ΠΡΟΠΤΩΧΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ (α. 99 επ. ΠτΚ) Μάθημα: Εμπορικές Δικαιοπραξίες

Transcript

1 2012 ΠΡΟΠΤΩΧΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ (α. 99 επ. ΠτΚ) Μάθημα: Εμπορικές Δικαιοπραξίες 1 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εισηγήτρια: Χριστιάνα Κ Κουκουρίκη 1/6/2012

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1Α.ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 4 1Β.ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ 2 α. έννοια:.11 2β. βασικά χαρακτηριστικά..12 2γ. συνοπτική περιγραφή της διαδικασίας ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ Υποκειμενικές Προϋποθέσεις Φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα Κέντρο των κυρίων συμφερόντων του οφειλέτη στην Ελλάδα Αντικειμενική Προϋπόθεση Διαδικαστικές προϋποθέσεις ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ έννοια διαδικασία τύπος λήψη προληπτικών μέτρων ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ άνοιγμα διαδικασίας εξυγίανσης (υποβολή περιεχόμενο συνυποβολή απαραιτήτων εγγράφων) έννομες συνέπειες από την υποβολή της αίτησης δίκη απόφαση επί της αιτήσεως ανοίγματος της διαδικασίας ο εμπειρογνώμονας δυνατότητα διορισμού μεσολαβητή ή ειδικού εντολοδόχου, σύγκλησης συνέλευσης πιστωτών, λήψης προληπτικών μέτρων προληπτικά μέτρα η κυρίως διαδικασία εξυγίανσης διορισμός μεσολαβητή και ειδικού εντολοδόχου α. διαδικασία εξυγίανσης χωρίς διορισμό μεσολαβητή β. διαδικασία εξυγίανσης με διορισμό μεσολαβητή (ποιος δύναται να διορισθεί έργο του και νομικός χαρακτηρισμός αυτού) συνέλευση πιστωτών συμφωνία εξυγίανσης... 2

3 6.3.α σύναψη συμφωνίας-περιεχόμενο β. τύπος - νομική φύση συμφωνίας γ. επικύρωση συμφωνίας ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ - ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 1Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη και ενσωματώθηκε στον Πτωχευτικό Κώδικα με το ν. 4013/2011 «Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων/Πτωχευτικό/Μισθώσεις/Επιμελητήρια κλπ» και, πιο συγκεκριμένα, με το δεύτερο μέρος του νόμου, το οποίο και φέρει τον τίτλο «αντικατάσταση του έκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (πτωχευτικός κώδικας) προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης και άλλες διατάξεις», δηλαδή οι διατάξεις που αφορούν στη διαδικασία συνδιαλλαγής. Σύμφωνα με το άρθρο 14 του νόμου περί τελικών μεταβατικών διατάξεων: «1. Συμφωνίες συνδιαλλαγής που έχουν ήδη συναφθεί σύμφωνα με τις διατάξεις που αντικαθίστανται με τον παρόντα νόμο δεν θίγονται και διέπονται από τις διατάξεις του έκτου κεφαλαίου του Πτωχευτικού Κώδικα, όπως ίσχυε πριν από τον παρόντα νόμο, εκτός αν παρά τη συμφωνία συνδιαλλαγής συντρέχουν ως προς τον οφειλέτη οι προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 99, όπως ισχύει μετά από τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου και ο οφειλέτης ζητήσει την υπαγωγή του σε διαδικασία εξυγίανσης. «2. Σε περίπτωση διαδικασιών συνδιαλλαγής που έχουν ήδη ανοίξει και εκκρεμούν κατά τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου, τα μέρη δύνανται κατά την επιλογή τους να συνάψουν είτε συμφωνία συνδιαλλαγής που επικυρώνεται σύμφωνα με τις διατάξεις που αντικαθίστανται με τον παρόντα νόμο και έχει τις έννομες συνέπειες που προβλέπονται με αυτές, είτε συμφωνία εξυγίανσης κατά τις διατάξεις που εισάγονται με τον παρόντα νόμο. Σε σχέση με εκκρεμούσες κατά τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου διαδικασίες εξυγίανσης η προθεσμία του άρθρου 100 παράγραφος 1 του Πτωχευτικού Κώδικα δεν λήγει πριν από την πάροδο εξήντα (60) ημερών από τη θέση σε ισχύ του παρόντος. «3. Εκκρεμείς αιτήσεις για το άνοιγμα διαδικασίας συνδιαλλαγής κρίνονται και μετά τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου υπό τις προϊσχύσασες διατάξεις, εκτός αν οι αιτούντες τις μετατρέψουν σε αιτήσεις για το άνοιγμα διαδικασίας εξυγίανσης.» Η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης αποτελεί πλέον τη μόνη σχετική διαδικασία που προβλέπει ο Κώδικας, ενώ η διαδικασία συνδιαλλαγής δεν αποτελεί πλέον ισχύον δίκαιο. Εντούτοις, η διαδικασία συνδιαλλαγής θα συνεχίσει να αποτελεί για καιρό ακόμη μέρος του ελληνικού δικαίου εξυγίανσης, καθώς οι σχετικές διατάξεις θα εξακολουθήσουν να 4

5 ισχύουν μεταβατικά για όλες τις διαδικασίες και για όλες τις αιτήσεις για άνοιγμα νέων διαδικασιών που ήταν εκκρεμείς κατά τη θέση σε ισχύ των νέων διατάξεων, εκτός αν τα ενδιαφερόμενα μέρη επιλέξουν υπαγωγή στη διαδικασία εξυγίανσης. Σε κάθε όμως περίπτωση, θεωρία και νομολογία που αναπτύχθηκαν γύρω από τη διαδικασία συνδιαλλαγής παρουσιάζουν εξαιρετικό και όχι μόνο ιστορικό ενδιαφέρον, καθώς ασχολήθηκαν για πρώτη φορά με μια προληπτική της πτώχευσης διαδικασία η οποία, όπως και η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης, ήταν πλήρως ενταγμένη στο σύστημα του ισχύοντος πτωχευτικού δικαίου. Συνεπώς, κατ' αρχήν οι εκκρεμείς διαδικασίες συνεχίζονται και ρυθμίζονται από τις διατάξεις των άρθρων στην αρχική τους διατύπωση. Η αντικατάσταση σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση θέλησε να καλύψει «ένα βασικό μειονέκτημα», κατά τη διατύπωση της, ότι η συμφωνία που είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας συνδιαλλαγής δεν δεσμεύει τους μη συναινούντες πιστωτές. Η χαρακτηριζόμενη «προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης» 1, η οποία, μέσω μεγάλου αριθμού 21 άρθρων, που καλύπτουν ένα εξαιρετικά μεγαλύτερο αριθμό 106 εκτενέστατων παραγράφων, αναμένεται, σύμφωνα με το νεότερο νομοθέτη, ως «διαδικασία συλλογικής δράσης», να «διασώσει τις επιχειρήσεις» έχοντας ως πρότυπο τις διατάξεις του ν και παραμερίζοντας την απλή συμβατικής φύσεως διαδικασία της συνδιαλλαγής. Επ' αυτών μπορεί κανείς να διατυπώσει ορισμένες σκέψεις που δεν μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο επιστημονικού διαλόγου, αφού το νέο νομοθέτημα δεν φέρει σφραγίδα επιστημονικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, που θα έπρεπε να είχε συσταθεί εφόσον επιχειρήθηκε επέμβαση σε ενιαίο ολοκληρωμένο συστηματικό κείμενο, τον νέο Πτωχευτικό Κώδικα. Έπειτα από ενάμισι περίπου αιώνα η χώρα απόκτησε νέο Πτωχευτικό Κώδικα ως ολοκληρωμένο αυτοτελές σύστημα κανόνων δικαίου με βάση ένα ενιαίο σύστημα πτώχευσης και αναδιοργάνωσης με κύριο σκοπό την ικανοποίηση των πιστωτών. Το ενιαίο σύστημα έχουν αποδεχθεί οι νεότερες νομοθεσίες όπως ο νέος γερμανικός κώδικας της και ο ισπανικός της Προτάθηκε η ικανοποίηση των πιστωτών σε σχέση με την ιδέα της λεγόμενης εξυγίανσης των επιχειρήσεων, ιδέα που ανατρέχει σε α- ντιλήψεις του γαλλικού πτωχευτικού δικαίου του 1967, επεξεργασμένες μη δογματικά, η 1Περί αυτής βλ. αρχικές προσεγγίσεις Αλ. Ρόκα, Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων (Εκδ. Σάκκουλα) 2011, I. Δεληκωστόπουλο, Η διαδικασία συνδιαλλαγής και το σχέδιο για τη νέα προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης (Εισηγ. Συνεδ. Εν. Δικον /υπό δημοσ.). 5

6 οποία τελικά απέτυχε και στη γενέτειρα της. Διεθνώς τα αποτελέσματα της λεγόμενης εξυγίανσης ήταν πενιχρά αφού το 90% των αφερέγγυων επιχειρήσεων καταλήγουν σε πτώχευση (εκκαθάριση), οι εργασίες της οποίας σε ποσοστό 80-85% κλείνουν για έλλειψη ενεργητικού. Στο προϊσχύσαν δίκαιο μας οι διατάξεις του Πτωχευτικού Νόμου, άρθρ. 525 επ. ρύθμιζαν την κλασική μορφή της πτώχευσης ως εκκαθάρισης. Ο περιώνυμος ν. 1386/1983 για την εξυγίανση των λεγόμενων προβληματικών επιχειρήσεων λόγω των ατελειών του κατέληξε σε κατάργηση, και τη θέση του πήραν οι ρυθμίσεις των άρθρων του ν. 1892/1990, ως αυτοτελές νομοθέτημα με εισαγωγή ως μεθόδων εξυγίανσης: τη συμφωνία μεταξύ επιχείρησης και πιστωτών, τη θέση της επιχείρησης υπό επίτροπο και την υπαγωγή της επιχείρησης στη διαδικασία της ειδικής εκκαθάρισης, ως μορφών «συλλογικής διαδικασίας». Κατά την εφαρμογή της διαδικασίας της συμφωνίας του άρθρ. 44 ν. 1892, οι περισσότερες συμφωνίες (μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών με απαιτήσεις 60% και εμπράγματες εξασφαλίσεις 40%) κατέληγαν να εμφανίζονται προς επικύρωση από το Εφετείο, χωρίς έλεγχο τυχόν καταχρηστικότητας τους, με περιορισμό των απαιτήσεων σε ποσοστά, κατά κανόνα, 5%-10% καταβλητέα σε αρκετές ετήσιες δόσεις της πρώτης αρχομένης έπειτα από ένα με δύο χρόνια χάριτος! (π.χ. Εφ. Αθ. 6093/1994 με διαγραφή χρεών σε ποσοστό 98% και πληρωμή του 2% σε πιστωτές, Εφ. Αθ. 7602/2004 και Εφ. Θεσ. 3077/2004 για περιορισμό σε 5%), δηλαδή «χαριστικές πράξεις» όπως χαρακτηρίστηκαν. «Η συμφωνία αυτή δέσμευε όλους τους πιστωτές». Έτσι, ο Πτωχευτικός Κώδικας διαμόρφωσε ενιαίο σύστημα συλλογικής διαδικασίας διάσωσης (σχέδιο αναδιοργάνωσης), δεσμευτικό για όλους τους πιστωτές, συγχρόνως όμως για πρώτη φορά στο ελληνικό πτωχευτικό δίκαιο προβλέφτηκε διαδικασία πρόληψης της πτώχευσης λόγω οικονομικής αδυναμίας του οφειλέτη, παρούσας ή προβλέψιμης (άρθρ. 99 επ.), με πρότυπο το γαλλικό θεσμό της procedure de conciliation (με δικαστική επικύρωση και όχι με το σύστημα της εντολής mandat ad hoc, ως πιο ελεύθερης διαδικασίας (που επίσης προβλέπει το γαλλικό δίκαιο). Επισημαίνεται ότι η διαδικασία συνδιαλλαγής δεν είναι συλλογική διαδικασία, αλλά καθαρά συμβατικού χαρακτήρα στην οποία ο οφειλέτης έχει την ευελιξία να συμφωνεί με κάθε πιστωτή του συγκεκριμένη ρύθμιση έτσι ώστε όλες οι επιμέρους ρυθμίσεις να αποτελούν το αντικείμενο της συμφωνίας προς επικύρωση «χωρίς δέσμευση των μη συμ-βληθέντων πιστωτών». Ως προς τους τελευταίους επέρχονται μόνο ειδικά από το νόμο προβλεπόμενα 6

7 αποτελέσματα, ιδίως αναστολή των ατομικών διώξεων όσο διαρκεί η συμφωνία, χωρίς επέμβαση στις απαιτήσεις τους. Η ευελιξία, η απλότητα των ρυθμίσεων (οκτώ άρθρα) και ο συμβατικός χαρακτήρας του νέου θεσμού είχε ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί ως «σανίδα σωτηρίας» για πολλές επιχειρήσεις στην κρίσιμη οικονομική συγκυρία 2 να χαρακτηριστεί ως «δημοφιλής» αφήνοντας ανέπαφους, ως προς τις απαιτήσεις τους, εργαζομένους, μικρότερους πιστωτές, προμηθευτές, εκμισθωτές και γενικά πιστωτές κυρίως μικρούς εάν δεν τους ικανοποιούσε η πρόταση του οφειλέτη. Και το ερώτημα που ανακύπτει: ποια είναι η τελική σκοπιμότητα της αντικατάστασης του 6 ου κεφαλαίου του Πτωχευτικού Κώδικα. Ανεξάρτητα από τις δογματικής και μεθοδολογικής φύσεως συγχύσεις (π.χ. «προπτωχευτική διαδικασία» ενώ ο οφειλέτης βρίσκεται «σε παύση πληρωμών» ή ενώ διενεργείται ειδική εκκαθάριση!) η νέα ρύθμιση αποσκοπεί και επιβάλλει μια και μόνο ουσιαστικού περιεχομένου συνέπεια: από την επικύρωση της η συμφωνία εξυγίανσης να δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ρυθμίζονται από αυτήν ακόμα και αν δεν είναι συμβαλλόμενοι ή δεν ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας εξυγίανσης. Αλλά και με βάση το νέο νομοθέτημα αν το περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης έχει ως αντικείμενο την «αναστολή των ατομικών διώξεων», τότε η αναστολή αυτή δεν θα δεσμεύει τους μη συμβαλλόμενους πιστωτές πέραν του ενός εξαμήνου (αρθρ. 106 επ.). Η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης των επιχειρήσεων, όπως δια- μορφώθηκε, διασπά το ενιαίο σύστημα στο οποίο στηρίζεται ο Πτωχευτικός Κώδικας (και ακολουθούν οι σύγχρονες νομοθεσίες). Επαναφέρει στο στάδιο της πρόληψης της πτώχευσης το θεσμό της συμφωνίας του άρθρ. 44 ν. 1892, κατ' εφαρμογή της οποίας ορισμένες ή ελάχιστες επιχειρήσεις που έχουν υπαχθεί σ' αυτήν, αν διασώθηκαν και σε ποια κατάσταση ακόμα σήμερα βρίσκονται, οφείλουν τη λεγόμενη «εξυγίανση-διάσωσή» τους στην ολοκληρωτική αποξένωση «χιλιάδων πιστωτών με μικρότερα χρέη» (όπως τους αποκαλεί το 2. Ενδεικτικά «Περισσότερες από 1000 επιχειρήσεις κατέφυγαν στο άρθρο 99 στο εξάμηνο», Καθημερινή 27/10/2010, κ.α. Θ. Λιακοπούλου, «Κάνουν ουρά οι επιχειρήσεις προκειμένου να υπαχθούν στο άρθρ. 99 Πτωχευτικού Κώδικα, «Μακεδονία , κ.α. Λ. Τσι-ρέκα, «Κύμα προσφυγών για υπαγωγή στο άρθρο 99 του Πτωχευτικού Κώδικα, Καθημερινή 11/03/2011, κ. Αν. Ντόκο, κας Χρ. Αιάγγου, «4000 επιχειρήσεις σε 3 μήνες ζήτησαν να μπουν στην πτωχευτική διαδικασία του άρθρου 99» Γ. Δημητρομανωλάκης ΘΕΜΑ

8 δημοσίευμα από 11/03/2011) από τις απαιτήσεις τους. Και εδώ μπορεί να επισημανθεί ότι ενώ υπό την ισχύ του ν. 1892, η αμφιλεγόμενη εξυγιαντική διάσωση ολίγων επιχειρήσεων έβλαπτε σοβαρά αλλά δεν παρέλυε τους πιστωτές ιδίως μικρές επιχειρήσεις αφού το γενικό οικονομικό κλίμα επέτρεπε παρ' όλα αυτά τη δική τους βιωσιμότητα, σήμερα η λεγόμενη εξυγίανση μιας επιχείρησης, κατά κανόνα, συμπαρασύρει τους πιστωτές της ιδίως τους πιο οικονομικά αδύναμους σε οικονομική κρίση αν μη σε πτώση. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι το μέγεθος των απαιτήσεων και οι εμπράγματες εξασφαλίσεις ανήκουν σε μεγάλους πιστωτές -ιδίως πιστωτικά ιδρύματα- διερωτάται κανείς πως θα μπορούν να συνάπτονται συμφωνίες δεσμευτικές με επιχειρήσεις σε παύση πληρωμών, χωρίς περιορισμό εκ του νόμου ως προς τα όρια των ρυθμίσεων, για φορείς που ελέγχονται ιδίως για την κεφαλαιακή τους επάρκεια και τα όρια των επισφαλειών τους. Έτσι το νέο νομοθέτημα, με μια μείξη των ρυθμίσεων της ισχύουσας διαδικασίας συνδιαλλαγής (άρθρ. 99 Πτωχ.Κωδ.) και των ρυθμίσεων του ισχύοντος σχεδίου αναδιοργάνωσης (άρθρ. 107 Πτωχ. Κωδ.) και των ρυθμίσεων του ν. 1892, χωρίς αναφορά σε κάποιο δοκιμασμένο ευρωπαϊκό ή άλλο πρότυπο, καταργεί πλέον αφενός ρητά τη διαδικασία συνδιαλλαγής ως συμβατική μη δεσμευτική πρόληψη της πτώχευσης και αφετέρου εν τοις πράγμασι και τη διαδικασία αναδιοργάνωσης αφού προβλέπει ότι αν με την επικύρωση «δεν αίρεται η παύση των πληρωμών», ο οφειλέτης κηρύσσεται σε πτώχευση (είτε λόγω εκκρεμούς αιτήσεως ή λόγω παρέμβασης του εισαγγελέα), «βλ. αρθρ. 106 ζ' παρ. 3»). Έτσι, όμως, καταργείται πλέον η κατά τον Πτωχευτικό Κώδικα δυνατότητα αναδιοργάνωσης στο στάδιο της πτώχευσης αφού αν η εξυγίανση αποτύχει είναι αυτονόητο ότι δεν θα συντρέχουν ασφαλώς οι προϋποθέσεις διάσωσης στο στάδιο της πτώχευσης για εφαρμογή σχεδίου αναδιοργάνωσης. Συνάγεται σαφώς οτι κατάληξη του νέου νομοθετήματος είναι η αλλοίωση του Πτωχευτικού Κώδικα, με μοναδικό προβάδισμα μιας δικονομικά και ουσιαστικά ασαφούς και ανασφαλούς επικαλούμενης εξυγιαντικής διαδικασίας, με μοναδικό ουσιαστικό αποτέλεσμα τη «δέσμευση όλων των πιστωτών σε προ-πτωχευτικό στάδιο, χωρίς περιορισμούς». Και το ερώτημα μετακινείται σε απορίες. Αν οι επιχειρήσεις σε οικονομική κρίση δεν αντέχουν στο στάδιο της πρόληψης της πτώχευσης (διαδικασία συνδιαλλαγής) να αποδείξουν βιωσιμότητα πώς θα την αποδείξουν στη νέα διαδικασία εξυγίανσης; Υποκαθιστώντας την ελλείπουσα ρευστότητα και τη δυνατότητα επιβίωσης με την 8

9 οικονομική εξουθένωση των μη συμφωνούντων πιστωτών; Εάν αυτό ήταν πραγματικά το πρόβλημα του νέου νομοθέτη θα μπορούσε απλά να προβεί σε επέκταση του σχεδίου αναδιοργάνωσης και σε προπτωχευτικό στάδιο με την απλή διατύπωση: «Στο άρθρο 108 παρ. 2 του Πτωχευτικού Κώδικα μετά τις λέξεις «Ο οφειλέτης δικαιούται να υποβάλει σχέδιο αναδιοργάνωσης», παρεμβάλλεται η πρόταση «σε περίπτωση επαπειλούμενης αδυναμίας εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρεών του, αναστολής ή διακοπής της λειτουργίας της επιχειρηματικής δραστηριότητας του για λόγους οικονομικούς» άλλως θα μπορούσε να είχε δόσει αυτοτέλεια στη νέα διαδικασία για να δοκιμαστεί χωρίς επέμβαση στον Πτωχευτικό Κώδικα. Χωρίς να θιγεί ο Πτωχευτικός Κώδικας θα σωζόταν και η διαδικασία συνδιαλλαγής ως συμβατικού χαρακτήρα διαδικασία και όλες οι προστατευτικές διατάξεις και περιορισμοί που προβλέπονται στα άρθρα 107 επ. θα επεκτείνονταν και σε κρίσιμο προπτωχευτικό στάδιο. 1Β. ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΤΩΧΕΥΣΗ Τόσο η διαδικασία συνδιαλλαγής, όσο και η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης αποτελούν μορφές προληπτικού συμβιβασμού τις οποίες δεν προέβλεπε το πτωχευτικό δίκαιο πριν την εισαγωγή 3 του Κώδικα. Και οι δύο διαδικασίες αποτελούν αντικείμενο ρύθμισης του έκτου κεφαλαίου του Πτωχευτικού Κώδικα (αρθρ , όπως ίσχυαν πριν την αντικατάσταση τους, για τη διαδικασία συνδιαλλαγής και άρθρα ι, όπως ισχύουν, για τη διαδικασία εξυγίανσης), ανάμεσα στο κεφάλαιο με τις ειδικές διατάξεις για τα νομικά πρόσωπα και το κεφάλαιο για το σχέδιο αναδιοργάνωσης. Αν και ενταγμένες στον Πτωχευτικό Κώδικα, και οι δύο διαδικασίες θα πρέπει να θεωρηθούν ως εξωπτωχευτικές, καθώς εξελίσσονται χρονικά σε ένα προγενέστερο της πτώχευσης στάδιο. Δεν αποτελούν όμως υποχρεωτικό προστάδιο της πτώχευσης, με την έννοια ότι μια επιχείρηση μπορεί να κηρυχθεί σε πτώχευση, χωρίς να έχει προηγηθεί η υπαγωγή της σε διαδικασία συνδιαλλαγής ή σε διαδικασία εξυγίανσης. Αυτό σημαίνει ότι, αν και κατά κανόνα, οι προϋποθέσεις υπαγωγής στις διαδικασίες θα συντρέχουν νωρίτερα από τις προϋποθέσεις κήρυξης σε πτώχευση, ο Νόμος δεν επέβαλε προηγούμενη διέλευση από το στάδιο συνδιαλλαγής και δεν επιβάλλει προηγούμενη διέλευση από το στάδιο 3 Σύγχρονη εκδοχή του βραχύβιου προληπτικού συμβιβασμού που εισήχθη το 1893 και καταργήθηκε το 1985, αποκαλεί τη διαδικασία συνδιαλλαγής ο Μιχαλόπουλος, Η αποδραματοποίηση της πτώχευσης κατά το ισχύον δίκαιο του Πτωχευτικού Κώδικα, Ε.Εμπ.Δ 2009, 729,

10 εξυγίανσης πριν την κήρυξη της πτώχευσης. Σε περίπτωση μάλιστα επαπειλούμενης αδυναμίας εκπλήρωσης ο Νόμος παρείχε και παρέχει, κατά το στάδιο πριν την επέλευση της παύσης πληρωμών, διακριτική ευχέρεια επιλογής της πτωχευτικής ή της εξυγιαντικής διαδικασίας. Στη διαδικασία συνδιαλλαγής την ευχέρεια αυτή επέτρεπε το ότι η προβλέψιμη οικονομική αδυναμία, ως προϋπόθεση υπαγωγής, Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση επί του ν. 4013/2011 σχετικά με την προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης (εφεξής «η διαδικασία») με τη διαδικασία αυτή παρέχεται «δεύτερη ευκαιρία» στον οφειλέτη. Ότι η διάσωση της επιχείρησης αποτέλεσε εκπεφρασμένο στόχο του Πτωχευτικού Κώδικα ο οποίος επιχείρησε να τον πετύχει κυρίως στο πλαίσιο της πτώχευσης μέσω του θεσμού του σχεδίου αναδιοργάνωσης. Ως καινοτομία του νόμου διακηρύσσεται η υπαγωγή σε προπτωχευτική διαδικασία και των οφειλετών που βρίσκονται ήδη σε παύση πληρωμών. Αν έχει υποβληθεί αίτηση πτώχευσης, η εξέταση της αναστέλλεται αν γίνει δεκτή η υπαγωγή στη διαδικασία εξυγίανσης. Ενόψει όμως της γενικής διάταξης του Πτωχευτικού Κώδικα, όπως καταγράφεται στο άρθρο 1, σκοπός της πτώχευσης είναι η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών. Μέσα προς τούτο είναι η ρευστοποίηση ή με αναδιοργάνωση ή με διατήρηση της επιχείρησης του οφειλέτη. Έτσι η ένταξη της διαδικασίας εξυγίανσης βρίσκεται εκτός εύρους εφαρμογής της γενικής διάταξης και συνεπώς της ερμηνείας της διαδικασίας αυτής με βάση το άρθρο 1. Η διαδικασία αυτή θα έπρεπε να αποτελέσει αυτόνομο, ίδιου σκοπού, νομοθέτημα όπως η τάση αυτονόμησης των διαδικασιών του προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου σύμφωνα με την οποία οι διατάξεις των άλλων κεφαλαίων του Πτωχευτικού Κώδικα «εφαρμόζονται στις διαδικασίες του παρόντος κεφαλαίου μόνο στο μέτρο που γίνεται παραπομπή σε αυτές», αποκλείοντας έτσι ακόμα και την αναλογική εφαρμογή των άλλων διατάξεων του Πτωχευτικού Κώδικα. Η εφαρμογή της διαδικασίας και όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών και μάλιστα χωρίς οποιοδήποτε χρονικό περιορισμό της έκτασης της (κατά το πρότυπο γαλλικό δίκαιο για την Conciliation Article L C.Com., η διάρκεια της παύσης πληρωμών όχι μεγαλύτερη των 45 ημερών), δεν αποτελεί ειμή παραλλαγή υποβολής αιτήσεως του άρθρου 107 ΠτΚ για το σχέδιο αναδιοργάνωσης. Σύμφωνα με το νέο άρθρο 99 6 «αν ο οφειλέτης έχει περιέλθει σε παύση πληρωμών με την αίτηση για υπαγωγή στη διαδικασία του παρόντος κεφαλαίου πρέπει να συνυποβάλλεται με το ίδιο δικόγραφο αίτηση για την κήρυξη πτώχευσης κατά το άρθρο 5 παρ. 2, ενώ, κατά τη διαδικασία του 10

11 σχεδίου αναδιοργάνωσης ο οφειλέτης με την αίτηση για κήρυξη σε πτώχευση δικαιούται να υποβάλει και σχέδιο αναδιοργάνωσης (αρθρ ΠτΚ): Η «φαινόμενη προτεραιότητα» της διαδικασίας έναντι του θεσμού της πτώχευσης βρίσκεται σε αντίθεση με τον τελευταίο, ως γενικό πλαίσιο αντιμετώπισης του αφερέγγυου οφειλέτη, στον οποίο θεσμό, κατά την Αιτιολογική έκθεση, νομικώς πλέον αδόκιμα αποδίδεται ότι «οι οικονομικές και κοινωνικές αντιλήψεις της χώρας μας συνδέουν την πτώχευση με την εκκαθάριση», σε αντίθεση με την Αιτιολογική έκθεση για τον Πτωχευτικό Κώδικα (σχετικά με τη γενική διάταξη του άρθρου 1) κατά την οποία «Η πτώχευση έτσι ενσωματώνει την ιδέα μιας οικονομικώς λογικής μορφής πραγμάτωσης ευθύνης που περιλαμβάνει και την οικονομική διάσωση του οφειλέτη». Από άποψη νομικής φύσεως και η προπτωχευτική διαδικασία όπως και η διαδικασία συνδιαλλαγής έχει συμβατικό χαρακτήρα, συναινετική διαδικασία συμφωνίας οφειλέτηπιστωτών, ατελής συλλογική διαδικασία, λόγω δέσμευσης των πιστωτών, αλλά μη συνδρομής των στοιχείων της πτωχευτικής απαλλοτρίωσης και του ορισμού συνδίκου. Η ένταξη εξάλλου της ειδικής εκκαθάρισης (αρθρ. 106 ια) στην «προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης», ως μεθόδου «βελτίωσης των πιθανοτήτων διατήρησης της επιχείρησης», μεταφέρει πράγματι την εκκαθάριση της περιουσίας του οφειλέτη (άρθρ. 132 επ. ΠτΚ) σε πρόωρο στάδιο και εισάγει σε προ-πτωχευτικό επίπεδο «συλλογική διαδικασία αφερεγγυότητας» όταν η επίτευξη συμφωνίας εξυγίανσης δεν είναι δυνατή (Αιτιολ. έκθεση). Έτσι χωρίς την οποιαδήποτε θεσμική παρέμβαση τους οι πιστωτές στην ειδική εκκαθάριση θα πρέπει ν' αντιμετωπίζουν δίλημμα «συμφωνίας» άλλως ειδική εκκαθάριση. 2. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ 2 α. έννοια: Η διαδικασία εξυγίανσης προβλέπεται στα άρθρα ι του Πτωχευτικού Κώδικα και, ήδη, στο άρθρο 99 παρ. 2 του νόμου δίνεται ο ορισμός της προπτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης, σύμφωνα με τον οποίο «η διαδικασία εξυγίανσης αποτελεί 11

12 συλλογική προπτωχευτική διαδικασία, που αποσκοπεί στη διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης με τη συμφωνία που προβλέπεται στο παρόν κεφάλαιο, χωρίς να παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών». Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψη και την παρ. 1 του άρθρου 99, το οποίο επισημαίνει πως στη διαδικασία εξυγίανσης μπορεί να υπαχθεί κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα, το οποίο έχει το κέντρο των κυρίων συμφερόντων του στην Ελλάδα και βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών του υποχρεώσεων κατά τρόπο γενικό, μπορούμε να διατυπώσουμε έναν πιο ολοκληρωμένο ορισμό. Από τη συνδυαστική εφαρμογή των παρ. 1 και 2 του άρθρου 99 αλλά και από το όλο πνεύμα του νόμου προκύπτει ότι η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης είναι το σύνολο των προβλεπόμενων στο νόμο δικαστικών και εξωδικαστικών ενεργειών, τις οποίες μπορεί να κάνει ένας οφειλέτης, με πτωχευτική ικανότητα και κέντρο των κύριων συμφερόντων του στην Ελλάδα, ο οποίος βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων του κατά τρόπο γενικό, ώστε να καταρτίσει με την κατά το νόμο απαιτούμενη πλειοψηφία των πιστωτών του συμφωνία εξυγίανσης, να πετύχει την από το πτωχευτικό δικαστήριο επικύρωσή της, να αποφευχθεί, κατά αυτόν τον τρόπο, η πτώχευσή του και να διασωθεί η επιχείρησή του, υπό την προϋπόθεση ότι δεν παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών του 4. 2β. βασικά χαρακτηριστικά Από μια απλή παράθεση της έννοιας της προπτωχευτικής διαδικασίας συνάγεται σαφέστατα ότι πρόκειται για μια προπτωχευτική προληπτική της πτώχευσης διαδικασία, συλλογική, συναινετική και εξυγιαντική. Ο προπτωχευτικός προληπτικός χαρακτήρας της πηγάζει από το γεγονός ότι προηγείται χρονικά της πτώχευσης, καθώς λαμβάνει χώρα στο χρονικό σημείο, κατά το οποίο ο οφειλέτης βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών απαιτήσεων του κατά τρόπο γενικό, χωρίς, ωστόσο να έχει κηρυχθεί σε πτώχευση. Πιο συγκεκριμένα, όπως θα αναλυθεί και παρακάτω, όταν μεν ο 4 Βλ. Σπ. Ψυχομάνη, Πτωχευτικό Δίκαιο, δ έκδοση, 2011, σελ

13 οφειλέτης βρίσκεται σε επαπειλούμενη αδυναμία πληρωμών, δεν είναι υποχρεωμένος ο ίδιος, αλλά ούτε οι πιστωτές του έχουν δικαίωμα να ζητήσουν την κήρυξή του σε πτώχευση. Στην περίπτωση, μάλιστα, που έχει, ήδη, επέλθει παύση πληρωμών, ο οφειλέτης δύναται να ζητήσει το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης έχοντας, παράλληλα, την υποχρέωση, να συνυποβάλλει αίτηση κήρυξης σε πτώχευση. Το δικαστήριο, ωστόσο, αποφαίνεται, αρχικά, υπέρ της αιτήσεως ανοίγματος της διαδικασίας εξυγίανσης, οπότε και εάν την κάνει δεκτή, απορρίπτει την αίτηση κήρυξης σε πτώχευση, ενώ εάν την απορρίψει, κηρύσσει την πτώχευση του οφειλέτη. Η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης είναι μια συλλογική διαδικασία, καθώς η πρόοδος της εξαρτάται από τη συνδρομή πλειοψηφιών των πιστωτών, ενώ το πέρας της δεν είναι δυνατό σε περίπτωση μη συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών. Η δεσμευτικότητα, άλλωστε, της συμφωνίας για όλους τους πιστωτές, ανεξάρτητα από το εάν έχουν ή όχι αποτελέσει μέρος της συμφωνίας, συνηγορούν υπέρ του συλλογικού χαρακτήρα της διαδικασίας. Πρόκειται, ακόμα, για μια συναινετική διαδικασία, εφόσον η τελική συμφωνία είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων μεταξύ των μερών, οφειλέτη και πιστωτών, υπό την καθοδήγηση του τυχόν μεσολαβητή. Ο ρόλος του τελευταίου είναι οργανωτικός, διαμεσολαβητικός και αποσκοπεί στην εξισορρόπηση των αντιτιθέμενων συμφερόντων και στην υιοθέτηση της καλύτερης δυνατής λύσης. Ο συναινετικός χαρακτήρας της διαδικασίας απορρέει και από την ίδια τη νομική της φύση, καθώς, κατά την κρατούσα άποψη, η συμφωνία, στην οποία καταλήγει η διαδικασία εξυγίανσης είναι μια ενοχική σύμβαση με στοιχεία συμβιβασμού. Πρόκειται, ειδικότερα, για μια σύμβαση, που ρυθμίζεται στον ΠτΚ, και η σύναψή της υπόκειται σε ειδικές προϋποθέσεις. Η επικύρωσή της, άλλωστε, αναπτύσσει έννομες συνέπειες, που αφορούν και μη συμβαλλόμενους πιστωτές, με αποτέλεσμα η συμφωνία εξυγίανσης να επεμβαίνει στο περιεχόμενο των δικαιωμάτων τους. 5 Τέλος, η διαδικασία εξυγίανσης, όπως, άλλωστε, υποδηλώνει και η ονομασία της, είναι μια εξυγιαντική διαδικασία. Σκοπό της αποτελεί η διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης, χωρίς να παραβλάπτεται η συλλογική 5 Για τα χαρακτηριστικά της διαδικασίας εξυγίανσης βλ. Δ. Αυγητίδη, ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ μέσω προπτωχευτικών συμφωνιών, 1 η έκδοση, 2011, σελ. 163 επ. 13

14 ικανοποίηση των πιστωτών. 6 Πρόκειται για μια διαδικασία, που αποβλέπει στην αποτροπή της διάλυσης της επιχείρησης και στην πρόληψη της πτώχευσης. 2γ. Συνοπτική περιγραφή της διαδικασίας Σε σχέση με τη διαδικασία συνδιαλλαγής, τα στάδια της προπτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης, δεν παρουσιάζουν έντονες διαφορές όσον αφορά στη βασική τουλάχιστον μορφή της. Συγκεκριμένα η διαδικασία άρχεται από της αιτήσεως ανοίγματος της (άρ. 100 ΠτΚ) και συνεχίζεται με την απόφαση του Δικαστηρίου για το άνοιγμα της διαδικασίας (αρ. 101 ΠτΚ). Μαζί με την αίτηση ή μετά από αυτήν δύναται να υποβληθεί αίτηση λήψεως προληπτικών μέτρων, η οποία μπορεί να γίνει δεκτή με την απόφαση του δικαστηρίου για το άνοιγμα ή με απόφαση του προέδρου του αντίστοιχα (αρ.103 ΠτΚ). Στην απόφαση του Δικαστηρίου για το άνοιγμα προσδιορίζεται η προθεσμία σύναψης της συμφωνίας που δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη τέσσερις μήνες δυνάμενη να παραταθεί για ένα μήνα επιπλέον (αρ.101 παρ 1ΠτΚ). Με την ίδια απόφαση δύναται να διορισθεί μεσολαβητής (ο διορισμός του οποίου είναι υποχρεωτικός αν το ζητήσει ο οφειλέτης) και ειδικός εντολοδόχος (αρ. 102 ΠτΚ). Με την απόφαση ανοίγματος το Δικαστήριο δύναται επίσης να αποφασίσει κατόπιν αίτησης του οφειλέτη, τη σύγκληση συνέλευσης των πιστωτών προκειμένου αυτή να λάβει απόφαση για την αποδοχή της συμφωνίας εξυγίανσης (αρ.105 ΠτΚ). Η συνέλευση αποφασίζει για την αποδοχή της συμφωνίας εξυγίανσης με πλειοψηφία των πιστωτών που εκπροσωπούν το 60% των απαιτήσεων των πιστωτών που παρίστανται στη συνέλευση, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται το 40% των εμπραγμάτων ή με ειδικό προνόμιο ή προσημείωση εξασφαλισμένων (αρ.106 ΠτΚ).Μετά την υπογραφή της συμφωνίας από τον οφειλέτη και την ως άνω πλειοψηφία των πιστωτών του ή ειδικά εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου τους (εάν έχει λάβει χώρα συνέλευση), υποβάλλεται στο Δικαστήριο αίτηση επικύρωσης της συμφωνίας (αρ.106στ ΠτΚ). Το Δικαστήριο δύναται να επικυρώσει τη συμφωνία εξυγίανσης, να απορρίψει την αίτηση επικύρωσης ή να τάξει προθεσμία για την προσκόμιση εγγράφων, την παροχή διευκρινίσεων ή την τροποποίηση της συμφωνίας (αρ. 106ζ ΠτΚ). Η διαδικασία λήγει με την επικύρωση της συμφωνίας ή την απόρριψη της αίτησης επικύρωσης ή την άπρακτη πάροδο της προθεσμίας ανοίγματος της διαδικασίας ή την ανάκληση της απόφασης ανοίγματος (αρ. 99 παρ. 6 ΠτΚ). 6 Βλ. άρθρο 99 παρ. 2 ΠτΚ 14

15 3. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ Εν συγκρίσει με τη διαδικασία συνδιαλλαγής οι υποκειμενικές προϋποθέσεις παραμένουν ίδιες, ενώ η διαφοροποίηση έγκειται στις αντικειμενικές προϋποθέσεις. Προκειμένου επομένως να μπορέσει ένας οφειλέτης να υπαχθεί στη διαδικασία εξυγίανσης, θα πρέπει να συντρέχουν οι προϋποθέσεις, που αναφέρονται στο άρθρο 99 παρ. 1 του ΠτΚ και δη ο οφειλέτης θα πρέπει να είναι α) φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 του ΠτΚ, β) να έχει το κέντρο των κυρίων συμφερόντων του στην Ελλάδα και γ) να βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών απαιτήσεων του κατά τρόπο γενικό. Από τις παραπάνω προϋποθέσεις, οι πρώτες δύο είναι υποκειμενικές, ενώ η τελευταία είναι αντικειμενική Υποκειμενικές Προϋποθέσεις Φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα Ο οφειλέτης δύναται να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ωστόσο, έχοντας όμως απαραιτήτως πτωχευτική ικανότητα. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 του ΠτΚ «πτωχευτική ικανότητα έχουν οι έμποροι, καθώς και οι ενώσεις προσώπων με νομική προσωπικότητα, που επιδιώκουν οικονομικό σκοπό». Από τη συνδυασμένη ερμηνεία των άρθρων 99 παρ.1 και 2 παρ. 1, αντιλαμβανόμαστε πως το πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας εξυγίανσης ταυτίζεται με αυτό της πτώχευσης. Συνεπώς, για να μπορεί κάποιος οφειλέτης να υπαχθεί στην διαδικασία εξυγίανσης θα πρέπει να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο με εμπορική ιδιότητα. Η εμπορική ιδιότητα δέον να υφίσταται κατά την χρονική στιγμή που διακυβέβευται η ύπαρξη των προϋποθέσεων, διότι διαδικασία εξυγίανσης δεν νοείται για αποβιώσαντα έμπορο ή για οποιονδήποτε έπαυσε να είναι έμπορος. Αντιθέτως, υπάγονται στην διαδικασία φυσικά πρόσωπα που έχουν αποκτήσει την εμπορική ιδιότητα λόγω της άσκησης εμπορικών πράξεων κατά σύνηθες επάγγελμα, στο όνομα τους και για δικό τους λογαριασμό, ανεξαρτήτως του ενδεχομένως ανήθικου ή 15

16 παράνομου χαρακτήρα της εμπορικής τους δραστηριότητας και ανεξαρτήτως της ύπαρξης ασυμβίβαστου ή απαγόρευσης στο πρόσωπο που ασκεί την εμπορική δραστηριότητα. 7 Ως προς τα νομικά πρόσωπα, προκειμένου και αυτά να μπορούν να αποτελέσουν υποκείμενο της εξεταζόμενης διαδικασίας οφείλουν να έχουν εμπορική ιδιότητα κατά το ουσιαστικό (π.χ. ομόρρυθμη εταιρία, ετερόρρυθμη εταιρία) ή κατά το τυπικό σύστημα (π.χ. ανώνυμη εταιρία, εταιρία περιορισμένης ευθύνης). Δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα εκ του νόμου τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης και οι δημόσιοι οργανισμοί. Εμπορικές εταιρίες χωρίς νομική προσωπικότητα, όπως η αφανής εταιρία και η συμπλοιοκτησία, δεν μπορούν να υπαχθούν στη διαδικασία αυτή. Η εταιρία που λύθηκε, κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης, έχει νομική προσωπικότητα για τις ανάγκες της εκκαθάρισης και, συνεπώς, πτωχευτική ικανότητα. 8 Υποκείμενο της διαδικασίας μπορεί, ωστόσο, να είναι και ένωση προσώπων με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει οικονομικό σκοπό, όπως για παράδειγμα η αστική εταιρία και ο Ευρωπαϊκός όμιλος Οικονομικού σκοπού. Ως οικονομικός σκοπός, στο πλαίσιο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης, θεωρείται η επιδίωξη οικονομικής δραστηριότητας, η οποία νοείται ως μη εξαρτημένη δραστηριότητα στο χώρο της βιομηχανίας, του εμπορίου, της βιοτεχνίας, των ελευθέρων επαγγελμάτων, της παραγωγής προϊόντων ή της παροχής υπηρεσιών, όπως ενδεικτικά η δραστηριότητα οργανισμού έρευνας και τεχνολογίας, τεχνικής βοήθειας, γραφείων εξαγωγών, επιχειρήσεως δημοσκοπήσεων, έρευνας αγοράς, αναζήτησης προσωπικού επιχειρήσεων, διαφήμισης, αντιπροσωπειών, φροντιστηρίων, επαγγελματικών εταιριών, φορολογικών συμβούλων. Αξίζει σε αυτό το σημείο να επισημανθεί πως έχει τεθεί ζήτημα, στο πλαίσιο του προϊσχύσαντος δικαίου, αναφορικά με το αν η διαδικασία συνδιαλλαγής ήταν προσβάσιμη σε ασφαλιστικές επιχειρήσεις και πιστωτικά ιδρύματα, καθώς αυτά διέπονται από ιδιόρρυθμο καθεστώς εξυγίανσης και εκκαθάρισης (διέπονται από το π.δ. 332/2003 και ν. 3458/2006 αντίστοιχα). Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι οι ειδικές αυτές ρυθμίσεις δεν αναιρούν την πτωχευτική ικανότητα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και 7 Βλ. Λ. Κοτσίρη, Πτωχευτικό Δίκαιο, 8 η έκδοση, Βλ. Λ. Κοτσίρη, Πτωχευτικό Δίκαιο, 8 η έκδοση,

17 των πιστωτικών ιδρυμάτων, πλην όμως η είσοδος της ειδικής ασφαλιστικής εκκαθάρισης, καθώς και η θέση του τραπεζικού ιδρύματος σε τραπεζική εκκαθάριση «εμποδίζουν» την κήρυξη τους σε πτώχευση, προσφυγή τους στην διαδικασία συνδιαλλαγής, ομοίως, θεωρούνταν δυνατή. Εφόσον όμως δεν έχουν τεθεί σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης, δεν θα εμποδίζονταν η πρόσβαση στην διαδικασία συνδιαλλαγής. 9 Κινούμενοι στην ίδια κατεύθυνση και λαμβάνοντας υπόψη το σκοπό της διαδικασίας εξυγίανσης, θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε την ίδια επιχειρηματολογία και για τη διαδικασία εξυγίανσης Κέντρο των κυρίων συμφερόντων του οφειλέτη στην Ελλάδα Η δεύτερη προϋπόθεση, η οποία δέον να πληρούται προκειμένου να μπορεί να υπαχθεί ένας οφειλέτης στη διαδικασία εξυγίανσης είναι να έχει το κέντρο των κυρίων συμφερόντων του στην Ελλάδα. Ο ΠτΚ ορίζει ευκρινώς και με σαφήνεια ποιο θεωρείται κέντρο των κυρίων συμφερόντων του οφειλέτη. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 4 παρ. 2 του ΠτΚ επισημαίνεται ότι «κέντρο των κυρίων συμφερόντων είναι ο τόπος, όπου ο οφειλέτης ασκεί συνήθως τη διοίκηση των συμφερόντων του Για τα νομικά πρόσωπα τεκμαίρεται, μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο, ότι κέντρο των κυρίων συμφερόντων είναι ο τόπος της καταστατικής έδρας». Επομένως, για να μπορεί ένα φυσικό πρόσωπο να υπαχθεί στη διαδικασία εξυγίανσης θα πρέπει να ασκεί, κατά κύριο λόγο, την επιχειρηματική του δραστηριότητα στην Ελλάδα, με την έννοια ότι στην Ελλάδα θα είναι οργανωμένη η βάση της επιχείρησής του και εκεί θα δραστηριοποιείται, ως επί το πλείστον, επιχειρηματικά. Σε κάθε περίπτωση, η κρίση αναφορικά με το πού ένα φυσικό πρόσωπο έχει το κέντρο των κυρίων συμφερόντων είναι ζήτημα πραγματικό, σε αντίθεση με τα νομικά πρόσωπα, για το οποία το κέντρο των κυρίων συμφερόντων τους συμπίπτει με την καταστατική τους έδρα. Το τεκμήριο, ωστόσο, είναι μαχητό και μπορεί να αποδειχθεί ότι η καταστατική έδρα δεν ταυτίζεται με την πραγματική, όπου, ενδεχομένως, ασκείται η κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα του οφειλέτη. 9 Βλ. Λ. Κοτσίρη, Η διαδικασία συνδιαλλαγής κατά τον Πτωχευτικό Κώδικα, 2010, Ψυχομάνη Σπ., Πτωχευτικό Δίκαιο,

18 3.2. Αντικειμενική Προϋπόθεση Παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρηματικών απαιτήσεων κατά τρόπο γενικό Δυνατότητα υπαγωγής στην εξεταζόμενη διαδικασία έχει κάθε πρόσωπο που πληροί τις υποκειμενικές προϋποθέσεις και βρίσκεται σε κατάσταση παρούσας ή επαπειλούμενης αδυναμίας πληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρηματικών του απαιτήσεων κατά τρόπο γενικό. Η ορολογία που χρησιμοποιείται στη νέα διάταξης είναι μεν διαφορετική σε σχέση με την προϊσχύσασα της διαδικασίας συνδιαλλαγής, η οποία έθετε ως προϋπόθεση «..παρούσα ή προβλέψιμη οικονομική αδυναμία..».,παρά την ορολογική διαφοροποίηση, δεν αλλοιώνεται η ουσία της τασσόμενης προϋπόθεσης, καθώς, σε κάθε περίπτωση, περιγράφεται ένα στάδιο οικονομικής κρίσης πριν την επέλευση της παύσης πληρωμών. 10 Έχει, ωστόσο, διατυπωθεί και η άποψη ότι η διαδικασία εξυγίανσης μετατοπίζει σε σχέση με τη διαδικασία συνδιαλλαγής τη διαδικασία ένα σκαλοπάτι πιο βαθιά στην κρίση, καθώς προϋποθέτει αδυναμία επαπειλούμενη και όχι, απλώς, προβλέψιμη. 11 Με την προϋπόθεση αυτή, η διαδικασία είναι ανεφάρμοστη σε όλες τις περιπτώσεις που εφαρμοζόταν η διαδικασία συνδιαλλαγής. Διότι η κατά το αρχικό άρθρο 99 ΠτΚ κρίσιμη προϋπόθεση υπαγωγής στη διαδικασία συνδιαλλαγής ήταν «απόδειξη οικονομικής αδυναμίας παρούσας ή προβλέψιμης» χωρίς να βρίσκεται σε κατάσταση παύσης πληρωμών, συνεπώς οικονομική αδυναμία, μη γενική κατά την αντίληψη των συναλλαγών, πρόσκαιρη, παρούσα ή προβλέψιμη οφειλόμενη σε παροδικούς λόγους οικονομικής στενότητας, δικαιολογημένης αρρυθμιών πληρωμών. Αντίθετα, η διαδικασία προϋποθέτει «κατά τρόπο γενικό αδυναμία~~εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων», παρούσα ή επαπειλούμενη. Αυτή η διαφορά ως προς την κρίσιμη αντικειμενική προϋπόθεση έχει δύο ουσιώδεις συνέπειες: Πρώτη, ότι αιτήσεις οφειλετών υπαγωγής στη νέα διαδικασία που θα επικαλούνταν «οικονομική αδυναμία παρούσα ή προβλέψιμη» για υπαγωγή τους στη διαδικασία συνδιαλλαγής, σύμφωνα με το αρχικό άρθρο 99 1 ΠτΚ, θα είναι απορριπτέες 10 Βλ. Δ. Αυγητίδη, ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ μέσω προπτωχευτικών συμφωνιών, 1 η έκδοση, 2011, σελ Βλ. Α. Ρόκα, Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων, 1 η έκδοση, 2011, σελ.42 18

19 ως νόμω αβάσιμες, διότι δεν μπορούν να πληρούν την «κατά γενικό τρόπο αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων». Δεύτερη, το μεταβατικών διατάξεων άρθρο 14 του ν. 4013/2011 που αναφέρεται σε εκκρεμείς διαδικασίες συνδιαλλαγής θα είναι ανεφάρμοστο, ως προς τη μετακίνηση των εκκρεμών διαδικασιών συνδιαλλαγής στη διαδικασία εξυγίανσης, εφόσον στηρίζονται σε διαφορετική αντικειμενική προϋπόθεση από εκείνη που προβλέπει το νέο άρθρο 99 1 για την υπαγωγή στη διαδικασία. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι παρούσα αδυναμία πληρωμών υφίσταται όταν ο οφειλέτης αδυνατεί να εκπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του, δηλαδή με λίγα λόγια πρόκειται για μια πραγματική κατάσταση, η οποία, ωστόσο, μπορεί να μην έχει εξωτερικευθεί απέναντι στους τρίτους. Πιο συγκεκριμένα, είναι δυνατόν, η αδυναμία να έχει προσλάβει τη μορφή παύσης πληρωμών, με την έννοια ότι ο οφειλέτης έχει σταματήσει να εκπληρώνει τις οικονομικές υποχρεώσεις του απέναντι στους τρίτους. Σε τέτοια περίπτωση, που έχει επέλθει παύση πληρωμών, ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει να υπαχθεί στη διαδικασία εξυγίανσης, παραλλήλως όμως, με την αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία εξυγίανσης υποχρεούται να συνυποβάλει και αίτηση κήρυξης σε πτώχευση, χωρίς, βέβαια, η μη συνυποβολή της να συνιστά λόγο απόρριψης της αίτησης ως απαράδεκτης. Αξίζει, όμως, να επισημανθεί ότι δυνατή παραμένει η υποβολή αίτησης για κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση από οποιονδήποτε πιστωτή ή από τον εισαγγελέα πρωτοδικών. 12 Μπορεί, βέβαια, η αδυναμία να μην έχει εκδηλωθεί στις σχέσεις του οφειλέτη με τους τρίτους, οπότε, μολονότι έχει επέλθει, είναι σε λανθάνουσα μορφή, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται η συνυποβολή αίτησης πτώχευσης. Όταν αναφέρεται ο νομοθέτης σε επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης υπονοεί τη μεγάλη πιθανότητα και συνάμα απειλή την οποία αντιμετωπίζει ο οφειλέτης να βρεθεί σύντομα στη δυσμενή θέση να μην δύναται να εξοφλεί τις υφιστάμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές του. Πρόκειται ουσιαστικά για το στάδιο, το οποίο προηγείται χρονικά της παρούσας αδυναμίας εκπλήρωσης Βλ. άρθρο 99 παρ. 6 εδ. β και γ ΠτΚ 13 Βλ. Σπ. Ψυχομάνη, Πτωχευτικό Δίκαιο, δ έκδοση, 2011, σελ

20 Γενική, τέλος, είναι η παρούσα ή η επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης, όταν ο οφειλέτης, κατά τις αντιλήψεις των συναλλαγών, δεν μπορεί να εκπληρώνει όλες ή ένα σημαντικό μέρος των επαγγελματικών του υποχρεώσεων ή ακόμα και ένα μόνον, το πλέον σημαντικό για τη συνέχιση της επιχείρησής του, χρέος. Με τη σωρευτική συνδρομή των παραπάνω υποκειμενικών και της μιας αντικειμενικής προϋπόθεσης, είναι δυνατή η υπαγωγή του οφειλέτη στην προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης, η οποία διακρίνεται, ανάλογα με την πρόοδο της σε εξωδικαστική και δικαστική Διαδικαστικές προϋποθέσεις (συνοπτικώς παρατιθέμενες) Για το άνοιγμα της διαδικασίας απαιτείται ο οφειλέτης να υποβάλει αίτηση στο πτωχευτικό δικαστήριο (αρθρ. 100 παρ. 1). Εάν βρίσκεται ήδη σε παύση πληρωμών ο οφειλέτης υποβάλλει και αίτηση για κήρυξη του σε πτώχευση αλλά όχι επί ποινή απαραδέκτου της αίτησης για υπαγωγή στη διαδικασία αν παραλείπει την υποβολή της αίτησης πτώχευσης (αρθρ.99 παρ. 6). Αίτηση για άνοιγμα διαδικασίας δεν υποβάλλεται όταν ζητείται άμεση επικύρωση συμφωνίας που έχει ήδη συναφθεί με τους πιστωτές (αρθρ. 106β), οπότε υποβάλλεται στο δικαστήριο μόνο προς επικύρωση. Η αίτηση έχει ως υποχρεωτικό περιεχόμενο ένα περιγραφικό της εν γένει οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη όπως εξειδικεύεται στο άρθρο100 παρ. 2- που συνοδεύεται υποχρεωτικά επί ποινή απαραδέκτου πρώτον, από τις διαθέσιμες οικονομικές καταστάσεις, δεύτερον, από έκθεση εμπειρογνώμονα (άρθρ. 100 παρ. 3) και τρίτον από γραμμάτιο ΤΠΚΔ ευρώ για ανώνυμες εταιρίες και ευρώ για άλλες μορφές οφειλετών(αρθρ.100 παρ.5). Δυνητικό περιεχόμενο της αίτησης (άρθρ. 100 παρ. 2 εδ. 5) είναι το αίτημα για σύγκληση της συνέλευσης πιστωτών κατά το άρθρο 105 ή τον ορισμό μεσολαβητή (άρθρο 102) καθώς και η λήψη προληπτικών μέτρων (αρθρ.100 παρ. 3 εδ. 3) με διατύπωση της γνώμης του εμπειρογνώμονα ως προς την ανάγκη λήψης αυτών. 14 Βλ. Σπ. Ψυχομάνη, Πτωχευτικό Δίκαιο, δ έκδοση, 2011, σελ. 69 επ. 20

21 4. ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ 4.1. έννοια Ως εξωδικαστική διαδικασία εξυγίανσης θα μπορούσαμε να περιγράψουμε το σύνολο των ενεργειών, στις οποίες προβαίνει ο οφειλέτης, που πληροί τις προϋποθέσεις για υπαγωγή του στη διαδικασία εξυγίανσης, προκειμένου να επιτύχει τη σύναψη συμφωνίας με τους πιστωτές του, χωρίς να ενεργοποιήσει το δικαστικό μηχανισμό, με στόχο, βέβαια, την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων του, κατά τρόπο που να αποφεύγεται η κήρυξη της πτώχευσης, να εξυγιαίνεται η επιχείρηση και να εξυπηρετείται, παράλληλα, η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών. 15 Το επίθετο εξωδικαστική δεν περιγράφει με σαφήνεια την εν λόγω διαδικασία, καθώς το δικαστήριο είναι εκείνο, το οποίο, εν τέλει, επικυρώνει τη συμφωνία, στην οποία καταλήγουν τα μέρη, θεωρείται, ωστόσο, δόκιμος, εφόσον αποδίδει τα βασικά χαρακτηριστικά της σε σχέση με τη μορφή εκείνη της διαδικασίας εξυγίανσης, στην οποία το δικαστήριο διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο, δεχόμενο τη σχετική αίτηση, ορίζοντας μεσολαβητή, επικουρώντας τη διαδικασία και επικυρώνοντας τη σχετική συμφωνία. Τα άρθρα 99 παρ. 4, 106 β, 106 ε παρ. 5, 6, 7 και 106 στ του ΠτΚ αναφέρονται στην εν λόγω διαδικασία διαδικασία Στο πλαίσιο της εξωδικαστικής διαδικασίας εξυγίανσης ο οφειλέτης αναλαμβάνει την πρωτοβουλία και έρχεται σε επαφή με τους πιστωτές του με στόχο τη σύναψη συμφωνίας εξυγιαντικής για την επιχείρησή του. Το περιεχόμενο της συμφωνίας μπορεί να διαμορφωθεί, ενδεικτικά, όπως προβλέπεται στο άρθρο 106 ε του ΠτΚ, το οποίο θα αναλυθεί, εκτενώς, στο οικείο κεφάλαιο. Η διαπραγμάτευση ανήκει στα μέρη και οποιαδήποτε διαμεσολαβητική δραστηριότητα δεν επιβάλλεται από το νόμο. Απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να επικυρωθεί δικαστικά η σχετική συμφωνία είναι, όπως προκύπτει από τη συνδυαστική εφαρμογή των άρθρων 106 β και 106 α του ΠτΚ, να υπογραφεί από το εξήντα τοις εκατό του συνόλου των απαιτήσεων των πιστωτών, στο οποίο περιλαμβάνεται το σαράντα τοις εκατό των τυχόν εμπραγμάτως ή με 15. Σπ. Ψυχομάνη, Πτωχευτικό Δίκαιο, δ έκδοση, 2011, σελ. 69 επ. 21

22 ειδικό προνόμιο ή με προσημείωση υποθήκης εξασφαλισμένων απαιτήσεων. Ο υπολογισμός του ποσοστού των συμβαλλόμενων πιστωτών γίνεται με βάση κατάσταση πιστωτών, η οποία πρέπει να επισυνάπτεται στη συμφωνία εξυγίανσης και να αναφέρεται σε ημερομηνία που δεν προηγείται από την ημερομηνία υποβολής της συμφωνίας προς επικύρωση στο δικαστήριο μεγαλύτερη από τρεις μήνες. Σύμφωνα με το άρθρο 106 ε παρ. 7 η συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από επιχειρηματικό σχέδιο, το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνει ή να υπολείπεται της διάρκειας της συμφωνίας και θα πρέπει να εγκρίνεται από τον οφειλέτη και τους συμβληθέντες πιστωτές. Κατά τ άλλα η αίτηση για επικύρωση της συμφωνίας, στην οποία περιγράφεται, υποχρεωτικά, η οικονομική κατάσταση του οφειλέτη και της επιχείρησής του, πρέπει να συνοδεύεται από όλα τα έγγραφα, τα οποία κατατίθενται και σε περίπτωση υποβολής αίτησης για άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης, δηλαδή από έκθεση εμπειρογνώμονα και αίτηση κήρυξης σε πτώχευση, αν έχει, ήδη επέλθει παύση πληρωμών. Ακολουθεί προσδιορισμός δικασίμου εντός δύο το πολύ μηνών από την υποβολή της αίτησης και απόφαση του πτωχευτικού δικαστηρίου απορριπτική ή επικυρωτική της συμφωνίας εξυγίανσης. Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης, το δικαστήριο εξετάζει την συνυποβληθείσα αίτηση κήρυξης σε πτώχευση, εάν έχει, ήδη επέλθει παύση πληρωμών και αποφαίνεται επί αυτής τύπος Ο τύπος της συμφωνίας είναι έγγραφος, όπως προκύπτει από το άρθρο 106 ε παρ. 6. Ειδικότερα, η συμφωνία εξυγίανσης συνάπτεται με ιδιωτικό έγγραφο, εκτός εάν οι υποχρεώσεις, που αναλαμβάνονται, απαιτούν τη σύνταξη δημοσίου εγγράφου. Αξίζει να επισημανθεί πως, στην περίπτωση, που απαιτείται συμβολαιογραφικό έγγραφο, το τελευταίο μπορεί να αναπληρωθεί με δήλωση ενώπιον του δικαστηρίου. 22

23 4.4. λήψη προληπτικών μέτρων Το άρθρο 106 β παρ. 2 του ΠτΚ προβλέπει τη δυνατότητα λήψης προληπτικών μέτρων, κατά το στάδιο, το οποίο μεσολαβεί μεταξύ της υποβολής αίτησης για επικύρωση της συμφωνίας και την έκδοση σχετικής απόφασης από το δικαστήριο. Η απόφαση για την λήψη προληπτικών μέτρων εκδίδεται με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, ενώ το ειδικότερο περιεχόμενό τους ορίζεται στη σχετική απόφαση με αναλογική εφαρμογή του άρθρου 103 ΠτΚ. Η λήψη των ως άνω μέτρων προϋποθέτει αίτηση οιουδήποτε έχοντος έννομο συμφέρον προς τον πρόεδρο του πτωχευτικού δικαστηρίου, ο οποίος δικάζοντας με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, ως Μονομελές Πρωτοδικείο, μπορεί να διατάσσει ή να ανακαλεί ή να μεταρρυθμίζει οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο υπέρ ή σε βάρος του οφειλέτη ή των πιστωτών του από εκείνα που προβλέπονται στο άρθρο 10 του ΠτΚ, για την περίπτωση που έχει υποβληθεί αίτηση κήρυξης της πτώχευσης του οφειλέτη και μέχρι την έκδοση αποφάσεως του περί αυτής. Μπορεί ιδίως να διατάσσει αναστολή εν όλω ή εν μέρει των ατομικών μέτρων αναγκαστικής εκτελέσεως κατά της περιουσίας του οφειλέτη (άρθ. 103 παρ. 1 ΠτΚ). 5. ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ 5.1 Πρόκειται για μια διαδικασία, η οποία άρχεται από της υποβολής αιτήσεως εκ μέρους του οφειλέτη στο δικαστήριο για άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης, ακολουθεί η έκδοση απόφασης επί του αιτήματος ανοίγματος της διαδικασίας, η οποία αποτελεί τυπικά και το εναρκτήριο σημείο για τις διαπραγματεύσεις με στόχο τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, και λήγει με την έκδοση απορριπτικής ή επικυρωτικής απόφασης του δικαστηρίου επί της συμφωνίας. Ως δικαστική διαδικασία εξυγίανσης θα μπορούσαμε επομένως να περιγράψουμε το σύνολο των ενεργειών, στις οποίες προβαίνει ένας οφειλέτης, ο οποίος πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 99 ΠτΚ, προκειμένου να πετύχει, δια της δικαστικής οδού, τη σύναψη και επικύρωση συμφωνίας 23

24 εξυγίανσης με τους πιστωτές του. 16 Είναι δυνατή η περάτωση της διαδικασίας και σε προγενέστερο χρονικά σημείο, για λόγους, που θα αναλύσουμε παρακάτω άνοιγμα διαδικασίας εξυγίανσης (υποβολή περιεχόμενο συνυποβολή απαραιτήτων εγγράφων) Για να ξεκινήσει η διαδικασία εξυγίανσης, πρέπει να υποβληθεί αίτηση ανοίγματος της διαδικασίας στο πτωχευτικό δικαστήριο, να κατατεθούν όλα τα απαιτούμενα από το νόμο συνοδευτικά της αίτησης έγγραφα, να διεξαχθεί η σχετική δίκη και να εκδοθεί απόφαση επί της αίτησης. Μόνο ο οφειλέτης που πληροί τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις νομιμοποιείται ενεργητικά να υποβάλει τη σχετική αίτηση, δηλαδή ο έχων πτωχευτική ικανότητα, με κέντρο των κύριων συμφερόντων του στην Ελλάδα και ο ευρισκόμενος σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών του απαιτήσεων. Όταν ο οφειλέτης είναι νομικό πρόσωπο, τη σχετική αίτηση υποβάλλει το όργανο της διοίκησης και στην οικεία δίκη καλούνται όλα τα μέλη της διοίκησης, όπως προκύπτει από το συνδυασμό των άρθρων 100 και 96 παρ. 2 του ΠτΚ. Η αίτηση κατατίθεται στο πτωχευτικό δικαστήριο του άρθρου 4 παρ. 1 του ΠτΚ, δηλαδή το Πολυμελές Πρωτοδικείο του τόπου, όπου ο οφειλέτης έχει το κέντρο των κυρίων συμφερόντων του και προσδιορίζεται να δικαστεί εντός διμήνου από την υποβολή της. Όσον αφορά το περιεχόμενο της αίτησης, αυτό ορίζεται στο άρθρο 100 του ΠτΚ. Στην αίτηση ο οφειλέτης προβαίνει σε περιγραφή της επιχείρησής του, της οικονομικής του κατάστασης με παράθεση των πιο πρόσφατων οικονομικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν οφειλών του προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, των αιτιών της οικονομικής του αδυναμίας, των προτεινόμενων μέτρων για την αντιμετώπιση της οικονομικής αδυναμίας και τυχόν διαπραγματεύσεων, που έχουν, ήδη, λάβει χώρα με τους πιστωτές. Σε κάθε περίπτωση, στην αίτηση θα πρέπει να διατυπώνεται με σαφήνεια το αίτημα ανοίγματος της διαδικασίας. 16. Σπ. Ψυχομάνη, Πτωχευτικό Δίκαιο, δ έκδοση, 2011, σελ. 72 επ. 24

25 Δυνητικό περιεχόμενο της αίτησης αποτελεί το αίτημα για σύγκληση συνέλευσης των πιστωτών κατ άρθρο 105 ΠτΚ, για διορισμό μεσολαβητή κατ άρθρο 102 ΠτΚ και λήψη προληπτικών μέτρων κατ άρθρο 100 παρ. 3 εδ. γ ΠτΚ. Με την αίτηση για άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης ο οφειλέτης υποχρεούται να συνυποβάλει, με ποινή απαραδέκτου, και ορισμένα άλλα έγγραφα. Αξίζει στο σημείο αυτό να τονιστεί πως, στην περίπτωση που έχει, ήδη, επέλθει παύση πληρωμών, κατά τη χρονική στιγμή κατάθεσης της αίτησης, ο οφειλέτης υποχρεώνεται από το νόμο να καταθέσει και αίτηση κήρυξης σε πτώχευση. Εάν, ωστόσο, δεν φανεί συνεπής προς αυτήν την υποχρέωση, δεν απορρίπτεται ως απαράδεκτη η αίτηση. Αντιθέτως, το απαράδεκτο της αίτησης συνεπάγεται η μη κατάθεση: α. Των οικονομικών καταστάσεων του για την τελευταία χρήση, εφόσον, βέβαια, είναι υποχρεωμένος από το νόμο να καταρτίζει τέτοιες καταστάσεις και εφόσον οι τελευταίες έχουν, ήδη, καταρτισθεί κατά το χρόνο, που σύμφωνα με το νόμο πρέπει να έχουν καταρτισθεί και καταστεί «διαθέσιμες». Αυτό προκύπτει ευχερώς από τη διατύπωση της νομοθετικής διάταξης «εφόσον υπάρχουν και είναι διαθέσιμες. Δεν εννοείται ότι ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλει αίτηση εξυγίανσης χωρίς να έχει εκπληρώσει τις νόμιμες υποχρεώσεις του για σύνταξη οικονομικών καταστάσεων. Όσον αφορά στις κεφαλαιουχικές εταιρίες οι καταστάσεις δέον να είναι δημοσιευμένες και εγκεκριμένες από τη γενική συνέλευση, ενώ για άλλες επιχειρήσεις ή για ενδιάμεσες οικονομικές καταστάσεις, αυτές πρέπει να είναι κατά το νόμο ελεγμένες και δημοσιευμένες σε μια οικονομική εφημερίδα. β. Βεβαίωσης της αρμόδιας οικονομικής υπηρεσίας για τα χρέη του προς το Δημόσιο. γ. Εγγράφων, που αποδεικνύουν τα παρατιθέμενα στην αίτηση στοιχεία πλήρως και όχι κατά πιθανολόγηση, εφόσον έχουν βεβαιωθεί ως προς την ακρίβεια τους από τον υπεύθυνο για τη διεύθυνση του λογιστηρίου, όπου υπάρχει και από το νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης. δ. Έκθεσης εμπειρογνώμονα επιλεγμένου από τον οφειλέτη, ο οποίος καταβάλει την αμοιβή του την ελευθέρως συμφωνηθείσα(100 παρ. 3 εδ. α και 106ι παρ. 3). Το βασικό περιεχόμενο της έκθεσης προσδιορίζεται στο άρθρο100 παρ. 3 ΠτΚ, σύμφωνα με το οποίο η έκθεση πρέπει: 25