Ευρωπαϊκά Σχέδια Δράσης

Transcript

1 Ευρωπαϊκά Σχέδια Δράσης Ζήσης Βρύζας Λέκτορας, Εργαστήριο Γεωργικής Φαρμακολογίας & Οικοτοξικολογίας, Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης 17 Ιανουαρίου 2013, ΑΘΗΝΑ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ιστορικό στρατηγικής μείωσης της χρήσης Γ.Φ. στην Ε.Ε. Το Γερμανικό Σχέδιο Δράσης Ιδέες από Σχέδια Δράσης άλλων χωρών της Ε.Ε. Ε Παρατηρήσεις για το Ελληνικό Σχέδιο Δράσης 1

2 Ιστορικό στρατηγικής μείωσης της χρήσης Γ.Φ. στην Ε.Ε. 2000: 17 χώρες μέλη του PAN συμφώνησαν στην ανάληψη δράσεων για τη μείωση χρήσης Γ.Φ. στην Ε.Ε 2001: Δημιουργία της Ομάδας εργασίας Pesticide Use Reduction in Europe (PURE) 2003: 87 οργανισμοί (περιβάλλον, τρόφιμα, δημόσια υγεία, παραγωγοί, καταναλωτές, εμπορικά συνδικάτα σε 29 χώρες στήριξαν τη δημιουργία της οδηγίας PURE Βασικό ρητό της PURE καμπάνιας Rather than wasting more years to agree on standard risk indicators it is time to take action to protect environment health and biodiversity Ιστορικό στρατηγικής μείωσης της χρήσης Γ.Φ. στην Ε.Ε. 2006: Προτάθηκε (European Commission) η θεματική στρατηγική της αειφόρου χρήσης Γ.Φ. 2009: στις 24 Νοεμβρίου 2009 δημοσιεύτηκε (European Parliament and the Council) η οδηγία 2009/128/EK Διατάξεις με μεταγενέστερες ημερομηνίες εφαρμογής 2

3 Κρίσιμες Ημερομηνίες Βασική Αρχή της Οδηγίας 2009/128/ΕΚ (άρθρο 4) Θεσπίζονται εθνικά σχέδια δράσης για τον καθορισμό των ποσοτικών και άλλων στόχων, μέτρων και χρονοδιαγραμμάτων τους για τη μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων από τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον και για να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και την εισαγωγή ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, καθώς και εναλλακτικών προσεγγίσεων ή τεχνικών προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τη χρήση γεωργικών φαρμάκων. Οι στόχοι αυτοί μπορούν να καλύπτουν πολλά διαφορετικά πεδία ενδιαφέροντος όπως, προστασία των εργαζομένων, προστασία του περιβάλλοντος, υπολείμματα, χρήση συγκεκριμένων τεχνικών ή χρήση σε συγκεκριμένες καλλιέργειες 3

4 Γερμανία 2004: Πιλοτικό Πρόγραμμα Μείωσης Χρήσης Γ.Φ. 2006: Υιοθέτηση αρχών του OECD με σκοπό την ελαχιστοποίηση κινδύνων από τη χρήση Γ.Φ. 2008: Επικύρωση του πρώτου Γερμανικού Εθνικού Προγράμματος Δράσης Γερμανία Από 1987 έως το 2008 μειώθηκε η επικινδυνότητα των Γ.Φ. στο φυσικό περιβάλλον από 50 έως 90% (Βάσει δεικτών) Στόχος η μείωση της συνολικής επικινδυνότητας κατά 25% έως το

5 Βασικά Μέτρα του 1 ου Γερμανικού NAP Αξιοποίηση στοιχείων χρήσης Γ.Φ. και αποτελεσμάτων από πιλοτικούς αγρούς με σκοπό την αποφυγή μη αναγκαίων ψεκασμών Στοχευόμενες συμβουλευτικές υπηρεσίες Συμμετοχή Αγροτικών Ενώσεων και άλλων Οργανισμών Βασικά Μέτρα του 1 ου Γερμανικού NAP (συνεχεία) Πρόγραμμα προώθησης έρευνας και καινοτομίας σε θέματα IPM Ανάπτυξη και πρακτική εφαρμογή νέων μεθόδων IPM Βελτιστοποίηση βιολογικών, χημικών και μηχανικών μεθόδων Ενίσχυση των μοντέλων πρόβλεψης και των υπηρεσιών λήψης απόφασης διενέργειας ψεκασμών (κατά καλλιέργεια και περιοχή) Ανάπτυξη νέων τύπων και βελτιστοποίηση ψεκαστικών Επινόηση πρακτικών περιορισμού της ανάπτυξης ανθεκτικότητας Βελτιστοποίηση των μεθόδων διάγνωσης προβλημάτων φυτοπροστασίας 5

6 Βασικά Μέτρα του 1 ου Γερμανικού NAP (συνεχεία) Εντοπισμός χρονικά και χωρικά ειδικών δράσεων (hot spots) Ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες (στάθμη υπογείων υδάτων, πορώδες εδάφους, κατανομή βροχοπτώσεων, διάβρωση εδάφους) Συχνή χρήση λίγων Γ.Φ. Χρηματοδότηση προγραμμάτων οργανικής γεωργίας π.χ στ. καλλιέργειας αραβοσίτου Εκπαίδευση επαγγελματιών χρηστών και εμπόρων Γ.Φ. Δημοσίευση οδηγιών, τεχνικών φυλλαδίων Βασικά Μέτρα του 1 ου Γερμανικού NAP (συνεχεία) Βελτιστοποίηση υπηρεσιών συμβούλων φυτοπροστασίας Δημιουργία εργαλείων λήψης αποφάσεων (χρήση ειδικών λογισμικών) Δημιουργία δικτυακής πύλης όπου θα συγκεντρώνονται με κατανοητό τρόπο πληροφορίες για τους, εκπαιδευτές, διανομείς, χρήστες Γ.Φ., καταναλωτές τροφίμων Έλεγχος ορθής εμπορίας (παράνομα) και χρήσης Γ.Φ. (από 2004) Ετήσια έκθεση Προστασία καταναλωτή Μείωση ποσοστών υπέρβασης των MRLs Πληροφορίες σχετικές με τις κατανομές των υπολειμμάτων στα διάφορα προϊόντα από διάφορες περιοχές και πρακτικές παραγωγής. Μείωση των περιπτώσεων ανίχνευσης υπολειμμάτων πολλαπλών Γ.Φ. 6

7 Δείκτες Συλλογή στατιστικών στοιχείων χρήσης Γ.Φ. ανά καλλιέργεια και περιοχή αντιπροσωπευτικοί αγροί αναφοράς (ετήσια συλλογή δεδομένων, εικόνα χρήσης Γ.Φ. σε μια περιοχή) στοιχεία από ανώνυμα τυχαία δείγματα (συλλογή δεδομένων κάθε 2-4 χρόνια, στατιστική επεξεργασία) προσδιορισμός δείκτη εφαρμογής και δεικτών επικινδυνότητας ερμηνεία διακυμάνσεων (καιρικές συνθήκες, τοπικές πρακτικές, κ.α.) Δείκτες Δείκτης εφαρμογής Αριθμός εφαρμογών ενός Γ.Φ. ανά αγρό και ποσότητα ανά έκταση π.χ. Δείκτης =1 (μέγιστη δόση ανά εφαρμογή), Δείκτης =0.5 (εφαρμογή στο 50% του αγρού, δολωματικός ψεκασμός) Άθροιση των επιμέρους δεικτών για μια καλλιεργητική περίοδο Αξιολόγηση ανά καλλιέργεια, περιοχή, έτος, κατηγορία Γ.Φ. Παραλλακτικότητα 7

8 Δείκτες επικινδυνότητας χερσαίων και υδάτινων οικοσυστημάτων (SYNOPS synoptic evaluation model for plant protection products & HAIR HArmonised environmental Indicators for plant protection product Risk) Δείκτες (συνέχεια) Έλεγχος επιπέδων υπολειμμάτων στο Περιβάλλον & Γερμανικός Δείκτης Φυτοπροστασίας Χρήση μετρούμενων συγκεντρώσεων σε περιβαλλοντικά δείγματα με σκοπό την επικύρωση των δεικτών επικινδυνότητας. Χρήση στοιχείων από άλλα προγράμματα ελέγχου υπολειμμάτων (π.χ. 2000/60/ΕΚ) 8

9 Επιλεγμένες Δράσεις Ευρωπαϊκών Σχεδίων (Γαλλία) Μείωση της χρήσης Γ.Φ. 50% σε 10 χρόνια Εθνικός Δείκτης: NODU = number of unit doses Ρυθμιστικές ζώνες στο 100% των ποταμώνχειμάρρων 2000 πρότυποι αγροί Πιστοποιητικό Certiphyto σε άτομα 21 σταθμοί ελέγχου παρουσίας εχθρών, ασθενειών & ζιζανίου Επιλεγμένες Δράσεις Ευρωπαϊκών Σχεδίων (M. Βρετανία) Εκπαίδευση χρηστών, διανομέων & συμβούλων Κολέγια, ιδιωτικός τομέας (επικυρωμένη διδακτέα ύλη) Δίνεται η δυνατότητα ο τελικός χρήστης να μην έχει πιστοποιητικό αλλά να επιβλέπεται από κάποιον πιστοποιημένο χρήστη ετήσιες επιθεωρήσεις ψεκαστικών μηχανημάτων (80% της αγροτικής έκτασης) Μί Μείωση κινδύνων σε προστατευμένες περιοχές Χρονικός περιορισμός επανεισόδου στον αγρό μετά τον ψεκασμό Δημιουργία Forum εμπλεκόμενων οργανισμών 9

10 Επιλεγμένες Δράσεις Ευρωπαϊκών Σχεδίων (M. Βρετανία) Μέτρα προστασίας υδάτινου περιβάλλοντος και πόσιμων υδάτων Εντοπίσθηκαν επιφανειακά και υπόγεια ύδατα μη συμβατά με τις απαιτήσεις της WFD, καθώς και τα Γ.Φ. που αφορούν Ρυθμιστικές ζώνες 2, 6 και 12 m και επιδότηση τήρησης ζωνών επιβράδυνσης κίνησης υπολειμμάτων εντός των αγρών (in-field beetle banks) Επιδότηση δημιουργίας βιοκλινών Προγράμματα ενημέρωσης επιστασίας από εταιρίες Γ.Φ. Ειδικά προγράμματα σε ζώνες τροφοδοσίας υπογείων υδάτων (συνεργασία με γεωλογικές υπηρεσίες) Δανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ελβετία Σημαντικά σημεία επιτυχίας του Ελληνικού Σχεδίου Δράσης Καθορισμός Βασικού Στόχου π.χ. μείωση της χρήσης Γ.Φ. ή της επικινδυνότητας τους κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό Δημιουργία Φόρουμ εμπλεκόμενων φορέων Συλλογή στοιχείων monitoring σε περιβαλλοντικά δείγματα, τρόφιμα Σύνδεση με άλλες οδηγίες (π.χ. 2000/60/EK, προστασία και αειφόρο χρήση του εδάφους) Ύδατα Εντοπισμός Hot Spots (όχι μόνο προστατευμένες περιοχές) Ποια Γ.Φ. και που αποτελούν πρόβλημα Συγκεκριμένα μέτρα προστασίας επιφανειακών και υπογείων υδάτων Αξιολόγηση επικινδυνότητας 10

11 Σημαντικά σημεία επιτυχίας του Ελληνικού Σχεδίου Δράσης Αξιοποίηση της Επιστημονικής Επιτροπής Γ. Φ. στο ΕΣΔ Ενίσχυση του συστήματος των γεωργικών προειδοποιήσεων Παρακολούθηση αγρών αναφοράς-πιλοτικές καλλιέργειες Οικονομικά κίνητρα υιοθέτησης πρακτικών IPM, κενά συσκευασιών,, ψεκαστικό υγρό,, καθαρισμός εξοπλισμού, Bufferzones,biobeds Ειδικά μέτρα «εξαιρέσεις» για Minor crops Μέτρα για διατήρηση της Βιοποικιλότητα In-field banks Ευχαριστώ 11