απαηηείηαη, λα πεξηζηαινχλ νη δεκφζηεο δαπάλεο. Σα κέζα επίηεπμεο ηνπ ζθνπνχ απηνχ αλακέλεηαη λα είλαη ε ζέζπηζε ελφο λένπ, κεησκέλνπ θαη πεξηζζφηεξν νκνηφκνξθνπ κηζζνινγίνπ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, ε θαηάξγεζε θαη ε ζπγρψλεπζε θνξέσλ κε ελδερφκελεο απνιχζεηο δεκνζίσλ

101 93 ππαιιήισλ, ε αλαδηάξζξσζε ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ θαη δηαδηθαζηψλ, ε εμπγίαλζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (ΟΣΑ), ε αλακφξθσζε ηνπ θνξνινγηθνχ θαη αζθαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη νη απνθξαηηθνπνηήζεηο δεκνζίσλ επηρεηξήζεσλ 276. Ωζηφζν, νη ζεκαληηθέο πεξηθνπέο πνπ έρνπλ ήδε ππνζηεί νη δεκφζηνη ππάιιεινη ζηηο απνδνρέο ηνπο έρνπλ κεηψζεη δξακαηηθά ηελ αγνξαζηηθή δχλακή ηνπο, ελψ παξάιιεια θάκπηνπλ ην εζηθφ θαη ηελ απνδνηηθφηεηά ηνπο 277. Ο κέρξη ζήκεξα νκνινγνπκέλσο δηεζηαικέλνο δεκφζηνο ηνκέαο δηθαηνινγείηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ αλάγθε παξνρήο θάπνησλ ππεξεζηψλ, φπσο π.ρ. ε πγεία θαη ε παηδεία, κε κεησκέλν θφζηνο, δεδνκέλνπ φηη νη αληίζηνηρεο ππεξεζίεο παξέρνληαη απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ζε πνιχ πην απμεκέλεο ηηκέο, ζπρλά απαγνξεπηηθέο γηα ηνλ κέζν πνιίηε. Δπηπιένλ, νη απνδνρέο ηεο ζπληξηπηηθήο πιεηνλφηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ δηαζθαιίδνπλ ζε απηνχο κία αμηνπξεπή δηαβίσζε, ελψ αλαθνξηθά κε ην κεζαίν θαη θαηψηεξν πξνζσπηθφ νη απνδνρέο είλαη πςειφηεξεο απφ ηηο αληίζηνηρεο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα 278. Σα πξφζθαηα κέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ειιεληθήο θξίζεο ρξένπο πεξηιακβάλνπλ, κεηαμχ άιισλ, δξαζηηθή κείσζε ησλ απνδνρψλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη απνιχζεηο έσο θαη ππαιιήισλ ζε βάζνο ιίγσλ εηψλ 279. Σν γεγνλφο φηη ην Γεκφζην δελ πξνζθέξεη πςειέο απνδνρέο έρεη σο ζπλέπεηα, κεηαμχ άιισλ, ηε κε πξνζέιθπζε πξαγκαηηθά ηαιαληνχρσλ ππαιιήισλ 280. Ο θχξηνο ιφγνο πνπ ν δεκφζηνο ηνκέαο πξνζειθχεη πξνζσπηθφ είλαη ε εξγαζηαθή αζθάιεηα πνπ παξέρεη, ιφγσ ηνπ ζπληαγκαηηθψο θαηνρπξσκέλνπ θαζεζηψηνο ηεο κνληκφηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Έκθαζε πξέπεη λα δνζεί ζην γεγνλφο φηη ε Διιάδα είλαη κία απφ ηηο πξψηεο ρψξεο ηνπ Οξγαληζκνχ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο (ΟΟΑ) αλαθνξηθά κε ηηο δαπάλεο γηα ηε δεκφζηα δηνίθεζε σο πνζνζηφ ηνπ αθαζάξηζηνπ εζληθνχ πξντφληνο (ΑΔΠ) ηεο, ελψ ηελ ίδηα ζηηγκή ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δεκφζηαο δηνίθεζήο ηεο είλαη απφ ηηο ρακειφηεξεο Βι. ελδεηθηηθά: «Μείσζε 30% ηνπ επξχηεξνπ δεκνζίνπ ηνκέα δεηά ε ηξφηθα», Μίραινο Π.Γ., «Σν ζηνίρεκα γηα εμπγίαλζε κε κείσζε ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα», Κσβαίνο Α., «Σν λέν κηζζνιφγην ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα πξψην ζηηο λνκνζεηηθέο πξνηεξαηφηεηεο», Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Σζαράθεο Κ., «Πιάλν-θσηηά γηα κείσζε δαπαλψλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα», «Άκεζε κείσζε θαηά 30% ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα», OECD, Government capacity to assure high quality regulation in Greece, 2001, ζει. 8. Βαγηαλφο Γ. θαη Υαιηάζνο Μ., «Πψο κπνξεί ε Διιάδα λα κπεη ζε ηξνρηά αλάπηπμεο», OECD, Government capacity to assure high quality regulation in Greece, 2001, ζει. 8. Ράπαλνο Β., (Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ), Μέγεζνο θαη εχξνο δξαζηεξηνηήησλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, 2009, ζει. 3.

102 94 Ζ ιεηηνπξγία ηεο Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απηνδηνίθεζεο (ΔΓΓΑ) έρεη, κεηαμχ άιισλ, σο ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα κέζσ ηεο επηκφξθσζεο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Ωζηφζν, κέρξη ζήκεξα, ε ΔΓΓΑ δελ έρεη απνδψζεη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα, εμαηηίαο θπξίσο ηνπ γεγνλφηνο φηη ζην Γεκφζην δελ ππάξρεη νινθιεξσκέλε πνιηηηθή δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ 282. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Γηαζθαιίδεηαη λνκνζεηηθά ε αλεμαξηεζία ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα; Βαζκνιόγεζε: 50 ην χληαγκα 283 πξνβιέπεηαη, κεηαμχ άιισλ, φηη νη δεκφζηνη ππάιιεινη είλαη εθηειεζηέο ηεο ζέιεζεο ηνπ θξάηνπο, ππεξεηνχλ ην ιαφ θαη νθείινπλ πίζηε ζην χληαγκα θαη αθνζίσζε ζηελ παηξίδα. Σα πξνζφληα θαη ν ηξφπνο δηνξηζκνχ ηνπο νξίδνληαη απφ ην λφκν. Καλέλαο δελ κπνξεί λα δηνξηζζεί ππάιιεινο ζε νξγαληθή ζέζε πνπ δελ είλαη λνκνζεηεκέλε. Δμαηξέζεηο είλαη δπλαηφ λα πξνβιέπνληαη απφ εηδηθφ λφκν, γηα λα θαιπθζνχλ απξφβιεπηεο θαη επείγνπζεο αλάγθεο κε πξνζσπηθφ πνπ πξνζιακβάλεηαη γηα νξηζκέλε ρξνληθή πεξίνδν κε ζρέζε ηδησηηθνχ δηθαίνπ. Ζ πξφζιεςε ππαιιήισλ ζην ζηελφ θαη επξχηεξν δεκφζην ηνκέα, γίλεηαη είηε κε δηαγσληζκφ είηε κε επηινγή ζχκθσλα κε πξνθαζνξηζκέλα θαη αληηθεηκεληθά θξηηήξηα, θαη ππάγεηαη ζηνλ έιεγρν ηνπ Αλψηαηνπ πκβνπιίνπ Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ (ΑΔΠ). Νφκνο δχλαηαη λα πξνβιέπεη εηδηθέο δηαδηθαζίεο επηινγήο πνπ πεξηβάιινληαη κε απμεκέλεο εγγπήζεηο δηαθάλεηαο θαη αμηνθξαηίαο ή εηδηθέο δηαδηθαζίεο επηινγήο πξνζσπηθνχ γηα ζέζεηο, ην αληηθείκελν ησλ νπνίσλ πεξηβάιιεηαη απφ εηδηθέο ζπληαγκαηηθέο εγγπήζεηο ή πξνζηδηάδεη ζε ζρέζε εληνιήο. Οη δεκφζηνη ππάιιεινη πνπ θαηέρνπλ νξγαληθέο ζέζεηο είλαη κφληκνη, εθφζνλ απηέο νη ζέζεηο ππάξρνπλ. Απηνί εμειίζζνληαη κηζζνινγηθά ζχκθσλα κε ηνπο φξνπο ηνπ λφκνπ θαη, εθηφο απφ ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ απνρσξνχλ ιφγσ νξίνπ ειηθίαο ή παχνληαη κε δηθαζηηθή απφθαζε, δελ δχλαληαη λα κεηαηεζνχλ ρσξίο γλσκνδφηεζε, νχηε λα ππνβηβαζζνχλ ή λα παπζνχλ ρσξίο απφθαζε ππεξεζηαθνχ ζπκβνπιίνπ, ην νπνίν απνηειείηαη ηνπιάρηζηνλ θαηά ηα δχν ηξίηα απφ κφληκνπο δεκφζηνπο ππαιιήινπο. Καηά ησλ απνθάζεσλ ησλ ζπκβνπιίσλ απηψλ επηηξέπεηαη πξνζθπγή ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο. Καλέλαο δεκφζηνο ππάιιεινο δελ δχλαηαη λα δηνξηζζεί ζε άιιε ζέζε δεκφζηαο ππεξεζίαο ή νξγαληζκνχ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ή άιινπ λνκηθνχ πξνζψπνπ δεκνζίνπ δηθαίνπ ή δεκφζηαο επηρείξεζεο ή νξγαληζκνχ θνηλήο σθέιεηαο. Καη' εμαίξεζε, είλαη δπλαηφ λα επηηξαπεί κε εηδηθφ λφκν ν δηνξηζκφο θαη ζε δεχηεξε ζέζε. ηελ πεξίπησζε απηή νη θάζε είδνπο πξφζζεηεο 282 Βι. ελδεηθηηθά: Ρακκαηά Μ., «Ζ δηαρείξηζε θαη αλάπηπμε ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ σο ζπληζηψζεο ηνπ εθζπγρξνληζκνχ ζηε δεκφζηα δηνίθεζε», Άξζξα 103 θαη 104 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

103 95 απνδνρέο ή απνιαβέο ησλ ππαιιήισλ δελ δχλαληαη λα είλαη θαηά κήλα αλψηεξεο απφ ην ζχλνιν ησλ απνδνρψλ ηεο νξγαληθήο ζέζεο ηνπο. Γελ απαηηείηαη πξνεγνχκελε άδεηα γηα λα εηζαρζνχλ ζε δίθε δεκφζηνη ππάιιεινη, θαζψο θαη ππάιιεινη νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ή άιισλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκνζίνπ δηθαίνπ. Νφκνο νξίδεη ηνπο φξνπο θαη ηε ρξνληθή δηάξθεηα ησλ ζρέζεσλ εξγαζίαο ηδησηηθνχ δηθαίνπ ζηνλ ζηελφ θαη επξχηεξν δεκφζην ηνκέα, γηα ηελ θάιπςε είηε νξγαληθψλ ζέζεσλ, είηε πξφζθαηξσλ, είηε απξφβιεπησλ θαη επεηγνπζψλ αλαγθψλ. Απαγνξεχεηαη ε απφ ην λφκν κνληκνπνίεζε ηνπ πξνζσπηθνχ απηνχ ή ε κεηαηξνπή ησλ ζπκβάζεψλ ηνπ ζε ανξίζηνπ ρξφλνπ. Οη ελ ιφγσ απαγνξεχζεηο ηζρχνπλ θαη σο πξνο ηνπο απαζρνινπκέλνπο κε ζχκβαζε έξγνπ. Ο Γεκνζηνυπαιιειηθφο Κψδηθαο 284 (ΓΤΚ) νξίδεη ξεηά ηηο πξνυπνζέζεηο (πξνζφληα θαη θσιχκαηα) δηνξηζκνχ ζηνλ δεκφζην ηνκέα 285, ηηο ππνρξεψζεηο, αζπκβίβαζηα θαη επζχλε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ 286, ηηο ελδερφκελεο ππεξεζηαθέο κεηαβνιέο ηνπο 287 θαη ηηο πεηζαξρηθέο θπξψζεηο πνπ δχλαληαη λα ππνζηνχλ 288. πγθεθξηκέλα, ζηνλ ΓΤΚ πξνβιέπνληαη, κεηαμχ άιισλ, ηα αθφινπζα: - Ο ππάιιεινο είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ θαη γηα ηε λνκηκφηεηα ησλ ππεξεζηαθψλ ελεξγεηψλ ηνπ. Ο ππάιιεινο νθείιεη λα ππαθνχεη ζηηο δηαηαγέο ησλ πξντζηακέλσλ ηνπ. ηαλ φκσο εθηειεί δηαηαγή, ηελ νπνία ζεσξεί παξάλνκε, νθείιεη, πξηλ ηελ εθηέιεζε, λα αλαθέξεη εγγξάθσο ηελ αληίζεηε γλψκε ηνπ θαη λα εθηειέζεη ηε δηαηαγή ρσξίο ππαίηηα θαζπζηέξεζε. Ζ δηαηαγή δελ πξνζθηάηαη λνκηκφηεηα εθ ηνπ φηη ν ππάιιεινο νθείιεη λα ππαθνχζεη ζε απηήλ. Αλ ε δηαηαγή είλαη πξνδήισο αληηζπληαγκαηηθή ή παξάλνκε, ν ππάιιεινο νθείιεη λα κελ ηελ εθηειέζεη θαη λα ην αλαθέξεη ρσξίο αλαβνιή. ηαλ ζε δηαηαγή, ε νπνία πξνδήισο αληίθεηηαη ζε δηαηάμεηο λφκσλ ή θαλνληζηηθψλ πξάμεσλ, δηαηππψλνληαη επείγνληεο θαη εμαηξεηηθνί ιφγνη γεληθφηεξνπ ζπκθέξνληνο ή φηαλ, χζηεξα απφ άξλεζε ππαθνήο ζε πξψηε δηαηαγή πνπ πξνδήισο αληίθεηηαη ζε ηέηνηεο δηαηάμεηο, αθνινπζήζεη δεχηεξε δηαηαγή πνπ εθζέηεη επείγνληεο θαη εμαηξεηηθνχο ιφγνπο γεληθφηεξνπ ζπκθέξνληνο, ν ππάιιεινο νθείιεη λα εθηειέζεη ηε δηαηαγή θαη λα αλαθέξεη ζπγρξφλσο ζηελ πξντζηάκελε αξρή εθείλνπ πνπ ηνλ δηέηαμε. Αλ ν ππάιιεινο έρεη αληίζεηε γλψκε γηα εληειιφκελε ελέξγεηα, γηα ηελ νπνία είλαη αλαγθαία ε πξνζππνγξαθή ή ε ζεψξεζή ηνπ, νθείιεη λα ηε δηαηππψζεη εγγξάθσο γηα λα απαιιαγεί απφ ηελ επζχλε. Δάλ παξαιείςεη ηελ πξνζππνγξαθή ή ηελ ζεψξεζε, ζεσξείηαη φηη πξνζππέγξαςε ή ζεψξεζε. 284 Ν. 3528/ Άξζξα 4-23 λ. 3528/ Άξζξα λ. 3528/ Άξζξα λ. 3528/ Άξζξα λ. 3528/2007.

104 96 - Ζ ειεπζεξία ηεο έθθξαζεο ησλ πνιηηηθψλ, θηινζνθηθψλ θαη ζξεζθεπηηθψλ πεπνηζήζεσλ, φπσο θαη ησλ επηζηεκνληθψλ απφςεσλ θαη ηεο ππεξεζηαθήο θξηηηθήο ησλ πξάμεσλ ηεο πξντζηάκελεο αξρήο, απνηειεί δηθαίσκα ησλ ππαιιήισλ θαη ηειεί ππφ ηελ εγγχεζε ηνπ θξάηνπο. Γελ επηηξέπνληαη δηαθξίζεηο ησλ ππαιιήισλ ιφγσ ησλ πεπνηζήζεσλ ή ησλ απφςεσλ ηνπο ή ιφγσ ηεο θξηηηθήο ησλ πξάμεσλ ηεο πξντζηάκελεο αξρήο. Ζ ζπκκεηνρή ησλ ππαιιήισλ ζηελ πνιηηηθή δσή ηεο ρψξαο επηηξέπεηαη ππφ πξνυπνζέζεηο. - Ζ ζπλδηθαιηζηηθή ειεπζεξία θαη ε αλεκπφδηζηε άζθεζε ησλ ζπλαθψλ κε απηήλ δηθαησκάησλ, δηαζθαιίδνληαη ζηνπο ππαιιήινπο. Οη ππάιιεινη κπνξνχλ ειεχζεξα λα ηδξχνπλ ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο, λα γίλνληαη κέιε ηνπο θαη λα αζθνχλ ηα ζπλδηθαιηζηηθά ηνπο δηθαηψκαηα. Ζ απεξγία απνηειεί δηθαίσκα ησλ ππαιιήισλ θαη αζθείηαη απφ ηηο ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο ηνπο σο κέζν γηα ηε δηαζθάιηζε θαη πξναγσγή ησλ νηθνλνκηθψλ, εξγαζηαθψλ, ζπλδηθαιηζηηθψλ, θνηλσληθψλ θαη αζθαιηζηηθψλ ζπκθεξφλησλ ηνπο θαη σο εθδήισζε αιιειεγγχεο πξνο άιινπο εξγαδφκελνπο γηα ηνπο ίδηνπο ζθνπνχο. Οη ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο έρνπλ δηθαίσκα λα δηαπξαγκαηεχνληαη κε ηηο αξκφδηεο αξρέο γηα ηνπο φξνπο, ηελ ακνηβή θαη ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ κειψλ ηνπο. - Οη ππεξεζηαθέο κεηαβνιέο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ απνθαζίδνληαη απφ ηα ζπιινγηθά φξγαλα πνπ πξνβιέπεη θάζε θνξά ν λφκνο. Έλα ζεηηθφ βήκα απνηειεί ν λένο λ. 3839/2010 πεξί «πζηήκαηνο επηινγήο πξντζηακέλσλ νξγαληθψλ κνλάδσλ, ζχζηαζε Δηδηθνχ πκβνπιίνπ Δπηινγήο Πξντζηακέλσλ», ν νπνίνο ζεζπίδεη κία ζεηξά αληηθεηκεληθψλ θξηηεξίσλ γηα ηελ πξναγσγή ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, κε ζθνπφ λα εμαιείςεη ηελ πξναγσγή βάζεη θνκκαηηθψλ θξηηεξίσλ. ε θάζε πεξίπησζε, νη δεκφζηνη ππάιιεινη πνπ ζεσξνχλ φηη πιήηηεηαη ε αλεμαξηεζία ηνπο, δχλαληαη λα θαηαθχγνπλ ζηα ζπλδηθαιηζηηθά ηνπο φξγαλα, κε θνξπθαίν φξγαλν ηελ Αλψηαηε Γηνίθεζε Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζηνλ Γεληθφ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΓΔΓΓ), ζην ψκα Δπηζεσξεηψλ Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΔΔΓΓ), αιιά θαη ζηε Γηθαηνζχλε. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Δίλαη ν δεκόζηνο ηνκέαο αλεπεξέαζηνο ζηελ πξάμε από αζέκηηεο εμσηεξηθέο παξεκβάζεηο; Βαζκνιόγεζε: 50 ηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ, ην πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην δηαζθαιίδεη φηη δελ ππεηζέξρνληαη αζέκηηνη εμσηεξηθνί παξάγνληεο αλαθνξηθά κε ηελ πξφζιεςε θαη απφιπζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. πγθεθξηκέλα, νη ελ ιφγσ πξνζιήςεηο δηελεξγνχληαη θαηά ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπο απφ ην Αλψηαην πκβνχιην Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ (ΑΔΠ), ην νπνίν απνηειεί

105 97 αλεμάξηεηε δηνηθεηηθή αξρή, ελψ θαη νη ιφγνη απνρψξεζεο απφ ηελ ππεξεζία πξνβιέπνληαη ξεηά θαη πεξηνξηζηηθά ζην λφκν, ρσξίο λα παξαρσξείηαη ζρεηηθή δηαθξηηηθή επρέξεηα ζε φξγαλα ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, δεδνκέλεο θαη ηεο κνληκφηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ 289. Ωζηφζν, πνιηηηθνί παξάγνληεο ππεηζέξρνληαη 290 ζε πεξηπηψζεηο φπσο π.ρ. απηέο ησλ ζπκβαζηνχρσλ ππαιιήισλ ηνπ Γεκνζίνπ, νη νπνίνη πξνζιακβάλνληαη ζπλήζσο κε αδηαθαλείο δηαδηθαζίεο θαη γίλνληαη αληηθείκελν πνιηηηθήο εθκεηάιιεπζεο, δεδνκέλεο ηεο εχινγεο επηζπκίαο ηνπο λα κνληκνπνηεζνχλ 291, αιιά θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πξναγσγψλ, φπνπ ζπλήζσο επλννχληαη νη θηιηθά πξνζθείκελνη ζην θπβεξλφλ θφκκα ππάιιεινη, δεδνκέλνπ φηη ηα θξηηήξηα πνπ επέβαιε κέρξη ζήκεξα ν λφκνο γηα ηηο πξναγσγέο δελ δηαζθάιηδαλ ηελ αληηθεηκεληθή θαη ακεξφιεπηε θξίζε ησλ νξγάλσλ πνπ απνθαζίδνπλ ζρεηηθά 292. εκαληηθφ ξφιν ζε απηφ παίδνπλ θαη νη ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο, νη νπνίεο εμαξηψληαη ζηελά απφ ηα πνιηηηθά θφκκαηα 293. Δπηπιένλ, ε θαηά πιεηνςεθία ζπκκεηνρή δεκνζίσλ ππαιιήισλ ζηα ππεξεζηαθά ζπκβνχιηα ζπλεπάγεηαη ελδερνκέλσο ηελ επίδεημε κίαο θαθψο λννχκελεο ζπλαδειθηθήο αιιειεγγχεο, γεγνλφο πνπ θαζηζηά αιπζηηειή ηε ιεηηνπξγία ησλ ελ ιφγσ ζπκβνπιίσλ. ε θακία πεξίπησζε πάλησο δελ κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί φηη νη δεκφζηνη ππάιιεινη θηκψλνληαη ή ηηκσξνχληαη γηα ηηο πνιηηηθέο πεπνηζήζεηο ηνπο θαη γηα ηελ έθθξαζε απηψλ 294. Σνχην απνδεηθλχεηαη θαη απφ ην γεγνλφο φηη νη ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο ζηελ Διιάδα είλαη πνιππιεζείο θαη ηδηαηηέξσο δπλακηθέο 295. Ωζηφζν, ελδέρεηαη ελίνηε λα θπξηαξρεί ζε απηέο ζπγθεθξηκέλε θνκκαηηθή παξάηαμε θαη, σο εθ ηνχηνπ, λα κελ είλαη ζε ζέζε λα εθπξνζσπήζνπλ απνηειεζκαηηθά ην ζχλνιν ησλ εξγαδνκέλσλ. Αλαληίξξεηα, θνξείο φπσο ν ΓΔΓΓ, ην ΔΔΓΓ, αιιά θαη ε Γηθαηνζχλε, παξέρνπλ κεγαιχηεξα ερέγγπα ακεξνιεςίαο. Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα ζηε δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθώλ, ησλ αλζξσπίλσλ πόξσλ θαη ησλ πιεξνθνξηώλ ζηνλ δεκόζην ηνκέα; 289 Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο OECD, Government capacity to assure high quality regulation in Greece, 2001, ζει Βι. ελδεηθηηθά: «ηακαηήζηε ηελ νκεξεία ησλ ζπκβαζηνχρσλ», dt= , id= , Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Καιχβεο Α., «Γηα κηα λέα ζηξαηεγηθή ηνπ ζπλδηθαιηζηηθνχ θηλήκαηνο», Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

106 98 Βαζκνιόγεζε: 50 Ο ΓΔΓΓ πξνζέθπγε ελώπηνλ ησλ αξκόδηνπ δηθαζηεξίνπ επεηδή ην δεπηεξνβάζκην πεηζαξρηθό όξγαλν πνπ επηιήθζεθε ηεο ππόζεζεο, θαηόπηλ έλζηαζεο ηνπ ΓΔΓΓ θαηά ηεο απόθαζεο ηνπ πξσηνβάζκηνπ πεηζαξρηθνύ νξγάλνπ, επέβαιε κελ ζεσξεηηθά βαξύηεξε πνηλή, πξαθηηθά όκσο ε ελ ιόγσ πνηλή ζηεξείην ζεκαζίαο. Σν ζχλνιν ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο δηέπεηαη απφ θνηλέο αξρέο νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο, νη νπνίεο αλαθέξνληαη εθηελψο ζηνλ Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο 296. Βαζηθή πεγή δεκνζηνπνίεζεο πιεξνθνξηψλ ζην δεκφζην ηνκέα απνηειεί ε Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο (ΦΔΚ) 297. ηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο δεκνζηεχνληαη ππνρξεσηηθά, πξνθεηκέλνπ λα ηζρχζνπλ, κεηαμχ άιισλ: - ην χληαγκα, - νη λφκνη πνπ εθδίδνληαη θαη θπξψλνληαη θαηά ην χληαγκα, - ν Καλνληζκφο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ, - νη πξάμεηο λνκνζεηηθνχ πεξηερνκέλνπ, - νη πξάμεηο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ηνπ Πξνέδξνπ ηεο, - ηα θαλνληζηηθνχ θαη αηνκηθνχ ραξαθηήξα πξνεδξηθά δηαηάγκαηα, - νη θαλνληζηηθνχ ραξαθηήξα πξάμεηο ηνπ Πξσζππνπξγνχ, ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ, ησλ Τπνπξγψλ, θαζψο θαη νπνηνπδήπνηε άιινπ νξγάλνπ ηεο Γηνίθεζεο, - νη αηνκηθνχ ραξαθηήξα δηνηθεηηθέο πξάμεηο, θαζνξηζκνχ ησλ ακνηβψλ θαη απνδεκηψζεσλ ησλ κειψλ ηνπο, ησλ νπνίσλ ε δεκνζίεπζε πξνβιέπεηαη ζην λφκν, - νη πξνθεξχμεηο επηινγήο πξνζσπηθνχ ηνπ Γεκνζίνπ θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, - νη πεξηιήςεηο ησλ πξάμεσλ δηνξηζκνχ, κεηάηαμεο, δηαζεζηκφηεηαο, απνδνρήο παξαίηεζεο, απφιπζεο ή ππνβηβαζκνχ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη ππαιιήισλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκνζίνπ δηθαίνπ, ηνπ Ηεξνχ Κιήξνπ θαη ηνπ πξνζσπηθνχ ησλ εθθιεζηαζηηθψλ νξγαληζκψλ, ησλ νπνίσλ ε δεκνζίεπζε απαηηείηαη απφ ην λφκν, - νη πίλαθεο απνηειεζκάησλ ησλ πξνθεξχμεσλ επηινγήο πξνζσπηθνχ ηνπ Γεκνζίνπ θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, - νη απνθάζεηο ησλ πεηζαξρηθψλ ζπκβνπιίσλ, ησλ νπνίσλ ε δεκνζίεπζε απαηηείηαη απφ ην λφκν, - νη πεξηιήςεηο δηαθεξχμεσλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ έξγσλ, πξνκεζεηψλ, ππεξεζηψλ θαη κειεηψλ ηνπ Γεκνζίνπ θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα πνπ δηελεξγνχλ αλαζέηνπζεο αξρέο θαηά ηελ θείκελε λνκνζεζία, - ε εηδηθή έθζεζε εθινγηθψλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ. Σν 2010, νη δηαηππψζεηο δεκνζηφηεηαο πνπ απαηηνχληαη, πξνθεηκέλνπ λα έρεη ηζρχ κία πξάμε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο απμήζεθαλ, δεδνκέλνπ φηη, ζην 296 Ν. 2690/1999 (Κψδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο). 297 Ν. 3469/2006.

107 99 πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο «Γηαχγεηα» 298, νη επηκέξνπο θνξείο ππνρξενχληαη λα αλαξηνχλ ζην δηαδίθηπν πεξηζζφηεξεο θαηεγνξίεο πξάμεσλ απφ απηέο πνπ ππνρξενχληαη λα δεκνζηεχνπλ ζην ΦΔΚ. πγθεθξηκέλα, ζην δηαδίθηπν αλαξηψληαη θαη: - νη πξνυπνινγηζκνί, απνινγηζκνί, ηζνινγηζκνί θαη νη επί κέξνπο δαπάλεο Τπνπξγείσλ, θεληξηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ, Ν.Π.Γ.Γ., θνξέσλ ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη θνξέσλ ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο πξψηνπ θαη δεπηέξνπ βαζκνχ, - πξάμεηο ζπγθξφηεζεο ακεηβφκελσλ ή κε επηηξνπψλ, νκάδσλ εξγαζίαο, νκάδσλ έξγνπ θαη ζπλαθψλ νξγάλσλ γλσκνδνηηθήο ή άιιεο αξκνδηφηεηαο, αλεμαξηήησο αλ ηα κέιε ηνπο ακείβνληαη ή φρη, - πξάμεηο θαζνξηζκνχ ησλ ακνηβψλ θαη απνδεκηψζεσλ ησλ κειψλ κνλνκειψλ θαη ζπιινγηθψλ νξγάλσλ δηνίθεζεο, κειψλ επηηξνπψλ, νκάδσλ εξγαζίαο, νκάδσλ έξγνπ θαη ζπλαθψλ νξγάλσλ γλσκνδνηηθήο ή άιιεο αξκνδηφηεηαο, - νη γλσκνδνηήζεηο θαη ηα πξαθηηθά γλσκνδνηήζεσλ ηνπ Ννκηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Κξάηνπο, - νη πξάμεηο θαη γλσκνδνηήζεηο ησλ αλεμάξηεησλ θαη ξπζκηζηηθψλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ. Ζ ππνρξεσηηθή δεκνζίεπζε ζην ΦΔΚ θαη ε αλάξηεζε ζην δηαδίθηπν ησλ αλσηέξσ πξάμεσλ έρεη ζπκβάιεη θαηαιπηηθά ζηελ επίηεπμε νπζηαζηηθήο δηαθάλεηαο ζηνλ δεκφζην ηνκέα. Δπηζεκαίλεηαη δε φηη νη αλσηέξσ δηαηάμεηο πξνβιέπνπλ ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ πξνθεξπζζφκελσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, θαζψο θαη ηελ αλαθνίλσζε ησλ θαηαιφγσλ επηηπρφλησλ θαη απνξξηπηέσλ, πξνθεηκέλνπ νη ζρεηηθέο πξνζιήςεηο λα γίλνληαη ππφ θαζεζηψο πιήξνπο δηαθάλεηαο. ε θάζε πεξίπησζε, νη πνιίηεο, θαηφπηλ αίηεζήο ηνπο πξνο ηηο αξκφδηεο δεκφζηεο ππεξεζίεο, δηθαηνχληαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε δεκφζηα θαη ηδησηηθά έγγξαθα πνπ ηνπο αθνξνχλ, εθφζνλ απνδεηθλχεηαη ην ζρεηηθφ έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπο 299. Ζ δεκφζηα δηνίθεζε ππνρξενχηαη λα απαληήζεη, θαηά θαλφλα εληφο πξνζεζκίαο 50 εκεξψλ 300. Γπλάκεη ηνπ ΓΤΚ 301, νη δεκφζηνη ππάιιεινη ππνρξενχληαη λα ππνβάιινπλ θαηά ηελ πξφζιεςή ηνπο, θαη έπεηηα αλά δηεηία, δήισζε ζρεηηθά κε ηελ πεξηνπζηαθή θαηάζηαζή ηνπο («πφζελ έζρεο»). Οη ελ ιφγσ δειψζεηο απνζηέιινληαη πξνο επεμεξγαζία ζηε Γεληθή Γξακκαηεία Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ, ρσξίο λα δεκνζηνπνηνχληαη. Ωζηφζν, έιεγρνο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο δχλαηαη λα δηελεξγεζεί θαη απηεπαγγέιησο, θαηφπηλ αηηήκαηνο ηεο ππεξεζίαο ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ ή θαηφπηλ θαηαγγειίαο, 298 Ν. 3861/ Άξζξν 5 λ. 2690/1999 (Κψδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο). 300 Άξζξν 4 παξ. 1(α) λ. 2690/1999 λ. 2690/1999 (Κψδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο). 301 Άξζξν 28 λ. 3528/2007.

108 100 Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην αλαθνξηθά κε ηε δηαθάλεηα ζηε δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθώλ, ησλ αλζξσπίλσλ πόξσλ θαη ησλ πιεξνθνξηώλ ζηνλ δεκόζην ηνκέα, εθαξκόδεηαη απνηειεζκαηηθά; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο «Γηαχγεηα» ζηε δεκφζηα δηνίθεζε έρεη ζπκβάιιεη ηα κέγηζηα ζηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο, δεδνκέλνπ φηη ε δεκνζηνπνίεζε πιεξνθνξηψλ κέζσ ηνπ ΦΔΚ αθνξνχζε ζεκαληηθά ιηγφηεξεο θαηεγνξίεο πξάμεσλ 302.ηελ έγθαηξε θαη απξφζθνπηε πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ ζηα δεκφζηα έγγξαθα ζπκβάιιεη ε πξνζεζκία 50 εκεξψλ πνπ παξέρεηαη θαηά θαλφλα απφ ην λφκν 303 ζηε Γηνίθεζε, πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζεί ζε αίηεκα ησλ πνιηηψλ. Ζ άπξαθηε παξέιεπζε ηεο ελ ιφγσ πξνζεζκίαο ηζνδπλακεί κε ζησπεξή άξλεζε ηεο Γηνίθεζεο, γεγνλφο πνπ δίλεη ζηνλ πνιίηε ην δηθαίσκα λα πξνζθχγεη θαηά απηήο. Δπηπιένλ, ε ελ ιφγσ παξάιεηςε ελδέρεηαη λα γελλά θαη πεηζαξρηθή επζχλε ηνπ ππαιιήινπ. Σα νινέλα απμαλφκελα εξσηήκαηα δεκνζίσλ ππεξεζηψλ πξνο ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα 304 απνδεηθλχνπλ φηη ε δεκφζηα δηνίθεζε ζπλεηδεηνπνηεί πιένλ ηελ ππνρξέσζή ηεο λα εμεηάδεη κε ππεπζπλφηεηα ηα αηηήκαηα ησλ πνιηηψλ γηα παξνρή πιεξνθνξηψλ. Δπηπιένλ, επηζεκαίλεηαη φηη ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ δελ γίλεηαη κλεία ζε εθηεηακέλν πξφβιεκα κε πξφζβαζεο ησλ πνιηηψλ ζε δεκφζηα έγγξαθα. Αλαθνξηθά κε ην ζχζηεκα πξνζιήςεσλ, είλαη γεγνλφο πιένλ φηη ζρεδφλ ζην ζχλνιφ ηνπο δηελεξγνχληαη κε δηαθαλείο δηαδηθαζίεο, κε ηε κέγηζηε δπλαηή δεκνζηφηεηα, κέζσ ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο θαη ηνπ ηχπνπ ελ γέλεη. Ωζηφζν, ππάξρεη ρψξνο γηα ηελ πεξαηηέξσ δηεχξπλζή ηεο ελ ιφγσ δεκνζηφηεηαο ζε εηδηθέο θαηεγνξίεο δεκφζησλ ζέζεσλ, νη νπνίεο εθ ηνπ λφκνπ δχλαληαη λα θαιχπηνληαη θαηφπηλ πξνζσπηθψλ επηινγψλ ησλ εθάζηνηε θπβεξλψλησλ (π.ρ. κεηαθιεηνί ππάιιεινη, επηθεθαιήο ΝΠΓΓ, θιπ.). Οη δεκφζηνη ππάιιεινη ππνβάιινπλ πξάγκαηη δειψζεηο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο, ηφζν θαηά ηελ πξφζιεςή ηνπο φζν θαη έπεηηα, αλά δηεηία. Ωζηφζν, ν κεγάινο αξηζκφο ησλ θξνπζκάησλ ρξεκαηηζκνχ δεκνζίσλ ππαιιήισλ [βι. θαη ππιψλα «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο Αθεξαηφηεηα (πξαθηηθή)»] απνθαιχπηεη, αθελφο κελ, φηη ν έιεγρνο ησλ δειψζεσλ απηψλ δελ είλαη νπζηαζηηθφο, αθεηέξνπ δε φηη ην ελ ιφγσ κέηξν δελ επαξθεί Βι. ελδεηθηηθά: Μπειεγξήο Α., «Λνλδίλν θαιεί Αζήλα: Μάζεηέ καο ηε Γηαχγεηα!», Άξζξν 4 παξ. 1(α) λ. 2690/1999 (Κψδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο). 304 Βι. ελδεηθηηθά: Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα, Δηήζηα Έθζεζε 2010, ζει Βι. ελδεηθηηθά: Νηθνιαθφπνπινο Γ., «Σί αιιάδεη ζηηο δειψζεηο πφζελ έζρεο»,

109 101 Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία απνηειεί ηνλ πνιηηηθφ πξντζηάκελν ησλ ππαιιήισλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Σν ψκα Δπηζεσξεηψλ-Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΔΔΓΓ), φπσο θαη ν Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΓΔΓΓ), αζθνχλ θαη απηνί έιεγρν επί ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Δπηπιένλ, ε Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο είλαη ην θαη εμνρήλ φξγαλν κε αξκνδηφηεηα ηελ θαηαζηνιή αδηθεκάησλ δσξνδνθίαο θαη ελ γέλεη δηαθζνξάο ζην Γεκφζην (βι. θαη ππιψλα «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο»). Έιεγρν ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο αζθεί θαη ν πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε (βι. θαη ππιψλα «πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε»), κέζσ ηεο εμέηαζεο παξαπφλσλ ησλ πνιηηψλ, γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ νπνίσλ απεπζχλεηαη πξνο ηηο αξκφδηεο δεκφζηεο αξρέο θαη ηνπο πνιηηηθνχο πξντζηακέλνπο απηψλ. Ο Γεκνζηνυπαιιειηθφο Κψδηθαο (ΓΤΚ) νξίδεη ξεηά ηηο ππνρξεψζεηο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Μεηαμχ απηψλ πεξηιακβάλνληαη 306 ε πίζηε ζην χληαγκα, ε ζχλλνκε άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, ε ηήξεζε ερεκχζεηαο, ε εππξεπήο ζπκπεξηθνξά, ε κε απφθηεζε εηζνδεκάησλ απφ παξάλνκε ή κε δεισζείζα ζηελ ππεξεζία αηηία. ε πεξίπησζε κε ηήξεζεο ησλ αλσηέξσ ππνρξεψζεψλ ηνπο, νη δεκφζηνη ππάιιεινη δχλαληαη λα δησρζνχλ πεηζαξρηθά 307, πνηληθά, αιιά θαη αζηηθά. πγθεθξηκέλα, νη δεκφζηνη ππάιιεινη ππέρνπλ έλαληη ηνπ Γεκνζίνπ αζηηθή επζχλε γηα θάζε δεκία πνπ πξνμέλεζαλ ζε απηφ απφ δφιν ή βαξηά ακέιεηα, θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο 308. Σνχην ηζρχεη αθφκε θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ δελ επηδηθάζζεθε ζε βάξνο ηνπ Γεκνζίνπ απνδεκίσζε ζε πνιίηε, θαηφπηλ άζθεζεο ζρεηηθήο αγσγήο απφ ηνλ ηειεπηαίν. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρνληαη ηελ πξάμε νη δεκόζηνη ππάιιεινη; Βαζκνιόγεζε: 25 Ζ αηηκσξεζία ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ ζε πεξηπηψζεηο πεηζαξρηθψλ θαη πνηληθψλ παξαβάζεσλ απνηειεί ζπρλφ θαηλφκελν. πγθεθξηκέλα, παξαηεξείηαη ε θαηάιεμε ηεο ππφζεζεο ζην αξρείν, ρσξίο επαξθή εμέηαζε απηήο. Ωζηφζν, αθφκε θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ νη ππνζέζεηο εμεηάδνληαη, νη πνηλέο πνπ επηβάιινληαη είλαη ππνηππψδεηο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη, θαηά ην 2010, ν ΓΔΓΓ πξνζέθπγε ελψπηνλ ησλ αξκνδίσλ δηθαζηεξίσλ θαηά Άξζξα λ. 3528/ Άξζξα λ. 3528/ Άξζξν 38 λ. 3528/2007.

110 102 ηειεζίδηθσλ πεηζαξρηθψλ απνθάζεσλ. ηηο 8 απφ απηέο ηηο ππνζέζεηο ν ΓΔΓΓ δήηεζε ηελ αθχξσζε ησλ ελ ιφγσ πεηζαξρηθψλ απνθάζεσλ κε ην αηηηνινγηθφ φηη ήηαλ πνιχ επηεηθείο, θαη ζηηο 4 επεηδή ην αξκφδην πεηζαξρηθφ φξγαλν απάιιαμε ηνπο ππαιιήινπο. ηελ ηειεπηαία ππφζεζε ν ΓΔΓΓ πξνζέθπγε ελψπηνλ ησλ αξκφδηνπ δηθαζηεξίνπ επεηδή ην δεπηεξνβάζκην πεηζαξρηθφ φξγαλν πνπ επηιήθζεθε ηεο ππφζεζεο, θαηφπηλ έλζηαζεο ηνπ ΓΔΓΓ θαηά ηεο απφθαζεο ηνπ πξσηνβάζκηνπ πεηζαξρηθνχ νξγάλνπ, επέβαιε κελ ζεσξεηηθά βαξχηεξε πνηλή, πξαθηηθά φκσο ε ελ ιφγσ πνηλή ζηεξείην ζεκαζίαο 309. Σν αλσηέξσ θαηλφκελν έρεη σο απνηέιεζκα, κεηαμχ άιισλ, ηελ απνζάξξπλζε ησλ πνιηηψλ απφ ην λα πξνβαίλνπλ ζε θαηαγγειίεο, παξφιν πνπ ελίνηε είλαη νη ζπλάδειθνη απηνί πνπ απνθαιχπηνπλ θαη εμαθνινχζεζε παξαβαηηθέο ζπκπεξηθνξέο δεκνζίσλ ππαιιήισλ 310. Οη αηηίεο ηνπ κε επαξθνχο ειέγρνπ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ ζπλνςίδνληαη ζηα εμήο: - αιιεινεπηθάιπςε αξκνδηνηήησλ ειεγθηηθψλ ζσκάησλ θαη έιιεηςε ζπληνληζκνχ, - γξαθεηνθξαηηθά εκπφδηα, - ιεηηνπξγία ησλ ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ κε κεγάιε βξαδχηεηα, κε ζπλέπεηα, ψζπνπ λα νινθιεξσζεί ε έξεπλα, λα έρνπλ παξαγξαθεί ηα πεηζαξρηθά αδηθήκαηα 311, - δηαθξηηηθή επρέξεηα ησλ αξκφδησλ πεηζαξρηθψλ νξγάλσλ, ηα νπνία ελίνηε ππαθνχνπλ ζηηο επηηαγέο ηεο εθάζηνηε εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, - έιιεηςε επαξθνχο πξνζηαζίαο ησλ επηζεσξεηψλ, - βξαδχηεηα ζηελ απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο απφ ηα δηθαζηήξηα. Αλαθνξηθά κε ηηο αγσγέο απνδεκίσζεο πνπ ζηξέθνληαη θαηά ηνπ Γεκνζίνπ, πξέπεη λα επηζεκαλζεί ε ηδηαηηέξσο κεηνλεθηηθή ζέζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη ν πνιίηεο, αθελφο κελ ιφγσ ησλ πξνλνκίσλ νπζηαζηηθνχ θαη δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ πνπ απνιαχεη ην Γεκφζην, αθεηέξνπ δε ιφγσ ηεο βξαδχηεηαο ηεο Γηθαηνζχλεο (βι. θαη ππιψλα «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο») Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Σί πξνβιέπεη ην ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην ζρεηηθά κε ηε δηαζθάιηζε ηεο αθεξαηόηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ; Βαζκνιόγεζε: 50 Πέξαλ ησλ ζπληαγκαηηθψλ εγγπήζεσλ πνπ πξναλαθέξζεθαλ, ν ΓΤΚ, ν νπνίνο νπζηαζηηθά απνηειεί έλαλ θψδηθα δενληνινγίαο κε ηζρχ λφκνπ, πεξηιακβάλεη 309 Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει

111 103 θαη έηεξεο δηαηάμεηο κε ζθνπφ ηε δηαζθάιηζε ηεο αθεξαηφηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. πγθεθξηκέλα, πξνβιέπνληαη 312 πεξηνξηζκνί αλαθνξηθά κε ηελ άζθεζε ηδησηηθνχ έξγνπ επ ακνηβή, ηε ζπκκεηνρή ζε εηαηξείεο, ηδηφηεηεο αζπκβίβαζηεο κε ην επάγγεικα ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ, δηαηάμεηο πεξί απνρήο απφ ζπλαιιαγέο θαη θαηαζηάζεηο ζηηο νπνίεο εκπιέθνληαη ζπγγεληθά πξφζσπα θαη θσιχκαηα εληνπηφηεηαο. ηνλ Πνηληθφ Κψδηθα (ΠΚ) νξίδνληαη ηα εγθιήκαηα πεξί ηελ ππεξεζία 313. Μεηαμχ απηψλ πεξηιακβάλνληαη ε δσξνδνθία γηα ηε δηάπξαμε λφκηκσλ θαη παξάλνκσλ πξάμεσλ, ε θαηάρξεζε εμνπζίαο, ε ςεπδήο βεβαίσζε, ε λφζεπζε εγγξάθνπ, ε παξαβίαζε ηνπ ππεξεζηαθνχ απνξξήηνπ, ε απνζηψπεζε ιφγνπ εμαίξεζεο, ε απηζηία πεξί ηελ ππεξεζία, ε εθκεηάιιεπζε εκπηζηεπκέλσλ πξαγκάησλ, ε ππεμαίξεζε ζηελ ππεξεζία θαη ε παξάβαζε θαζήθνληνο. Με ηνλ λ. 3849/2010, νη δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ζηα ππεξεζηαθά εγθιήκαηα έγηλαλ πην απζηεξέο. Πξφθεηηαη γηα ηα εγθιήκαηα ηνπ Γσδέθαηνπ Κεθαιαίνπ ηνπ ΠΚ, ζην νπνίν πεξηιακβάλνληαη, κεηαμχ άιισλ, ε παζεηηθή δσξνδνθία, ε απηζηία θαη ε παξάβαζε θαζήθνληνο. Με ηνλ λέν λφκν πξνζηέζεθε κάιηζηα θαη λέν άξζξν ζηνλ ΠΚ (263Β), κε ην νπνίν ξπζκίδνληαη ηα δεηήκαηα πξνζηαζίαο καξηχξσλ ζε ππνζέζεηο δηαθζνξάο. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ; Βαζκνιόγεζε: 25 πσο πξνθχπηεη απφ έξεπλεο πνπ δηελεξγνχληαη ζηελ Διιάδα ηα ηειεπηαία ρξφληα 314, ν δεκφζηνο ηνκέαο πξσηνζηαηεί ζηα πεξηζηαηηθά κηθξνδηαθζνξάο, ζε ζχγθξηζε κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Σα λνζνθνκεία, νη εθνξίεο θαη νη πνιενδνκίεο εκθαλίδνληαη ζηελ θνξπθή ησλ πην δηεθζαξκέλσλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ. Ωζηφζν, ζηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο γηα ην 2010, παξαηεξείηαη γηα πξψηε θνξά κείσζε ησλ πεξηζηαηηθψλ δηαθζνξάο ζε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο ρξνληέο. Σνχην νθείιεηαη ελδερνκέλσο ζηελ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηα κέηξα ιηηφηεηαο πνπ εθαξκφζζεθαλ, ηα νπνία ζηέξεζαλ πφξνπο απφ ηα λνηθνθπξηά θαη, ζπλαθφινπζα, κείσζαλ ηα πνζά πνπ ήηαλ δηαζέζηκα γηα δσξνδνθία 315. Παξά ηα εθηεηακέλα θξνχζκαηα δηαθζνξάο πνπ ζπλνκνινγνχλ νη πνιίηεο, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ ΓΔΓΓ, ζε πεηζαξρηθή δηαδηθαζία ηίζεηαη κφλν ην 2% πεξίπνπ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Σνχην γελλά εχινγα εξσηήκαηα αλαθνξηθά κε ηνλ αξηζκφ ησλ ππαιιήισλ πνπ δηαπξάηηνπλ παξαβάζεηο, νη 312 Άξζξα λ. 3528/ Άξζξα Πνηληθνχ Κψδηθα. 314 Βι. ελδεηθηηθά: Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Δζληθή έξεπλα γηα ηε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα (2005, 2007, 2008, 2009, 2010), Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Δζληθή έξεπλα γηα ηε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα, 2010,

112 104 νπνίνη δελ ηίζεληαη πνηέ ζε πεηζαξρηθή δηαδηθαζία 316. Σν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη ελδερνκέλσο ζηελ κε απνθάιπςε ησλ πεξηζηαηηθψλ απηψλ 317. Αλαθνξηθά κε ηελ επηκφξθσζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ ζε ζέκαηα δηαθάλεηαο, ζεκεηψλεηαη φηη θαηά θαηξνχο γίλνληαη ζρεηηθέο πξνζπάζεηεο, σζηφζν, νη ελ ιφγσ πξνζπάζεηεο είλαη απνζπαζκαηηθέο θαη, σο εθ ηνχηνπ, αλεπαξθείο 318. Δπηκόξθσζε πνιηηώλ Ο δεκόζηνο ηνκέαο ελεκεξώλεη ηνπο πνιίηεο ζρεηηθά κε ηνλ ξόιν ηνπ ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 50 Γεδνκέλνπ φηη ν δεκφζηνο ηνκέαο απνηειεί ν ίδηνο πεγή δηαθζνξάο, ε εθζηξαηεία ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε ηα δηθαηψκαηα θαη ηα κέζα πξνζηαζίαο ηνπο, έρεη αλαιεθζεί θπξίσο απφ ηνλ πλήγνξν ηνπ Πνιίηε (ηπ) θαη ηνλ Γεληθφ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΓΔΓΓ) 319, νη νπνίνη αλήθνπλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα. Οη ελ ιφγσ θνξείο αλαπηχζζνπλ αμηφινγε δξαζηεξηφηεηα αλαθνξηθά κε ηελ αθχπληζε ησλ πνιηηψλ ζε δεηήκαηα δηαθζνξάο. πγθεθξηκέλα, ν ηπ θαη ν ΓΔΓΓ επηθνηλσλνχλ 320 ζπζηεκαηηθά ην έξγν ηνπο, κέζσ: - ησλ εηεζίσλ θαη ad hoc εθζέζεψλ ηνπο, - ησλ ηζηνζειίδσλ ηνπο, - ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε δεκφζηεο εθδειψζεηο, - εθπαηδεπηηθήο δξάζεο, - δηνξγάλσζεο ζπλεδξίσλ, - ζπλεξγαζίαο κε κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο, - εθδφζεσλ εληχπνπ πιηθνχ, - δεκφζησλ δειψζεψλ ηνπο, θ.α. Απηή ε δξαζηεξηφηεηα νθείιεηαη, κεηαμχ άιισλ, ζηελ αλεμαξηεζία ησλ θνξέσλ, ηελ επαξθή εμεηδίθεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο, αιιά θαη ηε καρεηηθφηεηα πνπ επηδεηθλχνπλ νη επηθεθαιήο ηνπο. 316 Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ζιηφπνπινο Ζ., Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ηηο εηήζηεο εθζέζεηο ζηηο ηζηνζειίδεο ηνπο θαη αληηζηνίρσο. 320 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2009, ζει

113 105 πλεξγαζία κε δεκόζηνπο θαη ηδησηηθνύο θνξείο, θαζώο θαη κε ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ, γηα ηελ πξόιεςε θαη θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο πλεξγάδεηαη ν δεκφζηνο ηνκέαο κε ηνπο θνξείο θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο (ΦΚΓ), ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν θαη ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ ζε πξσηνβνπιίεο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 25 Σν ζχλνιν ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα ειέγρεηαη απφ ηνπο Φνξείο Καηαπνιέκεζεο ηεο Γηαθζνξάο (ΦΚΓ). Ωο εθ ηνχηνπ, δελ πξφθεηηαη γηα νηθεηνζειή ζπλεξγαζία, αιιά νπζηαζηηθά γηα ζπκκφξθσζε κε ηηο εθ ηνπ λφκνπ απνξξένπζεο ππνρξεψζεηο ηνπ. Μνιαηαχηα, ην Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απηνδηνίθεζεο ζπρλά δηνξγαλψζεη εξγαζηήξηα κε ηε ζπκκεηνρή ησλ ΦΚΓ, επηπιένλ ησλ ζεκηλαξίσλ επηκφξθσζεο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ γηα ζέκαηα αθεξαηφηεηαο θαη δηαθάλεηαο. Ο ηπ θαη ν ΓΔΓΓ, φπσο πξναλαθέξζεθε, ζπλδξάκνπλ ζπρλά ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ (ΚηΠ) ζε δξάζεηο ηεο θαηά ηεο δηαθζνξάο 321, κε ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε εκεξίδεο, ζπλέδξηα, θιπ. πνπ δηνξγαλψλνπλ νη θνξείο ηεο ΚηΠ. Ζ ζπλεξγαζία ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα κε ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν είλαη απνζπαζκαηηθή θαη έκκεζε, πεξηνξηδφκελε ζηελ πξνψζεζε δεηεκάησλ, φπσο π.ρ. ε πάηαμε ηεο γξαθεηνθξαηίαο, ηα νπνία εμππεξεηνχλ ηα επηρεηξεκαηηθά ζπκθέξνληα, ελψ ηαπηφρξνλα κεηψλνπλ θαη ηηο αθνξκέο γηα δηαθζνξά ζην Γεκφζην. Μείσζε ηνπ θηλδύλνπ δηαθζνξάο κέζσ δηαζθάιηζεο ηεο αθεξαηόηεηαο θαηά ηελ αλάζεζε δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ Δίλαη απνηειεζκαηηθφ ην πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο αθεξαηφηεηαο ζηηο δηαδηθαζίεο δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ (θπξψζεηο γηα πξνκεζεπηέο θαη δεκφζηνπο ιεηηνπξγνχο, ειεγθηηθνί κεραληζκνί θαη δηαδηθαζία ελζηάζεσλ); Βαζκνιόγεζε: 50 Σν 9% ηνπ ΑΔΠ ηεο Διιάδαο δηαηίζεηαη κέζσ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ 322. Ωζηφζν, ζηε ρψξα καο δελ ξπζκίδεηαη λνκνζεηηθά ε δηακεζνιάβεζε βνπιεπηψλ γηα ινγαξηαζκφ επηρεηξήζεσλ (lobbying), πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζνπλ νη ηειεπηαίεο πξφζβαζε ζε θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε, δεκφζηεο πξνκήζεηεο, θιπ Βι. ηηο εηήζηεο εθζέζεηο ζηηο ηζηνζειίδεο ηνπο θαη αληηζηνίρσο. 322 OECD, Government at a glance Country note: Greece, ζει. 2.

114 106 Ο λφκνο δηαθξίλεη ην είδνο ησλ ζπκβάζεσλ πνπ νθείιεη λα ζπλάπηεη ην Γεκφζην κε πξνκεζεπηέο, βάζεη ηνπ πνζνχ ηεο ζχκβαζεο 323. πγθεθξηκέλα, κέρξη ηνπ πνζνχ ησλ επηηξέπεηαη ε ζχλαςε ζχκβαζεο κε απεπζείαο αλάζεζε, κέρξη ηνπ πνζνχ ησλ επηηξέπεηαη ε ζχλαςε ζχκβαζεο κε ζπλνπηηθή δηαδηθαζία (πξφρεηξν δηαγσληζκφ), ελψ άλσ ηνπ πνζνχ ησλ απαηηείηαη ε ζχλαςε ζχκβαζεο κε ηαθηηθφ δηαγσληζκφ. Ζ ζέζπηζε ηεο δπλαηφηεηαο ζχλαςεο ζχκβαζεο κε απεπζείαο αλάζεζε κέρξη ηνπ πνζνχ ησλ , έρεη ζθνπφ ηελ απνθπγή ρξνλνβφξσλ δηαδηθαζηψλ, πξνθεηκέλνπ γηα έξγα θαη πξνκήζεηεο ρακεινχ θφζηνπο. Ωζηφζν, ζπρλά παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν ηεο θαηάηκεζεο έξγσλ ζε ππνέξγα θφζηνπο έσο , ψζηε λα αλαηίζεληαη απεπζείαο κε αδηαθαλή θξηηήξηα θαη δηαδηθαζίεο, πξνθεηκέλνπ λα παξαθακθζνχλ νη απαηηήζεηο ηνπ λφκνπ πεξί δηεμαγσγήο δηαγσληζκψλ, νη νπνίνη απαηηνχλ ζπγθεθξηκέλεο δηαηππψζεηο δηαθάλεηαο. Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην ξπζκίδεη δηεμνδηθά, αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα πιεξνχλ νη ππνςήθηνη πξνκεζεπηέο ηνπ Γεκνζίνπ, θαζψο θαη ηε δηαδηθαζία επηινγήο ηνπο 324. Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην ξπζκίδεη, επίζεο, αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, ηνλ ηχπν ησλ εληχπσλ, ην πεξηερφκελν απηψλ, θαζψο θαη ηελ νξνινγία πνπ απαηηείηαη λα ρξεζηκνπνηείηαη 325. Παξφιν πνπ δελ ππάξρνπλ πξνηππσκέλα έληππα, επί ηεο παξνχζεο δηεμάγεηαη ζρεηηθή ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηελ αλάγθε ρξήζεο ηέηνησλ εληχπσλ, πξνθεηκέλνπ νη δηαδηθαζίεο λα θαηαζηνχλ ηαρχηεξεο θαη πην απνηειεζκαηηθέο 326. Ο έιεγρνο θαη ε επνπηεία ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ αλήθεη ζε πιείνλεο θνξείο κε ζπρλά αιιειεπηθαιππηφκελεο αξκνδηφηεηεο, αλάινγα θαη κε ην είδνο ησλ ζπκβάζεσλ, κε θπξηφηεξν θξηηήξην ηελ πξνέιεπζε ησλ πφξσλ, ήηνη αλ πξφθεηηαη γηα ακηγψο εζληθνχο πφξνπο ή γηα ζπγρξεκαηνδνηνχκελα κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (Δ.Δ.) έξγα. Πην ζπγθεθξηκέλα: ην πιαίζην ηεο γεληθφηεξεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο γηα θαζηέξσζε δηαθάλεηαο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο θαηά ηελ αλάζεζε ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, ην Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο, Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Ναπηηιίαο έζεζε ζε εθαξκνγή έλα -αξρηθά πηινηηθφ θαη ήδε ζε κφληκε βάζε- ζρέδην ιεηηνπξγίαο ελφο εληαίνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο ειέγρνπ ηεο δηαδηθαζίαο αλάζεζεο ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ θαη παξνρήο λνκηθήο, ηερληθήο θαη ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο ζηηο εζληθέο αλαζέηνπζεο αξρέο. Πξνρψξεζε έηζη, απφ ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 1997, ζηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ηεο Μνλάδαο Παξαθνινχζεζεο Γηαγσληζκψλ θαη πκβάζεσλ 327. Ζ αλαιεθζείζα απφ ην ηφηε Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο, Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Ναπηηιίαο πξσηνβνπιία, ήξζε λα θαιχςεη έλα πξαγκαηηθφ θελφ, ηελ απνπζία δειαδή ζπληνληζκέλεο ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο πξνο ηηο αλαζέηνπζεο 323 Άξζξν 83 παξ. 1 λ. 2362/ Βι. ελδεηθηηθά: λ. 3310/2005, λ. 2286/1995, ΠΓ 60/2007, ΠΓ 118/ Βι. ελδεηθηηθά: Καλνληζκφο ΔΚ 213/2008, Καλνληζκφο ΔΚ 1150/2009, άξζξα 37, 62 θαη παξαξηήκαηα ΠΓ 60/ Λφθα Υ., ηέιερνο Οκάδαο Πξνγξακκαηηζκνχ, Γηελέξγεηαο Γηαγσληζκψλ & Γηαρείξηζεο Έξγσλ Ηλζηηηνχηνπ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

115 107 αξρέο ηεο ρψξαο, απφ έλαλ ζεζκνζεηεκέλν θνξέα ζε φιεο ηηο θάζεηο αλάζεζεο ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ έξγσλ θαη ππεξεζηψλ. Ζ ίδξπζε κάιηζηα ηεο Μνλάδαο ην 1997, απνηέιεζε θαηλνηνκία, φρη κφλν ζε εζληθφ αιιά θαη ζε θνηλνηηθφ επίπεδν, θαη νδεγφ γηα αλάινγεο πξσηνβνπιίεο ησλ άιισλ θξαηψλκειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο 328. Ήδε ε Μνλάδα ζπλεξγάδεηαη ζήκεξα κε άιια θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηα πιαίζηα επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ θαη κε ηηο αξκφδηεο επξσπατθέο ππεξεζίεο, πξνο ηελ θαηεχζπλζε παγίσζεο εληαίσλ θαλφλσλ ζε ζέκαηα εξκελείαο θαη εθαξκνγήο ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ 329. Οη ειιεληθέο αλαζέηνπζεο αξρέο ππνρξενχληαη λα απνζηέιινπλ ζηε Μνλάδα: - ζρέδην θεηκέλνπ πξνθαηαξθηηθήο ελεκέξσζεο, - ζρέδην θεηκέλνπ πεξηιεπηηθήο δηαθήξπμεο, - ζρέδην θεηκέλνπ αλαιπηηθήο δηαθήξπμεο, - ζρέδην αλαθνίλσζεο αλάζεζεο ζχκβαζεο, - ζρέδην δηαθήξπμεο γηα ηε δηφξζσζε, ζπκπιήξσζε ή αθχξσζε ησλ αλσηέξσ δηαθεξχμεσλ, πξηλ ηελ απνζηνιή απηψλ γηα δεκνζίεπζε ζηελ επίζεκε εθεκεξίδα ηεο Δ.Δ. θαη, ελ γέλεη, πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δηαδηθαζίαο δεκνπξάηεζεο. Σα ζρέδηα πξνθεξχμεσλ πξέπεη λα αθνξνχλ δηαγσληζκνχο έξγσλ θαη ηερληθψλ ππεξεζηψλ πνπ εκπίπηνπλ ζην πεδίν εθαξκνγήο ησλ θνηλνηηθψλ νδεγηψλ πεξί δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ. Οη ειιεληθέο αλαζέηνπζεο αξρέο δηθαηνχληαη λα δεηήζνπλ απφ ηε Μνλάδα: - πξνιεπηηθφ έιεγρν λνκηκφηεηαο ησλ αλσηέξσ πξνθεξχμεσλ, - έγγξαθε απάληεζε ζε εγγξάθσο δηαηππσκέλα εξσηήκαηά ηνπο, αλαθνξηθά κε πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηε δεκνπξάηεζε ζπκβάζεσλ έξγσλ θαη ππεξεζηψλ, - αξσγή ζε πεξίπησζε θαηαγγειηψλ θαηά ην πξνζπκβαηηθφ ζηάδην αλάζεζεο ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ έξγσλ θαη ππεξεζηψλ, νη νπνίεο αθνξνχλ παξαβάζεηο ησλ δηαηάμεσλ ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ ή εζληθνχ δηθαίνπ κεηαθνξάο, κε ζηφρν ηελ πιεξέζηεξε αηηηνιφγεζε θαη ηεθκεξίσζε ησλ ζέζεψλ ηνπο, - γεληθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην ηζρχνλ θνηλνηηθφ δίθαην ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, - πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηε δηαδηθαζία απνζηνιήο δηαθεξχμεσλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ ζηελ Τπεξεζία Δπηζήκσλ Δθδφζεσλ ηεο Δ.Δ., - δηεπθξηλίζεηο ζρεηηθά κε έγγξαθεο γλσκνδνηήζεηο πνπ ζπλέηαμε ε Μνλάδα γηα ινγαξηαζκφ ηνπο

116 108 ν Διεγθηηθφ πλέδξην είλαη αξκφδην γηα ηνλ έιεγρν ζπκβάζεσλ κεγάιεο νηθνλνκηθήο αμίαο, ζηηο νπνίεο αληηζπκβαιιφκελνο είλαη ν ζηελφο ή ν επξχηεξνο δεκφζηνο ηνκέαο (βι. θαη ππιψλα «Διεγθηηθφ πλέδξην»). Ζ Δπηηξνπή Γεκνζηνλνκηθνχ Διέγρνπ (ΔΓΔΛ) είλαη αλεμάξηεηε αξρή ειέγρνπ, ππεχζπλε γηα ηνλ έιεγρν ηεο νπζηαζηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο θαη ειέγρνπ, θαη είλαη θνηλή γηα φια ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα (ΔΠ) ηεο πεξηφδνπ (ΔΠΑ θαη ΔΑΑΛ). Ωο απνζηνιή έρεη ηε δηαζθάιηζε ηεο ηήξεζεο ησλ αξρψλ ηεο ρξεζηήο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο ησλ ζπγρξεκαηνδνηνχκελσλ πξνγξακκάησλ. Πξφθεηηαη γηα επηακειή επηηξνπή πνπ ππνζηεξίδεηαη δηνηθεηηθά απφ ηξεηο Γηεπζχλζεηο ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Γηνίθεζεο θαη Διέγρνπ πγρξεκαηνδνηνχκελσλ Πξνγξακκάησλ απφ ηελ ΔΔ, θαζψο θαη ηνπ Γεληθνχ Λνγηζηεξίνπ ηνπ Κξάηνπο. Ζ ΔΓΔΛ αζθεί ην έξγν ηεο ζχκθσλα κε αξκνδηφηεηεο νη νπνίεο έρνπλ πξνζδηνξηζζεί κε Τπνπξγηθή Απφθαζε θαη κε ηε ηξαηεγηθή Διέγρσλ, ε νπνία έρεη ζπληαρζεί κε βάζε ηα δηεζλή ειεγθηηθά πξφηππα. Δηδηθφηεξα: - δηελεξγεί ειέγρνπο ζηα ζπζηήκαηα ησλ Γηαρεηξηζηηθψλ Αξρψλ, ησλ Δλδηάκεζσλ Φνξέσλ Γηαρείξηζεο θαη ηεο Αξρήο Πηζηνπνίεζεο, θαζψο θαη ζε θαηάιιειν δείγκα πξάμεσλ πνπ πινπνηνχλ νη δηθαηνχρνη, - παξαθνινπζεί θαη αμηνινγεί ηα κέηξα θαη ηηο δηνξζσηηθέο ελέξγεηεο πνπ ιακβάλνληαη απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο ζε ζπλέρεηα ησλ ειέγρσλ, - ζπληάζζεη εηήζηα έθζεζε ειέγρνπ θαη εηήζηα γλσκνδφηεζε γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο θαη ειέγρνπ, - πηζηνπνηεί ηελ εγθπξφηεηα ησλ αηηεκάησλ απνπιεξσκήο πνπ ππνβάιινληαη ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ιακβάλνληαο ππ φςηλ ηα απνηειέζκαηα ησλ ειέγρσλ πνπ έρνπλ δηελεξγήζεη φια ηα αξκφδηα εζληθά θαη θνηλνηηθά φξγαλα, - ζπλεξγάδεηαη κε ηηο ειεγθηηθέο ππεξεζίεο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ην ζπληνληζκφ ησλ ειέγρσλ ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ θαη ησλ κεζφδσλ δηελέξγεηαο απηψλ, θαη αληαιιάζεη απφςεηο γηα ηα απνηειέζκαηα ησλ ειέγρσλ ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο θαη ειέγρνπ θαζψο θαη γηα άιια ζέκαηα, - αμηνινγεί ηε ζέζπηζε ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο θαη ειέγρνπ (ΔΠΑ, ΔΑΑΛ). Οη Γηαρεηξηζηηθέο Αξρέο ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ νξίδνληαη ζε θάζε Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα (Δ.Π.) θαη είλαη ππεχζπλεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη θαλνληθφηεηα ηεο δηαρείξηζεο θαη ηεο εθαξκνγήο ηνπ αληίζηνηρνπ Δ.Π. Γπλάκεη ηνπ λ. 4013/2011, φιεο νη δεκφζηεο ζπκβάζεηο ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ ζα πεξηέιζνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ηεο Δληαίαο Αλεμάξηεηεο Αξρήο Γεκνζίσλ πκβάζεσλ θαη Κεληξηθνχ Ζιεθηξνληθνχ Μεηξψνπ Γεκνζίσλ πκβάζεσλ, ε νπνία, σζηφζν, δελ έρεη ιεηηνπξγήζεη αθφκε. Καη απηφλ ηνλ ηξφπν ζθνπείηαη λα αληηκεησπηζζνχλ απνηειεζκαηηθά ηα ρξφληα πξνβιήκαηα

117 109 θαη κεγάια, πνιηηηθά θαη κε, ζθάλδαια 330 πνπ πξνθχπηνπλ ζην πεδίν ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, εμαηηίαο, κεηαμχ άιισλ, ηνπ θαηαθεξκαηηζκνχ ησλ θαλφλσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο αλάζεζεο θαη εθηέιεζήο ηνπο. Απηφ έρεη πνιχ ζπρλά σο απνηέιεζκα ηελ πιεκκειή εξκελεία θαη εθαξκνγή ηνπ ππάξρνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ, αιιά θαη ππέξκεηξεο θαζπζηεξήζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ δηθαζηηθέο εκπινθέο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ησλ αλαζεηνπζψλ αξρψλ, νη νπνίεο έρνπλ ζπρλά ζηνηρίζεη ζηε ρψξα θαηαδίθεο απφ ην Γηθαζηήξην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δηδηθφηεξα, νη ζεκαληηθφηεξεο αξκνδηφηεηεο ηεο Δληαίαο Αξρήο Γεκνζίσλ πκβάζεσλ είλαη: - ε ελαξκφληζε ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο πεξί δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ κε ην δίθαην ηεο Έλσζεο θαη ηηο ζπζηάζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, - ν ζπληνληζκφο ησλ ππνπξγείσλ θαη ινηπψλ δεκφζησλ ή ηδησηηθψλ θνξέσλ πνπ αλαζέηνπλ δεκφζηεο ζπκβάζεηο, - ν εμνξζνινγηζκφο ηεο δηαδηθαζίαο αλάζεζεο δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, ε ελνπνίεζε ηεο πξαθηηθήο ησλ δηαθφξσλ αλαζεηνπζψλ αξρψλ, θαζψο θαη ε πξφηαζε ζρεδίσλ γηα ηελ απινχζηεπζε, ζπκπιήξσζε, αλακφξθσζε, θσδηθνπνίεζε θαη ελνπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ λνκνζεηηθψλ θαη θαλνληζηηθψλ δηαηάμεσλ ζηνπο αξκφδηνπο ππνπξγνχο πνπ δηαζέηνπλ ηε ζρεηηθή πξσηνβνπιία, - ε ππνρξεσηηθή γλσκνδφηεζε επί ζρεδίσλ δηαηάμεσλ πνπ αθνξνχλ ζην λνκνζεηηθφ ή θαλνληζηηθφ πιαίζην ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, - ε έθδνζε θαλνληζκψλ θαη θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ πξνο ηνπο αξκφδηνπο δεκφζηνπο θνξείο θαη ηηο αλαζέηνπζεο αξρέο γηα ζέκαηα δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ θαη δηαηχπσζε πξνηάζεσλ ζηνπο αξκφδηνπο ππνπξγνχο γηα ηελ έθδνζε ζρεηηθψλ εγθπθιίσλ, - ε δηαηχπσζε πξνεγνχκελεο ζχκθσλεο γλψκεο επί ησλ απνθάζεσλ ησλ αλαζεηνπζψλ αξρψλ πνπ αθνξνχλ πξνζθπγή ζηε δηαδηθαζία ηεο δηαπξαγκάηεπζεο γηα ηελ αλάζεζε δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ πάλσ απφ ηα θνηλνηηθά φξηα, - ε έθδνζε δεζκεπηηθνχ ραξαθηήξα πξφηππσλ ηεπρψλ δεκνπξάηεζεο θαη ζρεδίσλ ζπκβάζεσλ, κεηά απφ δηαβνχιεπζε κε ηνπο θαηά πεξίπησζε αξκφδηνπο δεκφζηνπο θνξείο, - ε παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο ησλ δξάζεσλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ ζηνλ ηνκέα ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, - ε απηεπάγγειηε αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ θαη ζηνηρείσλ ζρεηηθά κε ηηο ελ εμειίμεη δηαδηθαζίεο πξνθήξπμεο, αλάζεζεο θαη εθηέιεζεο δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ απφ ηηο αλαζέηνπζεο αξρέο θαη ηνπο εκπιεθφκελνπο δεκφζηνπο θαη ηδησηηθνχο θνξείο, θαη θιήζε ζε αθξφαζε εθπξνζψπσλ ηνπο γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ θαη ζηνηρείσλ, 330 Transparency International, OECD Anti-Bribery Convention Progress report 2009, ζει

118 110 - ε δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ζε δίθεο ελψπηνλ ησλ αξκνδίσλ δηθαζηεξίσλ επί δηαθνξψλ πνπ γελλψληαη θαηά ηε ζχλαςε ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, - ε ππνζηήξημε ηνπ έξγνπ ησλ αλαζεηνπζψλ αξρψλ γηα ηε λφκηκε δηεμαγσγή ησλ δηαδηθαζηψλ αλάζεζεο θαη εθηέιεζεο δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ θαη γηα ηελ νκνηφκνξθε εθαξκνγή ηεο επξσπατθήο θαη εζληθήο λνκνζεζίαο πεξί δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, - ε δεκηνπξγία θαη ηήξεζε εζληθήο βάζεο δεδνκέλσλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, ε νπνία πξνβιέπεηαη λα ζπιιέγεη θαη λα δεκνζηεχεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην λνκνζεηηθφ θαη θαλνληζηηθφ πιαίζην ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ θαη ηε ζπλαθή λνκνινγία ησλ επξσπατθψλ θαη εζληθψλ δηθαζηεξίσλ, θαζψο θαη ν ζπληνληζκφο θαη ε κέξηκλα γηα ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη δεκνζίεπζε ζε θεληξηθή βάζε, δεδνκέλσλ ζηνηρείσλ ζρεηηθά κε ηηο ελ εμειίμεη δηαδηθαζίεο πξνθήξπμεο, αλάζεζεο θαη εθηέιεζεο δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, φπσο ηδίσο, απνθάζεσλ πξνθήξπμεο, αλαθνηλψζεσλ θαηαθχξσζεο, ζπκπιεξσκαηηθψλ ζπκβάζεσλ, εηήζησλ απνινγηζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηηο ζπκβάζεηο πνπ πξνθεξχρζεθαλ, αλαηέζεθαλ θαη εθηεινχληαη απφ ηηο αλαζέηνπζεο αξρέο, - ε εθπξνζψπεζε ηεο ρψξαο ζε επξσπατθνχο θαη δηεζλείο νξγαληζκνχο θαη ζπλαληήζεηο ζηνλ ηνκέα ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ θαη ζπκκεηνρή, σο πξσηεχνπζα εζληθή αξρή επηθνηλσλίαο, ζηα αξκφδηα επξσπατθά ζεζκηθά φξγαλα γηα ηελ αληαιιαγή απφςεσλ, πιεξνθνξηψλ θαη ζηνηρείσλ ζρεηηθά κε ηελ εζληθή ζηξαηεγηθή, ην λνκηθφ πιαίζην θαη ηηο δηαδηθαζίεο πξνθήξπμεο, αλάζεζεο θαη εθηέιεζεο δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, - ε ζχληαμε θαη ππνβνιή ζηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο, εληφο ηνπ πξψηνπ ηξηκήλνπ θάζε εκεξνινγηαθνχ έηνπο, εηήζηαο έθζεζεο, ε νπνία δεκνζηεχεηαη ζην δηαδίθηπν θαη πεξηιακβάλεη ηελ απνηίκεζε ησλ πεπξαγκέλσλ ηεο Αξρήο ζχκθσλα κε ηνλ ζθνπφ θαη ηηο αξκνδηφηεηέο ηεο, ηηο πξνηάζεηο βειηίσζεο ηνπ λνκνζεηηθνχ θαη θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ πξνθήξπμεο, αλάζεζεο θαη εθηέιεζεο δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ πνπ έρνπλ δηαηππσζεί πξνο ηνπο αξκφδηνπο θνξείο θαη φξγαλα, θαζψο θαη ηελ πξφνδν ηεο ζπκκφξθσζεο ησλ αξκνδίσλ θνξέσλ θαη νξγάλσλ κε ηηο ελ ιφγσ πξνηάζεηο. Δπίζεο, δεκηνπξγείηαη θεληξηθφ ειεθηξνληθφ κεηξψν δαπαλψλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ. πγθεθξηκέλα, κε ζηφρν ηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εχξπζκεο εθηέιεζεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ σο πξνο ην ζθέινο ησλ δαπαλψλ πνπ αθνξνχλ ζηηο δεκφζηεο ζπκβάζεηο, εηζάγεηαη ξχζκηζε πνπ πξνβιέπεη ηε δεκηνπξγία ηνπ Κεληξηθνχ Ζιεθηξνληθνχ Μεηξψνπ Γαπαλψλ Γεκνζίσλ πκβάζεσλ. ην Μεηξψν απηφ ζα θαηαρσξνχληαη, κεηαμχ άιισλ, ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ζηελ ππνβνιή αηηεκάησλ γηα ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο, ηελ έγθξηζε ηεο ζρεηηθήο δαπάλεο, ηε δηαδηθαζία αλάζεζεο θαη εθηέιεζεο ηεο ζχκβαζεο θαη ηελ πιεξσκή θάζε ζρεηηθήο δαπάλεο. Σν Μεηξψν απηφ ζπληζηάηαη αξρηθά ζην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο. Πξνβιέπεηαη σζηφζν, ζην ζρέδην λφκνπ, φηη ζα κεηαβηβαζηεί ζηελ Αξρή, κεηά απφ αίηεκά ηεο.

119 111 Ο λφκνο δελ αλαθέξεηαη ζηα πξνζφληα πνπ απαηηείηαη λα θαηέρνπλ νη ελαζρνινχκελνη κε ηηο δεκφζηεο ζπκβάζεηο θξαηηθνί ιεηηνπξγνί. Δπηπιένλ, ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην δελ δηαρσξίδεη ηνπο ππαιιήινπο πνπ αζρνινχληαη κε ηε ζπγγξαθή ησλ πξνθεξχμεσλ, απφ απηνχο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ αμηνιφγεζε ησλ πξνζθνξψλ, κε απνηέιεζκα ηα πξφζσπα απηά ζπρλά λα ηαπηίδνληαη. Ωζηφζν, απαηηείηαη εθ ηνπ λφκνπ ηα πξφζσπα πνπ ζηειερψλνπλ ηηο επηηξνπέο αμηνιφγεζεο πξνζθνξψλ, αμηνιφγεζεο ελζηάζεσλ θαη παξαιαβήο πιηθνχ λα είλαη δηαθνξεηηθά 331. Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην πεξηιακβάλεη αλαιπηηθέο δηαηππψζεηο δεκνζηφηεηαο, κε ηηο νπνίεο πξέπεη λα πεξηβάιινληαη νη δεκφζηεο ζπκβάζεηο θαη κάιηζηα επί πνηλή αθπξφηεηαο ηεο δηαδηθαζίαο 332, ελψ θαη ε ηήξεζε αξρείσλ θαη ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ξπζκίδεηαη απφ ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην 333. Ζ Διιάδα δελ δηαζέηεη θεληξηθφ δηαδηθηπαθφ ηφπν δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ. Κάζε αλαζέηνπζα αξρή δεκνζηεχεη ζην δηθφ ηεο ηζηφηνπν ηα ζρεηηθά ζηνηρεία. Ωζηφζν, ε Διιάδα, ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο ππνρξεψζεηο ηεο πνπ απνξξένπλ απφ ην δίθαην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.), δεκνζηεχεη ζηνηρεία θαη ζηνλ δηαδηθηπαθφ ηφπν ηεο Δ.Δ. εκαληηθέο ειιείςεηο παξνπζηάδνληαη αλαθνξηθά κε ηε δεκνζηνπνίεζε ζηνηρείσλ επί ηξνπνπνηήζεσλ ζηηο ζπκβάζεηο, θαζψο θαη κε ηε δεκνζηνπνίεζε ζηνηρείσλ ζρεηηθά κε ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εθηέιεζεο ησλ ελ ιφγσ ζπκβάζεσλ 334. εκεηψλεηαη φηη ζηελ πεξίπησζε ησλ ζπκβάζεσλ κε απεπζείαο αλάζεζε θαη κε ζπλνπηηθή δηαδηθαζία, δελ απαηηείηαη ε ηήξεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ πξνυπνζέζεσλ δηαθάλεηαο πνπ ηζρχνπλ γηα ηηο ζπκβάζεηο κε ηαθηηθφ δηαγσληζκφ 335. Πέξαλ ησλ κέζσλ έλδηθεο πξνζηαζίαο πνπ πξνβιέπνληαη γεληθά ζην λφκν, εηδηθά ζε φ,ηη αθνξά ζηηο δεκφζηεο ζπκβάζεηο, ν λφκνο πξνβιέπεη θαη πξφζζεηε δηθαζηηθή πξνζηαζία. πγθεθξηκέλα, κεηαμχ άιισλ πξνβιέπεηαη πξνζσξηλή δηθαζηηθή πξνζηαζία, αθχξσζε ηεο παξάλνκεο πξάμεο ηεο αλαζέηνπζαο αξρήο ή ηεο ππνγξαθείζαο ζχκβαζεο θαη επηδίθαζε απνδεκίσζεο 336. Ωζηφζν, νη ελ ιφγσ δηαδηθαζίεο ζπρλά νδεγνχλ ζε αηέξκνλεο δηθαζηηθέο δηελέμεηο, βιαπηηθέο γηα ηα ζπκθέξνληα ηνπ Γεκνζίνπ θαη θαη επέθηαζε ηνπ θνξνινγνπκέλνπ. Δηδηθά ζε φ,ηη αθνξά ζηηο δεκφζηεο ζπκβάζεηο, πέξαλ ηνπ γεληθφηεξνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ, ν λφκνο πξνβιέπεη αλαιπηηθά ηηο δηνηθεηηθέο θαη πνηληθέο θπξψζεηο ζε πεξίπησζε ελεξγεηηθήο δσξνδνθίαο 337. Δπηπιένλ, πξνβιέπνληαη ξεηά ηα αζπκβίβαζηα κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ πξνκεζεπηή ηνπ Γεκνζίνπ, θαζψο θαη ηα θσιχκαηα ζπκκεηνρήο ζε δηαγσληζκνχο ηνπ Γεκνζίνπ 338. Μεηαμχ ησλ 331 Βι. ελδεηθηηθά: άξζξα 65 θαη 66 ΠΓ 60/2007, άξζξν 38 ΠΓ 118/ Βι. ελδεηθηηθά: άξζξα ΠΓ 60/2007 θαη άξζξν 4 ΠΓ 118/ Βι. ελδεηθηηθά: άξζξν 4 λ. 2286/1995, άξζξα 50, 56 θαη 57 ΠΓ 60/ OECD, Government at a glance Country note: Greece, ζει Λφθα Υ., ηέιερνο Οκάδαο Πξνγξακκαηηζκνχ, Γηελέξγεηαο Γηαγσληζκψλ & Γηαρείξηζεο Έξγσλ Ηλζηηηνχηνπ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: άξζξν 4 λ. 2286/1995, άξζξν 15 ΠΓ 118/2007, λ. 3886/ Άξζξν 7 λ. 3310/ Βι. ελδεηθηηθά: άξζξν 43 ΠΓ 60/2007 θαη λ. 3310/2005.

120 112 αζπκβηβάζησλ θαη ησλ θσιπκάησλ πεξηιακβάλνληαη ελδεηθηηθά ε ηδηφηεηα ηνπ ηδηνθηήηε κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο, ε θαηαδίθε γηα ζπκκεηνρή ζε εγθιεκαηηθή νξγάλσζε, απάηε, δσξνδνθία, μέπιπκα βξψκηθνπ ρξήκαηνο, θιπ.. πκπεξαζκαηηθά, αλαθνξηθά κε ηηο δεκφζηεο ζπκβάζεηο, ε Διιάδα έρεη ζπκκνξθσζεί σο επί ην πιείζηνλ κε ηηο ζρεηηθέο επηηαγέο ηεο Δ.Δ. Ωζηφζν, απαηηείηαη πεξαηηέξσ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο πνπ δηέπεη ην ελ ιφγσ πεδίν, πξνθεηκέλνπ λα εμαιεηθζνχλ θαηλφκελα απάηεο, δηαθζνξάο θαη θαθνδηαρείξηζεο, λα αληηκεησπίδνληαη δηθαηφηεξα νη ππνςήθηνη πξνκεζεπηέο, αιιά θαη λα αζθνχλ απνηειεζκαηηθφηεξν έιεγρν νη αξκφδηνη θνξείο 339. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Θέζπηζε ζπζηήκαηνο ζηνρνζεζίαο ζην Γεκφζην θαη ζχλδεζε ησλ απνδνρψλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ κε ηελ παξαγσγηθφηεηά ηνπο. Θέζπηζε θηλήηξσλ θαη απζηεξψλ ρξνλνδηαγξακκάησλ πνπ λα δεζκεχνπλ ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο. Θέζπηζε αληηθεηκεληθνχ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο θαη πξναγσγήο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Οξζή αμηνπνίεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Έληαμε φισλ ησλ πξνζιήςεσλ ζην ΑΔΠ. Γηαδηθαζία επηινγήο φρη κφλν κε αμηνιφγεζε ησλ ηππηθψλ πξνζφλησλ αιιά θαη κε πξνθνξηθέο ζπλεληεχμεηο. Οπζηαζηηθφο έιεγρνο ηνπ «πφζελ έζρεο» ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Αλακφξθσζε ηνπ Γεκνζηνυπαιιειηθνχ Κψδηθα. Απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο. Απινπνίεζε δηαδηθαζηψλ. Απνζηαζηνπνίεζε ηνπ πνιίηε απφ ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο, κέζσ ηεο αλάπηπμεο ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηε δηεθπεξαίσζε ππνζέζεσλ κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε: κεραλνγξάθεζε, ςεθηνπνίεζε θαη ελνπνίεζε ησλ ππεξεζηψλ. Τηνζέηεζε δηπινγξαθηθνχ ινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Δμσηεξηθέο αλαζέζεηο (outsourcing), φπνπ ηνχην θξίλεηαη απαξαίηεην, κε επνπηεία ηνπ Γεκνζίνπ, πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ. Δλίζρπζε ησλ εθζηξαηεηψλ ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ πεξί ησλ δηθαησκάησλ ηνπο θαη ησλ κέζσλ πξνζηαζίαο ηνπο απφ ηε δηαθζνξά. Δλίζρπζε ηνπ ζπζηήκαηνο επνπηείαο θαη ειέγρνπ ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ, κέζσ: απινπνίεζεο θαη θσδηθνπνίεζεο ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο θαζηέξσζεο ζπζηήκαηνο ζχληαμεο νινθιεξσκέλσλ πξνθεξχμεσλ κε ηε βνήζεηα εκπεηξνγλσκφλσλ δηάζεζεο ησλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ θξίζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ γηα ηπρφλ παξαηεξήζεηο ηνπο θαηάζεζεο ζε αλψλπκν θάθειν ηεο ηερληθήο πξφηαζεο ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ αληηθαηάζηαζεο ησλ πξνηππσκέλσλ εληχπσλ κε ειεθηξνληθέο δηαδηθαζίεο 339 OECD, Government at a glance Country note: Greece, ζει. 2.

121 113 αληηθεηκεληθνχ ηξφπνπ επηινγήο ησλ κειψλ ησλ επηηξνπψλ δεκνζίσλ έξγσλ θαη πξνκεζεηψλ (επηηξνπψλ αμηνιφγεζεο πξνζθνξψλ, εκπεηξνγλσκφλσλ, παξαιαβήο έξγσλ, θιπ.) εθαξκνγήο ηνπ ζπζηήκαηνο «πφζελ έζρεο» ζηα κέιε ησλ επηηξνπψλ δεκνζίσλ έξγσλ θαη πξνκεζεηψλ επηηάρπλζεο ησλ δηαδηθαζηψλ εθδίθαζεο πξνζθπγψλ ζέζπηζεο εηδηθψλ πνηλψλ γηα ηα κέιε ησλ επηηξνπψλ (κεηαηξνπή αδηθεκάησλ ζε ηδηψλπκα) ελεξγνπνίεζεο ησλ δηαηάμεσλ πνπ απαγνξεχνπλ γηα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα ηελ αλάζεζε δεκνζίσλ έξγσλ ζε επηρεηξεκαηίεο πνπ ζπιιακβάλνληαη λα δσξνδνθνχλ ή λα παξαθάκπηνπλ ηηο ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ηνπο, κε ζθνπφ ηνλ παξάλνκν πινπηηζκφ πηνζέηεζεο θαη εθαξκνγήο ηνπ «πκθψλνπ Αθεξαηφηεηαο» ηεο ΓΓ Σν χκθσλν Αθεξαηφηεηαο είλαη έλα εξγαιείν πνπ αλαπηχρζεθε ζηε δεθαεηία ηνπ 90 απφ ηε Γηεζλή Γηαθάλεηα, γηα λα βνεζήζεη ηελ πξνζπάζεηα θπβεξλήζεσλ, επηρεηξήζεσλ θαη ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ λα θαηαπνιεκήζνπλ ηε δηαθζνξά ζηνλ ηνκέα ησλ θξαηηθψλ ζπκβάζεσλ. πληζηά κηα δηαδηθαζία πνπ πεξηιακβάλεη κηα ζπκθσλία αλάκεζα ζηελ θπβέξλεζε ή ηελ θξαηηθή ππεξεζία θαη ζε φινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζε δηαγσληζκφ γηα ζπκβάζεηο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα. Βι. θαη:

122 114 ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο Μ.Ο.: 44 Ννκηθό Γείθηεο Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 44 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 54 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Πξόιεςε 25 Ρόινο 33 Δπηκόξθσζε 25 Γηεξεύλεζε 50 ΠΔΡΗΛΖΦΖ O κεγάινο αξηζκφο θαη ε έληνλε δηαθνξνπνίεζε ησλ αξκφδησλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα θνξέσλ (ΦΚΓ) 341, δελ δηεπθνιχλεη ηελ εληαία αμηνιφγεζή ηνπο. Σν ζπκπέξαζκα φκσο πνπ εμάγεηαη κε αζθάιεηα είλαη φηη νη ζπλζήθεο ππφ ηηο νπνίεο δξνπλ νη ΦΚΓ ζπλίζηαληαη ζηελ έληνλε εμάξηεζε απφ πνιηηηθνχο παξάγνληεο, ζηελ αιιεινεπηθάιπςε αξκνδηνηήησλ, ζηελ έιιεηςε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπο, ζηελ αλνκνηνκνξθία ησλ πξαθηηθψλ θαη ζηελ έιιεηςε δηαθάλεηαο. Οη ελ ιφγσ ζπλζήθεο, φπσο είλαη ινγηθφ, θάζε άιιν παξά δηαζθαιίδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ΦΚΓ. Μνιαηαχηα, ν νινέλα απμαλφκελνο αξηζκφο ησλ ππνζέζεσλ πνπ ρεηξίδνληαη νη ΦΚΓ, θαηαδεηθλχεη ζε θάπνην βαζκφ ηελ απμαλφκελε εκπηζηνζχλε ησλ πνιηηψλ πξνο απηνχο. Σνχην, απφ ηελ άιιε πιεπξά, γελλά ηελ αλάγθε γηα θαιχηεξε ζηειέρσζε ησλ ελ ιφγσ θνξέσλ, αιιά θαη αλαδηνξγάλσζή ηνπο, ψζηε λα επηηεινχλ κε επηηπρία ηελ απνζηνιή ηνπο, αληαπνθξηλφκελνη ηαπηφρξνλα ζηε ινγηθή θφζηνπο νθέινπο. 341 ηελ παξνχζα ελφηεηα ζπλεμεηάδνληαη γηα ζπζηεκαηηθνχο ιφγνπο νη δησθηηθέο αξρέο θαη νη θνξείο θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο ππφ ηνλ θνηλφ ηίηιν «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο».

123 115 ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Γεζπφδνπζα ζέζε σο κέζα ειέγρνπ ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο θαηέρνπλ ηα ζψκαηα θαη νη ππεξεζίεο επηζεψξεζεο θαη ειέγρνπ. Τπάξρεη κία πνηθηινκνξθία δξάζεο ησλ ελ ιφγσ ζσκάησλ θαη ππεξεζηψλ, ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ θπξίσο σο: - κεραληζκνί εζσηεξηθνχ ειέγρνπ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζηνπο πεξηζζφηεξνπο ηνκείο ηεο (ΓΔΓΓ, ΔΔΓΓ) - κεραληζκνί εζσηεξηθνχ ειέγρνπ ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο (π.ρ. ψκα Δπηζεσξεηψλ Γεκνζίσλ Έξγσλ) - κεραληζκνί εζσηεξηθνχ ειέγρνπ ζπγθεθξηκέλνπ δεκφζηνπ θνξέα (δηεπζχλζεηο επηζεψξεζεο) - κεραληζκνί εζσηεξηθνχ ειέγρνπ ζπγθεθξηκέλσλ ηνκέσλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο αιιά θαη επηρνξεγνχκελσλ απφ ην θξάηνο θνξέσλ, θιεξνδνηεκάησλ, θιπ. (π.ρ. Γεληθή Γηεχζπλζε Οηθνλνκηθήο Δπηζεψξεζεο) - κεραληζκνί ειέγρνπ ζπγθεθξηκέλσλ ηνκέσλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο αιιά θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνπο ελ ιφγσ θνξείο (π.ρ. ψκα Δπηζεσξεηψλ Τπνπξγείνπ Τγείαο θαη Πξφλνηαο) - κεραληζκνί ειέγρνπ ηήξεζεο ζπγθεθξηκέλεο λνκνζεζίαο εθ κέξνπο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ (π.ρ. ψκα Δπηζεψξεζεο Δξγαζίαο) - κεραληζκνί ειέγρνπ ηήξεζεο ζπγθεθξηκέλεο λνκνζεζίαο εθ κέξνπο ηδησηψλ, ηδησηηθψλ θαη δεκνζίσλ επηρεηξήζεσλ (ΓΟΔ) Ζ επηινγή θάπνησλ εθ ησλ αλσηέξσ θνξέσλ γηα παξνπζίαζε ζην πιαίζην ηεο έξεπλαο απηήο έγηλε θπξίσο κε θξηηήξην ηελ επξχηεηα ηνπ αληηθεηκέλνπ θαη ηνλ φγθν ησλ ππνζέζεψλ ηνπο. Ωο εθ ηνχηνπ, θαησηέξσ ζα εμεηαζζνχλ νη εμήο θνξείο: Δηζαγγειία (βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε») Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ (ΓΔΤ) ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο (ΔΛ.Α.) Τπεξεζία Οηθνλνκηθήο Αζηπλνκίαο θαη Γίσμεο Ζιεθηξνληθνχ Δγθιήκαηνο (ΤΠΟΑΓΖΔ) ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο (ΔΛ.Α.) ψκα Γίσμεο Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο (ΓΟΔ) ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ ψκα Δπηζεσξεηψλ - Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΔΔΓΓ) ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο. Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΓΔΓΓ) Αξρή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο θαη Διέγρνπ ησλ Γειψζεσλ Πεξηνπζηαθήο Καηάζηαζεο («Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο»)

124 116 Απφ ηνπο αλσηέξσ θνξείο, ε Δηζαγγειία, ην ΓΟΔ θαη ν ΓΔΓΓ είλαη νη πην ζεκαληηθνί απφ άπνςε επξχηεηαο αληηθεηκέλνπ θαη φγθνπ ππνζέζεσλ. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πφξνη (λνκηθφ πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ζηνπο ΦΚΓ ηνπο απαξαίηεηνπο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπο πόξνπο; Βαζκνιόγεζε: 50 Οη ΦΚΓ ιφγσ ηεο λνκηθήο θχζεο ηνπο (βι. θαησηέξσ ππφ «Αλεμαξηεζία λνκηθφ πιαίζην») δελ δηαζέηνπλ ίδηνπο πφξνπο. Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπο εληάζζεηαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ησλ αληίζηνηρσλ ππνπξγείσλ θαη νη ζθνπνί γηα ηνπο νπνίνπο δηαηίζεληαη ηα ζρεηηθά θνλδχιηα είλαη ζε κεγάιν βαζκφ πξναπνθαζηζκέλνη. Ζ ρξεκαηνδφηεζή ηνπο δελ βαζίδεηαη ζηηο επηδφζεηο ηνπο, ελψ δελ δηθαηνχληαη λα θάλνπλ ρξήζε έηεξσλ θνλδπιίσλ, φπσο π.ρ. δεζκεπκέλσλ θεθαιαίσλ πνπ απνηεινχλ πξντφλ εγθιήκαηνο. Πόξνη (πξαθηηθή) Γηαζέηνπλ ζηελ πξάμε νη ΦΚΓ επαξθείο πόξνπο, γηα λα επηηύρνπλ ηνπο ζηόρνπο ηνπο; Βαζκνιόγεζε: 50 Μεζνχζεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, νη νηθνλνκηθνί πφξνη πνπ θαηά ην παξειζφλ θξίλνληαλ σο ιίγν-πνιχ επαξθείο παξά ηηο φπνηεο ειιείςεηο 342, κεηψλνληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν, ζηεξψληαο νπζηαζηηθά απφ ηνπο ΦΚΓ ηε δπλαηφηεηα δηελέξγεηαο ειέγρσλ 343. Αλαθνξηθά κε ηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο, ν αξηζκφο ησλ ππεξεηνχλησλ ζηνπο επηκέξνπο ΦΚΓ θξίλεηαη γεληθά σο ηθαλνπνηεηηθφο. Ωζηφζν, παξαηεξνχληαη απνθιίζεηο αλαθνξηθά κε ηα πξνζφληα θαη ηα ερέγγπα αθεξαηφηεηαο ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, ν ΓΔΓΓ απνηειεί έλα κηθξφ θαη επέιηθην ζρήκα πεξίπνπ 30 αηφκσλ κε πςειά πξνζφληα θαη ππφ ηνλ άκεζν θαζεκεξηλφ έιεγρν ηνπ επηθεθαιήο ηνπ θνξέα 344. ηα πξφηππα ηνπ ΓΔΓΓ ιεηηνπξγεί θαη ε Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιχκαηνο Βξψκηθνπ Υξήκαηνο. 342 Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Κιαδάο., Γηθεγφξνο, η. Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηεο Τπεξεζίαο Δηδηθψλ Διέγρσλ (ΤΠΔΔ - πιένλ ΓΟΔ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

125 117 ηνλ αληίπνδα ηνπ ΓΔΓΓ κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη βξίζθεηαη ην ΓΟΔ πνπ απνηειείηαη απφ πεξίπνπ ππαιιήινπο, ζε φιε ηελ ειιεληθή επηθξάηεηα, κε πξνζφληα αλεπαξθή ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, ελψ πνιινί εμ απηψλ έρνπλ απνζπαζζεί ζηελ ελ ιφγσ ππεξεζία κε θνκκαηηθά θξηηήξηα, ζπρλά κε θίλεηξν ηηο επθαηξίεο παζεηηθήο δσξνδνθίαο πνπ δίλνληαη θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο 345, φπσο απνδεηθλχεηαη απφ ηηο πιείζηεο πεξηπηψζεηο δηαθζνξάο ζηνπο θφιπνπο ηνπ ΓΟΔ πνπ δεκνζηνπνηνχληαη θαηά θαηξνχο 346. εκαληηθή πξφζθαηε εμέιημε αλαθνξηθά κε ηε ζηειέρσζε ηνπ ΓΟΔ απνηειεί θαη ε ηνπνζέηεζε ζε απηφ, εηδηθνχ Δηζαγγειέα Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο κε επξείεο αξκνδηφηεηεο 347. To ΔΔΓΓ, ε ΓΔΤ θαη ε ΤΠΟΑΓΖΔ ιεηηνπξγνχλ ζηα νξγαλσηηθά πξφηππα ηνπ ΓΟΔ, κε θάιπςε φιεο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο. Ωζηφζν, ζε αληίζεζε κε ην ΓΟΔ, ζηνπο ελ ιφγσ θνξείο δελ έρνπλ παξαηεξεζεί, κέρξη ζήκεξα, εθηεηακέλα θαηλφκελα δηαθζνξάο. [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε - Πφξνη (λνκηθφ πιαίζην)» αλαθνξηθά κε ηελ Δηζαγγειία] Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ησλ ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ Δηζαγγειία απνηειεί αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο Γηθαηνζχλεο, ε αλεμαξηεζία ηεο νπνίαο θαηνρπξψλεηαη ξεηά ζην χληαγκα348. πγθεθξηκέλα, ε Δηζαγγειία είλαη αλεμάξηεηε απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία αιιά θαη απφ ηα δηθαζηήξηα σο πξνο ηε δηνίθεζή ηεο, ελψ ζπκκεηέρεη ππνρξεσηηθψο ζηελ απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο. Ο Δηζαγγειέαο ιεηηνπξγεί ππφ ηελ δηπιή, θαηά ηνλ λφκν, ηδηφηεηά ηνπ, δειαδή ηνπ δηψθηε - θαηεγφξνπ θαη ηνπ ζπκβνχινπ ηνπ δηθαζηεξίνπ349. Οη Δηζαγγειείο επηιέγνληαη θαηφπηλ απζηεξψλ εμεηάζεσλ πνπ δηελεξγεί ην Τπνπξγείν Γηθαηνζχλεο γηα δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο θαη είλαη ηζφβηνη. Απνκάθξπλζε ησλ ιεηηνπξγψλ ηεο Δηζαγγειηθήο Αξρήο επηηξέπεηαη κφλν γηα ιφγνπο αλεπαξθνχο ή πιεκκεινχο εθηέιεζεο ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Καηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, νη Δηζαγγειείο απνιαχνπλ πξνζσπηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο αλεμαξηεζίαο. Ωζηφζν, ζε αληίζεζε κε ηνπο δηθαζηέο, νη Δηζαγγειείο ππνρξενχληαη λα ππαθνχνπλ ζηηο λφκηκεο εληνιέο ησλ 345 Κιαδάο., Γηθεγφξνο, η. Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηεο Τπεξεζίαο Δηδηθψλ Διέγρσλ (ΤΠΔΔ - πιένλ ΓΟΔ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Κιαδάο., Γηθεγφξνο, η. Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηεο Τπεξεζίαο Δηδηθψλ Διέγρσλ (ΤΠΔΔ - πιένλ ΓΟΔ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Απηνί είλαη νη ηξεηο επίνξθνη ηνπ ΓΟΔ», Άξζξν 2 λ. 3943/ Άξζξν 26 παξ. 3 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 349 Βι. άξζξν 138 παξ. 2 θαη 3 Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο (ΚΠΓ).

126 118 Mε εμαίξεζε ηελ Δηζαγγειία πνπ πεξηβάιιεηαη κε ηζρπξέο ζπληαγκαηηθέο εγγπήζεηο αλεμαξηεζίαο, νη ινηπνί ΦΚΓ έρνπλ ηε κνξθή θνηλώλ δεκνζίσλ ππεξεζηώλ. αλσηέξσλ ηνπο Δηζαγγειέσλ. Έηζη, δχλαηαη ν Τπνπξγφο Γηθαηνζχλεο ή αλψηεξνο ηεξαξρηθά Δηζαγγειέαο λα παξαγγείιεη ζηνλ θαηψηεξν ηεξαξρηθά Δηζαγγειέα λα αζθήζεη πνηληθή δίσμε θαηά θάπνηνπ -φρη φκσο θαη λα κελ αζθήζεη-, αιιά δελ επηηξέπεηαη λα επεξεάζεη ηελ θξίζε ηνπ θαηά ηελ εθδίθαζε κίαο ππφζεζεο ελψπηνλ ηνπ αθξναηεξίνπ (αθξηβψο φπσο θαη ζηνπο δηθαζηέο). Σπρφλ απφπεηξα επεξεαζκνχ απνηειεί βαξχ πεηζαξρηθφ παξάπησκα. Ο Δηζαγγειέαο κεηέρεη ζηε ζχλζεζε ηνπ Γηθαζηεξίνπ, αγνξεχεη θαηά ηε δηεμαγσγή ηεο δίθεο, ρσξίο φκσο λα δηθαηνχηαη λα ζπκκεηέρεη ζηε ζχζθεςε γηα ηελ έθδνζε ηεο απφθαζεο, αλ θαη κεξηκλά γηα ηελ εθηέιεζή ηεο. Ο εηζαγγειέαο εθπξνζσπεί ηελ θαηεγνξνχζα αξρή, δελ είλαη φκσο αληίδηθνο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Πξσηαξρηθφ ζθνπφ έρεη ηε δηαιεχθαλζε ηεο ππφζεζεο θαη φρη ηελ θαηαδίθε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ. Μεηά ηελ άζθεζε ηεο πνηληθήο δίσμεο, δελ δχλαηαη λα ηελ αλαθαιέζεη, αλ ζηελ πνξεία απνδεηρζεί φηη ν θαηεγνξνχκελνο δελ ηέιεζε ηελ πξάμε γηα ηελ νπνία θαηεγνξείηαη. Απαιιαγή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ζα γίλεη ηφηε είηε απφ δηθαζηηθφ ζπκβνχιην θαηά ηελ πξνδηθαζία, αθνχ πξνεγεζεί ζρεηηθή πξφηαζε ηνπ Δηζαγγειέα, είηε ζην αθξναηήξην. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, θαη αλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δίθεο πεηζζεί ν Δηζαγγειέαο φηη ν θαηεγνξνχκελνο είλαη αζψνο, νθείιεη λα δεηήζεη απφ ην Γηθαζηήξην ηελ αζψσζή ηνπ. Ζ ΓΔΤ απνηειεί απηνηειή εηδηθή αζηπλνκηθή ππεξεζία ππαγφκελε απεπζείαο ζηνλ Αξρεγφ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο 350. Ο Γηεπζπληήο ηεο είλαη αζηπλνκηθφο θαη νξίδεηαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε, θαηφπηλ ζχκθσλεο γλψκεο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο. Σν πξνζσπηθφ ηεο ΓΔΤ απνηεινχλ αζηπλνκηθνί, νη νπνίνη κεηαηίζεληαη ζηελ ελ ιφγσ ππεξεζία γηα κία ηξηεηία, κε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο ηξεηο θνξέο, γηα έλα έηνο θάζε θνξά. Μεηά ηε ζπκπιήξσζε ηξηψλ εηψλ απφ ηελ απνρψξεζή ηνπ απφ ηε ΓΔΤ, ην ελ ιφγσ πξνζσπηθφ δχλαηαη λα επαλαηνπνζεηείηαη ζε απηή. Απνκάθξπλζε ηνπ επηθεθαιήο ηεο ΓΔΤ δηαξθνχζεο ηεο ζεηείαο ηνπ, επηηξέπεηαη κφλν γηα ιφγνπο αλεπαξθνχο ή πιεκκεινχο εθηέιεζεο ησλ θαζεθφλησλ ηνπ. Σν πξνζσπηθφ ππάγεηαη ζηνλ Γεκνζηνυπαιιειηθφ Κψδηθα θαη δχλαηαη λα απνκαθξπλζεί γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο, φπσο θαη ην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Ζ ΤΠΟΑΓΖΔ απνηειεί απηνηειή θεληξηθή ππεξεζία ηνπ Αξρεγείνπ ηεο ΔΛΑ ππαγφκελε απεπζείαο ζηνλ Αξρεγφ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο 351. Ο επηθεθαιήο ηεο ΤΠΟΑΓΖΔ είλαη αζηπλνκηθφο θαη απνηειεί επηινγή ηνπ εθάζηνηε αξρεγνχ ηεο ΔΛΑ, ν νπνίνο κε ηε ζεηξά ηνπ απνηειεί επηινγή ηεο εθάζηνηε θπβέξλεζεο. πσο θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο ΓΔΤ, ηζρχνπλ νη ίδηεο δηαηάμεηο πεξί απνκάθξπλζεο ηνπ επηθεθαιήο ηεο. Σν ΓΟΔ απνηειεί ππεξεζία ππαγφκελε απεπζείαο ζηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ ηεο νπνίαο πξνΐζηαηαη Δηδηθφο Γξακκαηέαο 352. Ο Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηνπ ΓΟΔ απνηειεί επηινγή ηεο εθάζηνηε θπβέξλεζεο. Σν πξνζσπηθφ ππάγεηαη ζηνλ Γεκνζηνυπαιιειηθφ Κψδηθα θαη δχλαηαη λα απνκαθξπλζεί γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο, φπσο θαη ην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ 350 Άξζξν 1 λ. 2713/ Άξζξν 1 ΠΓ 9/ Άξζξα 1 ΠΓ 218/1996 θαη άξζξν 1 ΠΓ 85/2005.

127 119 ππαιιήισλ. ιεο νη δηνηθεηηθέο ελέξγεηεο πνπ απαηηνχληαη, γίλνληαη δηα ησλ αξκνδίσλ ππεξεζηψλ ηνπ Τπνπξγείνπ. Σν ΔΔΓΓ είλαη φξγαλν εζσηεξηθνχ ειέγρνπ θαη ζπληνληζκνχ φισλ ησλ ζσκάησλ ειέγρνπ θαη επηζεψξεζεο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, πιελ απηψλ ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ, θαη ππάγεηαη ζηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο 353. Σνπ ζψκαηνο πξνΐζηαηαη Δηδηθφο Γξακκαηέαο, ν νπνίνο απνηειεί επηινγή ηεο εθάζηνηε θπβέξλεζεο. Σν πξνζσπηθφ ηνπ ππάγεηαη ζηνλ Γεκνζηνυπαιιειηθφ Κψδηθα θαη δχλαηαη λα απνκαθξπλζεί γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο, φπσο θαη ην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Ο ΓΔΓΓ απνηειεί δηνηθεηηθή αξρή, ε νπνία πξνΐζηαηαη ηνπ ΔΔΓΓ θαη ησλ ινηπψλ ζσκάησλ επηζεψξεζεο θαη ειέγρνπ ηνπ ζηελνχ θαη επξχηεξνπ δεκνζίνπ ηνκέα 354. Ωο επηθεθαιήο ηνπ θνξέα επηιέγεηαη απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην, θαηφπηλ πξφηαζεο ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, πξφζσπν εγλσζκέλνπ θχξνπο κε πςειή επηζηεκνληθή θαηάξηηζε. Ζ ζεηεία ηνπ είλαη πεληαεηήο κε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο. Ο επηθεθαιήο ΓΔΓΓ θαη νη βνεζνί ηνπ απνιαχνπλ πξνζσπηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο αλεμαξηεζίαο θαη δεζκεχνληαη κφλνλ απφ ην λφκν θαη ηε ζπλείδεζή ηνπο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπο αλαζηέιιεηαη ε άζθεζε νπνηνπδήπνηε δεκνζίνπ ιεηηνπξγήκαηνο ή άιινπ επαγγέικαηνο. Ζ Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο απνηειεί δηνηθεηηθή αξρή 355. Ζ αξρή ζπγθξνηείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν θαη 11 Μέιε. Ωο επηθεθαιήο ηεο επηιέγεηαη απφ ην Αλψηαην Γηθαζηηθφ πκβνχιην αλψηαηνο εηζαγγειέαο ελ ελεξγεία, ν νπνίνο ππεξεηεί ζηελ Αξρή σο πιήξνπο απαζρφιεζεο. Ζ ζεηεία φισλ είλαη ηξηεηήο κε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο γηα κία αθφκε θνξά. Καηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο απνιαχνπλ πξνζσπηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο αλεμαξηεζίαο θαη δεζκεχνληαη κφλνλ απφ ην λφκν θαη ηε ζπλείδεζή ηνπο. Σα Μέιε ηεο Αξρήο θαη νη αλαπιεξσηέο ηνπο δηνξίδνληαη κε θνηλή απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ θαη ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ, χζηεξα απφ πξφηαζε, θαηά ιφγν αξκνδηφηεηαο, ησλ Τπνπξγψλ Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ, Οηθνλνκηθψλ, Δμσηεξηθψλ θαη Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε, ηνπ Γηνηθεηή ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο θαη ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηεο Δπηηξνπήο Κεθαιαηαγνξάο, νη νπνίνη πξνηείλνπλ πξφζσπα πνπ δηαθξίλνληαη γηα ηελ επηζηεκνληθή θαηάξηηζή ηνπο, ην ήζνο ηνπο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηθαλφηεηά ηνπο θαη ηελ εκπεηξία ζηνλ ηξαπεδηθφ, νηθνλνκηθφ, λνκηθφ ή επηρεηξεζηαθφ ηνκέα, αλάινγα κε ηηο απαηηήζεηο ησλ επί κέξνπο Μνλάδσλ ηεο Αξρήο. Ο δηνξηζκφο ησλ ηαθηηθψλ Μειψλ γίλεηαη αθνχ πξνεγεζεί γλσκνδφηεζε ηεο Μφληκεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο γηα ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ πξνηεηλφκελσλ πξνζψπσλ. Απφ ηα αλσηέξσ πξνθχπηεη φηη, κε εμαίξεζε ηελ Δηζαγγειία πνπ πεξηβάιιεηαη κε ηζρπξέο ζπληαγκαηηθέο εγγπήζεηο αλεμαξηεζίαο, νη ινηπνί ΦΚΓ έρνπλ ηε κνξθή θνηλψλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ, ρσξίο λα παξαγλσξίδεηαη ε επηινγή ηνπ λνκνζέηε λα εθρσξήζεη θάπνηα πεξηζψξηα αλεμαξηεζίαο ζηε ΓΔΤ, ηνλ ΓΔΓΓ θαη ηελ Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιχκαηνο Βξψκηθνπ Υξήκαηνο. 353 Άξζξν 6 λ. 2477/ Άξζξν 1 λ. 3074/ Άξζξν 2 λ. 3932/2011.

128 120 Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Δίλαη ζηελ πξάμε αλεμάξηεηνη νη ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: 25 Πιελ ηεο Δηζαγγειίαο, ε νπνία σο κέξνο ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο είλαη αλεμάξηεηε [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε - Πφξνη (λνκηθφ πιαίζην)»], θαη ηνπ ΓΔΓΓ, ν νπνίνο πεξηβάιιεηαη απφ ηνλ λφκν κε ερέγγπα αλεμαξηεζίαο, είλαη ζαθέο φηη νη ππφινηπνη ΦΚΓ ηεινχλ ππφ ηηο εληνιέο ησλ πνιηηηθψλ πξντζηακέλσλ ηνπο, ήηνη ηεο Κπβέξλεζεο θαη ησλ επηθεθαιήο πνπ ε ηειεπηαία έρεη επηιέμεη γηα θάζε ΦΚΓ. Ζ αιιαγή ησλ ελ ιφγσ επηθεθαιήο κε θάζε αιιαγή ηεο θπβέξλεζεο, δελ δηαζθαιίδεη ηελ απξφζθνπηε ιεηηνπξγία θαη ηελ αλεμαξηεζία ησλ ζρεηηθψλ ΦΚΓ. Αθφκε φκσο θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ ΓΔΓΓ, πξψελ επηθεθαιήο ηνπ θνξέα απνκαθξχλζεθε πξηλ ηε ιήμε ηεο ζεηείαο ηνπ, θαηφπηλ ηξνπνπνίεζεο ηνπ ζρεηηθνχ λφκνπ 356. Ζ ελ ιφγσ απνκάθξπλζε θξίζεθε σο αληηζπληαγκαηηθή απφ ην ηδ 357. (βι. θαη θαησηέξσ «Γηεξεχλεζε») Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ παξνρή πιεξνθόξεζεο πξνο ην θνηλό γηα ην έξγν θαη ηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ ησλ ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: 75 Οη πξάμεηο ηεο Δηζαγγειίαο είλαη δεκφζηεο ζην βαζκφ πνπ δελ βιάπηνληαη ηα δηθαηψκαηα ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαη ησλ ινηπψλ παξαγφλησλ ηεο δίθεο, αιιά θαη ζηνλ βαζκφ πνπ πξέπεη λα δηαζθαιηζζεί ην απφξξεην, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε δηαιεχθαλζε ηεο ππφζεζεο [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Γηαθάλεηα (λνκηθφ πιαίζην)»] Ζ ΓΔΤ, κέζσ ηνπ Τπνπξγνχ Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε, ππνβάιιεη, κέρξη ην ηέινο Φεβξνπαξίνπ θάζε έηνπο, έθζεζε απνινγηζκνχ θαη πξνηάζεσλ πξνο ηελ Δπηηξνπή Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο, ζην πιαίζην ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο επνπηείαο 358. Ζ ελ ιφγσ έθζεζε δεκνζηνπνηείηαη θαη ζηελ ηζηνζειίδα ηεο ΓΔΤ. Ζ ΤΠΟΑΓΖΔ δελ ππφθεηηαη ζηηο αλσηέξσ ππνρξεψζεηο. 356 Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Απφ ηε ζέζε ηνπ Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο», Άξζξν 8 λ. 2713/1999.

129 121 Σν ΓΟΔ δελ ππνρξενχηαη εθ ηνπ λφκνπ λα δεκνζηνπνηεί πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην έξγν ηνπ. Σν πληνληζηηθφ ξγαλν Δπηζεψξεζεο θαη Διέγρνπ (ΟΔΔ), ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ, κεηαμχ άιισλ ν ΓΔΓΓ, ν Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηνπ ΔΔΓΓ θαη ν Γηεπζπληήο ηεο ΓΔΤ, ππνβάιιεη θάζε Απξίιην ζηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, έθζεζε πεπξαγκέλσλ 359. Μέρξη ηνλ Μάην θάζε έηνπο, ν ΓΔΓΓ ππνβάιιεη ζηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο, κε θνηλνπνίεζε ζηα κέιε ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ, ηελ εηήζηα έθζεζή ηνπ. ηελ ελ ιφγσ έθζεζε, ε νπνία ζπδεηείηαη ζε εηδηθή ζπλεδξίαζε ηεο νινκέιεηαο ηεο Βνπιήο θαη δεκνζηεχεηαη ζε εηδηθή έθδνζε, παξνπζηάδνληαη νη ζεκαληηθφηεξεο ππνζέζεηο δηαθζνξάο, θαθνδηνίθεζεο θαη αδηαθαλψλ πξαθηηθψλ ζηνλ ρψξν ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, αμηνινγείηαη ην έξγν φισλ ησλ ζσκάησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ ζπληνλίδνληαη απφ ηνλ ΓΔΓΓ, θαη δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο γηα ηε βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Δπηπιένλ, ν ΓΔΓΓ, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, κπνξεί λα ππνβάιιεη ζηνλ Πξσζππνπξγφ, ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο θαη ηνλ θαηά πεξίπησζε αξκφδην Τπνπξγφ, εθζέζεηο γηα εηδηθά ζέκαηα 360. ην ηέινο θάζε έηνπο, ε Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο ππνρξενχηαη λα ππνβάιιεη έθζεζε ησλ πεπξαγκέλσλ ηεο ζηελ Δπηηξνπή Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο θαη ζηνπο Τπνπξγνχο Οηθνλνκηθψλ θαη Γηθαηνζχλεο. Απφ ηα παξαπάλσ θαζίζηαηαη ζαθέο φηη, αλαθνξηθά κε ην λνκηθφ πιαίζην, ε αλεμαξηεζία ζπκβαδίδεη κε ηε δηαθάλεηα. Με άιια ιφγηα, ν λνκνζέηεο ππέβαιε ηνπο θνξείο ζηνπο νπνίνπο παξαρψξεζε κεγαιχηεξε αλεμαξηεζία, ήηνη ηε ΓΔΤ, ηνλ ΓΔΓΓ θαη ηελ Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιχκαηνο Βξψκηθνπ Υξήκαηνο, ζε απμεκέλεο ππνρξεψζεηο σο αληηζηάζκηζκα. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Δπηθξαηεί ζηελ πξάμε δηαθάλεηα ζην έξγν ησλ ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: 50 Δηζαγγειία: Γελ ηεξείηαη ηζηνζειίδα, ελψ δελ δεκνζηεχνληαη θαη επίζεκα ζηνηρεία αλά ηαθηά δηαζηήκαηα. [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Γηαθάλεηα (πξαθηηθή)»] ΓΔΤ: Οη εηήζηεο εθζέζεηο ηεο είλαη πξνζβάζηκεο θαη κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηεο ΓΔΤ 361. Ζ παξνπζίαζε ηνπ έξγνπ ηεο, κέζσ ησλ εθζέζεσλ απηψλ, είλαη αξθνχλησο επαξθήο θαη θαηαλνεηή. ΔΔΓΓ: ηελ ηζηνζειίδα ηνπ ΔΔΓΓ 362 είλαη δηαζέζηκεο εθζέζεηο πεπξαγκέλσλ θαη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία. Ωζηφζν, νη εθζέζεηο δελ ζπληάζζνληαη 359 Άξζξν 8 παξ. 4 λ. 3074/ Άξζξν 1παξ. 2(ε) λ. 3074/

130 122 Ο επηθεθαιήο ηνπ ΓΔΓΓ θαη νη Βνεζνί ηνπ απνιαύνπλ πξνζσπηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο αλεμαξηεζίαο θαη δεζκεύνληαη κόλνλ από ην λόκν θαη ηε ζπλείδεζή ηνπο. πάληνηε ζε εηήζηα βάζε, αιιά ελίνηε γηα κεγαιχηεξα δηαζηήκαηα, φρη ζαθψο πξνζδηνξηζκέλα, κε απνηέιεζκα λα δπζρεξαίλεηαη ε δηεμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. ΓΔΓΓ: Οη εηήζηεο εθζέζεηο θαη ηα πνξίζκαηα είλαη πξνζβάζηκα θαη κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ ΓΔΓΓ 363. Οη εθζέζεηο απηέο είλαη νη πιένλ εθηελείο, αλαιπηηθέο θαη ηεθκεξησκέλεο, ελψ ηα ζπκπεξάζκαηα θαη νη πξνηάζεηο πνπ δηαηππψλνληαη, πξνζειθχνπλ ηα θψηα ηνπ ηχπνπ θαη γίλνληαη αληηθείκελν δεκφζηαο ζπδήηεζεο. Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο: ηελ ηζηνζειίδα ηεο Αξρήο 364 είλαη δηαζέζηκεο νη εηήζηεο εθζέζεηο ηεο. Ωζηφζν, νη ελ ιφγσ εθζέζεηο αλαιψλνληαη πεξηζζφηεξν ζηελ παξνπζίαζε ηνπ ζρεηηθνχ λνκηθνχ θαη ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, ρσξίο λα απνηππψλνπλ επαξθψο ηα πεπξαγκέλα ηεο Αξρήο. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν ησλ ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: 50 Δηζαγγειία: [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Έιεγρνο (λνκηθφ πιαίζην)»] πγθεθξηκέλα, αλαθνξηθά κε ηνπο Δηζαγγειείο, ηζρχνπλ θαη ηα αθφινπζα: Δλψ ε επηζεψξεζε ησλ ηαθηηθψλ δηθαζηψλ δηελεξγείηαη απφ δηθαζηέο αλψηεξνπ βαζκνχ, θαζψο θαη απφ ηνλ Δηζαγγειέα θαη ηνπο Αληεηζαγγειείο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, ε επηζεψξεζε ησλ Δηζαγγειέσλ δηελεξγείηαη απφ Αξενπαγίηεο θαη Δηζαγγειείο αλψηεξνπ βαζκνχ 365. Ο εηζαγγειέαο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ αζθεί επνπηεία ζηηο εηζαγγειίεο φιεο ηεο ρψξαο θαη ζηηο γξακκαηείεο ηνπο. Ζ ελ ιφγσ επνπηεία ζπλίζηαηαη ζηελ επίβιεςε θαη ζηελ έθδνζε γεληθψλ νδεγηψλ γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ησλ ππεξεζηψλ ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ εηζαγγειηψλ. Οπνηαδήπνηε νδεγία, ζχζηαζε ή ππφδεημε γηα ζπγθεθξηκέλε ππφζεζε ή θαηεγνξία ππνζέζεσλ ζπληζηά πεηζαξρηθφ παξάπησκα 366. Δπνπηεία αζθεί θαη ν Τπνπξγφο Γηθαηνζχλεο, ν νπνίνο είλαη αξκφδηνο γηα ηελ έθδνζε γεληθψλ ελεκεξσηηθψλ νδεγηψλ πξνο ηηο εηζαγγειίεο, ζε ζρέζε κε ηελ εθαξκνγή ησλ λνκηθψλ κέζσλ πνπ ζεζπίδνληαη ζην πιαίζην ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη αθνξνχλ ζηε δηθαζηηθή ζπλεξγαζία ησλ θξαηψλκειψλ ζηνπο ηνκείο ηεο πξφιεςεο θαη θαηαπνιέκεζεο ηνπ νξγαλσκέλνπ εγθιήκαηνο, ηεο εκπνξίαο θαη δηαθίλεζεο λαξθσηηθψλ, ηεο δηεζλνχο ηξνκνθξαηίαο, ηεο ζχζηαζεο ζπκκνξηψλ θαη εγθιεκαηηθψλ νξγαλψζεσλ γηα ηε Άξζξν 87 παξ. 3 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 366 Άξζξν 19 λ. 1756/1988 «Κψδηθαο Οξγαληζκνχ Γηθαζηεξίσλ θαη Γηθαζηηθψλ Λεηηνπξγψλ» (KOΓΚΓΛ).

131 123 δηάπξαμε αλζξσπνθηνληψλ, εκπνξίαο αλζξψπσλ θαη εγθιεκάησλ θαηά παηδηψλ, ηεο λνκηκνπνίεζεο εζφδσλ απφ παξάλνκεο δξαζηεξηφηεηεο, ησλ εγθιεκάησλ κε ρξήζε κέζσλ πςειήο ηερλνινγίαο θαη ηνπ δηεζλνχο νηθνλνκηθνχ εγθιήκαηνο 367. ΓΔΤ: Τπάγεηαη απεπζείαο ζηνλ Αξρεγφ ηεο Αζηπλνκίαο θαη θαη επέθηαζε ζηνλ Τπνπξγφ Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε. Ζ επνπηεία επί ηνπ πξναλαθξηηηθνχ θαη πξνθαηαξθηηθνχ έξγνπ ηεο αζθείηαη απφ ηελ Δηζαγγειηθή Αξρή. Ο Τπνπξγφο Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε ππνβάιιεη ζηε Μφληκε Δπηηξνπή Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο, κέρξη ην ηέινο Φεβξνπαξίνπ θάζε έηνπο, έθζεζε απνινγηζκνχ ηνπ έξγνπ ηεο ΓΔΤ θαηά ην πξνεγνχκελν έηνο, ζην πιαίζην ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο επνπηείαο. ΤΠΟΑΓΖΔ: Τπάγεηαη απεπζείαο ζηνλ Αξρεγφ ηεο Αζηπλνκίαο θαη θαη επέθηαζε ζηνλ Τπνπξγφ Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε. Ο θιάδνο ηεο Οηθνλνκηθήο Αζηπλνκίαο επνπηεχεηαη, επηπιένλ, θαη απφ ηνλ αξκφδην γηα ην νξγαλσκέλν έγθιεκα Δηζαγγειέα. ΓΟΔ: Δπνπηεχεηαη απφ ηνλ θαζ χιελ αξκφδην Δηδηθφ Γξακκαηέα ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ θαη, θαη επέθηαζε, απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ. Καηά ησλ πξάμεσλ ηνπ ΓΟΔ δχλαληαη λα αζθεζνχλ έλδηθα κέζα ελψπηνλ ησλ αξκφδησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ. ΔΔΓΓ: Δπνπηεχεηαη απφ ηνλ θαζ χιελ αξκφδην Δηδηθφ Γξακκαηέα ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο θαη, θαη επέθηαζε, απφ ηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο. Καηά ησλ πξάμεσλ ηνπ ΔΔΓ δχλαληαη λα αζθεζνχλ έλδηθα κέζα ελψπηνλ ησλ αξκφδησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ. ΓΔΓΓ: Ο επηθεθαιήο ηνπ ΓΔΓΓ θαη νη Βνεζνί ηνπ απνιαχνπλ πξνζσπηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο αλεμαξηεζίαο θαη δεζκεχνληαη κφλνλ απφ ην λφκν θαη ηε ζπλείδεζή ηνπο. Ο ΓΔΓΓ, ηνλ Μάην θάζε έηνπο, ππνβάιιεη ζηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο, κε θνηλνπνίεζε ζηα κέιε ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ, έθζεζε απνινγηζκνχ γηα ηα πεπξαγκέλα ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο. Γηαξθνχληνο ηνπ έηνπο δχλαηαη λα ππνβάιιεη εθζέζεηο γηα ζπγθεθξηκέλα δεηήκαηα ζηνλ Πξσζππνπξγφ, ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο θαη ηνλ θαζ χιε αξκφδην Τπνπξγφ. Οη πξάμεηο ηνπ ΓΔΓΓ δεζκεχνπλ ηα πεηζαξρηθά φξγαλα, αιιά δελ απνηεινχλ δηνηθεηηθέο πξάμεηο. Ωο εθ ηνχηνπ, δελ δχλαληαη λα πξνζβιεζνχλ ελψπηνλ ησλ δηθαζηεξίσλ. Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο: Σειεί ππφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ. ην ηέινο θάζε έηνπο, ε Αξρή ππνβάιιεη έθζεζε ζηελ Δπηηξνπή Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο θαη ζηνπο Τπνπξγνχο Οηθνλνκηθψλ, Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε θαη Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ. Καηά ησλ πξάμεσλ ηεο Αξρήο δχλαληαη λα αζθεζνχλ έλδηθα κέζα ελψπηνλ ησλ αξκφδησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ. Γηαηάμεηο πεξί πξνζηαζίαο θαη επλντθήο κεηαρείξηζεο καξηχξσλ δελ ζπλεζίδνληαη ζην ειιεληθφ δίθαην. Μφιηο πξφζθαηα εληάρζεθαλ ζρεηηθέο δηαηάμεηο ζε λνκνζεηήκαηα πνπ απνζθνπνχλ ζηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο (π.ρ. λ. 3849/2010). (βι. θαη ππιψλα «Δθηειεζηηθή Δμνπζία Ννκηθφ Πιαίζην»). 367 Άξζξν 19 παξ. 4 λ. 1756/1988.

132 124 Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρνληαη ζηελ πξάμε νη ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν ζχλνιν ησλ ΦΚΓ δχλαηαη λα δηεξεπλήζεη αλαθνξέο θαηφπηλ θαηαγγειίαο πνιηηψλ. Οη πνιίηεο δχλαληαη λα θαηαγγέιινπλ θαηλφκελα δηαθζνξάο θαη θαθνδηνίθεζεο αλψλπκα, ζηελ πεξίπησζε πνπ θνβνχληαη φηη ζα ππνζηνχλ νη ίδηνη ζπλέπεηεο ή φηη ζα δηαθηλδπλεχζνπλ 368. Ωζηφζν, ε δηαιεχθαλζε ηεο ππφζεζεο ελδέρεηαη λα εκπνδηζζεί ζηε ζπλέρεηα απφ πνιηηηθνχο παξάγνληεο, ιφγσ ηεο ζρεηηθήο εμάξηεζεο ησλ ΦΚΓ απφ ηελ εθάζηνηε εθηειεζηηθή εμνπζία, δεδνκέλνπ φηη απνηεινχλ θαη νπζίαλ δεκφζηεο ππεξεζίεο 369. Ο δηθαζηηθφο έιεγρνο ησλ πξάμεσλ ησλ ΦΚΓ, φπνπ πξνβιέπεηαη, απνθαζηζηά ελδερφκελεο παξαλνκίεο πνπ έρνπλ δηαπξαρζεί εθ κέξνπο ηνπο. ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ πξνβιέπεηαη ππνβνιή εηήζηαο έθζεζεο εθ κέξνπο ησλ ΦΚΓ, ε ελ ιφγσ έθζεζε νπζηαζηηθά κφλνλ ππνβάιιεηαη, ρσξίο λα ζπδεηείηαη επί ηεο νπζίαο, φπσο ζπκβαίλεη ζρεδφλ κε ην ζχλνιν ησλ εθζέζεσλ πνπ ππνβάιινληαη ζηε Βνπιή 370. Αλαθνξηθά κε ηε Γηθαηνζχλε, ν έιεγρνο έρεη επηπιένλ θαη ηελ έλλνηα ηεο έθδνζεο δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ εηδηθά εκπεξηζηαησκέλσλ θαη αηηηνινγεκέλσλ, ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ λφκνπ 371. Οη θπξψζεηο πνπ επηβάιινληαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο δελ αθνξνχλ ζπλήζσο ειιηπή αηηηνινγία απνθάζεσλ. Δπηπιένλ, νκαιά ιεηηνπξγνχλ ζην ειιεληθφ δηθαηνδνηηθφ ζχζηεκα θαη νη δηαδηθαζίεο ελζηάζεσλ θαη εθέζεσλ θαηά δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ επηβάιινληαη θπξψζεηο ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο, θπξίσο ιφγσ ππνλνηψλ γηα επηιήςηκεο ζρέζεηο, αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά θαη ήζνο, ην θαηλφκελν πνπ παξαηεξείηαη είλαη κεγαιχηεξε ζπρλφηεηα πεηζαξρηθψλ πνηλψλ, ζε αληηδηαζηνιή κε θαηαδηθαζηηθέο απνθάζεηο ηνπ δηθαζηεξίνπ θαθνδηθίαο θαη ησλ πνηληθψλ δηθαζηεξίσλ. Σνχην γελλά εχινγα εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην αλ ν ηξφπνο απηφο επηδηψθεη ηελ ζπγθάιπςε παξαβάζεσλ, δεδνκέλνπ φηη ε πεηζαξρηθή δηαδηθαζία είλαη κπζηηθή θαη δηελεξγείηαη απφ ζπλαδέιθνπο ηνπ παξαβάηε, πξνθεηκέλνπ νη θπξψζεηο λα κελ εμαληινχλ ηελ απζηεξφηεηα ηνπ λφκνπ 372. Γελ δχλαληαη βέβαηα λα 368 Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Κιαδάο., Γηθεγφξνο, η. Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηεο Τπεξεζίαο Δηδηθψλ Διέγρσλ (ΤΠΔΔ - πιένλ ΓΟΔ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Λακπξφπνπινο Β.Γ., «ιε ε ρψξα έλα (καχξν) πιπληήξην!!!», εθεκεξίδα «Σν Βήκα», Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γξ. Πεξάθεο Δ., Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Μπέεο Κ., «Με αθνξκή ηελ πξφζθαηε δίσμε εηξελνδίθε. Αδπλακίεο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην ησλ δηθαζηψλ»,

133 125 απνθιεηζζνχλ θαη νη πεξηπηψζεηο φπνπ νη αγσγέο θαθνδηθίαο απνηεινχλ κέζν ζηξεςνδηθίαο, ην νπνίν απνβιέπεη ζε ηδηνηειείο ζθνπηκφηεηεο θαη ελ ηέιεη ζε δηαθπγή απφ ηε ζπάζε ηεο Γηθαηνζχλεο 373. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Τπάξρνπλ κεραληζκνί δηαζθάιηζεο ηεο αθεξαηόηεηαο ηνπ πξνζσπηθνύ ησλ ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν πξνζσπηθφ ησλ ΦΚΓ είλαη ζην ζχλνιφ ηνπο δεκφζηνη ππάιιεινη, νη νπνίνη θαηά ηελ πξφζιεςή ηνπο ζην Γεκφζην νθείινπλ λα έρνπλ ιεπθφ πνηληθφ κεηξψν. Δπίζεο, ην ζχλνιν ησλ ππαιιήισλ ησλ ΦΚΓ, σο δεκφζηνη ππάιιεινη, ππνρξενχληαη λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ Γεκνζηνυπαιιειηθνχ Κψδηθα, ν νπνίνο είλαη αξθνχλησο δηεμνδηθφο αλαθνξηθά κε δεηήκαηα αθεξαηφηεηαο (ερεκχζεηαο, αζπκβηβάζησλ, ζχγθξνπζεο ζπκθεξφλησλ, δήισζεο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο, δσξνιεςίαο, θαζψο θαη άιισλ δεηεκάησλ ζρεηηδνκέλσλ κε ηελ εζηθή αθεξαηφηεηα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ). Πεξηνξηζκνί ζρεηηθά κε ηελ αλάιεςε ζέζεσλ κεηά ηελ απνρψξεζε απφ ηελ ππεξεζία δελ πξνβιέπνληαη. Οη ππεξεηνχληεο ζηε ΓΔΤ θαη ηελ ΤΠΟΑΓΖΔ, σο αζηπλνκηθνί, νθείινπλ λα ζπκκνξθψλνληαη θαη κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ «Κψδηθα Γενληνινγίαο ηνπ Αζηπλνκηθνχ» 374, ν νπνίνο αλαθέξεηαη επίζεο ζε δεηήκαηα αθεξαηφηεηαο, αλ θαη πην γεληθφινγα. Δπηπιένλ, γηα ηελ απφζπαζε πξνζσπηθνχ ζηε ΓΔΤ απαηηείηαη λα πιεξνχληαη πεξηζζφηεξα ερέγγπα αθεξαηφηεηαο 375. Γηθιείδα αζθαιείαο γηα ηελ αθεξαηφηεηα ηνπ πξνζσπηθνχ ησλ ΦΚΓ απνηειεί θαη ε ζεηεία νξηζκέλνπ ρξφλνπ πνπ πξνβιέπεηαη θαηά θαλφλα (πιελ ηεο Δηζαγγειίαο, φπνπ νη Δηζαγγειείο είλαη ηζφβηνη) [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Αθεξαηφηεηα (λνκηθφ πιαίζην)» αλαθνξηθά κε ηελ Δηζαγγειία]. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ηνπ πξνζσπηθνύ ησλ ΦΚΓ; Βαζκνιόγεζε: Ρίδνο Κ., Πξφεδξνο ε.η. ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο ΠΓ 254/ Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ Διιεληθήο Αζηπλνκίαο, Έθζεζε απνινγηζκνύ 2010, ζει. 8-9.

134 126 ε αληίζεζε κε ηνπο ππφινηπνπο ΦΚΓ, ζπρλά βιέπνπλ ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο ππνζέζεηο δηαθζνξάο ππαιιήισλ ηνπ ΓΟΔ 376. χκθσλα κε ηελ εηήζηα έθζεζε ηνπ ΓΔΓΓ γηα ην 2010, ζε πεηζαξρηθή δηαδηθαζία θαίλεηαη λα ηίζεηαη κφλν ην 2% πεξίπνπ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Σνχην γελλά εχινγα εξσηήκαηα αλαθνξηθά κε ηνλ αξηζκφ ησλ ππαιιήισλ πνπ ππέπεζαλ ζε παξάβαζε θαη νη νπνίνη δελ ηίζεληαη πνηέ ζε πεηζαξρηθή δηαδηθαζία. ε πνζνζηφ πεξί ηνπ 4% ησλ πεηζαξρηθψλ ππνζέζεσλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, παξαηεξνχληαη ηα εμήο θαηλφκελα: - επηβνιή εμαηξεηηθά επηεηθψλ πνηλψλ, - κε νξζή εθηίκεζε απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ - αλεπαξθήο ή κε λφκηκε αηηηνιφγεζε - εζθαικέλε εξκελεία ηνπ λφκνπ θαηά ηελ εθηίκεζε ησλ απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ. Δπηπιένλ, ε λνκνζεηηθή πξφβιεςε πεξί ρξνληθά πεξηνξηζκέλεο ζεηείαο γηα φζνπο απνζπψληαη ζηνπο ΦΚΓ, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο δελ εθαξκφδεηαη 377. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, νη ζεηείεο αλαλεψλνληαη δηαξθψο, κε απνηέιεζκα λα θαηαιχεηαη ζηελ πξάμε ε ελ ιφγσ δηθιείδα αζθαιείαο. εκαληηθή εμέιημε απνηέιεζε ε πξφζθαηε ζχζηαζε Τπεξεζίαο Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ζην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ 378, έλαλ θνξέα πνπ ηαιαλίδεηαη απφ ππνζέζεηο δηαθζνξάο ησλ ππαιιήισλ ηνπ. Απνζηνιή ηεο είλαη ε ζπιινγή, επεμεξγαζία, αμηνιφγεζε θαη αμηνπνίεζε πιεξνθνξηψλ θαη ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ζηελ εκπινθή ππαιιήισλ ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ θαη ησλ επνπηεπφκελσλ απφ απηφ λνκηθψλ πξνζψπσλ, ζηε δηαθζνξά, δηαπινθή θαη ζε άιια ζνβαξά πεηζαξρηθά αδηθήκαηα θαη εγθιήκαηα (θαηαρξήζεηο, εθβηαζκνχο, παζεηηθέο ή ελεξγεηηθέο δσξνδνθίεο, πεξηπηψζεηο θαθνδηνίθεζεο θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, θιπ.), θαζψο θαη ηελ εμηρλίαζε θαη δίσμε απηψλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Δηζαγγειέα Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο. Δπηπιένλ, ε ελ ιφγσ ππεξεζία ζα πξνβαίλεη ζηνλ έιεγρν ησλ δειψζεσλ πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο (πφζελ έζρεο) ησλ ππαιιήισλ ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ θαη ησλ επνπηεπφκελσλ λνκηθψλ πξνζψπσλ. [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Αθεξαηφηεηα (λνκηθφ πιαίζην)» αλαθνξηθά κε ηελ Δηζαγγειία] Πξόιεςε Οη ΦΚΓ ελεξγνύλ πξνο ηελ θαηεύζπλζε ηεο πξόιεςεο ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: Βι. ελδεηθηηθά: «Απηνί είλαη νη ηξεηο επίνξθνη ηνπ ΓΟΔ», Κιαδάο., Γηθεγφξνο, η. Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηεο Τπεξεζίαο Δηδηθψλ Διέγρσλ (ΤΠΔΔ - πιένλ ΓΟΔ), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 5 λ. 3943/2011.

135 127 Σν ζχλνιν ζρεδφλ ησλ ΦΚΓ δηαζέηεη εθ ηνπ λφκνπ αξκνδηφηεηεο ζρεηηθά κε ηελ πξφιεςε ηεο δηαθζνξάο. πγθεθξηκέλα: ΤΠΟΑΓΖΔ: (α) ν θιάδνο ηεο νηθνλνκηθήο αζηπλνκίαο είλαη αξκφδηνο γηα ηελ πξφιεςε, έξεπλα θαη θαηαζηνιή νηθνλνκηθψλ εγθιεκάησλ θαη θπξίσο ησλ ηειεζζέλησλ ζε βάξνο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ Γεκνζίνπ θαη ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, θαζψο θαη φζσλ έρνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ νξγαλσκέλνπ εγθιήκαηνο (β) ν θιάδνο ηεο δίσμεο ειεθηξνληθνχ εγθιήκαηνο είλαη αξκφδηνο γηα ηελ πξφιεςε, έξεπλα θαη θαηαζηνιή εγθιεκάησλ ή αληηθνηλσληθψλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ δηαπξάηηνληαη κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ θαη άιισλ κέζσλ ειεθηξνληθήο επηθνηλσλίαο To ΓΟΔ είλαη αξκφδην γηα: (α) ηνλ πξνιεπηηθφ έιεγρν ηεο εθαξκνγήο ηεο θνξνινγηθήο θαη ηεισλεηαθήο λνκνζεζίαο (β) ηελ πξφιεςε θαη δίσμε παξαβάζεσλ ζρεηηδφκελσλ κε λαξθσηηθά, φπια, εθξεθηηθέο χιεο, ηνμηθέο θαη επηθίλδπλεο νπζίεο, αξραηφηεηεο θαη πνιηηηζηηθά αγαζά To ΔΔΓΓ είλαη αξκφδην γηα ηε δηελέξγεηα επηζεσξήζεσλ, ειέγρσλ θαη εξεπλψλ ζην ζηελφ θαη επξχηεξν δεκφζην ηνκέα, δηελέξγεηα πξνθαηαξθηηθψλ εμεηάζεσλ θαη πξναλαθξίζεσλ κεηά απφ εηζαγγειηθή παξαγγειία γηα αδηθήκαηα δεκνζίσλ ππαιιήισλ, παξαπνκπή θξαηηθψλ ιεηηνπξγψλ θαη ππαιιήισλ ζηηο εηζαγγειηθέο αξρέο θαη ζηα αξκφδηα πεηζαξρηθά φξγαλα, θαζψο θαη ηνλ έιεγρν ηεο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ ππαιιήισλ. O ΓΔΓΓ δηαηππψλεη κέζσ ηεο εηήζηαο έθζεζεο θαη ινηπψλ εγγξάθσλ ηνπ, νξγαλσηηθέο θαη ιεηηνπξγηθέο πξνηάζεηο, κεηαμχ άιισλ, γηα λνκνζεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο, ηε βειηίσζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ, ηε κείσζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο, ηελ αλακφξθσζε ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ, θιπ. Ζ Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο είλαη αξκφδηα γηα ηε ιήςε θαη εθαξκνγή κέηξσλ γηα ηελ πξφιεςε θαη θαηαπνιέκεζε: (α) ηεο λνκηκνπνίεζεο εζφδσλ απφ εγθιεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, θαη (β) ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο ηξνκνθξαηίαο, θαζψο θαη γηα ηνλ έιεγρν ησλ δειψζεσλ πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο. ηελ πεξίπησζε ησλ ΦΚΓ, ε πξφιεςε ζπλίζηαηαη θπξίσο ζηελ εθπφλεζε δηαδηθαζηψλ θαη ηε δηαηχπσζε πξνηάζεσλ γηα λνκνζεηηθέο θαη νξγαλσηηθέο κεηαξξπζκίζεηο. Οη ελ ιφγσ πξνηάζεηο δηαηππψλνληαη θπξίσο ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ησλ ΦΚΓ, φπνπ πξνβιέπεηαη ε ζχληαμε θαη ε ππνβνιή ηέηνησλ εθζέζεσλ. Ωζηφζν, νη εθζέζεηο απηέο δελ ζπδεηηνχληαη επί ηεο νπζίαο ελψπηνλ ηεο Βνπιήο ή κε θνξείο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ψζηε λα ιεθζνχλ θαη λα

136 128 εθαξκνζζνχλ πξνιεπηηθά κέηξα 379. Αμηνζεκείσην είλαη θαη ην γεγνλφο φηη νη ΦΚΓ ζηελ Διιάδα δελ έρνπλ αξκνδηφηεηα θαη, σο εθ ηνχηνπ, πφξνπο γηα ηε δηελέξγεηα αθαδεκατθψλ εξεπλψλ. Δπηκόξθσζε Οη ΦΚΓ παξέρνπλ επηκόξθσζε γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 25 Απφ ην ζχλνιν ησλ ΦΚΓ, ν κφλνο θνξέαο πνπ αλαπηχζζεη αμηφινγε δξαζηεξηφηεηα αλαθνξηθά κε ηελ αθχπληζε ησλ πνιηηψλ ζε δεηήκαηα δηαθζνξάο είλαη ν ΓΔΓΓ 380. πγθεθξηκέλα, ν ΓΔΓΓ επηθνηλσλεί 381 ζπζηεκαηηθά ην έξγν ηνπ, κέζσ: - ησλ εηήζησλ θαη ad hoc εθζέζεψλ ηνπ, - ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ, - ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ ζε δεκφζηεο εθδειψζεηο, - ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπ κε ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ, - εθδφζεσλ εληχπνπ πιηθνχ, - δεκφζησλ δειψζεψλ ηνπ, θ.α. Μνινλφηη, ν ΓΔΓΓ δελ ππέρεη λνκηθή ππνρξέσζε αλαθνξηθά κε ηελ αθχπληζε ησλ πνιηηψλ ή ηελ εθπαίδεπζε ζε ζέκαηα θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο, σζηφζν ν ζπγθεθξηκέλνο θνξέαο έρεη μεπεξάζεη ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ. Σνχην νθείιεηαη, κεηαμχ άιισλ, ζηελ αλεμαξηεζία ηνπ θνξέα, ηελ επαξθή εμεηδίθεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ, αιιά θαη ηε καρεηηθφηεηα πνπ επηδεηθλχεη ν επηθεθαιήο ηνπ. Γηεξεύλεζε Οη ΦΚΓ δηεξεπλνύλ ππνζέζεηο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 50 Οη ΦΚΓ είλαη εθ ηνπ λφκνπ εμνπιηζκέλνη κε ηελ αξκνδηφηεηα λα δηεξεπλνχλ ππνζέζεηο δηαθζνξάο. πγθεθξηκέλα: 379 Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει Αιεμφπνπινο Π., Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2009, ζει

137 129 Δηζαγγειία: Ο Δηζαγγειέαο πξνΐζηαηαη ησλ δησθηηθψλ Αξρψλ (Αζηπλνκίαο, Ληκεληθνχ, Σεισλείνπ, θιπ.) ζηα πιαίζηα ηεο δίσμεο αδηθεκάησλ, αιιά θαη ησλ δεκφζησλ θαηεγφξσλ, ησλ ζπκβνιαηνγξάθσλ, ησλ θπιάθσλ κεηαγξαθψλ, ππνζεθψλ, λενινγίσλ, θηεκαηνινγίσλ, ππνζεθνινγίσλ πινίσλ θαη αεξνζθαθψλ, ησλ ιεμηάξρσλ θαη ησλ ππαιιήισλ, επηκειεηψλ θαη ησλ άκηζζσλ δηθαζηηθψλ επηκειεηψλ. Δπνπηεχεη ηνπο δηθαζηηθνχο ππαιιήινπο θαη βεβαηψλεη ηπρφλ πεηζαξρηθά παξαπηψκαηά ηνπο θαη αζθεί ηελ πνηληθή δίσμε, είηε απηεπαγγέιησο είηε θαη' έγθιεζε (θαηφπηλ κήλπζεο). Αλ θάπνηνο έρεη έλλνκν ζπκθέξνλ λα πξνβνχλ νη δησθηηθέο αξρέο ζε θάπνηα πξάμε, κπνξεί λα δεηήζεη απφ ηνλ Δηζαγγειέα λα εθδψζεη εηζαγγειηθή παξαγγειία πξνο ηηο αξρέο, ε νπνία ζα ηηο ππνρξεψλεη λα πξνβνχλ ζε νξηζκέλε πξάμε. Ο Δηζαγγειέαο δηθαηνχηαη λα παξαγγέιιεη ζηηο ππεξεζίεο ηνπ Γεκνζίνπ, ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκνζίνπ δηθαίνπ, ησλ νξγαληζκψλ θνηλήο σθέιεηαο θαη φισλ γεληθά ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, λα παξαδψζνπλ έγγξαθα ή λα ρνξεγήζνπλ αληίγξαθά ηνπο, φηαλ ην δεηήζνπλ λνκηθά ή θπζηθά πξφζσπα πνπ έρνπλ δηθαίσκα ή έλλνκν ζπκθέξνλ. Ο Δηζαγγειέαο δηεπζχλεη ηελ πξναλάθξηζε γηα θάζε αμηφπνηλε πξάμε θαη έρεη ηελ επνπηεία ηεο. ηαλ δηελεξγείηαη αζηπλνκηθή πξναλάθξηζε, δειαδή έρνπλ πξνζηξέμεη νη δησθηηθέο αξρέο, ν παξηζηάκελνο πξναλαθξηηηθφο ππάιιεινο έρεη ηελ ππνρξέσζε λα ελεκεξψζεη επζχο ακέζσο ηνλ αξκφδην Δηζαγγειέα, ν νπνίνο έρεη ην δηθαίσκα λα επηιεθζεί πξνζσπηθά ηεο δηεμαγσγήο. Δπίζεο, ν Δηζαγγειέαο έρεη ην δηθαίσκα λα δηελεξγεί ν ίδηνο θάζε πξναλαθξηηηθή πξάμε, φπσο π.ρ. ηε ιήςε καξηπξηθψλ θαηαζέζεσλ, ηε δηελέξγεηα απηνςίαο, ηε ζχληαμε εγγξάθσλ (έθζεζε βεβαίσζεο πιεκκειήκαηνο, έθζεζε θαηάζρεζεο, θιπ.). χκθσλα κε ηε λνκνινγία, ν εηζαγγειέαο, θαηά ηε δίσμε ηνπ εγθιήκαηνο (φρη θαηά ηελ άζθεζε πνηληθήο δίσμεο) έρεη ην πξνβάδηζκα έλαληη θάζε άιιεο αξρήο. ηελ πεξίπησζε θαθνπξγήκαηνο, κεηά ηελ άζθεζε πνηληθήο δίσμεο αθνινπζεί ε θχξηα ή ηαθηηθή αλάθξηζε εθ κέξνπο ηνπ αλαθξηηή (δηθαζηήο πξσηνδίθεο). Κακία απφθαζε πνηληθνχ δηθαζηεξίνπ πνπ ιακβάλεηαη ζε δεκφζηα ζπλεδξίαζε ή ζπκβνχιην, δελ είλαη έγθπξε εάλ πξνεγνπκέλσο δελ έρεη εθθέξεη γλψκε ν Δηζαγγειέαο. Ο Δηζαγγειέαο δχλαηαη λα αζθεί έθεζε θαη αλαίξεζε θαηά απνθάζεσλ πνηληθψλ δηθαζηεξίσλ. Δίλαη ν κφλνο πνπ κπνξεί λα αζθεί έλδηθα κέζα θαηά αζσσηηθψλ απνθάζεσλ (επί βνπιεπκάησλ δχλαηαη λα αζθεί έλδηθα κέζα θαη ν πνιηηηθφο ελάγσλ, δει. ην ζχκα). ηα κεγάια Πξσηνδηθεία (Αζήλα, Πεηξαηά, Θεζζαινλίθε) νξίδνληαη εηζαγγειείο κε εμεηδηθεπκέλα θαζήθνληα. Έηζη, ππάξρεη ν Δηζαγγειέαο Πνηληθήο Γίσμεο, ν Δηζαγγειέαο Δθηέιεζεο Πνηλψλ, ν Δηζαγγειέαο Αλειίθσλ, θιπ. Ο Δηζαγγειέαο έρεη πεξηνξηζκέλεο αξκνδηφηεηεο θαη ζηα πνιηηηθά δηθαζηήξηα, ζηηο ππνζέζεηο πνπ εθδηθάδνληαη θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο εθνχζηαο δηθαηνδνζίαο (αλαγλψξηζε ζσκαηείνπ, δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε, θήξπμε ζε αθάλεηα, άξλεζε ππνζεθνθχιαθα λα κεηαγξάςεη ζπκβφιαην, θιπ.). ε απηέο ηηο ππνζέζεηο εθπξνζσπεί ηα ζπκθέξνληα ηεο πνιηηείαο θαη κπνξεί λα αζθεί έθεζε θαηά δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ, αλ ζεσξεί φηη δελ εθαξκφζζεθε ζσζηά ν λφκνο. Ο Δηζαγγειέαο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ έρεη πνιχ επξείεο αξκνδηφηεηεο ζηηο αζηηθέο ππνζέζεηο, θαζψο έρεη δηθαίσκα ν ίδηνο ή δηά ησλ Αληηεηζαγγειέσλ ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, λα εηζεγείηαη ηελ άπνςή ηνπ ζε θάζε ππφζεζε, αζηηθή ή πνηληθή. εκεηψλεηαη φηη Δηζαγγειείο θαη Αληηεηζαγγειείο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ δελ γίλνληαη απνθιεηζηηθά Δηζαγγειείο Δθεηψλ, αιιά θαη δηθαζηέο (Πξφεδξνη Δθεηψλ,

138 130 Αξενπαγίηεο), ιφγσ ησλ απμεκέλσλ αξκνδηνηήησλ ηνπ Δηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ ζηηο αζηηθέο ππνζέζεηο. Δίλαη ε κφλε βαζκίδα ζηελ νπνία επηηξέπεηαη κεηάηαμε απφ δηθαζηή ζε εηζαγγειέα, ε νπνία θαηά ηα άιια απαγνξεχεηαη. Οη Δηζαγγειείο γλσκνδνηνχλ ζε λνκηθά δεηήκαηα πνπ δελ έρνπλ εηζαρζεί ζηα δηθαζηήξηα, φηαλ ηνπο ππνβάιινπλ εξσηήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο νη επνπηεπφκελνη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί (δεκφζηνη θαηήγνξνη, ζπκβνιαηνγξάθνη, θιπ.), νη ππεξεζίεο ηνπ Γεκνζίνπ θαη ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκφζηνπ δηθαίνπ ζρεηηθά κε ηελ εξκελεία θαη εθαξκνγή ηνπ πνηληθνχ λφκνπ. Ο Δηζαγγειέαο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ γλσκνδνηεί θαη ζε λνκηθά δεηήκαηα γεληθφηεξνπ ελδηαθέξνληνο. ΓΔΤ: είλαη αξκφδηα γηα (α) ηε δηεξεχλεζε θαη δίσμε ησλ εγθιεκάησλ ζηα νπνία εκπιέθνληαη αζηπλνκηθνί, ζπλνξηνθχιαθεο θαη εηδηθνί θξνπξνί, θαη ηα νπνία αθνξνχλ ζηελ πξνζβνιή ηνπ πνιηηεχκαηνο, εγθιήκαηα ζρεηηθά κε ηα ππνκλήκαηα, εγθιήκαηα ζρεηηθά κε ηελ ππεξεζία, εγθιήκαηα θαηά ηεο ηδηνθηεζίαο, θαηά ησλ πεξηνπζηαθψλ δηθαησκάησλ, ηεο λνκνζεζίαο γηα ηα λαξθσηηθά, ηα παίγληα, ηα φπια, ηηο αξραηφηεηεο, ηε ιαζξεκπνξία θαη ηνπο αιινδαπνχο, (β) ηε δηεξεχλεζε θαη δίσμε ησλ εγθιεκάησλ δσξνδνθίαο (ελεξγεηηθήο θαη παζεηηθήο) θαη εθβίαζεο ζηα νπνία εκπιέθνληαη δεκφζηνη ππάιιεινη, (γ) ηελ παξαιαβή θαη έιεγρν ησλ δειψζεσλ πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο αζηπλνκηθψλ, ζπλνξηνθπιάθσλ, εηδηθψλ θξνπξψλ θαη αγξνλφκσλ. ΤΠΟΑΓΖΔ: (α) ν θιάδνο ηεο νηθνλνκηθήο αζηπλνκίαο είλαη αξκφδηνο γηα ηελ πξφιεςε, έξεπλα θαη θαηαζηνιή νηθνλνκηθψλ εγθιεκάησλ, θαη θπξίσο ησλ ηειεζζέλησλ ζε βάξνο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ Γεκνζίνπ θαη ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, θαη φζσλ έρνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ νξγαλσκέλνπ εγθιήκαηνο, (β) ν θιάδνο ηεο δίσμεο ειεθηξνληθνχ εγθιήκαηνο είλαη αξκφδηνο γηα ηελ πξφιεςε, έξεπλα θαη θαηαζηνιή εγθιεκάησλ ή αληηθνηλσληθψλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ δηαπξάηηνληαη κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ θαη άιισλ κέζσλ ειεθηξνληθήο επηθνηλσλίαο. ΓΟΔ: είλαη αξκφδην γηα (α) ηελ έξεπλα θαη θαηαζηνιή νηθνλνκηθψλ παξαβάζεσλ ηδηαίηεξεο βαξχηεηαο, φπσο ην μέπιπκα βξψκηθνπ ρξήκαηνο, παξαβάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε θξαηηθέο πξνκήζεηεο, επηδνηήζεηο θαη επηρνξεγήζεηο, παξάλνκεο ρξεκαηνπηζησηηθέο ζπλαιιαγέο θαη γεληθά απάηεο ζε βάξνο ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, (β) ηνλ πξνιεπηηθφ έιεγρν εθαξκνγήο ηεο θνξνινγηθήο θαη ηεισλεηαθήο λνκνζεζίαο, (γ) ηελ έξεπλα θαη θαηαπνιέκεζε παξάλνκσλ δξαζηεξηνηήησλ δηελεξγνχκελσλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ,

139 131 (δ) ηελ πξφιεςε θαη δίσμε παξαβάζεσλ ζρεηηδφκελσλ κε λαξθσηηθά, φπια, εθξεθηηθέο χιεο, ηνμηθέο θαη επηθίλδπλεο νπζίεο, αξραηφηεηεο θαη πνιηηηζηηθά αγαζά, (ε) ηελ επηηήξεζε ηνπ ζαιάζζηνπ ρψξνπ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θνξνδηαθπγήο θαη ηνπ ιαζξεκπνξίνπ, (ζη) ηελ πξνζηαζία ηεο παξαιίαο απφ ηηο απζαίξεηεο θαηαπαηήζεηο θαη θαηαζθεπέο. ΔΔΓΓ: είλαη αξκφδην γηα (α) ηε δηελέξγεηα επηζεσξήζεσλ, ειέγρσλ θαη εξεπλψλ ζηνλ ζηελφ θαη επξχηεξν δεκφζην ηνκέα, (β) ηε δηελέξγεηα πξνθαηαξθηηθψλ εμεηάζεσλ θαη πξναλαθξίζεσλ κεηά απφ εηζαγγειηθή παξαγγειία γηα αδηθήκαηα δεκνζίσλ ππαιιήισλ, (γ) ηελ παξαπνκπή θξαηηθψλ ιεηηνπξγψλ θαη ππαιιήισλ ζηηο εηζαγγειηθέο αξρέο θαη ζηα αξκφδηα πεηζαξρηθά φξγαλα, (δ) ηνλ έιεγρν ηεο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ ππαιιήισλ. ΓΔΓΓ: είλαη αξκφδηνο γηα: (α) ηε δηαζθάιηζε ηεο εχξπζκεο θαη απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ηεο δηνίθεζεο, (β) ηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ηνπ έξγνπ ησλ ειεγθηηθψλ ζσκάησλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, (γ) ηνλ εληνπηζκφ θαηλνκέλσλ δηαθζνξάο θαη θαθνδηνίθεζεο, (δ) ηνλ έιεγρν ησλ δειψζεσλ πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο φισλ ησλ κειψλ ησλ ζσκάησλ επηζεψξεζεο θαη ειέγρνπ, θαζψο θαη ησλ πςειφβαζκσλ ζηειερψλ ππεξεζηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πάηαμε ησλ νηθνλνκηθψλ εγθιεκάησλ. Δπηπιένλ, ν ΓΔΓΓ: - πξνεδξεχεη ηνπ πληνληζηηθνχ Οξγάλνπ Δπηζεψξεζεο θαη Διέγρνπ (ΟΔΔ), ζην νπνίν κεηέρνπλ νη επηθεθαιήο φισλ ησλ ειεγθηηθψλ ζσκάησλ θαη ππεξεζηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο ΓΔΤ θαη ηνπ ΓΟΔ, - κπνξεί λα δηαηάζζεη απηεπαγγέιησο ηε δηελέξγεηα επηζεσξήζεσλ, ειέγρσλ θαη εξεπλψλ, - κπνξεί λα παξαπέκπεη ζε αλψηεξν πεηζαξρηθφ φξγαλν, ππνζέζεηο γηα ηηο νπνίεο έρνπλ απνθαλζεί θαηψηεξα πεηζαξρηθά φξγαλα, θαζψο θαη λα πξνζθεχγεη ελψπηνλ ηνπ ηδ θαηά φισλ ησλ ηειεζίδηθσλ απνθάζεσλ ησλ πεηζαξρηθψλ ζπκβνπιίσλ (ζην πιαίζην απηφ ν ΓΔΓΓ ιακβάλεη θαη φιεο ηηο πνηληθέο απνθάζεηο, βνπιεχκαηα, θιπ. πνπ αθνξνχλ δεκνζίνπο ππαιιήινπο). Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο: είλαη αξκφδηα γηα ηε ιήςε θαη εθαξκνγή κέηξσλ γηα ηελ πξφιεςε θαη θαηαπνιέκεζε: (α) ηεο λνκηκνπνίεζεο εζφδσλ απφ εγθιεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, θαη (β) ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο ηξνκνθξαηίαο, θαζψο θαη γηα ηνλ έιεγρν ησλ δειψζεσλ

140 132 πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο πνιηηηθψλ πξνζψπσλ θαη πςειφβαζκσλ δεκφζησλ ιεηηνπξγψλ. πσο θαζίζηαηαη πξνθαλέο απφ ηα αλσηέξσ, ε πξνζπάζεηα γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα ραξαθηεξίδεηαη απφ πνιπδηάζπαζε, πεξηραξαθψζεηο, αιιεινεπηθάιπςε αξκνδηνηήησλ ησλ πθηζηάκελσλ ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ θαη έιιεηςε ζπληνληζκνχ ηνπο. Ζ ελ ιφγσ θαηάζηαζε πξνθαιεί φρη κφλν ζχγρπζε σο πξνο ην «πνηνο πξνζηαηεχεη ηί», αιιά, επηπιένλ, θαηαζπαηάιεζε πφξσλ, ρξνλνβφξεο θαη αηειέζθνξεο δηαδηθαζίεο θαη ππεξβνιηθή γξαθεηνθξαηία. Απφ ζηνηρεία πνπ θαηά θαηξνχο δεκνζηεχζεθαλ ζηνλ ηχπν, πξνθχπηεη φηη ηνπιάρηζηνλ ε Δηζαγγειία, ην ΓΟΔ, ν ΓΔΓΓ θαη ε Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιχκαηνο Βξψκηθνπ Υξήκαηνο δηεμήγαγαλ ειέγρνπο γηα πςειφβαζκα ζηειέρε παξαηάμεσλ πνπ ήηαλ ζηελ εμνπζία. Ζ ζπλήζεο πξαθηηθή ζπλίζηαηαη φκσο ζηε δεκνζηνπνίεζε ζθαλδάισλ πξνεγνχκελσλ θπβεξλήζεσλ ή ηέσο ζηειερψλ θπβεξλσζψλ παξαηάμεσλ 382, ψζηε αθελφο κελ λα ηθαλνπνηείηαη ην θνηλφ πεξί θάζαξζεο αίζζεκα, αθεηέξνπ δε, λα κε ζίγνληαη νη θξαηνχληεο. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε «πεξηπέηεηα» ηεο «Αξρήο Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο», φηαλ επηρείξεζε λα θέξεη ζην θσο ζθάλδαια πςειφβαζκσλ ζηειερψλ θπβεξλψζαο παξάηαμεο. Πην αλαιπηηθά, ην 2005 ηδξχζεθε, σο αλεμάξηεηε δηνηθεηηθή αξρή, ε «Αξρή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο», κε επηθεθαιήο επίηηκν Δηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, ζχκθσλα κε ηνλ ηδξπηηθφ λφκν ηεο Αξρήο 383. Ζ Αξρή δηεξεχλεζε επηηπρψο ζθάλδαιν ζρεηηθά κε ηηο επελδχζεηο αζθαιηζηηθψλ ηακείσλ ζε δνκεκέλα νκφινγα θαη επηρείξεζε λα δηεξεπλήζεη θαη ην ζθάλδαιν Siemens. Ωζηφζν, θαη ελψ ε ζεηεία ηνπ επηθεθαιήο ηεο Αξρήο έιεγε ζηα κέζα ηνπ 2009, ην θαινθαίξη ηνπ 2008 ςεθίζζεθε ηξνπνπνίεζε ηνπ ηδξπηηθνχ λφκνπ ηεο Αξρήο 384, δπλάκεη ηεο νπνίαο ε Αξρή κεηαηξάπεθε ζε «Δπηηξνπή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο», ήηνη άκεζα ειεγρφκελε απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκίαο. Ωο επηθεθαιήο ηεο εηέζε ελ ελεξγεία αλψηαηνο εηζαγγειηθφο ιεηηνπξγφο 385. Με πξφζθαην λφκν 386, ε Δπηηξνπή κεηνλνκάζζεθε θαη πάιη ζε «Αξρή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο θαη Διέγρνπ ησλ Γειψζεσλ Πεξηνπζηαθήο Καηάζηαζεο», κφλν πνπ απηή ηε θνξά δελ πξφθεηηαη γηα αλεμάξηεηε δηνηθεηηθή αξρή, αιιά απιψο γηα δηνηθεηηθή αξρή ππφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ, κε επηθεθαιήο θαη πάιη ελ ελεξγεία αλψηαην εηζαγγειηθφ ιεηηνπξγφ. 382 Βι. ελδεηθηηθά: Γαιαλφπνπινο Α., «Δθπηψζεηο...ππνπξγψλ ζην ζθάλδαιν Siemens Πξνο παξαπνκπή 4 αληί γηα ηνπο 12 ηνπ πνξίζκαηνο», Ν. 3424/ Ν. 3691/ Βι. ελδεηθηηθά: Κσζηαξέινπ Δ., «Πήξαλ ην θεθάιη ηνπ Ενξκπά, ιίγν πξηλ αγγίμεη ηε Siemens», , Λακπξφπνπινο Β.Γ., «ιε ε ρψξα έλα (καχξν) πιπληήξην!!!», Σν Βήκα ηεο Κπξηαθήο, Ν. 3932/2011.

141 133 ην πιαίζην δηεξεχλεζεο έηεξνπ κεγάινπ πνιηηηθνχ ζθαλδάινπ, δχν Δηζαγγειείο αλαγθάζζεθαλ λα παξαηηεζνχλ, θαηά δήισζή ηνπο, ιφγσ ησλ πηέζεσλ πνπ δέρζεθαλ απφ ηνπο ηεξαξρηθά πξντζηακέλνπο ηνπο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο κε απνζηνιήο ζηε Βνπιή θαθέινπ, ελψ, ζχκθσλα κε ηνπο παξαηηεζέληεο Δηζαγγειείο, πξνέθππηαλ πνηληθέο επζχλεο πνιηηηθψλ πξνζψπσλ 387. Πην αλαιπηηθά, ε δξάζε ησλ ππφ εμέηαζε ΦΚΓ, θαηά ην πξφζθαην παξειζφλ, έρεη σο εμήο: Δηζαγγειία: Γελ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηνηρεία. ΓΔΤ: Σν έηνο δηαρεηξίζζεθε ζπλνιηθά 909 ππνζέζεηο (αχμεζε 84% ζε ζρέζε κε ην 2009). Απφ απηέο, 689 αθνξνχζαλ αζηπλνκηθφ πξνζσπηθφ, 105 αθνξνχζαλ ππαιιήινπο ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ζε 46 ππνζέζεηο ππήξρε ζπκκεηνρή αζηπλνκηθψλ θαη ππαιιήισλ δεκφζηνπ ηνκέα θαη ππήξραλ 69 πνπ αθνξνχζαλ ηδηψηεο. Οη ηειεπηαίεο, αλ θαη δελ εληάζζνληαη ζην λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηε ΓΔΤ, εληνχηνηο απηή αζρνιήζεθε, θαζψο αξρηθά αθνξνχζαλ παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά, είηε αζηπλνκηθνχ πξνζσπηθνχ είηε ππαιιήισλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ε νπνία θαηά ηελ εμέιημε ηεο έξεπλαο δελ επηβεβαηψζεθε. Ζ ΓΔΤ δέρζεθε ζπλνιηθά 785 θαηαγγειίεο θαη δηαρεηξίζζεθε 232 δηθνγξαθίεο. Δθαξκφζζεθε ε απηφθσξε δηαδηθαζία ζε 25 ππνζέζεηο, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ νπνίσλ ζπλειήθζεζαλ 44 πξφζσπα. ΤΠΟΑΓΖΔ: Γελ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηνηρεία. ΓΟΔ: Γελ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηνηρεία. ΔΔΓΓ: Καηά ηα έηε (κέρξη ) 389, ην ΔΔΓΓ δηελήξγεζε ζπλνιηθά ειέγρνπο δεκνζίσλ ππεξεζηψλ, 188 πξναλαθξίζεηο θαη πξνθαηαξθηηθέο εμεηάζεηο, 27 έλνξθεο δηνηθεηηθέο εμεηάζεηο θαη 66 ειέγρνπο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ππαιιήισλ (αχμεζε θαηά 422% ζην 2008 ζε ζρέζε κε ην 2007, θαη αχμεζε θαηά πεξίπνπ 12% ζην 2009 ζε ζρέζε κε ην 2008). (εκεηψλεηαη φηη έσο θαη ην 2007, ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο πεπξαγκέλσλ ηνπ ΔΔΓΓ ην έξγν εμέηαζεο θαηαγγειηψλ απνηππσλφηαλ κε ην πιήζνο ησλ θαηαγγειηψλ πνπ εμέηαδε ην ΔΔΓΓ ζην εθάζηνηε έηνο, αζρέησο αλ ε δηεξεχλεζή ηνπο είρε νινθιεξσζεί ή φρη. Έθηνηε, θαη ζπγθεθξηκέλα απφ , γηα θάζε εμεηαδφκελε θαηαγγειία εθδίδεηαη εληνιή ειέγρνπ θαη ζπληάζζεηαη ζπλνπηηθή θαη ηεθκεξησκέλε έθζεζε. ηελ έθζεζε πεπξαγκέλσλ ην έξγν απηφ θαηαγξάθεηαη κε ην πιήζνο ησλ εθζέζεσλ πνπ εγθξίζεθαλ απφ ηελ αξκφδηα Δπηηξνπή θαη γλσζηνπνηήζεθαλ ζηηο ειεγρζείζεο ππεξεζίεο). 387 Βι. ελδεηθηηθά: «Παξαηηήζεθαλ 2 Δηζαγγειείο γηα ην ζθάλδαιν Βαηνπεδίνπ» (ζπιινγή δεκνζηεπκάησλ εθεκεξίδσλ), Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ Διιεληθήο Αζηπλνκίαο, Έθζεζε απνινγηζκνύ 2010, ζει ψκα Δπηζεσξεηψλ-Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Έθζεζε πεπξαγκέλσλ , ζει. 4.

142 134 ΓΔΓΓ: Καηά ην 2010 θνηλνπνηήζεθαλ ζην Γξαθείν ηνπ ΓΔΓΓ πεηζαξρηθέο απνθάζεηο πνπ εμέδσζαλ ηα αξκφδηα φξγαλα. ε 149 πεξηπηψζεηο, πνζνζηφ 4,7 % πεξίπνπ, ν ΓΔΓΓ ππέβαιε έλζηαζε πξνθεηκέλνπ λα θξηζνχλ εθ λένπ νη ππνζέζεηο απφ ην αλψηεξν πεηζαξρηθφ φξγαλν 390. ην πιαίζην ηνπ ειεγθηηθνχ έξγνπ ηνπ 391, θαηά ην 2010, νη ππνζέζεηο ηνπ ΓΔΓΓ αλήιζαλ ζε (αχμεζε 46,4% ζε ζρέζε κε ην 2009), εθ ησλ νπνίσλ νη ήηαλ εληφο ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπ. Οη επψλπκεο θαηαγγειίεο αλήιζαλ ζε 658 θαη νη αλψλπκεο ζε 175 (ζηνπο ελ ιφγσ αξηζκνχο δελ πεξηιακβάλνληαη θαηαγγειίεο πνπ δελ έηπραλ επεμεξγαζίαο, βάζεη ηεο ζρεηηθήο δηαθξηηηθήο επρέξεηαο ηνπ ΓΔΓΓ). Ο ΓΔΓΓ θηλήζεθε απηεπαγγέιησο θπξίσο γηα ηε δηεξεχλεζε ππνζέζεσλ πνπ αθνξνχζαλ ζε δεηήκαηα νηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο θαη πγείαο-πξφλνηαο, ελψ ε πιεηνλφηεηα ησλ θαηαγγειηψλ αθνξνχζε πνιενδνκηθά δεηήκαηα. Αξρή θαηά ηνπ Ξεπιύκαηνο Βξώκηθνπ Υξήκαηνο: Καηά ην 2010, εηζήρζεζαλ πξνο δηεξεχλεζε λέεο ππνζέζεηο, εθ ησλ νπνίσλ έθιεηζαλ νη (θαηά ηελ πεξίνδν απφ έσο εηζήρζεζαλ ππνζέζεηο, αλνίρζεθαλ θαη έθιεηζαλ κφιηο ). ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: πγρψλεπζε ησλ πθηζηάκελσλ θνξέσλ θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο πνπ δηαζέηνπλ ζπλαθείο αξκνδηφηεηεο. Θεζκνζέηεζε ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο θαη ειέγρνπ ησλ ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ απφ δηεζλείο θνξείο, ηε Βνπιή, ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ θιπ. Μεηαθνξά ηερλνγλσζίαο απφ ην εμσηεξηθφ. Δθπφλεζε εζληθήο ράξηαο απηνδέζκεπζεο θαηά ηεο δηαθζνξάο. 390 Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει Δπηηξνπή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει

143 135 ΔΚΛΟΓΔ Γείθηεο Δθινγέο Μ.Ο.: 78 Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 92 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 79 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 63 Ρύζκηζε πξνεθινγηθώλ εθζηξαηεηώλ Οξγάλσζε εθινγώλ ΠΔΡΗΛΖΦΖ H δηεμαγσγή ησλ εθινγψλ ζηελ Διιάδα απνηειεί κία απφ ηηο πιένλ αδηάβιεηεο θαη ιηγφηεξν ακθηζβεηνχκελεο δηαδηθαζίεο. Σνχην είλαη κία θαηάθηεζε ηεο ειιεληθήο δεκνθξαηίαο, ε νπνία έρεη δηδαρζεί απφ ιάζε θαη αθξφηεηεο ηνπ παξειζφληνο θαη, σο εθ ηνχηνπ, έρεη θξνληίζεη λα πεξηβάιεη ηνλ ελ ιφγσ ζεζκφ κε φια ηα απαηηνχκελα ερέγγπα. Ωζηφζν, αθφκε θαη απηφο ν -νκνινγνπκέλσο επηηπρεκέλνο- ζεζκφο έρεη ζεκαληηθά πεξηζψξηα βειηίσζεο. Ωο πξνβιεκαηηθά ζεκεία θαηαγξάθνληαη θπξίσο ε θαηαζπαηάιεζε πφξσλ θαη ν αλαπνηειεζκαηηθφο έιεγρνο ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Σν λνκηθφ πιαίζην πνπ ξπζκίδεη ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν θαη ηελ εθινγηθή δηαδηθαζία, ζπλαπαξηίδεηαη απφ ην ΠΓ 96/2007 «Κσδηθνπνίεζε ζε εληαίν θείκελν ησλ δηαηάμεσλ ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ εθινγή βνπιεπηψλ» θαη ηνλ λ. 3023/2002 πεξί «Υξεκαηνδφηεζεο ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ απφ ην θξάηνο, εζφδσλ θαη δαπαλψλ, πξνβνιήο, δεκνζηφηεηαο θαη ειέγρνπ ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςήθησλ βνπιεπηψλ» αλαθνξηθά κε ηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο, θαζψο θαη απφ ηνλ λ. 3870/2010 πεξί «Δθινγηθψλ δαπαλψλ ζπλδπαζκψλ θαη ππνςεθίσλ θαη έιεγρν απηψλ, θαηά ηηο πεξηθεξεηαθέο θαη δεκνηηθέο εθινγέο» αλαθνξηθά κε ηηο πεξηθεξεηαθέο θαη δεκνηηθέο εθινγέο. εκεηψλεηαη φηη, αλαθνξηθά κε ηηο Δπξσεθινγέο,

144 136 Ζ ζπκκεηνρή ζηελ ελ ιόγσ επηηξνπή βνπιεπηώλ, ζην πξόζσπν ησλ νπνίσλ ηαπηίδεηαη ε ηδηόηεηα ηνπ ειεγθηή θαη ηνπ ειεγρόκελνπ, θαζώο θαη ην γεγνλόο όηη ηα πνξίζκαηα ηεο επηηξνπήο δηαβηβάδνληαη ζηε Βνπιή, δελ δηαζθαιίδνπλ ηελ απαηηνύκελε αλεμαξηεζία ηνπ νξγάλνπ. εθαξκφδνληαη αλαινγηθά νη σο άλσ δηαηάμεηο εζληθνχ δηθαίνπ, εθφζνλ δελ πξνβιέπεηαη θάηη δηαθνξεηηθφ απφ ην δίθαην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο 394. ηελ νξγάλσζε θαη επνπηεία ησλ εθινγψλ (βνπιεπηηθψλ, επξσεθινγψλ, δεκνηηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ), εκπιέθνληαη νη αθφινπζνη θνξείο κε ηηο εμήο ζαθείο δηαθξίζεηο αξκνδηνηήησλ: α) ην Τπνπξγείν Δζσηεξηθώλ (θεληξηθέο ππεξεζίεο θαη ΟΣΑ α θαη β βαζκνχ) αλαθνξηθά κε νξγαλσηηθά δεηήκαηα φισλ ησλ εθινγηθψλ δηαδηθαζηψλ, β) δηθαζηέο, δηθεγφξνη, ζπκβνιαηνγξάθνη, ππνζεθνθχιαθεο θαη αλψηαηνη ππάιιεινη ηνπ Τπνπξγείνπ Γηθαηνζύλεο, νη νπνίνη ειιείςεη επαξθνχο αξηζκνχ δηθαζηψλ- ελεξγνχλ σο εθπξφζσπνη ηεο δηθαζηηθήο αξρήο γηα ηε δηεμαγσγή φισλ ησλ εθινγηθψλ δηαδηθαζηψλ, γ) ην Σξηκειέο Πιεκκειεηνδηθείν γηα ηελ εθδίθαζε πνηληθψλ αδηθεκάησλ ζρεηηδνκέλσλ κε ηηο εθινγέο 395, δ) ζην πιαίζην ησλ βνπιεπηηθψλ εθινγψλ: - ην Αλώηαην Δηδηθό Γηθαζηήξην (ΑΔΓ) γηα ηελ εθδίθαζε εθινγηθψλ παξαβάζεσλ θαη ππνζέζεσλ έιιεηςεο λνκίκσλ πξνζφλησλ 396, - ην Πξσηνδηθείν αλαθνξηθά κε ηελ εθδίθαζε ελζηάζεσλ πεξί ηεο (κε) εγγξαθήο ζηνπο εθινγηθνχο θαηαιφγνπο 397, ηελ αλαθήξπμε ππνςεθίσλ 398, ηε ζπγθέληξσζε θαη επαιήζεπζε εθινγηθψλ απνηειεζκάησλ 399, ηελ αλαθήξπμε ησλ βνπιεπηψλ 400, - ν Άξεηνο Πάγνο (ΑΠ) αλαθνξηθά κε ηελ αλαθήξπμε ζπλδπαζκψλ 401, ηελ εθδίθαζε δηαθσληψλ ζρεηηθά κε ην έκβιεκα, ην φλνκα θαη ηνπο επηθεθαιήο ζπλδπαζκψλ 402, - ε (θεληξηθή) Δπηηξνπή Διέγρνπ ησλ νηθνλνκηθώλ ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ βνπιεπηψλ 403, θαζψο θαη Σνπηθέο Δπηηξνπέο Διέγρνπ Οηθνλνκηθώλ Παξαβάζεσλ ζηελ έδξα θάζε λνκνχ 404, αλαθνξηθά κε θαηαγγειίεο γηα ηηο δαπάλεο ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ, ε) ζην πιαίζην ησλ δεκνηηθψλ εθινγψλ: 394 Άξζξν 7 λ. 3216/ Άξζξα ΠΓ 96/ Άξζξν 58 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο ζε ζπλδπαζκφ κε ην άξζξν 100 παξ. 1 (α) πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 397 Άξζξν 17 θαη 18 ΠΓ 96/ Άξζξν 33 ΠΓ 96/ Άξζξν 94 θαη 98 παξ. 6 ΠΓ 96/ Άξζξν 103 ΠΓ 96/ Άξζξν 35 ΠΓ 96/ Άξζξν 38 ΠΓ 96/ Άξζξν 21 παξ. 1-8 λ. 3023/2002, φπσο ηζρχνπλ. 404 Άξζξν 21 παξ. 9 λ. 3023/2002, φπσο ηξνπνπνηήζεθε απφ ην άξζξν 29 παξ. 14 ηνπ λ. 3731/2008.

145 137 - ην Πξσηνδηθείν, αλαθνξηθά κε ηελ αλαθήξπμε ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ 405, ηε ζπγθέληξσζε, επαιήζεπζε θαη γλσζηνπνίεζε ησλ εθινγηθψλ απνηειεζκάησλ 406, - ην Σξηκειέο Γηνηθεηηθό Πξσηνδηθείν ζε πξψην θαη ηειεπηαίν αλαθνξηθά κε ην θχξνο ησλ απνηειεζκάησλ ησλ δεκνηηθψλ εθινγψλ 407, - ην πκβνύιην ηεο Δπηθξαηείαο (ηδ) γηα ηελ εθδίθαζε αηηήζεσλ αλαίξεζεο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ Σξηκεινχο Γηνηθεηηθνχ Πξσηνδηθείνπ, - νη Δπηηξνπέο Διέγρνπ Γαπαλώλ θαη Δθινγηθώλ Παξαβάζεσλ θάζε Πεξηθέξεηαο αλαθνξηθά κε ηηο δαπάλεο ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ, θαζψο θαη κε ηηο εθινγηθέο παξαβάζεηο 408, ζη) ζην πιαίζην ησλ πεξηθεξεηαθψλ εθινγψλ: - ην Πξσηνδηθείν αλαθνξηθά κε ηελ αλαθήξπμε ησλ ζπλδπαζκψλ ησλ ππνςεθίσλ 409, ηε ζπγθέληξσζε, επαιήζεπζε θαη γλσζηνπνίεζε ησλ εθινγηθψλ απνηειεζκάησλ 410, - ην Γηνηθεηηθό Δθεηείν ζε πξψην θαη ηειεπηαίν βαζκφ αλαθνξηθά κε ην θχξνο ησλ απνηειεζκάησλ ησλ πεξηθεξεηαθψλ εθινγψλ 411, - ην ηδ γηα ηελ εθδίθαζε αηηήζεσλ αλαίξεζεο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ Σξηκεινχο Γηνηθεηηθνχ Δθεηείνπ 412, - νη Δπηηξνπέο Διέγρνπ Γαπαλώλ θαη Δθινγηθώλ Παξαβάζεσλ θάζε Πεξηθέξεηαο, αλαθνξηθά κε ηηο δαπάλεο ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ, θαζψο θαη κε ηηο εθινγηθέο παξαβάζεηο 413. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (πξαθηηθή) Τπάξρνπλ επαξθείο πόξνη γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ; Βαζκνιόγεζε: Άξζξν 20 λ. 3852/ Άξζξα 42 παξ. 2 θαη 43 παξ. 2 θαη 3 θαη 44 λ. 3852/ Άξζξν 46 παξ. 3 λ. 3852/ Άξζξν 12 λ. 3870/ Άξζξν 122 λ. 3852/ Άξζξα 144, 145 θαη 146 λ. 3852/ Άξζξν 148 παξ. 3 λ. 3852/ Άξζξν 152 λ. 3852/ Άξζξν 12 λ. 3870/2010.

146 138 Γεδνκέλνπ φηη νη επξσεθινγέο θαη νη εθινγέο γηα ηελ απηνδηνίθεζε δηεμάγνληαη ζε εθ ησλ πξνηέξσλ γλσζηέο εκεξνκελίεο, ηα ζρεηηθά θνλδχιηα είλαη εγθαίξσο εγγεγξακκέλα ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Εήηεκα γελλάηαη αλαθνξηθά κε ηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο, νη νπνίεο δηεμάγνληαη θαηά θαλφλα εθηάθησο, πνιχ λσξίηεξα απφ ηελ ηεηξαεηία πνπ πξνβιέπεη ην χληαγκα. ηελ πεξίπησζε απηή, ην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ δηαηππψλεη ζρεηηθφ αίηεκα πξνο ην Γεληθφ Λνγηζηήξην ηνπ Κξάηνπο, ην νπνίν θξνληίδεη γηα ηε ρνξήγεζε ησλ ζρεηηθψλ θνλδπιίσλ 414. Οη πιηθνί θαη αλζξψπηλνη πφξνη πνπ δηαηίζεληαη γηα ηε δηεμαγσγή ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο είλαη επαξθείο, ελψ πξνβιέπνληαη θαη πνιιαπιέο δηθιείδεο αζθαιείαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε αθφκα θαη αθξαίσλ ζπκβάλησλ 415. Δπηπιένλ, νη απζηεξέο πξνζεζκίεο πνπ πξνβιέπεη ν λφκνο γηα ηε ξχζκηζε ηεο πξνεθινγηθήο πεξηφδνπ θαη ηε δηεμαγσγή ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο, πξνζδίδνπλ πεξαηηέξσ πξνβιεςηκφηεηα θαη, σο εθ ηνχηνπ, νκαιφηεηα, ζηνλ ζεζκφ ησλ εθινγψλ 416. Ζ αλάζεζε ηεο νξγάλσζεο ησλ εθινγψλ ζηα Τπνπξγεία Δζσηεξηθψλ θαη Γηθαηνζχλεο δηαζθαιίδεη ηε κεηαιακπάδεπζε ηεο ηερλνγλσζίαο πεξί ησλ εθινγψλ, ελψ ζε θάζε εθινγηθή αλακέηξεζε δηνξγαλψλνληαη θαη ζεκηλάξηα γηα φζνπο πξφθεηηαη λα δηεμάγνπλ ηελ εθινγηθή δηαδηθαζία (δηθαζηέο, δηθεγφξνπο, ππαιιήινπο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ θιπ.). Σν θαηλφκελν πνπ παξαηεξείηαη είλαη ε θαηαζπαηάιεζε πφξσλ. Δλδεηθηηθά ζεκεηψλεηαη φηη νη εθινγέο ηνπ 2007 θφζηηζαλ πεξίπνπ , ελψ νη εθινγέο ηνπ 2009 πεξίπνπ χκθσλα κε πξφζθαηε έθζεζε ηνπ Γεληθνχ Λνγηζηεξίνπ ηνπ Κξάηνπο, θαη ην θφζηνο ηνπ δεκνςεθίζκαηνο είλαη ηδηαηηέξσο πςειφ, ήηνη πεξίπνπ Σνχην, δηφηη ε εθινγηθή δηαδηθαζία ελέρεη ππεξβνιηθή γξαθεηνθξαηία θαη ζηξαηνιφγεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, πεξηζζφηεξνπ απφ φζν είλαη αλαγθαίν. Σνχην εθηνμεχεη ζε πνιχ πςειά επίπεδα ην θφζηνο ησλ εθινγψλ, δεδνκέλσλ ηδίσο θαη ησλ επηδνκάησλ, απνδεκηψζεσλ, θιπ. πνπ δηθαηνχηαη ην ελ ιφγσ αλζξψπηλν δπλακηθφ 418. Καηαζπαηάιεζε πφξσλ παξαηεξείηαη θαη απφ ηα θφκκαηα θαηά ηηο πξνεθινγηθέο πεξηφδνπο, θαζψο δαπαλνχλ πςειά πνζά πξνθεηκέλνπ λα δηακνξθψζνπλ ηελ θνηλή γλψκε 419. Σα ελ ιφγσ πνζά δελ είλαη δπλαηφ λα πξνζδηνξηζζνχλ κε αθξίβεηα, δεδνκέλνπ φηη, φπσο εθηίζεηαη αλαιπηηθά θαησηέξσ, ην ηζρχνλ πιαίζην δελ δηαζθαιίδεη ηε κε δηαθίλεζε καχξνπ πνιηηηθνχ ρξήκαηνο. 414 Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο «Απνθάιπςε: Αθξηβψο ην ίδην θφζηνο έρνπλ γηα ην θξάηνο εθινγέο θαη δεκνςήθηζκα!», Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

147 139 Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ησλ αξκνδίσλ γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ θνξέσλ; Βαζκνιόγεζε: 100 Σα νξγαλσηηθά δεηήκαηα ησλ εθινγψλ ππάγνληαη ζην Σκήκα Δθινγψλ ηεο νκψλπκεο Γηεχζπλζεο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ. Αλαθνξηθά κε ηε δηεμαγσγή ησλ βνπιεπηηθψλ εθινγψλ, ζεκεηψλεηαη φηη, ακέζσο κεηά ηελ πξνθήξπμή ηνπο, ν Τπνπξγφο θαη ηπρφλ Τθππνπξγφο(-νη) Δζσηεξηθψλ παξαηηνχληαη θαη, κέρξη ηελ αλάδεημε ηεο λέαο θπβέξλεζεο, αλαιακβάλεη ππεξεζηαθφο Τπνπξγφο Δζσηεξηθψλ, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίδεηαη έηη πεξαηηέξσ ην αδηάβιεην ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο. Ζ εθινγηθή δηαδηθαζία ζηα θαηά ηφπνπο εθινγηθά ηκήκαηα δηεμάγεηαη απφ δηθαζηέο, δηθεγφξνπο, ζπκβνιαηνγξάθνπο ππνζεθνθχιαθεο θαη -ζε πνιχ κηθξφηεξν βαζκφ, εθφζνλ δελ επαξθνχλ ηα πξφζσπα ησλ πξνεγνχκελσλ θαηεγνξηψλ- απφ αλψηαηνπο ππαιιήινπο ηνπ Τπνπξγείνπ Γηθαηνζχλεο, νη νπνίνη επηιέγνληαη θαηφπηλ θιήξσζεο. Οη δηθεγφξνη, νη ζπκβνιαηνγξάθνη θαη νη ππνζεθνθχιαθεο ζεσξνχληαη εθ ηνπ λφκνπ δεκφζηνη ιεηηνπξγνί, νη νπνίνη σζηφζν δελ ηεινχλ ζε άκεζε εμάξηεζε κε ηνλ θξαηηθφ κεραληζκφ. Σελ εθινγηθή δηαδηθαζία παξαηεξνχλ θαζ φιε ηε δηάξθεηά ηεο ζε θάζε εθινγηθφ ηκήκα θαη αληηπξφζσπνη ησλ θνκκάησλ 420, νη νπνίνη δχλαληαη λα δηαηππψζνπλ ηηο ελζηάζεηο ηνπο γξαπηψο θαη πξνθνξηθψο. Σα δηθαζηήξηα θαη νη αξκνδηφηεηέο ηνπο πξνβιέπνληαη ξεηά ζην χληαγκα 421. Σν Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην ζπγθξνηείηαη απφ ηνπο Πξνέδξνπο ηνπ ηδ, ηνπ ΑΠ θαη ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ (εθεμήο θαη σο «Δ»), απφ ηέζζεξηο (4) ζπκβνχινπο ηεο Δπηθξαηείαο θαη απφ ηέζζεξηο (4) αξενπαγίηεο πνπ νξίδνληαη σο κέιε κε θιήξσζε θάζε δχν (2) ρξφληα 422. Σα πξναλαθεξζέληα δηθαζηήξηα, αλψηαηα (ηδ, ΑΠ, Δ) θαη θαηψηεξα (αζηηθά θαη δηνηθεηηθά), θαζψο θαη νη δηθαζηέο πνπ ππεξεηνχλ σο αληηπξφζσπνη ηεο δηθαζηηθήο αξρήο ζηα θαηά ηφπνπο εθινγηθά ηκήκαηα, πεξηβάιινληαη απφ ηα ερέγγπα αλεμαξηεζίαο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηε ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ ελ γέλεη (βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε»). Καηά ηα ινηπά, νη αξκνδηφηεηεο δηαθξίλνληαη κε ζαθήλεηα σο θαησηέξσ: Αλαθνξηθά κε ηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο 423, ν έιεγρνο ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςήθησλ βνπιεπηψλ αλαηίζεηαη ζε (θεληξηθή) Δπηηξνπή Διέγρνπ, ε νπνία ελεξγεί, σο εηδηθφ φξγαλν, ζχκθσλα κε ηελ παξάγξαθν 2 ηνπ άξζξνπ 29 ηνπ πληάγκαηνο. Ζ Δπηηξνπή ππνζηεξίδεηαη απφ εηδηθή ππεξεζία ηεο Βνπιήο, ελψ απνηειείηαη απφ έλαλ βνπιεπηή εθπξφζσπν θάζε θφκκαηνο ή ζπλαζπηζκνχ θνκκάησλ πνπ εθπξνζσπείηαη 420 Άξζξν 88 ΠΓ 96/ Άξζξα πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 422 Άξζξν 100 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 423 Άξζξν 29 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο ζε ζπλδπαζκφ κε ην άξζξν 21 ηνπ λ. 3023/2002.

148 140 ζηε Βνπιή, θαζψο θαη απφ έλα κέινο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, έλα ηνπ ΑΠ θαη έλα ηνπ Δ, νη νπνίνη νξίδνληαη κε θιήξσζε, κε ηνπο αλαπιεξσκαηηθνχο ηνπο, απφ ηηο νινκέιεηεο ησλ αληίζηνηρσλ δηθαζηεξίσλ. Δθφζνλ θφκκα ή ζπλαζπηζκφο θνκκάησλ έιαβε ηαθηηθή ή εθινγηθή ρξεκαηνδφηεζε θαη δελ εθπξνζσπείηαη ζηε Βνπιή, ζηε ζχλζεζε ηεο Δπηηξνπήο, γηα ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ έιεγρφ ηνπ, κεηέρεη θαη ν νξηδφκελνο γηα ην ζθνπφ απηφλ, εθπξφζσπφο ηνπο. ηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία γίλεηαη έιεγρνο ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ θνκκάησλ, ηα νπνία έιαβαλ κέξνο ζηηο εθινγέο γηα ηελ αλάδεημε Διιήλσλ Αληηπξνζψπσλ ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ κεηέρεη θαη βνπιεπηήο ηνπ θφκκαηνο πνπ εθπξνζσπείηαη ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, εθφζνλ ζηεξείηαη αληίζηνηρεο εθπξνζψπεζεο ζηε Βνπιή. Δίλαη απηνλφεην φηη ε ζπκκεηνρή ζηελ ελ ιφγσ επηηξνπή βνπιεπηψλ, ζην πξφζσπν ησλ νπνίσλ ηαπηίδεηαη ε ηδηφηεηα ηνπ ειεγθηή θαη ηνπ ειεγρφκελνπ, θαζψο θαη ην γεγνλφο φηη ηα πνξίζκαηα ηεο επηηξνπήο δηαβηβάδνληαη ζηε Βνπιή, δελ δηαζθαιίδνπλ ηελ απαηηνχκελε αλεμαξηεζία ηνπ νξγάλνπ. Ζ Δπηηξνπή ζπγθξνηείηαη κε απφθαζε ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Βνπιήο εληφο δεθαπέληε (15) εκεξψλ απφ ηε ζχγθιεζε ηεο Βνπιήο. Ζ ζεηεία ησλ κειψλ ηεο, πεξηιακβαλνκέλσλ ηνπ πξνεδξεχνληνο θαη ησλ ινηπψλ αηξεηψλ κειψλ, ιήγεη κε ηε ζπγθξφηεζε ηεο λέαο Δπηηξνπήο, χζηεξα απφ ηε δηελέξγεηα γεληθψλ βνπιεπηηθψλ εθινγψλ. Γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο απνζηνιήο ηεο, ε Δπηηξνπή αλαζέηεη ηε δηελέξγεηα ινγηζηηθήο ή νηθνλνκηθήο πξαγκαηνγλσκνζχλεο ή άιισλ ειεγθηηθψλ πξάμεσλ ζε νξθσηνχο ειεγθηέο, νη νπνίνη εμεηάδνπλ ηα βηβιία θαη ηα παξαζηαηηθά ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ βνπιεπηψλ, πξηλ απφ ηε δηεμαγσγή ειέγρνπ απφ ηελ Δπηηξνπή, θαη ζπληάζζνπλ αλαιπηηθή έθζεζε πνπ ππνβάιιεηαη ζηελ Δπηηξνπή γηα ηελ ππνβνήζεζε ηνπ έξγνπ ηεο. Δπηπιένλ, ζηελ έδξα θάζε Ννκνχ ζπγθξνηείηαη, κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα ηεο Πεξηθέξεηαο, ε νπνία εθδίδεηαη ην αξγφηεξν εληφο ηξηψλ (3) εκεξψλ απφ ηελ πξνθήξπμε ησλ εθινγψλ, Σνπηθή Δπηηξνπή Διέγρνπ Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ, κε Πξφεδξν ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα ηεο Πεξηθέξεηαο θαη κέιε εθπξνζψπνπο ησλ ζπλδπαζκψλ. Ζ νηθεία Σνπηθή Δπηηξνπή παξαιακβάλεη θαη ειέγρεη θαηαγγειίεο, νη νπνίεο αθνξνχλ ζηελ ηήξεζε ησλ ππνρξεψζεσλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ζπλαζπηζκψλ, αλαθνξηθά κε ηηο εθινγηθέο ηνπο δαπάλεο. Σν ζρεηηθφ απνδεηθηηθφ πφξηζκα πνπ ζπληάζζεηαη, δηαβηβάδεηαη ζηελ σο άλσ (θεληξηθή) Δπηηξνπή Διέγρνπ, ε νπνία εθηηκά ειεχζεξα ην πεξηερφκελφ ηνπ. Ζ (θεληξηθή) Δπηηξνπή Διέγρνπ, εθφζνλ δηαπηζηψλεη παξάβαζε πνπ δχλαηαη λα νδεγήζεη ζε έθπησζε απφ ην βνπιεπηηθφ αμίσκα, δηαβηβάδεη ηελ έθζεζή ηεο ζην Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην, ελψ, εθφζνλ πξνηείλεη επηβνιή θπξψζεσλ, δηαβηβάδεη ηελ έθζεζή ηεο ζηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο 424. Ζ ζπκκεηνρή θαη εδψ εθπξνζψπσλ ησλ ζπλδπαζκψλ, ζην πξφζσπν ησλ νπνίσλ ηαπηίδεηαη ε ηδηφηεηα ηνπ ειεγθηή θαη ηνπ ειεγρφκελνπ, θαζψο θαη ην γεγνλφο φηη ηα πνξίζκαηά ηνπο δηαβηβάδνληαη ζηελ σο άλσ (θεληξηθή) Δπηηξνπή Διέγρνπ, δελ δηαζθαιίδνπλ ηελ απαηηνχκελε αλεμαξηεζία ηνπ νξγάλνπ. Δληφο δεθαπέληε εκεξψλ απφ ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγψλ, ε Σνπηθή Δπηηξνπή Διέγρνπ Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ ζπληάζζεη έθζεζε γηα ηα πεπξαγκέλα ηνπ εθινγηθνχ αγψλα, ζηελ νπνία επηζπλάπηεηαη θαη ην ζρεηηθφ απνδεηθηηθφ πιηθφ. 424 Άξζξν 23 παξ. 1(γ) λ. 3023/2002.

149 141 Ζ έθζεζε απηή δηαβηβάδεηαη ζηελ σο άλσ (θεληξηθή) Δπηηξνπή Διέγρνπ. Γηα ην έξγν ηεο ε Σνπηθή Δπηηξνπή επηθνπξείηαη απφ ππαιιήινπο ηεο Πεξηθέξεηαο, νη νπνίνη νξίδνληαη κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα ηεο Πεξηθέξεηαο. Ο έιεγρνο ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςήθησλ αληηπεξηθεξεηαξρψλ, πεξηθεξεηαθψλ θαη δεκνηηθψλ ζπκβνχισλ 425, ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπο πνπ απνξξένπλ απφ ηνλ λ. 3870/2010 πεξί «Δθινγηθψλ δαπαλψλ, ζπλδπαζκψλ θαη ππνςεθίσλ θαη ειέγρνπ απηψλ, θαηά ηηο πεξηθεξεηαθέο θαη δεκνηηθέο εθινγέο», θαζψο θαη ηνπ ειέγρνπ ησλ εθινγηθψλ παξαβάζεσλ, αλαηίζεηαη ζηηο Δπηηξνπέο Διέγρνπ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ πνπ ζπληζηψληαη ζηελ έδξα θάζε Πεξηθέξεηαο, θαη νη νπνίεο ιεηηνπξγνχλ σο εηδηθφ, δηθαηνδνηηθφ θαη ειεγθηηθφ φξγαλν. Οη ελ ιφγσ επηηξνπέο ζπγθξνηνχληαη κε απφθαζε ηνπ νηθείνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα, ηέζζεξηο κήλεο πξηλ ηελ εκεξνκελία δηεμαγσγήο ησλ εθινγψλ. Απνηεινχληαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηνπ Γηνηθεηηθνχ Δθεηείνπ ηεο έδξαο ηεο Πεξηθέξεηαο, θαη, ζε πεξίπησζε χπαξμεο πεξηζζνηέξσλ, απφ ηνλ αξραηφηεξν σο Πξφεδξν, κε αλαπιεξσηή ηνπ ηνλ αξραηφηεξν Δθέηε ηνπ Γηθαζηεξίνπ, ν νπνίνο νξίδεηαη απφ ηνλ Πξφεδξν απφ έλα κέινο ηνπ Ννκηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Κξάηνπο (εθεμήο θαη σο «ΝΚ»), ην νπνίν νξίδεηαη κε ηνλ αλαπιεξσηή ηνπ απφ ηνλ Πξφεδξν ηνπ ΝΚ απφ ηνλ Δπίηξνπν ηνπ Δ ζηελ έδξα ηεο Πεξηθέξεηαο, ν νπνίνο ππνδεηθλχεη θαη ηνλ αλαπιεξσηή ηνπ, θαη απφ ηνλ Πξντζηάκελν ηεο Πεξηθεξεηαθήο Γηεχζπλζεο ηνπ ψκαηνο Γίσμεο Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο (εθεμήο θαη σο «ΓΟΔ») ζηελ έδξα ηεο Πεξηθέξεηαο, ν νπνίνο ππνδεηθλχεη θαη ηνλ αλαπιεξσηή ηνπ, θαη, ζε πεξίπησζε πνπ ζηελ έδξα ηεο Πεξηθέξεηαο δελ ιεηηνπξγεί Πεξηθεξεηαθή Γηεχζπλζε ΓΟΔ, αλη απηνχ κεηέρεη ν Πξντζηάκελνο ηεο Α Γεκφζηαο Οηθνλνκηθήο Τπεξεζίαο (εθεμήο θαη σο «ΓΟΤ») ηεο έδξαο ηεο Πεξηθέξεηαο, ν νπνίνο ππνδεηθλχεη θαη ηνλ αλαπιεξσηή ηνπ. ηηο επηηξνπέο κεηέρνπλ, αλαιφγσο ησλ εμεηαδνκέλσλ ζεκάησλ, έλαο εθπξφζσπνο ηεο Έλσζεο Ννκαξρηαθψλ Απηνδηνηθήζεσλ Διιάδνο (εθεμήο θαη σο «ΔΝΑΔ») θαη ηεο Σνπηθήο Έλσζεο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ (εθεμήο θαη σο «ΣΔΓΚ») ηνπ λνκνχ ηεο έδξαο ηεο Πεξηθέξεηαο, νη νπνίνη δελ ήηαλ ππνςήθηνη θαη ππνδεηθλχνληαη κε ηνπο αλαπιεξσηέο ηνπο απφ ηα φξγαλα απηά, ελψ εάλ δελ ππνδεηρζνχλ απφ ηνπο ελ ιφγσ θνξείο, ε επηηξνπή ζπλεδξηάδεη λνκίκσο θαη ρσξίο απηνχο. Ζ ζεηεία ησλ κειψλ ηεο Δπηηξνπήο ιήγεη κε ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ ηεο, ε νπνία δηαπηζηψλεηαη κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα ηεο Πεξηθέξεηαο. Δάλ, θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηεο, ε Δπηηξνπή δηαπηζηψζεη ηε δηάπξαμε πνηληθψλ αδηθεκάησλ, ππνρξενχηαη λα ηα αλαθέξεη ζηνλ αξκφδην Δηζαγγειέα 426. Δλ πξνθεηκέλσ, θαζίζηαηαη ζαθέο φηη ε λεφηεξε απηή λνκνζεηηθή ξχζκηζε έρεη ιάβεη ππ φςηλ ηεο ηελ απνδπλάκσζε ηνπ ξφινπ ησλ ελ ιφγσ ειεγθηηθψλ νξγάλσλ φηαλ ζπκκεηέρνπλ ζε απηά θαη εθπξφζσπνη ησλ θνκκάησλ, ζηα πξφζσπα ησλ νπνίσλ ζπκπίπηνπλ αληηθξνπφκελα ζπκθέξνληα. Ωο εθ ηνχηνπ, δελ έρνπλ πεξηιεθζεί ηέηνηα πξφζσπα ζηηο Δπηηξνπέο Διέγρνπ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ. 425 Άξζξν 12 λ. 3870/ Άξζξν 13 παξ. 4 λ. 3870/2010.

150 142 Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Οη αξκόδηνη γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ θνξείο είλαη ζηελ πξάμε αλεμάξηεηνη; Βαζκνιόγεζε: 75 Ζ εθινγηθή δηαδηθαζία ζηελ Διιάδα απνιαχεη πιήξσο ηεο εκπηζηνζχλεο ησλ πνιηηψλ 427, θαζφζνλ ηα πξφζσπα πνπ είλαη ππεχζπλα γηα ηε δηεμαγσγή ηεο (δηθαζηέο, δηθεγφξνη, θιπ.) έρνπλ ηηο απαηηνχκελεο λνκηθέο γλψζεηο, απμεκέλν αίζζεκα επζχλεο θαη ακεξνιεςίαο ιφγσ ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο ηδηφηεηαο, ελψ παξάιιεια θαη ε λνκνζεζία πξνβιέπεη πνιιαπιέο δηθιείδεο αζθαιείαο, αθφκε θαη γηα αθξαίεο πεξηπηψζεηο 428. Οη κλήκεο ηνπ καθξηλνχ παξειζφληνο (δεθαεηία 1960), θαηά ην νπνίν ζεκεηψζεθαλ πεξηζηαηηθά εθινγηθήο λνζείαο, έρνπλ θαηαζηήζεη ηνπο Έιιελεο πνιχ επαίζζεηνπο αλαθνξηθά κε ηε δηαζθάιηζε ηεο αλεμαξηεζίαο ησλ παξαγφλησλ πνπ εκπιέθνληαη ζηε δηεμαγσγή ησλ εθινγψλ. εκαληηθή δηθιείδα αζθαιείαο απνηειεί, κεηαμχ άιισλ, ε ππνρξεσηηθή εθ ηνπ λφκνπ αληηθαηάζηαζε ησλ θνκκαηηθψλ Τπνπξγψλ Δζσηεξηθψλ θαη Σχπνπ απφ ππεξεζηαθνχο. Σν γεγνλφο φκσο φηη αληηθαζίζηαληαη κφλνλ νη ελ ιφγσ δχν Τπνπξγνί θαη φρη ην ζχλνιν ηεο θπβέξλεζεο, είλαη ελδεηθηηθφ ηεο εκπηζηνζχλεο ηνπ ιανχ ζηελ εθάζηνηε θπβεξλεηηθή εγεζία, φηη ζα δηεμαγάγεη ηηο εθινγέο ρσξίο λα επηρεηξήζεη λα λνζεχζεη ην εθινγηθφ απνηέιεζκα 429. Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ πιεξνθόξεζε ηνπ θνηλνύ ζρεηηθά κε ηηο εθινγέο; Βαζκνιόγεζε: 100 Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην ξπζκίδεη επαξθψο ηα ζρεηηθά κε ηελ θαηάξηηζε θαη δεκνζηνπνίεζε ησλ εθινγηθψλ θαηαιφγσλ, θαζψο θαη ηελ ππνβνιή ελζηάζεσλ θαηά απηψλ 430, ηελ αλαθήξπμε ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ 431, ηνπο ρψξνπο ππαίζξηαο πξνβνιήο πνιηηηθψλ κελπκάησλ 432, ηελ πξνβνιή πξνεθινγηθψλ κελπκάησλ ησλ θνκκάησλ κέζσ ξαδηνηειενπηηθψλ 427 Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 88 ΠΓ 96/ Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 17 ΠΓ 96/2007, άξζξν 12 λ. 3852/ Άξζξν 39 ΠΓ 96/2007, άξζξα 12 θαη 122 λ. 3852/ Άξζξν 44 ΠΓ 96/2007 θαη άξζξα 5 θαη 6 λ. 3870/2010.

151 143 ζηαζκψλ 433, ηε δεκνζηνπνίεζε δεκνζθνπήζεσλ 434, ηελ θαηάξηηζε θαη γλσζηνπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ςεθνθνξίαο 435, θαζψο θαη ηε γλσζηνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ 436. Οη δηαηάμεηο ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ εθινγή βνπιεπηψλ εθαξκφδνληαη αλαιφγσο θαη θαηά ηε δηελέξγεηα ησλ δεκνηηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ εθινγψλ γηα φζα ζέκαηα δελ πθίζηαηαη εηδηθή πξφβιεςε 437. Ηδηαίηεξε βαξχηεηα αλαθνξηθά κε δεηήκαηα δηαθάλεηαο θαηά ηηο εθινγέο θαηέρνπλ νη ξπζκίζεηο ζρεηηθά κε ηα έζνδα θαη ηηο δαπάλεο ησλ ππνςεθίσλ θαη ησλ θνκκάησλ (ζπλδπαζκψλ) (βι. θαη ππιψλα «Πνιηηηθά Κφκκαηα»). Σν ελ ιφγσ λνκηθφ πιαίζην δελ επαξθεί γηα ηελ επίηεπμε ζπλνιηθήο θαη νπζηαζηηθήο δηαθάλεηαο 438. Οη ζρεηηθέο δηαηάμεηο δελ δηαζθαιίδνπλ, κεηαμχ άιισλ, ηελ πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ ζην ζχλνιν ησλ απαηηνχκελσλ πιεξνθνξηψλ, δεδνκέλνπ φηη δελ πξνβιέπεηαη δεκνζηνπνίεζε ζην δηαδίθηπν ή αιινχ, ηνπ ζπλφινπ ησλ πιεξνθνξηψλ. Σα ζχγρξνλα ειεθηξνληθά κέζα πνπ πηνζέηεζε ε παξνχζα θπβέξλεζε, ε επξεία ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ, θαζψο θαη ν πξφζθαηνο εθινγηθφο λφκνο γηα ηηο δεκνηηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο εθινγέο, αλακέλεηαη λα ζπκβάινπλ δξαζηηθά ζηελ αχμεζε ηεο δηαθάλεηαο αλαθνξηθά κε ηα νηθνλνκηθά ησλ θνκκάησλ 439. πγθεθξηκέλα, ην ζρεηηθφ λνκηθφ πιαίζην δελ επαξθεί δηφηη 440 : - Ζ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε κε απνθιεηζηηθφ θξηηήξην ην πνζνζηφ πνπ έιαβε έλα θφκκα ζηηο εθινγέο, δεκηνπξγεί άληζεο ζπλζήθεο ππέξ ησλ πθηζηακέλσλ θνκκάησλ θαη θαηά ησλ λενεηζεξρνκέλσλ ζηελ πνιηηηθή ζθελή θνκκάησλ. - Σν ζρεηηθφ λνκηθφ πιαίζην, φπσο αλαιπηηθά πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, δελ πξνβιέπεη ηε δπλαηφηεηα ρξεκαηνδφηεζεο απφ λνκηθά πξφζσπα, κε απνηέιεζκα ζπρλά λα ρξεζηκνπνηνχληαη πξνζρεκαηηθά παξέλζεηα θπζηθά πξφζσπα. - Γελ δηαζθαιίδεηαη ζε θάζε πεξίπησζε ε θαηαγξαθή ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ ρνξεγνχ, κε απνηέιεζκα λα ππάξρνπλ αθαλείο πφξνη. - Ζ πεξίνδνο πνπ εμεηάδεηαη είλαη κφλνλ ε πξνεθινγηθή πεξίνδνο, ελψ ηα θφκκαηα θαη ηα πνιηηηθά πξφζσπα δέρνληαη ρξεκαηηθέο δσξεέο, θαζψο θαη βνήζεηα ζε είδνο, θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο αηξεηήο ζεηείαο ηνπο. Δηδηθφηεξα, αλαθνξηθά κε ηηο παξνρέο ζε είδνο, νη δηαηάμεηο πνπ ξπζκίδνπλ ηελ απνηίκεζή ηνπο είλαη εμαηξεηηθά ειιηπείο. 433 Άξζξν 45 ΠΓ 96/2007 θαη άξζξν 6 λ. 3870/ Άξζξν 49 ΠΓ 96/ Άξζξν 56 ΠΓ 96/ Άξζξν 94 ΠΓ 96/2007 θαη άξζξα 42 θαη 144 λ. 3852/ Άξζξα 21 παξ. 1 θαη 134 παξ. 1 λ. 3852/ Βι. ελδεηθηηθά: Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Γηαθάλεηα ζηε δηαρείξηζε ηνπ Πνιηηηθνχ Υξήκαηνο: πξνηάζεηο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδαο γηα ην πνιηηηθφ ρξήκα, Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Γηαθάλεηα ζηε δηαρείξηζε ηνπ Πνιηηηθνχ Υξήκαηνο πξνηάζεηο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδαο γηα ην πνιηηηθφ ρξήκα, 2010.

152 144 - Γελ πξνβιέπεηαη άκεζε ζχλδεζε ησλ ελ ιφγσ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο κε ηηο θνξνινγηθέο δειψζεηο. - Σα πνιηηηθά θφκκαηα πξνζθέξνπλ βνήζεηα ζηνπο ζπλδπαζκνχο ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη δεκνηηθψλ εθινγψλ, ρσξίο ηνχηε λα δχλαηαη λα θαηαγξαθεί επαξθψο. - Σν αλσηέξσ λνκηθφ πιαίζην δελ πεξηέρεη αλαιπηηθέο δηαηάμεηο γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ δνζνιεςηψλ θνκκάησλ θαη πνιηηηθψλ κε δηαθεκηζηηθέο εηαηξείεο θαη εηαηξείεο δεκνζθνπήζεσλ. - Ο έιεγρνο δελ είλαη πιήξεο, αιιά δεηγκαηνιεπηηθφο, θαη κφλνλ αλαθνξηθά κε ηα νηθνλνκηθά ηεο πξνεθινγηθήο εθζηξαηείαο. - Σν ρξνληθφ πιαίζην εληφο ηνπ νπνίνπ πξέπεη λα δηελεξγνχληαη νη έιεγρνη ησλ νηθνλνκηθψλ εθ κέξνπο ησλ αξκνδίσλ επηηξνπψλ, είλαη αζθπθηηθφ. - Μέρξη ζήκεξα, δελ έρεη ζεζπηζζεί έλα νινθιεξσκέλν λνκηθφ πιαίζην πνπ λα δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ησλ θνκκάησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο νηθνλνκηθήο δηαρείξηζήο ηνπο, ιακβάλνληαο ππ φςηλ ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ θνξέσλ. Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην δελ πξνβιέπεη θαλ ηνλ ηξφπν ηήξεζεο ησλ ινγηζηηθψλ βηβιίσλ ησλ θνκκάησλ, ελψ δελ πξνβιέπεηαη νχηε ν έιεγρφο ηνπο ζε δηαξθή βάζε. - Οη αλσηέξσ δηαηάμεηο δελ δηαζθαιίδνπλ ηελ πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ ζην ζχλνιν ησλ σο άλσ πιεξνθνξηψλ, δεδνκέλνπ φηη δελ πξνβιέπεηαη δεκνζηνπνίεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ ελ ιφγσ πιεξνθνξηψλ ζην δηαδίθηπν. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε πιεξνθόξεζε ηνπ θνηλνύ ζρεηηθά κε ηηο εθινγέο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σα εθ ηνπ λφκνπ πξνβιεπφκελα αλαθνξηθά κε ηελ νξγάλσζε ησλ εθινγψλ θαη ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ ζηνηρείσλ, ηεξνχληαη επαξθψο ζε θάζε εθινγηθή δηαδηθαζία 441. Μεηαμχ άιισλ, θαηά ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν, ιεηηνπξγνχλ, κε θξνληίδα ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, ζρεηηθέο ηζηνζειίδεο θαη ηειεθσληθέο γξακκέο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ, ελψ θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ εθινγψλ γίλνληαη άκεζα δηαζέζηκα κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ θαη ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ. Δπηπιένλ, εηδηθή κέξηκλα ιακβάλεηαη θαη γηα ηνπο εηεξνδεκφηεο, ήηνη απηνχο πνπ επηζπκνχλ λα ςεθίζνπλ ζηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπο ππνςεθίνπο ηνπ ηφπνπ ζην δεκνηνιφγην ηνπ νπνίνπ είλαη 441 Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

153 145 εγγεγξακκέλνη 442. Σνχηα είλαη νξγαλσκέλα ηφζν ζε θεληξηθφ φζν θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. Έιιεηκκα παξαηεξείηαη, σζηφζν, αλαθνξηθά κε ηε δεκνζηνπνίεζε ζηνηρείσλ πεξί ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ πνπ δελ δεκνζηεχνληαη θαζ νηνλδήπνηε ηξφπν, γεγνλφο ην νπνίν νπδφισο πξνάγεη ηε δηαθάλεηα ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ απνηειεζκαηηθό έιεγρν ησλ αξκνδίσλ γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ θνξέσλ; Βαζκνιόγεζε: 100 πσο αλαιπηηθά πεξηγξάθεθε αλσηέξσ (βι. «Γνκή θαη Οξγάλσζε»), ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην νξίδεη ιεπηνκεξψο ηηο αξκνδηφηεηεο θάζε θνξέα αλαθνξηθά κε ηελ νξγάλσζε θαη ηελ επνπηεία ησλ εθινγψλ. Γηαδηθαζία ελζηάζεσλ θαη πξνζθπγψλ γηα φζνπο έρνπλ ζρεηηθφ έλλνκν ζπκθέξνλ, πξνβιέπεηαη ζε θάζε θάζε ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο, ήηνη απφ ηελ θαηάξηηζε ησλ εθινγηθψλ θαηαιφγσλ κέρξη ηελ αλαθήξπμε ησλ επηηπρφλησλ ησλ εθινγψλ θαη ηνλ έιεγρν ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ θαηά ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν. Οη θπξψζεηο, αλαιφγσο ηεο παξάβαζεο, είλαη πεηζαξρηθήο, δηνηθεηηθήο ή θαη πνηληθήο θχζεο. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρνληαη απνηειεζκαηηθά ζηελ πξάμε νη αξκόδηνη γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ θνξείο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν πην θξίζηκν δήηεκα θαηά ηελ εθινγηθή δηαδηθαζία είλαη αλακθίβνια ε θαηαγξαθή ηεο αλφζεπηεο βνχιεζεο ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο. Ωο πξνο απηφ ην δήηεκα, πθίζηαληαη δπν βαζκνί ειέγρνπ. Ο πξψηνο βαζκφο είλαη ν έιεγρνο εληφο ηνπ εθινγηθνχ ηκήκαηνο, φπνπ ε δηαδηθαζία επνπηεχεηαη απφ ηνλ δηθαζηηθφ αληηπξφζσπν, ηελ εθνξεπηηθή επηηξνπή, αιιά θαη ηνπο εθπξνζψπνπο ησλ θνκκάησλ. Οη ηειεπηαίνη έρνπλ θαη δηθαίσκα ππνβνιήο ελζηάζεσλ επί ηεο δηαδηθαζίαο. Ωο εθ ηνχηνπ, θαζίζηαηαη ζαθέο φηη είλαη εμαηξεηηθά δχζθνιε ε λφζεπζε ηεο βνχιεζεο ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο, δεδνκέλνπ φηη γηα θάηη ηέηνην ζα απαηηείην «ζπκπαηγλία» πξνζψπσλ εληφο ηνπ εθινγηθνχ ηκήκαηνο, ηα νπνία έρνπλ ελδερνκέλσο αληηθξνπφκελα ζπκθέξνληα θαη είλαη ελδερνκέλσο θαη άγλσζηα κεηαμχ ηνπο. Δπηπιένλ, ην γεγνλφο φηη 442 Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

154 146 γίλεηαη έιεγρνο ησλ ςεθνδειηίσλ θαη ζην Πξσηνδηθείν, ν νπνίνο ελίνηε αλαηξέπεη ηελ θαηακέηξεζε πνπ έγηλε ζην εθινγηθφ ηκήκα, απνδεηθλχεη φηη δηαζθαιίδεηαη ζε εμαηξεηηθά κεγάιν βαζκφ ε κε λφζεπζε ηεο βνχιεζεο ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο 443. Οη απνθάζεηο επί ησλ ελζηάζεσλ θαη πξνζθπγψλ εθδίδνληαη, σζηφζν, κε ζρεηηθή θαζπζηέξεζε απφ ηα αξκφδηα δηθαζηήξηα, ιφγσ ηνπ κεγάινπ θφξηνπ εξγαζίαο ησλ δηθαζηεξίσλ ζηελ Διιάδα (βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε»). Δλζηάζεηο θαη πξνζθπγέο ησλ νπνίσλ επηιακβάλνληαη ad hoc επηηξνπέο, θξίλνληαη ζε ζπληνκφηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα. Οη απνθάζεηο απηέο είλαη δεκφζηεο θαη, ζε θάζε πεξίπησζε, θνηλνπνηνχληαη ζηνπο ελδηαθεξνκέλνπο. Αλαθνξηθά κε ηνλ έιεγρν ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ, βάζεη ησλ σο άλσ εθηεζέλησλ, θαζίζηαηαη ζαθέο φηη δελ δηαζθαιίδεηαη ν ζπλνιηθφο, επαξθήο θαη νπζηαζηηθφο έιεγρφο ηνπο (βι. ππφ «Αλεμαξηεζία», «Γηαθάλεηα» θαη «Πξνηάζεηο Βειηίσζεο ηνπ Θεζκνχ»). Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) To ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αθεξαηόηεηα ησλ αξκνδίσλ γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ θνξέσλ; Βαζκνιόγεζε: 100 Καηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη απηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο εθινγηθέο δηαδηθαζίεο φπσο αλαιπηηθά εθηέζεθαλ αλσηέξσ, νη δεκφζηνη ππάιιεινη δεζκεχνληαη απφ ηνλ Γεκνζηνυπαιιειηθφ Κψδηθα, νη δηθαζηέο απφ ηνλ Κψδηθα Οξγαληζκνχ Γηθαζηεξίσλ θαη Καηάζηαζεο Γηθαζηηθψλ Λεηηνπξγψλ, νη δηθεγφξνη απφ ηνλ Κψδηθα πεξί Γηθεγφξσλ, νη ζπκβνιαηνγξάθνη απφ ηνλ Κψδηθα πκβνιαηνγξάθσλ, θαη νη ππνζεθνθχιαθεο απφ ηνλ Οξγαληζκφ πεξί Τπνζεθνθπιαθείσλ ηνπ Κξάηνπο. Σν ζχλνιν ησλ σο άλσ Κσδίθσλ θαη Οξγαληζκψλ, ξπζκίδεη εθηελψο δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ αθεξαηφηεηα ησλ πξνζψπσλ πνπ εκπίπηνπλ ζε απηνχο, θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, ελψ πξνβιέπεη θαη πεηζαξρηθέο θπξψζεηο. πγθεθξηκέλα, νη ελ ιφγσ Κψδηθεο θαη Οξγαληζκνί πεξηιακβάλνπλ πεξηνξηζκνχο αλαθνξηθά κε ηδηφηεηεο αζπκβίβαζηεο, θαηαζηάζεηο ζχγθξνπζεο ζπκθεξφλησλ, δήισζεο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο, δσξνιεςίαο, ερεκχζεηαο, θιπ.. Πιένλ ησλ πεηζαξρηθψλ, ηζρχνπλ θαη πνηληθέο θπξψζεηο γηα ηε δηάπξαμε αδηθεκάησλ ζρεηηθψλ κε ηηο εθινγέο 444, φπσο π.ρ. ε άζθεζε βίαο θαηά εθινγέσλ, ε εμαπάηεζε απηψλ, ε παξαβίαζε ηεο κπζηηθφηεηαο ηεο ςεθνθνξίαο, ε λφζεπζε εθινγήο, ε δσξνδνθία θαη δσξνιεςία θαηά ηελ εθινγή, ε δηαηάξαμε ησλ εθινγψλ, ε θαηαζηξνθή ηεο θάιπεο, θιπ. 443 Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξα ΠΓ 96/2007.

155 147 Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ησλ αξκνδίσλ γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ θνξέσλ; Βαζκνιόγεζε: 75 Οη βαζηθνί εκπιεθφκελνη ζηηο πιένλ επαίζζεηεο πηπρέο ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο (δηθαζηέο, δηθεγφξνη, θιπ.) είλαη λνκνκαζείο θαη επαγγεικαηίεο κε εμ νξηζκνχ απμεκέλν αίζζεκα επζχλεο απέλαληη ζην λφκν. Δπηπιένλ, νη πνιιαπιέο δηθιείδεο αζθαιείαο πνπ πξνβιέπεη ν λφκνο, δελ αθήλνπλ πεξηζψξηα γηα αηαζζαιίεο ζηνπο εκπιεθνκέλνπο. Σνχην δηθαηνινγεί ζε κεγάιν βαζκφ ην γεγνλφο φηη, κέρξη ζήκεξα, δελ έρεη θαηαγξαθεί ζρεδφλ θαλέλα πεξηζηαηηθφ έιιεηςεο αθεξαηφηεηαο θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθινγηθή δηαδηθαζία. Ρύζκηζε πξνεθινγηθώλ εθζηξαηεηώλ Ρπζκίδνληαη επαξθώο ηα νηθνλνκηθά ησλ ππνςεθίσλ θαη ησλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 πσο πξνθχπηεη απφ ηα αλσηέξσ, ε Διιάδα δελ δηαζέηεη έλαλ θεληξηθφ θνξέα ειέγρνπ ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ππνςεθίσλ θαη ησλ θνκκάησλ γηα φιεο ηηο εθινγηθέο δηαδηθαζίεο, ζε αληίζεζε κε άιιεο ρψξεο, φπνπ ν ελ ιφγσ θνξέαο έρεη αθφκε θαη αξκνδηφηεηα λνκνζεηηθήο πξσηνβνπιίαο. Αληίζεηα, ζηελ Διιάδα, νη ελ ιφγσ αξκνδηφηεηεο είλαη δηαζθνξπηζκέλεο ζε πιείνλεο θνξείο, δηαθνξεηηθήο κεηαμχ ηνπο θχζεο, αλάινγα κε ηελ εθινγηθή δηαδηθαζία (βνπιεπηηθέο, πεξηθεξεηαθέο θαη δεκνηηθέο εθινγέο). πσο αλαθέξζεθε θαη αλσηέξσ, ε ζχλζεζε ησλ ελ ιφγσ νξγάλσλ γηα ηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο δελ δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ηνπο. Ζ αξκφδηα επηηξνπή γηα ηηο δεκνηηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο εθινγέο πεξηβάιιεηαη κε κεγαιχηεξα ερέγγπα αλεμαξηεζίαο. Ωζηφζν, ην γεγνλφο φηη, κέρξη ζήκεξα, δελ έρνπλ δεη ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο πεξηπηψζεηο παξαβάζεσλ, αθήλεη εχινγεο ππφλνηεο γηα ην αδηάβιεην ηεο δηαδηθαζίαο εληφο ηεο επηηξνπήο. Οξγάλσζε εθινγώλ Γηαζθαιίδεηαη ε αθεξαηόηεηα ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο; Βαζκνιόγεζε: 100 Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην αλαθνξηθά κε ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν, ξπζκίδεη εθηελψο ηα ζρεηηθά κε ηελ αλαθήξπμε ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ, ηελ νλνκαζία θαη ηα εκβιήκαηα ησλ θνκκάησλ, ηελ πξνεθινγηθή ρξεκαηνδφηεζε ησλ θνκκάησλ, ηνπο ρψξνπο ππαίζξηαο πξνβνιήο πνιηηηθψλ

156 148 Καηαγξάθεθε θαη επεηζόδην ζύιιεςεο εθπξνζώπσλ θνκκάησλ πνπ επηρείξεζαλ λα επέκβνπλ ζηνπο ζηαπξνύο ζε ςεθνδέιηηα. κελπκάησλ, ηελ πξνβνιή πξνεθινγηθψλ κελπκάησλ ησλ θνκκάησλ κέζσ ξαδηνηειενπηηθψλ ζηαζκψλ, ηε δεκνζηνπνίεζε δεκνζθνπήζεσλ, θαζψο θαη απαγνξεχζεηο θαη ζέκαηα δεκφζηαο ηάμεο. Δπηπιένλ, νη εθινγείο δχλαληαη λα πιεξνθνξεζνχλ κέζσ ηειεθσληθψλ θέληξσλ ην ζπγθεθξηκέλν εθινγηθφ ηκήκα φπνπ ςεθίδνπλ, ελψ, φηαλ ππάξρνπλ ζεκαληηθέο κεηαβνιέο ζηελ εθινγηθή δηαδηθαζία, ζπλήζσο δηνξγαλψλνληαη ζρεηηθέο εθζηξαηείεο, πξνθεηκέλνπ λα ελεκεξσζνχλ επαξθψο νη εθινγείο. Αλαθνξηθά κε ηελ εθινγηθή δηαδηθαζία, δηαζθαιίδεηαη ζηνν λφκν 445 θαη ηζρχεη ζηελ πξάμε, φηη θαλέλαο εθινγέαο δελ απνζηεξείηαη ηνπ εθινγηθνχ ηνπ δηθαηψκαηνο, αθφκα θαη αλ, γηα νπνηνλδήπνηε ιφγν, δελ βξεζεί εγγεγξακκέλνο ζηνπο εθινγηθνχο θαηαιφγνπο. Καηά ηελ εκέξα ησλ εθινγψλ, ν θξαηηθφο κεραληζκφο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ είλαη ζε επαγξχπλεζε, ελψ θαη νη αληηπξφζσπνη ηεο δηθαζηηθήο αξρήο ζηα θαηά ηφπνπο εθινγηθά θέληξα ζπλδξάκνπλ ηνπο εθινγείο γηα ηελ άζθεζε ηνπ εθινγηθνχ ηνπο δηθαηψκαηνο 446. Σν αδηάβιεην ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο δηαζθαιίδεηαη, κεηαμχ άιισλ, κε ηνλ δηνξηζκφ εθνξεπηηθψλ επηηξνπψλ απνηεινπκέλσλ απφ πνιίηεο πνπ έρνπλ θιεξσζεί γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ 447, ηνλ δηνξηζκφ ησλ αληηπξνζψπσλ ηεο δηθαζηηθήο αξρήο 448, ηελ δηαζθάιηζε ηεο απζεληηθφηεηαο ησλ ςεθνδειηίσλ 449 θαη εθινγηθψλ θαθέισλ 450, ηε ζθξάγηζε ηεο θάιπεο 451, ηε βεβαίσζε ηεο ηαπηνπξνζσπίαο ησλ πξνζεξρφκελσλ ζηηο θάιπεο κε ηνπο εγγεγξακκέλνπο ζηνπο εθινγηθνχο θαηαιφγνπο 452, ηελ νξζή ζπκπιήξσζε ησλ ζρεηηθψλ εληχπσλ εθ κέξνπο ηεο εθνξεπηηθήο επηηξνπήο 453, ηε θχιαμε ησλ εθινγηθψλ θαηαζηεκάησλ 454, ηελ παξνπζία αληηπξνζψπσλ ησλ θνκκάησλ 455, ηελ νξζή θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ 456 θαη ηε δηαβίβαζε ησλ απνηειεζκάησλ ζην Πξσηνδηθείν, φπνπ θπιάζζνληαη 457, επαιεζεχνληαη θαη γλσζηνπνηνχληαη πεξαηηέξσ 458. Υάξηο ζηε καθξφρξνλε ηερλνγλσζία ησλ Τπνπξγείσλ Δζσηεξηθψλ θαη Γηθαηνζχλεο φζνλ αθνξά ζηελ νξγάλσζε θαη δηεμαγσγή ησλ εθινγηθψλ δηαδηθαζηψλ, ην ζχλνιν ησλ πξνβιεπνκέλσλ ζην λφκν εθαξκφδεηαη απαξέγθιηηα ζε θάζε εθινγηθή δηαδηθαζία. Διάρηζηα πξνβιήκαηα, θπξίσο 445 Άξζξν 8 παξ. 4 ΠΓ 96/ Γεσξγηάδεο Π., η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξα ΠΓ 96/ Άξζξα ΠΓ 96/ Άξζξα ΠΓ 96/ Άξζξν 75 ΠΓ 96/ Άξζξν 79 ΠΓ 96/ Άξζξν 82 ΠΓ 96/ Άξζξν 84 ΠΓ 96/ Άξζξν 86 ΠΓ 96/ Άξζξν 88 ΠΓ 96/ Άξζξα ΠΓ 96/ Άξζξν 94 ΠΓ 96/ Άξζξν 98 ΠΓ 96/2007.

157 149 δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο, παξαηεξνχληαη, ηφζν θαηά ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν φζν θαη θαηά ηελ εθινγηθή δηαδηθαζία 459. Ζ αληηπξνζσπεία ηνπ «Γξαθείνπ γηα ηνπο Γεκνθξαηηθνχο Θεζκνχο θαη ηα Αλζξψπηλα Γηθαηψκαηα» ηνπ Οξγαληζκνχ γηα ηελ Αζθάιεηα θαη ηε πλεξγαζία ζηελ Δπξψπε (ΟΑΔ) παξαηεξεί 460, κεηαμχ άιισλ, φηη νη πην πξφζθαηεο εθινγέο ζηελ Διιάδα ( ) δηεμήρζεζαλ εηξεληθά θαη κε ηάμε, ελψ θαη ην εθινγηθφ απνηέιεζκα δελ ακθηζβεηήζεθε απφ ηα θφκκαηα θαη ηνπο εθινγείο. Παξαηεξεί, σζηφζν, φηη επηηξάπεθε ζηνπο εθινγείο ε ρξήζε πξνζηαπξσκέλσλ ςεθνδειηίσλ, κε ηα νπνία ηνπο είραλ πξνκεζεχζεη θφκκαηα ή ππνςήθηνη, δεδνκέλνπ φηη επηηξέπεηαη θαηά ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν ε δηάζεζε ςεθνδειηίσλ απφ ηα θφκκαηα. Κάπνηεο ειιείςεηο ζεκεηψζεθαλ αλαθνξηθά κε ην δηαζέζηκν πιηθφ ζηα εθινγηθά θέληξα εηεξνδεκνηψλ, ελψ θαηαγξάθεθε θαη επεηζφδην ζχιιεςεο εθπξνζψπσλ θνκκάησλ πνπ επηρείξεζαλ λα επέκβνπλ ζηνπο ζηαπξνχο ζε ςεθνδέιηηα. Σέινο, ζε ιίγεο πεξηπηψζεηο παξαηεξήζεθε ειιηπήο θχιαμε ηνπ εθινγηθνχ πιηθνχ απφ ηα δηθαζηήξηα, θαζψο θαη ζθάικαηα ζηα ηειεγξαθήκαηα κε ηα εθινγηθά απνηειέζκαηα πνπ κεηαδφζεθαλ ζην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ. Απαγόξεπζε ρνξήγεζεο δαλείσλ από ηηο ηξάπεδεο πξνο ηα πνιηηηθά θόκκαηα κε εγγύεζε ηελ θξαηηθή ρξεκαηνδόηεζε πέξαλ ηνπ ηξέρνληνο νηθνλνκηθνύ έηνπο. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Αλαβάζκηζε ηεο (θεληξηθήο) Δπηηξνπήο Διέγρνπ εθινγηθψλ δαπαλψλ ζπλδπαζκψλ θαη ππνςεθίσλ, ψζηε: - ηα κέιε ηεο λα κελ είλαη βνπιεπηέο, αιιά λα επηιέγνληαη απφ ηελ Οινκέιεηα ηεο Βνπιήο, λα έρνπλ εμεηδίθεπζε ζε ειεγθηηθά ζέκαηα, απνθιεηζηηθή ελαζρφιεζε κε ην έξγν απηφ θαη λα ππφθεηληαη ζε πεξηνξηζκφ αλαθνξηθά κε ηελ ζέζε ππνςεθηφηεηαο ζε επφκελεο εθινγέο. - ε Δπηηξνπή λα έρεη ζχλδεζε κε ηνπο ινηπνχο ειεγθηηθνχο κεραληζκνχο, λα δχλαηαη λα επηβάιιεη θπξψζεηο ρσξίο ηελ παξέκβαζε ηεο Βνπιήο, κε απεπζείαο παξαπνκπή ζην ΑΔΓ, λα ειέγρεη ην ζχλνιν ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ γηα νιφθιεξε ηελ πεξίνδν ηεο αηξεηήο ζεηείαο ηνπο, θαζψο θαη ζρεηηθέο θαηαγγειίεο, θαη λα αλαξηά ζην δηαδίθηπν ην ζχλνιν ησλ ειεγρζέλησλ νηθνλνκηθψλ. Καηάξγεζε ησλ ινηπψλ επηηξνπψλ ειέγρνπ νηθνλνκηθψλ. Υξεκαηνδφηεζε θνκκάησλ θαη ππνςεθίσλ κέζσ ελφο θαη κνλαδηθνχ ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ αλά θφκκα ή ππνςήθην. Τηνζέηεζε κεηθηήο ρξεκαηνδφηεζεο επί ηε βάζεη ηνπ εθινγηθνχ πνζνζηνχ θάζε θφκκαηνο θαη θαη αληηζηνηρία πξνο ηελ ηδησηηθή ρξεκαηνδφηεζε. Απαγφξεπζε ρνξήγεζεο δαλείσλ απφ ηηο ηξάπεδεο πξνο ηα πνιηηηθά θφκκαηα κε εγγχεζε ηελ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε πέξαλ ηνπ ηξέρνληνο νηθνλνκηθνχ έηνπο. Πξφβιεςε ζπγθεθξηκέλνπ ηξφπνπ ηήξεζεο ινγηζηηθψλ βηβιίσλ. Αλαθαηαλνκή ησλ εθινγηθψλ πεξηθεξεηψλ θαη εδξψλ. Δμνηθνλόκεζε πόξσλ κε κείσζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο, ηνπ εκπιεθόκελνπ αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ θαη ησλ ad hoc ρνξεγνύκελσλ επηδνκάησλ/ απνδεκηώζεσο. 459 Γεσξγηάδεο Π., ηέσο Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο OSCE, Greece: Early Parliamentary Elections 4 October 2009 OSCE/ODIHR Election Assessment Mission Report, 2009.

158 Δμνηθνλφκεζε πφξσλ κε κείσζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο, ηνπ εκπιεθφκελνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ησλ ad hoc ρνξεγνχκελσλ επηδνκάησλ/απνδεκηψζεσλ (ιακβάλνληαο ππ φςηλ φηη π.ρ. (α) ζε άιιεο ρψξεο νη εθινγέο δηεμάγνληαη απφ εζεινληέο, (β) φηη δελ πθίζηαηαη πιένλ ιφγνο γηα ηε κεηαθίλεζε ησλ δηθαζηηθψλ αληηπξνζψπσλ ζε πεξηνρέο πνιχ απνκαθξπζκέλεο απφ ηελ έδξα ηνπο, γεγνλφο ην νπνίν ζπλεπάγεηαη ππέξνγθεο απνδεκηψζεηο), αθφκε θαη κε αλάζεζε ηεο δηεμαγσγήο ησλ εθινγψλ ζε ηδησηηθή εηαηξεία ππφ ηελ επνπηεία ηνπ θξάηνπο. Γηαζχλδεζε ησλ ιεμηαξρείσλ κε ηα δεκνηνιφγηα. 150

159 151 ΤΝΖΓΟΡΟ ηνπ ΠΟΛΗΣΖ πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε Μ.Ο.: 71 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 83 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 79 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 50 Γηεξεύλεζε ππνζέζεσλ 50 Δπηθνηλσλία ηεο ρξεζηήο πξαθηηθήο 50 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ ζεζκνζέηεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε (ηπ) απνηειεί κία πξφζθαηε (1997) θαηάθηεζε γηα ηελ ειιεληθή θνηλσλία. Σφζν ε άξηηα ζεζκνζέηεζε ηνπ θνξέα φζν θαη ε απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ, έρνπλ θαηαζηήζεη ηνλ ζεζκφ έλα πξνπχξγην λνκηκφηεηαο θαη έλα θαηαθχγην γηα ηνλ πνιίηε, ν νπνίνο ηαιαλίδεηαη απφ ηελ πιεζψξα ησλ παζνγελεηψλ ηεο ειιεληθήο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ωζηφζν, αθφκε θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ ελ ιφγσ επηηπρεκέλνπ -θαηά γεληθή νκνινγία- θνξέα ρσξνχλ κεηαξξπζκίζεηο, θπξίσο αλαθνξηθά κε ηελ έηη πεξαηηέξσ αλεμαξηεζία ηνπ, ηε δηεχξπλζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ, ηε δπλαηφηεηά ηνπ λα επηβάιιεη ηηο απφςεηο ηνπ, θαζψο θαη ηνλ απνηειεζκαηηθφηεξν έιεγρφ ηνπ. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Ο ηπ είλαη αξκφδηνο 461 γηα ππνζέζεηο πνπ αλαθέξνληαη ζηηο ππεξεζίεο: - ηνπ Γεκνζίνπ - ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο (θνηλφηεηεο, δήκνη, λνκαξρίεο) - ησλ ινηπψλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκνζίνπ δηθαίνπ 461 Άξζξα 3 θαη 4 λ. 2477/1977 θαη άξζξα 3 θαη 4 λ. 3094/2003.

160 152 - ησλ επηρεηξήζεσλ θνηλήο σθειείαο (ΔΤΓΑΠ, ΓΔΖ, ΔΛΣΑ, θιπ.) - ησλ θξαηηθψλ λνκηθψλ πξνζψπσλ ηδησηηθνχ δηθαίνπ, ησλ δεκνζίσλ επηρεηξήζεσλ, ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ νπνίσλ ηε δηνίθεζε νξίδεη άκεζα ή έκκεζα ην δεκφζην, κε δηνηθεηηθή πξάμε ή σο κέηνρνο, κε εμαίξεζε ηηο ηξάπεδεο θαη ην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ. Γελ είλαη αξκφδηνο: - εάλ έρνπλ παξέιζεη ηνπιάρηζηνλ 6 κήλεο απφ ηφηε πνπ ν πνιίηεο πιεξνθνξήζεθε ηελ ηειεπηαία, ζρεηηθή κε ηελ ππφζεζή ηνπ, πξάμε ή παξάιεηςε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη δελ πξνέβε ζε θακία άιιε ελέξγεηα πξνο απηήλ - ζε δηαθνξέο κεηαμχ ηδησηψλ - ζε πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο ε δηνηθεηηθή ελέξγεηα έρεη γελλήζεη ή δεκηνπξγήζεη δηθαηψκαηα θαη επλντθέο θαηαζηάζεηο ππέξ ηξίησλ, νη νπνίεο αλαηξέπνληαη κφλν κε δηθαζηηθή απφθαζε, εθηφο εάλ πξνθαλψο ζπληξέρεη παξαλνκία ή εάλ ηα δηθαηψκαηα απηά έρνπλ ζρέζε θαηά ην θχξην αληηθείκελφ ηνπο κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. ηελ αξκνδηφηεηά ηνπ δελ ππάγνληαη: - ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ηνπ πξνζσπηθνχ ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ - δεηήκαηα πνπ εθθξεκνχλ ελψπηνλ ησλ δηθαζηεξίσλ, εθηφο εάλ πξφθεηηαη γηα ππνζέζεηο παξαβίαζεο ηεο αξρήο ησλ ίζσλ επθαηξηψλ θαη ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο ζέκαηα πνπ αλήθνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα νξηζκέλσλ αξρψλ (π.ρ. ησλ δηθαζηηθψλ αξρψλ, ηνπ Ννκηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Κξάηνπο, ηεο ΔΤΠ) ή άιισλ αλεμάξηεησλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ (π.ρ. ηνπ ΑΔΠ) - ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ εζληθή άκπλα θαη αζθάιεηα - ππνζέζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ θξαηηθή αζθάιεηα - ηα ζξεζθεπηηθά λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ - νη πξάμεηο ππνπξγψλ θαη πθππνπξγψλ σο πξνο ηε δηαρείξηζε ηεο πνιηηηθήο ιεηηνπξγίαο - νη ππεξεζίεο ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ γηα δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλάγνληαη ζηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή ή ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο ηεο ρψξαο. Ο ηπ πξνηείλεη έλαλ Βνεζφ ηπ σο κέινο ηνπ Δηδηθνχ πκβνπιίνπ Δπηινγήο Πξντζηακέλσλ Άξζξν 25 παξ. 7 λ. 3896/ Άξζξν 157 λ. 3839/2010.

161 153 Γηα ηελ πξνάζπηζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παηδηνχ, ν πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε είλαη αξκφδηνο θαη γηα ζέκαηα πνπ αλάγνληαη ζε ηδηψηεο, θπζηθά ή λνκηθά πξφζσπα πνπ πξνζβάιινπλ ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (πξαθηηθή) Γηαζέηεη ζηελ πξάμε ν ηπ ηνπο απαξαίηεηνπο πόξνπο γηα λα επηηειέζεη ην έξγν ηνπ; Βαζκνιόγεζε: 100 Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ ηπ ελζσκαηψλεηαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ. Γηα ην έηνο 2011, ν πξνυπνινγηζκφο ηνπ αλέξρεηαη ζε Ο θνξέαο ζηειερψλεηαη απφ 6 Βνεζνχο πλεγφξνπο (πλήγνξνο γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε, πλήγνξνο γηα ηνλ δεκφηε, πλήγνξνο γηα ηνλ κεηαλάζηε, ηνλ πξφζθπγα θαη ηνλ νκνγελή, πλήγνξνο γηα ην παηδί, πλήγνξνο γηα ην πεξηβάιινλ, πλήγνξνο γηα ηελ πγεία θαη ηελ θνηλσληθή αιιειεγγχε) 465, νη νπνίνη είλαη επηζηήκνλεο εγλσζκέλνπ θχξνπο ζηνλ ηνκέα ηνπο, κε πςειή επηζηεκνληθή θαηάξηηζε. Οη Βνεζνί πλήγνξνη επνπηεχνπλ θαη ζπληνλίδνπλ ηε ιεηηνπξγία θαη ηνπο ππαιιήινπο αληίζηνηρσλ ζεκαηηθψλ θχθισλ ηνπ θνξέα. ην ηέινο ηνπ 2010, ην πξνζσπηθφ ηνπ ηπ αλεξρφηαλ ζε 55 κφληκνπο δηνηθεηηθνχο ππαιιήινπο θαη 140 εηδηθνχο επηζηήκνλεο απμεκέλσλ ηππηθψλ πξνζφλησλ 466, νη νπνίνη πξνζιήθζεθαλ κε αμηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο. Οη σο άλσ εθηεζέληεο πιηθνί θαη αλζξψπηλνη πφξνη πνπ έρνπλ δηαηεζεί ζηνλ ηπ, θξίλνληαη γεληθά σο ηθαλνπνηεηηθνί, πξνθεηκέλνπ λα επηηειέζεη απνηειεζκαηηθά ην έξγν ηνπ 467. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ ζεζκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ηνπ ηπ; Βαζκνιόγεζε: Απφθαζε πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε ππ αξηζκ. πξση. Φ /53928/2010 (ΑΓΑ: 4ΗΗΚΗΜΟ-5), Άξζξν 1 παξ. 2 λ. 3094/ πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε: Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

162 154 Ο ηπ απνηειεί κία εθ ησλ ζπληαγκαηηθψο θαηνρπξσκέλσλ Αλεμάξηεησλ Γηνηθεηηθψλ Αξρψλ (ΑΓΑ) 468, ελψ ηα ζρεηηθά κε ηε ζπγθξφηεζε, ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ, νξίδνληαη κε λφκνπο 469. πγθεθξηκέλα, νξίδεηαη ξεηά ζην λφκν φηη ν ηπ σο θνξέαο δελ ππφθεηηαη ζε έιεγρν απφ θπβεξλεηηθφ φξγαλν ή δηνηθεηηθή αξρή 470, ελψ, ηφζν ν ίδηνο ν ηπ φζν θαη νη Βνεζνί ηνπ, απνιαχνπλ πξνζσπηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο αλεμαξηεζίαο 471. Οη ζρεηηθνί λφκνη νξίδνπλ επηπιένλ ηα απαηηνχκελα απμεκέλα πξνζφληα ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ θνξέα, ελψ αλαθνξηθά κε ηα πξνζφληα ηνπ ίδηνπ ηνπ ηπ θαη ησλ Βνεζψλ ηνπ, νξίδεηαη φηη ηνχηνη πξέπεη λα είλαη πξφζσπα εγλσζκέλνπ θχξνπο, κε πςειή επηζηεκνληθή θαηάξηηζε θαη απνιαχνληα επξείαο θνηλσληθήο απνδνρήο 472. Ο ίδηνο ν ηπ επηιέγεηαη απφ ηε Γηάζθεςε ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο κε απμεκέλε πιεηνςεθία 4/5, γηα ηεηξαεηή ζεηεία πνπ δχλαηαη λα αλαλεσζεί άπαμ 473. Οη Βνεζνί πλήγνξνη νξίδνληαη κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ κεηά απφ πξφηαζε ηνπ ίδηνπ ηνπ ηπ. εκεηψλεηαη φηη φηαλ αιιάδεη ην πξφζσπν ηνπ ηπ, ν λένο ηπ, εληφο ζπληφκνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο νθείιεη λα δειψζεη αλ δηαηεξεί ηνπο πθηζηάκελνπο Βνεζνχο, εηδάιισο ε ζεηεία ηνπο ιήγεη απηνδηθαίσο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπο, ν ηπ θαη νη Βνεζνί ηνπ δελ δχλαληαη λα αλαιακβάλνπλ άιια θαζήθνληα, ακεηβφκελα ή κε, ζηνλ ηδησηηθφ θαη δεκφζην ηνκέα, ελψ αλαζηέιιεηαη θαη ε άζθεζε νπνηνπδήπνηε άιινπ δεκφζηνπ ιεηηνπξγήκαηνο 474. Δμαίξεζε απνηειεί, αλαθνξηθά κε ηνπο Βνεζνχο πλεγφξνπο, ε δπλαηφηεηα άζθεζεο θαζεθφλησλ κέινπο δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ Α.Δ.Η., κε θαζεζηψο κεξηθήο απαζρφιεζεο 475. Ο ηπ θαη νη Βνεζνί ηνπ δελ επζχλνληαη, δελ δηψθνληαη θαη δελ εμεηάδνληαη γηα γλψκε πνπ δηαηχπσζαλ ή πξάμε πνπ δηελήξγεζαλ θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Γίσμε επηηξέπεηαη κφλνλ θαηφπηλ έγθιεζεο γηα ζπθνθαληηθή δπζθήκεζε, εμχβξηζε ή παξαβίαζε απνξξήηνπ 476. πσο θάζε δεκφζηνο θνξέαο, έηζη θαη ν ηπ δχλαηαη λα πξνζθχγεη ελψπηνλ ηεο Γηθαηνζχλεο, πξνθεηκέλνπ λα πξνζηαηέςεη ηελ απνζηνιή θαη ην έξγν ηνπ. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) ηελ πξάμε είλαη αλεμάξηεηνο ν ηπ; 468 Άξζξν 103 παξ. 9 ηνπ πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 469 Ν. 2477/1997, ΠΓ 273/1999, λ. 3094/2003, λ. 3293/2004, λ. 3304/ Άξζξν 1 παξ. 2 λ. 2477/ Άξζξν 1 παξ. 3 λ. 2477/ Άξζξν 2 παξ. 1 λ. 2477/ Άξζξν 101Α ηνπ πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη λ. 3051/ Άξζξν 2 παξ. 5 λ. 2477/ Άξζξν 2 παξ. 4 λ. 3094/ Άξζξν 1 παξ. 2 λ. 3094/2003.

163 155 Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ απμεκέλε πιεηνςεθία πνπ απαηηείηαη γηα ηελ επηινγή ηνπ ηπ ζεσξείηαη φηη παξέρεη ηα ερέγγπα ηνπ αλεμάξηεηνπ (θαη φρη ππεξθνκκαηηθνχ ή δηαθνκκαηηθνχ) θνξέα. Ωζηφζν, ε Γηάζθεςε ησλ Πξνέδξσλ ηεο Βνπιήο 477 απνηειεί φξγαλν πεξίπινθεο θαη ξεπζηήο ζχλζεζεο πνπ δελ δηαζθαιίδεη επαξθή ηαρχηεηα θαη δηαθάλεηα θξηηεξίσλ ζηε δηαδηθαζία ππνβνιήο ππνςεθηνηήησλ θαη ηειηθήο επηινγήο, ελψ ρξεψλεηαη, ζε κεγάιν βαζκφ, ηε κεγάιε δπζηνθία ζηε δηαδηθαζία ηεο εθινγήο, ε νπνία πξνσζείηαη θαη δηελεξγείηαη φρη ζην επίθεληξν, αιιά ζην εκίθσο ηνπ δεκνζίνπ ελδηαθέξνληνο, επηηξέπνληαο έηζη λα ακθηζβεηείηαη θαη ε αλεμαξηεζία ηνπ νξγάλνπ 478. Μέρξη ζήκεξα, ηα πξφζσπα πνπ ζηειέρσζαλ ηελ ελ ιφγσ ζέζε, ζεσξήζεθαλ επηηπρεκέλεο επηινγέο, θαζφηη επξφθεηην γηα πξφζσπα εγλσζκέλνπ θχξνπο, κε πςειή επηζηεκνληθή θαηάξηηζε θαη απνιαχνληα επξείαο θνηλσληθήο απνδνρήο, ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ λφκνπ. Μάιηζηα, ν πξψηνο ηπ, κεηά ηε ζεηεία ηνπ ζηελ Διιάδα ( ), εμειέγε ζηε ζέζε ηνπ Δπξσπαίνπ Γηακεζνιαβεηή, ελψ ν δεχηεξνο επαλεμειέγε ζηε ζέζε ηνπ ηπ θαη γηα δεχηεξε ζεηεία ( θαη ). Μέρξη ζήκεξα, δελ έρνπλ παξαηεξεζεί πεξηπηψζεηο αζπκβηβάζησλ ηδηνηήησλ ζην πξφζσπν ηνπ ηπ. Ωζηφζν, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε παξαίηεζε ηνπ δεχηεξνπ ηπ, ην επηέκβξην ηνπ 2010, ήηνη ζην κέζν ηεο δεχηεξεο θαη ηειεπηαίαο ζεηείαο ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα ζέζεη ππνςεθηφηεηα γηα δήκαξρνο Αζελαίσλ, ζέζε ζηελ νπνία ηειηθά εμειέγε, πξνθάιεζε ζρφιηα ζρεηηθά κε ηελ ελ ηέιεη πνιηηηθή νπδεηεξφηεηά ηνπ, θαζψο θαη ζρεηηθά κε ηελ πηζαλφηεηα ν ζεζκφο ηνπ ηπ λα ζεσξεζεί ζην κέιινλ σο έλα αθφκε εθαιηήξην γηα κεηαπήδεζε ζηελ πνιηηηθή ζθελή 479. ρεηηθή αξλεηηθή θξηηηθή αζθήζεθε θαη γηα ηε κε λφκηκε αληηθαηάζηαζή ηνπ γηα ζεκαληηθφ ρξνληθφ δηάζηεκα 480. Αλαθνξηθά κε ηελ επηινγή ησλ Βνεζψλ πλεγφξσλ, ζεκεηψλεηαη φηη απνηειεί, εθ ηνπ λφκνπ θαη κε κφλν πεξηνξηζκφ ηηο γεληθφινγεο πξνυπνζέζεηο ηεο ζρεηηθήο δηάηαμεο, απνθιεηζηηθφ πξνλφκην ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, επηηξέπνληαο, εθ ησλ πξαγκάησλ, κεγάιν βαζκφ ππνθεηκεληθφηεηαο ζηελ θξίζε ηνπ 481. Ο πξψηνο ηπ θαη λπλ Δπξσπαίνο Γηακεζνιαβεηήο, ππνζηεξίδεη φηη είρε πνιηηηθή ζηήξημε ζην έξγν ηνπ σο ηπ, θαζψο θαη κε εκπινθή ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο ζην έξγν ηνπ 482. Μέρξη ζήκεξα, ν θνξέαο δελ έρεη αλαγθαζζεί λα 477 Βι. άξζξν 13 Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ. 478 Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Β. σηεξφπνπινο, «Ο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε σο ππνςήθηνο δήκαξρνο», , σηεξφπνπινο Β., «Ζ εηήζηα απνπνίεζε επζπλψλ ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε», Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Παξαγπηφο Π., «πλεληεχμεηο Αιέθνπ Παπαδφπνπινπ, Νηθεθφξνπ Γηακαληνχξνπ & Αληψλε Μαθξπδεκήηξε», Αλεμάξηεηε Αξρή, Ηνχιηνο-Γεθέκβξηνο 2008, ζει.15.

164 156 πξνζθχγεη ζηε Γηθαηνζχλε πξνθεηκέλνπ λα πξνζηαηεχζεη ηελ απνζηνιή θαη ην έξγν ηνπ 483. Ζ αλεμαξηεζία ηνπ ζεζκνχ δηαζθαιίδεηαη θαζνξηζηηθά απφ ην γεγνλφο φηη ην εηδηθφ επηζηεκνληθφ πξνζσπηθφ πνπ ζηειερψλεη ηνπο ζεκαηηθνχο θχθινπο δξάζεο ηεο Αξρήο, ππφ ηνλ πλήγνξν θαη ηνπο Βνεζνχο πλεγφξνπο, αξζξψλεηαη ζε νξηδφληηα δνκή, γεγνλφο πνπ δηεπθνιχλεη ηελ ειεχζεξε δηάρπζε θαη ζχλζεζε ησλ επηζηεκνληθψλ απφςεσλ εληφο ηνπ θνξέα 484. Σελ θαηνρχξσζε ηεο αλεμαξηεζίαο ηνπ ζεζκνχ πνπ επηηειεί ειεγθηηθφ έξγν, εληζρχεη ην ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν ησλ απνδνρψλ ηνπ πξνζσπηθνχ 485. Εήηεκα γελλάηαη, σζηφζν, απφ ηε ζηειέρσζε ηνπ ηπ κε απνζπάζεηο πξνζσπηθνχ απφ άιινπο θνξείο. Σνχην ζπρλά ζπλεπάγεηαη ην απνζπαζκέλν πξνζσπηθφ λα ειέγρεη ηηο ππεξεζίεο απφ ηηο νπνίεο πξνέξρεηαη θαη ζηηο νπνίεο θάπνηε ζα επηζηξέςεη 486. Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη όηη νη πνιίηεο ιακβάλνπλ επαξθή ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ην έξγν θαη ηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ ηνπ ηπ; Βαζκνιόγεζε: 75 Σνλ Μάξηην θάζε έηνπο, ν ηπ ππνβάιιεη ζηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο, κε θνηλνπνίεζε ζηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ, ηελ εηήζηα έθζεζε ηνπ θνξέα, ζηελ νπνία παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά νη ζεκαληηθφηεξεο ππνζέζεηο, θαζψο θαη πξνηάζεηο λνκνζεηηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ θαη βειηίσζεο ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ. Ζ ελ ιφγσ έθζεζε δεκνζηεχεηαη ζε εηδηθή έθδνζε ηνπ Δζληθνχ Σππνγξαθείνπ. Ωζηφζν, θαη δηαξθνχληνο ηνπ έηνπο, ν ηπ δχλαηαη λα ππνβάιιεη ζηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο εθζέζεηο, κε θνηλνπνίεζε ζηνλ αξκφδην ππνπξγφ 487. Δπηπιένλ, ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο «Γηαχγεηα», ην νπνίν εθαξκφδεηαη ζην ζχλνιν ηνπ δεκφζηνπ θαη επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ν ηπ ππνρξενχηαη λα δεκνζηνπνηεί ακειιεηί ηα ζρεηηθά κε ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ, ηηο δαπάλεο ηνπ, αηνκηθέο θαη θαλνληζηηθέο πξάμεηο, αλαζέζεηο πξνκεζεηψλ θαη ππεξεζηψλ, πξνθεξχμεηο πιήξσζεο ζέζεσλ πξνζσπηθνχ, πξάμεηο δηνξηζκνχ πξνζψπσλ 483 Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 3 παξ. 5 λ. 2477/1997.

165 157 θαη νξγάλσλ, γλσκνδνηήζεηο, θαζψο θαη φ,ηη άιιν πξνβιέπεηαη απφ ηνλ ζρεηηθφ λφκν 488. Σν ζχλνιν ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ ηπ νθείιεη, ηφζν θαηά ηελ πξφζιεςή ηνπ φζν θαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, λα δειψλεη ηελ πεξηνπζηαθή θαηάζηαζή ηνπ. Ωζηφζν, ν λφκνο δελ πξνβιέπεη ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ ελ ιφγσ δειψζεσλ. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) ηελ πξάμε επηθξαηεί δηαθάλεηα αλαθνξηθά κε ην έξγν θαη ηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ ηνπ ηπ; Βαζκνιόγεζε: 75 Μέζσ ηεο εηήζηαο έθζεζεο ηνπ ηπ, ελεκεξψλεηαη ε Βνπιή ζρεηηθά κε ην ειεγθηηθφ θαη δηακεζνιαβεηηθφ έξγν ηνπ ηπ θαη, θαη επέθηαζε, νη πνιίηεο, κέζσ ηεο αλάξηεζεο ηεο έθζεζεο ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ θνξέα 489. Δπηπιένλ, ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ηπ αλαξηψληαη, κε ηδηαηηέξσο επηκειή θαη ιεπηνκεξή ηξφπν, πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνλ ξφιν ηνπ θνξέα θαη ηνλ ηξφπν ππνβνιήο αλαθνξψλ πξνο ηνλ θνξέα, νη εηήζηεο εθζέζεηο, εηδηθφηεξεο εθζέζεηο θαη πνξίζκαηα, θαζψο θαη ελεκεξσηηθά δειηία ζρεηηθά κε ηηο δξάζεηο ηνπ θνξέα. Αλαθνξηθά κε ηηο δειψζεηο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ηνπ ζπλφινπ ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ ηπ, απηέο ππνβάιινληαη ζχκθσλα κε ην λφκν. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν επί ηνπ ηπ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ο ηπ, φπσο φιεο νη Αλεμάξηεηεο Γηνηθεηηθέο Αξρέο 490, απνιαχεη ιεηηνπξγηθήο αλεμαξηεζίαο θαη δελ ππφθεηηαη νχηε ζε επνπηεία νχηε ζε έιεγρν (πξνιεπηηθφ θαη θαηαζηαιηηθφ, λνκηκφηεηαο θαη ζθνπηκφηεηαο). Απηφ ζεκαίλεη φηη έρεη ηνλ χςηζην δπλαηφ βαζκφ δηνηθεηηθήο, θαλνληζηηθήο θαη δεκνζηνλνκηθήο αλεμαξηεζίαο πνπ επηηξέπεη ε ειιεληθή έλλνκε ηάμε 491. Ο ηπ δελ επηβάιιεη θπξψζεηο, κφλν πξνζπαζεί λα πείζεη γηα ηηο απφςεηο ηνπ. Ωο εθ ηνχηνπ, δελ 488 Άξζξν 2 λ. 3861/ Ν. 3051/ Δ. Βεληδέινο. εηζήγεζε ζηελ επηζηεκνληθή εκεξίδα ηνπ Κέληξνπ Γηεζλνχο θαη Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Γηθαίνπ, ζηηο , ζηε Θεζζαινλίθε, κε ζέκα «Ζ Αλεμαξηεζία ησλ Αλεμάξηεησλ Αξρψλ».

166 158 Ο ηπ δελ επηβάιιεη θπξώζεηο, κόλν πξνζπαζεί λα πείζεη γηα ηηο απόςεηο ηνπ. ηίζεηαη δήηεκα πξνζθπγήο ελψπηνλ δηθαζηεξίσλ θαηά απνθάζεψλ ηνπ. Ωζηφζν, ε εηήζηα έθζεζε ηνπ ηπ ζπδεηείηαη ζε εηδηθή ζπλεδξίαζε ηεο Οινκέιεηαο ηεο Βνπιήο 492, ελψ θαη ηα νηθνλνκηθά ηνπ θνξέα ειέγρνληαη απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην. Πεξαηηέξσ, ν ηπ είλαη ν πεηζαξρηθφο πξντζηάκελνο ηνπ δηνηθεηηθνχ θαη επηζηεκνληθνχ πξνζσπηθνχ ηνπ θνξέα 493, ελψ κε πξφηαζή ηνπ θαη απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ είλαη δπλαηφ λα παπζνχλ νη Βνεζνί ηνπ 494. Ο ίδηνο ν ηπ δχλαηαη λα παπζεί γηα ζσκαηηθή ή πλεπκαηηθή αδπλακία εθηέιεζεο ησλ θαζεθφλησλ ηνπ. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Ο ηπ δεκνζηεύεη αλαθνξέο θαη ινγνδνηεί γηα ηε δξάζε ηνπ; Βαζκνιόγεζε: 75 Απφ ηα αλσηέξσ πξνθχπηεη φηη ν ηπ σο Αλεμάξηεηε Γηνηθεηηθή Αξρή δελ ππφθεηηαη ζε ηεξαξρηθφ-δηνηθεηηθφ έιεγρν, αιιά ειέγρεηαη κφλνλ νξηαθά απφ ηε Βνπιή 495. Μνιαηαχηα, ακθηζβεηείηαη έληνλα θαηά πφζν δηεμάγεηαη νπζηαζηηθή ζπδήηεζε ζηε Βνπιή, θαηά ηελ παξνπζίαζε ηεο εηήζηαο έθζεζεο ηνπ θνξέα, θπξίσο ιφγσ αλεπάξθεηαο εμεηδηθεπκέλσλ γλψζεσλ εθ κέξνπο ησλ κειψλ ηνπ Κνηλνβνπιίνπ 496. Απφ ηελ επηζθφπεζε ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ ηνπ ηπ, πξνθχπηεη φηη φρη κφλνλ πιεξνχληαη νη σο άλσ ειάρηζηεο πξνυπνζέζεηο ηνπ λφκνπ αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελφ ηνπ, αιιά ζηηο ελ ιφγσ εθζέζεηο πεξηιακβάλνληαη επηπιένλ πνιιά ρξήζηκα θαη ελδηαθέξνληα ζηνηρεία γηα ηε δξάζε ηνπ θνξέα θαη ηελ ελ γέλεη θαηάζηαζε ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Δληφο ηνπ 2010, ν ηπ θαη νη Βνεζνί ηνπ εκθαλίζζεθαλ έμη θνξέο ελψπηνλ θνηλνβνπιεπηηθψλ επηηξνπψλ, πξνθεηκέλνπ λα ελεκεξψζνπλ γηα ζέκαηα ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπο 497. πσο πξναλαθέξζεθε, νη πξάμεηο πνπ εθδίδεη ν ηπ δελ απνηεινχλ εθηειεζηέο δηνηθεηηθέο πξάμεηο θαη, σο εθ ηνχηνπ, δελ πξνζβάιινληαη ελψπηνλ ησλ δηθαζηεξίσλ. Ωζηφζν, έρνπλ παξαηεξεζεί πεξηπηψζεηο φπνπ απνθάζεηο δηθαζηεξίσλ πηνζεηνχλ ην πεξηερφκελν πνξηζκαηηθψλ εγγξάθσλ ηνπ ηπ, ελψ έρεη ζεκεησζεί, ζε εμαηξεηηθά κεκνλσκέλεο πεξηπηψζεηο, ε αλάθιεζε 492 Άξζξν 3 παξ. 5 λ. 2477/ Άξζξν 1 παξ. 2 ΠΓ 273/ Άξζξν 2 παξ. 3 λ. 3094/ Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Λ. Μήηξνπ, «Πέληε εξσηήκαηα γηα ην ξφιν ησλ Αλεμάξηεησλ Αξρψλ», Μεηαξξχζκηζε, Απξίιηνο Π. ηατθνχξαο «Αλεμάξηεηεο Αξρέο : Mε ή ρσξίο εηζαγσγηθά;», Λνπθάθνο Κπξηάθνο, Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει. 31.

167 159 εγγξάθνπ ηνπ πλεγφξνπ ιφγσ επηγελφκελεο γλψζεο ζεκαληηθψλ γηα ηελ θξίζε ηνπ πεξηζηαηηθψλ 498. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αθεξαηόηεηα ηνπ ηπ; Βαζκνιόγεζε: 100 Σν ζχλνιν ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ ηπ ππάγεηαη ζηνλ Γεκνζηνυπαιιειηθφ Κψδηθα 499, ν νπνίνο ξπζκίδεη επαξθψο ηα πεξί αζπκβηβάζησλ, ζχγθξνπζεο ζπκθεξφλησλ, δήισζεο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο, δσξνιεςίαο, ερεκχζεηαο, θαζψο θαη άιια δεηήκαηα ζρεηηδφκελα κε ηελ εζηθή αθεξαηφηεηα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ [βι. θαη ππιψλα «Γεκφζηνο Σνκέαο Αθεξαηφηεηα (λνκηθφ πιαίζην)»]. πγθεθξηκέλα, σο πξνο ηνλ ηπ, ηα πεξί ερεκχζεηαο θαη ηήξεζεο ηνπ απνξξήηνπ ησλ ζηνηρείσλ ησλ πξνζθεπγφλησλ δηνηθνπκέλσλ, πξνβιέπνληαη θαη απφ ην άξζξν 17 ηνπ ΠΓ 273/1999, ην νπνίν απνηειεί θαη νπζία ηνλ εζσηεξηθφ θαλνληζκφ ιεηηνπξγίαο ηνπ θνξέα. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) ηελ πξάμε δηαζθαιίδεηαη ε αθεξαηόηεηα ηνπ ηπ; Βαζκνιόγεζε: 100 Διάρηζηα πεξηζηαηηθά παξάβαζεο δηαηάμεσλ ηνπ Γεκνζηνυπαιιειηθνχ Κψδηθα θαη ηνπ ΠΓ 273/1999 έρνπλ παξαηεξεζεί ζηνλ ηπ. ηηο ελ ιφγσ πεξηπηψζεηο έρεη αθνινπζεζεί ε λφκηκε πεηζαξρηθή δηαδηθαζία 500. Αλαθνξηθά κε ηνπο επηθεθαιήο ηνπ θνξέα, νπδέλ κεκπηφ έρεη έξζεη κέρξη ζήκεξα ζην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο αλαθνξηθά κε ελδερφκελε έιιεηςε αθεξαηφηεηαο εθ κέξνπο ηνπο. Γηεξεύλεζε ππνζέζεσλ Ο ηπ είλαη δξαζηήξηνο θαη απνηειεζκαηηθόο αλαθνξηθά κε ηε δηεξεύλεζε θαηαγγειηώλ πνιηηώλ; 498 Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ν. 3528/ Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

168 160 Βαζκνιόγεζε: 50 Δληφο ηνπ ππνβιήζεθαλ ζηνλ θνξέα ζπλνιηθά αλαθνξέο πνιηηψλ. Ο αξηζκφο είλαη ειαθξψο κεησκέλνο θαηά 1,89% ζε ζρέζε κε ην 2009, νπφηε θαη παξαηεξήζεθε αχμεζε 18,50% ζε ζρέζε κε ην Δμ απηψλ, εθηφο ηεο αξκνδηφηεηαο ηνπ θνξέα ήηαλ πνζνζηφ 40,21%. Δθ ησλ εληφο αξκνδηφηεηαο αλαθνξψλ, ην 53,07% δηαπηζηψζεθε φηη ήηαλ βάζηκεο, ελψ 73,16% εθ ησλ βάζηκσλ αλαθνξψλ είρε ζεηηθή έθβαζε. Γελ επηιχζεθαλ, παξά ηε κεζνιάβεζε ηνπ θνξέα, ηα πξνβιήκαηα πνπ εηίζελην ζην 10,46% ησλ βάζηκσλ αλαθνξψλ, ιφγσ κε απνδνρήο ησλ πξνηάζεσλ ηνπ ηπ απφ ηελ αξκφδηα ππεξεζία. ην 12,94% ησλ βάζηκσλ αλαθνξψλ ε επίιπζε ζηάζεθε αδχλαηε, ιφγσ θελψλ ηεο λνκνζεζίαο ή πάγησλ νξγαλσηηθψλ αδπλακηψλ θαη δπζιεηηνπξγηψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Σν 3,26% επηιχζεθε ρσξίο ελέξγεηεο ηνπ ηπ, ήηνη απφ ηελ ίδηα ηελ αξκφδηα ππεξεζία ή θαηφπηλ ελεξγεηψλ άιινπ θνξέα. Γεδνκέλνπ φηη παξαηεξείηαη ζηαζεξή αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αλαθνξψλ, κε απνηέιεζκα ην 2009 λα έρεη ζρεδφλ δηπιαζηαζζεί ν αξηζκφο ηνπο ζε ζρέζε κε ην 2006, ζα κπνξνχζε λα ππνζηεξηρζεί φηη ηνχην νθείιεηαη κεηαμχ άιισλ θαη ζηελ αχμεζε ηεο εκπηζηνζχλεο ησλ πνιηηψλ ζην ζεζκφ ηνπ ηπ, φπσο έρνπλ απνδείμεη δηαδνρηθέο έξεπλεο ηεο θνηλήο γλψκεο, θαηά ηελ ηειεπηαία ηξηεηία 502. Δπηπιένλ, εληφο ηνπ 2010, δηεξεπλήζεθαλ απηεπαγγέιησο κφλν 2 ππνζέζεηο 503. Απνρξψζεο ελδείμεηο πεξί ηέιεζεο αμηφπνηλεο πξάμεο απφ δεκφζην ιεηηνπξγφ θξίζεθε φηη ππήξραλ ζε κία κφλνλ ππφζεζε, ε νπνία θαη παξαπέκθζεθε ζηνλ Δηζαγγειέα, ελψ ζε κία κφλνλ ππφζεζε παξαπέκθζεθε αηξεηφ πξφζσπν ζε πεηζαξρηθφ έιεγρν 504. Ζ απηεπάγγειηε έξεπλα κφλν 2 ππνζέζεσλ, ε παξαπνκπή ζηνλ Δηζαγγειέα ελφο κφλνλ δεκφζηνπ ιεηηνπξγνχ θαη ε παξαπνκπή ζε πεηζαξρηθφ έιεγρν ελφο κφλνλ αηξεηνχ πξνζψπνπ, θξίλνληαη ελδερνκέλσο σο ιίγεο. Ωζηφζν, ε αλεμάξηεηε θξίζε ηνπ ηπ θέξλεη ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο πξν ησλ επζπλψλ ηνπο. Έρεη ζπκβεί πνιιάθηο νη δεκφζηεο ππεξεζίεο λα ζπκκνξθψλνληαη θαη λα εμππεξεηνχλ ηνλ πνιίηε ζην άθνπζκα θαη κφλνλ ηεο παξέκβαζεο ηνπ ηπ. Σνχην, σζηφζν, δελ είλαη πάληνηε ν θαλφλαο, αθνχ νη δεκφζηεο ππεξεζίεο ελδέρεηαη αθφκε θαη λα κελ παξάζρνπλ ζηνλ ηπ ηα απαηηνχκελα ζηνηρεία 505. Αμηνζεκείσην είλαη θαη ην γεγνλφο φηη ην πξνζσπηθφ ηνπ ηπ έρεη νξγαλσκέλε κνλάδα θαζεκεξηλήο ππνδνρήο θνηλνχ ζηα γξαθεία ηεο Αξρήο. Σν θνηλφ εμππεξεηνχλ, ελεκεξψλνπλ θαη θαζνδεγνχλ γηα ηελ ππνβνιή αλαθνξψλ, 501 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2009, ζει. 11, 19. Βι. θαη «Γελ λνείηαη Γεκνθξαηία φπνπ ε πιεηνςεθία πξάηηεη φ,ηη ζέιεη», /default.asp?pid=96&ct=20&artid=20847&nid=0&rid=, πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2010, ζει Υξπζφγνλνο Κ., Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

169 161 ελαιιαζζφκελα κέιε ηνπ εηδηθνχ επηζηεκνληθνχ πξνζσπηθνχ εθ πεξηηξνπήο, κε δηνηθεηηθή ζηήξημε γηα ηελ πξσηνθφιιεζε ησλ αλαθνξψλ θαη ηελ εηζαγσγή ησλ ζηνηρείσλ ζε εηδηθφ θεληξηθφ κεραλνγξαθηθφ ζχζηεκα δηαρείξηζεο ησλ αλαθνξψλ, ην νπνίν απνηειεί ηελ πξψηε βαζκίδα κεηάβαζεο ζηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε. Παξαιιήισο, ιεηηνπξγεί θαη ηειεθσληθή γξακκή εμππεξέηεζεο ησλ πνιηηψλ 506. Γηα ηνπο πξνζθεχγνληεο πνιίηεο δελ αλαθχπηεη θφβνο εμαηηίαο ηεο ελ ιφγσ παξέκβαζεο ηνπ ηπ, θαζφηη δχλαληαη λα δειψζνπλ ζηνλ ηπ φηη ν δελ ζα πξέπεη λα αλαθέξεη ην φλνκά ηνπο ζηελ επηθνηλσλία ηνπ κε ηε δεκφζηα ππεξεζία, δηθαίσκα ην νπνίν αζθείηαη ελίνηε απφ ηνπο πνιίηεο 507. Ο ηπ είλαη φκσο επηθνξηηζκέλνο θαη κε ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ εμσηεξηθνχ ειέγρνπ ηεο δηαδηθαζίαο απνκάθξπλζεο απφ ηε ρψξα ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ. Ζ ελ ιφγσ αξκνδηφηεηα δελ ζρεηίδεηαη κε ην ελ γέλεη αληηθείκελν ηνπ ηπ, ελψ είλαη θαη ακθίβνιν θαηά πφζν ν θνξέαο δχλαηαη λα ηελ δηαρεηξηζζεί επαξθψο, δεδνκέλνπ φηη αλήθεη πεξηζζφηεξν ζηνλ ζθιεξφ ππξήλα ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο. Ζ ηειεπηαία ελδερνκέλσο ελαπνζέηεη απηή ηελ αξκνδηφηεηα ζε κία Αλεμάξηεηε Γηνηθεηηθή Αξρή, πξνθεηκέλνπ λα απελδπζεί ηε ζρεηηθή επζχλε, ρξεζηκνπνηψληαο ηελ Αξρή σο «άιινζη» 508. Κξηηηθή έρεη αζθεζεί ζηνλ ηπ θαη γηα θεηδσιή ρξήζε ησλ ζεζκηθώλ δπλαηνηήησλ ηνπ γηα ηελ επηβνιή ησλ ζπζηάζεώλ ηνπ. Δπηθνηλσλία ηεο ρξεζηήο πξαθηηθήο Ο ηπ είλαη δξαζηήξηνο θαη απνηειεζκαηηθόο αλαθνξηθά κε ηελ επαηζζεηνπνίεζε ηεο θπβέξλεζεο θαη ησλ πνιηηώλ ζε δεηήκαηα εζηθήο ζπκπεξηθνξάο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν 2000 ζπζηάζεθε ζηνλ ηπ θαη Σκήκα Δπηθνηλσλίαο. Ο ηπ, κε δηθή ηνπ πξσηνβνπιία, επηθνηλσλεί 509 ζπζηεκαηηθά ην έξγν ηνπ, κέζσ: - ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ - ειεθηξνληθνχ ελεκεξσηηθνχ newsletter αλά ηεηξάκελν - sms alerts (γξαπηά κελχκαηα ζε θηλεηά) πξνο δεκνζηνγξάθνπο φηη ζηα mails ηνπο, ζηα fax ηνπο θαη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ηπ ππάξρεη λέν πιηθφ - ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ ζε ζπιινγηθά φξγαλα - εμνξκήζεσλ ζηελ πεξηθέξεηα 506 Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λνπθάθνο Κ., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Π. Γεσξγηάδεο & Α. Κνληνγηάλλε, «Αλεμάξηεηεο Αξρέο θαη πνιηηηθή εμνπζία», Δπίθαηξα, πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2009, ζει

170 162 - εθπαηδεπηηθήο δξάζεο - δηνξγάλσζεο ζπλεδξίσλ - ζπλεξγαζίαο κε κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο - εθδφζεσλ έληππνπ πιηθνχ ζε δηάθνξεο γιψζζεο - εθδφζεσλ ελαιιαθηηθνχ πιηθνχ, φπσο αθίζεο, εκεξνιφγηα, θιπ. ηελ αχμεζε ηεο παξνπζίαο ηνπ ζηε ζθαίξα ηνπ δεκφζηνπ βίνπ ζα πξέπεη λα απνδνζεί, κεηαμχ άιισλ, θαη ε ζηαζεξή κείσζε ησλ εθηφο αξκνδηφηεηαο ππνβαιιφκελσλ αλαθνξψλ 510. Ωζηφζν, θξηηηθή 511 έρεη αζθεζεί ζηνλ ηπ θαη γηα θεηδσιή ρξήζε ησλ ζεζκηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπ γηα ηελ επηβνιή ησλ ζπζηάζεψλ ηνπ, ήηνη ηεο δπλαηφηεηαο δεκνζηνπνίεζεο πνξηζκάησλ ζε πεξίπησζε άξλεζεο ηεο Γηνίθεζεο λα ζπκκνξθσζεί κε ηηο ζπζηάζεηο ηνπ, ηεο δπλαηφηεηαο ππνβνιήο έθζεζεο ζηνλ Δηζαγγειέα γηα δεκνζίνπο ππαιιήινπο πνπ δελ ζπλεξγάδνληαη κε ηνλ ηπ, θαη ηεο δπλαηφηεηαο πξφθιεζεο πεηζαξρηθήο δίσμεο δεκνζίνπ ιεηηνπξγνχ ή ππαιιήινπ. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Γηεχξπλζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ ηπ, ψζηε λα είλαη αξκφδηνο θαη γηα ηε δηεξεχλεζε θαηλνκέλσλ θαθνδηνίθεζεο πνπ ζίγνπλ λνκηθά πξφζσπα. Δλζσκάησζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ ηπ ζε απηφλ ηεο Βνπιήο, ψζηε λα εληζρπζεί ε αλεμαξηεζία ηνπ. Δπηινγή ηνπ ηπ απφ ηε Βνπιή κε απμεκέλε πιεηνςεθία θαη ζεηεία κεγαιχηεξε απφ απηή ηεο θπβέξλεζεο. Θέζπηζε δηαηάμεσλ πνπ λα ζσξαθίδνπλ ηελ αμηνπηζηία ηνπ ζεζκνχ, φπσο π.ρ. επηπιένλ αζπκβίβαζησλ ηδηνηήησλ ζην πξφζσπν ηνπ ζην, νη νπνίεο ζα ζπληξέρνπλ πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ην ηέινο ηεο ζεηείαο ηνπ. ηειέρσζε ηνπ ηπ φρη κε απνζπάζεηο πξνζσπηθνχ, αιιά κε απεπζείαο πξνζιήςεηο, πξνθεηκέλνπ, αθελφο κελ, ην απνζπαζκέλν πξνζσπηθφ λα κελ ειέγρεη ηηο ππεξεζίεο απφ ηηο νπνίεο πξνέξρεηαη, αθεηέξνπ δε, λα αμηνπνηείηαη ζε βάζνο ρξφλνπ ε απνθηεζείζα εκπεηξία. Τηνζέηεζε εμεηδηθεπκέλσλ κνξθψλ θνηλνβνπιεπηηθνχ ειέγρνπ, πξνζαξκνζκέλσλ ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ ηπ (αλαζεψξεζε άξζξνπ 138 Α Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο). Δλδπλάκσζε ηεο ζρέζεο ηνπ ηπ κε ηελ Δπηηξνπή Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο, ψζηε θαη λα ειέγρεηαη απνηειεζκαηηθφηεξα ν ηπ, θαη λα εληζρχεηαη ε λνκνζεηηθή πξσηνβνπιία. 510 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2009, ζει. 11, Βι. ελδεηθηηθά: Β. σηεξφπνπινο, «Ο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε κπνξεί λα πηέζεη πεξηζζφηεξν γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε», ,

171 163 Δπεμεξγαζία ηνπ απνινγηζκνχ ηνπ ηπ (εηήζηα έθζεζε) απφ επηζηήκνλεο κε εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο, νη νπνίνη ζα ζπλεπηθνπξνχλ ηνπο βνπιεπηέο θαηά ηελ άζθεζε ηνπ ζρεηηθνχ θνηλνβνπιεπηηθνχ ειέγρνπ, δεδνκέλνπ φηη νη Αλεμάξηεηεο Γηνηθεηηθέο Αξρέο δξαζηεξηνπνηνχληαη, θαηά θαλφλα, ζε πεδία πνπ απαηηνχλ εμεηδηθεπκέλε ηερλνγλσζία. Απνθφξηηζε ηνπ ηπ απφ αξκνδηφηεηεο μέλεο πξνο ηε θχζε θαη ηελ απνζηνιή ηνπ, φπσο π.ρ. εμσηεξηθνχ ειέγρνπ ηεο δηαδηθαζίαο απνκάθξπλζεο απφ ηε ρψξα ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ, πξνζβνιήο δηθαησκάησλ ηνπ παηδηνχ ζην εζσηεξηθφ ηεο νηθνγέλεηαο, θιπ., φπνπ ν ηπ, αληί λα ειέγρεη, ππνθαζηζηά ηε δεκφζηα δηνίθεζε. Δλίζρπζε δεζκεπηηθφηεηαο (φρη θπξψζεσλ) ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ ηνπ ηπ θαη παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγήο ησλ πξνηάζεψλ ηνπ. Αχμεζε ησλ απηεπάγγειησλ εξεπλψλ πνπ δηεμάγεη ν ηπ. Αχμεζε ησλ επηηφπησλ απηνςηψλ πνπ δηεμάγεη ν ηπ. Οπζηαζηηθφηεξνο έιεγρνο ηεο ππνρξέσζεο ησλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ λα ζπλεξγάδνληαη εηιηθξηλά κε ηνλ ηπ. Τπνρξέσζε ηνπ νξγάλνπ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο λα αηηηνινγεί εηδηθά ηελ επηινγή ηεο κε ζπκκφξθσζήο ηνπ κε ην πφξηζκα ηνπ ηπ. Ο ηπ νθείιεη λα: Αζθήζεη κεγαιχηεξε πίεζε πξνο ηελ εθηειεζηηθή θαη λνκνζεηηθή εμνπζία, ψζηε νη λνκνζεηηθέο θαη θαλνληζηηθέο πξνηάζεηο ηνπ λα κελ αγλννχληαη. Απμήζεη ηηο απηεπάγγειηεο έξεπλεο θαη επηηφπηεο απηνςίεο πνπ δηεμάγεη.

172 164 ΔΛΔΓΚΣΗΚΟ ΤΝΔΓΡΗΟ Διεγθηηθό πλέδξην Μ.Ο.: 50 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 58 Πόξνη - 50 Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 58 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 33 Απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ δεκνζηνλνκηθώλ ειέγρσλ Γηεξεύλεζε παξαηππηώλ θαη επηβνιή θπξώζεσλ Βειηίσζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο ΠΔΡΗΛΖΦΖ Σν Διεγθηηθφ πλέδξην (Δ) απνηειεί έλα απφ ηα παιαηφηεξα φξγαλα ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο. Ωο έλα απφ ηα αλψηαηα δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο, αληηκεησπίδεη θαη απηφ, σο πξνο ηνπο πφξνπο, ηελ αλεμαξηεζία θαη ηελ αθεξαηφηεηά ηνπ, ηα πξνβιήκαηα πνπ ηαιαλίδνπλ ηε Γηθαηνζχλε ελ γέλεη ζηελ Διιάδα. Δπηπιένλ φκσο, ην Δ απνηειεί θαη έλαλ θνξέα ηνπ νπνίνπ νη δπλαηφηεηεο δελ έρνπλ αμηνπνηεζεί ζην κέγηζην βαζκφ. Ζ δπλακηθή ηνπ Δ αλακθίβνια κεηξηάδεηαη απφ ηηο πεξηνξηζκέλεο αξκνδηφηεηεο πνπ ηνπ εκπηζηεχεηαη ν λφκνο. Ωζηφζν, ηδίσο ελ θαηξψ νηθνλνκηθήο θξίζεο, ε αλάγθε ελίζρπζεο ηνπ Δ θαη ηδίσο ε αλάγθε εμνπιηζκνχ ηνπ κε ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ ειέγρνπ ηεο νηθνλνκηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο, θαζίζηαηαη πην επηηαθηηθή απφ πνηέ 512. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Σν Δ ηδξχζεθε ζηελ Διιάδα ην θαη απνκίκεζε ηνπ γαιιηθνχ Cour des Comptes πνπ είρε ζπζηαζεί απφ ην Ναπνιένληα ην Γξ. Βξάληαιε Δ., Τπεχζπλε πξνγξάκκαηνο θαη εληεηαικέλε γηα ηελ Διιάδα ηνπ Association pour la Fondation Internationale des Finances Publiques (FONDAFIP), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηάηαγκα /

173 165 To E αλαθέξεηαη ζην χληαγκα 514 σο έλα απφ ηα ηξία αλψηαηα δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο 515. Πξφθεηηαη γηα έλα φξγαλν κε δηθαηνδνηηθέο, ειεγθηηθέο θαη γλσκνδνηηθέο αξκνδηφηεηεο, ζην νπνίν ππεξεηνχλ δηθαζηέο, ειεγθηέο θαη δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ. Ζ επηζηήκε έρεη δηρνγλσκήζεη αλαθνξηθά κε ηε λνκηθή θχζε ηνπ Δ θαη θαη επέθηαζε κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ. Ωζηφζν, ζχκθσλα κε ηε λνκνινγία ηνπ Αλψηαηνπ Δηδηθνχ Γηθαζηεξίνπ (ΑΔΓ) 516, ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο (ηδ) θαη ηνπ ίδηνπ ηνπ Δ, πξφθεηηαη γηα έλα φξγαλν «δηθπνχο ππφζηαζεο» ή «δηθπνχο έξγνπ», ηνπ νπνίνπ νη ππάιιεινη, πιελ ησλ δηθαζηψλ, ζεσξνχληαη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί 517, ή άιισο, έλα δηθαζηήξην κε πιείνλεο αξκνδηφηεηεο 518. To Δ, γηα ρξνληθφ δηάζηεκα εθαηφ θαη πιένλ εηψλ επσκίζζεθε ηε ιεηηνπξγία ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ κε ζπληαμηνδνηηθφ ξφιν, ν νπνίνο φκσο έβαηλε ζπλερψο δηθαζηηθνπνηνχκελνο αλαθνξηθά κε ηελ επίιπζε ησλ αλαθπφκελσλ δηαθνξψλ. Ζ αλάζεζε ηεο ζπληαμηνδνηηθήο δηαδηθαζίαο ζην Γεληθφ Λνγηζηήξην ηνπ Κξάηνπο (ΓΛΚ) άθεζε σο θιεξνδφηεκα ζην Δ ην δηθαηνδνηηθφ ηκήκα ηεο ελ ιφγσ δηαδηθαζίαο. Θεζκηθά, ε πνιηηεηαθή εκπηζηνζχλε πξνο ην Δ απνθξπζηαιιψζεθε κε ηελ αλαγλψξηζε ζην Δ γλσκνδνηηθήο αξκνδηφηεηαο πξνο ηε Βνπιή, ζην πιαίζην ηεο λνκνζέηεζεο ζπληαμηνδνηηθψλ δεηεκάησλ 519. Σν Δ πεξηνξίδεηαη απζηεξά ζηνλ έιεγρν ηεο λνκηκφηεηαο θαη ηεο θαλνληθφηεηαο. Με άιια ιφγηα δελ δηελεξγεί ειέγρνπο νηθνλνκηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο, βάζεη ησλ πξνηχπσλ ηεο ηδησηηθήο ειεγθηηθήο. Βάζεη ηεο λνκνζεζίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ην Δ έρεη επηπιένλ ηελ αξκνδηφηεηα ειέγρνπ ησλ επξσπατθψλ θνλδπιίσλ σο πξνο ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζή ηνπο. ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ αλήθνπλ ηδίσο 520 : α. Ο έιεγρνο ησλ δαπαλψλ ηνπ Κξάηνπο, θαζψο θαη ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ή άιισλ λνκηθψλ πξνζψπσλ. β. Ο έιεγρνο ζπκβάζεσλ κεγάιεο νηθνλνκηθήο αμίαο ζηηο νπνίεο αληηζπκβαιιφκελνο είλαη ην Γεκφζην ή άιιν λνκηθφ πξφζσπν πνπ εμνκνηψλεηαη κε ην Γεκφζην. γ. Ο έιεγρνο ησλ ινγαξηαζκψλ ησλ δεκφζησλ ππνιφγσλ θαη ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ή άιισλ λνκηθψλ πξνζψπσλ. δ. Ζ γλσκνδφηεζε γηα ηα λνκνζρέδηα πνπ αθνξνχλ ζπληάμεηο ή αλαγλψξηζε ππεξεζίαο γηα ηελ παξνρή δηθαηψκαηνο ζχληαμεο, θαζψο θαη γηα θάζε άιιν ζέκα πνπ νξίδεη ν λφκνο. 514 Άξζξν 98 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 515 Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθόο ξόινο ηνπ Διεγθηηθνύ πλεδξίνπ, 2006, ζει Σα άιια δχν είλαη ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο (ηδ) θαη ν Άξεηνο Πάγνο(ΑΠ). 516 Άξζξν 100 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 517 Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει

174 166 ε. Ζ ζχληαμε θαη ε ππνβνιή έθζεζεο πξνο ηε Βνπιή γηα ηνλ απνινγηζκφ θαη ηζνινγηζκφ ηνπ Κξάηνπο. ζη. Ζ εθδίθαζε δηαθνξψλ ζρεηηθά κε ηελ απνλνκή ζπληάμεσλ, θαζψο θαη κε ηνλ έιεγρν ησλ ινγαξηαζκψλ. δ. Ζ εθδίθαζε ππνζέζεσλ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ επζχλε ησλ πνιηηηθψλ ή ζηξαηησηηθψλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, θαζψο θαη ησλ ππαιιήισλ ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη ησλ άιισλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκνζίνπ δηθαίνπ γηα θάζε δεκία, ε νπνία απφ δφιν ή ακέιεηα πξνθιήζεθε ζην Κξάηνο, ζηνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ή ζε άιια λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ. Οη αλσηέξσ αξκνδηφηεηεο ηνπ Δ δηαθξίλνληαη ζε ειεγθηηθέο (α, β θαη γ ), γλσκνδνηηθέο (δ θαη ε ) θαη δηθαηνδνηηθέο (ζη θαη δ ). Ζ ελδεηθηηθή απαξίζκεζε ζην χληαγκα ησλ σο άλσ αξκνδηνηήησλ δελ απνζηεξεί ηνλ θνηλφ λνκνζέηε απφ ηε δπλαηφηεηα λα αλαζέζεη ζην Δ θαη επηπιένλ ζπλαθείο αξκνδηφηεηεο. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, κε λνκνζεηήκαηα έρνπλ αλαηεζεί ζην Δ θαη άιιεο αξκνδηφηεηεο 521. Ζ αξκνδηφηεηα ηνπ Δ εθηείλεηαη ζηελ θεληξηθή δεκφζηα δηνίθεζε, ζηελ απηνδηνίθεζε θαη ζηα ΝΠΓΓ, ελψ ζηελ αξκνδηφηεηά ηνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ηα ΝΠΗΓ 522, αξθεηνί εηδηθνί ινγαξηαζκνί, νη κπζηηθέο δαπάλεο γηα ηελ άκπλα θαη ηηο δηεζλείο ζρέζεηο, θαζψο θαη νη δεκφζηεο ζπκβάζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο άκπλαο. Σν Δ δηαξζξψλεηαη ζε επηά Κιηκάθηα (ην αληίζηνηρν ησλ Πξσηνδηθείσλ), επηά Σκήκαηα (ην αληίζηνηρν ησλ Δθεηείσλ) θαη ηελ Οινκέιεηα. ε απηφ ππεξεηεί επίζεο ν Γεληθφο Δπίηξνπνο, ε απνζηνιή ηνπ νπνίνπ είλαη ε δηαζθάιηζε ησλ θξαηηθψλ ζπκθεξφλησλ. ην Δ ιεηηνπξγνχλ ειεγθηηθέο ππεξεζίεο Δπηηξφπσλ ζηεγαδφκελεο σο εμήο: 16 ζην θαηάζηεκα ηνπ Δ, 19 ζε δηάθνξα ππνπξγεία, 7 ζε ΝΠΓΓ θαη νξγαληζκνχο, 8 ζε δήκνπο ηεο Αηηηθήο θαη 57 ζε φιε ηελ πεξηθέξεηα. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (πξαθηηθή) Έρεη ην Δ επαξθείο πόξνπο γηα λα επηηειέζεη ην έξγν ηνπ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ Δ είλαη κέξνο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Ζ ζρεηηθή απφθαζε απνηειεί απνθιεηζηηθά θπβεξλεηηθή αξκνδηφηεηα. Σν Δ δηαηππψλεη ζπρλά αηηήκαηα γηα απμήζεηο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ. Ωζηφζν, νη πθηζηάκελεο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο θαη άιιεο θξαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο, δελ ην 521 Βι. ελδεηθηηθά: ΠΓ 774/1980, ΝΓ 3033/1954 θαη ΝΓ 2888/ Πεξηιακβάλνληαη φκσο ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Δ, ηα ΝΠΗΓ πνπ ιακβάλνπλ επηρνξεγήζεηο ή επηδνηήζεηο απφ ην Γεκφζην ή ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ζχκθσλα κε πξφζθαηε λνκνινγία.

175 167 επηηξέπνπλ 523. πγθεθξηκέλα, γηα ην έηνο 2010, ν πξνυπνινγηζκφο ηνπ Δ αλήιζε ζε , ελψ γηα ην 2011 κεηψζεθε ζε Σα ελ ιφγσ πνζά αθνξνχλ κφλν ζηηο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο, ήηνη δελ ζπκπεξηιακβάλνπλ ην κηζζνινγηθφ θφζηνο. Αλαθνξηθά κε ην πξνζσπηθφ ηνπ Δ, ππάξρεη πξφβιεςε γηα 650 άηνκα. Ωζηφζν, πνζνζηφ πεξί ην 25% ησλ ελ ιφγσ ζέζεσλ δελ έρεη πιεξσζεί, ιφγσ θξαηηθήο θσιπζηεξγίαο. Δπηπιένλ, ζηα επφκελα ρξφληα, αλακέλεηαη λα ζπληαμηνδνηεζεί πεξί ην 25% ηνπ πθηζηάκελνπ πξνζσπηθνχ 524. Οη ειεγθηέο αλέξρνληαη ζε πνζνζηφ πεξί ην 60% επί ηνπ ζπλφινπ ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ Δ 525. Σν πξνζσπηθφ ηνπ Δ είλαη κφληκν 526, νη δε δηθαζηέο ηζφβηνη, ελψ ην ζχλνιν απηνχ επηιέγεηαη θαηφπηλ εμεηάζεσλ θαη, γηα ηνλ ιφγν απηφ, δηαζέηεη ηα απαηηνχκελα πςειά πξνζφληα. πγθεθξηκέλα, αλαθνξηθά κε ηνπο δηθαζηέο ηνπ Δ, ε δηαδηθαζία επηινγήο είλαη ίδηα κε απηή πνπ εθαξκφδεηαη γηα ηελ επηινγή ησλ ππφινηπσλ δηθαζηψλ. Ωζηφζν, ιφγσ ηεο επηθείκελεο ζπληαμηνδφηεζεο κεγάινπ κέξνπο ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ Δ, απαηηείηαη λα δηελεξγεζνχλ άκεζα λέεο πξνζιήςεηο 527. Ζ εγεζία ηνπ Δ επηιέγεηαη νπζηαζηηθά από ηελ εθάζηνηε εθηειεζηηθή εμνπζία. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αλεμαξηεζία ηνπ Δ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ Γηθαηνζχλε πξνβιέπεηαη ζην χληαγκα 528 σο κία απφ ηηο ηξεηο αλεμάξηεηεο ιεηηνπξγίεο ηνπ θξάηνπο 529. Σν Δ απνηειεί έλα απφ ηα ηξία -ζπληαγκαηηθψο θαηνρπξσκέλα αλψηαηα δηθαζηήξηα ηεο Διιάδαο 531 θαη, σο εθ ηνχηνπ, εθαξκφδνληαη αλαινγηθά θαη ζε απηφ νη ζεζκηθέο εγγπήζεηο αλεμαξηεζίαο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηε Γηθαηνζχλε ελ γέλεη [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Αλεμαξηεζία (λνκηθφ πιαίζην)»]. Ωο εθ ηνχηνπ, ε εγεζία θαη ηνπ Δ επηιέγεηαη νπζηαζηηθά απφ ηελ εθάζηνηε 523 Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει Άξζξν 92 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 527 Διεγθηηθφ πλέδξην, Δηήζηα έθζεζε νηθνλνκηθνύ έηνπο 2008, 2011, ζει «Σελ αλάγθε ελίζρπζεο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ηφληζαλ νη εθπξφζσπνί ηνπ», php3, Άξζξν 26 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 529 Οη άιιεο δχν είλαη ε λνκνζεηηθή θαη ε εθηειεζηηθή. 530 Άξζξν 98 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 531 Σα άιια δχν είλαη ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο θαη ν Άξεηνο Πάγνο.

176 εθηειεζηηθή εμνπζία. αλεμαξηεζίαο ηνπ. 168 Σνχην ζπληειεί αλακθίβνια ζηελ απνδπλάκσζε ηεο Σν Δ γλσκνδνηεί ζην πιαίζην ηεο λνκνζεηηθήο δηαδηθαζίαο ζέζπηζεο θαλφλσλ ζπληαμηνδνηηθνχ δηθαίνπ 532. Ζ θαηάζεζε ζηε Βνπιή εθ κέξνπο ηεο Κπβέξλεζεο ηνπ απνινγηζκνχ θαη γεληθνχ ηζνινγηζκνχ ηνπ Κξάηνπο ζπλνδεχεηαη ππνρξεσηηθά απφ ηε ζρεηηθή έθζεζε ηνπ Δ 533. Σν γεγνλφο φηη ην Δ ζπζηάζεθε ζηελ Διιάδα ακέζσο κεηά ηε ιήμε ηεο επαλάζηαζεο θαη ηε δεκηνπξγία ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο, ήηνη ζε πξψηκε θάζε ηεο ζπληαγκαηηθήο ηάμεο, είρε σο ζεζκηθή ζπλέπεηα ην Δ λα κελ θαηαζηεί πνηέ επηθνπξηθφ φξγαλν ηεο Βνπιήο 534. Απνηειεί, σζηφζν, ηνλ ζπλεξγάηε ηεο Βνπιήο, ηελ νπνία πιεξνθνξεί εηεζίσο γηα ηα απνηειέζκαηα ησλ ειέγρσλ πνπ δηελεξγεί θαη πνπ αθνξνχλ ηε δεκνζηνλνκηθή δξάζε ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο. Ζ ελ ιφγσ ζπλεξγαζία ηνπ Δ κε ηε Βνπιή ζπληειείηαη κε ηελ ππνβνιή ζε απηή ηφζν ηεο απφ εηθνζηπεληαεηίαο αλαζεξκαλζείζαο εηήζηαο έθζεζεο, φζν θαη ηεο ζπληαγκαηηθψο θαηνρπξσκέλεο εηήζηαο έθζεζεο επί ηνπ απνινγηζκνχ θαη ηνπ ηζνινγηζκνχ ηνπ θξάηνπο (ηεο ιεγφκελεο «δηαδήισζεο») 535. Σν Δ, σο πξνιεπηηθφο θαη θαηαζηαιηηθφο ειεγθηήο (απηεπαγγέιησο ή θαη θαηφπηλ θνηλήο ππνπξγηθήο απφθαζεο) ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, είλαη θαη ν θπζηθφο δηθαζηήο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, επηθεθαιήο ηεο νπνίαο είλαη ε εθηειεζηηθή εμνπζία. Σνχην, σζηφζν, δελ θαζηζηά ηε ζρέζε κεηαμχ ησλ δχν ζσκάησλ ππάιιειε, αιιά πξφθεηηαη γηα παξάιιειε ζρέζε 536. Σν Δ έρεη κάιηζηα αλαδεηρζεί ζε ζεκαληηθφ γλσκνδνηηθφ φξγαλν ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ήηνη γηα δεηήκαηα δεκνζηνλνκηθνχ ελδηαθέξνληνο εθθεχγνληα ηεο λνκνπαξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο 537. Οη πξνζιήςεηο πξνζσπηθνχ ζην Δ δηελεξγνχληαη απφ ην ίδην ην Δ κε αδηάβιεηεο θαη απαηηεηηθέο δηαδηθαζίεο 538. Ζ πξναγσγή ζηελ εγεζία ηνπ Δ δηθαζηψλ ήδε ππεξεηνχλησλ ζην Δ, γίλεηαη απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην, φπσο θαη ζηα ππφινηπα αλψηαηα δηθαζηήξηα. Ζ ζεηεία ηεο εγεζίαο ηνπ Δ δελ δχλαηαη λα ππεξβαίλεη ηα ηέζζεξα έηε 539. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Δίλαη ην Δ αλεμάξηεην ζηελ πξάμε; Βαζκνιόγεζε: Άξζξν 73 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 533 Άξζξν 98 παξ. 1(ε) πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 534 Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 90 παξ. 5 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

177 169 Σν Δ ιεηηνπξγεί ζηελ Διιάδα σο «ζεζκηθή αληηπνιίηεπζε» 540. Οη ππεξεηνχληεο ζε απηφ επηηεινχλ ην έξγν ηνπο κε επαγγεικαηηζκφ θαη ακεξνιεςία. Μέρξη ζήκεξα, δελ έρνπλ παξαηεξεζεί θαηλφκελα πνιηηηθήο αλάκημεο ζην έξγν ηνπο, αιιά νχηε θαη εκπινθήο ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ Δ κε πνιηηηθνχο παξάγνληεο. Δπηπιένλ, δελ έρνπλ παξαηεξεζεί νχηε θαηλφκελα απνκάθξπλζεο ηεο εγεζίαο ηνπ Δ, ήηνη ηνπ Πξνέδξνπ θαη ηνπ Γεληθνχ Δπηηξφπνπ, πξηλ ηε ιήμε ηεο ζεηείαο ηνπο 541. Ωζηφζν, ην γεγνλφο φηη ε εγεζία ηνπ Δ επηιέγεηαη απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην, ζε ζπλδπαζκφ κε παξαδείγκαηα αλψηαησλ δηθαζηψλ, νη νπνίνη κεηά ηελ απνρψξεζή ηνπο απφ ηελ ππεξεζία θαηέιαβαλ θπβεξλεηηθέο ζέζεηο 542, δεκηνπξγεί ελδερνκέλσο εχινγεο ππφλνηεο πεξί ηεο αλεμαξηεζίαο ηνπ Δ 543. [βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή)»] Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηεπθνιύλεη ηελ πξόζβαζε ησλ πνιηηώλ ζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ηηο δξαζηεξηόηεηεο θαη ηηο απνθάζεηο ηνπ Δ; Βαζκνιόγεζε: 75 Σν Δ γλσκνδνηεί, ζην πιαίζην ηεο ζέζπηζεο θαλφλσλ ζπληαμηνδνηηθνχ δηθαίνπ 544. Δπίζεο, ην αξγφηεξν κέζα ζε έλα έηνο απφ ηε ιήμε ηνπ νηθνλνκηθνχ έηνπο, θαηά ηελ θαηάζεζε ζηε Βνπιή ηνπ απνινγηζκνχ θαη ηνπ γεληθνχ ηζνινγηζκνχ ηνπ θξάηνπο, ην Δ ππνβάιιεη ζηε Βνπιή ηε ζρεηηθή έθζεζή ηνπ («δηαδήισζε») 545, ελψ δεκνζηεχεη ζε εηήζηα βάζε θαη έθζεζε ζρεηηθά κε ηα απνηειέζκαηα ησλ εξγαζηψλ ηνπ. Σέινο, ην Δ εθδίδεη θαη δηθαζηηθέο απνθάζεηο γηα ηηο δηαθνξέο πνπ επηιχεη ζην πιαίζην ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ 546. Σν ζχλνιν ησλ αλσηέξσ πνλεκάησλ ηνπ Δ δεκνζηνπνηείηαη. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Σν Δ ιεηηνπξγεί ζηελ πξάμε ζε θαζεζηώο δηαθάλεηαο; 540 Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Σελ παξαίηεζή ηνπ ππέβαιε ν αξραηφηεξνο αληηπξφεδξνο ηνπ ηδ θαη επί ζεηξά εηψλ πξφεδξνο ηνπ Γ Σκήκαηνο», Γξ. Βξάληαιε Δ., Τπεχζπλε πξνγξάκκαηνο θαη εληεηαικέλε γηα ηελ Διιάδα ηνπ Association pour la Fondation Internationale des Finances Publiques (FONDAFIP), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 73 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 545 Άξζξν 98 παξ. 1(ε) πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 546 Άξζξν 98 παξ. 1(ζη)(δ) πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

178 170 Βαζκνιόγεζε: 50 Σν Δ εθδίδεη φιεο ηηο εθ ηνπ λφκνπ απαηηνχκελεο πξάμεηο. Οη πξναλαθεξζείζεο εθζέζεηο, θαζψο θαη ζεκαληηθέο δηθαζηηθέο απνθάζεηο, είλαη πξνζβάζηκεο θαη κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ Δ 547, ε νπνία δηαζέηεη αξθεηέο επηπιένλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ νξγαλσηηθή δνκή ηνπ, ην ζρεηηθφ λνκνζεηηθφ πιαίζην, θιπ. Ωζηφζν, κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ δελ δχλαηαη λα ιάβεη θαλείο ην ζχλνιν ησλ απαξαίηεησλ πιεξνθνξηψλ γηα ηελ νξγάλσζε θαη ην έξγν ηνπ Δ, δεδνκέλνπ φηη έρεη αθφκε ζνβαξέο ειιείςεηο 548, ελψ ζεκαληηθφ κέξνο ηεο είλαη αθφκε ππφ θαηαζθεπή. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ειιείπνπλ π.ρ. πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ εζσηεξηθή δηαρείξηζή ηνπ Δ, ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, θιπ. Σφζν κέζσ ηεο εηήζηαο έθζεζεο φζν θαη κέζσ ηεο «δηαδήισζεο», ελεκεξψλεηαη ε Βνπιή θαη, θαη επέθηαζε, νη πνιίηεο, ζρεηηθά κε ηε δηαρείξηζε ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο, θαζψο θαη γηα ηηο παξαβάζεηο θαη ππεξβάζεηο ησλ αξκνδίσλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ θαηά ηελ ελ ιφγσ δηαρείξηζε 549. Αλαθνξηθά κε ηελ εηήζηα έθζεζε ηνπ Δ, επίζεο δελ ζπδεηείηαη νπζηαζηηθά, θαζφζνλ αθνξά πεπξαγκέλα δχν εηψλ πξηλ. Οη ιφγνη πνπ επηθαιείηαη ην Δ γηα ηελ ελ ιφγσ εηεξνρξνληζκέλε ππνβνιή, είλαη ε θαζπζηεξεκέλε απνζηνιή ζηνηρείσλ ζην Δ απφ ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, γεγνλφο ην νπνίν δπζρεξαίλεη ηελ έγθαηξε επεμεξγαζία ησλ ζρεηηθψλ ζηνηρείσλ 550. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν επί ηνπ Δ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ Γηθαηνζχλε πξνβιέπεηαη ζην χληαγκα 551 σο κία απφ ηηο ηξεηο αλεμάξηεηεο ιεηηνπξγίεο ηνπ θξάηνπο (νη άιιεο δχν είλαη ε λνκνζεηηθή θαη ε εθηειεζηηθή). Ωο εθ ηνχηνπ, θαη ην Δ δελ ειέγρεηαη απφ ηελ λνκνζεηηθή ή ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία. Ζ θαηάζεζε ζηε Βνπιή ησλ πξναλαθεξζεηζψλ εθζέζεψλ ηνπ δελ έρεη ηελ έλλνηα ηνπ ειέγρνπ επί ηνπ Δ, αιιά ηνπ ειέγρνπ επί ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο εθ κέξνπο ηνπ Δ θαη, ζπλαθφινπζα, ηεο ελεκέξσζεο ηνπ Γξ. Βξάληαιε Δ., Τπεχζπλε πξνγξάκκαηνο θαη εληεηαικέλε γηα ηελ Διιάδα ηνπ Association pour la Fondation Internationale des Finances Publiques (FONDAFIP), ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει Άξζξν 26 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

179 171 Κνηλνβνπιίνπ θαη, κέζσ απηνχ, ηνπ ιανχ, ζρεηηθά κε ηε ρξεζηή δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ θξάηνπο. Δλζηάζεηο επί ησλ πξάμεσλ ησλ ειεγθηψλ ηνπ Δ εθδηθάδνληαη απφ ηα Σκήκαηα ηνπ Δ. Ζ δηάξζξσζε ηνπ Δ ζε Κιηκάθηα, Σκήκαηα θαη Οινκέιεηα, δηαζθαιίδεη επίζεο ηνλ δεπηεξνβάζκην θαη ηξηηνβάζκην έιεγρν ησλ απνθάζεσλ ηνπ Δ, ελψ ερέγγπα λνκηκφηεηαο παξέρεη θαη ν ξφινο ηνπ Γεληθνχ Δπηηξφπνπ ηνπ Δ. Οη απνθάζεηο ηνπ Δ δελ ππφθεηληαη ζηνλ έιεγρν ηνπ ηδ. Ωο εθ ηνχηνπ, θαζίζηαηαη ζαθέο φηη νη ππνζέζεηο ζε φινπο ηνπο βαζκνχο θξίλνληαη απφ θιηκάθηα ηνπ ίδηνπ δηθαζηεξίνπ, ελψ δελ πξνβιέπεηαη θαη έιεγρνο ηνπ Δ απφ δηεζλείο θνξείο. Σν Δ επνπηεχεηαη νξγαλσηηθά θαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Γηθαηνζχλεο 552, ππφ ηελ έλλνηα φηη απηφο δελ λνκηκνπνηείηαη λα εκπιαθεί ζην ειεγθηηθφ θαη δηθαηνδνηηθφ έξγν ηνπ Δ. Σν Δ εθαξκφδεη επίζεο θαη δηαδηθαζίεο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ, φπσο ην ζχλνιν ηεο Γηθαηνζχλεο. [βι. θαη «Γηαθάλεηα (λνκηθφ πιαίζην)», ππιψλα «Γηθαηνζχλε Έιεγρνο (λνκηθφ πιαίζην)»] Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρεηαη ζηελ πξάμε ην Δ; Βαζκνιόγεζε: 25 Ζ Δηήζηα Έθζεζε ηνπ Δ δελ πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ εζσηεξηθή δηαρείξηζή ηνπ, ελψ ηέηνηεο πιεξνθνξίεο δελ δχλαληαη λα αλεπξεζνχλ νχηε ζε άιιν έληππφ ηνπ. Αλαθνξηθά δε κε ηε «δηαδήισζε» ηνπ Δ, ζεκεηψλεηαη φηη ζηελ πξάμε ε Δηδηθή Γηαξθήο Δπηηξνπή ηνπ Απνινγηζκνχ θαη ηνπ Γεληθνχ Ηζνινγηζκνχ ηνπ Κξάηνπο θαη Διέγρνπ ηεο Δθηέιεζεο ηνπ Πξνυπνινγηζκνχ ηνπ Κξάηνπο, ζπλεδξηάδεη κφλν κία θνξά εηεζίσο, ελ φςεη ηεο ζπδήηεζεο ζηελ Οινκέιεηα ηεο Βνπιήο επί ηνπ απνινγηζκνχ, γεληθνχ ηζνινγηζκνχ θαη πξνυπνινγηζκνχ ηνπ θξάηνπο, ρσξίο λα θαιεί αξκφδηνπο θνξείο. Ζ ελ ιφγσ ζπδήηεζε είλαη κε νπζηαζηηθή θαη δηαξθεί πεξί ηηο δχν εκέξεο, ελψ ην απνηέιεζκα ηεο ςεθνθνξίαο δελ παξεθθιίλεη ηεο θνκκαηηθήο γξακκήο 553. Ωο εθ ηνχηνπ, ε ππνβνιή ηεο «δηαδήισζεο» εθ κέξνπο ηνπ Δ, θαζίζηαηαη κφλν ηππηθή πξνυπφζεζε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. Δπίζεο, ην γεγνλφο φηη ε Δηήζηα Έθζεζε ηνπ Δ δεκνζηεχεηαη κε ζεκαληηθή θαζπζηέξεζε, θαζηζηά δπζρεξή θαη ηνλ έιεγρν επί ηνπ έξγνπ ηνπ. 552 Άξζξν 24 παξ. 3 λ. 1558/ Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει. 44.

180 172 Οη ζηγφκελνη απφ ηα πνξίζκαηα ειέγρσλ, θαζψο θαη απφ ηηο απνθάζεηο ηνπ Δ, δχλαληαη επρεξψο λα πξνζθχγνπλ θαηά ησλ ελ ιφγσ πξάμεσλ θαη, εθφζνλ είλαη βάζηκεο νη ελζηάζεηο ηνπο, λα δηθαησζνχλ 554. [Bι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε - Έιεγρνο (πξαθηηθή)»] Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αθεξαηόηεηα ησλ ππεξεηνύλησλ ζην Δ; Βαζκνιόγεζε: 50 ηελ πεξίπησζε ηεο Γηθαηνζχλεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ Δ, δεηήκαηα αθεξαηφηεηαο ησλ δηθαζηψλ δελ επαθίεληαη κφλν ζηνλ πεηζαξρηθφ θψδηθα, αιιά ξπζκίδνληαη απφ ην ίδην ην χληαγκα θαη ην λφκν, φπνπ πξνβιέπνληαη ξεηψο θαη αλαιπηηθψο ηα θσιχκαηα, ηα αζπκβίβαζηα θαη ηα ζεκειηψδε θαζήθνληα ησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ 555. Μεηαμχ άιισλ, πξνβιέπνληαη ηα εμήο: - Οη δηθαζηέο θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο ππφθεηληαη κφλν ζην χληαγκα θαη ζηνπο λφκνπο θαη ζε θακία πεξίπησζε δελ ππνρξενχληαη λα ζπκκνξθψλνληαη κε δηαηάμεηο πνπ έρνπλ ηεζεί θαηά θαηάιπζε ηνπ πληάγκαηνο. - Ο δηθαζηηθφο ιεηηνπξγφο νθείιεη λα ηεξεί ερεκχζεηα γηα ηα απφξξεηα πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο, θαζψο θαη γηα γεγνλφηα ή πιεξνθνξίεο πνπ γλσξίδεη απφ ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ ή ιφγσ ηεο ηδηφηεηάο ηνπ. - Απαγνξεχεηαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο λα παξέρνπλ θάζε άιιε κηζζσηή ππεξεζία θαζψο θαη λα αζθνχλ νπνηνδήπνηε επάγγεικα (πιελ ησλ ξεηψο πξνβιεπνκέλσλ εμαηξέζεσλ). - Απαγνξεχεηαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο ε ζπκκεηνρή ζηελ Κπβέξλεζε. - Γηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, ππάιιεινη ηεο γξακκαηείαο ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ εηζαγγειηψλ θαη δηθεγφξνη, δελ επηηξέπεηαη λα ζπκπξάηηνπλ ζηελ ίδηα δηαδηθαζηηθή πξάμε ή ελέξγεηα, εάλ είλαη ζχδπγνη ή έρνπλ ζπγγέλεηα αίκαηνο ή αγρηζηείαο κέρξη θαη ηνλ ηξίην βαζκφ. - Γπλαηφηεηα ηνπ δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ λα απηνεμαηξεζεί ζε ππφζεζε, φηαλ ηίζεηαη ελ ακθηβφισ ε ακεξνιεςία ηνπ, αιιά θαη δπλαηφηεηα ησλ δηαδίθσλ λα αηηεζνχλ ηελ εμαίξεζε δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ απφ ζχλζεζε δηθαζηεξίνπ. 554 Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Άξζξν 87, 89 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξα 8, 40,41, 42 ΚΟΓΚΓΛ.

181 173 - Απαγνξεχνληαη ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο θάζε είδνπο εθδειψζεηο ππέξ πνιηηηθψλ θνκκάησλ. - Απαγνξεχεηαη ε ζπκκεηνρή δηθαζηηθνχ ιεηηνπξγνχ ζε ηδξχκαηα ή ελψζεηο θαη γεληθά ζε νξγαλψζεηο πνπ έρνπλ θξπθνχο ζθνπνχο ή δξαζηεξηφηεηεο ή επηβάιινπλ ζηα κέιε ηνπο κπζηηθφηεηα. - Οη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ππφθεηληαη ζε θσιχκαηα εληνπηφηεηαο, αλαθνξηθά κε ηνλ ηφπν ππεξεζίαο ηνπο. Δπηπιένλ, νη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί ππνρξενχληαη λα δειψλνπλ ζε εηήζηα βάζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπο θαζψο θαη γηα ηξία έηε κεηά ηελ απνρψξεζή ηνπο απφ ην δηθαζηηθφ ζψκα ηελ πεξηνπζηαθή ηνπο θαηάζηαζε (ην ιεγφκελν «πφζελ έζρεο») 556. Οη ελ ιφγσ δειψζεηο ειέγρνληαη απφ ηελ Αξρή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο θαη Διέγρνπ ησλ Γειψζεσλ Πεξηνπζηαθήο Καηάζηαζεο. Ωζηφζν, ε κε πξφβιεςε απαγφξεπζεο ζρεηηθά κε ηελ θαηάιεςε ζέζεσλ ζηνλ ηδησηηθφ ή ηνλ δεκφζην ηνκέα κεηά ηελ απνρψξεζε ησλ δηθαζηψλ απφ ην ζψκα, θαζψο θαη ε εθινγή ηεο εγεζίαο ηεο Γηθαηνζχλεο απφ ηελ εθάζηνηε εθηειεζηηθή εμνπζία, ηξαπκαηίδεη ηελ αμηνπηζηία ηνπ ζεζκνχ ηεο Γηθαηνζχλεο. [Βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε] Αλαθνξηθά κε ην δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ ηνπ Δ, ηζρχεη ν Γεκνζηνυπαιιειηθφο Κψδηθαο, ν νπνίνο πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο κε ζθνπφ ηε δηαζθάιηζε ηεο αθεξαηφηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. πγθεθξηκέλα, πξνβιέπνληαη 557 πεξηνξηζκνί αλαθνξηθά κε ηελ άζθεζε ηδησηηθνχ έξγνπ επ ακνηβή, ηε ζπκκεηνρή ζε εηαηξείεο, ηδηφηεηεο αζπκβίβαζηεο κε ην επάγγεικα ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ, δηαηάμεηο πεξί απνρήο απφ ζπλαιιαγέο θαη θαηαζηάζεηο ζηηο νπνίεο εκπιέθνληαη ζπγγεληθά πξφζσπα θαη θσιχκαηα εληνπηφηεηαο. ηνλ Πνηληθφ Κψδηθα (ΠΚ) νξίδνληαη ηα εγθιήκαηα πεξί ηελ ππεξεζία 558. Μεηαμχ απηψλ πεξηιακβάλνληαη ε δσξνδνθία γηα ηε δηάπξαμε λφκηκσλ θαη παξάλνκσλ πξάμεσλ, ε θαηάρξεζε εμνπζίαο, ε ςεπδήο βεβαίσζε, ε λφζεπζε εγγξάθνπ, ε παξαβίαζε ηνπ ππεξεζηαθνχ απνξξήηνπ, ε απνζηψπεζε ιφγνπ εμαίξεζεο, ε απηζηία πεξί ηελ ππεξεζία, ε εθκεηάιιεπζε εκπηζηεπκέλσλ πξαγκάησλ, ε ππεμαίξεζε ζηελ ππεξεζία θαη ε παξάβαζε θαζήθνληνο. Με ηνλ λ. 3849/2010, νη δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ζηα ππεξεζηαθά εγθιήκαηα έγηλαλ πην απζηεξέο. Πξφθεηηαη γηα ηα εγθιήκαηα ηνπ Γσδέθαηνπ Κεθαιαίνπ ηνπ ΠΚ, ζην νπνίν πεξηιακβάλνληαη, κεηαμχ άιισλ, ε παζεηηθή δσξνδνθία, ε απηζηία θαη ε παξάβαζε θαζήθνληνο. Με ηνλ λέν λφκν πξνζηέζεθε κάιηζηα θαη λέν άξζξν ζηνλ ΠΚ (263Β), κε ην νπνίν ξπζκίδνληαη ηα δεηήκαηα πξνζηαζίαο καξηχξσλ ζε ππνζέζεηο δηαθζνξάο. [Βι. θαη ππιψλα «Γεκφζηνο ηνκέαο»] 556 Ν. 3213/ Άξζξα λ. 3528/ Άξζξα Πνηληθνχ Κψδηθα.

182 174 Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα ε αθεξαηόηεηα ησλ ππεξεηνύλησλ ζην Δ; Βαζκνιόγεζε: 100 Μέρξη ζήκεξα, ζην Δ δελ έρνπλ παξαηεξεζεί πεξηζηαηηθά έιιεηςεο αθεξαηφηεηαο ησλ ππεξεηνχλησλ ζε απηφ 559, γεγνλφο πνπ θαηακαξηπξεί ηελ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ. Σνχην νθείιεηαη αλαληίξξεηα θαη ζην γεγνλφο φηη ε θχζε ηνπ έξγνπ ηνπ Δ ελέρεη ηελ ειάρηζηε δηαπξνζσπηθή ζπλαλαζηξνθή κεηαμχ ειεγθηψλ θαη ειεγρνκέλσλ. Κάζε δε θαηαγγειία, επψλπκε ή αλψλπκε, παξαπέκπεηαη ακέζσο ζηνλ πεηζαξρηθφ δηθαζηή, ν νπνίνο δηεξεπλά ηε βαζηκφηεηά ηεο θαη επί ζεηηθνχ πνξίζκαηνο εγθαιεί ηνλ παξαβάηε δηθαζηή, ειεγθηή ή ππάιιειν 560. Απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ δεκνζηνλνκηθώλ ειέγρσλ Σν Δ δηελεξγεί απνηειεζκαηηθό δεκνζηνλνκηθό έιεγρν; Βαζκνιόγεζε: 25 Σν ειιεληθφ ζχζηεκα ειέγρνπ ηεο εθηέιεζεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πεξηνξίδεηαη ζηνλ έιεγρν λνκηκφηεηαο θαη θαλνληθφηεηαο, ελψ απέρεη εληειψο απφ ειέγρνπο νηθνλνκηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο 561. Οη ιφγνη πνπ επηθαιείηαη ην Δ γηα ηνλ ελ ιφγσ πεξηνξηζκφ, είλαη ε έιιεηςε ζρεηηθνχ λνκηθνχ πιαηζίνπ θαζψο θαη εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ 562. Ωζηφζν, πξνζθάησο, ζηειέρε ηνπ Δ έθαλαλ ιφγν γηα ηελ αλάγθε επέθηαζεο ηνπ ειέγρνπ εθ κέξνπο ηνπ Δ θαη ζε άιια πεδία πιένλ ηεο λνκηκφηεηαο θαη θαλνληθφηεηαο 563. Σν Δ δηελεξγεί ειέγρνπο ηφζν απηεπαγγέιησο, φζν θαη θαηφπηλ θνηλήο ππνπξγηθήο απφθαζεο, ζε ηαθηή βάζε αιιά θαη αηθληδηαζηηθά. Σα πνξίζκαηα ηνπ ειέγρνπ ζπρλά εκβαζχλνπλ ζηε ξίδα ησλ πξνβιεκάησλ θαη επηζεκαίλνπλ ηηο αηηίεο 564. Ωζηφζν, παξαηεξείηαη θαζπζηέξεζε ηνπ ειέγρνπ ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, ηφζν αλαθνξηθά κε ην πξνιεπηηθφ θαη θαηαζηαιηηθφ, φζν θαη κε ην δηθαηνδνηηθφ ζθέινο ηνπ. 559 Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει Βι. ελδεηθηηθά: «Σελ αλάγθε ελίζρπζεο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ηφληζαλ νη εθπξφζσπνί ηνπ», _ php3, Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

183 175 Έρεη δηαηππσζεί ε άπνςε φηη ην Δ ζα πξέπεη λα κεηψζεη ηνπο πξνιεπηηθνχο ειέγρνπο, νη νπνίνη απνξξνθνχλ ηνπο κηζνχο πφξνπο ηνπ, ψζηε λα δχλαηαη λα δηαζέηεη πεξηζζφηεξνπο πφξνπο ζηνλ θαηαζηαιηηθφ έιεγρν, δεδνκέλνπ φηη νη παξαηππίεο πνπ εληνπίδεη ν πξνιεπηηθφο έιεγρνο αλέξρνληαη ζε ιηγφηεξν απφ 1% επί ησλ ειεγρφκελσλ ζπλαιιαγψλ 565. Οη πξνιεπηηθνί έιεγρνη ζα πξέπεη λα δηεμάγνληαη ζην πιαίζην ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ ησλ επηκέξνπο ππεξεζηψλ ή λα παξακείλνπλ ζηα ρέξηα ηνπ ΓΛΚ, πνπ είλαη εμάιινπ ζπλαξκφδην κε ην Δ 566 θαη ζπρλά νη αξκνδηφηεηέο ηνπο αιιειεπηθαιχπηνληαη 567. Ωζηφζν, ην Δ επηκέλεη ζηε ζεκαζία ηνπ πξνιεπηηθνχ ειέγρνπ, δεδνκέλνπ φηη ν θαηαζηαιηηθφο θαζπζηεξεί ζεκαληηθά. Αληίζεηα, ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, ν πξνιεπηηθφο έιεγρνο πεξηνξίδεη αηζζεηά ηελ παξαλνκία, απζαηξεζία θαη αδηαθνξία ησλ νξγάλσλ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ, αλαθνξηθά κε ηελ ηηκσξία επίνξθσλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ 568.Δλδεηθηηθά, αλαθέξεηαη φηη ν πξνιεπηηθφο έιεγρνο ησλ δαπαλψλ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο είρε σο απνηέιεζκα λα πεξηνξηζζεί ζεκαληηθά ε κεγάιεο έθηαζεο δηαθζνξά ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα 569. Γηεξεύλεζε παξαηππηώλ θαη επηβνιή θπξώζεσλ Σν Δ δηεξεπλά παξαηππίεο θξαηηθώλ ιεηηνπξγώλ; Βαζκνιόγεζε: 50 To Δ δηαζέηεη θαη αζθεί φιεο εθείλεο ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηνπο κεραληζκνχο πνπ απαηηνχληαη γηα ηνλ εληνπηζκφ παξαηππηψλ θαη ηελ επηβνιή ησλ εθ ηνπ λφκνπ πξνβιεπνκέλσλ θπξψζεσλ 570. Γπλάκεη ηεο ζπληαγκαηηθήο αλαζεψξεζεο ηνπ 2001, ζηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ Δ πξνζηέζεθε θαη ν έιεγρνο ησλ ζπκβάζεσλ δεκνζίσλ έξγσλ, πξνκεζεηψλ θαη ππεξεζηψλ κεγάιεο νηθνλνκηθήο αμίαο. Ζ αλάζεζε ηεο ελ ιφγσ αξκνδηφηεηαο ζην Δ απνηειεί αλαγλψξηζε ηεο ζπλεηζθνξάο ηνπ ελ ιφγσ αλψηαηνπ δεκνζηνλνκηθνχ δηθαζηεξίνπ ζηνλ έιεγρν ηεο λνκηκφηεηαο, ελίνηε πνιεκψληαο ηζρπξά νηθνλνκηθά θαη πνιηηηθά ζπκθέξνληα Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει. 5, Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R., Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008, ζει. 39, Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Καξαζαλαζφπνπινο Δ., Ο πξνζπκβαηηθφο έιεγρνο απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην, 2010.

184 176 Ζ Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο έρεη επαλεηιεκκέλα επηζεκάλεη ηελ αδηαθνξία αλ φρη αξλεηηθή δηάζεζε- ηεο εθάζηνηε πνιηηηθήο εγεζίαο γηα ηε ζπλδξνκή ζην έξγν ηνπ Δ, ε νπνία εθδειψλεηαη κε: πζηεκαηηθή πξνζπάζεηα παξάθακςεο ηνπ Δ. Κξαπγαιέα αδηαθνξία γηα ηα θαηαγγειιφκελα ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ηνπ Δ. Κπβεξλεηηθέο, θνκκαηηθέο θαη λνκνζεηηθέο παξεκβάζεηο πνπ θχξην ζθνπφ έρνπλ λα εμαθαλίζνπλ ηηο ζπλέπεηεο ησλ επξεκάησλ ηνπ Δ. Με απφδνζε επζπλψλ ζε ππαίηηνπο δεκφζηνπο ιεηηνπξγνχο θαη πνιηηηθνχο. Με επηβνιή θπξψζεσλ ζηνπο παξαβάηεο. Βειηίσζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο Δπηηπγράλεη ην Δ λα βειηηώζεη ε εθάζηνηε εθηειεζηηθή εμνπζία ηε δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζή ηεο; Βαζκνιόγεζε: 25 Κχξηνο ζθνπφο ηεο εηήζηαο έθζεζεο πνπ ππνβάιιεη ζηε Βνπιή ην Δ, είλαη ε θαζνδήγεζε ησλ αξκνδίσλ νξγάλσλ ηεο δηνίθεζεο γηα ηε ζσζηή αληηκεηψπηζε παξφκνησλ πεξηπηψζεσλ ζην κέιινλ. Σνχην ζπληειείηαη κε ηε δηαηχπσζε παξαηεξήζεσλ θαη πξνηάζεσλ γηα ηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο 572. πγθεθξηκέλα, ην Δ δηαηππψλεη πξνηάζεηο γηα κεηαξξπζκίζεηο θαη βειηηψζεηο 573 αλαθνξηθά κε ηε ζχληαμε ησλ πξνυπνινγηζκψλ, ηε ινγηζηηθή απεηθφληζε ησλ δαπαλψλ, ηε δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζε ζε ζπγθεθξηκέλνπο θνξείο, ηελ επέθηαζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ Δ, νξγαλσηηθά ζέκαηά ηνπ, θιπ. Ωο εθ ηνχηνπ, ην Δ θαηαιήγεη λα είλαη κία κνξθή αληηπνιίηεπζεο πξνο ηνπο θνξείο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, αλαθνξηθά κε ηελ εθηέιεζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Σν Δ θαηαβάιιεη πξνζπάζεηεο γηα ηελ πηνζέηεζε ησλ ελ ιφγσ πξνηάζεψλ ηνπ, σζηφζν δελ εηζαθνχνληαη πάληνηε απηέο 574. Ζ δεκφζηα δηνίθεζε δπζηξνπεί λα ζπκκνξθσζεί ζηηο ππνδείμεηο ηνπ Δ ή αξγεί πνιχ λα ηξνπνπνηήζεη ηηο κεζφδνπο ιεηηνπξγίαο ηεο. Ωζηφζν, ε ελ ιφγσ εηήζηα έθζεζε έρεη ζπρλά πξνιεπηηθή αμία, ζην βαζκφ πνπ νη θνξείο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο δελ επηζπκνχλ λα γίλνπλ αληηθείκελν ηεο έθζεζεο. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: 572 Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει Βι. ελδεηθηηθά: Διεγθηηθφ πλέδξην, Δηήζηα έθζεζε νηθνλνκηθνύ έηνπο 2008, 2011, ζει Μειηψλεο Ν., Ο Θεζκηθόο Ρόινο ηνπ Διεγθηηθνύ πλεδξίνπ, 2006, ζει Ρίδνο Κ., η. Πξφεδξνο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

185 177 Απνζαθήληζε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ αθνξά ζηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ Δ. Δπέθηαζε ηεο αξκνδηφηεηαο ηνπ Δ θαη ζε ηνκείο πνπ ζήκεξα δελ πεξηιακβάλνληαη ζε απηή. Δλίζρπζε ηεο απηνηέιεηαο ηνπ Δ, κεηαμχ άιισλ θαη κέζσ ηεο έγθξηζεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ απφ ηε Βνπιή. Θεζκνζέηεζε ηνπ ειέγρνπ νηθνλνκηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο εθ κέξνπο ηνπ Δ, βάζεη ησλ πξνηχπσλ ηεο ηδησηηθήο ειεγθηηθήο. Δμνπιηζκφο ηνπ Δ κε ηνπο απαξαίηεηνπο αλζξψπηλνπο θαη πιηθνχο πφξνπο. Θεζκνζέηεζε δηεμαγσγήο νπζηαζηηθήο ζπδήηεζεο επί ηεο εηήζηαο έθζεζεο ηνπ Δ. Τπαγσγή ηνπ Δ ζε αμηνιφγεζε απφ δηεζλείο θνξείο. αθείο θαζνξηζκφο ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ Δ, ΓΛΚ θαη Βνπιήο. (Βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε Πξνηάζεηο Βειηίσζεο ηνπ Θεζκνχ») Σν Δ νθείιεη λα αλαιάβεη πξσηνβνπιίεο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηάο ηνπ, κέζσ, κεηαμχ άιισλ: Δκπινπηηζκνχ ηεο Δηήζηαο Έθζεζήο ηνπ κε ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ζηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ηνπ. χληαμεο ηεο Δηήζηαο Έθζεζήο ηνπ θαηά ηξφπν εχιεπην, ψζηε λα γίλεηαη θαηαλνεηή απφ ηνλ κέζν θνξνινγνχκελν πνιίηε. Αλαβάζκηζεο ηεο ηζηνζειίδαο ηνπ.

186 178 ΠΟΛΗΣΗΚΑ ΚΟΜΜΑΣΑ Πνιηηηθά Κόκκαηα Μ.Ο.: 42 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 44 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα 25 0 Γηαθπβέξλεζε 21 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 63 Δθπξνζώπεζε θαη δηεθδίθεζε ζπκθεξόλησλ Πξνζήισζε ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ΠΔΡΗΛΖΦΖ Σα πνιηηηθά θφκκαηα ζηελ Διιάδα απνηεινχλ ηνπο θχξηνπο θνξείο εθπξνζψπεζεο ησλ θνηλσληθψλ ζπκθεξφλησλ. ην χληαγκα θαη ηνπο λφκνπο ιακβάλεηαη επαξθήο κέξηκλα γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο αλεκπφδηζηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο. Ωζηφζν, δελ ζπκβαίλεη ην ίδην αλαθνξηθά κε ηα δεηήκαηα εζσηεξηθήο δηαθπβέξλεζεο θαη αλεμαξηεζίαο ηνπο. Ζ ελ ιφγσ λνκνζεηηθή αλεπάξθεηα είρε κεηαμχ άιισλ σο απνηέιεζκα, ηελ εκπινθή πνιηηηθψλ θνκκάησλ ζε κεγάια νηθνλνκηθά ζθάλδαια. Μνιαηαχηα, νη πνιηηηθνί παξάγνληεο ηεο ρψξαο δελ δείρλνπλ λα έρνπλ σξηκάζεη επαξθψο, ψζηε λα θηλεζνχλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ζεζκνζέηεζεο ελφο απνηειεζκαηηθφηεξνπ πιαηζίνπ αλαθνξηθά κε ηε δηαθάλεηα, ηνλ έιεγρν θαη ηελ αθεξαηφηεηα ησλ θνκκάησλ. Σνχην απνηειεί σζηφζν επηηαθηηθή αλάγθε, δεδνκέλνπ φηη ηα πνιηηηθά θφκκαηα ζηελ Διιάδα απνηεινχλ θαηά κία έλλνηα ηνπο πνιππιεζέζηεξνπο θνξείο ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Ννκηθφο νξηζκφο ηνπ πνιηηηθνχ θφκκαηνο δελ παξέρεηαη ζην χληαγκα ή ζην λφκν. Καηά ηελ επηαεηία ε Διιάδα ηεινχζε ζε δηθηαηνξηθφ θαζεζηψο. Απφ ην 1974 θαη εθεμήο ε ρψξα καο ηειεί ζε θαζεζηψο πξνεδξεπφκελεο δεκνθξαηίαο. Σα δπν κεγαιχηεξα πνιηηηθά θφκκαηα ηεο ρψξαο, ήηνη ην ΠΑΟΚ θαη ε ΝΓ, ηα νπνία ελαιιάζζνληαη δηαξθψο ζηελ εμνπζία, ηδξχζεθαλ ακέζσο κεηά ηελ πηψζε ηεο δηθηαηνξίαο.

187 179 Μεηά ηηο Διιεληθέο βνπιεπηηθέο εθινγέο ηνπ 2009 θαη ηηο θαηά θαηξνχο αλεμαξηεηνπνηήζεηο θαη δηαγξαθέο βνπιεπηψλ απφ ηηο θνηλνβνπιεπηηθέο ηνπο νκάδεο, ε ζχλζεζε ηεο Βνπιήο έρεη σο εμήο 575 : Κόκκα ΠΑΟΚ 131 Νέα Γεκνθξαηία 62 ΚΚΔ 21 ΛΑΟ 16 ΤΡΗΕΑ 9 Αλεμάξηεηνη 61 Γεκνθξαηηθή Αξηζηεξά (αλεπίζεκα) 4 Γεκνθξαηηθή πκκαρία (αλεπίζεκα) 4 Παλειιήλην Άξκα Πνιηηψλ (αλεπίζεκα) 1 Διεχζεξνη Πνιίηεο (αλεπίζεκα) 1 Βνπιεπηέο ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην εμππεξεηεί ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ησλ πνιηηηθώλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 100 Σν άξζξν 11 ηνπ πληάγκαηνο θαηνρπξψλεη ην δηθαίσκα ηνπ ζπλέξρεζζαη θαη ην άξζξν 12 ηνπ πληάγκαηνο, ην δηθαίσκα ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη. Σν άξζξν 29 ηνπ πληάγκαηνο θαηνρπξψλεη ηελ ειεπζεξία ίδξπζεο θνκκάησλ θαη ζπκκεηνρήο ζε απηά, εθφζνλ εμππεξεηείηαη ε εχξπζκε ιεηηνπξγία ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο. Δπίζεο, θαηνρπξψλεη ηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε ησλ θνκκάησλ απφ ην θξάηνο, θαζψο θαη ηνλ έιεγρν ηεο νηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο ησλ θνκκάησλ. Σέινο, απαγνξεχεηαη ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο ελ επξεία ελλνία, ε εθδήισζε ππέξ ή θαηά πνιηηηθνχ θφκκαηνο θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Σα πνιηηηθά θφκκαηα πξηλ δξαζηεξηνπνηεζνχλ θαηαζέηνπλ ηδξπηηθή δήισζε ζηνλ Δηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, ζηελ νπνία αλαθέξεηαη φηη ε ιεηηνπξγία ηνπ θφκκαηνο εμππεξεηεί ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο. ηνλ Δηζαγγειέα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ γλσζηνπνηνχληαη αθφκε ην φλνκα, ην έκβιεκα, ε έδξα ηνπ θφκκαηνο, θαζψο θαη ην θαηαζηαηηθφ ή ε ηδξπηηθή πξάμε ηνπ θφκκαηνο πνπ πξέπεη λα ππνγξάθεηαη απφ ηνπιάρηζηνλ 575 Σειεπηαία ελεκέξσζε

188 πνιίηεο κε δηθαίσκα ςήθνπ 576. Οη φξνη ηνπ θαηαζηαηηθνχ ή ηεο ηδξπηηθήο πξάμεο, είλαη απηνλφεην φηη δελ πξέπεη λα αληηζηξαηεχνληαη ην χληαγκα θαη ην λφκν. Σα πνιηηηθά θφκκαηα ιακβάλνπλ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε ηφζν γηα ηηο εθινγηθέο φζν θαη γηα ηηο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο ηνπο. ην λφκν πεξηγξάθνληαη δηεμνδηθά ε δηαδηθαζία ρξεκαηνδφηεζεο, νη δηθαηνχρνη απηήο, θαζψο θαη ε θαηαλνκή ησλ πφξσλ 577. Σν λνκηθφ πιαίζην πνπ ξπζκίδεη ηηο πξνεθινγηθέο εθζηξαηείεο ησλ θνκκάησλ ζπλαπαξηίδεηαη απφ ην ΠΓ 96/2007 «Κσδηθνπνίεζε ζε εληαίν θείκελν ησλ δηαηάμεσλ ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ εθινγή βνπιεπηψλ» θαη ηνλ λ. 3023/2002 πεξί «Υξεκαηνδφηεζεο ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ απφ ην θξάηνο, εζφδσλ θαη δαπαλψλ, πξνβνιήο, δεκνζηφηεηαο θαη ειέγρνπ ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςήθησλ βνπιεπηψλ», αλαθνξηθά κε ηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο θαη ηηο επξσεθινγέο, θαζψο θαη ηνλ λ. 3870/2010 πεξί «Δθινγηθψλ δαπαλψλ ζπλδπαζκψλ θαη ππνςεθίσλ θαη έιεγρν απηψλ, θαηά ηηο πεξηθεξεηαθέο θαη δεκνηηθέο εθινγέο», αλαθνξηθά κε ηηο πεξηθεξεηαθέο θαη δεκνηηθέο εθινγέο. Σα ελ ιφγσ λνκνζεηήκαηα ξπζκίδνπλ εθηελψο, κεηαμχ άιισλ, ηνπο ρψξνπο ππαίζξηαο πξνβνιήο πνιηηηθψλ κελπκάησλ, ηελ πξνβνιή πξνεθινγηθψλ κελπκάησλ ησλ θνκκάησλ κέζσ ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ, θαζψο θαη ηε δεκνζηνπνίεζε δεκνζθνπήζεσλ. Απφ ηα αλσηέξσ πξνθχπηεη φηη ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην πεξηιακβάλεη φιεο ηηο απαξαίηεηεο ξπζκίζεηο γηα ηελ απξφζθνπηε ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία πνιηηηθψλ θνκκάησλ ζηε ρψξα. Πόξνη (πξαθηηθή) Οη δηαζέζηκνη πόξνη επηηξέπνπλ ζηελ πξάμε ηνλ πγηή πνιηηηθό αληαγσληζκό κεηαμύ ησλ πνιηηηθώλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 Ζ ζπγθέληξσζε ειάρηζηνπ πνζνζηνχ ςήθσλ απφ έλα θφκκα, πξνθεηκέλνπ απηφ λα ιάβεη θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε, είλαη εχινγν πξναπαηηνχκελν, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη φηη ην ζπγθεθξηκέλν θφκκα εθπξνζσπεί ππαξθηφ ξεχκα ηεο θνηλσλίαο. Ωζηφζν, ε ελ ιφγσ πξαθηηθή εκπνδίδεη ελδερνκέλσο λέα θφκκαηα λα εθπξνζσπεζνχλ ζηε Βνπιή 578. ηνλ αληίπνδα, άιια θφκκαηα πξνβαίλνπλ ζπρλά ζε ζθαλδαιψδεηο δαπάλεο, ζπαηαιψληαο έηζη άινγα ηνπο πφξνπο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ Άξζξν 29 λ. 3023/ Άξζξα 1-4 λ. 3023/ Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

189 181 Δπηπιένλ, ν ζηαπξφο πξνηίκεζεο απνηειεί ζεκαληηθή πεγή δηαθζνξάο, δεδνκέλνπ φηη ν αληαγσληζκφο νδεγεί ζπρλά ηνπο ππνςεθίνπο ζε άλνκεο πξαθηηθέο θαη ζπλαιιαγέο «θάησ απφ ην ηξαπέδη». ηηο πεξηπηψζεηο απηέο, είλαη ακθίβνιν εάλ ην φπνην λνκηθφ πιαίζην είλαη ηθαλφ λα αλαπιεξψζεη ην έιιεηκκα παηδείαο θαη πνιηηηζκνχ 580. Σα νηθνλνκηθά ησλ δχν κεγαιπηέξσλ θνκκάησλ (ΠΑΟΚ θαη ΝΓ) είλαη ζε δεηλή θαηάζηαζε, φρη κφλνλ εμαηηίαο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, αιιά θαη εμαηηίαο ηνπ ππεξδαλεηζκνχ ηνπο απφ ηηο ηξάπεδεο. Ο δαλεηζκφο απαηηείηαη θπξίσο γηα λα είλαη ζε ζέζε ηα θφκκαηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο πξνεθινγηθέο δαπάλεο ηνπο. Ο ηξαπεδηθφο ππεξδαλεηζκφο ησλ κεγάισλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ νθείιεηαη ελ κέξεη θαη ζην γεγνλφο φηη ηα ελ ιφγσ θφκκαηα είλαη πην δχζθνιν λα εμαγνξαζζνχλ απφ ζπγθεθξηκέλα ζπκθέξνληα, ζε ζρέζε κε ηα κηθξά πνιηηηθά θφκκαηα 581. Διιείςεη αθίλεηεο πεξηνπζίαο ησλ θνκκάησλ, δίδνληαη σο εγγχεζε ζηηο ηξάπεδεο νη κειινληηθέο θξαηηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο 582.Σν απνηέιεζκα φισλ απηψλ είλαη φηη ηα θφκκαηα έρνπλ ήδε πξνβεί ζε απνιχζεηο πξνζσπηθνχ, πεξηζηνιή δαπαλψλ, θ.α. Παξφκνηα είλαη θαη ε θαηάζηαζε ηνπ ΤΡΗΕΑ. Αληίζεηα, ην ΚΚΔ θαη ην ΛΑΟ θαίλεηαη λα είλαη ζε θαιχηεξε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε 583. εκεηψλεηαη φηη ν λφκνο πεξί θξαηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο επλνεί ηα κηθξά θφκκαηα 584. Ζ πξναλαγγειζείζα θαηά 20% κείσζε ηεο θξαηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ θνκκάησλ, αλακέλεηαη λα επηβαξχλεη ηελ νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε 585. ε θεληξηθφ επίπεδν, ε ρξεκαηνδφηεζε πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηελ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε θαη ηηο νηθνλνκηθέο εμνξκήζεηο ησλ θνκκάησλ. ε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ηα έζνδα εληζρχνληαη θαη απφ ηηο δηάθνξεο θνηλσληθέο εθδειψζεηο πνπ δηνξγαλψλνπλ νη ηνπηθέο θνκκαηηθέο νξγαλψζεηο. Δπηπιένλ, ε ΝΓ γηα παξάδεηγκα, θάλεη πξνζπάζεηα λα απμήζεη ηνπο ίδηνπο πφξνπο ηεο κέζσ πψιεζεο πξντφλησλ πνπ θέξνπλ ην ινγφηππφ ηεο, θπθινθνξίαο θάξηαο-κέινπο, sms, θιπ Διιείςεη αθίλεηεο πεξηνπζίαο ησλ θνκκάησλ, δίδνληαη σο εγγύεζε ζηηο ηξάπεδεο νη κειινληηθέο θξαηηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο. Αλαθνξηθά κε ηηο δηαηάμεηο πεξί ίζεο πξφζβαζεο ζηνλ ηειενπηηθφ ρξφλν, ηνχηεο ζπρλά θαηαζηξαηεγνχληαη κε ηελ εκθάληζε ππνςεθίσλ ζε εθπνκπέο σο δήζελ θαιεζκέλσλ. Δπηπιένλ, δελ ππάξρεη ηζφηεηα κεηαμχ ησλ θνκκάησλ σο πξνο ηελ πξφζβαζή ηνπο ζηνλ ηειενπηηθφ ρξφλν. Σνχην νθείιεηαη ζηελ θνκκαηηθνπνίεζε ησλ ΜΜΔ, ήηνη ζηε δηαπινθή πνπ ζεκεηψλεηαη ιφγσ ηεο 580 Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Μαξθφπνπινο Γ., «ε θαηάζηαζε ΓΝΣ ηα νηθνλνκηθά ησλ θνκκάησλ!», «Σα ρξέε ησλ θνκκάησλ ζηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο», θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Μεηψλεη ηελ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε ησλ θνκκάησλ ν Γ. Ραγθνχζεο», θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

190 182 ζχκπησζεο πνιιαπιψλ ηδηνηήησλ ζηα πξφζσπα ησλ ηδηνθηεηψλ ΜΜΔ, θαζψο θαη ζηα πξφζσπα δεκνζηνγξάθσλ, θαηαζηάζεηο πνπ πξνθαινχλ ζπγθξνχζεηο ζπκθεξφλησλ. Δπίζεο, ηα ηειενπηηθά θαλάιηα, θαηά ηηο πξνεθινγηθέο πεξηφδνπο, απμάλνπλ ππέξκεηξα ηηο ρξεψζεηο πξνο ηα θφκκαηα, εθκεηαιιεπφκελα ηνλ πεξηνξηζκέλν ρξφλν ηεο πξνεθινγηθήο πεξηφδνπ 587. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηε κε αλάκημε αζέκηησλ εμσηεξηθώλ παξαγόλησλ ζηηο δξαζηεξηόηεηεο ησλ πνιηηηθώλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 Σν άξζξν 11 ηνπ πληάγκαηνο νξίδεη φηη ην δηθαίσκα ηνπ ζπλέξρεζζαη πξέπεη λα αζθείηαη ήζπρα θαη ρσξίο φπια, ελψ ε αζηπλνκία δχλαηαη λα παξίζηαηαη κφλν ζηηο δεκφζηεο ζπλαζξνίζεηο. Οη ηειεπηαίεο δχλαληαη λα απαγνξεχνληαη κε αηηηνινγεκέλε απφθαζε ηεο αζηπλνκίαο, εάλ πηζαλνινγείηαη ζνβαξφο θίλδπλνο γηα ηε δεκφζηα αζθάιεηα ή ζνβαξή δηαηάξαμε ηεο θνηλσληθννηθνλνκηθήο δσήο. Ζ ελ ιφγσ δηάηαμε εθαξκφδεηαη πνιχ πεξηνξηζκέλα. Σν άξζξν 12 ηνπ πληάγκαηνο νξίδεη κεηαμχ άιισλ φηη ηα ζσκαηεία θαη νη ελψζεηο πξνζψπσλ ελ γέλεη, δελ δχλαληαη λα δηαιπζνχλ γηα παξάβαζε ηνπ λφκνπ ή νπζηψδνπο δηάηαμεο ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπο, παξά κφλν κε δηθαζηηθή απφθαζε. Καηά ηα ινηπά, ηα πνιηηηθά θφκκαηα δελ επνπηεχνληαη απφ θάπνηνλ αξκφδην θνξέα. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Η δξάζε ησλ πνιηηηθώλ θνκκάησλ είλαη ζηελ πξάμε αλεπεξέαζηε από αζέκηηεο εμσηεξηθέο παξεκβάζεηο; Βαζκνιόγεζε: 25 ηελ Διιάδα δελ παξαηεξνχληαη θαηλφκελα θξαηηθήο αλάκημεο ζηα νηθνλνκηθά ησλ θνκκάησλ ή εθθνβηζκνχ εθπξνζψπσλ ηεο αληηπνιίηεπζεο απφ θξαηηθνχο παξάγνληεο 588. Ωζηφζν, παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν ε εθάζηνηε θπβέξλεζε λα κελ δέρεηαη πάληνηε λα ζπλνκηιήζεη κε ην ζχλνιν ησλ θνκκάησλ. Δλίνηε πξνζθαιεί ζε 587 θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

191 183 ζπλνκηιίεο θφκκαηα ηδενινγηθψο ζπγγελή ηεο, ηα νπνία ίζσο θαη λα κελ έρνπλ ιάβεη κέξνο ζε πξφζθαηεο εθινγηθέο αλακεηξήζεηο, αγλνψληαο θφκκαηα ηα νπνία έρνπλ αλακεηξεζεί ζε πξφζθαηεο εθινγηθέο αλακεηξήζεηο, ζεκεηψλνληαο ελδερνκέλσο θαη αμηφινγα πνζνζηά 589. Δπίζεο, ζηελ απηνδηνίθεζε είλαη ζπρλφ θαηλφκελν νη αηξεηνί άξρνληεο λα επλννχλ ηα θφκκαηα πνπ ηνπο έρνπλ ζηεξίμεη ζηηο εθινγέο 590. Σνχην δηεθάλε κε ηνλ πιένλ γιαθπξφ ηξφπν ζην πιαίζην ηνπ ζθαλδάινπ ηεο Siemens. πγθεθξηκέλα, ε εηαηξεία θέξεηαη λα έρεη ρξεκαηνδνηήζεη ηφζν ζπγθεθξηκέλν θφκκα εμνπζίαο 591 φζν θαη πξφζσπα πνπ αλήθνπλ ζε έηεξν θφκκα εμνπζίαο 592. Σα κηθξά θφκκαηα έρνπλ ελίνηε ζεηηθφηεξε ζπκβνιή ζηνπο δεκνθξαηηθνχο ζεζκνχο απ φηη ηα κεγαιχηεξα, δεδνκέλνπ φηη δελ πξνζδνθνχλ λα αλέιζνπλ άκεζα ζηελ εμνπζία θαη, σο εθ ηνχηνπ, ιέλε πεξηζζφηεξεο αιήζεηεο, απεμαξηεκέλα απφ ζπκθέξνληα 593, ρσξίο σζηφζν λα παξαγλσξίδεηαη φηη, ιφγσ ηεο αζθαινχο απφζηαζήο ηνπο απφ ην ελδερφκελν λα θπβεξλήζνπλ, ελδέρεηαη επίζεο θαη λα δξνπλ αλεχζπλα. Ωζηφζν, ζηηο πεξηπηψζεηο κηθξψλ πξνζσπνπαγψλ θνκκάησλ, δελ απνθιείνληαη θαηλφκελα επεξεαζκνχ απφ αζέκηηα ζπκθέξνληα, ελψ δελ απνθιείνληαη εμαξηήζεηο θαη απφ ζεζκηθνχο θνξείο, φπσο ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο, θιπ Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σί πξνβιέπεη ην ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην ζρεηηθά κε ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθώλ ησλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 Αλαθνξηθά κε ηα θφκκαηα πνπ εθπξνζσπνχληαη ζηε Βνπιή 595, ηα έζνδα θαη νη δαπάλεο ηνπο δηαθηλνχληαη κέζσ ινγαξηαζκψλ πνπ ηεξνχληαη ζε ηξάπεδεο εγθαηεζηεκέλεο ζηελ Διιάδα, ζε πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 80% ηνπ εηήζηνπ χςνπο ηνπο. Οη ινγαξηαζκνί απηνί γλσζηνπνηνχληαη εληφο πέληε εκεξψλ απφ ην άλνηγκά ηνπο, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ ηεο Βνπιήο. Σα εθινγηθά έζνδα θαη νη εθινγηθέο δαπάλεο δηαθηλνχληαη, νκνίσο, κέζσ ρσξηζηψλ ηξαπεδηθψλ 589 Βι. ελδεηθηηθά: «Γηψξγν, άζε έλα παξάζπξν αλνηρηφ», θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Σα καχξα ηακεία ηνπ ΠΑΟΚ», Σδηνβάξαο Γ., «Οη εληηκφηαηνη θίινη ηνπ Μηράιε Υξηζηνθνξάθνπ», Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ν. 3023/2002.

192 184 ινγαξηαζκψλ, θαηά ην ίδην πνζνζηφ, κε αληίζηνηρε ππνρξέσζε γλσζηνπνίεζεο. Καηάζεζε ζηνπο αλσηέξσ ινγαξηαζκνχο επηηξέπεηαη κφλνλ επψλπκα, κε επζχλε ηεο ηξάπεδαο σο πξνο ηε δηαπίζησζε ησλ ζηνηρείσλ ηαπηφηεηαο ηνπ θαηαζέηε. Σα έζνδα θαη νη δαπάλεο ησλ ππνςήθησλ βνπιεπηψλ δηαθηλνχληαη κέζσ ινγαξηαζκψλ ζε ηξάπεδεο εγθαηεζηεκέλεο ζηελ Διιάδα, ζε πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 60% ηνπ ζπλνιηθνχ χςνπο ηνπο. Οη ινγαξηαζκνί απηνί γλσζηνπνηνχληαη εληφο πέληε εκεξψλ απφ ην άλνηγκά ηνπο, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ ηεο Βνπιήο. Καηάζεζε ζηνπο αλσηέξσ ινγαξηαζκνχο επηηξέπεηαη κφλνλ εθφζνλ ππάξμεη πξνεγνχκελε ζπλαίλεζε ηνπ ππνςήθηνπ βνπιεπηή, θαη γίλεηαη επψλπκα, κε επζχλε ηεο ηξάπεδαο σο πξνο ηε δηαπίζησζε ησλ ζηνηρείσλ ηαπηφηεηαο ηνπ θαηαζέηε. Απαγνξεχεηαη ε ρξεκαηνδφηεζε θαη θάζε είδνπο παξνρέο πξνο ηα θφκκαηα θαη ηνπο ππνςήθηνπο βνπιεπηέο απφ: α) Φπζηθά πξφζσπα πνπ δελ έρνπλ ηελ ειιεληθή ηζαγέλεηα. β) Ννκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ ή ηδησηηθνχ δηθαίνπ. γ) Οξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θάζε βαζκνχ. δ) Φπζηθά πξφζσπα, ηα νπνία είλαη ηδηνθηήηεο ή εθδφηεο εκεξήζησλ ή πεξηνδηθψλ εληχπσλ παλειιήληαο ή ηνπηθήο θπθινθνξίαο ή είλαη ηδηνθηήηεο ξαδηνθσληθψλ ή ηειενπηηθψλ, ελ γέλεη, ζηαζκψλ. Απφ ηελ απαγφξεπζε απηή εμαηξνχληαη νη ρξεκαηνδνηήζεηο πξνο ηα πνιηηηθά θφκκαηα, εθφζνλ πξνέξρνληαη, απνθιεηζηηθψο, απφ επηρεηξήζεηο θαη θάζε είδνπο λνκηθά πξφζσπα ηδησηηθνχ δηθαίνπ, νη κεηνρέο ή ζπκκεηνρέο ησλ νπνίσλ είλαη ππνρξεσηηθψο νλνκαζηηθέο θαη αλήθνπλ, απνδεδεηγκέλα, ζην ζχλνιφ ηνπο, ζε πνιηηηθφ θφκκα ή, γηα ινγαξηαζκφ ηνπ θφκκαηνο, ζηνλ επηθεθαιήο ηνπ ή ζε άιια θπζηθά πξφζσπα εληεηαικέλα, πξνο ηνχην, απφ ην αξκφδην φξγαλν ηνπ θφκκαηνο. Ζ ρξεκαηνδφηεζε θνκκάησλ ή ζπλαζπηζκψλ απφ ην ίδην πξφζσπν, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ίδηνπ έηνπο, δελ επηηξέπεηαη λα ππεξβαίλεη ην πνζφ ησλ δεθαπέληε ρηιηάδσλ επξψ ( ). Ζ ρξεκαηνδφηεζε ππνςήθησλ βνπιεπηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνεθινγηθήο πεξηφδνπ, απφ ην ίδην πξφζσπν, δελ επηηξέπεηαη λα ππεξβαίλεη ην πνζφ ησλ ηξηψλ ρηιηάδσλ επξψ ( 3.000). Σν αλψηαην χςνο ησλ εθινγηθψλ δαπαλψλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ζπλαζπηζκψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε γεληθέο βνπιεπηηθέο εθινγέο ή ζε εθινγέο γηα ηελ αλάδεημε αληηπξνζψπσλ ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ζπλππνινγίδνληαο θαη ηελ αμία ησλ απνηηκψκελσλ παξνρψλ θαη δηεπθνιχλζεσλ, δελ επηηξέπεηαη λα ππεξβαίλεη ζε πνζφ ην 20% ηεο ηειεπηαίαο θάζε θνξά θαηαβιεζείζαο ζε φια ηα θφκκαηα ηαθηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο. Σν αλψηαην επηηξεπφκελν φξην εθινγηθψλ δαπαλψλ γηα θάζε ππνςήθην βνπιεπηή ζηηο εθινγέο, ζπλππνινγίδνληαο θαη ηελ αμία ησλ απνηηκψκελσλ παξνρψλ θαη δηεπθνιχλζεσλ, θαζνξίδεηαη κε βάζε ηνλ αξηζκφ ησλ εδξψλ ηεο εθινγηθήο πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία ζέηεη ππνςεθηφηεηα. Σν αλψηαην επηηξεπφκελν φξην εθινγηθψλ δαπαλψλ γηα θάζε ππνςήθην βνπιεπηή επηθξαηείαο ή επξσβνπιεπηή, ζηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο ή ζηηο εθινγέο γηα ηελ αλάδεημε Διιήλσλ αληηπξνζψπσλ ζην Δπξσπατθφ

193 185 Κνηλνβνχιην, θαζνξίδεηαη ζην χςνο πνπ ηζρχεη θάζε θνξά γηα ηνπο ππνςήθηνπο βνπιεπηέο ηεο Α Δθινγηθήο Πεξηθέξεηαο Αζελψλ. Σν αλψηαην επηηξεπφκελν φξην εθινγηθψλ δαπαλψλ γηα θαηαρσξήζεηο δηαθεκηζηηθψλ κελπκάησλ ζηνλ ηχπν γηα θάζε ππνςήθην βνπιεπηή, θαζνξίδεηαη ζην 20% ηνπ αλψηαηνπ επηηξεπφκελνπ χςνπο εθινγηθψλ δαπαλψλ. Ζ δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ αλήθεη ζηα φξγαλα πνπ πξνβιέπνληαη απφ ην θαηαζηαηηθφ ηνπ θφκκαηνο. Σα φξγαλα απηά θαη ηα κέιε ηνπο γλσζηνπνηνχληαη ζηνλ πξφεδξν ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ ηεο Βνπιήο έσο ηηο 31 Ηαλνπαξίνπ θάζε έηνπο. Οπνηαδήπνηε κεηαβνιή θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο γλσζηνπνηείηαη ακέζσο ζηνλ πξφεδξν ηεο Δπηηξνπήο. Οη ππνςήθηνη βνπιεπηέο είλαη νη ίδηνη ππεχζπλνη γηα ηε δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπο. Σα πνιηηηθά θφκκαηα θαη νη ζπλαζπηζκνί θνκκάησλ πνπ ιακβάλνπλ θξαηηθή, ηαθηηθή ή εθινγηθή ρξεκαηνδφηεζε, ηεξνχλ ζηελ έδξα ηνπο εηδηθφ βηβιίν, ζην νπνίν θαηαρσξνχληαη ππνρξεσηηθά, θαηά θαηεγνξίεο θαη μερσξηζηά γηα θάζε έηνο, φια ηα έζνδα θαη νη δαπάλεο ηνπο. Δπίζεο θαηαρσξνχληαη ρσξηζηά ηα πνζά πνπ ζπγθέληξσζε θάζε θφκκα θαηά ηνλ εθινγηθφ αγψλα, θαζψο θαη νη εθινγηθέο δαπάλεο. ην βηβιίν πνπ ηεξείηαη απφ ζπλαζπηζκφ, θαηαρσξνχληαη θαη ηα έζνδα θαη νη δαπάλεο ησλ θνκκάησλ πνπ ηνλ ζπγθξνηνχλ. Σν βηβιίν εζφδσλ-δαπαλψλ ζεσξεί, ην πξψην δεθαήκεξν ηνπ Ηαλνπαξίνπ θάζε έηνπο, ν πξφεδξνο ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ. ην βηβιίν θαηαρσξνχληαη ην νλνκαηεπψλπκν θαη παηξψλπκν φζσλ εηζθέξνπλ, είηε κε απεπζείαο θαηαβνιή είηε κέζσ ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ ζην θφκκα ή ζην ζπλαζπηζκφ θνκκάησλ, εηεζίσο, ζπλνιηθφ πνζφ κεγαιχηεξν απφ εμαθφζηα επξψ ( 600), θαζψο θαη ηα ζηνηρεία ησλ πξνζψπσλ εθείλσλ, πξνο ηα νπνία θαηαβάιιεηαη νπνηνδήπνηε πνζφ απφ ην θφκκα ή ηνλ ζπλαζπηζκφ, αλεμαξηήησο ηνπ είδνπο ηεο δαπάλεο. Γηα θάζε έζνδν θαη δαπάλε κλεκνλεχνληαη ηα αληίζηνηρα παξαζηαηηθά. Γηα θάζε πνζφ κεγαιχηεξν ησλ εμαθνζίσλ επξψ ( 600), ην νπνίν εηζπξάηηεηαη απφ ηα πνιηηηθά θφκκαηα θαη ζπλαζπηζκνχο, κε εμαίξεζε ηελ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε, εθδίδεηαη ππνρξεσηηθά απφδεημε είζπξαμεο, εθφζνλ απηή δελ δηελεξγήζεθε κέζσ ησλ πξναλαθεξζέλησλ ινγαξηαζκψλ. Σα ζηειέρε ησλ απνδείμεσλ είζπξαμεο θαη ησλ θνππνληψλ, είλαη αξηζκεκέλα θαη ζεσξνχληαη απφ ηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ ηεο Βνπιήο. Σα πνιηηηθά θφκκαηα θαη νη ζπλαζπηζκνί θνκκάησλ πνπ ιακβάλνπλ θξαηηθή ηαθηηθή ρξεκαηνδφηεζε, δεκνζηεχνπλ θαη έηνο, ηζνινγηζκφ εζφδσλ θαη δαπαλψλ. Ο ηζνινγηζκφο δεκνζηεχεηαη ην πξψην δίκελν θάζε έηνπο ζε δχν ηνπιάρηζηνλ θαζεκεξηλέο εθεκεξίδεο ηεο Αζήλαο. Σα πνιηηηθά θφκκαηα θαη νη ζπλαζπηζκνί πνπ ιακβάλνπλ θξαηηθή εθινγηθή ρξεκαηνδφηεζε, ζπληάζζνπλ θαη δεκνζηεχνπλ, εληφο δπν κελψλ κεηά ηε δηελέξγεηα ησλ εθινγψλ ή ησλ εθινγψλ γηα ηελ αλάδεημε Διιήλσλ αληηπξνζψπσλ ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, εηδηθή έθζεζε εθινγηθψλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ, ζηελ νπνία θαηαρσξίδνληαη, κε αλαθνξά ηνπ αληίζηνηρνπ παξαζηαηηθνχ, ηα πνζά πνπ ζπγθέληξσζε ην θφκκα ή ν ζπλαζπηζκφο θαηά ηνλ εθινγηθφ αγψλα, θαζψο θαη νη ινηπέο εθινγηθέο δαπάλεο. Ζ εηδηθή έθζεζε εθινγηθψλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ δεκνζηεχεηαη, εληφο ηεο παξαπάλσ πξνζεζκίαο, ζην νηθείν ηεχρνο ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο. Σα ζηνηρεία πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ αλσηέξσ εηδηθή έθζεζε, θαζψο θαη θάζε αλαγθαία ιεπηνκέξεηα, ξπζκίδνληαη κε θνηλή απφθαζε ησλ Τπνπξγψλ Δζσηεξηθψλ θαη Οηθνλνκηθψλ, ε νπνία δεκνζηεχεηαη ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο.

194 186 Αληίγξαθν ηνπ ηζνινγηζκνχ θαη ηεο εηδηθήο έθζεζεο εθινγηθψλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ, θαζψο θαη ηα θχιια ησλ εθεκεξίδσλ θαη ηνπ νηθείνπ ηεχρνπο ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο, ζηα νπνία δεκνζηεχζεθαλ αληίζηνηρα, απνζηέιινληαη απφ ηα Κφκκαηα, εληφο 15 εκεξψλ απφ ηε δεκνζίεπζε, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ, θαζψο θαη ζηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ. Σα θφκκαηα θαη νη ζπλαζπηζκνί πνπ ζπκκεηείραλ, απηνηειψο ή ζε ζπλαζπηζκφ, ζε γεληθέο ή αλαπιεξσκαηηθέο εθινγέο ή εθινγέο γηα ηελ αλάδεημε ησλ Διιήλσλ αληηπξνζψπσλ ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, θαη ηα νπνία δελ δηθαηνχληαη θξαηηθή, ηαθηηθή ή εθινγηθή ρξεκαηνδφηεζε, ππνρξενχληαη λα δεκνζηεχνπλ εηδηθή έθζεζε εθινγηθψλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ ζην νηθείν ηεχρνο ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο, εληφο δπν κελψλ απφ ηε δηελέξγεηα ησλ εθινγψλ. Αληίγξαθν ηεο θαηάζηαζεο ησλ εθινγηθψλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ, θαζψο θαη ηα θχιια ηνπ νηθείνπ ηεχρνπο ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο, ζηα νπνία δεκνζηεχζεθε, απνζηέιινληαη ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ εληφο 15 εκεξψλ απφ ηε δεκνζίεπζε. Οη βνπιεπηέο πνπ εμειέγεζαλ ζηηο γεληθέο ή αλαπιεξσκαηηθέο βνπιεπηηθέο εθινγέο, ππνρξενχληαη λα θαηαξηίζνπλ κία αλαιπηηθή θαηάζηαζε, ζηελ νπνία λα πεξηέρνληαη, αλά θαηεγνξίεο, ηα εθινγηθά ηνπο έζνδα θαη νη εθινγηθέο ηνπο δαπάλεο θαη λα κλεκνλεχνληαη ηα αληίζηνηρα παξαζηαηηθά, θαζψο θαη κία ζπλνπηηθή θαηάζηαζε ησλ εθινγηθψλ ηνπο εζφδσλ θαη δαπαλψλ. Σελ ίδηα ππνρξέσζε ππέρνπλ νη αλαπιεξσκαηηθνί ησλ ζπλδπαζκψλ ησλ θνκκάησλ ή ησλ ζπλαζπηζκψλ θνκκάησλ, νη νπνίνη εμειέγεζαλ βνπιεπηέο. Ζ αλαιπηηθή θαηάζηαζε ησλ εθινγηθψλ εζφδσλ-δαπαλψλ θαη ηα παξαζηαηηθά ηνπο, ππνβάιινληαη εληφο 40 εκεξψλ απφ ηε δηεμαγσγή ηεο ςεθνθνξίαο, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ. ηελ αλαιπηηθή θαηάζηαζε αλαγξάθνληαη θαη ηα νλφκαηα φζσλ θαηέβαιαλ πνζά κεγαιχηεξα απφ 150 επξψ ζηνλ ππνςήθην βνπιεπηή γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ εθινγηθνχ ηνπ αγψλα. Σα έζνδα θαη νη δαπάλεο ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη δεκνηηθψλ ζπλδπαζκψλ 596 δηαθηλνχληαη, κέζσ εηδηθψλ ινγαξηαζκψλ πνπ ηεξνχληαη ζε ηξάπεδεο εγθαηεζηεκέλεο ζηελ Διιάδα. Ζ δηαθίλεζε ησλ εζφδσλ αθνξά ζην ζχλνιν ησλ αληίζηνηρσλ πνζψλ, ησλ δε δαπαλψλ αθνξά ζην 95% απηψλ. Ο ζρεηηθφο ινγαξηαζκφο ηεξείηαη ζην φλνκα ηνπ ππνςήθηνπ πεξηθεξεηάξρε ή δεκάξρνπ ή ηνπ νξηδφκελνπ δηαρεηξηζηή. Καηάζεζε ζηνπο αλσηέξσ ινγαξηαζκνχο επηηξέπεηαη εθφζνλ ππάξμεη ξεηή ζπλαίλεζε ησλ πξνζψπσλ ζην φλνκα ησλ νπνίσλ ηεξνχληαη. Οη θαηαζέζεηο πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ, κε επζχλε ηεο ηξάπεδαο, ην νλνκαηεπψλπκν, ην παηξψλπκν, ηε δηεχζπλζε θαηνηθίαο, ηνλ Αξηζκφ Γειηίνπ Σαπηφηεηνο (Α.Γ.Σ.) ή ηνλ αξηζκφ δηαβαηεξίνπ, θαη ηνλ Αξηζκφ Φνξνινγηθνχ Μεηξψνπ (Α.Φ.Μ.) ηνπ θαηαζέηε. Σν χςνο ηνπ ινγαξηαζκνχ δελ δχλαηαη λα ππεξβεί ην επηηξεπφκελν αλψηαην φξην εθινγηθψλ δαπαλψλ ησλ ζπλδπαζκψλ. Ωο πξνεθινγηθή πεξίνδνο λνείηαη ην ηεηξάκελν ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ πξνεγείηαη ηεο εκεξνκελίαο δηεμαγσγήο ησλ εθινγψλ. Σα έζνδα θαη νη δαπάλεο ησλ ππνςεθίσλ δεκνηηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ ζπκβνχισλ, δηαθηλνχληαη κέζσ εηδηθψλ ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ. ε θάζε 596 Ν. 3870/2010.

195 187 πεξίπησζε, ε ζπλνιηθή είζπξαμε δελ δχλαηαη λα ππεξβαίλεη ην 1/5 ηνπ αλψηαηνπ επηηξεπηνχ νξίνπ εθινγηθψλ δαπαλψλ γηα ηνπο ππνςεθίνπο. Απαγνξεχνληαη ε ρξεκαηνδφηεζε θαη ε ιήςε θάζε είδνπο παξνρψλ πξνο ηνπο πεξηθεξεηαθνχο θαη δεκνηηθνχο ζπλδπαζκνχο, θαζψο θαη πξνο ηνπο ππνςήθηνπο αληηπεξηθεξεηάξρεο, πεξηθεξεηαθνχο θαη δεκνηηθνχο ζπκβνχινπο απφ: α) Φπζηθά πξφζσπα, ηα νπνία είλαη νθεηιέηεο ησλ νηθείσλ λνκαξρηαθψλ απηνδηνηθήζεσλ ή δήκσλ, γηα πνζφ αλψηεξν ησλ επξψ. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ, νη αλσηέξσ νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ππνρξενχληαη λα παξαδψζνπλ ζηνπο επηθεθαιήο ησλ αληίζηνηρσλ ζπλδπαζκψλ, θαηαζηάζεηο νθεηιεηψλ γηα πνζά αλψηεξα ησλ επξψ. Ζ παξάδνζε ησλ θαηαζηάζεσλ γίλεηαη εληφο 10 εκεξψλ, αθφηνπ ππνβιεζεί ην ζρεηηθφ αίηεκα. β) Φπζηθά πξφζσπα, ηα νπνία είλαη ηδηνθηήηεο ή εθδφηεο εκεξήζησλ ή πεξηνδηθψλ εληχπσλ παλειιήληαο ή ηνπηθήο θπθινθνξίαο ή είλαη ηδηνθηήηεο ξαδηνθσληθψλ ή ηειενπηηθψλ, ελ γέλεη, ζηαζκψλ ή ηδηνθηήηεο δηαδηθηπαθψλ θαη ηειεπηθνηλσληαθψλ θνξέσλ, θαζψο θαη απφ ζπδχγνπο θαη θαηηφληεο απηψλ. γ) Φπζηθά πξφζσπα πνπ είλαη ππάιιεινη ησλ νηθείσλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (Ο.Σ.Α.) ή ησλ αληίζηνηρσλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ δηθαίνπ απηψλ. Γελ είλαη δπλαηή ε ιήςε ηξαπεδηθψλ δαλείσλ κε ζθνπφ ηε ρξεκαηνδφηεζε ζπλδπαζκψλ θαη ππνςεθίσλ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ζπλδπαζκψλ απφ ην ίδην πξφζσπν θαηά ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν, δελ επηηξέπεηαη λα ππεξβαίλεη ην πνζφ ησλ επξψ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ππνςήθησλ αληηπεξηθεξεηαξρψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ θαη δεκνηηθψλ ζπκβνχισλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνεθινγηθήο πεξηφδνπ, απφ ην ίδην πξφζσπν, δελ επηηξέπεηαη λα ππεξβαίλεη ην πνζφ ησλ 500 επξψ. Σν αλψηαην φξην επηηξεπφκελσλ εθινγηθψλ δαπαλψλ, ην νπνίν πξνθχπηεη κε βάζε ηνπο ππνινγηζκνχο πνπ πξνβιέπνληαη ζην λφκν, πξνζδηνξίδεηαη γηα θάζε εθινγηθή πεξηθέξεηα δήκνπ θαη πεξηθέξεηαο, κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ, Απνθέληξσζεο θαη Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο, ε νπνία εθδίδεηαη κέζα ζε πέληε εκέξεο απφ ηελ έλαξμε ηεο πξνεθινγηθήο πεξηφδνπ θαη δεκνζηεχεηαη ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. Ζ δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ζπλδπαζκψλ γίλεηαη απφ ζπγθεθξηκέλν πξφζσπν, ην νπνίν νξίδεηαη απφ ηνλ επηθεθαιήο ηνπ ζπλδπαζκνχ θαη γλσζηνπνηείηαη ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ. ε Ο.Σ.Α. κε πιεζπζκφ πάλσ απφ θαηνίθνπο, ν επηθεθαιήο θάζε ζπλδπαζκνχ ππνρξενχηαη λα νξίζεη ζπγθεθξηκέλν θπζηθφ πξφζσπν σο δηαρεηξηζηή ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ ζπλδπαζκνχ θαη λα γλσζηνπνηήζεη ηελ ηαπηφηεηα ηνπ ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ. ε Ο.Σ.Α. κε πιεζπζκφ κέρξη θαηνίθνπο, ν νξηζκφο δηαρεηξηζηή είλαη πξναηξεηηθφο θαη ν επηθεθαιήο ηνπ ζπλδπαζκνχ, εθφζνλ δελ νξίζεη δηαρεηξηζηή, είλαη πξνζσπηθά ππεχζπλνο γηα ηε δηαρείξηζε. Οη ππνςήθηνη είλαη νη ίδηνη ππεχζπλνη γηα ηε δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπο. ηνπο ζπλδπαζκνχο ρνξεγείηαη εηδηθφο απηνηειήο Α.Φ.Μ. ζην φλνκα ηνπ ζπλδπαζκνχ θαη ηζρχεη γηα φιε ηε δηάξθεηα ηεο πεξηθεξεηαθήο θαη δεκνηηθήο πεξηφδνπ. Γηα ηε ρνξήγεζε ηνπ Α.Φ.Μ. ππνβάιιεηαη ζηελ νηθεία Γ.Ο.Τ. γξαπηή δήισζε, ζηελ νπνία αλαγξάθεηαη ε επσλπκία ηνπ ζπλδπαζκνχ θαη ην φλνκα ηνπ επηθεθαιήο ηνπ.

196 188 Οη αλσηέξσ δηαηάμεηο δελ δηαζθαιίδνπλ, κεηαμύ άιισλ, ηελ πξόζβαζε ησλ πνιηηώλ ζην ζύλνιν ησλ σο άλσ πιεξνθνξηώλ, δεδνκέλνπ όηη δελ πξνβιέπεηαη δεκνζηνπνίεζε ηνπ ζπλόινπ ησλ πιεξνθνξηώλ ζην δηαδίθηπν. Οη ζπλδπαζκνί ηεξνχλ εηδηθφ βηβιίν, ζην νπνίν θαηαρσξνχληαη ππνρξεσηηθψο φια ηα έζνδα θαη νη δαπάλεο ηνπο θαηά ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν. Αληίγξαθν ηνπ αλσηέξσ βηβιίνπ θαηαηίζεηαη κέζα ζε 30 εκέξεο, απφ ηελ εκέξα αλαθήξπμεο ησλ επηηπρφλησλ ζπλδπαζκψλ, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ. Γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο δηαθάλεηαο ησλ εζφδσλ θαη ησλ δαπαλψλ ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ γηα ηηο δεκνηηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο εθινγέο, θαζψο θαη ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςήθησλ δεκνηηθψλ ζπκβνχισλ γηα ηηο εθινγέο ζε δήκνπο κε πιεζπζκφ κεγαιχηεξν ησλ θαηνίθσλ, εγθαζίζηαηαη θαη ιεηηνπξγεί, κε επζχλε ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, θεληξηθή βάζε δεδνκέλσλ γηα ηνλ αλσηέξσ ζθνπφ. Ζ ελεκέξσζε ηεο θεληξηθήο βάζεο δεδνκέλσλ γίλεηαη ηφζν γηα ηνπο ζπλδπαζκνχο φζν θαη γηα ηνπο ππνςεθίνπο ηνπο. Σα σο άλσ δεκνζηνπνηνχκελα ζηνηρεία αλαξηψληαη επίζεο, κε θξνληίδα ησλ ζπλδπαζκψλ, ζηηο ηζηνζειίδεο ησλ νηθείσλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Οη επηθεθαιήο ππνςήθηνη πεξηθεξεηάξρεο θαη δήκαξρνη γηα ηνπο αληίζηνηρνπο ζπλδπαζκνχο, θαζψο θαη νη αληηπεξηθεξεηάξρεο, πεξηθεξεηαθνί θαη δεκνηηθνί ζχκβνπινη, νη νπνίνη εμειέγεζαλ, ππνρξενχληαη λα θαηαξηίζνπλ αλαιπηηθή θαηάζηαζε, ζηελ νπνία λα πεξηέρνληαη, αλά θαηεγνξίεο, ηα εθινγηθά ηνπο έζνδα, κε επψλπκε αλαθνξά φζσλ θαηέβαιαλ νπνηνδήπνηε πνζφ, θαζψο θαη νη εθινγηθέο ηνπο δαπάλεο. ηελ ίδηα θαηάζηαζε κλεκνλεχνληαη ηα αληίζηνηρα παξαζηαηηθά. πληάζζεηαη επίζεο θαη ζπγθεληξσηηθή θαηάζηαζε ησλ εθινγηθψλ ηνπο εζφδσλ θαη δαπαλψλ. Σελ ίδηα ππνρξέσζε ππέρνπλ νη πξψηνη πέληε αλαπιεξσκαηηθνί ησλ αληίζηνηρσλ ζπλδπαζκψλ. πλδπαζκνί θαη ππνςήθηνη πνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζηηο πξνεγνχκελεο πεξηπηψζεηο θαη εηο βάξνο ησλ νπνίσλ έρεη ππνβιεζεί έγγξαθε θαη επψλπκε θαηαγγειία ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ γηα ππέξβαζε ηνπ αλψηαηνπ νξίνπ εθινγηθψλ δαπαλψλ, ππνρξενχληαη λα ππνβάινπλ ηελ ελ ιφγσ αλαιπηηθή θαηάζηαζε. Ζ αλαιπηηθή θαηάζηαζε ησλ εθινγηθψλ εζφδσλ, δαπαλψλ θαη ηα παξαζηαηηθά ηνπο, γηα ηνπο ελ γέλεη ππφρξενπο, ππνβάιινληαη εληφο 30 εκεξψλ απφ ηελ αλαθήξπμε ησλ επηηπρφλησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςεθίσλ, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ. Οη θπξψζεηο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηα θφκκαηα, ηνπο ζπλαζπηζκνχο θνκκάησλ, ηνπο ζπλδπαζκνχο θαη ηνπο ππνςήθηνπο γηα παξαβάζεηο ηεο αλσηέξσ λνκνζεζίαο πνηθίιινπλ, απφ δηνηθεηηθά πξφζηηκα θαη πνηληθέο θπξψζεηο, έσο έθπησζε απφ ην αληίζηνηρν αμίσκα ζην νπνίν εμειέγεζαλ. Σν αλσηέξσ λνκηθφ πιαίζην δελ επαξθεί γηα ηελ επίηεπμε ζπλνιηθήο θαη νπζηαζηηθήο δηαθάλεηαο 597. Δμφρσο πξνβιεκαηηθά είλαη ηα αθφινπζα ζεκεία ηνπ λφκνπ: - Οη αλσηέξσ δηαηάμεηο δελ δηαζθαιίδνπλ, κεηαμχ άιισλ, ηελ πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ ζην ζχλνιν ησλ σο άλσ πιεξνθνξηψλ, δεδνκέλνπ φηη δελ πξνβιέπεηαη δεκνζηνπνίεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ πιεξνθνξηψλ ζην δηαδίθηπν. 597 Βι. ελδεηθηηθά: Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Γηαθάλεηα ζηε δηαρείξηζε ηνπ πνιηηηθνχ ρξήκαηνο πξνηάζεηο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδαο γηα ην πνιηηηθφ ρξήκα, 2010.

197 189 - Τπνθξηηηθέο δηαηάμεηο απνηεινχλ ην φξην δαπαλψλ γηα ηα θφκκαηα θαη ηνπο ππνςεθίνπο, ε απαγφξεπζε ρξεκαηνδφηεζεο απφ λνκηθά πξφζσπα, θαζψο θαη ν πεξηνξηζκφο ζην χςνο ηεο εηζθνξάο πνπ επηηξέπεηαη λα θαηαβάιιεη θάζε θπζηθφ πξφζσπν, δεδνκέλνπ φηη δελ πξνβιέπεηαη φξην ζηελ πεξηνδηθφηεηα ηεο εηζθνξάο Ζ δηάζεζε θνππνληψλ απνηειεί έλα απφ ηα θχξηα κέζα θαηαζηξαηήγεζεο ησλ πεξηνξηζκψλ ρξεκαηνδφηεζεο αλά πξφζσπν, δεδνκέλνπ φηη δελ επηηπγράλεηαη ν ζθνπφο ησλ θείκελσλ δηαηάμεσλ πεξί ηαπηνπνίεζεο ησλ ρνξεγψλ ησλ θνκκάησλ θαη ηνπ αλψηαηνπ νξίνπ εηζθνξψλ. - Παξάζπξν ζηελ παξαλνκία αθήλνπλ νη δηαηάμεηο 599 πεξί ηεο δπλαηφηεηαο ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ βνπιεπηψλ λα δηαθηλνχλ αθαλψο πνζά έσο 20% θαη 40% αληηζηνίρσο, ηνπ ζπλνιηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπο. - Γελ πξνζδηνξίδεηαη ξεηά ν ηξφπνο απνηίκεζεο κε ρξεκαηηθψλ παξνρψλ. - Σελ αθαλή δηαθίλεζε θεθαιαίσλ δηεπθνιχλεη θαη ε κε ππνρξέσζε ρξήζεο ελφο θαη κνλαδηθνχ ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ απφ ηα θφκκαηα θαη ηνπο ππνςεθίνπο. - Γελ πξνβιέπεηαη πεξηνξηζκφο ζε ζρέζε κε ηηο δαπάλεο ησλ θέληξσλ εξεπλψλ θαη κειεηψλ ησλ θνκκάησλ. Γελ πξνβιέπεηαη πεξηνξηζκόο ζε ζρέζε κε ηηο δαπάλεο ησλ θέληξσλ εξεπλώλ θαη κειεηώλ ησλ θνκκάησλ. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Γύλαληαη νη πνιίηεο λα ιάβνπλ ζηελ πξάμε επαξθή ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηα νηθνλνκηθά ησλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 0 Σα πνιηηηθά θφκκαηα πξνβαίλνπλ ζηηο δεκνζηεχζεηο πνπ πξνβιέπεη ην αλσηέξσ πνιηηηθφ πιαίζην 600. Απφ ηνπο δεκνζηεπφκελνπο ηζνινγηζκνχο ησλ θνκκάησλ, πξνθχπηεη φηη ηα ηειεπηαία εμαξηψληαη ζε ειάρηζην ή κεδεληθφ βαζκφ απφ ηελ ηδησηηθή ρξεκαηνδφηεζε 601. Σνχην δηαςεχδεηαη φκσο, απφ ηα πξφζθαηα ζθάλδαια πνπ είδαλ ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο, αλαθνξηθά κε καχξν πνιηηηθφ ρξήκα 602. Ωο εθ ηνχηνπ, 598 Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξα 5 θαη 6 λ. 3023/ θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σν Βήκα, Βι. ελδεηθηηθά: «Σα καχξα ηακεία ηνπ ΠΑΟΚ», Σδηνβάξαο Γ., «ΟΗ εληηκφηαηνη θίινη ηνπ Μηράιε Υξηζηνθνξάθνπ», =335740,

198 190 Δίλαη ζθαλδαιώδεο ην γεγνλόο όηη ππάξρνπλ θόκκαηα ρξεκαηνδνηνύ-κελα από ηνλ θξαηηθό πξνϋπνινγηζκό, ηα νπνία αξλνύληαη πξνθιεηηθά λα δερζνύλ εθηελή έιεγρν ησλ νηθνλνκηθώλ ηνπο. απνδεηθλχεηαη φηη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίνλ εθαξκφδεηαη ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην είλαη θνξκαιηζηηθφο, ελψ θαη ην ίδην ην πιαίζην δελ επαξθεί γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο δηαθάλεηαο ζηα νηθνλνκηθά ησλ θνκκάησλ. Δίλαη θνηλφ κπζηηθφ φηη ε ρξεκαηνδφηεζε κέζσ θνππνληψλ θαη ε δπλαηφηεηα είζπξαμεο πνζψλ εμσηξαπεδηθψο, κε ππνρξέσζε έθδνζεο απφδεημεο κφλν γηα πνζά πνπ ππεξβαίλνπλ ηα 600, απνηεινχλ ηνπο θχξηνπο ηξφπνπο λφκηκεο εηζξνήο καχξνπ πνιηηηθνχ ρξήκαηνο ζηα θνκκαηηθά ηακεία 603. Ο θνκκαηηθφο αληαγσληζκφο πάληνηε ζα νδεγεί ηα θφκκαηα ζε αλαδήηεζε επηπιένλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ, ζπρλά παξαθάκπηνληαο ηηο θείκελεο δηαηάμεηο. Ωο εθ ηνχηνπ, απαηηείηαη λα ζεζπηζζεί έλα λνκηθφ πιαίζην πνπ ζα εθκεδελίδεη ηηο δπλαηφηεηεο δηαθίλεζεο παξάλνκσλ θεθαιαίσλ. Ζ δεκνζηφηεηα απφ κφλε ηεο δελ δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα. Απαηηνχληαη επηπξνζζέησο θαη απνηειεζκαηηθνί κεραληζκνί ειέγρνπ. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σί πξνβιέπεη ην ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ επνπηεία ησλ νηθνλνκηθώλ ησλ πνιηηηθώλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 Σα πνιηηηθά θφκκαηα δηαηεξνχλ ζπλήζσο εζσηεξηθέο ειεγθηηθέο επηηξνπέο 604. Δπηπιένλ, έιεγρνο δηελεξγείηαη θαη απφ ηηο επηηξνπέο ειέγρνπ πνπ πξνβιέπνληαη απφ ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην 605. πγθεθξηκέλα: Αλαθνξηθά κε ηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο, ζπγθξνηείηαη ε Δπηηξνπή Διέγρνπ ηεο Βνπιήο. Γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο απνζηνιήο ηεο, ε Δπηηξνπή αλαζέηεη ηε δηελέξγεηα ινγηζηηθήο ή νηθνλνκηθήο πξαγκαηνγλσκνζχλεο ή άιισλ ειεγθηηθψλ πξάμεσλ, ζε νξθσηνχο ειεγθηέο, νη νπνίνη εμεηάδνπλ ιεπηνκεξψο ηα βηβιία θαη ηα παξαζηαηηθά ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςήθησλ βνπιεπηψλ, πξηλ απφ ηε δηεμαγσγή ειέγρνπ απφ ηελ Δπηηξνπή θαη ζπληάζζνπλ αλαιπηηθή έθζεζε πνπ ππνβάιιεηαη ζηελ Δπηηξνπή γηα ηελ ππνβνήζεζε ηνπ έξγνπ ηεο. ηνλ έιεγρν πνπ δηεμάγεηαη απφ ηελ Δπηηξνπή, θαζψο θαη γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ειεγθηηθψλ πξάμεσλ πνπ ελεξγνχληαη θαη` εληνιή ηεο απφ νξθσηνχο ειεγθηέο, δελ εθαξκφδνληαη νη δηαηάμεηο γηα ην ηξαπεδηθφ, ρξεκαηηζηεξηαθφ θαη θνξνινγηθφ απφξξεην. Μεηά ην πέξαο ηνπ ειέγρνπ ζπληάζζεηαη αλαιπηηθή έθζεζε ζηελ νπνία πξνζαξηάηαη σο παξάξηεκα ε έθζεζε ησλ νξθσηψλ ειεγθηψλ. Ζ έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο, κε ην παξάξηεκά ηεο, ππνβάιιεηαη ακέζσο ζηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο θαη ζηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο, θαη απνζηέιιεηαη ζηα ειεγρφκελα θφκκαηα θαη ζπλαζπηζκνχο. Δίλαη πξνθαλέο φηη ε επνπηεία ηνπ ελ 603 Βι. ελδεηθηηθά: Ρίδνο Κ., «Σν ηζρχνλ ζηελ Διιάδα ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ππνςεθίσλ βνπιεπηψλ: έζνδα-δαπάλεο-δηαθάλεηα-έιεγρνο», Σηκεηηθόο ηόκνο γηα ηνλ θαζεγεηή Θ.Ι. Παλαγόπνπιν, 2011, ζει Σα Νέα, θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ν. 3023/2002 θαη 3870/2010.

199 191 ιφγσ ειέγρνπ απφ ηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο θαη ηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ, νη νπνίνη απνηεινχλ θνκκάηη ηνπ ίδηνπ ηνπ ειεγρφκελνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο, απνηειεί πξνβιεκαηηθφ ζεκείν ηνπ λφκνπ. Αλαθνξηθά κε ηηο δεκνηηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο εθινγέο, ν έιεγρνο ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ζπλδπαζκψλ θαη ησλ ππνςήθησλ αληηπεξηθεξεηαξρψλ, πεξηθεξεηαθψλ θαη δεκνηηθψλ ζπκβνχισλ, θαζψο θαη ν έιεγρνο ησλ εθινγηθψλ παξαβάζεσλ, αλαηίζεηαη ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ Δθινγηθψλ Γαπαλψλ θαη Δθινγηθψλ Παξαβάζεσλ, πνπ ζπλίζηαηαη ζηελ έδξα ηεο Πεξηθέξεηαο θαη ε νπνία ιεηηνπξγεί σο εηδηθφ, δηθαηνδνηηθφ θαη ειεγθηηθφ φξγαλν. Ωζηφζν, ε ζχλζεζε ησλ ελ ιφγσ επηηξνπψλ δελ δηαζθαιίδεη νπζηαζηηθνχο θαη αδηάβιεηνπο ειέγρνπο, δεδνκέλεο ηεο ζπκκεηνρήο εθπξνζψπσλ ησλ ειεγρνκέλσλ θνξέσλ. πγθεθξηκέλα: - Ζ Δπηηξνπή ηεο Βνπιήο απνηειείηαη απφ έλαλ βνπιεπηή, εθπξφζσπν θάζε θφκκαηνο ή ζπλαζπηζκνχ θνκκάησλ πνπ εθπξνζσπείηαη ζηε Βνπιή, θαζψο θαη απφ έλα κέινο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, έλα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ θαη έλα ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, νη νπνίνη νξίδνληαη κε θιήξσζε, καδί κε ηνπο αλαπιεξσκαηηθνχο ηνπο, απφ ηηο νινκέιεηεο ησλ αληίζηνηρσλ δηθαζηεξίσλ. Σεο Δπηηξνπήο πξνεδξεχεη ν νξηδφκελνο απφ ην Πξνεδξείν ηεο Βνπιήο, Αληηπξφεδξφο ηεο. Δθφζνλ θφκκα ή ζπλαζπηζκφο θνκκάησλ έιαβε ηαθηηθή ή εθινγηθή ρξεκαηνδφηεζε θαη δελ εθπξνζσπείηαη ζηε Βνπιή, ζηε ζχλζεζε ηεο Δπηηξνπήο, γηα ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ έιεγρφ ηνπ, κεηέρεη θαη ν νξηδφκελνο, γηα ην ζθνπφ απηφλ, εθπξφζσπφο ηνπ. ηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία γίλεηαη έιεγρνο ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ θνκκάησλ, ηα νπνία έιαβαλ κέξνο ζηηο εθινγέο γηα ηελ αλάδεημε Διιήλσλ Αληηπξνζψπσλ ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ κεηέρεη θαη βνπιεπηήο ηνπ Κφκκαηνο, ην νπνίν εθπξνζσπείηαη ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, εθφζνλ ζηεξείηαη αληίζηνηρεο εθπξνζψπεζεο ζηε Βνπιή. - Ζ αξκφδηα γηα ηηο δεκνηηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο εθινγέο επηηξνπή, απνηειείηαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηνπ Γηνηθεηηθνχ Δθεηείνπ ηεο έδξαο ηεο Πεξηθέξεηαο, σο Πξφεδξν, απφ έλα κέινο ηνπ Ννκηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Κξάηνπο, απφ ηνλ Δπίηξνπν ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ζηελ έδξα ηεο Πεξηθέξεηαο, θαη απφ ηνλ Πξντζηάκελν ηεο Πεξηθεξεηαθήο Γηεχζπλζεο ηνπ ψκαηνο Γίσμεο Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο ζηελ έδξα ηεο Πεξηθέξεηαο. ηελ Δπηηξνπή κεηέρεη, θαη αληηζηνηρία ησλ ζεκάησλ πνπ αλαθέξνληαη ζε πεξηθεξεηαθέο θαη δεκνηηθέο εθινγέο, έλαο εθπξφζσπνο ηεο Έλσζεο Πεξηθεξεηψλ Διιάδνο θαη ηεο Σνπηθήο Έλσζεο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ ηνπ λνκνχ ηεο έδξαο ηεο Πεξηθέξεηαο πνπ φπσο είλαη πξνθαλέο απνηεινχλ κέιε ησλ ειεγρφκελσλ θνξέσλ, νη νπνίνη δελ ππήξμαλ ππνςήθηνη θαη ππνδεηθλχνληαη απφ ηα φξγαλα απηά. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Δίλαη απνηειεζκαηηθή ζηελ πξάμε ε επνπηεία ησλ νηθνλνκηθώλ ησλ πνιηηηθώλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 25

200 192 Σν θφκκαηα, νη ζπλδπαζκνί ησλ δεκνηηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ εθινγψλ θαη νη ππνςήθηνη, ππνβάιινπλ ηα νηθνλνκηθά ηνπο πξνο έιεγρν ζχκθσλα κε ηηο αλσηέξσ δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ Ωζηφζν, είλαη ζθαλδαιψδεο ην γεγνλφο φηη ππάξρνπλ θφκκαηα ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, ηα νπνία αξλνχληαη πξνθιεηηθά λα δερζνχλ εθηελή έιεγρν ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπο 607. Σνχην δηεπθνιχλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ηα πνιηηηθά θφκκαηα απνηεινχλ sui generis κνξθψκαηα επξηζθφκελα κεηαμχ ηδησηηθνχ θαη δεκνζίνπ δηθαίνπ, κε απνηέιεζκα λα κελ ειέγρνληαη απνηειεζκαηηθά 608. Δπηπιένλ, επηζεκαίλεηαη φηη ζηηο ελ ιφγσ επηηξνπέο ειέγρνπ ησλ νηθνλνκηθψλ, ν έιεγρνο είλαη δεηγκαηνιεπηηθφο. Ζ δε ηππηθή πξνεθινγηθή πεξίνδνο πνπ πξνβιέπεηαη ζην λφκν είλαη ζχληνκε, ήηνη απφ 21 έσο 42 κέξεο, γεγνλφο πνπ δελ επηηξέπεη ζθαηξηθφ νηθνλνκηθφ έιεγρν. Μέρξη ζήκεξα, δελ έρεη γίλεη γλσζηή ε επηβνιή θπξψζεσλ ζε θφκκαηα ή ππνςήθηνπο. πγθεθξηκέλα, ελψ ππήξμαλ πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο θαηαινγίζζεθαλ θπξψζεηο ζε ππνςήθηνπο, δπλάκεη θπβεξλεηηθήο ξχζκηζεο δελ επηβιήζεθαλ πνηέ 609. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Τπάξρνπλ εζσηεξηθέο νξγαλσηηθέο δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ δεκνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε ησλ πην ζεκαληηθώλ πνιηηηθώλ θνκκάησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 Γελ ππάξρεη λφκνο πνπ λα ξπζκίδεη ηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ησλ θνκκάησλ. Οη ζρεηηθνί κε ηε ιεηηνπξγία θαη δηαθπβέξλεζή ηνπο θαλφλεο πξνθχπηνπλ απφ ηα θαηαζηαηηθά ηνπο, ηα νπνία ξπζκίδνπλ, κεηαμχ άιισλ, δεηήκαηα φπσο ηνλ ηξφπν εθινγήο ηεο εγεζίαο ηνπο, ησλ ππνςεθίσλ ζηηο εθινγέο, θαζψο θαη ηε δηαδηθαζία θαηάξηηζεο ησλ πνιηηηθψλ ηνπο 610, κέζα απφ δεκνθξαηηθέο θαη πνιπζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο. 606 θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Σν ΚΚΔ αξλείηαη έιεγρν ζηα νηθνλνκηθά ηνπ θαη θαηεγνξεί ην ΠΑΟΚ», Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ρίδνο Κ., «Σν ηζρχνλ ζηελ Διιάδα ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ππνςεθίσλ βνπιεπηψλ: έζνδα-δαπάλεο-δηαθάλεηα-έιεγρνο», Σηκεηηθόο ηόκνο γηα ηνλ θαζεγεηή Θ.Ι. Παλαγόπνπιν, 2011, ζει Βι. ελδεηθηηθά: «Καηαζηαηηθφ Παλειιελίνπ νζηαιηζηηθνχ Κηλήκαηνο», «Καηαζηαηηθφ Νέαο Γεκνθξαηίαο»,

201 193 Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Τπάξρεη ζηελ πξάμε απνηειεζκαηηθή δεκνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε ζηα πην ζεκαληηθά πνιηηηθά θόκκαηα; Βαζκνιόγεζε: 25 Μνινλφηη ζηα θαηαζηαηηθά ησλ θνκκάησλ πξνβιέπνληαη ζρεηηθέο δηαδηθαζίεο, σζηφζν, είζηζηαη, φζν πην ηζρπξφο είλαη ν εθάζηνηε αξρεγφο ηνπ θφκκαηνο, ηφζν πην πνιχ λα αηνλνχλ νη ελ ιφγσ δηαδηθαζίεο 611. Ωζηφζν, ηα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη έλαο ζπλεηδεηφο πεξαηηέξσ εθδεκνθξαηηζκφο ησλ δηαδηθαζηψλ. Κνξπθαίν παξάδεηγκα απνηειεί ε εθινγή αξρεγνχ ζην ΠΑΟΚ ην πγθεθξηκέλα, ηφηε, θαηά παξέθθιηζε ησλ πξνβιεπνκέλσλ ζην θαηαζηαηηθφ ηνπ ΠΑΟΚ, εμειέγε πξφεδξνο ηνπ θφκκαηνο θαηφπηλ ςεθνθνξίαο αλνηθηήο ζην ζχλνιν ησλ κειψλ ηνπ θφκκαηνο θαη ησλ θίισλ απηνχ. Ζ θίλεζε ζεσξήζεθε ηδηαηηέξσο πξσηνπνξηαθή θαη αλαηξεπηηθή 612. Σν παξάδεηγκα ηνπ ΠΑΟΚ αθνινχζεζε ην 2009 ε Νέα Γεκνθξαηία, εθιέγνληαο κε ηνλ ίδην ηξφπν ηνλ ζεκεξηλφ αξρεγφ ηεο 613. Δθπξνζώπεζε θαη δηεθδίθεζε ζπκθεξόλησλ Σα πνιηηηθά θόκκαηα εθπξνζσπνύλ θαη δηεθδηθνύλ θνηλσληθά ζπκθέξνληα ζηελ πνιηηηθή ζθελή; Βαζκνιόγεζε: 75 ηελ Διιάδα, ππάξρνπλ ζε γεληθέο γξακκέο ζηαζεξά θφκκαηα κε δηαθξηηέο πνιηηηθέο 614. Ωζηφζν, νη ελ ιφγσ πνιηηηθέο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ηείλνπλ λα ηαπηηζζνχλ 615, θπξίσο ιφγσ ησλ παξεκβάζεσλ πνπ ηα θφκκαηα δέρνληαη άλσζελ (π.ρ. Δπξσπατθή Έλσζε θαη δηεζλείο νξγαληζκνί) θαη θάησζελ (π.ρ. θνηλσληθά αηηήκαηα, πεξηθεξεηάξρεο, ηδίσο νη κε αλήθνληεο ζην ίδην θφκκα κε ηελ θπβεξλψζα παξάηαμε) Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Με πάλσ απφ «λαη» ν Γηψξγνο Παπαλδξένπ λένο πξφεδξνο ηνπ ΠΑΟΚ», Βι. ελδεηθηηθά: Σζηνχθνο Γ., «Παλεγπξηθή εθινγή ηνπ Α. ακαξά ζηελ εγεζία ηεο Νέαο Γεκνθξαηίαο», 15459&subid=20110&pubid= , θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: πνπξδαιάθεο Μ., εηζήγεζε ζηελ εθδήισζε ηεο Κίλεζεο Πνιηηψλ «Σα πνιηηηθά θφκκαηα θαη ν ξφινο ηνπο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο», Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

202 194 Σα πνιηηηθά θφκκαηα είλαη ν θαηεμνρήλ παξάγνληαο πνιηηηθήο εθπξνζψπεζεο ησλ πνιηηψλ 617. Δληνχηνηο, δελ είζηζηαη ζπγθεθξηκέλεο θνηλσληθέο νκάδεο ή νκάδεο ζπκθεξφλησλ λα εθπξνζσπνχληαη απνθιεηζηηθά απφ ζπγθεθξηκέλα θφκκαηα ηα ηειεπηαία πεξηζζφηεξν πξνζπαζνχλ λα εθκεηαιιεπζνχλ πξνο φθειφο ηνπο ηηο εθάζηνηε ζπγθπξίεο. Οξηζκέλεο ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο έρνπλ, σζηφζν, πξνλνκηαθέο ζρέζεηο κε ζπγθεθξηκέλα θφκκαηα ή πηέξπγεο θνκκάησλ, ελψ δελ απνθιείεηαη θαη επηρεηξήζεηο λα ζπλδένληαη απνθιεηζηηθά κε ζπγθεθξηκέλα θφκκαηα 618. ηελ Διιάδα ηα θφκκαηα είλαη θνληά ζην ιαφ, κε ηελ έλλνηα ηεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο θαη ηεο πξνβνιήο θνηλσληθψλ αηηεκάησλ 619. Καηά κία έλλνηα ηα θφκκαηα είλαη θαη ηα ίδηα θνξείο ηεο θνηλσλίαο πνιηηψλ, κε απηνηειή δξάζε θαη δπλακηθή 620. Πξνζήισζε ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο Πόζε ζεκαζία δίλνπλ ηα θόκκαηα ζηε ινγνδνζία ηνπο πξνο ην ιαό θαη ζηε κάρε θαηά ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 50 Σα θφκκαηα, κε αθνξκή δηάθνξεο πεξηζηάζεηο, δηαθεξχζζνπλ ηε δέζκεπζή ηνπο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο δηαθάλεηαο 621. Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο αλάγθεο ησλ θνκκάησλ λα πξνβάιινπλ πιένλ ηελ ελ ιφγσ δέζκεπζή ηνπο ζηνλ αγψλα θαηά ηεο δηαθζνξάο, είλαη θαη ην γεγνλφο φηη, αλαθνξηθά κε ηα δχν κεγαιχηεξα θφκκαηα, ην κελ ΠΑΟΚ έρεη ζεζπίζεη γηα ηα κέιε ηνπ ηνλ «Κψδηθα Γενληνινγίαο & Γηαθάλεηαο» 622, ε δε Νέα Γεκνθξαηία ιεηηνπξγεί ην «Παξαηεξεηήξην γηα ηε Γηαθάλεηα» 623. Δπηπιένλ, ε Κπβέξλεζε, θαηά ηα δχν ηειεπηαία ρξφληα ηεο εμνπζίαο ηεο, έρεη ζεζπίζεη αξθεηά λνκνζεηήκαηα θαηά ηεο δηαθζνξάο (βι. θαη ππιψλεο «Δθηειεζηηθή Δμνπζία» θαη «Φνξείο Καηαπνιέκεζεο Γηαθζνξάο»). Δίλαη πάλησο γεγνλφο φηη, ηφζν ηα θφκκαηα φζν θαη νη πνιηηηθνί, ληψζνπλ πιένλ ηελ αλάγθε λα ινγνδνηνχλ πεξηζζφηεξν πξνο ην ιαφ θαη λα ιεηηνπξγνχλ κε κεγαιχηεξε δηαθάλεηα, δεδνκέλνπ φηη ε νηθνλνκηθή θξίζε έρεη 617 Βι. ελδεηθηηθά: πνπξδαιάθεο Μ., εηζήγεζε ζηελ εθδήισζε ηεο Κίλεζεο Πνιηηψλ «Σα πνιηηηθά θφκκαηα θαη ν ξφινο ηνπο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο», Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηακαληφπνπινο Αζ., Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Παπαλδξένπ: πξσηνβνπιίεο-αζπίδα θαηά ηεο δηαθζνξάο», «ακαξάο: εζληθή ζπκθσλία θαηά ηεο δηαθζνξάο»,

203 195 θάλεη ηνπο πνιίηεο πην δηεθδηθεηηθνχο θαη πην θαρχπνπηνπο έλαληη ησλ πνιηηηθψλ 624. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Θέζπηζε ζπληαγκαηηθήο δηάηαμεο πεξί ηεο δεκνθξαηηθήο ιεηηνπξγίαο ησλ θνκκάησλ. Θέζπηζε λφκνπ πεξί ιεηηνπξγίαο ησλ θνκκάησλ. Δπνπηεία θαη έιεγρνο ησλ θνκκάησλ απφ αλεμάξηεηε αξρή. Αλακφξθσζε ησλ πνζψλ θαη ηνπ ηξφπνπ ρνξήγεζεο ησλ θξαηηθψλ εληζρχζεσλ πξνο ηα πνιηηηθά θφκκαηα. Αλακφξθσζε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πεξί εζφδσλ θαη δαπαλψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ. Π.ρ.: θαηάξγεζε ηνπ πεξηνξηζκνχ ζην χςνο ηεο εηζθνξάο πνπ επηηξέπεηαη λα θαηαβάιιεη θάζε πξφζσπν θαηάξγεζε ηεο απαγφξεπζεο ρνξεγηψλ απφ λνκηθά πξφζσπα θαηαγξαθή ησλ πνηθίισλ κνξθψλ ζπλδξνκήο ησλ θνκκάησλ πξνο δεκνηηθνχο θαη πεξηθεξεηαθνχο ζπλδπαζκνχο θαηαγξαθή ησλ εηζθνξψλ απφ θνκκαηηθά ηλζηηηνχηα, επηρεηξήζεηο, ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο, θιπ. θαηάξγεζε ηεο δπλαηφηεηαο αθαλνχο δηαθίλεζεο κέξνπο ησλ θεθαιαίσλ ζέζπηζε ππνρξέσζεο ρξήζεο ελφο θαη κνλαδηθνχ ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ γηα ηα θφκκαηα θαη ηνπο ππνςεθίνπο ζέζπηζε ππνρξέσζεο ηήξεζεο ινγηζηηθψλ βηβιίσλ γ θαηεγνξίαο ζχκθσλα κε ηα δηεζλή ινγηζηηθά πξφηππα κεηαβνιή ηεο ζχλζεζεο ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ, ψζηε νη ειεγρφκελνη λα κελ είλαη θαη ειεγθηέο δεκνζηνπνίεζε ησλ δνζνιεςηψλ κεηαμχ, αθελφο κελ, θνκκάησλ θαη πνιηηηθψλ, αθεηέξνπ δε, εηαηξεηψλ δηαθήκηζεο θαη δεκνζθνπήζεσλ, ψζηε λα θαηαγξάθνληαη νη πξαγκαηηθνί ρξεκαηνδφηεο ησλ θνκκάησλ. Αλακφξθσζε ηνπ πιαηζίνπ ινγηζηηθήο απεηθφληζεο ησλ εζφδσλ θαη δαπαλψλ ησλ θνκκάησλ θαη ησλ ππνςεθίσλ. Μεηαξξχζκηζε ηνπ εθινγηθνχ ζπζηήκαηνο, ψζηε ηα θφκκαηα θαη νη πνιηηηθνί λα κελ θαηαζηξαηεγνχλ ηηο δηαηάμεηο πεξί εθινγηθψλ δαπαλψλ (π.ρ. εθαξκνγή ηνπ ζεζκνχ ηεο επηζηνιηθήο ςήθνπ, θαηάξγεζε ηνπ ζηαπξνχ πξνηίκεζεο, πεξηνξηζκφο ησλ κεγάισλ εθινγηθψλ πεξηθεξεηψλ). Θέζπηζε λνκηθνχ θαη ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ην lobbying. Θέζπηζε λένπ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ζχγθξνπζεο ζπκθεξφλησλ, δεδνκέλνπ φηη ν λφκνο πεξί βαζηθνχ κεηφρνπ έρεη απνδεηρζεί αλαπνηειεζκαηηθφο. 624 θνξδάο Αζ., Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

204 196 ΜΔΑ ΜΑΕΗΚΖ ΔΝΖΜΔΡΩΖ Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο Μ.Ο.: 39 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 38 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 38 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 42 Γηεξεύλεζε θαη δεκνζηνπνίεζε ππνζέζεσλ δηαθζνξάο Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνύ γηα ηε δηαθζνξά θαη ηηο ζπλέπεηεο ηεο Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνύ γηα δεηήκαηα δηαθπβέξλεζεο ΠΔΡΗΛΖΦΖ H ιεηηνπξγία ησλ ξαδηνηειενπηηθώλ ΜΜΔ ζε έλα εζειεκέλν θαζεζηώο λνκηθήο αλαζθάιεηαο πνπ ηα θαζηζηά επάισηα ζε πνιηηηθέο πηέζεηο. Ζ αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ ζηελ Διιάδα ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ην πνιηηηθφ θαη ελ γέλεη θνηλσληθννηθνλνκηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο. Σα ΜΜΔ ιεηηνπξγνχλ ζε θαζεζηψο έληνλεο πνιηηηθνπνίεζεο, ελψ αλαθνξηθά κε ηελ επνπηεία ηνπο έρνπλ γίλεη πξνζπάζεηεο απφ ηηο εθάζηνηε θπβεξλήζεηο κε ζπρλά θαηλφκελα παιηλδξφκεζεο 625. ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 απειεπζεξψζεθε ζηελ Διιάδα ν ρψξνο ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο (ΜΜΔ), κε απνηέιεζκα εθδφηεο έληππσλ ΜΜΔ λα εηζέιζνπλ θαη ζηνλ ξαδηνηειενπηηθφ ρψξν, παξάιιεια κε ηα πξνυπάξρνληα ξαδηνηειενπηηθά ΜΜΔ θξαηηθψλ ζπκθεξφλησλ. Ο λ. 1866/1999 έδσζε ζαθή πξνηεξαηφηεηα ζηηο ήδε πθηζηάκελεο εηαηξείεο ΜΜΔ, κε ην αηηηνινγηθφ ηεο εκπεηξίαο πνπ ήδε δηέζεηαλ. Πξηλ ην Δζληθφ Ραδηνηειενπηηθφ πκβνχιην (ΔΡ) πξνιάβεη λα αλαζέζεη ζπρλφηεηεο, νη ελ ιφγσ εηαηξείεο ΜΜΔ ηηο θαηέιαβαλ απζαίξεηα, εθκεηαιιεπφκελεο νπζηαζηηθά ην λνκηθφ θελφ πνπ επηθξαηνχζε εθείλε ηελ πεξίνδν. Σν δήηεκα ηεο αδεηνδφηεζεο ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ ΜΜΔ ζηελ Διιάδα απνηειεί παξάδνμν. Έρεη ζεζπηζζεί έλα εθηελέο λνκηθφ πιαίζην, ην νπνίν 625 Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει. 12.

205 197 φκσο έρεη εθαξκνζζεί κφλνλ απνζπαζκαηηθά. Σνχην έρεη σο ζπλέπεηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ ΜΜΔ ζε έλα εζειεκέλν θαζεζηψο λνκηθήο αλαζθάιεηαο πνπ ηα θαζηζηά επάισηα ζε πνιηηηθέο πηέζεηο. ηνλ αληίπνδα, νη ηδηνθηήηεο ησλ ΜΜΔ αζθνχλ θαη απηνί πηέζεηο ζηνλ πνιηηηθφ θφζκν, ψζηε λα εμππεξεηνχληαη ηα πνηθίια επηρεηξεκαηηθά ζπκθέξνληά ηνπο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη νκάδα έξγνπ ηνπ Δζληθνχ Ραδηνηειενπηηθνχ πκβνπιίνπ (ΔΡ) ζην πιαίζην πξνζπάζεηαο θσδηθνπνίεζεο ηεο θείκελεο λνκνζεζίαο πεξί ησλ ΜΜΔ, πξφηεηλε θαηάξγεζε, ηξνπνπνίεζε ή απινπνίεζε ζρεδφλ ησλ 2/3 ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Σν ηνπίν ησλ ΜΜΔ ζηελ Διιάδα έρεη σο εμήο 626 : Σν 2009 θαηαγξάθεθαλ 76 εθεκεξίδεο παλειιαδηθήο εκβέιεηαο θαη πεξίπνπ 420 εθεκεξίδεο ηνπηθήο εκβέιεηαο, φιεο ηδησηηθψλ ζπκθεξφλησλ. Μεηά ηελ απειεπζέξσζε ηνπ ξαδηνηειενπηηθνχ ρψξνπ ην 1989, ζηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ ξαδηνηειενπηηθνί ζηαζκνί δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ ζπκθεξφλησλ. πγθεθξηκέλα, 4 θξαηηθνί ηειενπηηθνί ζηαζκνί θαη πεξίπνπ 130 ηδησηηθνί, 8 εθ ησλ νπνίσλ παλειιαδηθήο εκβέιεηαο. Αλαθνξηθά κε ηνπο ξαδηνθσληθνχο ζηαζκνχο, ιεηηνπξγνχλ 24 θξαηηθνί θαη πεξίπνπ 960 ηδησηηθνί θαη δεκνηηθνί. Αλαθνξηθά κε ηα εηδεζενγξαθηθά sites ζην internet, ηα πεξηζζφηεξα απνηεινχλ ηηο δηαδηθηπαθέο εθδνρέο έληππσλ ΜΜΔ θαη ηειενπηηθψλ θαλαιηψλ. Λίγα είλαη απηά πνπ ιεηηνπξγνχλ απνθιεηζηηθά σο εηδεζενγξαθηθά sites θαη αλήθνπλ θπξίσο ζε κεγάινπο νκίινπο ΜΜΔ. Πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο κηζνχο ρξήζηεο ηνπ internet επηζθέπηνληαη blogs. Ωζηφζν, κφλν ην 10% εμ απηψλ δηαηεξνχλ ην δηθφ ηνπο blog. ηελ Διιάδα θπξηαξρεί έλα εηδεζενγξαθηθφ πξαθηνξείν, ην Αζελατθφ Πξαθηνξείν Δηδήζεσλ Μαθεδνληθφ Πξαθηνξείν Δηδήζεσλ. Ο αξηζκφο ησλ δεκνζηνγξάθσλ πνπ εξγάδνληαη ζηελ Διιάδα δελ είλαη πιήξσο απνζαθεληζκέλνο, αθελφο κελ, ιφγσ κε δεκνζηνπνίεζεο ζηνηρείσλ εθ κέξνπο ησλ ζσκαηείσλ, αθεηέξνπ δε, δηφηη ε άζθεζε ηνπ δεκνζηνγξαθηθνχ επαγγέικαηνο δελ απαηηεί ζρεηηθή εθπαίδεπζε ή άδεηα. Ωζηφζν, ππνινγίδεηαη φηη πεξίπνπ άηνκα εξγάδνληαη σο δεκνζηνγξάθνη. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηε ιεηηνπξγία πνηθίισλ θαη αλεμάξηεησλ ΜΜΔ; 626 Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει

206 198 Βαζκνιόγεζε: 50 Σν ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην επηηξέπεη ηε ιεηηνπξγία δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ ειεθηξνληθψλ θαη έληππσλ ΜΜΔ εζληθήο θαη ηνπηθήο εκβέιεηαο. Ωζηφζν, ην δήηεκα ηεο αδεηνδφηεζήο ηνπο εμαθνινπζεί λα ζπληζηά ηξνρνπέδε γηα ηελ απξφζθνπηε ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ. Οη θείκελεο δηαηάμεηο απνηξέπνπλ ηηο ππεξζπγθεληξψζεηο ΜΜΔ ζηα ρέξηα ηνπ ίδηνπ ηδηνθηήηε 627. πγθεθξηκέλα, ην χληαγκα απαγνξεχεη ηε ζπγθέληξσζε ηνπ ειέγρνπ πεξηζζνηέξσλ ΜΜΔ ηεο ίδηαο ή δηαθνξεηηθήο κνξθήο θαη, εηδηθφηεξα, απαγνξεχεη ηε ζπγθέληξσζε πεξηζζνηέξσλ ηνπ ελφο ειεθηξνληθψλ ΜΜΔ ηεο ίδηαο κνξθήο. Με λφκν εμεηδηθεχνληαη πεξαηηέξσ νη παξάκεηξνη βάζεη ησλ νπνίσλ θξίλνληαη νη ππεξζπγθεληξψζεηο θαη ε δεζπφδνπζα ζέζε. Δπηπιένλ, ην χληαγκα 628 απαγνξεχεη ηε ζχκπησζε ηεο ηδηφηεηαο ηνπ ηδηνθηήηε ή δηεπζπληηθνχ ζηειέρνπο ΜΜΔ, κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ ηδηνθηήηε ή δηεπζπληηθνχ ζηειέρνπο επηρείξεζεο πνπ παξέρεη αγαζά ή ππεξεζίεο πξνο ην δεκφζην. Ζ ελ ιφγσ απαγφξεπζε πεξηιακβάλεη θαη ηπρφλ παξέλζεηα πξφζσπα θαη εμεηδηθεχεηαη ζε επηκέξνπο λνκνζεηήκαηα 629. Ωζηφζν, νη ελ ιφγσ λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο πεξί ηδηνθηεζίαο αδξαλνπνηήζεθαλ, ιφγσ αληίζεζήο ηεο κε ηελ επξσπατθή λνκνζεζία πεξί νηθνλνκηθήο ειεπζεξίαο. Έηζη, κε λεφηεξν λφκν δελ ηζρχεη εθ πξννηκίνπ απαγφξεπζε, αιιά απαηηείηαη απφδεημε ηεο δηαπινθήο 630. Δπηπιένλ, θαηφπηλ ζρεηηθήο απφθαζεο ηνπ Γηθαζηεξίνπ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ (ΓΔΚ) 631, θαηαξγήζεθε ην «πηζηνπνηεηηθφ δηαθάλεηαο» 632, ην νπνίν ρνξεγείην απφ ην ΔΡ ζε πξφζσπα πνπ επηζπκνχζαλ λα ιάβνπλ κέξνο ζε δηαγσληζκνχο πνπ αθνξνχζαλ πξνκήζεηεο ηνπ δεκνζίνπ 633. Σν πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην θαζνξίδεη επίζεο ηα ζρεηηθά κε ηελ αδεηνδφηεζε 634 ησλ ηδησηηθψλ ξαδηνθσληθψλ 635 θαη ηειενπηηθψλ ζηαζκψλ 636, θαζψο θαη ηεο ζπλδξνκεηηθήο ξαδηνθσλίαο θαη ηειεφξαζεο 637. Με ππνπξγηθή απφθαζε, ην πεξηερφκελν ηεο νπνίαο απνηειεί απφθαζε ηεο εθάζηνηε θπβέξλεζεο, θαζνξίδεηαη θάζε θνξά ν αξηζκφο ησλ αδεηψλ πνπ ζα πξνθεξπρζνχλ, ε εκβέιεηά ηνπο θαη ην είδνο ηνπ πξνγξάκκαηφο ηνπο. Ζ ίδξπζε, εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ηδησηηθψλ ξαδηνθσληθψλ θαη 627 Άξζξν 14 παξ. 9 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο θαη άξζξα 3 θαη 5 λ. 3592/ Άξζξν 14 παξ. 9 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 629 Ν. 2328/1995, ΠΓ 310/1996, λ. 3021/2002, ΠΓ 234/2003, ΠΓ 235/2003 θαη λ. 3310/ Ν. 3414/ Απφθαζε ΓΔΚ C-213/2007, «Μεραληθή Α.Δ. θαηά ΔΡ & Τπνπξγνχ Δπηθξαηείαο», Ν. 3310/ ΚΤΑ 20977/ Άξζξν 15 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 635 Ν. 2328/1995, ΠΓ 235/2003 θαη λ. 3592/ Ν. 2328/1995, ΠΓ 234/2003 θαη λ. 3592/ Ν. 2644/1998.

207 199 ηειενπηηθψλ ζηαζκψλ επηηξέπεηαη, κεηά απφ άδεηα ηνπ ΔΡ, θαηφπηλ δηαγσληζηηθήο δηαδηθαζίαο. Οη επηιεγέληεο ππνςήθηνη νθείινπλ λα πιεξνχλ ζπγθεθξηκέλα νξγαλσηηθά θαη ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά. H άδεηα πνπ ρνξεγείηαη αλαθέξεη θαη ην πεξηερφκελν ηεο χιεο πνπ πξφθεηηαη λα πξνβάιεη ν ζηαζκφο 638. Ζ θείκελε λνκνζεζία πξνβιέπεη επίζεο ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία ελζηάζεσλ γηα ηνπο ππνςεθίνπο ζηνπο νπνίνπο δελ ρνξεγήζεθε ηειηθά άδεηαο ίδξπζεο ξαδηνθσληθνχ ή ηειενπηηθνχ ζηαζκνχ 639. ρεηηθά κε ηα έληππα ΜΜΔ, αλ θαη δελ πξνβιέπεηαη αδεηνδφηεζε, σζηφζν ε ιεηηνπξγία θαη ε θπθινθνξία ηνπο πξέπεη λα είλαη ζχκθσλεο κε ηηο δηαηάμεηο πεξί δπζθήκεζεο, δεκφζηαο ηάμεο, δεκφζηαο αζθάιεηαο ηδηνθηεζίαο θαη απηνξξχζκηζεο 640. Γθξίδα δψλε, αλαθνξηθά κε ζέκαηα λνκνζεηηθήο ξχζκηζεο, απνηειεί ε ιεηηνπξγία ησλ blogs ζην internet. Πξφζθαηε δηθαζηηθή απφθαζε 641 εθάξκνζε αλαινγηθά ηε λνκνζεζία πεξί ηχπνπ, πξνθεηκέλνπ λα ζηαζκίζεη ηελ επζχλε blogger ζε ππφζεζε δπζθήκεζεο. Σν χληαγκα πξνβιέπεη 642, ηέινο, φηη νη πξνυπνζέζεηο απφθηεζεο ηεο δεκνζηνγξαθηθήο ηδηφηεηαο ζα νξηζζνχλ κε λφκν ηέηνηνο λφκνο φκσο νπδέπνηε ζεζπίζζεθε. Πξνθεηκέλνπ θάπνηνο λα εξγαζζεί ζε θάπνην ΜΜΔ, δελ απαηηείηαη, θαη αξρήλ, λα έρεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ δεκνζηνγξάθνπ. Ωζηφζν, θάπνηνο πνπ έρεη σο θχξην επάγγεικα ηε δεκνζηνγξαθία, πξνθεηκέλνπ λα γίλεη κέινο ηεο Έλσζεο πληαθηψλ Ζκεξεζίσλ Δθεκεξίδσλ Αζελψλ (ΔΖΔΑ), ψζηε λα απνθηήζεη κεηαμχ άιισλ θαη ηαηξνθαξκαθεπηηθή θάιπςε, απαηηείηαη λα πιεξνί θάπνηεο πξνυπνζέζεηο αλαθνξηθά κε ηηο γλψζεηο θαη ηελ εκπεηξία ηνπ 643. Πόξνη (πξαθηηθή) Σα ΜΜΔ πνπ ιεηηνπξγνύλ ζηελ Διιάδα εμππεξεηνύλ ζηελ πξάμε ηελ πνιπθσλία; Βαζκνιόγεζε: 25 ηελ πξψηε θάζε ίδξπζεο ησλ ηδησηηθψλ ξαδηνηειενπηηθψλ ζηαζκψλ (ηέιε δεθαεηίαο 1980 αξρέο δεθαεηίαο 1990), επλνήζεθαλ νη πθηζηάκελνη εθδφηεο εθεκεξίδσλ. Σνχην ήηαλ εχινγν ελδερνκέλσο, ζην βαζκφ πνπ νη ζπγθεθξηκέλνη δηέζεηαλ ηα απαηηνχκελα θεθάιαηα θαη ηελ ηερλνγλσζία Άξζξν 5 παξ. 3 ΠΓ 100/2000, άξζξα 12 θαη 16 ΠΓ 234/2003, άξζξα 13 θαη 16 ΠΓ 235/2003, άξζξα 1 παξ. 3(δ), 6 παξ. 13 θαη 7 παξ. 6 λ. 3592/ Άξζξν 10 παξ. 13 λ. 3592/ ΑΝ 1092/1938 θαη άξζξν 13 λ. 2328/ Απφθαζε 44/2008 ηνπ Μνλνκεινχο Πξσηνδηθείνπ Ρνδφπεο. 642 Άξζξν 14 παξ. 8 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 643 Βι. ελδεηθηηθά άξζξα 5 θαη 6 Καηαζηαηηθνχ ΔΖΔΑ. 644 Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

208 200 ήκεξα, νη ξαδηνθσληθνί ζηαζκνί ιεηηνπξγνχλ κε νξηζηηθέο άδεηεο κφλν γηα ηνλ λνκφ Αηηηθήο, ελψ νη ηειενπηηθνί ζηαζκνί εζληθήο εκβέιεηαο ιεηηνπξγνχλ κε ηηο πξνζσξηλέο άδεηεο πνπ ηνπο ρνξεγήζεθαλ θαηά ηελ ίδξπζή ηνπο, θαη νη νπνίεο έθηνηε αλαλεψλνληαη κε λφκν. ηελ ειιεληθή επηθξάηεηα ιεηηνπξγεί ππεξπιεζψξα ειεθηξνληθψλ θαη έληππσλ ΜΜΔ 645. Ωζηφζν, ζπρλά παξαηεξνχληαη ππεξζπγθεληξψζεηο ζηα ρέξηα λνκηθψλ θαη θπζηθψλ πξνζψπσλ, ιφγσ θαηαζηξαηήγεζεο επί ηεο νπζίαο, ησλ δηαηάμεσλ πεξί ηδηνθηεζίαο ησλ ΜΜΔ κε ηελ παξεκβνιή off-shore εηαηξεηψλ, holdings θαη παξέλζεησλ πξνζψπσλ 646. Οη ζπγθεληξψζεηο ιακβάλνπλ δηάθνξεο κνξθέο 647 : - Tηο νξηδφληηεο ζπγθεληξψζεηο, φπνπ ην ίδην θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν πξφζσπν δηαηεξεί ηνλ έιεγρν πεξηζζνηέξσλ ηνπ ελφο ΜΜΔ, ηεο ίδηαο ή δηαθνξεηηθήο κνξθήο 648. Σηο θάζεηεο ζπγθεληξψζεηο ζηνλ ρψξν ησλ έληππσλ ΜΜΔ, φπνπ ζπγθεληξψλνληαη ζηα ρέξηα ηνπ ίδηνπ εθδφηε κέζα εθηχπσζεο θαη πξαθηνξείν δηαλνκήο. - Σηο θάζεηεο ζπγθεληξψζεηο ζηνλ ρψξν ησλ ειεθηξνληθψλ ΜΜΔ, φπνπ ζπγθεληξψλεηαη ζηα ίδηα ρέξηα θαη ε παξαγσγή ξαδηνηειενπηηθψλ εθπνκπψλ ή ππεξεζίεο ζπλδξνκεηηθήο ηειεφξαζεο. - Σηο δηαγψληεο ζπγθεληξψζεηο, φπνπ ζπγθεληξψλνληαη ζηα ίδηα ρέξηα επηρεηξήζεηο ζε δηαθνξεηηθνχο ηνκείο (π.ρ. βηνκεραλία, θαηαζθεπέο, ηνπξηζκφο, ελέξγεηα, ηξαπεδναζθαιηζηηθέο επηρεηξήζεηο) 649. Δλδεηθηηθά απνηειέζκαηα ησλ ζπγθεληξψζεσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη, είλαη κεηαμχ άιισλ θαη ηα αθφινπζα: - Έμη επηρεηξεκαηίεο έρνπλ ζηελ ηδηνθηεζία ηνπο ηηο κεγαιχηεξεο εθεκεξίδεο παλειιαδηθήο εκβέιεηαο, πνιιά πεξηνδηθά, αξθεηά ξαδηνηειενπηηθά θαλάιηα, θαζψο θαη πξαθηνξεία δηαλνκήο Αλδξένπ Μ., «Καθά καληάηα γηα ηα ΜΜΔ», Leandros N., «Media concentration and systemic failures in Greece», 4 International Journal of Communication 2010, index.php/ijoc/article/viewfile/795/464. Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σζηψθνο-Πιαπνχηαο Θ., «Οηθνλνκηθή ζπγθέληξσζε θαη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα: πνηνο θπβεξλά απηφλ ηνλ ηφπν;», Σν απνηέιεζκα είλαη ε απμεκέλε εκπνξηθή δχλακε ησλ ελ ιφγσ ζπγθξνηεκάησλ, ηα νπνία δχλαληαη λα πξνζειθχνπλ δηαθεκηζηηθά παθέηα, ε δηαθήκηζε ηνπ ελφο κέζνπ κέζσ ησλ άιισλ, αιιά θαη ε κνλνπψιεζε ηεο ελεκέξσζεο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ηα ελ ιφγσ ζπγθξνηήκαηα δηαζέηνπλ θαη εθδνηηθνχο νίθνπο, δηζθνγξαθηθέο εηαηξείεο, θιπ.. Δπηπιένλ, κηθξφο αξηζκφο δεκνζηνγξάθσλ θαηαιακβάλεη πνιιέο ζέζεηο ζε φια ηα κέζα ηνπ νκίινπ, θιείλνληαο έηζη ην δξφκν ζε λένπο ή αλεμάξηεηνπο δεκνζηνγξάθνπο. πρλά, ε ελ ιφγσ δεκνζηνγξαθηθή «ειίη» γίλεηαη ζηε ζπλέρεηα θαη ε ίδηα ηδηνθηήηξηα ΜΜΔ. 649 Σν απνηέιεζκα είλαη ηζρπξά ζπγθξνηήκαηα πνπ είλαη ηαπηφρξνλα ηδηνθηήηεο ΜΜΔ θαη πξνκεζεπηέο ηνπ δεκνζίνπ. 650 Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει. 9.

209 201 - Καηά ηελ πεξίνδν , νη ηέζζεξηο πξψηνη ηειενπηηθνί ζηαζκνί, κε ζχλνιν ηειεζέαζεο πεξί ην 60%, ζπγθέληξσζαλ πεξί ην 85% ησλ θεθαιαίσλ πνπ δηαηέζεθαλ γηα δηαθήκηζε θαηά ηελ ίδηα πεξίνδν Ζ ζπγθέληξσζε είλαη αθφκε πην απμεκέλε ζε φ,ηη αθνξά ζηελ ελεκέξσζε, αθνχ θαηά ηελ ίδηα πεξίνδν ηα θεληξηθά δειηία εηδήζεσλ ησλ ηεζζάξσλ πξψησλ ηειενπηηθψλ ζηαζκψλ είραλ πνζνζηφ ηειεζέαζεο πεξί ην 70%, πνζνζηφ πνπ είλαη κάιινλ δπζαλάινγα πςειφ, αλ ιεθζεί ππ φςηλ φηη ν αξηζκφο ησλ ηδησηηθψλ ηειενπηηθψλ θαλαιηψλ ηελ πεξίνδν εθείλε αλεξρφηαλ ζε 150 πεξίπνπ, εθ ησλ νπνίσλ 8 ήηαλ εζληθήο εκβέιεηαο θαη πάλσ απφ 20 εμέπεκπαλ ζηελ πεξηνρή ηεο Αηηηθήο 652. Παξά ηηο ζπγθεληξψζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη, δελ ζα ήηαλ δπλαηφλ, σζηφζν, λα ηζρπξηζζεί θαλείο φηη ηα ΜΜΔ, φπσο ιεηηνπξγνχλ ζήκεξα ζηελ Διιάδα, δελ εθπξνζσπνχλ ζε κεγάιν βαζκφ ην ζχλνιν ησλ πνιηηηθψλ ηάζεσλ, θνηλσληθψλ νκάδσλ θαη ελδηαθεξφλησλ 653. Δλδερφκελε κε επίηεπμε ηεο πνιχπιεπξεο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ, νθείιεηαη ζπρλά ζε κνλνπψιεζε ησλ ελεκεξσηηθψλ εθπνκπψλ απφ ζέκαηα επηθαηξφηεηαο 654. Δπηθπιάμεηο δηαηππψλνληαη ζε ζρέζε κε ηνλ έιεγρν πνιπθσλίαο εθ κέξνπο ηνπ ΔΡ, ν νπνίνο βαζίδεηαη θπξίσο ζε πνζνηηθά θαη φρη ζε πνηνηηθά θξηηήξηα 655. εκαληηθφ είλαη θαη φηη ε πξφζβαζε, ηφζν ζηα ειεθηξνληθά φζν θαη ζηα έληππα ΜΜΔ, είλαη νηθνλνκηθά πξνζηηή ζε φινπο ηνπο πνιίηεο. Παξαηεξείηαη, σζηφζν, κία δηαξθψο πησηηθή ηάζε ζην πνζνζηφ ηνπ θνηλνχ πνπ δειψλεη ηθαλνπνηεκέλν απφ ηα ΜΜΔ, κε ηελ ηειεφξαζε λα παξνπζηάδεη ηνλ ρακειφηεξν βαζκφ ηθαλνπνίεζεο, αλ θαη ε πιεηνλφηεηα ηνπ θνηλνχ δειψλεη φηη ελεκεξψλεηαη απφ απηή. Αμηνζεκείσην είλαη επίζεο θαη ην γεγνλφο φηη νη εθεκεξίδεο θαη ηα πεξηνδηθά πξνβαίλνπλ ζπλερψο ζε εηδηθέο πξνζθνξέο-δψξα (DVDs, πεξηνδηθά, θιπ.), πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξήζνπλ ηηο πσιήζεηο ηνπο, απνκεηψλνληαο έηζη ηνλ ξφιν ηνπ εθδνηηθνχ πξντφληνο, ν νπνίνο απνηειεί θαη ηνλ θχξην ιφγν χπαξμήο ηνπο 656. Κχξηα πεγή ρξεκαηνδφηεζεο ησλ MME είλαη ε δηαθήκηζε 657, ε νπνία φκσο έρεη κεησζεί ζε ζεκαληηθφ βαζκφ εμαηηίαο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Σα ΜΜΔ ζηελ Διιάδα απνηεινχλ, θαηά θχξην ιφγν, δεκηνγφλεο επηρεηξήζεηο Σζηψθνο-Πιαπνχηαο Θ., «Οηθνλνκηθή ζπγθέληξσζε θαη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα: πνηνο θπβεξλά απηφλ ηνλ ηφπν;», Σζηψθνο-Πιαπνχηαο Θ., «Οηθνλνκηθή ζπγθέληξσζε θαη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα: πνηνο θπβεξλά απηφλ ηνλ ηφπν;», Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Υατθάιεο., «Έξεπλα γηα ηα ΜΜΔ ζηελ Διιάδα», Σζηψθνο-Πιαπνχηαο Θ., «Οηθνλνκηθή ζπγθέληξσζε θαη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα: πνηνο θπβεξλά απηφλ ηνλ ηφπν;», Βι. ελδεηθηηθά: Kontochristou M. & Mentzi N., «Media landscape: Greece», «Τπφςε ηεο Πνιηηείαο ηα νηθνλνκηθά

210 202 (ππεξδαλεηζκφο, νθεηιέο πξνο αζθαιηζηηθά ηακεία, θιπ.), νη νπνίεο πεξηέξγσο φκσο εμαθνινπζνχλ λα ιεηηνπξγνχλ. Σνχην δεκηνπξγεί ππφλνηεο γηα ζρέζεηο αληαιιαγήο κεηαμχ πνιηηηθψλ θαη ηδηνθηεηψλ ΜΜΔ 659. Ζ ίδξπζε ησλ ηδησηηθψλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ είρε σο απνηέιεζκα ηε ξαγδαία αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ δεκνζηνγξάθσλ, ιφγσ ηεο αλάγθεο πνπ δεκηνπξγήζεθε. Σνχην είρε σο απνηέιεζκα λα εηζέιζνπλ ζην επάγγεικα θαη θάπνηνη πνπ πηζαλφλ δελ δηέζεηαλ ηα απαηηνχκελα πξνζφληα. ε γεληθέο γξακκέο φκσο ε ΔΖΔΑ έρεη ηελ ηάζε λα κελ δέρεηαη πιεζψξα λέσλ κειψλ 660. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην παξέρεη ηα ερέγγπα ώζηε λα απνηξέπεηαη ε αλάκημε αζέκηησλ εμσηεξηθώλ παξαγόλησλ ζηε δξάζε ησλ ΜΜΔ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ ειεπζεξία ηεο έθθξαζεο θαηνρπξψλεηαη ζπληαγκαηηθά 661. Δπηπιένλ, ην χληαγκα θαηνρπξψλεη θαη ην δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο 662. εκαληηθή είλαη θαη ε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε πνπ ζεζπίδεη ην αζπκβίβαζην ηεο βνπιεπηηθήο ηδηφηεηαο κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ ηδηνθηήηε έληππνπ ΜΜΔ παλειιήληαο εκβέιεηαο ή ηδηνθηήηε ξαδηνηειενπηηθνχ κέζνπ 663. Σν χληαγκα 664 πξνβιέπεη επίζεο ηελ ειεπζεξία ηνπ ηχπνπ θαη ηελ απαγφξεπζε ηεο ινγνθξηζίαο θαη θάζε πξνιεπηηθνχ κέζνπ. Ζ θαηάζρεζε εθεκεξίδσλ θαη άιισλ εληχπσλ απαγνξεχεηαη, ηφζν πξηλ, φζν θαη κεηά ηελ θπθινθνξία ηνπο. Καη εμαίξεζε επηηξέπεηαη ε θαηάζρεζε, κε εηζαγγειηθή παξαγγειία θαη ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία, κεηά ηελ θπθινθνξία ηνπ εληχπνπ, ζε πεξηπηψζεηο, πεξηνξηζηηθά αλαθεξφκελεο ζην χληαγκα, ζνβαξήο πξνζβνιήο ησλ ρξεζηψλ εζψλ ή δηαθηλδχλεπζεο ηεο εζληθήο αζθάιεηαο θαη ηνπ πνιηηεχκαηνο 665. Ωζηφζν, ζχκθσλα κε ην χληαγκα 666, ηα ξαδηνηειενπηηθά κέζα ηεινχλ ππφ ηνλ άκεζν έιεγρν ηνπ θξάηνπο, ρσξίο λα ηζρχνπλ γηα απηά νη σο άλσ πξνβιήκαηα ησλ ηνπηθψλ ΜΜΔ», 34, Μαληάηεο., «Δπηθίλδπλε θαξζνθσκσδία», Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 14 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 662 Άξζξν 5Α πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 663 Άξζξν 57 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 664 Άξζξν 14 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 665 Άξζξν 14 παξ. 3 θαη 4 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο, λ. 5060/1931, άξζξα ΑΝ 1092/ Άξζξν 15 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

211 203 πξνζηαηεπηηθέο δηαηάμεηο πνπ ηζρχνπλ γηα ηνλ έληππν ηχπν. Ο άκεζνο έιεγρνο ηνπ Κξάηνπο έρεη ζθνπφ ηελ αληηθεηκεληθή θαη κε ίζνπο φξνπο κεηάδνζε πιεξνθνξηψλ θαη εηδήζεσλ, θαζψο θαη πξντφλησλ ηνπ ιφγνπ θαη ηεο ηέρλεο, ηελ εμαζθάιηζε ηεο πνηνηηθήο ζηάζκεο ησλ πξνγξακκάησλ πνπ επηβάιιεη ε θνηλσληθή απνζηνιή ηεο ξαδηνθσλίαο θαη ηεο ηειεφξαζεο θαη ε πνιηηηζηηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο, θαζψο θαη ηνλ ζεβαζκφ ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπνπ θαη ηελ πξνζηαζία ηεο παηδηθήο ειηθίαο θαη ηεο λεφηεηαο. Δπηπιένλ, ππφ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο, επηηξέπεηαη ε πξνιεπηηθή απαγφξεπζε κεηάδνζεο ηειενπηηθνχ πξνγξάκκαηνο 667. Οη θψδηθεο δενληνινγίαο ησλ επαγγεικαηηθψλ ζσκαηείσλ ησλ δεκνζηνγξάθσλ πξνβιέπνπλ ηα ζρεηηθά κε ηε ζπιινγή, ηεθκεξίσζε, έιεγρν θαη δηαζηαχξσζε ηεο πιεξνθνξίαο 668, θαζψο θαη ηελ ηήξεζε ηνπ επαγγεικαηηθνχ απνξξήηνπ σο πξνο ηηο πεγέο πιεξνθνξηψλ πνπ εμαζθαιίζζεθαλ ππφ ερεκχζεηα 669 θαη θαηφπηλ εκπηζηεπηηθήο πιεξνθφξεζεο 670. Ο λφκνο 671 επηβάιιεη ζηνλ έληππν ηχπν ηνλ ζεβαζκφ ηεο αιήζεηαο, ηελ πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηεο ηδησηηθφηεηαο. Ζ δπζθήκεζε πξνζψπνπ ηηκσξείηαη, βάζεη ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα 672, ελψ ν εθδφηεο ππφθεηηαη ζε ππνρξέσζε δεκνζίεπζεο ηεο ζρεηηθήο θαηαδηθαζηηθήο απφθαζεο. Ζ δεκφζηα δαπάλε γηα δηαθήκηζε ηνπ θξαηηθνχ θαη επξχηεξνπ θξαηηθνχ ηνκέα κέζσ ησλ ΜΜΔ, ξπζκίδεηαη ζην λφκν 673. Μεηαμχ άιισλ ξπζκίδνληαη ε δηαδηθαζία θαη ηα θξηηήξηα επηινγήο ΜΜΔ, θαζψο θαη ε θαηαλνκή ηεο δηαθεκηζηηθήο δαπάλεο. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Σα ΜΜΔ ιεηηνπξγνύλ ζηελ πξάμε ρσξίο ηελ αλάκημε αζέκηησλ εμσηεξηθώλ παξαγόλησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 Έξεπλα ηνπ 2009 πνπ δηελεξγήζεθε απφ ηελ Freedom House Index, ραξαθηήξηζε ηα ΜΜΔ ζηελ Διιάδα σο «ειεχζεξα», θαηαηάζζνληαο ηε ρψξα 667 Άξζξν 4 ΠΓ 100/ Βι. ελδεηθηηθά άξζξν 2(δ)(ε) «Αξρψλ Γενληνινγίαο ηνπ Γεκνζηνγξαθηθνχ Δπαγγέικαηνο» ηεο ΔΖΔΑ. 669 Βι. ελδεηθηηθά άξζξν 2(ζ) «Αξρψλ Γενληνινγίαο ηνπ Γεκνζηνγξαθηθνχ Δπαγγέικαηνο» ηεο ΔΖΔΑ. 670 Βι. ελδεηθηηθά άξζξν 2(η) «Αξρψλ Γενληνινγίαο ηνπ Γεκνζηνγξαθηθνχ Δπαγγέικαηνο» ηεο ΔΖΔΑ. 671 Ν. 1032/ Άξζξα 362 θαη επ. Πνηληθνχ Κψδηθα. 673 Άξζξν 9 λ. 2328/1995, ΠΓ 60/1997 θαη ΠΓ 261/1997.

212 204 ζηελ ακέζσο θαιχηεξε ζέζε απφ ηελ Ηηαιία θαη ηελ Σνπξθία. Ζ Διιάδα θαηέιαβε ηελ 23 ε ζέζε ζε ζχλνιν 25 δπηηθνεπξσπατθψλ ρσξψλ 674. Ζ θξαηηθή ξαδηνθσλία θαη ηειεφξαζε αλήθνπλ ζηελ Διιεληθή Ραδηνθσλία Σειεφξαζε Α.Δ. («ΔΡΣ»). Σν 1987 ε ΔΡΣ έγηλε απηφλνκε, ρσξίο σζηφζν λα αιιάμνπλ θαη πνιιά έθηνηε. Σν θξάηνο εμαθνινπζεί λα δηνξίδεη ηελ πιεηνςεθία ησλ κειψλ ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ ηεο ΔΡΣ. Σα ελ ιφγσ κέιε ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ αιιάδνπλ θάζε θνξά πνπ αιιάδεη θαη ε θπβέξλεζε 675. Σν γθξίδν λνκηθφ πιαίζην αδεηνδφηεζεο ζην νπνίν ιεηηνπξγνχλ ηα ηειενπηηθά ΜΜΔ, ελζαξξχλεη ηε δηαπινθή θαη ηηο εμαξηήζεηο 676. Σν ΔΡ ζπρλά αζρνιείηαη κε δεηήκαηα ήζζνλνο ζεκαζίαο, αδηαθνξψληαο γηα ζνβαξά πξνβιήκαηα πνπ ηαιαλίδνπλ ηνλ ρψξν ησλ ΜΜΔ 677. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη, ελψ έρνπλ επαλεηιεκκέλσο παξαηεξεζεί παξαβάζεηο ηνπ λφκνπ πεξί ππεξζπγθεληξψζεσλ, σζηφζν ην ΔΡ δελ πξνέβε ζηε ιήςε ζρεηηθψλ κέηξσλ 678. Ζ ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ σο εκπνξηθψλ θεξδνζθνπηθψλ επηρεηξήζεσλ αλαπφθεπθηα ηα θαζηζηά δέζκηα πνηθίισλ επηρεηξεκαηηθψλ ζπκθεξφλησλ 679. Απφδεημε απνηειεί θαη ην γεγνλφο φηη δελ ππάξρνπλ ζηελ Διιάδα αξθεηέο εθπνκπέο ηεο ιεγφκελεο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο 680. ηελ πξάμε νη δεκνζηνγξάθνη ηεξνχλ ζπλήζσο ηνλ θψδηθα δενληνινγίαο ζρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ πεγψλ. Ωζηφζν, δελ απνθιείεηαη θαη ε δεκνζηνπνίεζε κε δηαζηαπξσκέλσλ εηδήζεσλ 681. ηηο πεξηπηψζεηο ησλ blogs, ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ ζε γθξίδν λνκηθφ θαζεζηψο, ζπρλά επηθξαηεί αζπδνζία θαη ζπθνθαληία. Ωο εθ ηνχηνπ, είλαη κάιινλ ζεηηθφ βήκα ε αχμεζε ηνπ χςνπο ησλ απνδεκηψζεσλ πνπ επηδηθάδνπλ ηα δηθαζηήξηα ζηηο πεξηπηψζεηο ζπθνθαληηθήο δπζθήκεζεο Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει Leandros N., «Media concentration and systemic failures in Greece», 4 International Journal of Communication 2010, ζει , Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Leandros N., «Media concentration and systemic failures in Greece», 4 International Journal of Communication 2010, ζει. 896, Παλαγησηαξέα Α., «Διεγθηηθνί κεραληζκνί θαη πξαγκαηηθφηεηα ζηε κηληηαθή αγνξά», /2011/02. Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηηο

213 205 Σα έληππα ΜΜΔ ππνζηεξίδνληαη ζεκαληηθά απφ θξαηηθέο επηρνξεγήζεηο πνπ ιακβάλνπλ ζπλήζσο κε ηε κνξθή επηδνηήζεσλ δηαλνκήο, κεησκέλνπ ΦΠΑ, κεησκέλσλ ηηκνινγίσλ ζηηο ηειεπηθνηλσλίεο θαη κεησκέλσλ αζθαιηζηηθψλ εηζθνξψλ 683. Ζ θξαηηθή δηαθήκηζε πνπ αλαηίζεηαη ζε ηδησηηθά ΜΜΔ, αλέξρεηαη ζε ζεκαληηθά πνζά (π.ρ. 42 εθαηνκκχξηα επξψ ην 2003, 85 εθαηνκκχξηα επξψ ην 2008). Ωζηφζν, παξά ηελ χπαξμε ζρεηηθνχ λνκηθνχ πιαηζίνπ, ηα θξηηήξηα αλάζεζεο είλαη ζπρλά αζαθή ή αλχπαξθηα 684. Έρεη παξαηεξεζεί δει. φηη έληππα κε κεδακηλή θπθινθνξία εηζπξάηηνπλ αδηθαηνιφγεηα πςειά πνζά γηα θξαηηθή δηαθήκηζε 685. Δπηπιένλ, κεγάιν φπιν ζηα ρέξηα ησλ θπβεξλήζεσλ απνηειεί θαη ε επλντθή ξχζκηζε νθεηιψλ ΜΜΔ πξνο ην θξάηνο θαη δεκφζηνπο νξγαληζκνχο 686. Ζ θξαηηθή ξαδηνθσλία θαη ηειεφξαζε επηρνξεγνχληαη επηπιένλ θαη απφ ππνρξεσηηθά ηέιε κέζσ ησλ ινγαξηαζκψλ ηεο Γεκφζηαο Δπηρείξεζεο Ζιεθηξηζκνχ (ΓΔΖ), θξαηηθέο επηδνηήζεηο θιπ Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην εγγπάηαη ηε δηαθάλεηα ζηε ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ; Βαζκνιόγεζε: 50 χκθσλα κε ην χληαγκα 688, ηα ΜΜΔ νθείινπλ λα δεκνζηνπνηνχλ ην ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο, ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηα κέζα ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο. Πξνεδξηθφ δηάηαγκα 689 νξίδεη αλαιπηηθά ηηο επηκέξνπο ππνρξεψζεηο ησλ ΜΜΔ, πξνθεηκέλνπ λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηελ αλσηέξσ ζπληαγκαηηθή επηηαγή. Οη αλσηέξσ δηαηάμεηο δελ επαξθνχλ γηα ηελ επίηεπμε ηεο δηαθάλεηαο ζηνλ ρψξν ησλ ΜΜΔ, δεδνκέλνπ φηη ηα ηειεπηαία δελ ππέρνπλ πξφζζεηεο ππνρξεψζεηο, φπσο π.ρ. δεκνζηνπνίεζεο ηεο ζχλζεζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηνπο, ησλ πνιηηηθψλ πνπ εθαξκφδνπλ αλαθνξηθά κε ηελ επηινγή 683 Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει. 8. Μπ. Α., «Ζ θξαηηθή δηαθήκηζε ζηε ρψξα ησλ ζαπκάησλ», Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει «Κξαηηθή δηαθήκηζε θαη ΜΜΔ», =255192, Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει Άξζξν 14 παξ. 9 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 689 ΠΓ 310/1996.

214 206 ησλ ζεκάησλ ηνπο, ησλ κεζφδσλ δηαζηαχξσζεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη παξνπζίαζεο ησλ εηδήζεσλ, θιπ., φπσο ζπκβαίλεη κε ΜΜΔ ηεο αιινδαπήο. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Σα ΜΜΔ ιεηηνπξγνύλ ζηελ πξάμε ζε θαζεζηώο δηαθάλεηαο; Βαζκνιόγεζε: 25 Σα ΜΜΔ ηεξνχλ κελ ην γξάκκα ηνπ λφκνπ αλαθνξηθά κε ηε δεκνζηνπνίεζε ηνπ ηδηνθηεζηαθνχ θαζεζηψηνο ηνπο, σζηφζν, ζπρλά σο ηδηνθηήηεο θαίλνληαη off-shore εηαηξείεο, holdings θαη παξέλζεηα πξφζσπα αληί ησλ πξαγκαηηθψλ πξνζψπσλ πνπ θαηαβάιινπλ ηα θεθάιαηα 690, ελψ θαη ηα κεηνρνιφγηα ησλ επηρεηξήζεσλ δεκνζηεχνληαη ρσξίο ηηο απαξαίηεηεο επεμεγήζεηο, ψζηε λα θαζίζηαηαη ζαθέο πνηνο είλαη ν πξαγκαηηθφο ηδηνθηήηεο 691 [βι. θαη «Πφξνη (πξαθηηθή)»]. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ηειενπηηθφ θαλάιη πνπ ην ηειεπηαίν δηάζηεκα εκθάληδε ζεκαληηθά νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα, κέρξη πξφζθαηα ιάκβαλε ππέξνγθν ηξαπεδηθφ δαλεηζκφ 692. Σνχην γελλά εχινγεο ππφλνηεο, κεηαμχ άιισλ θαη γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίνλ απεηθνλίδνληαλ ηα νηθνλνκηθά κεγέζε ηνπ, ψζηε λα εκθαλίζεη δαλεηνιεπηηθή ηθαλφηεηα. Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σί πξνβιέπεη ην ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην ζρεηηθά κε ηνλ έιεγρν ησλ ΜΜΔ; Βαζκνιόγεζε: 50 Απφ ηελ απειεπζέξσζε ηνπ ξαδηνηειενπηηθνχ ρψξνπ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 θαη εθεμήο, ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ επνπηηθνχ πιαηζίνπ ησλ ΜΜΔ είλαη ε κεηαθνξά αξκνδηνηήησλ απφ ηνλ έλαλ θνξέα ζηνλ άιινλ, ρσξίο ζρεδηαζκφ θαη ζαθήλεηα ζηφρσλ. Σνχην έρεη σο απνηέιεζκα ηνλ θαηαθεξκαηηζκφ ησλ επνπηηθψλ αξκνδηνηήησλ, ηελ έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θνξέσλ θαη ηε 690 Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σζηψθνο-Πιαπνχηαο Θ., «Οηθνλνκηθή ζπγθέληξσζε θαη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα: πνηνο θπβεξλά απηφλ ηνλ ηφπν;», Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Ζ κφιπλζε ηνπ Alter ππξεληθή βφκβα ζηα ζεκέιηα ησλ κίληηα», «Μαραίξη ηξαπεδψλ ζηηο δηαθεκηζηηθέο γηα επηηαγέο ηνπ Alter»,. /2011/05/alter.html. «Πνιηηηθή αζιηφηεηα», kwstas-chardabellas/story/86749/politikh-athliothta--

215 207 γξαθεηνθξαηία, θαηλφκελα πνπ ελ ηέιεη ππνλνκεχνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο επνπηείαο 693. Αξκφδηνη γηα ηελ επνπηεία ησλ ΜΜΔ είλαη ε Γεληθή Γξακκαηεία Δπηθνηλσλίαο Γεληθή Γξακκαηεία Πιεξνθνξηψλ θαη ην ΔΡ. Σν ΔΡ απνηειεί, απφ ην 2001, αλεμάξηεηε αξρή, ε νπνία δχλαηαη λα επηβάιιεη δηνηθεηηθέο θπξψζεηο γηα παξάβαζε ησλ θείκελσλ δηαηάμεσλ πεξί ξαδηνηειεφξαζεο 694. Μεηαμχ ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ ΔΡ πεξηιακβάλνληαη επηπιένλ, ε ρνξήγεζε, αλαλέσζε θαη αλάθιεζε αδεηψλ ιεηηνπξγίαο, ε δηαζθάιηζε ηεο πνιπκέξεηαο, ηεο πνιπθσλίαο, ηνπ πγηνχο αληαγσληζκνχ 695 θαη ηεο δηαθάλεηαο 696. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ ΔΡ ππφθεηηαη ζε θνηλνβνπιεπηηθφ έιεγρν θαη νη απνθάζεηο ηνπ πξνζβάιινληαη ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο (ηδ). Σν ΔΡ ζπλεξγάδεηαη, επίζεο, κε ηελ Δπηηξνπή Αληαγσληζκνχ θαη ηελ Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ θαη Σαρπδξνκείσλ. Οη δεκνζηνγξάθνη επνπηεχνληαη θπξίσο απφ ηα επαγγεικαηηθά ζσκαηεία ηνπο, ηα νπνία αλέξρνληαη ζε πέληε θαη έρνπλ ηνπηθή αξκνδηφηεηα. Σα θπξηφηεξα εμ απηψλ είλαη ε Έλσζε πληαθηψλ Ζκεξεζίσλ Δθεκεξίδσλ (ΔΖΔΑ) θαη ε Έλσζε πληαθηψλ Ζκεξεζίσλ Δθεκεξίδσλ Μαθεδνλίαο-Θξάθεο (ΔΖΔΜΘ). ηα ζσκαηεία ζπκκεηέρνπλ θαη δεκνζηνγξάθνη ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ ελεκέξσζεο. θνπφο ησλ ζσκαηείσλ είλαη ε πξνάζπηζε ηεο ειεπζεξνηππίαο, ε πξνζηαζία ησλ πάζεο θχζεσο ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ ηεο θαη ε πεηζαξρηθή ζπκκφξθσζε ησλ κειψλ ηεο ΔΖΔΑ κε ηηο αξρέο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην θαηαζηαηηθφ ηεο θαη κε ηνλ θψδηθα δενληνινγίαο ηνπο. Σα ελ ιφγσ επαγγεικαηηθά ζσκαηεία αλήθνπλ ζηελ Παλειιήληα Οκνζπνλδία Διιήλσλ πληαθηψλ (ΠΟΔΤ). Σν πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην ππαγνξεχεη ηνλ ζεβαζκφ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, ηεο ηηκήο, ηεο αμηνπξέπεηαο θαη ηεο ηδησηηθφηεηαο, ελψ απαγνξεχεη ηε δπζθήκεζε, θαζψο θαη ηε κεηάδνζε αλαθξηβψλ πιεξνθνξηψλ κέζσ ησλ ΜΜΔ. ηνλ ζηγφκελν παξέρεηαη ην δηθαίσκα ηεο αληαπάληεζεο, ηελ νπνία ην ΜΜΔ νθείιεη λα πξνβάιιεη άκεζα θαη επθξηλψο, εηδάιισο πξνβιέπνληαη απζηεξέο θπξψζεηο 697. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρνληαη ζηελ πξάμε ηα ΜΜΔ; Βαζκνιόγεζε: Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει Άξζξν 15 παξ. 2 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 695 Άξζξν 4 λ. 2863/2000. Βι. θαη άξζξα 15 θαη 16 λ. 2644/1998 θαη άξζξν 14 παξ. 6 λ. 2328/ ΠΓ 310/ Άξζξν 14 παξ. 5-7 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο, άξζξα ΑΝ 1092/1938, άξζξν 3 λ. 2328/1995, άξζξν 9 ΠΓ 100/2000 θαη άξζξν 9 ΠΓ 77/2003.

216 208 Πξφβιεκα δεκηνπξγεί ε πνιπδηάζπαζε σο πξνο ηελ επνπηεία ησλ ΜΜΔ. Καηά ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε επνπηεία ησλ ΜΜΔ έρεη αιιάμεη πνιιά ρέξηα, κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη αβεβαηφηεηα σο πξνο ην πνηνο είλαη ππεχζπλνο γηα πνην δήηεκα 698. Ο θχξηνο επνπηηθφο θνξέαο ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ, ην ΔΡ, δελ εμνπιίζζεθε κε ιεηηνπξγηθή απηνλνκία, κε απνηέιεζκα ν ξφινο ηνπ λα παξακέλεη θπξίσο ζπκβνπιεπηηθφο, ρσξίο θαλνληζηηθέο αξκνδηφηεηεο 699. Δπηπιένλ, ην ΔΡ δελ ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά ιφγσ θαη ηνπ φηη δελ αμηνπνηείηαη επαξθψο ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηνπ. Σν δηθαίσκα ηεο αληαπάληεζεο δελ ηεξείηαη ζπλήζσο απφ ηα ΜΜΔ 700. Σνχην νθείιεηαη ελ κέξεη θαη ζην γεγνλφο φηη νη ζηγφκελνη ζπρλά δελ πξνρσξνχλ ηε ζρεηηθή δηαδηθαζία κέρξη ηέινπο, ήηνη δελ ρνξεγνχλ ζηα ΜΜΔ ην απαξαίηεην πξνο δεκνζίεπζε θείκελν επαλφξζσζεο 701. Διάρηζηα ΜΜΔ απαζρνινχλ λνκηθνχο ζπκβνχινπο, νη νπνίνη, δηελεξγψληαο πξνιεπηηθφ έιεγρν, λα δηαζθαιίδνπλ φηη νη δεκνζηνγξάθνη δελ δηαπξάηηνπλ αδηθήκαηα ζε βάξνο ηεο ηηκήο θαη ηεο θήκεο ησλ πξνζψπσλ πνπ πξνβάιινπλ. Σέινο, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, θάπνηνη επηιέγνπλ λα θαιχπηνληαη απφ ηελ αλσλπκία ηνπ internet θαη λα ελεξγνχλ κε αλεπζπλφηεηα θαη θαθνβνπιία 702. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, ν ππνπξγφο Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ, κηιψληαο πξφζθαηα ζηελ Δπηηξνπή Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο, πξναλήγγεηιε ην ηέινο ηεο αλσλπκίαο ησλ blogs θαη ηε δηεχξπλζε ησλ αδηθεκάησλ γηα ηα νπνία νη Αξρέο ζα δχλαληαη λα πξνρσξνχλ ζηελ άξζε ηνπ απνξξήηνπ. ην πιαίζην απηφ πξφθεηηαη λα κειεηεζεί ζεηξά ξπζκίζεσλ ζρεηηθά κε ηελ ηαπηνπνίεζε ησλ δηαρεηξηζηψλ blogs θαη ηε δηεχξπλζε ηνπ θαηαιφγνπ ησλ εγθιεκάησλ γηα ηα νπνία ζα επηηξέπεηαη ε άξζε ηνπ απνξξήηνπ ησλ επηθνηλσληψλ. ε θάζε πεξίπησζε φκσο, ηνλίζζεθε φηη νη λνκνζεηηθέο αιιαγέο δελ ζα μεπεξλνχλ ηελ θφθθηλε γξακκή ηεο ειεπζεξίαο ηεο έθθξαζεο, αξρή πνπ είλαη ζπληαγκαηηθψο θαηνρπξσκέλε 703. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ αθεξαηόηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα ΜΜΔ; Βαζκνιόγεζε: Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει. 13. Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο «Σέινο ε αλσλπκία ζηα blogs!», /telos-i-anonumia-sta-blogs,

217 209 Νφκνο πξνβιέπεη φηη νη ξαδηνθσληθνί θαη ηειενπηηθνί ζηαζκνί νθείινπλ λα πξνβαίλνπλ ζε ζπκβάζεηο απηνδέζκεπζεο θαη απηνειέγρνπ, θαζψο θαη λα ιεηηνπξγνχλ επηηξνπέο δενληνινγίαο 704. Οη ζπκβάζεηο απηνδέζκεπζεο θαη απηνειέγρνπ πξέπεη λα ππνβάιινληαη θαη λα εγθξίλνληαη απφ ην ΔΡ, πξνθεηκέλνπ λα αδεηνδνηνχληαη ηα ελ ιφγσ ΜΜΔ. H ΔΖΔΑ, ε ΠΟΔΤ θαη ε Διιεληθή Έλσζε Αληαπνθξηηψλ Ξέλνπ Σχπνπ αζπάδνληαη ηνπο νηθείνπο θψδηθεο δενληνινγίαο ηνπ δεκνζηνγξαθηθνχ επαγγέικαηνο. Δπηπιένλ, ην ΔΡ έρεη εθπνλήζεη θψδηθεο δενληνινγίαο, κεηαμχ άιισλ, γηα ηνπο δεκνζηνγξάθνπο, ηηο δηαθεκίζεηο, ηηο εηδεζενγξαθηθέο θαη ηηο ςπραγσγηθέο εθπνκπέο. Ζ ζπκκφξθσζε κε ηνπο ελ ιφγσ θψδηθεο δενληνινγίαο ειέγρεηαη απφ ηνλ αληίζηνηρν θνξέα πνπ ηηο εθπνλεί θαη ηηο εθαξκφδεη (ΔΖΔΑ, ΠΟΔΤ, θιπ.). χκθσλα κε ηελ εηήζηα έθζεζε ηνπ ΔΡ γηα ην έηνο 2009, νη εθ ηνπ λφκνπ πξνβιεπφκελεο επηηξνπέο δενληνινγίαο εληφο ησλ ΜΜΔ δελ έρνπλ ιεηηνπξγήζεη κέρξη ζήκεξα 705. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα ΜΜΔ; Βαζκνιόγεζε: 25 πρλά νη δεκνζηνγξάθνη δελ θξνληίδνπλ λα ιεηηνπξγνχλ εληφο ησλ νξίσλ ηεο δενληνινγίαο. Γηα παξάδεηγκα, δελ είλαη ιίγεο νη θνξέο πνπ πέθηνπλ ζηελ παγίδα ηεο πξνβνιήο κηαο είδεζεο ρσξίο πξνεγνπκέλσο λα ηελ έρνπλ δηαζηαπξψζεη, κε απνηέιεζκα λα αλαγθάδνληαη, ζηε ζπλέρεηα, λα ηε δηαςεχδνπλ 706. Ωζηφζν, ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα ζηελ Διιάδα, αλαθνξηθά κε ηελ αθεξαηφηεηα ησλ δεκνζηνγξάθσλ, είλαη νη ζπγθξνχζεηο ζπκθεξφλησλ πνπ ζπληξέρνπλ ζην πξφζσπν πνιιψλ εμ απηψλ. πγθεθξηκέλα, ζπκβαίλεη ζπρλά δεκνζηνγξάθνη λα κηζζνδνηνχληαη ηφζν απφ ΜΜΔ, φζν θαη απφ Τπνπξγεία, δεκφζηνπο νξγαληζκνχο ή εηαηξείεο άζρεηεο κε ηνλ ρψξν ησλ ΜΜΔ Άξζξν 8 λ. 2863/2000. Οη ζπκβάζεηο απηνδέζκεπζεο θαη απηνειέγρνπ δελ έρνπλ ηζρχ λφκνπ. 705 Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά θαη «Γηάςεπζε είδεζεο γηα ζάλαην ηνπ Αλδξέα Βγελφπνπινπ», «ΤΠΔΚΑ: Γηάςεπζε δεκνζηεχκαηνο γηα αχμεζε 30% ζηα ηηκνιφγηα ηεο ΓΔΖ», Anagnostou D., Psychogiopoulou E. and Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, 2010, ζει. 11. Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

218 210 Ο βαζκόο ζηήξημεο ησλ ηδηνθηεηώλ ησλ ΜΜΔ πξνο ηελ εξεπλεηηθή δεκνζηνγξαθία ζρεηίδεηαη κε ηε ζεκαηνινγία ηεο έξεπλαο. Γηεξεύλεζε θαη δεκνζηνπνίεζε ππνζέζεσλ δηαθζνξάο Δπηηπγράλνπλ ηα ΜΜΔ λα απνθαιύςνπλ ππνζέζεηο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 25 Ζ ιεγφκελε «εξεπλεηηθή δεκνζηνγξαθία» είλαη ηδηαηηέξσο δαπαλεξή, ρξνλνβφξα, ελψ απαηηεί θαη δεκνζηνγξάθνπο κε πςειά πξνζφληα. ηελ Διιάδα νη ελ ιφγσ εθπνκπέο είλαη ειάρηζηεο θαη βξίζθνληαη αθφκε ζε εκβξπαθή κνξθή 708. Ωζηφζν, θάπνηεο εμ απηψλ έρνπλ ζεκεηψζεη ζεκαληηθέο επηηπρίεο αλαθνξηθά κε ηελ απνθάιπςε εζσηεξηθψλ θαη δηεζλψλ ζθαλδάισλ, θαη δε ζθαλδάισλ δηαθζνξάο 709. Γελ ήηαλ ιίγεο νη θνξέο πνπ νη ελ ιφγσ απνθαιχςεηο πξνθάιεζαλ εμειίμεηο ζηνλ δεκφζην βίν 710. πρλά, ν βαζκφο ζηήξημεο ησλ ηδηνθηεηψλ ησλ ΜΜΔ πξνο ηελ εξεπλεηηθή δεκνζηνγξαθία ζρεηίδεηαη κε ηε ζεκαηνινγία ηεο έξεπλαο. ηαλ ε ηειεπηαία ζίγεη ηζρπξά ζπκθέξνληα, ηφηε νη ηδηνθηήηεο ησλ ΜΜΔ ζπρλά ππνθχπηνπλ ζε πηέζεηο θαη θηκψλνπλ ηε δεκνζηνγξαθηθή θσλή 711. Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνύ γηα ηε δηαθζνξά θαη ηηο ζπλέπεηέο ηεο Δπηηπγράλνπλ ηα ΜΜΔ ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνύ γηα ηε δηαθζνξά θαη ηηο ζπλέπεηέο ηεο; Βαζκνιόγεζε: 25 Μέρξη ζήκεξα δελ έρεη γίλεη θάπνηα ζπληνληζκέλε εθζηξαηεία εθ κέξνπο ησλ ΜΜΔ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ πεξί ηεο δηαθζνξάο θαη ησλ ζπλεπεηψλ ηεο. Μνιαηαχηα, ζην πιαίζην ελεκεξσηηθψλ εθπνκπψλ θαη εθπνκπψλ ηεο ιεγφκελεο «εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο» 712, ην θνηλφ δχλαηαη λα αθππληζζεί γηα ηνπο ρψξνπο φπνπ ελδεκεί ε δηαθζνξά, θαζψο θαη γηα ην πνιιαπιφ θφζηνο ηεο 713. Ζ πςειή ηειεζέαζε 714 απηψλ ησλ εθπνκπψλ καξηπξά ην 708 Σέιινγινπ Σ., δηαθεθξηκέλνο δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά ηηο εθπνκπέο: «Φάθεινη», «Σν θνπηί ηεο Παλδψξαο», «Ενχγθια», «Κίηξηλνο ηχπνο», «Ρεπνξηάδ ρσξίο ζχλνξα», θιπ. 710 Βι. ελδεηθηηθά: «Σελ παξαίηεζή ηνπ γηα ιφγνπο επζημίαο ππέβαιε ζηνλ πξσζππνπξγφ ν. Σζηηνπξίδεο», «Παξαίηεζε Γθεξέθνπ γηα ηα ρξέε ηνπ Βνζθφπνπινπ», Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά ηηο εθπνκπέο: «Φάθεινη», «Σν θνπηί ηεο Παλδψξαο», «Ενχγθια», «Κίηξηλνο ηχπνο»,, «Ρεπνξηάδ ρσξίο ζχλνξα», θιπ. 713 Σέιινγινπ Σ., δεκνζηνγξάθνο εξεπλεηηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Οη Νένη Φάθεινη θαη πάιη ζηνλ ΚΑΪ»,

219 211 ελδηαθέξνλ ηνπ θνηλνχ γηα ηελ απνθάιπςε ππνζέζεσλ δηαθζνξάο πνπ ζηξέθνληαη θαηά ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. Ωζηφζν, δεδνκέλεο ηεο ζηελήο ζρέζεο ησλ ΜΜΔ κε ηα πνιηηηθά θφκκαηα, νη απνθαιχςεηο ησλ ελ ιφγσ εθπνκπψλ ζπρλά ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη κε θξηηηθφ πλεχκα, δηφηη δελ απνθιείεηαη λα εμππεξεηνχλ ζπγθεθξηκέλα ζπκθέξνληα 715. Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνύ γηα δεηήκαηα δηαθπβέξλεζεο Δπηηπγράλνπλ ηα ΜΜΔ ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνύ γηα ηηο δξαζηεξηόηεηεο ηεο θπβέξλεζεο θαη άιισλ θπβεξλεηηθώλ παξαγόλησλ; Βαζκνιόγεζε: 75 Σν θπβεξλεηηθφ έξγν ζρεδφλ κνλνπσιεί ηελ ελεκέξσζε, δεδνκέλνπ φηη θαιχπηεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ ζειίδσλ ησλ πνιηηηθψλ εθεκεξίδσλ, θαζψο θαη ηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ηνπ ρξφλνπ ησλ βξαδηλψλ σξηαίσλ ηειενπηηθψλ δειηίσλ εηδήζεσλ. Ωζηφζν, ηα ξαδηνηειενπηηθά ΜΜΔ ζπρλά πξνβάιινπλ κφλν δεηήκαηα επηθαηξφηεηαο, ηα νπνία ζπγθεληξψλνπλ ηειεζέαζε ρσξίο λα θσηίδνπλ ην ζχλνιν ησλ εηδήζεσλ. Ζ ελεκέξσζε κέζσ ηνπ έληππνπ ηχπνπ θαη ηνπ internet είλαη ζθαηξηθφηεξε 716. Μνιαηαχηα, ν νκθάιηνο ιψξνο πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ ΜΜΔ θαη ζπγθεθξηκέλσλ πνιηηηθψλ παξαγφλησλ απνηειεί δηαξθή απεηιή γηα ηελ πνιπθσλία ησλ ΜΜΔ, ηελ αληηθεηκεληθφηεηα ησλ εηδήζεσλ θαη, ελ ηέιεη, ηελ ίδηα ηε δεκνθξαηία 717. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Δθαξκνγή ηεο θείκελεο λνκνζεζίαο. Θέζπηζε πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο θαη γηα ηνλ έληππν ηχπν. Παξνρή λνκνζεηηθψλ εμνπζηνδνηήζεσλ πξνο ηηο επνπηηθέο αξρέο ησλ ΜΜΔ γηα ηε ξχζκηζε ηερληθψλ ιεπηνκεξεηψλ, ψζηε νη λφκνη λα κελ θαζίζηαληαη παξσρεκέλνη θαη, σο εθ ηνχηνπ, αλεθάξκνζηνη ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. skai html?service=print, «Τςειά πνζνζηά ηειεζέαζεο πέηπρε ε Ενχγθια», =93618&cid=9, Leandros N., «Media concentration and systemic failures in Greece», 4 International Journal of Communication 2010, ζει. 895, ojs/index.php/ijoc/article/viewfile/795/ Οηθνλφκνπ Α., λνκηθφο ζχκβνπινο ΔΡ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Leandros N., «Media concentration and systemic failures in Greece», 4 International Journal of Communication 2010, ζει. 895,

220 212 Δλίζρπζε ηνπ ΔΡ κε: - επηινγή εμεηδηθεπκέλσλ ζηειερψλ - πξφβιεςε πιήξνπο θαη απνθιεηζηηθήο απαζρφιεζεο γηα ηα κέιε ηνπ - απνλνκή ίδησλ πφξσλ - απνλνκή θαλνληζηηθψλ αξκνδηνηήησλ. Θέζπηζε γεληθνχ αζπκβίβαζηνπ ηεο δεκνζηνγξαθίαο κε έηεξε απαζρφιεζε θαη ζέζπηζε ππνρξέσζεο δεκνζηνπνίεζεο ησλ ζέζεσλ πνπ θαηέρνπλ νη δεκνζηνγξάθνη. Ωο πξνο ηελ θξαηηθή δηαθήκηζε: - λα κελ αλαηίζεηαη ζε εηαηξείεο κε θνξνινγηθέο θαη αζθαιηζηηθέο εθθξεκφηεηεο - λα κελ αλαηίζεηαη ζε λέα ΜΜΔ πξνηνχ παξέιζεη ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα απφ ηελ πξψηε θπθινθνξία ηνπο - λα ζπζηαζεί γξαθείν πηζηνπνίεζεο θπθινθνξηψλ θαη ηειεζεάζεσλ - λα ζπζηαζεί επηηξνπή ειέγρνπ πνπ ζα ειέγρεη θαη ζα αθπξψλεη ηηο παξάηππεο αλαζέζεηο. Ζ δεκνζίεπζε ησλ κεηνρνινγίσλ ησλ επηρεηξήζεσλ ΜΜΔ λα ζπλνδεχεηαη απφ επεμεγήζεηο σο πξνο ηηο ζπγθεληξψζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη.

221 213 ΚΟΗΝΩΝΗΑ ησλ ΠΟΛΗΣΩΝ Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ Μ.Ο.: 42 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 69 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα - 25 Γηαθπβέξλεζε 33 Έιεγρνο - 25 Αθεξαηόηεηα - 50 Ρόινο 25 Έιεγρνο ηεο Κπβέξλεζεο 25 Αλακνξθσηηθέο Πνιηηηθέο 25 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ αχμεζε ησλ Με Κπβεξλεηηθψλ Οξγαλψζεσλ (ΜΚΟ) ζηελ Διιάδα ηα ηειεπηαία ρξφληα ήηαλ ξαγδαία. Σν λνκηθφ θαη ζεζκηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηνπο ηειεί φκσο αθφκε ζε εκβξπαθή κνξθή, κε απνηέιεζκα λα ηίζεληαη ππφ ζνβαξή ακθηζβήηεζε ε αλεμαξηεζία, ε δηαθάλεηα θαη ε αθεξαηφηεηά ηνπο. Διπηδνθφξα βήκαηα απνηεινχλ, σζηφζν, νη ηξέρνπζεο πξνζπάζεηεο ξχζκηζεο θαη απηνξξχζκηζήο ηνπο. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ Ο φξνο «Με Κπβεξλεηηθφο Οξγαληζκφο (ΜΚΟ)» έθαλε γηα πξψηε θνξά ηελ εκθάληζή ηνπ ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία ζην λ. 2646/1998 γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Κνηλσληθήο Φξνληίδαο θαη έπεηηα ζην λ. 2731/1999 γηα ηελ αλαπηπμηαθή βνήζεηα. Ωζηφζν, ε ειιεληθή λνκνζεζία δελ πεξηιακβάλεη νξηζκφ ηεο έλλνηαο, ε νπνία έρεη δηακνξθσζεί κφλν ζηελ πξάμε, κέζσ θπξίσο ηνπ απηνραξαθηεξηζκνχ νξγαλψζεσλ σο κε θπβεξλεηηθψλ. ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία, ε Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ έρεη νξηνζεηεζεί θαη σο ν ρψξνο «από ην θαηώθιη ησλ λνηθνθπξηώλ κέρξη ηηο εηζόδνπο ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηώλ» 718. Σν λνκηθό θαη ζεζκηθό πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηνπο ηειεί όκσο αθόκε ζε εκβξπαθή κνξθή, κε απνηέιεζκα λα ηίζεληαη ππό ζνβαξή ακθηζβήηεζε ε αλεμαξηεζία, ε δηαθάλεηα θαη ε αθεξαηόηεηά ηνπο. Ωο εθ ηνχηνπ, δελ είλαη δπλαηφ λα ππνινγηζζεί θαη ν αθξηβήο αξηζκφο ησλ ΜΚΟ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Διιάδα. Απφ ηα ππάξρνληα ζηνηρεία 718 σηεξφπνπινο Γ., «Πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη λέεο κνξθέο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο: κηα δχζθνιε ζπκβίσζε», αλαθνίλσζε ζην δηεζλέο επηζηεκνληθφ ζπκπφζην «Αλαζεσξήζεηο ηνπ πνιηηηθνχ» ηνπ Σκήκαηνο Κνηλσληθήο Αλζξσπνινγίαο θαη Ηζηνξίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ, Μπηηιήλε, 2007.

222 214 πξνθχπηεη, σζηφζν, φηη νη πνιππιεζέζηεξεο είλαη ηα αζιεηηθά ζσκαηεία, νη ζξεζθεπηηθέο-εθθιεζηαζηηθέο νξγαλψζεηο, θαζψο θαη νη εθπαηδεπηηθνίπνιηηηζηηθνί ζχιινγνη 719. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (λνκηθό πιαίζην) Δίλαη ην ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην επλντθό πξνο ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ; Βαζκνιόγεζε: 100 Σν δηθαίσκα ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη πξνβιέπεηαη ξεηψο ζην χληαγκα 720. Ωζηφζν, ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην δελ πξνβιέπεη εηδηθέο δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ΜΚΟ. Μία ΜΚΟ δχλαηαη λα ιάβεη ηε λνκηθή κνξθή ησλ πξνβιεπνκέλσλ απφ ηνλ Αζηηθφ Κψδηθα (ΑΚ) κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα λνκηθψλ πξνζψπσλ ηδησηηθνχ δηθαίνπ (ΝΠΗΓ), ήηνη ηεο έλσζεο πξνζψπσλ 721, ηεο αζηηθήο κε θεξδνζθνπηθήο εηαηξείαο 722, ηνπ ζσκαηείνπ 723, ηνπ (θνηλσθεινχο) ηδξχκαηνο 724 θαη ηεο επηηξνπήο εξάλσλ 725, θαζψο θαη ησλ ΝΠΗΓ κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα πνπ πξνβιέπνληαη απφ εηδηθνχο λφκνπο. Ζ απινχζηεξε κνξθή ηελ νπνία ζα κπνξνχζε λα ελδπζεί κία θίλεζε πνιηηψλ, είλαη απηή ηεο έλσζεο πξνζψπσλ, ε νπνία δελ απαηηεί νπζηαζηηθά λνκηθέο δηαηππψζεηο. ρεηηθά απιή είλαη θαη ε δηαδηθαζία ίδξπζεο αζηηθήο κε θεξδνζθνπηθήο εηαηξείαο, γηα ηε ζχζηαζε θαη ιεηηνπξγία ηεο νπνίαο αξθνχλ δχν κφλνλ πξφζσπα. H ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ ΜΚΟ ζηελ Διιάδα έρεη ηε λνκηθή κνξθή ηνπ ζσκαηείνπ. Πξνθεηκέλνπ λα ηδξπζεί έλα ζσκαηείν, απαηηείηαη αίηεζε πξνο ην αξκφδην Πξσηνδηθείν, ζηελ νπνία επηζπλάπηνληαη ε ζπζηαηηθή πξάμε, ηα νλφκαηα ησλ κειψλ ηεο δηνίθεζεο θαη ρξνλνινγεκέλν θαηαζηαηηθφ κε ππνγξαθέο 20 ηνπιάρηζηνλ κειψλ. Δθφζνλ ζπληξέρνπλ νη λφκηκνη φξνη, ην δηθαζηήξην δέρεηαη ηελ αίηεζε θαη, θαηφπηλ, απαηηείηαη ε δεκνζίεπζή ηνπ ζηνλ ηχπν θαη ε εγγξαθή ηνπ ζην βηβιίν ζσκαηείσλ, πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζεη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα. Ζ φιε δηαδηθαζία ζεσξείηαη απιή θαη δηαξθεί ζπλήζσο 719 σηεξφπνπινο Γ., «Πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη λέεο κνξθέο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο: κηα δχζθνιε ζπκβίσζε», αλαθνίλσζε ζην δηεζλέο επηζηεκνληθφ ζπκπφζην «Αλαζεσξήζεηο ηνπ πνιηηηθνχ» ηνπ Σκήκαηνο Κνηλσληθήο Αλζξσπνινγίαο θαη Ηζηνξίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ, Μπηηιήλε, Άξζξν 12 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 721 Άξζξν 107 ΑΚ. 722 Άξζξα ΑΚ. 723 Άξζξα ΑΚ. 724 Άξζξα ΑΚ. 725 Άξζξα ΑΚ.

223 215 ιηγφηεξν απφ έμη κήλεο 726. Ζ απφθαζε ηνπ Πξσηνδηθείνπ ππφθεηηαη κφλν ζε έθεζε. Σελ απφθαζε πνπ απνξξίπηεη ηελ αίηεζε δηθαηνχηαη λα πξνζβάιεη κφλνλ φπνηνο ππέβαιε ηελ αίηεζε, ελψ ηελ απφθαζε πνπ δέρεηαη ηελ αίηεζε δηθαηνχηαη λα πξνζβάιεη κφλν ην Γεκφζην γηα ιφγνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. Ζ ηδηαίηεξε θνξνινγηθή κεηαρείξηζε πνπ πξνβιέπεηαη γηα ηα ζσκαηεία, ηα νπνία απνηεινχλ ηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ θνξέσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ ζηελ Διιάδα, πεξηιακβάλεη κεηαμχ άιισλ ηελ κε ππαγσγή ζηνλ ΦΠΑ, ηε δπλαηφηεηα κε ηήξεζεο βηβιίσλ θαηεγνξίαο. Γηα ηα θνηλσθειή ηδξχκαηα ηζρχνπλ πνιχ πεξηζζφηεξα πξνλφκηα 727. Ωο αληαπφδνζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνπλ ηα θνηλσθειή ηδξχκαηα ζην θνηλσληθφ ζχλνιν, αιιά θαη γηα λα ελζαξξπλζεί ε ζχζηαζε ηέηνησλ ηδξπκάησλ, ε πνιηηεία πξνζέθεξε ζε απηά επηεηθή θνξνινγηθή κεηαρείξηζε. πγθεθξηκέλα: - Αλαθνξηθά κε ηε θνξνινγία θιεξνλνκηψλ δσξεψλ, πξνβιέπεηαη πιήξεο θνξνινγηθή απαιιαγή. - Αλαθνξηθά κε ηνλ θφξν εηζνδήκαηνο, απαιιάζζνληαη απφ θάζε θνξνινγηθή επηβάξπλζε. - Αλαθνξηθά κε ηε θνξνινγία κεγάιεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο, απαιιάζζνληαη απφ ηνλ θφξν γηα ηα θηίζκαηα πνπ ηδηνρξεζηκνπνηνχλ. - ηε θνξνινγηθή λνκνζεζία, γηα λα ελζαξξπλζνχλ πνιίηεο θαη επηρεηξήζεηο λα ζπκβάιινπλ ζηελ νηθνλνκηθή ελδπλάκσζε ησλ θνηλσθειψλ ηδξπκάησλ, ηα ρξεκαηηθά πνζά πνπ δσξίδνληαη ζε απηά αλαγλσξίδνληαη σο δαπάλε, ε νπνία αθαηξείηαη απφ ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα ή ηα θέξδε. - Σέινο, ν ζπληαγκαηηθφο λνκνζέηεο παξέρεη πξνζηαζία ζηα θνηλσθειή ηδξχκαηα, απαγνξεχνληαο ηε κεηαβνιή ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ φξσλ ηεο δηαζήθεο ή ηεο δσξεάο ππέξ δεκφζηνπ ή θνηλσθεινχο ζθνπνχ 728. Πόξνη (πξαθηηθή) Έρεη ζηελ πξάμε ε Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ αξθεηνύο νηθνλνκηθνύο θαη αλζξώπηλνπο πόξνπο, ώζηε λα ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά; Βαζκνιόγεζε: 50 Οη ΜΚΟ νθείινπλ λα πξνβιέπνπλ ζην θαηαζηαηηθφ ηνπο ηηο πεγέο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο, νη νπνίεο αλάινγα κε ηε δξαζηεξηφηεηά ηνπο ελδέρεηαη λα είλαη ηα έζνδα απφ: - ζπλδξνκέο κειψλ - δσξεέο 726 Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS θαη εθ ησλ πξσηνπφξσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ ζηελ Διιάδα, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: ησκφπνπινο Η., «Παξάινγε ε θνξνινγία ησλ θνηλσθειψλ ηδξπκάησλ», Άξζξν 109 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

224 216 - ρνξεγίεο ζην πιαίζην ηεο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο - δηαθεκίζεηο θαηαρσξεκέλεο ζε έληππά ηνπο - θξαηηθή θαη επξσπατθή ρξεκαηνδφηεζε - δηάζεζε πξντφλησλ - δηνξγάλσζε εθδειψζεσλ - αμηνπνίεζε πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ, θ.α. Διιείςεη δηαζέζηκσλ ζηνηρείσλ, δελ είλαη δπλαηφ λα απνθιεηζζεί ε εμάξηεζε απφ κία κφλν πεγή ρξεκαηνδφηεζεο 729. Ωζηφζν, πεξηζζφηεξν βηψζηκεο έρνπλ απνδεηρζεί νη ΜΚΟ κε δηαζπνξά πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο 730. Αλαθνξηθά κε ηηο ρνξεγίεο, ζεκεηψλεηαη φηη νη επηρεηξήζεηο έρνπλ πιένλ ηελ ηάζε λα ρξεκαηνδνηνχλ, ζην πιαίζην ηεο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο ηνπο, ΜΚΟ ζρεηηθέο κε ην πξντφλ πνπ νη ίδηεο εκπνξεχνληαη, ψζηε ελ ηέιεη ην φλνκα ηεο εηαηξείαο λα ζπλδέεηαη ζηε ζπλείδεζε ηνπ θνηλνχ κε ζπγθεθξηκέλε ΜΚΟ 731. Ωζηφζν, νη ελ ιφγσ ρνξεγίεο ελδέρεηαη λα ζπληζηνχλ, κεηαμχ άιισλ, πεξηπηψζεηο ζπγθπξηαθήο ελίζρπζεο, μεπιχκαηνο βξψκηθνπ ρξήκαηνο ή θαη πξνζπάζεηαο εμαγνξάο ηεο θνηλήο γλψκεο, φπσο έρεη δηαθαλεί ζε δηάθνξεο πεξηπηψζεηο κέρξη ζήκεξα 732. Ζ ζπκκεηνρή ησλ Διιήλσλ ζε ελψζεηο θαη ζσκαηεία είλαη πεξηνξηζκέλε, ζε ζχγθξηζε κε άιιεο δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο, αιιά ε ζπκκεηνρή ηνπο ζε εξγαηηθά ζπλδηθάηα θαη επαγγεικαηηθέο ελψζεηο δελ ππνιείπεηαη 733. Σνλ ηειεπηαίν θαηξφ φκσο έρεη επεξεαζζεί αξλεηηθά απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε, θαζψο νη πνιίηεο παζρίδνπλ λα δηαζθαιίζνπλ πξψηα ηα ηνπ νίθνπ ηνπο 734. εκεηψλεηαη, επηπιένλ, φηη ν εζεινληηζκφο ζηε ρψξα καο βαζίδεηαη πεξηζζφηεξν ζηνλ θνηλσληθφ αιηξνπτζκφ θαη ην παηξησηηθφ θξφλεκα (φπσο π.ρ. ζηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο ηεο Αζήλαο ην 2004) πνπ κατά ςυγκυρία εκδηλώνεται, θαη φρη ζε ηαθηηθή θαη ζπζηεκαηηθή πξνζθνξά κε δηάξθεηα θαη 729 Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS θαη εθ ησλ πξσηνπφξσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ ζηελ Διιάδα, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ κε καθξφρξνλε εκπεηξία ζην ρψξν ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Παιαηηζάθεο Γ., «Ξέπιπκα βξψκηθνπ ρξήκαηνο κέζσ δσξεψλ», «Οη ΜΚΟ απαηεψλεο», «Ζ κπίδλα κε ηηο ΜΚΟ θφιπν ηεο θπβέξλεζεο γηα μέπιπκα ρξήκαηνο», /03/blog-post_9025.html. 733 σηεξφπνπινο Γ., «Πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη λέεο κνξθέο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο: κηα δχζθνιε ζπκβίσζε», αλαθνίλσζε ζην δηεζλέο επηζηεκνληθφ ζπκπφζην «Αλαζεσξήζεηο ηνπ πνιηηηθνχ» ηνπ Σκήκαηνο Κνηλσληθήο Αλζξσπνινγίαο θαη Ηζηνξίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ, Μπηηιήλε, Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

225 217 ζπλείδεζε 735. Δπίζεο, νη πειαηεηαθέο ζρέζεηο πνπ ζπρλά δεκηνπξγνχληαη ζην ρψξν ησλ ΜΚΟ θαηαθεξκαηίδνπλ ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ 736. Διιείςεη νξηζκνχ ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία πεξί ηεο έλλνηαο ηεο «ΜΚΟ», δελ είλαη δπλαηφ λα ππνινγηζζεί ν αξηζκφο ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ βηνπνξίδνληαη ζηνλ ρψξν, θαζψο θαη ηα θεθάιαηα πνπ δηαθηλνχληαη 737. Ωζηφζν, απηφ πνπ κε βεβαηφηεηα κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί είλαη φηη νη πεξηνξηζκέλνη νηθνλνκηθνί πφξνη ησλ ΜΚΟ επεξεάδνπλ αξλεηηθά ηε δπλαηφηεηα πξνζέιθπζεο εμεηδηθεπκέλνπ ζηειερηαθνχ δπλακηθνχ 738. Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηελ κε αλάκημε αζέκηησλ εμσγελώλ παξαγόλησλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηώλ; Βαζκνιόγεζε: 75 ην άξζξν 12 ηνπ πληάγκαηνο θαηνρπξψλεηαη ην δηθαίσκα ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη γηα φινπο ηνπο πνιίηεο αλεμαηξέησο, ελψ ην άξζξν 14 παξ. 1 ηνπ πληάγκαηνο εγγπάηαη ηελ ειεπζεξία ηεο έθθξαζεο, εληφο ησλ νξίσλ ηνπ λφκνπ. Σα ζσκαηεία δχλαληαη λα δηαρεηξίδνληαη ηα ηνπ νίθνπ ηνπο ρσξίο ηελ ππνρξεσηηθή ζπκκεηνρή θξαηηθψλ παξαγφλησλ ζηε δηνίθεζε ή ηηο ζπλεδξηάζεηο ηνπο, φπσο ζπκβαίλεη ζε άιιεο ρψξεο. ε πεξίπησζε πνιέκνπ, επηζηξάηεπζεο εμαηηίαο εμσηεξηθψλ θηλδχλσλ ή άκεζεο απεηιήο ηεο εζληθήο αζθάιεηαο, θαζψο θαη αλ εθδεισζεί έλνπιν θίλεκα γηα ηελ αλαηξνπή ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο, ε Βνπιή, κε απφθαζή ηεο πνπ δεκνζηεχεηαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο, δχλαηαη λα αλαζηείιεη ηελ εθαξκνγή, κεηαμχ άιισλ, ηνπ άξζξνπ 12 ηνπ πληάγκαηνο. Ζ δηάξθεηα ηζρχνο ησλ ελ ιφγσ κέηξσλ απνθαζίδεηαη απφ ηε Βνπιή θαη δελ δχλαηαη λα ππεξβεί ηηο δεθαπέληε εκέξεο 739. Ζ δηάξθεηα ησλ ελ ιφγσ κέηξσλ δχλαηαη λα παξαηείλεηαη αλά δεθαπελζήκεξν κε απφθαζε ηεο Βνπιήο 740. Σα ελ ιφγσ κέηξα ιήγνπλ απηνδηθαίσο κε ηελ παξέιεπζε ηνπ δεθαπελζεκέξνπ 735 Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο «Με εθαηνκκχξηα επξψ ρξεκαηνδνηνχληαη Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο απφ ππνπξγείν θαη ΔΔ ζε έλα αδηαθαλέο θαζεζηψο», Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 14 παξ. 1 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 740 Άξζξν 14 παξ. 3 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο.

226 218 θαη, ζε θάζε πεξίπησζε, κεηά ηε ιήμε ηνπ πνιέκνπ, εθφζνλ έρνπλ επηβιεζεί ιφγσ πνιέκνπ 741. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Η Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ ιεηηνπξγεί ζηελ πξάμε ρσξίο ηελ αλάκημε αζέκηησλ εμσγελώλ παξαγόλησλ; Βαζκνιόγεζε: 50 Μνινλφηη ζην λφκν δελ πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα θπβεξλεηηθήο παξέκβαζεο ζηε ιεηηνπξγία ησλ ΜΚΟ, ε νηθνλνκηθή εμάξηεζε ησλ ηειεπηαίσλ απφ θξαηηθνχο πφξνπο είλαη πξνθαλέο φηη ελδέρεηαη λα ζπληειεί ζηε δεκηνπξγία πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ελ ιφγσ δχν πφισλ 742. Γελ ιείπνπλ, επίζεο, θαη νη πεξηπηψζεηο φπνπ πνιηηηθνί θξνληίδνπλ λα ζπλδένπλ ην φλνκά ηνπο κε θάπνηα ΜΚΟ, ηελ νπνία ελδερνκέλσο ηδξχνπλ θαη νη ίδηνη, ψζηε λα αλαβαζκίζνπλ ηε δεκφζηα εηθφλα ηνπο 743. Φαηλφκελα εθθνβηζκνχ, εθβηαζκνχ, θιπ., θνξέσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ εθ κέξνπο θπβεξλεηηθψλ παξαγφλησλ δελ έρνπλ θαηαγξαθεί κέρξη ζήκεξα. Ωζηφζν, δελ απνθιείεηαη ε απεηιή κε ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο απφ θξαηηθνχο πφξνπο 744. Σνχην ελδέρεηαη λα έρεη σο απνηέιεζκα, νη ΜΚΟ πνπ εμαξηψληαη θαηά βάζε απφ θξαηηθνχο πφξνπο λα επζπγξακκίδνληαη µε ηελ θπβεξλεηηθή γξακκή 745. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Δπηθξαηεί ζηελ πξάμε δηαθάλεηα ζηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ; Βαζκνιόγεζε: 25 χκθσλα κε ην άξζξν 93 ΑΚ, εθηφο εάλ πξνβιέπεηαη δηαθνξεηηθά απφ ην θαηαζηαηηθφ ηνπ ζσκαηείνπ, κεηαμχ ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο ηνπ ζσκαηείνπ είλαη θαη ε έγθξηζε ηνπ ηζνινγηζκνχ. ηελ πξάμε, θάζε έηνο, ζε ηαθηηθή εηήζηα Γεληθή πλέιεπζε ηνπ ζσκαηείνπ ιακβάλεη ρψξα ν απνινγηζκφο ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ απειζφληνο έηνπο θαη ε απαιιαγή ηνπ Γ 741 Άξζξν 14 παξ. 4 πληάγκαηνο ηεο Διιάδαο. 742 Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ & ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ & ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

227 219 απφ θάζε ζρεηηθή επζχλε, ελψ ζπρλά ιακβάλεη ρψξα θαη ζπδήηεζε επί ηνπ νηθνλνκηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ηελ επφκελε ρξνληά. Ωζηφζν, εξσηεκαηηθά γελληνχληαη ζρεηηθά κε ηελ πξαγκαηηθή δπλαηφηεηα θαη ηθαλφηεηα ησλ κειψλ ηνπ ζσκαηείνπ λα ειέγμνπλ ηελ νηθνλνκηθή δηαρείξηζε ηεο δηνίθεζεο ηνπ ζσκαηείνπ, αλ θαη ζε αξθεηά ζσκαηεία πξνβιέπεηαη ε δηελέξγεηα ειέγρνπ απφ νξθσηνχο ειεγθηέο. Ζ πεξαηηέξσ δεκνζηνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ ελαπφθεηηαη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ησλ ζσκαηείσλ, ηα νπνία νκνινγνπκέλσο δελ ζπλεζίδνπλ λα θάλνπλ ρξήζε ηεο ελ ιφγσ επρέξεηάο ηνπο 746, κε εμαίξεζε ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ απηφ απαηηείηαη εθ ηνπ λφκνπ, ιφγσ θπξίσο ηνπ κεγέζνπο ηνπο. Δπηζεκαίλεηαη ζρεηηθά φηη ηα ζσκαηεία δελ ππνρξενχληαη ζε ηήξεζε βηβιίσλ θαηεγνξίαο, πξαθηηθή ε νπνία δελ ζπκβάιιεη επαξθψο ζηελ απεηθφληζε ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ζσκαηείσλ κε ηνλ πιένλ δηαθαλή ηξφπν 747. Αληηζέησο, ηνχην ζα επηηπγραλφηαλ κε ηελ ηήξεζε βηβιίσλ γ θαηεγνξίαο, ηα νπνία είλαη πην ζχλζεηα θαη ιεπηνκεξή. Αλαθνξηθά κε ηε δεκνζηνπνίεζε ηεο ζχλζεζεο ηεο δηνίθεζεο ηνπ ζσκαηείνπ, ζεκεηψλεηαη φηη ε αίηεζε ίδξπζεο ζσκαηείνπ ζπλνδεχεηαη απφ θαηάζηαζε κε ηα νλφκαηα ησλ κειψλ ηεο δηνίθεζεο ηνπ ζσκαηείνπ 748. Δθ ησλ πζηέξσλ, ε ππνρξέσζε δεκνζηνπνίεζεο ησλ νλνκάησλ ηεο δηνίθεζεο ηνπ ζσκαηείνπ δελ πξνβιέπεηαη ζην λφκν. Ωζηφζν, ηα ζσκαηεία πνπ δηαζέηνπλ ηζηνζειίδεο, ζπρλά αλαξηνχλ ζε απηέο ηα νλφκαηα ηεο δηνίθεζήο ηνπο, ρσξίο λα απνθιείνληαη θαη νη πεξηπηψζεηο ΜΚΟ πνπ γηα δηάθνξνπο ιφγνπο δελ πξνβαίλνπλ ζηελ ελ ιφγσ δεκνζηνπνίεζε 749. Πξνθεηκέλνπ λα πξνσζεζεί έλα θνηλφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ησλ νξγαλψζεσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ ζηελ Διιάδα, ηδξχζεθε απφ ην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ ην ΝΠΗΓ κε ηελ επσλπκία «Έξγν Πνιηηψλ» 750, κε απνζηνιή λα πξνάγεη, λα ζπληνλίζεη θαη λα ζπλδξάκεη ην έξγν ησλ ΜΚΟ. Μέρξη ζήκεξα φκσο, ν ελ ιφγσ νξγαληζκφο δελ έρεη επηδείμεη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα, ελψ παξαηεξήζεθαλ θαη θαηλφκελα θαθνδηαρείξηζεο 751. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρεηαη ζηελ πξάμε ε Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ; 746 Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Άξζξν 79 ΑΚ. 749 Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο «ηνλ Δηζαγγειέα ν θξαηηθφο νξγαληζκφο εζεινληηζκνχ Έξγν Πνιηηψλ», «Έξγν Πνιηηψλ; Βάιαλε ηνλ ιχθν λα θπιάεη ηα πξφβαηα»,

228 220 Βαζκνιόγεζε: 25 Ζ κέρξη ζήκεξα εκπεηξία δείρλεη φηη, ζε γεληθέο γξακκέο, ΜΚΟ πνπ παξάγνπλ έξγν δελ επηθνηλσλνχλ επαξθψο πξνο ηα έμσ ηε δξάζε ηνπο, εμαηηίαο δηαθφξσλ παξαγφλησλ 752. Γελ ιείπνπλ φκσο θαη νη πεξηπηψζεηο ΜΚΟ πνπ έρνπλ σο θχξην κέιεκα ηε δηαθήκηζή ηνπο, πεξηζζφηεξν θαη απφ ηελ παξνρή νπζηαζηηθνχ έξγνπ 753. Κχξηα αηηία ηεο έιιεηςεο ειέγρνπ επί ησλ ΜΚΟ απνηειεί ε αλππαξμία αλεμάξηεηνπ επνπηηθνχ θνξέα 754. Ωζηφζν, θαηφπηλ πξσηνβνπιίαο ηεο «Κακπάληαο ησλ 800 ΜΚΟ γηα ην χληαγκα θαη ηνπο Θεζκνχο» 755, έρεη δεκνζηεπζεί πξνζρέδην λφκνπ πνπ πεξηιακβάλεη, κεηαμχ άιισλ, ηνλ νξηζκφ ηεο ΜΚΟ θαη ηνπ εζεινληή, ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ΜΚΟ, ηελ ίδξπζε αλεμάξηεηεο επνπηηθήο αξρήο θαη ηε ζχζηαζε κεηξψσλ ΜΚΟ 756. Σν κέιινλ ηεο ελ ιφγσ λνκνζεηηθήο πξσηνβνπιίαο είλαη αθφκε αβέβαην. Έηζη, ζηνλ αληίπνδα ησλ ΜΚΟ πνπ επηρεηξνχλ λα πξνσζήζνπλ ηε δηαθάλεηα θαη ηνλ ζεβαζκφ ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα, βξίζθνληαη αξθεηέο «ΜΚΟζθξαγίδεο», νη νπνίεο κνλαδηθφ ιφγν ιεηηνπξγίαο έρνπλ ηελ απνκχδεζε ζεκαληηθψλ θεθαιαίσλ απφ ηνλ θξαηηθφ θαη επξσπατθφ πξνυπνινγηζκφ. Σνχην δηεθάλε ηφζν ην 2008, φηαλ, εμαηηίαο άιινπ ζπκβάληνο, δεκνζηνπνηήζεθε ην κεηξψν ησλ ΜΚΟ πνπ ρξεκαηνδνηνχληαλ απφ ην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ, φζν θαη πξφζθαηα κε ηε δεκνζηνπνίεζε ηνπ κεηξψνπ ησλ ΜΚΟ πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ (ΤΓΑ) 757. πγθεθξηκέλα, απνθαιχθζεθε φηη άγλσζηα ζσκαηεία, κε αζήκαλην ζθνπφ θαη ακθίβνιε απνηειεζκαηηθφηεηα, είραλ ρξεκαηνδνηεζεί κε ππέξνγθα πνζά. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηώλ; Βαζκνιόγεζε: Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ζ Κακπάληα ησλ 800 ΜΚΟ ζπζηάζεθε ην 2006 σο εληαία έθθξαζε 800 θαη πιένλ κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ, κε ζηφρν ηελ εθπξνζψπεζε θαη πξνψζεζε ησλ ζέζεσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ ζρεηηθά κε ηελ αλαζεψξεζε ηνπ πληάγκαηνο, ε νπνία νινθιεξψζεθε ην Γηαλλήο Ν., Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ θαη ζπληάθηεο ηνπ πξνζρεδίνπ λφκνπ γηα ηηο ΜΚΟ θαη ηνλ εζεινληηζκφ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά θαη: «Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο : έλα θξάηνο αξγφκηζζσλ ηπρνδησθηψλ... αληί ηνπ θξάηνπο!!!», Σζηκπιάθε Κ., «Λνγηζηηθφ ζθάικα ην ζθάλδαιν ησλ ΜΚΟ»,

229 221 Σν 2006, έληεθα κεγάιεο δηεζλείο ΜΚΟ ζπλέηαμαλ θαη ππέγξαςαλ ηελ «Υάξηα Απηνδέζκεπζεο, Κνηλσληθήο Δπζχλεο θαη Λνγνδνζίαο ησλ Γηεζλψλ Με Κπβεξλεηηθψλ Οξγαλψζεσλ (International Non-Governmental Accountability Charter)» 758, κε ηελ νπνία απηνδεζκεχηεθαλ λα ζέβνληαη ηηο νηθνπκεληθέο αμίεο θαη αξρέο, λα ιεηηνπξγνχλ κε ζχγρξνλα ζπζηήκαηα δηνίθεζεο θαη δηαρείξηζεο, λα δέρνληαη εμσηεξηθφ αλεμάξηεην ειεγθηή κε πιήξε δηαθάλεηα θαη κε ππνρξέσζε ινγνδνζίαο, ηφζν ζην εζσηεξηθφ ησλ νξγαληζκψλ φζν θαη πξνο ηξίηνπο 759. Σν παξάδεηγκα ησλ έληεθα απηψλ δηεζλψλ ΜΚΟ αθνινχζεζαλ, ζηηο , δέθα επηά ειιεληθέο ΜΚΟ, πξνζππνγξάθνληαο ηελ επίζεκε ειιεληθή κεηάθξαζε ηεο Υάξηαο Λνγνδνζίαο ζε επίζεκε ηειεηή760. Ο αξηζκφο ησλ ελ ιφγσ ΜΚΟ έρεη αλέιζεη ζήκεξα ζε 24761, ελψ ε δηαδηθαζία πξνζππνγξαθήο ηεο Υάξηαο θαη απφ άιιεο ΜΚΟ είλαη ζε εμέιημε. Φπζηθά, ν αξηζκφο απηφο είλαη ακειεηένο κπξνζηά ζηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ ΜΚΟ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Διιάδα. Έηεξε πξνζπάζεηα απηνδέζκεπζεο απνηεινχλ θαη νη «Αξρέο Πξνζήισζεο ισλ καο ζηελ Πνηφηεηα Λεηηνπξγίαο θαη Οξγάλσζεο Τπεξεηψληαο ηνπο θνπνχο καο (ΑΠΟΠΛΟΤ)», νη νπνίεο απνηεινχλ πξσηνβνπιία ηεο «Κακπάληαο ησλ 800 ΜΚΟ γηα ην χληαγκα θαη ηνπο Θεζκνχο». Με βάζε ην ρξνλνδηάγξακκα πνπ είρε θαζνξηζζεί, ε δηαδηθαζία δηαβνχιεπζεο πεξηειάκβαλε δχν θάζεηο. Ζ πξψηε θάζε, ε νπνία ήδε έρεη νινθιεξσζεί κεηά ηελ επίζεκε δεκνζίεπζε ηνπ ΑΠΟΠΛΟΤ θαη ηελ ελεκέξσζε φισλ ησλ κειψλ ηεο θακπάληαο γηα ην πξνζρέδην, πεξηειάκβαλε ηελ θαηαγξαθή ησλ παξαηεξήζεσλ θαη ησλ πξνηάζεσλ. ηε δεχηεξε θάζε, ζηελ νπνία βξηζθφκαζηε απηή ηε ζηηγκή, πξαγκαηνπνηείηαη εθ λένπ δηαβνχιεπζε πξνθεηκέλνπ λα νξηζηηθνπνηεζεί ην ηειηθφ ζρέδην. Σν νξηζηηθφ ζρέδην ζα απνζηαιεί ζηηο εκπιεθφκελεο ΜΚΟ γηα έγθξηζε θαη απνδνρή απφ ηα δηνηθεηηθά ηνπο φξγαλα. Έιεγρνο ηεο Κπβέξλεζεο (λνκηθό πιαίζην & πξαθηηθή) Η Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ ειέγρεη απνηειεζκαηηθά ηελ Κπβέξλεζε γηα ηηο δξάζεηο ηεο; Βαζκνιόγεζε: 25 πσο δηεθάλε θαη αλσηέξσ, ε Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ ζηελ Διιάδα είλαη αθφκε ζε αλαπηπζζφκελε θάζε, αλεπαξθψο νξγαλσκέλε, θαη ζε πνιχ ππνδεέζηεξν ξφιν ζε ζρέζε κε ηελ θξαηηθή εμνπζία. Σνχην έρεη σο Αλνηρηή Κνηλσλία Γειηίν ηεο Κίλεζεο Πνιηηψλ γηα κηα Αλνηρηή Κνηλσλία, Υάξηα απηνδέζκεπζεο, θνηλσληθήο επζύλεο θαη ινγνδνζίαο Με Κπβεξλεηηθώλ Οξγαλώζεσλ, ηεχρνο 69(3), Αληχπαο Σδ., Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

230 222 απνηέιεζκα ε δξάζε ηεο λα έρεη πεξηνξηζκέλν αληίθηππν, αλ θαη αλαπηχζζεη ζπρλά δηάινγν κε ην θξάηνο 762. Ζ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ δηεθδηθεί ηνλ ρψξν ηεο αλαθνξηθά ηφζν κε ηνλ έιεγρν ηεο εθάζηνηε θπβέξλεζεο, φζν θαη κε ηε ζπκκεηνρή ηεο ζε δηαδηθαζίεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο γηα δξάζεηο πνπ εκπίπηνπλ ζηα πεδία ελδηαθεξφλησλ ηεο. Ωζηφζν, δελ έρεη θαηαθέξεη αθφκε λα απνθηήζεη ηε λνκηκνπνίεζε θαη ηε δχλακε πνπ έρεη απνθηήζεη ν αληίζηνηρνο ρψξνο ζε άιια θξάηε 763. Γπλακηθέο πξσηνβνπιίεο κπνξνχλ λα αληρλεπζνχλ π.ρ. ζηα πεδία ηνπ πεξηβάιινληνο, ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ θαη ηεο πξνζηαζίαο ησλ θαηαλαισηψλ, αιιά ν αληίθηππφο ηνπο είλαη αθφκε θαη εθεί πεξηνξηζκέλνο. Αληίζεηα, θνξείο ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ πνπ βξίζθνληαη πην θνληά ζε θπβεξλεηηθνχο θαη θνκκαηηθνχο παξάγνληεο (π.ρ. ζσκαηεία εξγαδνκέλσλ, θνηηεηηθέο νξγαλψζεηο) απνδεηθλχνληαη πην απνηειεζκαηηθνί. Ζ ελ ιφγσ απνζηαζηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ απφ ηηο ΜΚΟ, έρεη κεηαμχ άιισλ ηηο ξίδεο ηεο θαη ζηε βαζηά πνιηηηθνπνίεζε ησλ Διιήλσλ κεηά ηελ πηψζε ηνπ δηθηαηνξηθνχ θαζεζηψηνο πνπ δηήξθεζε απφ ην 1967 έσο ην Αλακνξθσηηθέο Πνιηηηθέο (λνκηθό πιαίζην & πξαθηηθή) πκβάιιεη ε Κνηλσλία ησλ Πνιηηώλ ζηε δηακόξθσζε πνιηηηθώλ θαηά ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 25 ηελ Διιάδα, ε κνλαδηθή ΜΚΟ απνθιεηζηηθά αθηεξσκέλε ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο είλαη ε Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, ε νπνία αλαπηχζζεη νπζηαζηηθέο θαη αμηφινγεο δξάζεηο ζεκαληηθήο εκβέιεηαο 765. Ωζηφζν, θαη άιιεο ΜΚΟ, θαζψο θαη θνξείο, φπσο π.ρ. επαγγεικαηηθέο θαη επηζηεκνληθέο ελψζεηο, αλαπηχζζνπλ παξάπιεπξεο δξάζεηο ζην ελ ιφγσ πεδίν. πλνιηθά φκσο, ε απνηίκεζε ηνπ ξφινπ ησλ ΜΚΟ ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο θαηαδεηθλχεη φηη ε Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ ζηελ Διιάδα έρεη αθφκε δξφκν λα δηαλχζεη ψζπνπ λα απνηειέζεη παξάγνληα δηακφξθσζεο ηεο θνηλσληθήο ζπλείδεζεο 766, κεηαμχ άιισλ θαη ζε ζέκαηα θαηαπνιέκεζεο ηεο δηαθζνξάο, δεδνκέλνπ φηη νη ειάρηζηνη απηνί θνξείο πνπ αζρνινχληαη κε 762 Βι. θαη: Sotiropoulos D. and Karamagioli E., Greek civil society: the long way to maturity (2005) CIVICUS civil society index shortened assessment tool report for the case of Greece, 2006, ζει. 55 θαη επ. 763 σηεξφπνπινο Γ., «Πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη λέεο κνξθέο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο: κηα δχζθνιε ζπκβίσζε», αλαθνίλσζε ζην δηεζλέο επηζηεκνληθφ ζπκπφζην «Αλαζεσξήζεηο ηνπ πνιηηηθνχ» ηνπ Σκήκαηνο Κνηλσληθήο Αλζξσπνινγίαο θαη Ηζηνξίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ, Μπηηιήλε, Sotiropoulos D. and Karamagioli E., Greek civil society: the long way to maturity (2005) CIVICUS civil society index shortened assessment tool report for the case of Greece, 2006, ζει. 55 θαη επ. 765 Βι. θαη: Sotiropoulos D. and Karamagioli E., Greek civil society: the long way to maturity (2005) CIVICUS civil society index shortened assessment tool report for the case of Greece, ζει. 55 θαη επ.

231 223 ζέκαηα δηαθζνξάο δελ έρνπλ θαηαθέξεη κέρξη ζήκεξα λα αιιάμνπλ ην ηνπίν ζηελ Διιάδα 767 ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηφρσλ: Τηνζέηεζε ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ αδεηνδφηεζε, επνπηεία, ιεηηνπξγία, ινγνδνζία θαη ρξεκαηνδφηεζε ησλ ΜΚΟ. Τηνζέηεζε ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηνλ εζεινληηζκφ. Θέζπηζε ππνρξέσζεο ηήξεζεο, εθ κέξνπο ησλ ΜΚΟ, ινγηζηηθψλ βηβιίσλ γ θαηεγνξίαο θαη δεκνζίεπζεο απηψλ, ηδίσο αλ ιακβάλνπλ θαη θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε. Θέζπηζε νξίνπ αλαθνξηθά κε ηελ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε. Δλίζρπζε ηεο επηθνηλσλίαο ησλ ΜΚΟ κε ηε Βνπιή, π.ρ. κέζσ ηεο ζέζπηζεο αξκφδηαο θνηλνβνπιεπηηθήο επηηξνπήο. 767 Γηεζλήο Γηαθάλεηα Διιάο, «Δζληθή έξεπλα γηα ηε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα Αλαιπηηθή παξνπζίαζε», aspx?page=11

232 224 ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ Δπηρεηξήζεηο Μ.Ο.: 31 Γείθηεο Ννκηθό Πιαίζην Πξαθηηθή Δπάξθεηα 31 Πόξνη Αλεμαξηεζία Γηαθάλεηα Γηαθπβέξλεζε 38 Έιεγρνο Αθεξαηόηεηα Ρόινο 25 Πξνζήισζε ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ηήξημε ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηώλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ο επηρεηξεκαηηθφο ηνκέαο ζηελ Διιάδα, αλαθνξηθά κε ηηο εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο, δηέπεηαη απφ δηεζλή πξφηππα σο πξνο δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηε δηαθάλεηα, ηνλ έιεγρν θαη ηελ αθεξαηφηεηά ηνπ. εκαληηθφ θελφ παξαηεξείηαη ζε ζρέζε κε ηηο κε εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο. Ζ πνιπλνκία θαη ε γξαθεηνθξαηία πνπ επηθξαηνχλ ζηελ Διιάδα, δεκηνπξγνχλ ζνβαξά πξνζθφκκαηα ζηελ ίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ, ζπληζηψληαο παξάιιεια θαη αηηίεο δηαθζνξάο. Δληνχηνηο, ν επηρεηξεκαηηθφο θφζκνο πνπ ηφζν ηαιαηπσξείηαη απφ ηελ ελ ιφγσ δηαθζνξά, δελ έρεη δηεθδηθήζεη αθφκε, κε ηε καρεηηθφηεηα πνπ ζα φθεηιε, ηελ πάηαμή ηεο. ΓΟΜΖ & ΟΡΓΑΝΧΖ ηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ πεξίπνπ επηρεηξήζεηο. Απφ απηέο, πεξίπνπ 93% αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ 768 θαη απαζρνινχλ ζπλνιηθά πεξηζζφηεξνπο απφ έλα εθαηνκκχξην εξγαδνκέλνπο Γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα, απηέο είλαη νη επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ έσο 12 εξγαδνκέλνπο. 769 ΚΔΜΔ/ΔΒΔΑ (επηκ. Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ), Σξαπεδηθό ζύζηεκα θαη επηρεηξήζεηο, 2007, ζει. 4. Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

233 225 Οη λνκηθέο κνξθέο ηηο νπνίεο δχλαηαη λα ιάβεη κία επηρείξεζε ζηελ Διιάδα είλαη νη αθφινπζεο 770 : - αηνκηθή επηρείξεζε - νκφξξπζκε εηαηξεία (Ο.Δ.) - εηεξφξξπζκε εηαηξεία (Δ.Δ.) - εηαηξεία πεξηνξηζκέλεο επζχλεο (Δ.Π.Δ.) - αλψλπκε εηαηξεία (Α.Δ.) ε θάζε λνκηθή κνξθή εηαηξείαο ν λφκνο επηθπιάζζεη δηαθνξεηηθή κεηαρείξηζε. ΑΠΟΣΗΜΖΖ Πόξνη (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην ελζαξξύλεη ηελ ίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ; Βαζκνιόγεζε: 25 Οη δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ ίδξπζε κηαο εηαηξείαο θπκαίλνληαη απφ 7 έσο 10, αλάινγα κε ηε λνκηθή κνξθή ηεο εηαηξείαο. Ηδεαηά, ν απαηηνχκελνο ρξφλνο είλαη πεξί ηηο 19 εκέξεο. Οη δηαδηθαζίεο ηεξκαηηζκνχ ηεο ιεηηνπξγίαο κηαο επηρείξεζεο είλαη θαη απηέο πεξίπινθεο θαη ρξνλνβφξεο, ηδίσο ζηηο πεξηπηψζεηο πηψρεπζεο κηαο επηρείξεζεο 771. Γηαθνξέο ηδησηψλ κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε θαηά ηε δηαδηθαζία ίδξπζεο θαη ηεξκαηηζκνχ ηεο ιεηηνπξγίαο κηαο επηρείξεζεο επηιχνληαη απφ ηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα. Σν πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην αλαθνξηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο θαη βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο, είλαη νινθιεξσκέλν 772. Σν ίδην ηζρχεη θαη σο πξνο ηελ πξνζηαζία ησλ ζπκθσληψλ, δεδνκέλνπ φηη νη ζρεηηθέο δηαθνξέο πνπ ελδερνκέλσο αλαθχπηνπλ επηιχνληαη απφ ηα αξκφδηα δηθαζηήξηα. Πόξνη (πξαθηηθή) Γύλαληαη ζηελ πξάμε νη επηρεηξήζεηο λα ηδξπζνύλ θαη λα ιεηηνπξγήζνπλ απνηειεζκαηηθά; 770 ΚΔΜΔ/ΔΒΔΑ (επηκ. Μπεληήο Θ.), χζηαζε επηρεηξήζεσλ θαη γξαθεηνθξαηία, 2009, ζει. 4. «Ease of doing business in Greece 2012», ΚΔΜΔ/ΔΒΔΑ (επηκ. Μπεληήο Θ.), χζηαζε επηρεηξήζεσλ θαη γξαθεηνθξαηία, 2009, ζει. 2. Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Οξγαληζκφο Βηνκεραληθήο Ηδηνθηεζίαο

234 226 Βαζκνιόγεζε: 25 χκθσλα κε έξεπλα ησλ World Bank θαη International Finance Corporation 773, ε Διιάδα θαηέρεη ηελ 109 ε ζέζε, ζε ζχλνιν 183 ρσξψλ, ζε φ,ηη αθνξά ζηελ επθνιία ηνπ επηρεηξείλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε Διιάδα θαηέρεη ηηο αθφινπζεο ζέζεηο, αλαθνξηθά κε κία ζεηξά δηαδηθαζηψλ επηρεηξεκαηηθνχ ελδηαθέξνληνο: ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΘΔΖ Ίδξπζε επηρείξεζεο 149 Έθδνζε νηθνδνκηθήο άδεηαο 51 Μεηαγξαθή αθηλήησλ 153 Γαλεηνδφηεζε 89 Πξνζηαζία επελδπηψλ 154 Φνξνινγία 74 Γηαζπλνξηαθφ εκπφξην 84 Δθαξκνγή ζπκθσληψλ 88 Λχζε εηαηξείαο 49 χκθσλα κε έξεπλα ηνπ World Economic Forum, ηα κεγαιχηεξα πξνβιήκαηα ζρεηηθά κε ην επηρεηξείλ ζηελ Διιάδα είλαη, κεηαμχ άιισλ, θαηά ζεηξά έληαζεο, ε γξαθεηνθξαηία, ε δηαθζνξά, ην εξγαζηαθφ πιαίζην, ε κεηαβιεηφηεηα ησλ πνιηηηθψλ, ην θνξνινγηθφ πιαίζην, ε πξφζβαζε ζε δαλεηνδφηεζε, νη ππνδνκέο, νη θνξνινγηθνί ζπληειεζηέο, θαζψο θαη ε έιιεηςε δέζκεπζεο θαη πξνζήισζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ 774. Έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ην The Heritage Foundation, επηζεκαίλεη επηπιένλ φηη ε πξφζθαηε νηθνλνκηθή θξίζε ηεο Διιάδαο νθείιεηαη, κεηαμχ άιισλ, ζε πνιχρξνλε θαθνδηαρείξηζε θαη ζπαηάιε, ελψ ε κεησκέλε αληαγσληζηηθφηεηα εκπνδίδεη ηελ αλάπηπμε. Σα ηζρπξά ζσκαηεία, ε κε θηιειεχζεξε εκπνξηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο, ε αλαπνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ηεο δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο θαη ε απαίηεζε θξαηηθήο αδεηνδφηεζεο ζε πνιινχο επηρεηξεκαηηθνχο ηνκείο, είλαη κεξηθά αθφκε πξνβιήκαηα πνπ ηαιαλίδνπλ ην επηρεηξείλ ζηελ Διιάδα 775. Δηδηθόηεξα: ηελ πξάμε, ε δηαδηθαζία ίδξπζεο κίαο επηρείξεζεο ελδέρεηαη λα δηαξθέζεη έσο θαη 2 κήλεο, δεδνκέλνπ φηη δελ ηεξνχληαη νη λφκηκεο πξνζεζκίεο 776, ελψ ελίνηε ην θφζηνο ππεξβαίλεη ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ έξγνπ ιφγσ απξφζκελσλ πξνβιεκάησλ 777. Πξφζθαηα, ε θπβέξλεζε ζεζκνζέηεζε ην one-stop-shop 773 World Bank & International Finance Corporation, Doing business 2011: Making a difference for enterpreneurs, 2011, ζει Schwab K. (World Economic Forum), The global competitiveness report , 2010, ζει ΚΔΜΔ/ΔΒΔΑ (επηκ. Μπεληήο Θ.), ύζηαζε επηρεηξήζεσλ θαη γξαθεηνθξαηία, 2009, ζει Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

235 227 αλαθνξηθά κε ηελ ίδξπζε επηρεηξήζεσλ. Ωζηφζν, ν ελ ιφγσ ζηφρνο δελ έρεη επηηεπρζεί αθφκε, θαζφηη δελ έρνπλ δηαζπλδεζεί κεηαμχ ηνπο φινη νη αξκφδηνη θνξείο θαη, επνκέλσο, εμαθνινπζνχλ λα απαηηνχληαη πνιιαπιέο ππνβνιέο εγγξάθσλ, ρσξηζηά πξνο θάζε θνξέα 778. Σα ίδηα ηζρχνπλ θαη σο πξνο ηνλ ηεξκαηηζκφ ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ 779. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ απαηηείηαη πξνζθπγή ζηε δηθαηνζχλε, νη δηαδηθαζίεο γίλνληαη αθφκε πην ρξνλνβφξεο. Ωζηφζν, δελ ακθηζβεηείηαη ε αθεξαηφηεηα ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο 780 (βι. θαη ππιψλα «Γηθαηνζχλε»). Αλαθνξηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο, ε άλζηζε ηνπ παξαεκπνξίνπ ζηελ Διιάδα θαηαδεηθλχεη φηη ε εθαξκνγή ησλ θείκελσλ λνκνζεηεκάησλ απαηηεί πξνζαξκνγή ζε ιεηηνπξγηθφηεξεο κεζφδνπο, φπσο ε ελίζρπζε ησλ ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ, ε επαηζζεηνπνίεζε ησλ θαηαλαισηψλ, ε επηβνιή θπξψζεσλ, ε πξνψζεζε ηεο δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο, θιπ Αλεμαξηεζία (λνκηθό πιαίζην) Σν ηζρύνλ λνκηθό πιαίζην παξέρεη ηα ερέγγπα γηα ηελ πξνζηαζία ησλ επηρεηξήζεσλ από αζέκηηνπο εμσηεξηθνύο παξάγνληεο; Βαζκνιόγεζε: 50 Ο ξφινο ηνπ Γεκνζίνπ ζηελ αδεηνδφηεζε, ιεηηνπξγία, πηψρεπζε θαη εθθαζάξηζε κίαο εηαηξείαο είλαη θπξίαξρνο, αθνχ νη πεξηζζφηεξεο δηαδηθαζίεο δηεθπεξαηψλνληαη θπξίσο κέζσ δεκφζησλ ππεξεζηψλ 782. Ζ ζπλήζσο απηνπξφζσπε ζπλαιιαγή ησλ ηδησηψλ κε ην Γεκφζην, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πνιπλνκία πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε, δεκηνπξγεί ζπρλά αθνξκέο γηα ρξεκαηηζκφ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε πξφζθαηε κειέηε ηνπ πλδέζκνπ Δπηρεηξήζεσλ θαη Βηνκεραληψλ (ΔΒ) 783, ζηελ Διιάδα ηα εκπφδηα ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα εληνπίδνληαη ζε 30 πεδία. Σα ελ ιφγσ 30 πεδία αθνξνχλ ζην ηζρχνλ λνκηθφ θαη ζεζκηθφ ζχζηεκα θαη, πξνθεηκέλνπ λα μεπεξαζζνχλ, απαηηείηαη: 1. Κσδηθνπνίεζε θαη απινπνίεζε ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο θαζψο θαη ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ απνξξένπλ απφ απηή. 778 Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο ΔΒ, Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ρσξίο εκπφδηα, 2010.

236 Οπζηαζηηθφο ζπληνληζκφο ησλ ζπλαξκφδησλ θνξέσλ απφ έλαλ εληαίν θεληξηθφ θνξέα επνπηείαο θαη ειέγρνπ επηκέξνπο θιάδσλ θαη αγνξψλ. 3. Πξαγκαηνπνίεζε ηαθηηθψλ θαη αληηθεηκεληθψλ ειέγρσλ, ζηε βάζε κίαο εληαίαο θαη νξζνινγηθήο κεζνδνινγίαο ειέγρνπ. 4. Θεζκνζέηεζε ζπγθεθξηκέλσλ πξνδηαγξαθψλ νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ ππεξεζηψλ θαη θνξέσλ επνπηείαο θαη ειέγρνπ. 5. Γεκηνπξγία εληαίσλ ειεθηξνληθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ, πνζνηηθψλ θαη πνηνηηθψλ ζηνηρείσλ. 6. Οπζηαζηηθή βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ επαηζζεηνπνίεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ σο πξνο ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο αδπλακίεο ηνπ θιάδνπ ηνπο. πσο γίλεηαη θαηαλνεηφ απφ ηα παξαπάλσ, ε ζεκεξηλή θαηάζηαζε απνζαξξχλεη ηε ζπλεξγαζία ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα κε ηνλ δεκφζην. Ωο εθ ηνχηνπ, γηα λα μεπεξαζζνχλ ηα ελ ιφγσ πξνζθφκκαηα, ζπρλά απαηηείηαη πξνζθπγή ζε παξάλνκεο νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο κεηαμχ επηρεηξεκαηηθνχ θφζκνπ θαη δεκνζίσλ ιεηηνπξγψλ 784. Σν πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην πξνβιέπεη πάληνηε θαη ηε δπλαηφηεηα πξνζθπγήο ζηε Γηθαηνζχλε. Ωζηφζν, θαη απηή ε νδφο είλαη ηδηαηηέξσο ρξνλνβφξα θαη θνζηνβφξα. Αλεμαξηεζία (πξαθηηθή) Οη επηρεηξήζεηο ιεηηνπξγνύλ ζηελ πξάμε ρσξίο ηελ αλάκημε αζέκηησλ εμσηεξηθώλ παξαγόλησλ; Βαζκνιόγεζε: 25 πσο πξναλαθέξζεθε, γηα ηελ ίδξπζε, ιεηηνπξγία θαη ηεξκαηηζκφ κηαο επηρείξεζεο, απαηηείηαη ε ζχκπξαμε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ε νπνία επηβάιιεη πνιχπινθεο θαη ρξνλνβφξεο γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο, νη νπνίεο, ιφγσ ηεο πνιπλνκίαο, δελ είλαη πάληνηε πιήξσο απνζαθεληζκέλεο 785. Σνχην ελζαξξχλεη ηηο παξάλνκεο νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα κε ηνπο δεκφζηνπο ιεηηνπξγνχο, επί ησλ νπνίσλ ζπρλά αζθείηαη αλεπαξθήο επνπηεία, ελψ επηθξαηεί θαη πεηζαξρηθή αηηκσξεζία 786. Οη εθνξίεο, νη πνιενδνκίεο θαη νη 784 «Πην επηξξεπείο νη κηθξνί ζηε δηαθζνξά», news/economy/73994, «Διιάδα πξψηε ζηε δηαθζνξά», Council of Europe, GRECO first round evaluation report on Greece, Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Σνχην επηζεκαίλεηαη ζε πιεζψξα εθζέζεσλ ηνπ Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο (ΓΔΓΓ).

237 229 ππεξεζίεο θξαηηθψλ πξνκεζεηψλ ζεσξνχληαη απφ ηηο πην δηεθζαξκέλεο ππεξεζίεο 787. Οη επηρεηξήζεηο ζπλήζσο ππνθχπηνπλ ζηηο παξάλνκεο νηθνλνκηθέο απαηηήζεηο ησλ δεκνζίσλ ιεηηνπξγψλ θαη ζπαλίσο θαηαγγέιινπλ ηηο ελ ιφγσ ππνζέζεηο δηαθζνξάο 788. Σνχην ζπκβαίλεη, αθελφο κελ, ιφγσ κε χπαξμεο θηλήηξσλ, αθεηέξνπ δε, δηφηη επηρεηξήζεηο πνπ θαηαγγέιινπλ ππνζέζεηο δηαθζνξάο δελ απνθιείεηαη λα βξεζνχλ έπεηηα ζην ζηφραζηξν ησλ θξαηηθψλ ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ 789. Γηαθάλεηα (λνκηθό πιαίζην) Σν πθηζηάκελν λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα ζηνλ ηδησηηθό ηνκέα; Βαζκνιόγεζε: 50 Σν πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο γηα ηε ινγηζηηθή απεηθφληζε κεγεζψλ, ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ ηαπηνπνίεζεο, ηδηνθηεζίαο, νηθνλνκηθήο απφδνζεο, θιπ., ησλ εηαηξεηψλ. Ωζηφζν, ην ελ ιφγσ πιαίζην είλαη ζαθέζηεξα πην εληζρπκέλν αλαθνξηθά κε ηηο εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ (ΥΑΑ) θαη ηηο κεγάιεο, βάζεη θξηηεξίσλ πνπ ζέηεη ν Κψδηθαο Βηβιίσλ θαη ηνηρείσλ (ΚΒ), εηαηξείεο, νη νπνίεο ππνβάιινληαη ζε πιείνλεο ππνρξεψζεηο δηαθάλεηαο. πγθεθξηκέλα, νη εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ εηαηξείεο νθείινπλ λα ηεξνχλ ηα δηεζλή ινγηζηηθά πξφηππα, ελψ γηα ηηο ππφινηπεο επηρεηξήζεηο ε ηήξεζή ηνπο είλαη πξναηξεηηθή. Δπηπιένλ, νη εηζεγκέλεο εηαηξείεο ππνρξενχληαη λα δεκνζηνπνηνχλ πιεζψξα ζηνηρείσλ ζρεηηθά κε ηελ εηαηξηθή δηαθπβέξλεζή ηνπο. Γηα ηηο εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ εηαηξείεο, ππάξρεη επίζεο θαη ππνρξέσζε ειέγρνπ ηνπο δπν θνξέο ηνλ ρξφλν απφ νξθσηνχο ινγηζηέο-ειεγθηέο, ελψ γηα ηηο κεγάιεο, βάζεη θξηηεξίσλ πνπ ζέηεη ν ΚΒ, κε εηζεγκέλεο Α.Δ., ππάξρεη ππνρξέσζε ειέγρνπ ηνπο άπαμ εηεζίσο απφ νξθσηνχο ινγηζηέο-ειεγθηέο. ηηο ππφινηπεο επηρεηξήζεηο ππάξρεη ππνρξέσζε γηα εηήζην έιεγρφ ηνπο απιψο απφ ινγηζηέο-ειεγθηέο πνπ δελ εξγάδνληαη ζηελ εηαηξεία (εμσηεξηθνχο). Σα απνηειέζκαηα ηνπ ειέγρνπ ησλ νξθσηψλ ινγηζηψλ-ειεγθηψλ δεκνζηεχνληαη ππνρξεσηηθά ζηελ πεξίπησζε ησλ εηζεγκέλσλ ζην ΥΑΑ εηαηξεηψλ. ηελ πεξίπησζε ησλ κεγάισλ, βάζεη θξηηεξίσλ πνπ ζέηεη ν ΚΒ, κε 787 Γηεζλήο Γηαθάλεηα Διιάο, «Δζληθή έξεπλα γηα ηε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα Αλαιπηηθή παξνπζίαζε», aspx?page= «Πην επηξξεπείο νη κηθξνί ζηε δηαθζνξά», economy/73994, «Διιάδα πξψηε ζηε δηαθζνξά», Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

238 230 εηζεγκέλσλ A.E., δεκνζηεχεηαη έλα ζχληνκν ζεκείσκα. Γηα ηηο εηαηξείεο ησλ άιισλ λνκηθψλ κνξθψλ δελ απαηηνχληαη δεκνζηεχζεηο. Ηδηαίηεξα ν ρξεκαηνπηζησηηθφο ηνκέαο ζηελ Διιάδα, δηέπεηαη απφ αθφκε απζηεξφηεξεο δηαηάμεηο πεξί δηαθάλεηαο, θαη εθαξκνγή δηεζλψλ πξνηχπσλ θαη θαλφλσλ 790, ράξηλ ηεο απμεκέλεο πξνζηαζίαο πνπ ην θξάηνο νθείιεη λα παξέρεη ζηνπο θαηαζέηεο θαη ηνπο επελδπηέο. Γηαθάλεηα (πξαθηηθή) Λεηηνπξγεί ζηελ πξάμε ν ηδησηηθόο ηνκέαο ζε θαζεζηώο δηαθάλεηαο; Βαζκνιόγεζε: 25 Ωο πξνο ηα ζηνηρεία ηαπηνπνίεζεο, ηδηνθηεζίαο, θιπ., ηα νπνία αθνξνχλ ζηηο εηαηξείεο, είλαη πξνζβάζηκα κέζσ ησλ ζρεηηθψλ κεηξψσλ πνπ ηεξνχλ νη αξκφδηεο δεκφζηεο ππεξεζίεο. Ωζηφζν, δελ έρεη επηηεπρζεί κέρξη ζήκεξα ε πξφζβαζε ηνπ θνηλνχ ζηα ελ ιφγσ ζηνηρεία κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ 791. Οη εηζεγκέλεο θαη κεγάιεο, βάζεη θξηηεξίσλ πνπ ζέηεη ν ΚΒ, εηαηξείεο, αθνινπζνχλ κελ ηνπο δηεζλείο θαλφλεο εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, ινγηζηηθήο θαη ειεγθηηθήο, σζηφζν ε εθαξκνγή ηνπο ζηελ Διιάδα πάζρεη, εμαηηίαο ηεο ζπρλά νηθνγελεηαθήο ζχλζεζεο ηνπ κεηνρνινγίνπ ηνπο, ησλ πεξηνξηζκέλσλ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο (ζρεδφλ απνθιεηζηηθά απφ ηξάπεδεο), θαη ηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ ηνπο θπξίσο ζηελ απεηθφληζε ησλ θνξνινγνχκελσλ κεγεζψλ ηεο εηαηξείαο ρσξίο επηπιένλ ζηνηρεία. Σα ελ ιφγσ ραξαθηεξηζηηθά απνηεινχλ αληηθίλεηξα γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ. Απηνλφεην είλαη φηη ηα αλσηέξσ πξνβιήκαηα εκθαλίδνληαη πνιιαπιάζηα ζηηο κε εηζεγκέλεο θαη κηθξέο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο δελ αθνινπζνχλ θαλ ηα αλσηέξσ δηεζλή πξφηππα 792. εκαληηθή ηξνρνπέδε ζηνλ ηνκέα ηεο ινγηζηηθήο απνηειεί θαη ν Κψδηθαο Βηβιίσλ θαη ηνηρείσλ (ΚΒ). Ο ΚΒ απνηειεί έλα πνιπζέιηδν, πνιχπινθν θαη δχζθνια εθαξκφζηκν λνκνζέηεκα, ην νπνίν θάζε άιιν παξά εμππεξεηεί ηε δηαθάλεηα, δεδνκέλνπ φηη ε κε πιήξεο ζπκκφξθσζε κε απηφ ελδέρεηαη λα δεκηνπξγήζεη θαηαζηάζεηο ζπλαιιαγήο κε ηνπο θξαηηθνχο ειεγθηηθνχο θνξείο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, γίλεηαη εδψ θαη ρξφληα ζπδήηεζε γηα ηελ θαηάξγεζή ηνπ Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Ballas A. & Tzovas A., «An empirical investigation of Greek firms compliance to IFRS disclosure requirements», 2(1) International Journal of Managerial and Financial Accounting, Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

239 231 Έιεγρνο (λνκηθό πιαίζην) Σν πθηζηάκελν λνκηθό πιαίζην δηαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν ησλ επηρεηξήζεσλ; Βαζκνιόγεζε: 50 Ζ θείκελε λνκνζεζία, αλαιφγσο θαη κε ηε λνκηθή κνξθή ησλ επηρεηξήζεσλ, νξίδεη ηα ζρεηηθά κε ηελ νξγάλσζε, ηελ εζσηεξηθή ινγνδνζία θαη ηελ επνπηεία ηνπο. πγθεθξηκέλα, πξνβιέπεηαη φηη νη Α.Δ. επνπηεχνληαη απφ ηηο θαηά ηφπνπο Πεξηθέξεηεο, ελψ νη Ο.Δ., Δ.Δ. θαη Δ.Π.Δ. απφ ηα θαηά ηφπνπο Πξσηνδηθεία 794. Αλαθνξηθά κε ινγηζηηθά/θνξνινγηθά ζέκαηα, επνπηεία αζθείηαη απφ ηηο ειεγθηηθέο ππεξεζίεο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ. Οπζηαζηηθή επνπηεία αζθείηαη κφλνλ επί ησλ Α.Δ. πνπ είλαη εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ, απφ ηελ Δπηηξνπή Κεθαιαηαγνξάο, ε νπνία έρεη ηφζν θαλνληζηηθέο φζν θαη θπξσηηθέο αξκνδηφηεηεο. Ο ελ ιφγσ θνξέαο θαηαβάιιεη αμηφινγεο πξνζπάζεηεο γηα ηνλ έιεγρν απηψλ ησλ Α.Δ.. Ωζηφζν, εγγελή πξνβιήκαηα, φπσο κεηαμχ άιισλ ε λνκηθή κνξθή ηνπ σο Ν.Π.Γ.Γ. -θαη φρη σο αλεμάξηεηεο αξρήο- 795, πεξηνξίδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ 796. Μηα αζθαιηζηηθή εηαηξεία θαη κία ηξάπεδα πηώρεπζαλ ιόγσ κεζνδεπκέλεο εμππεξέηεζεο ησλ ζπκθεξόλησλ ησλ ηδηνθηεηώλ ηνπο, νη νπνίνη πινύηηζαλ παξαλόκσο. Έιεγρνο (πξαθηηθή) Διέγρνληαη ζηελ πξάμε νη επηρεηξήζεηο πνπ ιεηηνπξγνύλ ζηελ Διιάδα; Βαζκνιόγεζε: 25 Αλαθνξηθά κε ηελ επνπηεία πνπ αζθείηαη απφ ηηο θαηά ηφπνπο Πεξηθέξεηεο θαη Πξσηνδηθεία, ζεκεηψλεηαη φηη νη ελ ιφγσ θνξείο ιεηηνπξγνχλ πεξηζζφηεξν σο κεηξψα εηαηξεηψλ παξά σο επνπηηθνί θνξείο κε θπξσηηθέο αξκνδηφηεηεο, ελψ ζπαλίσο επηβάιινπλ θπξψζεηο 797, κε απνηέιεζκα νη επνπηεπφκελεο επηρεηξήζεηο λα είλαη νπζηαζηηθά αλέιεγθηεο. ρεηηθά κε ηνπο ειεγθηηθνχο θνξείο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ, ζεκεηψλεηαη φηη παξαηεξνχληαη εθηεηακέλα θαηλφκελα δηαθζνξάο ησλ ππαιιήισλ πνπ 794 Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: Παγψλε., Ζ εμνπζία ηεο Δπηηξνπήο Κεθαιαηαγνξάο γηα ηελ επηβνιή θπξψζεσλ θαη ν δηθαζηηθφο έιεγρνο απηψλ. χκθσλα κε ηνπο λφκνπο 3340/2005 θαη 3371/2005, Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

240 232 ππεξεηνχλ ζε απηέο 798. Σνχην έρεη σο ζπλέπεηα λα κελ θαηαγξάθνληαη νη παξαβάζεηο, λα κελ επηβάιινληαη νη ζρεηηθέο θπξψζεηο θαη, θπξίσο, λα εδξαηψλεηαη κία ζρέζε παξάλνκσλ δνζνιεςηψλ κεηαμχ ειεγθηψλ θαη ειεγρνκέλσλ 799. Δλδεηθηηθά ηνπ αλεπαξθνχο ειέγρνπ ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα εθ κέξνπο ησλ αξκφδησλ θξαηηθψλ θνξέσλ, είλαη ηα ζθάλδαια πνπ ζεκεηψζεθαλ πξφζθαηα ζε δχν ζεκαληηθέο εηαηξείεο 800 ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα, ν νπνίνο, φπσο πξναλαθέξζεθε, ζεσξείηαη απφ ηνπο απζηεξφηεξα ειεγρφκελνπο επηρεηξεκαηηθνχο ηνκείο. πγθεθξηκέλα, κία αζθαιηζηηθή εηαηξεία θαη κία ηξάπεδα, νη νπνίεο εθ ηεο θχζεσο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο δηαρεηξίδνληαλ ηεξάζηηα θεθάιαηα ηδησηψλ, πηψρεπζαλ ιφγσ κεζνδεπκέλεο εμππεξέηεζεο ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ηδηνθηεηψλ ηνπο, νη νπνίνη πινχηηζαλ παξαλφκσο. Οη ελ ιφγσ εηαηξείεο επνπηεχνληαλ επί ζεηξά εηψλ απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο, νη νπνίνη, σζηφζν, δελ είραλ επηζεκάλεη εγθαίξσο ηηο ελ ιφγσ αηαζζαιίεο, ψζηε λα εκπνδίζνπλ ηηο σο άλσ άλνκεο πξαθηηθέο ησλ ηδηνθηεηψλ ηνπο. Αθεξαηόηεηα (λνκηθό πιαίζην) Οη πθηζηάκελνη κεραληζκνί δηαζθαιίδνπλ ηελ αθεξαηόηεηα ησλ θνξέσλ ηνπ επηρεηξεκαηηθνύ θόζκνπ; Βαζκνιόγεζε: 50 Πιένλ ηνπ ηζρχνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ γηα δεηήκαηα εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο 801, ε Δπηηξνπή Κεθαιαηαγνξάο, ην 1999, πηνζέηεζε θψδηθα αξρψλ εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, κε πξφηππν ηηο ζρεηηθέο αξρέο ηνπ Οξγαληζκνχ γηα ηελ Οηθνλνκηθή πλεξγαζία θαη Αλάπηπμε (Ο.Ο..Α.), ελψ θαη ν.δ.β., ην 2001, ζπλέηαμε θψδηθα γεληθψλ αξρψλ εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο. Πξφζθαηα θαηαξηίζζεθε απφ ηνλ.δ.β. αλαζεσξεκέλνο θψδηθαο εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο. Οη ελ ιφγσ νηθεηνζεινχο ραξαθηήξα θψδηθεο, απεπζχλνληαη θπξίσο ζηηο εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο, αιιά δχλαληαη λα θαλνχλ ρξήζηκν εξγαιείν θαη γηα ηηο κε εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο. Οη εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο ππέρνπλ ππνρξέσζε ηνπιάρηζηνλ εηήζηαο αλαθνξάο ζε δεηήκαηα εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, επζχλεο θαη βησζηκφηεηαο. 798 Βι. ελδεηθηηθά: «Απηνί είλαη νη ηξεηο επίνξθνη ηνπ ΓΟΔ», Γηεζλήο Γηαθάλεηα Διιάο, «Δζληθή έξεπλα γηα ηε δηαθζνξά ζηελ Διιάδα Αλαιπηηθή παξνπζίαζε», Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Σν NewsIt απνθαιχπηεη φιν ην ζθάλδαιν ηεο Αζπίο Πξφλνηα», catid=3, «Απνθαιχςεηο-θσηηά γηα ην ζθάλδαιν ζηελ Proton Bank», Ν. 3016/2002, λ. 3693/2008, λ. 3884/2010, λ. 3873/2010.

241 233 Κιαδηθνί θψδηθεο είλαη ζπάληνη ζηελ Διιάδα 802. Παξαηεξνχληαη θπξίσο ζε θιάδνπο, φπσο π.ρ. ν ηξαπεδηθφο 803, νη νπνίνη δέρνληαη έληνλεο επηξξνέο απφ δηεζλή πξφηππα 804. Οη ελ ιφγσ θψδηθεο πεξηιακβάλνπλ, κεηαμχ άιισλ, θαλφλεο θαη γηα αηνκηθέο ζπκπεξηθνξέο κε πνηληθέο πξνεθηάζεηο. ηηο επηρεηξήζεηο ηνπ ρξεκαηννηθνλνκηθνχ ηνκέα επηβάιινληαη εθ ηνπ λφκνπ θαη ππεχζπλνη θαλνληζηηθήο ζπκκφξθσζεο 805. Δπηπιένλ, ε Διιάδα έρεη κεηαθέξεη κε ππεξβάιινληα δήιν ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε ηεο ηε δηεζλή θαη επξσπατθή (Δπξσπατθή Έλσζε θαη πκβνχιην ηεο Δπξψπεο) λνκνζεζία θαη έρεη θπξψζεη φιεο ηηο ζρεηηθέο ζπκβάζεηο 806. Ζ ςήθηζε ησλ ζρεηηθψλ θπξσηηθψλ λφκσλ ζπλνδεπφηαλ κάιηζηα ζπρλά θαη απφ ερεξέο πνιηηηθέο ηνπνζεηήζεηο, νη νπνίεο εμίζσλαλ απφ άπνςε απαμίαο ηε δηαθζνξά ζηνλ δεκφζην θαη ηδησηηθφ ηνκέα, θαη δήισλαλ ηελ αηαιάληεπηε βνχιεζε ηεο Διιάδαο λα αληηκεησπίζεη ην πξφβιεκα νκνηφκνξθα 807. Ο πξναλαθεξζείο δήινο ηνπ Έιιελα λνκνζέηε θαίλεηαη, κεηαμχ άιισλ, θαη απφ ηε λνκνζεηηθή ξχζκηζε ηεο δηαθζνξάο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, ε νπνία δελ πεξηνξίδεηαη ζηελ πάηαμε ηεο δσξνδνθίαο, φπσο πεξηνξηζηηθά πξνβιέπνπλ ε πνηληθή ζχκβαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο γηα ηε δηαθζνξά θαη ε απφθαζε-πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε δσξνδνθία ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Ωο εθ ηνχηνπ, ε ηηκσξία ηεο δηαθζνξάο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα εμηζψλεηαη κε απηή ζηνλ δεκφζην. Πεξαηηέξσ, ζην πεδίν ηεο λνκηκνπνίεζεο εζφδσλ απφ παξάλνκεο δξαζηεξηφηεηεο, ν εζληθφο λνκνζέηεο, αθνινπζψληαο ηηο δηεζλείο θαη επξσπατθέο εμειίμεηο, ελζσκάησζε ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία ηφζν ηε ζρεηηθή Σν ειιεληθό δίθαην δελ αλαγλσξίδεη ηελ πνηληθή επζύλε ησλ λνκηθώλ πξνζώπσλ. 802 Μίραινο Κ., Πξφεδξνο Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο supervisionrules/control.aspx Με ηνλ λ. 2656/1998 θπξψζεθε ε ζχκβαζε ηνπ ΟΟΑ γηα ηε δσξνδνθία ζηνλ αιινδαπφ δεκφζην ηνκέα, ζην πιαίζην δηεζλψλ επηρεηξεκαηηθψλ ζπλαιιαγψλ. Με ηνλ λ. 2803/2000 θπξψζεθε ην πξσηφθνιιν ηεο ζχκβαζεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θνηλνηηθψλ νηθνλνκηθψλ ζπκθεξφλησλ γηα ηε δσξνδνθία ησλ θνηλνηηθψλ ππαιιήισλ θαη ηε δηαθζνξά ζηνλ δεκφζην ηνκέα ησλ θξαηψλ κειψλ. Με ηνλ λ. 2802/2000 θπξψζεθε ε πξναλαθεξζείζα θνηλνηηθή ζχκβαζε. Με ηνλ λ. 2560/2007 θπξψζεθε ε πνηληθή ζχκβαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο γηα ηε δηαθζνξά θαη κεηαθέξζεθε ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε ε θνηλνηηθή απφθαζε-πιαίζην γηα ηε δσξνδνθία ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Με ηνλ λ. 3666/2008 θπξψζεθε ε ζχκβαζε ηνπ ΟΖΔ γηα ηε δηαθζνξά. 807 Κατάθα-Γθκπάληη Μ., «Πνηληθή θαηαζηνιή ηεο δηαθζνξάο ζηνλ δεκφζην θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα: ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ηεο ΔΔ ζηελ επξχηεξε δηεζλή ζθελή θαη ην εζληθφ καο δίθαην», ζε Γηθεγνξηθφο χιινγνο Πεηξαηά Έλσζε Διιήλσλ Πνηληθνιφγσλ Κέληξν Γηεζλνχο & Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Γηθαίνπ, Πξαθηηθά πλεδξίνπ «χγρξνλεο εμειίμεηο ηνπ επξσπατθνχ νηθνλνκηθνχ πνηληθνχ δηθαίνπ», ζει. 139 θαη επ.

242 234 ζχκβαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο 808, φζν θαη ηηο ηξεηο ζρεηηθέο θνηλνηηθέο νδεγίεο 809. Οη πνηλέο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηα ελ ιφγσ λνκνζεηήκαηα είλαη απζηεξέο. Πξνβιέπνπλ κεηαμχ άιισλ πνιπεηή θάζεηξμε, πςειά ρξεκαηηθά πξφζηηκα, θαζψο θαη δήκεπζε πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ 810. Ωζηφζν, ην ειιεληθφ δίθαην δελ αλαγλσξίδεη ηελ πνηληθή επζχλε ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ, ζηα νπνία δχλαληαη λα επηβιεζνχλ κφλν δηνηθεηηθέο θπξψζεηο. Σα αλσηέξσ λνκνζεηήκαηα πεξί δηαθζνξάο δελ κεηαθέξζεθαλ ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε κε ηξφπν δεκηνπξγηθφ θαη πξνζαξκνζκέλν ζηηο ειιεληθέο ηδηαηηεξφηεηεο, αιιά ζπρλά κεηαθέξζεθαλ σο απιή κεηάθξαζε 811. Αθεξαηόηεηα (πξαθηηθή) Γηαζθαιίδεηαη ζηελ πξάμε ε αθεξαηόηεηα ησλ θνξέσλ ηνπ επηρεηξεκαηηθνύ θόζκνπ; Βαζκνιόγεζε: 25 Γχν έξεπλεο, ε κία εθ ησλ νπνίσλ δηεμήρζε απφ ηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Αλαζπγθξφηεζεο θαη Αλάπηπμεο 812, θαη ε άιιε απφ ηελ Ernst & Young 813, θαηαδεηθλχνπλ φηη νη Έιιελεο επηρεηξεκαηίεο είλαη δηαηεζεηκέλνη λα θαηαθχγνπλ ζε δσξνδνθία θαη άιια αζέκηηα κέζα, πξνθεηκέλνπ λα επηηχρνπλ ηνπο εηαηξηθνχο ζηφρνπο. Πην επηξξεπείο δε ζηε δηαθζνξά εκθαλίδνληαη νη κηθξέο επηρεηξήζεηο, ζε ζρέζε κε ηηο κεζαίεο θαη ηηο κεγάιεο, γεγνλφο πνπ θαηαδεηθλχεη φηη ρσξίο βνεζήκαηα απηνχ ηνπ ηχπνπ νη κηθξέο επηρεηξήζεηο αδπλαηνχλ λα επηβηψζνπλ ζην ηδηαίηεξα αληαγσληζηηθφ επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ. Ηδηαηηέξσο νη επηρεηξήζεηο ησλ νπνίσλ ηα αγαζά θαη νη ππεξεζίεο αγνξάδνληαη θπξίσο απφ ην Γεκφζην, θαηαθεχγνπλ ζπρλά ζηελ θαηαβνιή «δαπαλψλ δηαθζνξάο», σο ππνθαηάζηαην ησλ δαπαλψλ γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίζνπλ ηελ αγνξά ησλ πξντφλησλ ηνπο 808 Με ηνλ λ. 2655/ Με ηνπο λ. 2331/1995, 3424/2005 θαη 3691/2008, αληηζηνίρσο. Ο ηειεπηαίνο δε λφκνο πξνβιέπεη δξαθφληεηεο θπξψζεηο, παξφηη ε ηξίηε ζρεηηθή θνηλνηηθή νδεγία νπδεκία αιιαγή επηθέξεη ζην ελ ιφγσ πεδίν ζε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο. 810 Ν. 3691/2008 φπσο ηξνπνπνηήζεθε απφ ηνλ λ. 3932/ Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο «Πην επηξξεπείο νη κηθξνί ζηε δηαθζνξά», /news/economy/73994, «Διιάδα πξψηε ζηε δηαθζνξά»,

243 235 απφ ην Γεκφζην 814, δεδνκέλνπ φηη απηφ έρεη ζεκαληηθή δηαθξηηηθή επρέξεηα αλαθνξηθά κε ηελ αλάζεζε ησλ δεκνζίσλ πξνκεζεηψλ 815. Σνχην δεκηνπξγεί κία ζηξεβιή δνκή ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα (βι. θαη ππιψλα «Γεκφζηνο Σνκέαο - Μείσζε ηνπ θηλδχλνπ δηαθζνξάο κέζσ δηαζθάιηζεο ηεο αθεξαηφηεηαο θαηά ηελ αλάζεζε δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ») Οη ζπλέπεηεο ηεο σο άλσ πεξηγξαθείζαο δηαθζνξάο είλαη, κεηαμχ άιισλ 816 : α) ε κεηαλάζηεπζε ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δελ αληέρνπλ λα ιεηηνπξγνχλ ζε πεξηβάιινλ δηαθζνξάο β) ε αχμεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο γ) ε απνζηέξεζε πφξσλ απφ ηελ επέλδπζε ζηελ έξεπλα δ) ε κε είζνδνο λέσλ επηρεηξήζεσλ ζηελ αγνξά, ιφγσ ηνπ φηη ζηελ αγνξά έρνπλ εδξαησζεί επηρεηξήζεηο πνπ επηδίδνληαη ζηε δηαθζνξά ε) ε κεησκέλε απφδνζε θφξσλ. Κπξίσο νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο είλαη απηέο πνπ δίλνπλ ζπλεηδεηά ηδηαίηεξν βάξνο ζε ζέκαηα ρξεζηήο εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, δεδνκέλνπ φηη επηζπκνχλ λα είλαη πγηείο θαη αληαγσληζηηθέο ζε βάζνο ρξφλνπ, ελψ παξάιιεια ινγνδνηνχλ ζηνπο κεηφρνπο θαη ηηο επνπηηθέο αξρέο 817. ε πιεηάδα πεξηπηψζεσλ, σζηφζν, έρεη θαηαγγειζεί αλεπαξθήο πιεξνθφξεζε ησλ κεηφρσλ γηα ζέκαηα εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο 818. Σνχην νθείιεηαη, κεηαμχ άιισλ, ζην φηη νη πξνηάζεηο ησλ ππεπζχλσλ θαλνληζηηθήο ζπκκφξθσζεο πξέπεη λα επηθπξψλνληαη απφ ηα ηεξαξρηθψο αλψηεξα δηεπζπληηθά ζηειέρε, πξσηεχνλ ζηφρνο ησλ νπνίσλ είλαη ην θέξδνο, θαζψο θαη ζην φηη νη δηαδηθαζίεο πξφιεςεο -φηαλ ππάξρνπλ- ζπρλά είλαη αλεπαξθείο θαη νη ππάιιεινη δελ εθπαηδεχνληαη ζε δεηήκαηα αθεξαηφηεηαο 819. Μαχξε ιίζηα γηα εηαηξείεο πνπ εκπιέθνληαη ζε πξάμεηο δσξνδνθίαο δεκνζίσλ ιεηηνπξγψλ δελ έρεη γλσζηνπνηεζεί κέρξη ζήκεξα. Ωζηφζν, ε αξκφδηα γηα ηελ πξφιεςε θαη θαηαζηνιή ηνπ μεπιχκαηνο βξψκηθνπ ρξήκαηνο δηνηθεηηθή αξρή, δχλαηαη λα ζπγθεληξψζεη ζρεηηθά ζηνηρεία, θπξίσο ζε ζπλεξγαζία κε ηηο εηαηξείεο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα Βαξζαθέιεο Ν., «Δπηηέινπο, δηαθζνξά ζεκαίλεη νηθνλνκηθή ππαλάπηπμε», Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βαξζαθέιεο Ν., «Δπηηέινπο, δηαθζνξά ζεκαίλεη νηθνλνκηθή ππαλάπηπμε», Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

244 236 Πξνζήισζε ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο Ο επηρεηξεκαηηθόο θόζκνο ζπλεξγάδεηαη κε ηελ θπβέξλεζε γηα ηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 25 Ζ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο απνηειεί κέξνο ηεο αηδέληαο ζηηο ζπδεηήζεηο ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θφζκνπ κε ην θξάηνο, ππφ ηε κνξθή αηηεκάησλ πνπ αθνξνχλ ζηελ πάηαμε ηεο πνιπλνκίαο θαη ηεο γξαθεηνθξαηίαο, πξνο ελίζρπζε ηνπ επηρεηξείλ ζηελ Διιάδα 821. Ζ ελ ιφγσ πξνζπάζεηα αθνξά ζε αθφκα κεγαιχηεξν βαζκφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πξνκήζεηα αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα 822. Γηα παξάδεηγκα, ζην παξειζφλ, ν θαηαζθεπαζηηθφο θιάδνο δεκνζίσλ έξγσλ είρε αληηηαρζεί ζε ζπγθεθξηκέλν λφκν, ν νπνίνο ζεσξήζεθε φηη δελ δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα αλαθνξηθά κε ηελ επηινγή αλαδφρσλ εηαηξεηψλ 823. Ωζηφζν, νη ελ ιφγσ θσλέο δελ είλαη αθφκε ηφζν δπλαηέο, ψζηε λα εζηηάδνπλ ζηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο ζην ζχλνιφ ηεο 824. Δλδεηθηηθφ είλαη θαη ην γεγνλφο φηη κφλνλ 82 ειιεληθέο επηρεηξήζεηο ζπκκεηέρνπλ ζηελ πξσηνβνπιία ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ θαηά ηεο δηαθζνξάο, κέζσ ηεο πιαηθφξκαο «UN Global Compact» 825. ηήξημε ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηώλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο Ο επηρεηξεκαηηθόο θόζκνο ζπλεξγάδεηαη κε ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηώλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο; Βαζκνιόγεζε: 25 Ο επηρεηξεκαηηθφο θφζκνο δελ έρεη εκπιαθεί επαξθψο ζε ελεξγφ δηάινγν κε ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ αλαθνξηθά κε ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο 826. Ωζηφζν, δελ πξέπεη λα παξαγλσξηζζεί ην γεγνλφο φηη αξθεηέο επηρεηξήζεηο πξφζπκα ζηεξίδνπλ νηθνλνκηθά, κέζσ ρνξεγηψλ, πξσηνβνπιίεο ηεο θνηλσλίαο 821 Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Βι. ελδεηθηηθά: «Έηνηκνη λα επαλαθέξνπλ ηνλ καζεκαηηθφ ηχπν», Μίραινο Κ., επηρεηξεκαηίαο θαη πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

245 237 ησλ πνιηηψλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο. Πξφθεηηαη θπξίσο γηα κεγάιεο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο είλαη θαη πεξηζζφηεξν επαηζζεηνπνηεκέλεο ζε ζέκαηα ρξεζηήο δηαθπβέξλεζεο 827. ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΔΛΣΗΧΖ ηνπ ΘΔΜΟΤ Ζ Κπβέξλεζε πξέπεη λα πξνβεί ζε λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ησλ θάησζη ζηόρσλ: Γηαθνπή ηεο απηνπξφζσπεο ζπλαιιαγήο ησλ επηρεηξήζεσλ κε ην Γεκφζην (π.ρ. κε επέθηαζε ηεο ρξήζεο ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ, ππεξεζηψλ e-banking θαη internet). Δλίζρπζε ηεο εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξεηψλ. Δλδεηθηηθά: - ζέζπηζε ππνρξέσζεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρεηηθήο έθζεζεο απφ εμσηεξηθνχο εκπεηξνγλψκνλεο - ζέζπηζε ππνρξέσζεο ιεηηνπξγίαο ηειεθσληθνχ θέληξνπ γηα ηελ θαηαγξαθή παξαπφλσλ πειαηψλ. Δλίζρπζε ηνπ πιαηζίνπ δηαθάλεηαο, ηδίσο αλαθνξηθά κε ηε θνξνινγία, ησλ κε εηζεγκέλσλ εηαηξεηψλ. Απινπνίεζε ηνπ Κψδηθα Βηβιίσλ θαη ηνηρείσλ. Δλίζρπζε ησλ αξκφδησλ επνπηηθψλ αξρψλ. Πιήξεο έιεγρνο ησλ ππεξάθηησλ (offshore) εηαηξεηψλ. (βι. θαη «Γεκφζηνο Σνκέαο Πξνηάζεηο Βειηίσζεο ηνπ Θεζκνχ») Ο επηρεηξεκαηηθόο θόζκνο νθείιεη λα εκπιαθεί πην ελεξγά ζηνλ αγψλα γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ζην ζχλνιφ ηεο. Δλδεηθηηθά, έλα πξψην βήκα ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ν εκπινπηηζκφο ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ κε ζηνηρεία θνηλσληθνχ απνινγηζκνχ, ήηνη ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηηο ζπλέπεηεο πνπ πξνθχπηνπλ γηα ηελ θνηλσλία απφ ηε ιεηηνπξγία ηεο ζπγθεθξηκέλεο επηρείξεζεο. 827 Λάκπξνπ Υ., ζηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank, ζπλέληεπμε ζηε ζπγγξαθέα ζηηο

246 238 ΤΜΠΔΡΑΜΑ Σν δίθαην απνηειεί εξκελεπηή ηεο ηεξαξρίαο ησλ θνηλσληθψλ ζπκθεξφλησλ θαη αμηψλ ζε δεδνκέλε ρξνληθή πεξίνδν θαη δεδνκέλν ηφπν. Με ηνλ ηξφπν απηφ δηαρσξίδνληαη νη παξαβάζεηο απφ ηελ θνηλσληθά ακθηιεγφκελε αιιά ζχλλνκε ζπκπεξηθνξά. Ζ παξνχζα αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Αθεξαηφηεηαο θαηαδεηθλχεη απηήλ αθξηβψο ηελ ηεξαξρία θνηλσληθψλ ζπκθεξφλησλ θαη αμηψλ πνπ επηθξαηεί ζηελ Διιάδα ζήκεξα. Βαζηθή αηηία ζπληήξεζεο ηεο δηαθζνξάο αλά ηνλ θφζκν, είλαη ην γεγνλφο φηη ζπγθαηαιέγεηαη κεηαμχ ησλ «εγθιεκάησλ ηνπ ιεπθνχ πεξηιαηκίνπ» (whitecollar crimes), ήηνη ε κεησκέλε θνηλσληθή απαμία πνπ πεξηβάιιεη ηε δηαθζνξά. Παξά ηηο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο, ηελ εθπφλεζε πξνγξακκάησλ θαη ηελ ίδξπζε θνξέσλ θαηαπνιέκεζεο, ε δηαθζνξά παξακέλεη έλα ζπρλφ έγθιεκα δηφηη δελ επηθέξεη επαξθή αλππνιεςία, απνδνθηκαζία θαη βαξηέο θπξψζεηο ζηνλ παξαβάηε, θαζφηη δελ ζεσξείηαη φηη πξνζβάιιεη ηηο ζεκειηψδεηο αμίεο ηεο θνηλσλίαο. Ζ δηαθζνξά απνηειεί έλα έγθιεκα ρσξίο άκεζα νξαηφ ζχκα. Σν θνηλσληθφ ζχλνιν, ην νπνίν βιάπηεηαη απφ ηε δηαθζνξά, απνηειεί κία αθεξεκέλε θαη αλνξγάλσηε έλλνηα. Καζψο ινηπφλ δελ ππάξρεη έλα νξαηφ ζχκα πνπ ζα δεηήζεη ηελ πάηαμε ηνπ εγθιήκαηνο θαη ηελ απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο, ελαπφθεηηαη, θαηά θχξην ιφγν, ζην θξάηνο λα αλαιάβεη ην έξγν απηφ. Βαζηθφ πφξηζκα ηεο έξεπλαο απνηειεί ε παξαδνρή φηη ζηνπο πεξηζζφηεξνπο απφ ηνπο εμεηαζζέληεο ππιψλεο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην είλαη ζε κεγάιν βαζκφ επαξθέο. Ζ Διιάδα έρεη ζεζπίζεη πιεζψξα λνκνζεηεκάησλ γηα θάζε πεξίζηαζε, ελψ έρεη επίζεο ππνγξάςεη θαη επηθπξψζεη πνιπάξηζκεο δηεζλείο ζπλζήθεο κε αληηθείκελν ηελ εμάιεηςε ηεο δηαθζνξάο. Ωζηφζν, ε Διιάδα είλαη ζε δεηλή ζέζε αλαθνξηθά κε ηε δηαθζνξά. Σνχην δηφηη, κεηαμχ άιισλ, ε θξαηηθή εμνπζία ζηηο δηάθνξεο κνξθέο ηεο δεκηνπξγεί ζπλζήθεο αλνρήο πξνο ηε κε ζπκκφξθσζε ζην λφκν θαη, θαη επέθηαζε, ζπλζήθεο αλνρήο πξνο ηε δηαθζνξά. Δπηπιένλ, ην θξάηνο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο λνκηκνπνηεί ηελ παξαλνκία, ελψ ζε έηεξεο πεξηπηψζεηο ηελ ελζαξξχλεη επζέσο. Σν θξάηνο ζηεξείηαη, ηέινο, θνπιηνχξαο ρξεζηήο δηαρείξηζεο, ινγνδνζίαο θαη θαηακεξηζκνχ επζπλψλ. Σα ελ ιφγσ ραξαθηεξηζηηθά ζπγθξνηνχλ ηειηθψο κία ζρέζε θξάηνπο-πνιίηε πνπ ζηεξείηαη εκπηζηνζχλεο θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο. Ζ επηθνηλσλία ζεζκψλπνιηηψλ ζηελ Διιάδα βαζίδεηαη ζηε ζχγθξνπζε, ηελ αβεβαηφηεηα, ηε ζπλαιιαγή, ηελ θαρππνςία θαη ηε ζπλελνρή. Οη θπξίαξρεο θνηλσληθέο νκάδεο πξνζπαζνχλ λα δηαθζείξνπλ ηελ θνηλσλία, πξνθεηκέλνπ ε ηειεπηαία λα απνθηήζεη ζηάζε αλνρήο απέλαληη ζηηο παξαλνκίεο θαη ηα ζθάλδαια. Σν θφζηνο ηεο δηαθζνξάο είλαη ηεξάζηην. Ζ νηθνλνκηθή ζηαζηκφηεηα θαη ε νπηζζνδξφκεζε πνπ ζπλεπάγεηαη ε δηαθζνξά, επηθέξνπλ ζνβαξφ πιήγκα θαη ζηελ θνηλσληθή δηθαηνζχλε, δεδνκέλνπ φηη είλαη νη άλζξσπνη κε ρακειά εηζνδήκαηα πνπ πιήηηνληαη πεξηζζφηεξν ζε απηφ ην πεξηβάιινλ. Ωο εθ ηνχηνπ, θαζίζηαηαη ζαθέο φηη ην πξφβιεκα ηεο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα πεγάδεη πξσηίζησο απφ θξίζε αμηψλ.

247 239 ην ελ ιφγσ πιαίζην, ε αθφινπζε βαζκνινγηθή θαηάηαμε ησλ ππιψλσλ, φπσο πξνέθπςε απφ ηελ έξεπλα, κάιινλ δελ πξνθαιεί έθπιεμε: ΠΤΛΧΝΑ Δπάξθεηα Γηαθπβέξλεζε Ρόινο Μ.Ο. ΔΚΛΟΓΔ ΤΝΖΓΟΡΟ ηνπ ΠΟΛΗΣΖ ΔΛΔΓΚΣΗΚΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ ΚΟΗΝΧΝΗΑ ησλ ΠΟΛΗΣΧΝ ΠΟΛΗΣΗΚΑ ΚΟΜΜΑΣΑ ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ ΜΔΑ ΜΑΕΗΚΖ ΔΝΖΜΔΡΧΖ ΔΚΣΔΛΔΣΗΚΖ ΔΞΟΤΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ Αλαιπηηθόηεξα: H δηεμαγσγή ησλ εθινγώλ ζηελ Διιάδα απνηειεί κία απφ ηηο πιένλ αδηάβιεηεο θαη ιηγφηεξν ακθηζβεηνχκελεο δηαδηθαζίεο. Σνχην απνηειεί κία θαηάθηεζε ηεο ειιεληθήο δεκνθξαηίαο, ε νπνία έρεη δηδαρζεί απφ ιάζε θαη αθξφηεηεο ηνπ παξειζφληνο θαη, σο εθ ηνχηνπ, έρεη θξνληίζεη λα πεξηβάιεη ηνλ ελ ιφγσ ζεζκφ κε φια ηα απαηηνχκελα ερέγγπα. Αδχλακν ζεκείν ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο απνηειεί ν νηθνλνκηθφο έιεγρνο ησλ πξνεθινγηθψλ εθζηξαηεηψλ θνκκάησλ θαη ππνςεθίσλ, γεγνλφο ην νπνίν νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε βνχιεζεο ησλ λνκνζεηνχλησλ, νη νπνίνη απνηεινχλ ηαπηφρξνλα θαη ην αληηθείκελν ηνπ ειέγρνπ. ρεδφλ εμίζνπ επηηπρεκέλνο παξνπζηάδεηαη θαη ν ζεζκφο ηνπ πλεγόξνπ ηνπ Πνιίηε, ν νπνίνο εηζήρζε ζηελ Διιάδα κφιηο πξν δεθαπεληαεηίαο, πξνθεηκέλνπ λα ζπκβάιιεη ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ εθηεηακέλσλ θαηλνκέλσλ θαθνδηνίθεζεο. Σφζν ην άξηην λνκηθφ πιαίζην πνπ ηνλ δηέπεη, φζν θαη ε απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ, θαζηζηνχλ ηνλ πλήγνξν έλα θαηαθχγην γηα ηνλ Έιιελα πνιίηε, ν νπνίνο ηαιαηπσξείηαη απφ ηελ πιεζψξα ησλ παζνγελεηψλ ηεο ειιεληθήο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ωζηφζν, απφ έλαλ ζεζκφ κε ηφζν απμεκέλε αλεμαξηεζία θαη επηζηεκνληθή επάξθεηα, εχινγα αλακέλεηαη ε ιήςε πεξηζζφηεξσλ πξσηνβνπιηψλ, θαζψο θαη ε άζθεζε πίεζεο πξνο ηελ εθάζηνηε εθηειεζηηθή εμνπζία, πξνο ηελ θαηεχζπλζε αλακφξθσζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Σν Διεγθηηθό πλέδξην απνηειεί έλα απφ ηα ηξία αλψηαηα δηθαζηήξηα ηεο ρψξαο. Μνιαηαχηα, θαηέρεη κία απφ ηηο θνξπθαίεο ζέζεηο ζηελ σο άλσ βαζκνινγηθή θαηάηαμε, αλ θαη ζε ζεκαληηθή απφζηαζε απφ ηνλ ακέζσο πην επηηπρεκέλν ζεζκφ, παξά ην γεγνλφο φηη ζηελ ίδηα θαηάηαμε ε Γηθαηνζχλε εκθαλίδεηαη λα θαηαιακβάλεη κία απφ ηηο ηειεπηαίεο ζέζεηο. Σνχην νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη πεξηβάιιεηαη κε κεγαιχηεξεο εγγπήζεηο δηαθάλεηαο ζε ζρέζε κε ηελ ππφινηπε Γηθαηνζχλε, ελψ θαη νη ππεξεηνχληεο ζε απηφ έρνπλ

248 240 θαηνξζψζεη, ράξηο ζηελ αλεμαξηεζία θαη αθεξαηφηεηα πνπ έρνπλ επηδείμεη κέρξη ζήκεξα, λα εμπςψζνπλ ην Διεγθηηθφ πλέδξην ζε έλαλ απφ ηνπο πιένλ αμηφπηζηνπο ζεζκνχο ζε κία ρψξα πνπ ζηνλ δεκφζην βίν ηεο ηαιαλίδεηαη, κεηαμχ άιισλ, θαη απφ νηθνλνκηθά ζθάλδαια. Ωζηφζν, κέξνο ηεο δπλακηθήο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ παξακέλεη αλεθκεηάιιεπην, δεδνκέλνπ φηη, κέρξη ζήκεξα, δελ έρεη απνθαζηζζεί ν εμνπιηζκφο ηνπ κε επηπιένλ αξκνδηφηεηεο (π.ρ. ηε δηελέξγεηα ειέγρνπ νηθνλνκηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο), νη νπνίεο ζα αζθνχζαλ αθφκε κεγαιχηεξεο πηέζεηο ζηελ εθάζηνηε εμνπζία γηα ρξεζηή δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζε. Καη ε λνκνζεηηθή εμνπζία ζηελ Διιάδα δελ έρεη αλαπηχμεη, φκσο, ηε δπλακηθή πνπ ηεο επηθπιάζζεη ν ξφινο ηεο. Παξά ηε ξεηή πξφβιεςε ζην χληαγκα πεξί ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο λνκνζεηηθήο απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ε ηειεπηαία επεξεάδεη θαηαιπηηθά ηνλ λνκνζεηηθφ θαη ειεγθηηθφ ξφιν ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, δεδνκέλνπ φηη ην ηζρχνλ πνιηηηθφ ζχζηεκα απαηηεί ε Κπβέξλεζε λα δηαζέηεη ηε ζηήξημε ηεο πιεηνςεθίαο ηεο Βνπιήο, ήηνη ζηελ πξάμε λα αλήθνπλ ζην ίδην θφκκα. Παξάιιεια, θαη ε ζπληαγκαηηθψο θαηνρπξσκέλε ειεπζεξία ηεο γλψκεο ησλ βνπιεπηψλ έρεη θαηαζηεί ζηελ πξάμε θελφ γξάκκα, κε απνηέιεζκα ην παξαγφκελν απφ ηε Βνπιή έξγν λα αληηθαηνπηξίδεη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ηε βνχιεζε ηεο εθάζηνηε Κπβέξλεζεο. Ωζηφζν, κεγάιε επζχλε γηα ηελ αλαμηνπηζηία ηνπ θνηλνβνπιεπηηθνχ ζεζκνχ θέξνπλ θαη ηα ίδηα ηα κέιε ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, εμαηηίαο ηεο ζέζπηζεο πιεζψξαο δαηδαισδψλ λνκνζεηεκάησλ, ηα νπνία ζηε ζπλέρεηα ηαιαλίδνπλ ηνλ πνιίηε, θαη ησλ θαηαρξεζηηθψλ πξαθηηθψλ πνπ αθνινπζνχλ ζε δεηήκαηα πνπ ζίγνπλ άκεζα ηα ζπκθέξνληα ηνπο. Μνινλφηη ε δηαθζνξά ζηνλ δεκόζην ηνκέα απνηειεί ην κεγαιχηεξν θνκκάηη ηεο ζπλνιηθήο δηαθζνξάο ζηελ Διιάδα, ν ελ ιφγσ ηνκέαο δελ βξίζθεηαη ζηηο ηειεπηαίεο ζέζεηο ηεο βαζκνινγηθήο θαηάηαμεο. Σνχην, δηφηη ην λνκηθφ πιαίζην πνπ ηνλ δηέπεη πεξηιακβάλεη ελ πνιινίο ηηο απαηηνχκελεο δηαηάμεηο. Ωζηφζν, ε θνξκαιηζηηθή εθαξκνγή ή θαη ε αλνρή ζηε κε εθαξκνγή ηεο θείκελεο λνκνζεζίαο είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ελζαξξχλνπλ ηε δηαθζνξά ζηνλ δεκφζην ηνκέα. Σα ελ ιφγσ ραξαθηεξηζηηθά είλαη ζε κεγάιν βαζκφ απφξξνηα ηεο άκεζεο εμάξηεζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο απφ ηελ εθάζηνηε εθηειεζηηθή εμνπζία, θαζψο θαη ηεο παξείζθξεζεο ησλ θνκκάησλ ζηε δεκφζηα δηνίθεζε. Πνιχ θνληά κε ηνλ δεκφζην ηνκέα βξίζθνληαη ζηελ θαηάηαμε θαη νη θνξείο θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο, θαζφζνλ πξφθεηηαη γηα θνξείο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, κε φια ηα γλσξίζκαηα πνπ πξναλαθέξζεθαλ. Ζ απμεκέλε επαηζζεηνπνίεζε κε ηελ νπνία ζπγθξνηήζεθαλ νη ελ ιφγσ θνξείο δελ απνηππψλεηαη πάληνηε ζην λνκηθφ ηνπο πιαίζην, ην νπνίν πάζρεη ζνβαξά αλαθνξηθά κε δεηήκαηα αλεμαξηεζίαο θαη δηαθάλεηαο, ελψ θαη ν θαηαθεξκαηηζκφο ησλ αξκνδηνηήησλ ζε πιεζψξα θνξέσλ νπδφισο ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ηνπ επηζπκεηνχ ζηφρνπ. Ζ σο άλσ πεξηγξαθείζα αζχδνηε δξάζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα νθείιεηαη ζε κεγάιν βαζκφ θαη ζηελ απνπζία αληίβαξνπ, ήηνη δξαζηήξηαο θνηλσλία ησλ πνιηηώλ. Ζ αχμεζε ησλ κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ ζηελ Διιάδα ηα ηειεπηαία ρξφληα ήηαλ ξαγδαία. Ωζηφζν, ε αλεμαξηεζία, ε δηαθάλεηα θαη ε αθεξαηφηεηα πνιιψλ εμ απηψλ, ηίζεληαη ππφ ζνβαξή ακθηζβήηεζε, εμαηηίαο ηεο απνπζίαο εηδηθνχ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ. Σνχην έρεη σο απνηέιεζκα φρη κφλν λα κελ επηηεινχλ ην ξφιν πνπ ηνπο έρεη επηθπιαρζεί, ήηνη ηνλ έιεγρν ηεο εμνπζίαο θαη ηελ αλακφξθσζε ηεο θνηλσλίαο, αιιά ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο λα απνηεινχλ εζηίεο δηαθζνξάο, ιφγσ ηεο δηαζχλδεζήο ηνπο κε θφκκαηα θαη θέληξα εμνπζίαο.

249 241 Σα πνιηηηθά θόκκαηα απνηεινχλ θαηά κία έλλνηα ηνπο πνιππιεζέζηεξνπο θνξείο ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ. Τπφ απηφ ην πξίζκα, δελ πξνθαιεί εληχπσζε ε ηζνβαζκία ηνπο κε ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ. πσο θαη ε ηειεπηαία, έηζη θαη ηα πνιηηηθά θφκκαηα, ιεηηνπξγνχλ ρσξίο εηδηθφ ξπζκηζηηθφ πιαίζην, γηα δηαθνξεηηθνχο φκσο ιφγνπο. Ζ απνπζία ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ νθείιεηαη ελ πξνθεηκέλσ ζηελ έιιεηςε ζρεηηθήο βνχιεζεο εθ κέξνπο ηνπ πνιηηηθνχ θφζκνπ. Ζ λνκνζεηηθή εμνπζία πξνέξρεηαη απφ ηα ζπιάρλα ησλ θνκκάησλ, ηα νπνία επηδηψθνπλ λα ιεηηνπξγνχλ ζε θελφ λφκνπ, πξνθεηκέλνπ λα κελ ππφθεηληαη ζε ππνρξεψζεηο δηαθάλεηαο θαη έιεγρν νπνηαζδήπνηε κνξθήο, ψζηε λα ζπλαιιάζζνληαη κε κεγαιχηεξε άλεζε κε θνξείο επηρεηξεκαηηθψλ θαη άιισλ ζπκθεξφλησλ. πσο πξναλαθέξζεθε, ε Γηθαηνζύλε βξίζθεηαη ζε κία απφ ηηο ρακειφηεξεο ζέζεηο ζηελ βαζκνινγηθή θαηάηαμε ηεο παξνχζαο έξεπλαο. Σνχην δελ νθείιεηαη ζην φηη πξφθεηηαη γηα έλαλ ζεζκφ πεξηζζφηεξν δηεθζαξκέλν απφ απηνχο πνπ πξνεγνχληαη ζηελ θαηάηαμε. Οθείιεηαη θπξίσο ζην γεγνλφο φηη ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην θαζηζηά επάισην ζηε δηαθζνξά ηνλ ζεζκφ πνπ ζα έπξεπε λα πιεξνί ηα κεγαιχηεξα ερέγγπα αλεμαξηεζίαο θαη αθεξαηφηεηαο, δεδνκέλνπ φηη απνηειεί ην χζηαην θαηαθχγην ηνπ πνιίηε αλαθνξηθά κε ηελ πξνάζπηζε ησλ λνκίκσλ δηθαησκάησλ ηνπ. Ζ εμάξηεζε ηεο δηθαζηηθήο απφ ηελ εθάζηνηε εθηειεζηηθή εμνπζία, θαζψο θαη απφ ηα πνιηηηθά θφκκαηα ελ γέλεη, ζε νπζηψδε δεηήκαηα, θαηαιχεη ζηελ πξάμε ην, δηαθεξπρζέλ ζην λφκν, απηνδηνίθεην ηεο Γηθαηνζχλεο. ηηο ηξεηο ηειεπηαίεο ζέζεηο ηεο βαζκνινγηθήο θαηάηαμεο εκθαλίδεηαη φρη ηπραία- ην ηξίπηπρν πνπ πξσηαγσληζηεί ζηε κεγάιε θιίκαθαο δηαθζνξά ζηελ Διιάδα, ήηνη ε εθηειεζηηθή εμνπζία, ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο (ΜΜΔ) θαη ν επηρεηξεκαηηθφο θφζκνο. Σν χληαγκα ραξαθηεξίδεη ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία σο ηζφηηκε ησλ άιισλ δχν εμνπζηψλ (λνκνζεηηθή θαη δηθαηνδνηηθή). Ωζηφζν, νη αξκνδηφηεηεο πνπ ηεο απνλέκεη θάζε άιιν παξά ζπκβαδίδνπλ κε ηνλ ελ ιφγσ ραξαθηεξηζκφ, δεδνκέλνπ φηη ε Κπβέξλεζε είλαη απηή πνπ εμνπζηάδεη ηε Βνπιή, ελψ επεξεάδεη ζεκαληηθά θαη ηε Γηθαηνζχλε. ηνλ αληίπνδα, νη θπβεξλήζεηο, παξά ηηο ηζρπξέο πιεηνςεθίεο κε ηηο νπνίεο εθιέγνληαη βάζεη ηνπ ηζρχνληνο εθινγηθνχ λφκνπ, ζπρλά ππνθχπηνπλ ζηηο πειαηεηαθέο ζρέζεηο, θαζψο θαη ζηηο πηέζεηο νξγαλσκέλσλ ζπκθεξφλησλ, πξνθεηκέλνπ λα θξαηεζνχλ ζηελ εμνπζία. Ζ αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ ζηελ Διιάδα ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ην πνιηηηθφ θαη ελ γέλεη θνηλσληθννηθνλνκηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο. Σα ΜΜΔ ιεηηνπξγνχλ ζε θαζεζηψο έληνλεο πνιηηηθνπνίεζεο, δεδνκέλνπ φηη νη ηδηνθηήηεο ηνπο είλαη ζπλήζσο ηδηνθηήηεο θαη έηεξσλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζπρλά επηδηψθνπλ λα αλαιάβνπλ ηελ πξνκήζεηα ππεξεζηψλ ή πξντφλησλ πξνο ην Γεκφζην, ελψ ηαπηφρξνλα νη πνιηηηθνί επηδηψθνπλ ηε ζηήξημε ησλ ΜΜΔ. ην ελ ιφγσ πιαίζην, δελ είλαη άμην απνξίαο ην γεγνλφο φηη ηα ξαδηνηειενπηηθά ΜΜΔ ιεηηνπξγνχλ ζε έλα εζειεκέλν θαζεζηψο λνκηθήο αλαζθάιεηαο πνπ ηα θαζηζηά επάισηα ζε πνιηηηθέο πηέζεηο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ελψ έρεη ζεζπηζζεί έλα εθηελέο λνκηθφ πιαίζην αλαθνξηθά κε ηελ αδεηνδφηεζή ηνπο, ηνχην έρεη εθαξκνζζεί, κέρξη ζήκεξα, κφλνλ απνζπαζκαηηθά. Οη επηρεηξήζεηο ζηελ Διιάδα θαινχληαη λα ηδξπζνχλ θαη λα ιεηηνπξγήζνπλ ζην ζπλνιηθφ πιαίζην πνπ πεξηγξάθεθε παξαπάλσ. Ζ πνιπλνκία θαη ε γξαθεηνθξαηία πνπ επηθξαηνχλ, δεκηνπξγνχλ ζνβαξά πξνζθφκκαηα ζηελ ίδξπζε θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ, κε απνηέιεζκα λα ζπληζηνχλ ελ ηέιεη αηηίεο παξάλνκσλ δνζνιεςηψλ. Ηδηαηηέξσο νη κε εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ (ΥΑΑ) εηαηξείεο, δηέπνληαη απφ θαζεζηψο

250 242 ζρεδφλ πιήξνπο αδηαθάλεηαο. Ωζηφζν, θαηλφκελα δηαθζνξάο παξαηεξνχληαη θαη ζηηο εηζεγκέλεο ζην ΥΑΑ επηρεηξήζεηο, παξά ην γεγνλφο φηη ε ιεηηνπξγία ηνπο δηέπεηαη απφ δηεζλή πξφηππα σο πξνο δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηε δηαθάλεηα, ηνλ έιεγρν θαη ηελ αθεξαηφηεηά ηνπο. Γηα ηνπο ιφγνπο πνπ επηζεκάλζεθαλ ζηελ παξνχζα ελφηεηα, θαζψο θαη γηα άιινπο πνπ αλαθέξνληαη εθηελέζηεξα ζηνπο νηθείνπο ππιψλεο, ε παξνχζα έξεπλα θαηαιήγεη ζην ζπκπέξαζκα φηη νη πξνηεξαηφηεηεο γηα κειινληηθέο δξάζεηο θαηά ηεο δηαθζνξάο ζα πξέπεη λα εζηηάζνπλ ζηνπο αθφινπζνπο θξίζηκνπο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο ππιψλεο θαη ζηνπο αθφινπζνπο θνκβηθνχο αιιά θαη απηνχο ζηφρνπο αλά ππιψλα: ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ πγρψλεπζε ησλ πθηζηάκελσλ θνξέσλ θαηαπνιέκεζεο δηαθζνξάο πνπ δηαζέηνπλ ζπλαθείο αξκνδηφηεηεο. ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ Σαρχηεξε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο κε: ελίζρπζε ηεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο ηεο Γηθαηνζχλεο (θηίξηα, ηερλνινγηθφο εμνπιηζκφο, θιπ.) απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο απινπνίεζε ηνπ δηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο πξνψζεζε ηεο εμσδηθαζηηθήο επίιπζεο δηαθνξψλ (π.ρ. κε δηαηηεζία, δηακεζνιάβεζε, θιπ.) κεηαθνξά δηθαζηηθήο χιεο ζηνπο ζπκβνιαηνγξάθνπο κεηαηξνπή δηθαζηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζε δηνηθεηηθέο ζηνρνζεζία θαζηέξσζε θηλήηξσλ. Αλαβάζκηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηεο Δζληθήο ρνιήο Γηθαζηψλ κε: δηδαζθαιία εμεηδηθεπκέλσλ καζεκάησλ πξνθεηκέλνπ νη δηθαζηέο λα κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζε ζχγρξνλα δεηήκαηα ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο αγνξάο πξαθηηθή εμάζθεζε ζε δηθαζηήξηα ηεο αιινδαπήο επηηφπηεο επηζθέςεηο ζε ζεκαληηθνχο θνξείο.

251 243 ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ Απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο. Απινπνίεζε δηαδηθαζηψλ. Απνζηαζηνπνίεζε ηνπ πνιίηε απφ ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο, κέζσ ηεο αλάπηπμεο ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηε δηεθπεξαίσζε ππνζέζεσλ κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε: κεραλνγξάθεζε, ςεθηνπνίεζε θαη ελνπνίεζε ησλ ππεξεζηψλ. Απεμάξηεζε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο απφ ηελ εθάζηνηε Κπβέξλεζε, κε ηε δεκηνπξγία αλεμάξηεηεο αξρήο, ε νπνία ζα επνπηεχεη ηνλ δεκφζην ηνκέα. ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ Γηαθνπή ηεο απηνπξφζσπεο ζπλαιιαγήο ησλ επηρεηξήζεσλ κε ην Γεκφζην (π.ρ. κε επέθηαζε ηεο ρξήζεο ηξαπεδηθψλ ινγαξηαζκψλ, ππεξεζηψλ e-banking θαη internet). Δλίζρπζε ηνπ πιαηζίνπ δηαθάλεηαο, ηδίσο αλαθνξηθά κε ηε θνξνινγία ησλ κηθξψλ θαη κε εηζεγκέλσλ εηαηξεηψλ. H θξίζε πνπ δηέξρεηαη ε Διιάδα ζηελ παξνχζα νηθνλνκηθή ζπγθπξία έρεη ήδε απνδνκήζεη ζεκαληηθφ αξηζκφ ζεζκψλ. Σνχην φκσο κπνξεί λα εηδσζεί σο κνλαδηθή επθαηξία γηα ηελ εθ βάζξσλ αλαδφκεζή ηνπο. Ζ νηθνλνκηθή άλζηζε ηεο ρψξαο δελ είλαη δπλαηφ λα επηηεπρζεί ρσξίο ηελ εμπγίαλζε ησλ βαζηθψλ ζεζκψλ πνπ ηε ζπγθξνηνχλ θαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ζα θηλεζνχλ νη επφκελεο δξάζεηο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδνο.

252 244 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ Βηβιία Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα, Δηήζηα έθζεζε Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηήζηα έθζεζε Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Γηαθάλεηα ζηε δηαρείξηζε ηνπ πνιηηηθνχ ρξήκαηνο: πξνηάζεηο ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο-Διιάδαο γηα ην πνιηηηθφ ρξήκα, Γηαζέζηκν θαη ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Κξάηνο θαη δηαθζνξά: πψο ζα θφςνπκε ηνλ νκθάιην ιψξν;, Γηαζέζηκν θαη ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα- Διιάο, Παξαγξαθή αδηθεκάησλ ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα Αληίζηξνθε κέηξεζε γηα ηελ αηηκσξεζία , Γηαζέζηκν θαη ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Δζληθή Έξεπλα γηα ηε Γηαθζνξά ζηελ Διιάδα, 2005, 2007, 2008, 2009, Γηαζέζηκν θαη ζην Γηεχζπλζε Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ Διιεληθήο Αζηπλνκίαο, Έθζεζε απνινγηζκνχ Δζληθφ Κέληξν Κνηλσληθήο Έξεπλαο, Διιάδα-Δπξψπε: Απνηειέζκαηα ηεο Δπξσπατθήο Κνηλσληθήο Έξεπλαο, Διεγθηηθφ πλέδξην, Δηήζηα έθζεζε νηθνλνκηθνχ έηνπο 2008, Διιεληθή ηαηηζηηθή Αξρή, Γεληθή απνγξαθή Δπηηξνπή Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο θαη Υξεκαηνδφηεζεο ηεο Σξνκνθξαηίαο, Δηήζηα έθζεζε Καξαζαλαζφπνπινο Δ., Ο πξνζπκβαηηθφο έιεγρνο απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην, ΚΔΜΔ /ΔΒΔΑ (επηκ. Μπεληήο Θ.), χζηαζε επηρεηξήζεσλ θαη γξαθεηνθξαηία, ΚΔΜΔ/ΔΒΔΑ (επηκ. Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ), Σξαπεδηθφ ζχζηεκα θαη επηρεηξήζεηο, Κέληξν Πνιηηηθήο Έξεπλαο & Δπηθνηλσλίαο, Ζ Διιάδα θαη ν Έιιελαο ην 2020, Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο απφ ηε ζθνπηά ηνπ πνιίηε, Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή δηθαηνζχλε δεκφζηνο επηζηεκνληθφο δηάινγνο, Κίλεζε Πνιηηψλ, Σα πξνλφκηα ηνπ Γεκνζίνπ ζην θξάηνο δηθαίνπ, Μειηψλεο Ν., Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006.

253 245 Παγψλε., Ζ εμνπζία ηεο Δπηηξνπήο Κεθαιαηαγνξάο γηα ηελ επηβνιή θπξψζεσλ θαη ν δηθαζηηθφο έιεγρνο απηψλ. χκθσλα κε ηνπο λφκνπο 3340/2005 θαη 3371/2005, Ράπαλνο Β., (Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ), Μέγεζνο θαη εχξνο δξαζηεξηνηήησλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2009, πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηήζηα έθζεζε 2010, ψκα Δπηζεσξεηψλ-Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Έθζεζε πεπξαγκέλσλ , Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ ησλ Ζ.Π.Α., Έθζεζε γηα ηηο δηεζλείο ζξεζθεπηηθέο ειεπζεξίεο, 2007 Άξζξα Αλνηρηή Κνηλσλία Γειηίν ηεο Κίλεζεο Πνιηηψλ γηα κηα Αλνηρηή Κνηλσλία, Υάξηα Απηνδέζκεπζεο, Κνηλσληθήο Δπζχλεο θαη Λνγνδνζίαο Με Κπβεξλεηηθψλ Οξγαλψζεσλ, ηεχρνο 69(3), Γεσξγηάδεο Π. & Κνληνγηάλλε Α., «Αλεμάξηεηεο Αξρέο θαη πνιηηηθή εμνπζία», Δπίθαηξα, Καιακίδαο Γ., «Δηζήγεζε», ζην Κίλεζε Πνιηηψλ, Ζ Γηθαηνζχλε θαη ν πνιίηεο, Λακπξφπνπινο Β.Γ., «ιε ε ρψξα έλα (καχξν) πιπληήξην!!!», εθεκεξίδα «Σν Βήκα», Μαλσιεδάθεο Η., «Δζληθή ρνιή Γηθαζηψλ: 15 ρξφληα ιεηηνπξγίαο. Αμηνιφγεζε θαη πξννπηηθέο», Ννκηθά Υξνληθά, ηεχρνο Μαξηίνπ-Απξηιίνπ Μαηζίαο.. «Παξέκβαζε», ζην Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή Γηθαηνζχλε δεκφζηνο επηζηεκνληθφο δηάινγνο, Μήηξνπ Λ., «Πέληε εξσηήκαηα γηα ην ξφιν ησλ Αλεμάξηεησλ Αξρψλ», Μεηαξξχζκηζε, Απξίιηνο Μπαθφπνπινο Κ. «Απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο Γηθαηνζχλεο ε άπνςε ηνπ πνιίηε», ζην Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή δηθαηνζχλε δεκφζηνο επηζηεκνληθφο δηάινγνο, Μπαθνχξεο Κ., «Ζ έξεπλα ηεο Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο αλνίγεη ηε ζπδήηεζε», ζην Γηεζλήο Γηαθάλεηα-Διιάο, Κξάηνο θαη δηαθζνξά: πψο ζα θφςνπκε ηνλ νκθάιην ιψξν;, Παξαγπηφο Π., «πλεληεχμεηο Αιέθνπ Παπαδφπνπινπ, Νηθεθφξνπ Γηακαληνχξνπ & Αληψλε Μαθξπδεκήηξε», Αλεμάξηεηε Αξρή, ηεχρνο Ηνπιίνπ- Γεθεκβξίνπ «Πξνηάζεηο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ: λα βειηησζεί ε απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο», Hellenic Mail, Ρήγνπ Μ., «Αλνηθηή δηαθπβέξλεζε: ε εθαξκνγή ηνπ opengov.gr», Δπηζηήκε θαη Κνηλσλία: Δπηζεψξεζε Πνιηηηθήο θαη Ζζηθήο Θεσξίαο, ηεχρνο 24, 2010.

254 246 Ρίδνο Κ., «Σν ηζρχνλ ζηελ Διιάδα ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ππνςεθίσλ βνπιεπηψλ: έζνδα-δαπάλεο-δηαθάλεηα-έιεγρνο», Σηκεηηθφο ηφκνο γηα ηνλ θαζεγεηή Θ.Η. Παλαγφπνπιν, Ρνππαθηψηεο Α., «Παξέκβαζε», ζην Κίλεζε Πνιηηψλ, Απνηειεζκαηηθή Γηθαηνζχλε δεκφζηνο επηζηεκνληθφο δηάινγνο, Ζιεθηξνληθέο πεγέο «Άθεο Σζνραηδφπνπινο: Παξαγξάθεηαη ε παζεηηθή δσξνδνθία», Αιεμίνπ., «Οη δηθαζηέο ζεσξνχλ φηη πιήηηεηαη ην θχξνο ησλ αλψηαησλ δηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ φηαλ θαινχληαη γηα αθξφαζε απφ ηε Βνπιή σο ππνςήθηνη δηαγσληζκνχ «Μπιφθν» απφ ην ηδ ζηηο θξίζεηο δηθαζηψλ κέζσ Βνπιήο Δθηηκνχλ φηη ππάξρεη ζπληαγκαηηθφ θψιπκα», «Αιιάδεη ν λφκνο πεξί επζχλεο ππνπξγψλ.», «Άκεζε κείσζε θαηά 30% ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα», Αλδξένπ Μ., «Καθά καληάηα γηα ηα ΜΜΔ», «Αληηζπληαγκαηηθή ε αιιαγή ηνπ ηξφπνπ επηινγήο δηθαζηψλ απφ ην ηδ», Αλησλίνπ Υ., «Καηεπείγνπζα δεκνθξαηία», «Απνθαιχςεηο-θσηηά γηα ην ζθάλδαιν ζηελ Proton Bank», «Απνθάιπςε: Αθξηβψο ην ίδην θφζηνο έρνπλ γηα ην θξάηνο εθινγέο θαη δεκνςήθηζκα!», «Απφ ηε ζέζε ηνπ Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο», «Απφθαζε θαηαπέιηεο ηνπ ηδ-αληηζπληαγκαηηθφο θξίζεθε ν λφκνο ηνπ ΠΑΟΚ λ. 3838/2010 γηα ηελ «ηζαγελνπνίεζε» ησλ αιινδαπψλ», «Απηνί είλαη νη ηξεηο επίνξθνη ηνπ ΓΟΔ», Βαγηαλφο Γ. & Υαιηάζνο Μ., «Πψο κπνξεί ε Διιάδα λα κπεη ζε ηξνρηά αλάπηπμεο», «Βαζαίλεη ην ξήγκα δηθαζηψλ-θπβέξλεζεο», Βαξζαθέιεο Ν., «Δπηηέινπο, δηαθζνξά ζεκαίλεη νηθνλνκηθή ππαλάπηπμε»,

255 247 Γαιαλφπνπινο Α., «Δθπηψζεηο...ππνπξγψλ ζην ζθάλδαιν Siemens Πξνο παξαπνκπή 4 αληί γηα ηνπο 12 ηνπ πνξίζκαηνο», «Γελλαηφδσξεο απμήζεηο ζηνπο δηθαζηηθνχο απνθάζηζε ην Μηζζνδηθείν», «Γηα ηελ αλαβάζκηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θνηλνβνπιίνπ Ζ δεκνθξαηία ζηνπο ζεζκνχο», «Γηψξγν, άζε έλα παξάζπξν αλνηρηφ», «Γελ Ννείηαη Γεκνθξαηία φπνπ ε πιεηνςεθία πξάηηεη φ,ηη ζέιεη», «Γηάςεπζε είδεζεο γηα ζάλαην ηνπ Αλδξέα Βγελφπνπινπ», «Γηθαζηήξηα Δπειπίδσλ: Απαξάδεθηεο νη ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ δηνηθεηηθψλ ππαιιήισλ», «Γηθαζηηθφ ζθάλδαιν ζηελ Κέξθπξα», html, «Γξαθφληεηνο λφκνο γηα ηε δηαθζνξά», «ΓΑ: ε Πνιηηεία εζεινηπθιεί ζηα πξνβιήκαηα ηεο Γηθαηνζχλεο», «Διιάδα πξψηε ζηε δηαθζνξά», «Έξγν Πνιηηψλ; Βάιαλε ηνλ ιχθν λα θπιάεη ηα πξφβαηα», Δηαηξεία Γηθαζηηθψλ Μειεηψλ, «Πφξηζκα Ηνπιίνπ 1993: Αλαζεσξεηέεο δηαηάμεηο ηνπ πληάγκαηνο σο πξνο ηε ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ», Δηαηξεία Γηθαζηηθψλ Μειεηψλ, «Πφξηζκα 2005: Γηαπηζηψζεηο θαη ζπκπεξάζκαηα απφ ηελ Δπηζεψξεζε ησλ Γηθαζηεξίσλ», «Δηνηκνη λα επαλαθέξνπλ ηνλ καζεκαηηθφ ηχπν», «Ζ εηαηξεία Βαιπξάθε θαη νη ζπκβάζεηο κε ηελ ΟΠΑΠ ΑΔ», «Ζ θξαηηθή δηαθήκηζε ζηε ρψξα ησλ ζαπκάησλ», «Ζ κφιπλζε ηνπ Alter ππξεληθή βφκβα ζηα ζεκέιηα ησλ κίληηα», «Ζ κπίδλα κε ηηο ΜΚΟ θφιπν ηεο θπβέξλεζεο γηα μέπιπκα ρξήκαηνο»,

256 248 «Ζ ρξενθνπία ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο εμνπζίαο», Καιχβεο Α., «Γηα κηα λέα ζηξαηεγηθή ηνπ ζπλδηθαιηζηηθνχ θηλήκαηνο», &catid=88:an-ergasiaka&Itemid=161. «Καηαζηαηηθφ Παλειιελίνπ νζηαιηζηηθνχ Κηλήκαηνο», «Καηαζηαηηθφ Νέαο Γεκνθξαηίαο», «Κνπξεκέλνο θαη ν πξνυπνινγηζκφο ηεο Βνπιήο», Κχξηζνο Γ., «πλερίδνπλ ην πιηάηζηθν», Κσβαίνο Α., «Σν λέν κηζζνιφγην ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα πξψην ζηηο λνκνζεηηθέο πξνηεξαηφηεηεο», Κσζηαξέινπ Δ., «Πήξαλ ην θεθάιη ηνπ Ενξκπά, ιίγν πξηλ αγγίμεη ηε Siemens», , Μάλδξνπ Η., «ηαλ νη λφκνη θξίλνληαη παξάλνκνη», Μαληάηεο., «Δπηθίλδπλε θαξζνθσκσδία», Μαληηάθεο Α., «Ζ αηπρήο λνκνζεηηθή ηξνπνπνίεζε ηεο δηαδηθαζίαο επηινγήο ησλ Πξνεδξείσλ ησλ Αλσηάησλ Γηθαζηεξίσλ», «Μαληέιεο: ήιζε, νκνιφγεζε ρξεκαηηζκφ θαη απήιζε», «Μαληέιεο: πήξα ρξήκαηα απφ ηε Siemens», Μαλσιεδάθεο Η., «Γηαηί δελ κεηέρσ ζηε ζπδήηεζε», Μαξγαξίηε M., Γηθαζηηθφ ζθάλδαιν ζηα Γηάλλελα», Μαξθφπνπινο Γ., «ε θαηάζηαζε ΓΝΣ ηα νηθνλνκηθά ησλ θνκκάησλ!», Μαηζίαο., «Γηαθζνξά θαη θξαηηθή Δμνπζία», «Μαραίξη ηξαπεδψλ ζηηο δηαθεκηζηηθέο γηα επηηαγέο ηνπ Alter»,. «Μεηψλεη ηελ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε ησλ θνκκάησλ ν Γ. Ραγθνχζεο»,

257 249 «Μείσζε 30% ηνπ επξχηεξνπ δεκνζίνπ ηνκέα δεηά ε ηξφηθα», «Με πάλσ απφ «λαη» ν Γηψξγνο Παπαλδξένπ λένο πξφεδξνο ηνπ ΠΑΟΚ», «Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο : έλα θξάηνο αξγφκηζζσλ ηπρνδησθηψλ... αληί ηνπ θξάηνπο!!!», Μεηζνηάθεο K., «Πφζελ έζρεο βνπιεπηψλ ζην δηαδίθηπν», Μίραινο Π.Γ., «Σν ζηνίρεκα γηα εμπγίαλζε κε κείσζε ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα», Μπέεο Κ., «Με αθνξκή ηελ πξφζθαηε δίσμε εηξελνδίθε. Αδπλακίεο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην ησλ δηθαζηψλ», Μπειεγξήο Α., «Λνλδίλν θαιεί Αζήλα: Μάζεηέ καο ηε Γηαχγεηα!», Νηθνιαθφπνπινο Γ., «Σί αιιάδεη ζηηο δειψζεηο πφζελ έζρεο», Ξαλάιαηνο Ν., «Διιάδα, ε ρψξα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ», Οηθνλφκνπ Γ., «Κνηλνβνπιεπηηζκφο θαη νιηγαξρία», «Οη ΜΚΟ απαηεψλεο», «Οη Νένη Φάθεινη θαη πάιη ζηνλ ΚΑΪ», «Ολφκαηα έθπιεμε ζην λέν παξαδηθαζηηθφ θχθισκα», Παιαηηζάθεο Γ., «Ξέπιπκα βξψκηθνπ ρξήκαηνο κέζσ δσξεψλ», Παλαγησηαξέα Α., «Διεγθηηθνί κεραληζκνί θαη πξαγκαηηθφηεηα ζηε κηληηαθή αγνξά», «Παπαλδξένπ: Πξσηνβνπιίεο αζπίδα θαηά ηεο δηαθζνξάο», Παππάο Γ., «Σζνπρηεξφ πξφζηηκν ζε Ferrostaal γηα ηηο κίδεο ζε Διιάδα θαη Πνξηνγαιία», «Παξαδηθαζηηθφ θχθισκα: θαηαδίθε Μπνπξκπνχιηα θαη Καινχζε κε ζεκαληηθή κείσζε ησλ αξρηθψλ πνηλψλ», «Παξαηηήζεθαλ 2 Δηζαγγειείο γηα ην ζθάλδαιν Βαηνπεδίνπ» (ζπιινγή δεκνζηεπκάησλ εθεκεξίδσλ), «Παξαίηεζε Γθεξέθνπ γηα ηα ρξέε ηνπ Βνζθφπνπινπ»,

258 250 «ΠΑΟΚ - ΝΓ - ΛΑΟ ςήθηζαλ λφκν γηα ηε δηαθζνξά ησλ πνιηηηθψλ», «Πην επηξξεπείο νη κηθξνί ζηε δηαθζνξά», «Πιάλν-θσηηά γηα κείσζε δαπαλψλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα», «Πνιηηηθή αζιηφηεηα», Ρακκαηά Μ., «Ζ δηαρείξηζε θαη αλάπηπμε ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ σο ζπληζηψζεο ηνπ εθζπγρξνληζκνχ ζηε δεκφζηα δηνίθεζε», «ακαξάο: εζληθή ζπκθσλία θαηά ηεο δηαθζνξάο», ησκφπνπινο Η., «Παξάινγε ε θνξνινγία ησλ θνηλσθειψλ ηδξπκάησλ», ηατθνχξαο Π., «Αλεμάξηεηεο Αξρέο : Mε ή ρσξίο εηζαγσγηθά;», «ηακαηήζηε ηελ νκεξεία ησλ ζπκβαζηνχρσλ», dt= , id= , ηαπξφπνπινο Λ. & Σδηνβάξαο Γ., «Μφλν κέζσ ΑΔΠ νη πξνζιήςεηο ζηε Βνπιή», «ηνλ Δηζαγγειέα ν θξαηηθφο νξγαληζκφο εζεινληηζκνχ Έξγν Πνιηηψλ», σηεξφπνπινο Β., «Ζ εηήζηα απνπνίεζε επζπλψλ ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε», σηεξφπνπινο Β., «Ο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε κπνξεί λα πηέζεη πεξηζζφηεξν γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε», , σηεξφπνπινο B., «Ο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε σο ππνςήθηνο δήκαξρνο», , σηεξφπνπινο Γ., «Πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη λέεο κνξθέο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο: κηα δχζθνιε ζπκβίσζε», «Σα καχξα ηακεία ηνπ ΠΑΟΚ», «Σα ρξέε ησλ θνκκάησλ ζηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο», «Σέινο ε αλσλπκία ζηα blogs!», Σδηνβάξαο Γ., «Οη εληηκφηαηνη θίινη ηνπ Μηράιε Υξηζηνθνξάθνπ»,

259 251 «Σελ αλάγθε ελίζρπζεο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ηφληζαλ νη εθπξφζσπνη ηνπ», «Σελ παξαίηεζή ηνπ γηα ιφγνπο επζημίαο ππέβαιε ζηνλ πξσζππνπξγφ ν. Σζηηνπξίδεο», «Σελ παξαίηεζή ηνπ ππέβαιε ν αξραηφηεξνο αληηπξφεδξνο ηνπ ηδ θαη επί ζεηξά εηψλ πξφεδξνο ηνπ Γ Σκήκαηνο», «Σν ΚΚΔ αξλείηαη έιεγρν ζηα νηθνλνκηθά ηνπ θαη θαηεγνξεί ην ΠΑΟΚ», «Σν ληφκηλν ησλ απνθαιχςεσλ γηα ην παξαδηθαζηηθφ θχθισκα», «Σν NewsIt απνθαιχπηεη φιν ην ζθάλδαιν ηεο Αζπίο Πξφλνηα», Σζαθίξεο Γ., «Σί Ενξκπάο, ηί Παιαηνθξαζζάο», Σζαράθεο Κ., Σν πξνθίι ησλ 768 ρηιηάδσλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ», Σζηκπιάθε Κ., «Λνγηζηηθφ ζθάικα ην ζθάλδαιν ησλ ΜΚΟ», ko-sfalma&catid=2:news&itemid=4, Σζηνχθνο Γ., «Παλεγπξηθή εθινγή ηνπ Α. ακαξά ζηελ εγεζία ηεο Νέαο Γεκνθξαηίαο», Σζηψθνο-Πιαπνχηαο Θ., «Οηθνλνκηθή ζπγθέληξσζε θαη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα: πνηνο θπβεξλά απηφλ ηνλ ηφπν;», «ΤΠΔΚΑ: Γηάςεπζε δεκνζηεχκαηνο γηα αχμεζε 30% ζηα ηηκνιφγηα ηεο ΓΔΖ», «Τπφςε ηεο Πνιηηείαο ηα νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα ησλ ηνπηθψλ ΜΜΔ», «Τςειά πνζνζηά ηειεζέαζεο πέηπρε ε Ενχγθια», Φσηνπνχινπ Β., «15 δηθαζηέο κε δπζκελή κεηάζεζε κέζα ζε έλα ρξφλν», dt= , id= , Υατθάιεο., «Έξεπλα γηα ηα ΜΜΔ ζηελ Διιάδα», «Υ. Καζηαλίδεο: Πξνζεισκέλε ε Κπβέξλεζε ζηελ πάηαμε ηεο δηαθζνξάο»,

260 252 Λνηπέο πεγέο Απφθαζε πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε ππ αξηζκ. πξση. Φ /53928/2010 (ΑΓΑ: 4ΗΗΚΗΜΟ-5), Βεληδέινο E., Δηζήγεζε ζηελ επηζηεκνληθή εκεξίδα ηνπ Κέληξνπ Γηεζλνχο & Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Γηθαίνπ κε ζέκα «Ζ αλεμαξηεζία ησλ Αλεμάξηεησλ Αξρψλ», Κατάθα-Γθκπάληη Μ., «Πνηληθή θαηαζηνιή ηεο δηαθζνξάο ζηνλ δεκφζην θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα: ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ηεο ΔΔ ζηελ επξχηεξε δηεζλή ζθελή θαη ην εζληθφ καο δίθαην», ζε Γηθεγνξηθφο χιινγνο Πεηξαηά Έλσζε Διιήλσλ Πνηληθνιφγσλ Κέληξν Γηεζλνχο & Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Γηθαίνπ, Πξαθηηθά πλεδξίνπ «χγρξνλεο εμειίμεηο ηνπ επξσπατθνχ νηθνλνκηθνχ πνηληθνχ δηθαίνπ». Οκηιία Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ζε ζπνπδαζηέο ηεο Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηεο Δζληθήο ρνιήο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, «Πξφινγνο ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ» ζηνλ Καλνληζκφ ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ & χληαγκα ηεο Διιάδαο, θαηφπηλ ηεο απφ απφθαζεο ηεο Οινκέιεηαο ηεο Βνπιήο πεξί κεηαξξπζκίζεσλ ζηνλ Καλνληζκφ ηεο, Οθηψβξηνο πνπξδαιάθεο Μ., εηζήγεζε ζηελ εθδήισζε ηεο Κίλεζεο Πνιηηψλ «Σα πνιηηηθά θφκκαηα θαη ν ξφινο ηνπο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο», σηεξφπνπινο Γ., «Πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη λέεο κνξθέο πνιηηηθήο ζπκκεηνρήο: κηα δχζθνιε ζπκβίσζε», αλαθνίλσζε ζην δηεζλέο επηζηεκνληθφ ζπκπφζην «Αλαζεσξήζεηο ηνπ πνιηηηθνχ» ηνπ Σκήκαηνο Κνηλσληθήο Αλζξσπνινγίαο θαη Ηζηνξίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ, Μπηηιήλε, ΞΔΝΟΓΛΧΖ Βηβιία Amnesty International, Report 2011, Anagnostou D., Psychogiopoulou E. & Kandyla A. (ELIAMEP), Media policies and regulatory practices in a selected set of European countries, the EU and the Council of Europe: the case of Greece, Council of Europe, GRECO: First round evaluation report on Greece, Economist, The Economist intelligence unit s quality-of-life index, Eurobarometer study European social survey European values study 1999/2000. Head, Brown and Connors (eds.), Promoting integrity, 2008.

261 253 Huberts L. W. J. C., Anechiarico F., & Six F., Local integrity systems: world cities fighting corruption and safeguarding integrity Human Rights Watch, World report Ministry of the Interior, Public Administration & Decentralization, The public administration in Greece, ΟECD, Economic surveys Greece, ΟECD, Government at a glance 2011 Country note: Greece. OECD, Government capacity to assure high quality regulation in Greece, OSCE, Greece: Early parliamentary elections 4 October 2009 OSCE/ODIHR Election assessment mission report, Rose-Ackerman S., Corruption and government: Causes, consequences, and reform, OECD, Public sector integrity: A framework for assessment, Sotiropoulos D. & Karamagioli E., Greek civil society: the long way to maturity (2005) CIVICUS civil society index shortened assessment tool report for the case of Greece, The Fund for Peace, County profile: Greece, Transparency International, OECD Anti-Bribery Convention Progress report Transparency International, OECD Anti-Bribery Convention Progress report UN, Report of the independent expert on minority issues Mission to Greece, UN, Report of the Special Rapporteur on the sale of children, child prostitution and child pornography Mission to Greece, UN, Report submitted by the Special Rapporteur on torture and other cruel or degrading treatment or punishment Mission to Greece, World Bank & International Finance Corporation, Doing business 2011: Making a difference for entrepreneurs, World Economic Forum (Schwab K.), The global competitiveness report Άξζξα Ballas A. & Tzovas A., An empirical investigation of Greek firms compliance to IFRS disclosure requirements, 2(1) International Journal of Managerial and Financial Accounting, Hawkesworth I., Bergvall D., Emery R. & Wehner J., Budgeting in Greece, OECD Journal on Budgeting, ηεχρνο 3, 2008.

262 254 Ζιεθηξνληθέο πεγέο Leandros N., «Media concentration and systemic failures in Greece», 4 International Journal of Communication 2010, Kontochristou M. & Mentzi N., «Media landscape: Greece», Ηζηνζειίδεο

263

264 256 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η: ΤΝΔΝΣΔΤΞΔΗ ΝΟΜΟΘΔΣΗΚ Ζ ΔΞΟΤΗΑ ΔΚΣΔΛΔΣΗΚ Ζ ΔΞΟΤΗΑ Αλαζηαζηάδεο άββαο, Βνπιεπηήο Γειιή Αιεμάλδξα, Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε ΓΗΚΑΗΟΤΝΖ Ρίδνο Κσλ/λνο, η. Πξφεδξνο Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ΓΖΜΟΗΟ ΣΟΜΔΑ Ζιηφπνπινο Ζιίαο, Γεληθφο Γξακκαηέαο Αλψηαηεο Γηνίθεζεο Δλψζεσλ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ (ΑΓΔΓΤ) Σδεθαιάγηαο Εήζεο, Βνπιεπηήο Υξπζφγνλνο Κσλ/λνο, Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείν π Παλεπηζηεκί νπ Θεζζαινλίθε ο Πεξάθεο Μαλψιεο, Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηα θνχ Παλεπηζηεκί νπ Αζελψλ Λφθα Υαξά, ηέιερνο Οκάδαο Πξνγξακκαηη ζκνχ, Γηελέξγεηαο Γηαγσληζκψ λ & Γηαρείξηζεο Έξγσλ Ηλζηηηνχηνπ Σνπηθήο Υξπζφγνλν ο Κσλ/λνο, Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειεί νπ Παλεπηζηε κίνπ Θεζζαινλί θεο

265 257 Απηνδηνίθεζ εο ΦΟΡΔΗ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜ ΖΖ ΓΗΑΦΘΟΡΑ Αιεμφπνπινο Παλαγηψηεο, Γηεπζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΔΚΛΟΓΔ Γεσξγηάδεο Πάηξνθινο, η. Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο ΤΝΖΓΟΡΟ Λνπθάθνο ηνπ ΠΟΛΗΣΖ Κπξηάθνο, Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε ΔΛΔΓΚΣΗΚΟ ΤΝΔΓΡΗΟ Ρίδνο Κσλ/λνο, η. Πξφεδξνο Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ Κιαδάο πχξνο, Γηθεγφξνο & ηέσο Δηδηθφο Γξακκαηέαο ηεο Τπεξεζίαο Δηδηθψλ Διέγρσλ (ΤΠΔΔ - πιένλ ΓΟΔ) Γηακαληφπνπ ινο Αζαλάζηνο, Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκί νπ Αζελψλ Υξπζφγνλνο Κσλ/λνο, Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο Αξηζηνηειείν π Παλεπηζηεκί νπ Θεζζαινλίθε ο Βξάληαιε Δθε, Τπεχζπλε πξνγξάκκαη νο θαη εληεηαικέλε γηα ηελ Διιάδα ηνπ Association pour la Fondation International e des Finances Publiques (FONDAFIP)

266 258 ΠΟΛΗΣΗΚΑ ΚΟΜΜΑΣΑ θνξδάο Αζαλάζηνο, Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο ΜΜΔ Σέιινγινπ Σάζνο, Γεκνζηνγξάθν ο ΚΟΗΝΩΝΗΑ ησλ ΠΟΛΗΣΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ Αληχπαο Σδαλέηνο, Πξφεδξνο ΜΚΟ PRAKSIS Μίραινο Κσλζηαληίλνο, Δπηρεηξεκαηίαο & Πξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ Γηακαληφπνπ ινο Αζαλάζηνο, Καζεγεηήο Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Παληείνπ Παλεπηζηεκί νπ Αζελψλ Οηθνλφκνπ Αιέμαλδξνο, Ννκηθφο χκβνπινο Δζληθνχ πκβνπιίνπ Ραδηνηειεφξ αζεο Γηαλλήο Νίθνο, Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο ησλ Διιήλσλ Λάκπξνπ Υαξίιανο, ηέιερνο corporate banking ηεο Attica Bank

267 259 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗ: ΑΣΕΔΝΣΑ ΔΘΝΗΚΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟΤ Ακινα, Ξενοδοχείο Σιτάνια, : Καλωςόριςμα: υνοπτικι Παρουςίαςθ ΔΔ-Ε, Επιςκόπθςθ προγράμματοσ, τόχοσ εργαςτθρίου, Επιςκόπθςθ ατηζντασ, υμμετζχοντεσ : 1ο τρογγυλό Σραπζηι: «Δικαιοςφνθ Φορείσ Καταπολζμθςθσ Διαφκοράσ Ελεγκτικό υνζδριο υνιγοροσ του Πολίτθ» : 2ο τρογγυλό Σραπζηι: «Δθμόςιοσ Σομζασ Νομοκετικι Εξουςία Εκτελεςτικι Εξουςία Πολιτικά Κόμματα Εκλογζσ» : 3ο τρογγυλό Σραπζηι: «Επιχειριςεισ Κοινωνία των Πολιτών Μζςα Μαηικισ Ενθμζρωςθσ» : Διάλειμμα για γεφμα : Ολομζλεια: Παρουςίαςθ προτεραιοτιτων και προτάςεων πολιτικισ ανά ομάδα εργαςίασ, υηιτθςθ, Προτάςεισ ςυνθγορίασ, ςτιριξθσ και προώκθςθσ των αποτελεςμάτων. Παρουςίαςθ επόμενων δράςεων, αξιολόγθςθ, κλείςιμο.

268 260 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗΗ: ΤΜΜΔΣΔΥΟΝΣΔ ΔΘΝΗΚΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟΤ ΣΡΑΠΔΕΗ Α λνκα Δπψλπκν Φνξέαο Υαξάιακπνο Αζαλαζίνπ Πξφεδξνο ηεο Έλσζε Γηθαζηψλ θαη Δηζαγγειέσλ Παλαγηψηεο Αιεμφπνπινο Γηεζπληήο Γξακκαηείαο Γεληθνχ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Έθε Βξάληαιε Τπεχζπλε πξνγξάκκαηνο θαη εληεηαικέλε γηα ηελ Διιάδα ηνπ Association pour la Fondation Internationale des Finances Publiques (FONDAFIP) Παλαγηψηεο Δπζηαζίνπ Γεληθή Γηεχζπλζε Γεκνζηνλνκηθψλ Διέγρσλ - Γεληθφ Λνγηζηήξην ηνπ Κξάηνπο Λεσλίδαο Εεξβνκπεάθνο Αξενπαγίηεο ε.η. Ησάλλεο Ησαλλίδεο Γεληθφο Γξακκαηέαο Τπνπξγείνπ Γηθαηνζχλεο Ησάλλεο Κάξθαιεο Αληεπίηξνπνο Δπηθξαηείαο ζπν Διεγθηηθφ πλέδξην Βαζίιεο Καξχδεο Βνεζφο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε πχξνο Κιαδάο η. Δηδηθφο Γξακκαηέαο ψκαηνο Γίσμεο Οηθνλνκηθνχ Δγθιήκαηνο Ξελνθψλ Κνληηάδεο Κέληξν Δπξσπατθνχ πληαγκαηηθνχ Γηθαίνπ Βαζίιεο Κνπγέαο Καζεγεηήο Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζαλάζηνο Κνπηξνπκάλνο Αληηπξφεδξνο Αξείνπ Πάγνπ Κπξηάθνο Λνπθάθνο Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε Παλαγηψηεο Λπκπεξφπνπινο Δθέηεο Νηθφιανο Μάξθνπ Σαμίαξρνο - Γίσμε Ζιεθηξνληθνχ Δγθιήκαηνο ΔΛ.Α.

269 261 Ησάλλεο Μηραήι Πξφεδξνο Διιεληθήο Δηαηξείαο γηα ηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο θαη ηεο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο πχξνο Νηθνιάνπ η. χκβνπινο Δπηθξαηείαο ε.η. Παξαζθεπάο Ννκηθφο ψκα Δπηζεσξεηψλ - Διεγθηψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Ξαλζίππε Παππά Τπνπξγείν Γηθαηνζχλεο Μαλψιεο Πεξάθεο Γηθεγφξνο & Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο Ννκηθήο ρνιήο Δζληθνχ Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Κσλζηαληίλνο Ρίδνο η. Πξφεδξνο Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ Παξαζθεπή εξαΐδνπ Μέινο Γ.. Γηθεγνξηθνχ πιιφγνπ Θεζζαινλίθεο Βαζίιεο εξδάξεο η. Γηεπζπληήο Δζσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ΔΛ.Α. Άγγεινο πξίγνο Μέινο Γ.. Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο Διιάδνο Κσλζηαληίλνο Σζαξδηλάθεο Σκήκα Γηαρείξηζεο Πιεξνθνξηψλ & ηξαηεγηθήο ΔΛ.Α. Έιελα Υνχληα Δηδηθή Δπηζηήκνλαο Αξρήο Καηαπνιέκεζεο ηεο Ννκηκνπνίεζεο Δζφδσλ απφ Δγθιεκαηηθέο Γξαζηεξηφηεηεο Κσλζηαληίλνο Υξπζφγνλνο Καζεγεηήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο ΣΡΑΠΔΕΗ Β λνκα Δπψλπκν Φνξέαο Σζνξάθεο Απφζηνινο Γξαθείν Σχπνπ Πεξηθεξεηάξρε Πεινπνλλήζνπ Μαξία Γαβνπλέιε Καζεγήηξηα Δζληθνχ θαη Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Πάηξνθινο Γεσξγηάδεο η. Γεληθφο Γξακκαηέαο

270 262 Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ Αιεμάλδξα Γειιή Δηδηθή Δπηζηήκνλαο πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε Ζιίαο Ζιηφπνπινο Γεληθφο Γξακκαηέαο ΑΓΔΓΤ Υαξά Λφθα ηέιερνο Ηλζηηηνχηνπ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Αληψλεο Μαθξπδεκήηξεο Καζεγεηήο Δζληθνχ θαη Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Έιελα Παλαξίηε Βνπιεπηήο Παλαγηψηεο Παπαζηαχξνπ η. Πξφεδξνο Οξγαληζκνχ Δμσηεξηθνχ Δκπνξίνπ Υξηζηφθνξνο θηαδάο Γεληθφο Γηεπζπληήο Ηδξχκαηνο Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ Αζαλάζηνο θνξδάο Γεληθφο Γηεπζπληήο Νέαο Γεκνθξαηίαο Πέηξνο Σαηνχιεο Πεξηθεξεηάξρεο Πεινπνλλήζνπ Κσζηήο Υαηδεδάθεο Βνπιεπηήο Υξήζηνο Υαηδεεκκαλνπήι Καζεγεηήο Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηψο Νηθφιανο Υξπζφγεινο Οηθνιφγνη Πξάζηλνη Κσλζηαληίλνο Υξπζφγνλνο Καζεγεηήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο ΣΡΑΠΔΕΗ Γ λνκα Δπψλπκν Φνξέαο Φψηεο Βιάρνο Διιεληθή Πιαηθφξκα ΜΚΟ γηα ηελ Αλάπηπμε Μαξία Γηακαληνπνχινπ Γεληθή Γηεχζπλζε Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο

271 263 (ΤΓΑ) Μάξηνο Κπξηάθνπ Πξφεδξνο & Γηεπζχλσλ χκβνπιζν KPMG Υάξεο Λάκπξνπ ηέιερνο corporate banking Σξάπεδα Αηηηθήο Πέηξνο Ληλάξδνο - Ρπικφλ Δπηζηεκνληθφο χκβνπινο ΗΝΔ ΓΔΔ/ΑΓΔΓΤ Αλαζηαζία Μάλνπ Γξακκαηέαο Γ.. Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο Διιάδνο Υαξίιανο Μεξηδάλεο Πξντζηάκελνο Γηεχζπλζεο Μειεηψλ Δπηηξνπήο Κεθαιαηαγνξάο Ησάλλεο Μηραήι Πξφεδξνο Διιεληθήο Δηαηξείαο γηα ηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο θαη ηεο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο Αιέμαλδξνο Οηθνλφκνπ Ννκηθφο χκβνπινο Δζληθνχ πκβνπιίνπ Ραδηνηειεφξαζεο Βαζίιεο Παλαγησηίδεο Διιεληθή Έλσζε Σξαπεδψλ Θεφδσξνο Παπαιεμφπνπινο Πξφεδξνο Κίλεζεο Πνιηηψλ (Μ.Κ.Ο.) Γεκήηξηνο σηεξφπνπινο Καζεγεηήο Δζληθνχ θαη Καπνδηζηξηαθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Σάζνο Σέιινγινπ Γεκνζηνγξάθνο εξαθείκ Φπληαλίδεο Γεκνζηνγξάθνο Νηθφιανο Υαξαιακπίδεο Γηεπζπληήο ηεο Greenpeace Hellas

272 264 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ IV: ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΔ ΠΤΛΧΝΧΝ Πίνακασ Βακμολογίασ 1-ΝΕ 2-EΕ 3-ΔIK 4-ΔΣ 5-Εκ 6-τΠ 7-Ε 8-ΦΚΔ 9-ΠΚ ΚτΠ 12-Επ Πυλώνων MΜΕ Πόροι (νομικό πλαίςιο) Πόροι (πρακτικι) Ανεξαρτθςία (νομικό πλαίςιο) Ανεξαρτθςία (πρακτικι) Διαφάνεια (νομικό πλαίςιο) Διαφάνεια (πρακτικι) Ζλεγχοσ (νομικό πλαίςιο) Ζλεγχοσ (πρακτικι) Ακεραιότθτα (νομικό πλαίςιο) Ακεραιότθτα (πρακτικι) Ανάλογα με τον πυλώνα Ανάλογα με τον πυλώνα Ανάλογα με τον πυλώνα Επάρκεια Διακυβζρνθςθ Ρόλοσ Συνολική Βαθμολογία Πυλώνα

273 265

274 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ V: ΟΗΚΟΓΟΜΖΜΑ ΔΑ 266