ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2013) 791 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης {SWD(2013) 457 final} {SWD(2013) 458 final} EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης I ΠΡΟΟΔΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ) 1 παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε επιλεγμένα, υψηλής στρατηγικής σημασίας έργα σε τρεις κλάδους του τομέα της ενέργειας: συνδέσεις φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, υπεράκτια αιολική ενέργεια και δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα. Συγχρηματοδοτώντας τα έργα αυτά, το πρόγραμμα βοηθά την Ευρωπαϊκή Ένωση να σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της: ασφάλεια και διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, ολοκλήρωση και ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου προϋπολογισμού διατέθηκε σε 59 φορείς υλοποίησης έργων και σε 61 έργα των ακόλουθων υποπρογραμμάτων: υποδομές φυσικού αερίου (1 363 εκατ. ευρώ), υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας (904 εκατ. ευρώ), υπεράκτια αιολική ενέργεια (565 εκατ. ευρώ) και δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (1 000 εκατ. ευρώ). Συνολικά, έως το τέλος του 2010, είχαν ληφθεί αποφάσεις για επιχορήγηση και είχαν συναφθεί συμφωνίες επιχορήγησης συνολικού ύψους εκατ. ευρώ, ήτοι για το 96,3% του συνολικού προϋπολογισμού του ΕΕΠΑ. Ποσό ύψους 146,3 εκατ. ευρώ που δεν κατέστη δυνατό να δεσμευθεί για έργα στους τομείς αυτούς έως την καταληκτική ημερομηνία της 31ης Δεκεμβρίου 2010, ανακατανεμήθηκε σε νέο χρηματοδοτικό μέσο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης 2 (ΕΤΕΑ), το οποίο εστιάζει σε επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στο διάστημα που μεσολάβησε από την έκθεση του προηγούμενου έτους (COM(2012) 445 final) σημειώθηκε περαιτέρω πρόοδος όσον αφορά την υλοποίηση του ΕΕΠΑ. Αρκετά έργα έχουν πλέον ολοκληρωθεί, ενώ άλλα έργα προχωρούν ικανοποιητικά και θα τεθούν σύντομα σε λειτουργία. Στην παρούσα έκθεση παρέχονται πληροφορίες σχετικά με την πορεία υλοποίησης μετά την τελευταία έκθεση (Αύγουστος 2012) τόσο από πλευράς ποιότητας όσο και από πλευράς δεδομένων που αφορούν τις πληρωμές και τις αποδεσμεύσεις πιστώσεων από την έναρξη του προγράμματος έως και τον Ιούνιο του Επίσης, παρέχεται επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης και ενδιάμεση αξιολόγηση του ΕΤΕΑ (βλέπε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής). 1) Περιπτώσεις με επιτυχή κατάληξη Υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας Από άποψη ενεργειακής πολιτικής, το πρόγραμμα σημείωσε επιτυχία ως προς τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι εσωτερικές αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας: συμβάλλει στην αύξηση της δυναμικότητας διασύνδεσης και στην εξασφάλιση 1 2 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 663/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, για τη θέσπιση προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης με τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής για έργα στον τομέα της ενέργειας, ΕΕ L 200 της , σ. 39. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1233/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 2010, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 663/2009, ΕΕ L 346 της , σ. 5. EL 2 EL

3 καλύτερης ενοποίησης μεταξύ των δυτικών και των ανατολικών τμημάτων της Ένωσης. Το πρόγραμμα βοηθά ορισμένα κράτη μέλη, ιδίως τα κράτη της Βαλτικής και της Ιβηρικής Χερσονήσου, στην επίτευξη του στόχου του 10% όσον αφορά τη διασύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Με το πρόγραμμα έχει δημιουργηθεί πρόσθετη δυναμικότητα αποθήκευσης στα κράτη μέλη της περιφέρειας της ΕΕ και στις χώρες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης. Το πρόγραμμα έχει συμβάλει στην ολοκλήρωση δικτύου αγωγών φυσικού αερίου αμφίδρομης ροής στην Ευρώπη και στην τήρηση του κανόνα υποδομής N-1, όπως απαιτείται από τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού 3. Τα έργα αντίστροφης ροής αερίου στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη είναι σε λειτουργία και απέτρεψαν την κρίση στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο κατά το πρόσφατο κύμα ψύχους τον Φεβρουάριο του Η ενίσχυση των διασυνδέσεων, τόσο για το φυσικό αέριο όσο και για την ηλεκτρική ενέργεια, έχουν συμβάλει στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς. Τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα εξής: οι διασυνδέσεις φυσικού αερίου στον διάδρομο Αφρικής-Ισπανίας-Γαλλίας, οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Πορτογαλίας και Ισπανίας οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ιβηρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου (Deeside) και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας (Meath) για την καθιέρωση περιφερειακής αγοράς Ηνωμένου Βασιλείου και Ιρλανδίας, οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της Βαλτικής και η ενσωμάτωσή τους στην αγορά Nordpool. Υπεράκτια αιολική ενέργεια Με τη στήριξη από το ΕΕΠΑ για προμήθεια και εγκατάσταση καινοτόμων κατασκευών έδρασης και ανεμογεννητριών, εξασφαλίστηκε η υλοποίηση των πρώτων μεγάλου μεγέθους (400 MW) υπεράκτιων αιολικών πάρκων σε μεγάλη απόσταση από τις ακτές (περισσότερο από 100 χιλιόμετρα) και σε βαθέα ύδατα (βαθύτερα από 40 μέτρα). Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ ήταν καθοριστικής σημασίας ώστε τα επιλεγμένα έργα στο γερμανικό και το βελγικό τμήμα της Βόρειας Θάλασσας να λάβουν τα απαραίτητα δάνεια από τραπεζικές κοινοπραξίες για να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση. Η δράση του ΕΕΠΑ με αντικείμενο το αιολικό πάρκο Thornton Bank του Βελγίου είχε ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2011 και η πρώτη υπεράκτια ηλεκτροπαραγωγή από αιολική ενέργεια μέσω υποδομής συγχρηματοδοτούμενης από το ΕΕΠΑ τροφοδοτούσε το γερμανικό διασυνδεδεμένο δίκτυο ήδη από το φθινόπωρο του Στον τομέα της ενσωμάτωσης της υπεράκτιας ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια στο δίκτυο, η συγχρηματοδότηση του ΕΕΠΑ ήταν καθοριστικής σημασίας για την τελική επενδυτική απόφαση όσον αφορά το έργο «Kriegers Flak Combined Grid Solution» στη Βαλτική. Το εν λόγω εμβληματικό έργο αποτελεί την πρώτη υπεράκτια ζεύξη που χρησιμοποιείται τόσο ως σύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων όσο και ως διασυνοριακή διασύνδεση. Θα χρησιμοποιεί καινοτόμο εξοπλισμό HVDC VSC (συνεχές ρεύμα υψηλής τάσης μετατροπείς πηγής τάσης) και συνιστά το πρώτο σημαντικό δομοστοιχείο για την τμηματική ανάπτυξη υπεράκτιου δικτύου. Γενικότερα, ενδελεχή ανάλυση των αποτελεσμάτων του ΕΕΠΑ παρείχε ανεξάρτητη ενδιάμεση αξιολόγηση 4 που διενεργήθηκε το Φαίνεται ότι το πρόγραμμα έχει ήδη ουσιαστικό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία, καθώς δρομολογήθηκαν κατασκευαστικά έργα και προμήθειες εξοπλισμού και ημικατεργασμένων προϊόντων. 3 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 994/2010 της 20ής Οκτωβρίου 2010, ΕΕ L 295 της EL 3 EL

4 Αρκετά έργα έχουν ήδη περατωθεί και πολλά άλλα προχωρούν ικανοποιητικά, ενώ, σε ορισμένες περιπτώσεις, η υλοποίηση των έργων είναι προβληματική και προχωρά με βραδύτερους ρυθμούς σε σύγκριση με τον αρχικό προγραμματισμό, όπως εξηγείται στα επόμενα κεφάλαια. Το οικονομικό περιβάλλον αποδείχθηκε ιδιαίτερα προβληματικό για το υποπρόγραμμα «Δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα». 2) ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ Το ΕΕΠΑ είναι το πρώτο παράδειγμα στήριξης σε μεγάλη κλίμακα από τον προϋπολογισμό της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας με άμεσες επιχορηγήσεις προς εταιρείες. Ωστόσο, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, ο τομέας αντιμετώπισε ορισμένα διαρθρωτικά εμπόδια κατά την υλοποίηση. Η ενσωμάτωση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στο δίκτυο στέφθηκε εν μέρει με επιτυχία, παρά την ύπαρξη ορισμένων τεχνικών δυσκολιών τις οποίες οι εταιρείες ενέργειας δεν έχουν ακόμα κατορθώσει να αντιμετωπίσουν. Σε γενικές γραμμές, τα κράτη μέλη δεν δραστηριοποιήθηκαν εγκαίρως για την επιτυχή υλοποίηση του ΕΕΠΑ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανεπαρκής συνεργασία των εθνικών ρυθμιστικών αρχών (ΕΡΑ) μπορεί να δημιουργήσει στους φορείς υλοποίησης έργων έντονη αβεβαιότητα όσον αφορά την οικονομική σκοπιμότητα. Η πτυχή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για ορισμένα νέα έργα υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Κοινό πρόβλημα και των τριών υποπρογραμμάτων συνιστούν οι πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης. Οι εν λόγω δυσκολίες και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την υλοποίηση του ΕΕΠΑ λήφθηκαν υπόψη από την Επιτροπή κατά την κατάρτιση του νέου κανονισμού (ΕΕ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2013, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές 5. Ο κανονισμός περιέχει διατάξεις για την επίσπευση των διαδικασιών αδειοδότησης, με τον καθορισμό χρονικού ορίου τριάμισι ετών για την έκδοση της απόφασης αδειοδότησης και με την αύξηση της διαφάνειας και της συμμετοχής του κοινού. Προβλέπει επίσης μέτρα για τη δημιουργία κανονιστικών κινήτρων και για τη δυνατότητα παροχής χρηματοδοτικής ενίσχυσης, εφόσον χρειαστεί. Επιπλέον, τα έργα υποδομής αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση με ανταγωνιστικούς όρους. Πρόκειται για ζήτημα το οποίο εξακολουθεί να είναι μείζονος σημασίας. Η πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) 6, ένα διατομεακό ταμείο για τις υποδομές, προορίζεται να υποβοηθήσει τη συγκέντρωση των αναγκαίων χρηματοδοτικών κονδυλίων για τα έργα και να αποτελέσει έναυσμα για την ευόδωσή τους. Το κενό εμπορικής βιωσιμότητας των έργων ευρωπαϊκής σημασίας θα καλυφθεί με επιχορηγήσεις από τη ΔΣΕ. Επιπλέον, τα χρηματοδοτικά μέσα της ΔΣΕ αναμένεται να διευκολύνουν την πρόσβαση των φορέων υλοποίησης έργων στην αναγκαία μακροχρόνια χρηματοδότηση των έργων τους, με την προσέλκυση νέων κατηγοριών επενδυτών (συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία) και τον μετριασμό ορισμένων κινδύνων. Από την πρωτοβουλία για ομόλογα χρηματοδότησης έργων, η οποία συνιστά ένα από τα χρηματοδοτικά μέσα που προτείνονται βάσει της ΔΣΕ, έχουν ήδη διατεθεί σε φορείς υλοποίησης έργων, στο πλαίσιο «πιλοτικής φάσης», διαθέσιμοι δημοσιονομικοί πόροι από τον προϋπολογισμό για την περίοδο Το πρώτο ομόλογο χρηματοδότησης έργου εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2013, με την υποστήριξη της 5 6 ΕΕ L 115 της , σ. 39. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη σύσταση της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη», COM(2011) 665. EL 4 EL

5 Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, εταίρου της Επιτροπής στην εν λόγω πρωτοβουλία, ενώ αναμένονται περαιτέρω πράξεις προς τα τέλη του Η χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ εξασφάλισε, όπως προβλεπόταν, την ταχεία έναρξη των έργων για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture and Storage-CCS). Ωστόσο, όπως ήταν ήδη γνωστό από την έναρξη του προγράμματος, σκοπός της χρηματοδότησης από το ΕΕΠΑ δεν υπήρξε ποτέ η κάλυψη του συνόλου των εξαιρετικά υψηλών επενδυτικών και λειτουργικών δαπανών των έργων CCS. Η χαμηλή τιμή του διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής (ΣΕΔΕ) κατέστησε ασύμφορη τη βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη σκοπιμότητα των έργων CCS. Επιπλέον, οι τρέχουσες οικονομικές συνθήκες δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την πρόσβαση στην αναγκαία πρόσθετη χρηματοδότηση των έργων. Ως εκ τούτου, το υποπρόγραμμα CCS αντιμετωπίζει μεγάλες αβεβαιότητες, που υπάρχει κίνδυνος να υπονομεύσουν την επιτυχή υλοποίησή του. Η ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με τη CCS είναι καίριας σημασίας για την επιτυχή χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Στο πλαίσιο του προγράμματος CCS του ΕΕΠΑ συγκροτήθηκε το δίκτυο έργων CCS, με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών. Πρόκειται για το πρώτο δίκτυο ανταλλαγής γνώσεων αυτού του είδους σε παγκόσμια κλίμακα και τα μέλη του (έργα CCS στο πλαίσιο του ΕΕΠΑ και το έργο Sleipner στη Νορβηγία) συνεργάζονται και εκπονούν κοινούς οδηγούς «ορθής πρακτικής». Επιπλέον, το δίκτυο δημοσίευσε εκθέσεις σχετικά με τα διδάγματα που αποκομίστηκαν από τα έργα σχετικά με την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα, τη συμμετοχή του κοινού και την αδειοδότηση. Όσον αφορά το μέλλον της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, η Επιτροπή εξέδωσε στις 27 Μαρτίου 2013 (COM(2013) 180 τελικό) σχετική ανακοίνωση και επανέλαβε ότι «Χρειάζονται επειγόντως μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση του πρωταρχικού προβλήματος της τόνωσης των επενδύσεων στην επίδειξη της CCS, ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσον είναι εφικτές η μετέπειτα ευρεία εγκατάστασή της και η κατασκευή της υποδομής για το CO 2. Συνεπώς, το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι να διασφαλιστεί στην Ευρώπη η επιτυχής επίδειξη της CCS σε εμπορική κλίμακα, που θα επιβεβαίωνε την τεχνική και οικονομική βιωσιμότητα της CCS ως οικονομικά αποδοτικό μέτρο για τον μετριασμό των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων στην ηλεκτροπαραγωγή και στον βιομηχανικό τομέα». Παράλληλα με την έκδοση της ανακοίνωσης σχετικά με τη CCS, παρέμεινε ανοικτή έως τις 2 Ιουλίου δημόσια διαβούλευση, στο πλαίσιο της οποίας ελήφθησαν 150 απαντήσεις 7. Προς τα τέλη του φθινοπώρου η Επιτροπή θα δημοσιεύσει στην ιστοσελίδα της δημόσιας διαβούλευσης 8 συνοπτική παρουσίαση των απαντήσεων, μαζί με τις επιμέρους εισηγήσεις. 3) ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ Εκτός από τα έργα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί, τα υπόλοιπα έργα μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο βασικές κατηγορίες: στα υπό εξέλιξη έργα, η χρηματοδοτική στήριξη των οποίων αναμένεται να συνεχιστεί, και στα έργα τα οποία δεν σημειώνουν επαρκή πρόοδο και για τα οποία η Επιτροπή πρόκειται να λάβει την απόφαση να διακόψει την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης. Για οκτώ σημαντικά έργα υποδομής οι δικαιούχοι δεν ήταν σε θέση να λάβουν τελική επενδυτική απόφαση ή να υλοποιήσουν το έργο σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Για ένα εξ αυτών, τον κόμβο συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης, ο φορέας υλοποίησης συμφώνησε να διακοπεί. Οι τελικές επενδυτικές αποφάσεις για δύο άλλα έργα (τις υπεράκτιες EL 5 EL

6 αιολικές κατασκευές έδρασης και θεμελιώσεις βαρύτητας στο Aberdeen) αναμένεται να εκδοθούν εντός του επόμενου εξαμήνου. Για το έργο Cobra Cable η Επιτροπή ζητεί επί του παρόντος διασφαλίσεις ότι η τελική επενδυτική απόφαση θα έχει ληφθεί έως τα μέσα του 2016, ειδάλλως, εάν δεν εξασφαλιστεί έως τότε, είναι πιθανό να οδηγήσει σε καταγγελία της συμφωνίας επιχορήγησης από την Επιτροπή. Κατά συνέπεια, ενδέχεται η Επιτροπή να λάβει αποφάσεις με σκοπό τη διακοπή της χρηματοδοτικής ενίσχυσης για τέσσερα έργα φυσικού αερίου (ITGI Ποσειδών, Nabucco, Galsi και έργο αντίστροφης ροής φυσικού αερίου στη Ρουμανία). Εντούτοις, η διακοπή της χρηματοδοτικής ενίσχυσης δεν προδικάζει το κατά πόσον τα εν λόγω έργα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν έργα κοινού ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) 9 για την Ευρώπη, στο πλαίσιο της εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών για τις υποδομές ΔΕΔ-Ε. Όσον αφορά τα έξι έργα επίδειξης CCS, η δράση του ΕΕΠΑ για το ένα από τα εν λόγω έργα (Compostilla) θα ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2013, τρία έργα έχουν περατωθεί, ενώ τα εναπομένοντα δύο έργα δεν αναμένεται να ολοκληρωθούν χωρίς πρόσθετες και σημαντικές χρηματοδοτικές προσπάθειες από τα κράτη μέλη ή/και τον κλάδο. Η Επιτροπή, με επιστολή της, ενημέρωσε επισήμως τις εταιρείες που θίγονται από ενδεχόμενη καταγγελία της συμφωνίας. Στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα έκθεση παρουσιάζεται η τρέχουσα κατάσταση κάθε έργου. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης λειτουργεί από τον Ιούλιο του Πέραν της παρούσας έκθεσης, παρουσιάζεται ειδικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο περιλαμβάνει έκθεση ενδιάμεσης αξιολόγησης. II ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Στα τέλη του 2012, 20 από τα 61 έργα είχαν ήδη ολοκληρωθεί πλήρως από τεχνική άποψη και είχε καταβληθεί στους δικαιούχους το συνολικό ποσό των ,64 ευρώ (Ιούνιος 2013). Το ποσοστό πληρωμών παραμένει χαμηλό, αλλά το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει τις δυσκολίες που συνεπάγεται ο προγραμματισμός των εν λόγω μεγάλων και πολύπλοκων έργων. Η πολυπλοκότητα των συναφών τεχνολογιών, ιδίως για την ενσωμάτωση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στο δίκτυο και τη CCS, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δημόσιες αρχές, τόσο σε κυβερνητικό όσο και σε κανονιστικό επίπεδο, για την παροχή κατάλληλου κανονιστικού πλαισίου, η έλλειψη αποδοχής από τους πολίτες, καθώς και οι δυσκολίες που συνδέονται με περιβαλλοντικά ζητήματα και με τις δημόσιες συμβάσεις, αποτέλεσαν πρόσθετα προβλήματα για τους φορείς υλοποίησης των έργων. Επιπλέον, η διαδικασία αδειοδότησης συνιστά το βασικό αίτιο πολλών καθυστερήσεων. Προς το παρόν, από το γερμανικό έργο CCS έχουν ήδη ανακτηθεί αδιάθετοι χρηματοδοτικοί πόροι ύψους 42 εκατ. ευρώ. Για τα έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου που έχουν διακοπεί αποδεσμεύθηκαν 12 εκατ. ευρώ. Αυτό αιτιολογείται εν μέρει από το γεγονός ότι το τελικό κόστος είναι μικρότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις των δαπανών. 1. Υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας Με το υποπρόγραμμα του ΕΕΠΑ για τις υποδομές παρέχεται στήριξη σε 44 έργα σε τρία βασικά πεδία δραστηριοτήτων. 9 Στις 14 Οκτωβρίου 2013 η Επιτροπή εξέδωσε, με κατ εξουσιοδότηση κανονισμό, τον πρώτο κατάλογο έργων κοινού ενδιαφέροντος (ΕΚΕ). EL 6 EL

7 Τα έργα υλοποιούνται από τους διαχειριστές του συστήματος μεταφοράς (ΔΣΜ) κάθε κράτους μέλους ή από φορείς υλοποίησης έργων. Έχει δεσμευθεί ποσό ύψους εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 777 εκατ. ευρώ, ήτοι ποσοστό 34,25%, είχαν ήδη καταβληθεί στους δικαιούχους έως τον Ιούνιο του Οι πληρωμές υπόκεινται στη σταθερή δέσμευση των φορέων υλοποίησης έργων ότι θα εκτελέσουν τα οικεία έργα μέσω τελικής επενδυτικής απόφασης. Τα έργα καλύπτουν τους ακόλουθους τρεις τομείς: Έργα υποδομών και αποθήκευσης φυσικού αερίου: οι υποδομές μεταφοράς και εμπορίας φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ πρέπει να ενοποιηθούν περαιτέρω, με την κατασκευή των συνδέσεων που ελλείπουν μεταξύ των κρατών μελών. Είναι σκόπιμο να συνεχιστεί η περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών και των οδεύσεων ενέργειας της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ). Έργα αντίστροφης ροής αερίου: κατά τη διάρκεια της κρίσης εφοδιασμού με φυσικό αέριο μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας το 2009, τα περισσότερα κράτη μέλη στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη έμειναν χωρίς φυσικό αέριο, όχι λόγω της έλλειψης αερίου στην Ευρώπη αλλά λόγω των υφιστάμενων υποδομών που δεν διέθεταν τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό και τις απαραίτητες τεχνικές ικανότητες αντιστροφής των ροών αερίου από την κατεύθυνση ανατολικά προς δυτικά στην κατεύθυνση δυτικά προς ανατολικά. Η χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ παρείχε στήριξη για την αντιμετώπιση αυτής της δυσκολίας, με αποτέλεσμα να λειτουργούν πλέον στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη υποδομές αντιστροφής των ροών αερίου. Έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας: για την ενσωμάτωση της αυξανόμενης ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις σε νέες υποδομές. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να αποτελούν «ενεργειακές νησίδες» λόγω της μη ικανοποιητικής σύνδεσής τους με γειτονικά κράτη και την εσωτερική αγορά ενέργειας. 1.1 Η μέχρι τώρα πρόοδος Μέχρι τώρα έχουν περατωθεί τα 19 από τα 44 έργα, σε σύγκριση με τα 13 έργα που είχαν περατωθεί στις αρχές του Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν περατωθεί τέσσερα έργα. Τα υπόλοιπα οκτώ έργα προχωρούν με ικανοποιητικό ρυθμό και ορισμένα αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το Στον τομέα του φυσικού αερίου έχουν περατωθεί 15 έργα, ενώ 13 έργα προχωρούν σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα. Τα περισσότερα (10 από τα 15) έργα αντίστροφης ροής αερίου και διασυνδέσεων στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη έχουν περατωθεί. Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ συνέδραμαν στην εξασφάλιση της χρηματοδότησης των έργων και, συνεπώς, στην έναρξη της λειτουργίας τους χωρίς καθυστερήσεις. Ως εκ τούτου, βελτιώθηκε τόσο η ασφάλεια όσο και η αξιοπιστία του δικτύου φυσικού αερίου, αυξήθηκε η ασφάλεια και η διαφοροποίηση του εφοδιασμού και εξαλείφθηκαν κρίσιμα σημεία συμφόρησης. Αξίζει να επισημανθούν τα ακόλουθα παραδείγματα: τα κονδύλια του ΕΕΠΑ εξασφάλισαν την εκτέλεση του έργου κατασκευής της διακλάδωσης του δικτύου φυσικού αερίου στο Larrau, με την αναβάθμιση του ισπανικού (σταθμός συμπίεσης Vilar de Arnedo, αγωγός μεταξύ Yela και Vilar de Arnedo) και του γαλλικού δικτύου (Artère de Béarn). Κατά συνέπεια, θα αυξηθούν η ασφάλεια του εφοδιασμού στην περιοχή και ο ανταγωνισμός στην αγορά και θα ενσωματωθεί καλύτερα στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά η ιβηρική αγορά φυσικού αερίου. Η ολοκλήρωση το 2011 των δύο διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Πορτογαλίας και Ισπανίας, στις περιφέρειες Douro και Algarve, διευκόλυνε τη σύνδεση με τις ανανεώσιμες EL 7 EL

8 πηγές ενέργειας. Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στην αναβάθμιση και την επέκταση του πορτογαλικού δικτύου και, ως εκ τούτου, στην ενίσχυση των δυνατοτήτων ανταλλαγών με την Ισπανία. Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ παρείχαν επίσης στήριξη για τη δημιουργία της πρώτης διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ιρλανδίας και Μεγάλης Βρετανίας. Η διασύνδεση αυτή ενίσχυσε την ασφάλεια εφοδιασμού της Ιρλανδίας και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της χώρας, καθώς συμβάλλει στην αύξηση της δυναμικότητας διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας και στη δυνατότητα ενσωμάτωσης της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Τρία έργα του ΕΕΠΑ στην περιοχή της Βαλτικής αποσκοπούν στη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και στη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Μετά την ολοκλήρωσή τους, τα εν λόγω έργα θα συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού, διευκολύνοντας τις συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας και μειώνοντας τις ανάγκες εισαγωγών στην περιοχή. Ωστόσο, παρά την ικανοποιητική πρόοδο που έχει σημειωθεί, τέσσερα έργα στον τομέα του φυσικού αερίου παρουσιάζουν σοβαρές καθυστερήσεις, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν στη διακοπή τους: Ο διαγωνισμός για την τελική όδευση από τα κοιτάσματα Shah Deniz στον οποίο συμμετείχαν τα έργα Nabucco και TAP (το οποίο δεν καλύπτεται από το ΕΕΠΑ) κατακυρώθηκε υπέρ του TAP. Η απόφαση της κοινοπραξίας Shah Deniz θα έχει αντίκτυπο στην επιχορήγηση από το ΕΕΠΑ. Με απόφαση που εξέδωσε στις 18 Μαΐου 2013, η εταιρεία φυσικού αερίου της Αλγερίας ανέβαλε, για τρίτη φορά, τη λήψη απόφασης σχετικά με την κατασκευή του αγωγού μεταξύ της Αλγερίας και της Ιταλίας (έργο Galsi). Κατά συνέπεια, το έργο αυτό, το οποίο λαμβάνει στήριξη από το ΕΕΠΑ, παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση. Μετά από διαδικασίες πέντε ετών εξακολουθεί να εκκρεμεί η χορήγηση αδειών για την κατασκευή του έργου, ενώ δεν έχουν συναφθεί ακόμα οι εμπορικές συμβάσεις για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο. Το έργο διασύνδεσης Τουρκίας-Ελλάδας-Ιταλίας «Ποσειδών» (ITGI Poseidon) αντιμετωπίζει δυσκολίες όσον αφορά την εξασφάλιση των πηγών φυσικών αερίου που απαιτούνται για να αιτιολογείται η κατασκευή του. Τέλος, σοβαρή καθυστέρηση παρουσιάζει και το έργο αντίστροφης ροής στη Ρουμανία, το οποίο περιλαμβάνει επίσης τη ζεύξη του συστήματος «διαμετακόμισης» φυσικού αερίου με το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου. Ωστόσο, το συγκεκριμένο έργο είναι καίριας σημασίας για την περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου στη Ρουμανία και στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Για όλα τα ανωτέρω έργα που παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις και εξακολουθούν να μην προχωρούν με ικανοποιητικό ρυθμό, η Επιτροπή απέστειλε στους φορείς υλοποίησής τους επιστολές προειδοποίησης για διακοπή των έργων. 1.2 Συμπεράσματα Τα έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σημείωσαν σημαντική πρόοδο. Στη μεγάλη πλειονότητά τους (40 από τα 44), τα έργα είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε προχωρούν, ενώ για ορισμένα έργα έχει παραταθεί η καταληκτική ημερομηνία εκτέλεσης (βλέπε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής). Το ΕΕΠΑ βελτιώνει σαφώς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η εσωτερική αγορά, εξασφαλίζοντας διασυνδέσεις μεταξύ των δυτικών και των ανατολικών τμημάτων της ΕΕ και αυξάνοντας την ασφάλεια εφοδιασμού των καλυπτόμενων χωρών και περιφερειών. Έχουν EL 8 EL

9 σημειωθεί ορισμένα αξιοσημείωτα βήματα προόδου: τα έργα αντίστροφης ροής αερίου είναι έτοιμα και λειτουργούν και απέτρεψαν κρίση εφοδιασμού με φυσικό αέριο κατά το πρόσφατο κύμα ψύχους, τον Φεβρουάριο του Τα έργα ηλεκτρικής ενέργειας στα οποία παρέχεται στήριξη δίνουν ισχυρή ώθηση στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς. Τα έργα για το ηλεκτρικό δίκτυο θα συμβάλουν στην απορρόφηση της παραγόμενης από ανανεώσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας. Η ολοκλήρωση συστήματος ενεργειακών υποδομών σε επίπεδο ΕΕ σημειώνει πρόοδο, χάρη στην εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και στη σταδιακή ενσωμάτωση των «ενεργειακών νησίδων», όπως τα τρία κράτη της Βαλτικής, η Ιβηρική Χερσόνησος, η Ιρλανδία, η Σικελία και η Μάλτα. Σήμερα προβλέπεται ότι τα περισσότερα από τα 25 έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη θα έχουν ολοκληρωθεί την περίοδο , ενώ λίγα μόνο θα συνεχιστούν έως το Η υλοποίηση των υπόλοιπων έργων, εκείνων που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες, ενδέχεται να διακοπεί έως τα τέλη του Πολλές από τις καθυστερήσεις και τις δυσκολίες που παρουσιάζουν ορισμένα έργα θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν είχε προβλεφθεί η έγκαιρη συμμετοχή των εθνικών ρυθμιστικών αρχών (ΕΡΑ) και του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενεργείας (ACER). Πρόκειται για δίδαγμα το οποίο η Επιτροπή έλαβε υπόψη κατά τη διαδικασία αξιολόγησης και χαρακτηρισμού των έργων κοινού ενδιαφέροντος στο πλαίσιο της ΔΣΕ. 2. Έργα υπεράκτιας αιολικής ενέργειας Το υποπρόγραμμα του ΕΕΠΑ για την υπεράκτια αιολική ενέργεια αποτελείται από εννέα έργα σε δύο βασικά πεδία δραστηριοτήτων: στήριξη για μεγάλης κλίμακας δοκιμές, κατασκευή και εγκατάσταση καινοτόμων ανεμογεννητριών και υπεράκτιων εδράσεων, στήριξη για την ανάπτυξη δομοστοιχειωτών λύσεων με στόχο την ενσωμάτωση στο δίκτυο μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια. Οι δικαιούχοι των επιχορηγήσεων είναι εταιρείες ανάπτυξης έργου, τεχνικές εταιρείες, παραγωγοί ανανεώσιμης ενέργειας και ΔΣΜ. Έχει δεσμευθεί ολόκληρος ο διαθέσιμος προϋπολογισμός του ΕΕΠΑ, ύψους 565 εκατ. ευρώ, ενώ οι πληρωμές στα εννέα έργα ανέρχονταν συνολικά σε 204 εκατ. ευρώ στα τέλη Ιουνίου του Η μέχρι τώρα πρόοδος Από τα εννέα έργα ένα έχει περατωθεί με επιτυχία (Thornton Bank), ενώ άλλα τρία έργα προχωρούν ικανοποιητικά και η περάτωσή τους αναμένεται το Ορισμένα άλλα έργα ενδέχεται να διαρκέσουν έως το (θεμελιώσεις βαρύτητας), το (Aberdeen, Krieger Flak) ή το 2019 (Cobra Cable) και για αυτά θα απαιτηθεί στενή παρακολούθηση από την Επιτροπή. Το έργο Cobra Cable (ζεύξη μεταξύ της Δανίας και των Κάτω Χωρών) παρουσιάζει σοβαρές καθυστερήσεις και οι εταίροι, ήτοι οι διαχειριστές των συστημάτων μεταφοράς της Δανίας και των Κάτω Χωρών, δεν έχουν λάβει ακόμα την αναγκαία έγκριση από τις οικείες ρυθμιστικές αρχές για τις απαιτούμενες επενδύσεις ή τις άδειες για την όδευση των καλωδίων. Μετά την παραλαβή της προειδοποιητικής επιστολής της Επιτροπής για διακοπή του έργου, οι εταίροι κατέβαλαν νέες προσπάθειες και έλαβαν τη συγκατάθεση των οικείων ρυθμιστικών αρχών για διαδικασία που αναμένεται να καταλήξει σε ρυθμιστική έγκριση τον Απρίλιο του Επί του παρόντος η Επιτροπή ζητεί από τους εταίρους διασφαλίσεις για τους ενδιάμεσους στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν ώστε να επιτραπεί να ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση μετά το τέλος του EL 9 EL

10 Ένα έργο, ο κόμβος HVDC, θα διακοπεί κατόπιν συμφωνίας με τον δικαιούχο, λόγω των συσσωρευμένων και συνεχιζόμενων καθυστερήσεων και της σημαντικής τροποποίησης και μείωσης του πεδίου εφαρμογής του. 2.2 Η μέχρι τώρα πρόοδος ανά τομέα Υπεράκτιες ανεμογεννήτριες και φέρουσες κατασκευές (έξι έργα) Με τις επιχορηγήσεις από το ΕΕΠΑ έχει διασφαλιστεί η εγκατάσταση των πρώτων μεγάλου μεγέθους (400 MW) υπεράκτιων αιολικών πάρκων σε μεγάλη απόσταση από τις ακτές (περισσότερο από 100 χιλιόμετρα) και σε βαθέα ύδατα (βάθους άνω των 40 μέτρων). Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ ήταν καθοριστικής σημασίας ώστε τα επιλεγμένα έργα να λάβουν τα απαραίτητα δάνεια από τραπεζικές κοινοπραξίες για να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση. Η δράση του ΕΕΠΑ με αντικείμενο το αιολικό πάρκο Thornton Bank του Βελγίου ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο 2011, ενώ τρία από τα γερμανικά έργα κατασκευής αιολικών πάρκων βρίσκονται ήδη στο στάδιο της υπεράκτιας εγκατάστασης. Προβλέπεται ότι τα δύο από αυτά θα περατωθούν έως το τέλος του 2013 και το τρίτο έως το τέλος του Η πρώτη υπεράκτια ηλεκτροπαραγωγή από αιολική ενέργεια μέσω υποδομής συγχρηματοδοτούμενης από το ΕΕΠΑ τροφοδοτεί το γερμανικό διασυνδεδεμένο δίκτυο ήδη από το φθινόπωρο του Παρότι τα έργα αυτά σημειώνουν πολύ ικανοποιητική πρόοδο, σημειώνονται ορισμένες καθυστερήσεις σε σύγκριση με τον αρχικό προγραμματισμό, κυρίως λόγω καθυστερήσεων στην εγγυημένη σύνδεση με το δίκτυο. Το τέταρτο γερμανικό έργο υπεράκτιου αιολικού πάρκου, το οποίο αποσκοπεί στην κατασκευή και εγκατάσταση θεμελιώσεων βαρύτητας, αναπρογραμματίστηκε μετά από σοβαρές καθυστερήσεις στη διαδικασία αδειοδότησης και αναμένεται να υλοποιηθεί πλήρως έως το Το έργο που αφορά την εγκατάσταση κέντρου δοκιμών τεχνολογίας υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στα ανοικτά του Aberdeen (Ηνωμένο Βασίλειο) έχει λάβει πλήρη έγκριση. Ωστόσο, εκκρεμεί επί του παρόντος δικαστική προσφυγή κατά της εν λόγω έγκρισης. Η τελική επενδυτική απόφαση για το συγκεκριμένο έργο προβλέπεται να ληφθεί στις αρχές του Υπεράκτια αιολική ενέργεια στο διασυνδεδεμένο δίκτυο (τρία έργα) Το 2012 ελήφθη η τελική επενδυτική απόφαση για το έργο «Kriegers Flak Combined Grid Solution» στη Βαλτική. Το εν λόγω εμβληματικό έργο αποτελεί την πρώτη υπεράκτια ζεύξη που χρησιμοποιείται τόσο ως σύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων όσο και ως διασυνοριακή διασύνδεση. Πρόκειται για το πρώτο σημαντικό δομοστοιχείο τμηματικής ανάπτυξης ενός υπεράκτιου διασυνδεδεμένου δικτύου. Έχει καθοριστεί η τεχνική λύση για την περιοχή του Kriegers Flak, η οποία περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία τεχνολογίας μετατροπέων πηγής τάσης συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC VSC), και παράλληλα έχει αναπτυχθεί μοντέλο αγοράς και επιχειρηματικής δραστηριότητας για τον συνδυασμό της διάθεσης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και των διασυνοριακών συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας. Αναμένονται σημαντικές συνέπειες στον μελλοντικό σχεδιασμό συνδυασμένων διασυνδέσεων και στην ενσωμάτωση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο δίκτυο. Εντούτοις, η γενική κατάσταση των έργων υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο δίκτυο εξακολουθεί να είναι προβληματική. Ειδικότερα, η υπεράκτια εγκατάσταση καινοτόμων τεχνολογιών HVDC σε πολυτερματικές λύσεις βρίσκεται αντιμέτωπη με πολύπλοκο συνδυασμό τεχνολογικών, κανονιστικών και εμπορικών εμποδίων. Οι καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων από τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές (ΕΡΑ) όσον αφορά τη συγχρηματοδότηση παρακωλύουν την έγκαιρη υλοποίηση των έργων υπεράκτιων δικτύων. Ο ρόλος των ΕΡΑ είναι καθοριστικής σημασίας στα εν λόγω έργα, όπως EL 10 EL

11 καταδεικνύεται στην περίπτωση των υποδομών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, όπου τα οικονομικά μοντέλα και η πείρα από τη συνεργασία μεταξύ των ΕΡΑ έχουν εξελιχθεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι οι ΕΡΑ πρέπει να ενεργούν με περισσότερο συντονισμένο τρόπο, όπως απαιτείται από την τρίτη δέσμη μέτρων για την εσωτερική αγορά ενέργειας Συμπεράσματα Η στήριξη των έργων «ανεμογεννήτριες και φέρουσες κατασκευές» από το ΕΕΠΑ οδηγεί απευθείας σε επιπρόσθετη ηλεκτροπαραγωγική ικανότητα MW χωρίς ανθρακούχες εκπομπές. Από τα έργα ΕΕΠΑ προκύπτουν επίσης σημαντικά διδάγματα, για παράδειγμα η συντόμευση του χρόνου παραγωγής των υπεράκτιων εδράσεων και του χρόνου εγκατάστασης των εδράσεων. Τα σημαντικότερα εμπόδια που πρέπει να υπερνικηθούν πριν τη λήψη των τελικών επενδυτικών αποφάσεων για έργα ενσωμάτωσης αιολικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο δίκτυο είναι: η ωριμότητα και το κόστος της τεχνολογίας HVDC, η αδειοδότηση των αιολικών πάρκων που πρόκειται να συνδεθούν και η συγχρηματοδότηση μέσω των ρυθμιστικών αρχών. 3. Δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CCS) 3.1 Εισαγωγή Για να απαλλαχθεί το ενεργειακό σύστημα από τις ανθρακούχες εκπομπές έως το 2050, με τα ορυκτά καύσιμα να αποτελούν συνιστώσα του ενεργειακού μείγματος, απαιτείται η εξάπλωση των τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Το ΕΕΠΑ στοχεύει στην επίδειξη ολοκληρωμένων έργων CCS, ώστε να καταστεί αυτή η τεχνολογία εμπορικά βιώσιμη έως το τέλος της δεκαετίας. Το πρόγραμμα προβλέπει χρηματοδοτική στήριξη ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ σε έργα στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, ποσό από το οποίο 399,5 εκατ. ευρώ είχαν ήδη καταβληθεί στους δικαιούχους έως τον Ιούνιο του Τα ολοκληρωμένα έργα CCS αποτελούν νέα τεχνολογική πρόκληση και η επίδειξή τους θα πρέπει να καλύπτει όλο το φάσμα των τεχνικών, οικονομικών και κανονιστικών προβλημάτων. Οι συντονιστές των έργων είναι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας ή εταιρείες ενέργειας, ενώ στους λοιπούς δικαιούχους συγκαταλέγονται εταιρείες μεταφοράς ενέργειας, προμηθευτές εξοπλισμού και ερευνητικά ιδρύματα. 3.2 Η μέχρι τώρα πρόοδος Στο πλαίσιο του ΕΕΠΑ έλαβαν αρχικά χρηματοδοτική στήριξη έξι έργα CCS (στη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία και την Ισπανία). Η υλοποίηση του έργου Jänschwalde (Γερμανία) διακόπηκε κατόπιν αιτήματος του φορέα υλοποίησης στις 5 Φεβρουαρίου 2012, λόγω έλλειψης κανονιστικού πλαισίου για την αποθήκευση CO 2, καθώς και λόγω ζητημάτων αποδοχής από τους πολίτες. Ο φορέας υλοποίησης έκρινε τότε ότι η αδυναμία μεταφοράς της οδηγίας CCS στο γερμανικό δίκαιο δεν θα επέτρεπε τη λήψη των απαραίτητων αδειών για την αποθήκευση CO 2 εντός του χρονοδιαγράμματος του έργου. Η υλοποίηση του έργου στην Πολωνία (Belchatow) διακόπηκε στις 6 Μαΐου 2013, κατόπιν αιτήματος του φορέα υλοποίησης, λόγω έλλειψης ρεαλιστικού σχεδίου για την κάλυψη του κενού στη χρηματοοικονομική διάρθρωση του έργου, λόγω των τεχνικών κινδύνων και της αδυναμίας του κράτους μέλους να μεταφέρει εγκαίρως την οδηγία CCS στο εθνικό του δίκαιο και της συνεπαγόμενης έλλειψης κατάλληλου νομικού πλαισίου για την αποθήκευση 10 Οδηγίες 2009/72/ΕΚ και 2009/73/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου αντίστοιχα. EL 11 EL

12 διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και λόγω των ζητημάτων αποδοχής από τους πολίτες όσον αφορά την αποθήκευση CO 2. Η υλοποίηση του έργου στην Ιταλία (Porto Tolle) διακόπηκε στις 11 Αυγούστου 2013 κατόπιν αιτήματος του φορέα υλοποίησης, λόγω ανυπέρβλητων καθυστερήσεων στην εκτέλεση του έργου συνεπεία της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας της Ιταλίας να ακυρώσει την περιβαλλοντική άδεια για τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής Porto Tolle. Επιπροσθέτως, ο φορέας υλοποίησης έκρινε ότι δεν υπήρχε προοπτική κάλυψης του κενού στη χρηματοοικονομική διάρθρωση του έργου. Ωστόσο, ο φορέας υλοποίησης του έργου δεν θα διακόψει όλες τις δραστηριότητες σχετικά με τη CCS, αλλά θα συνεχίσει τις εργασίες που αφορούν διάφορες πτυχές της CCS στην πιλοτική μονάδα Brindisi. Για κανένα από τα τρία υπόλοιπα έργα δεν έχει ληφθεί ακόμα η τελική επενδυτική απόφαση. Η Επιτροπή έχει δεσμευθεί σθεναρά να στηρίξει την επιτυχή υλοποίηση όλων των λοιπών έργων. Η κατάστασή τους έχει ως εξής: Όσον αφορά το έργο στο Ηνωμένο Βασίλειο (Don Valley), οι φορείς υλοποίησης είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν και στοχεύουν στην εξασφάλιση επιχειρησιακής υποστήριξης μέσω του καθεστώτος «Contract for Difference» (CFD) του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο βρίσκεται επί του παρόντος σε προπαρασκευαστικό στάδιο. Η υλοποίηση του έργου αναμένεται να προσφέρει ευκαιρίες δημιουργίας συνεργειών με ένα από τα έργα που έχουν προκριθεί από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου για την παροχή στήριξης στο πλαίσιο του διαγωνισμού εμπορίας CCS στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το έργο στις Κάτω Χώρες (ROAD) έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη πρόοδο και είναι έτοιμη η έκδοση της τελικής επενδυτικής απόφασης, εφόσον καταστεί δυνατόν να καλυφθεί με συμπληρωματική χρηματοδότηση η αύξηση του κόστους του έργου, που οφείλεται κυρίως στη χαμηλή τιμή του διοξειδίου του άνθρακα. Επί του παρόντος πραγματοποιούνται συζητήσεις με νέους επενδυτές για την κάλυψη του κενού στη χρηματοοικονομική διάρθρωση του έργου εντός του Όσον αφορά το έργο στην Ισπανία (Compostilla), η δράση του ΕΕΠΑ θα ολοκληρωθεί εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας, τον Οκτώβριο του Έως τότε, θα έχουν τεθεί σε λειτουργία τρεις πιλοτικές μονάδες δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης CO 2, οι οποίες θα αποτελούν εξαιρετικά χρήσιμες εγκαταστάσεις δοκιμών για ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα της CCS. Τα πιθανά επόμενα βήματα για το έργο, πέραν της δράσης του ΕΕΠΑ, θα πρέπει να αφορούν ολοκληρωμένη μονάδα επίδειξης CCS σε βιομηχανική κλίμακα, για την οποία θα απαιτηθεί όμως η εξασφάλιση συμπληρωματικής χρηματοδότησης. 3.3 Συμπεράσματα Παρά την ικανοποιητική πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής όσον αφορά τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την εφαρμογή λύσεων δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης CO 2, η πραγματική υλοποίηση της πλειονότητας των έργων CCS παραμένει αβέβαιη. Η αποδοχή από τους πολίτες της χερσαίας αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική τροχοπέδη. Το επενδυτικό και το λειτουργικό κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό και, όπως ήταν γνωστό από την έναρξη του προγράμματος, η χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ παρέχει μόνο ώθηση για την εκκίνηση των έργων, αλλά δεν επαρκεί για την κάλυψη του συνόλου των πρόσθετων δαπανών που συνεπάγεται η εφαρμογή της CCS στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Ο συνδυασμός με το πρόγραμμα «NER 300» και το Περιφερειακό Ταμείο δεν έχει αξιοποιηθεί ακόμα πλήρως. Επιπλέον, οι εταιρείες δεν κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν όλες τις τεχνικές προκλήσεις, ενώ σε πολλές περιπτώσεις δεν εξασφαλίστηκε εγκαίρως η χορήγηση αδειών. Με τις τρέχουσες εξαιρετικά χαμηλές τιμές EL 12 EL

13 διοξειδίου του άνθρακα και απουσία οιωνδήποτε άλλων νομικών υποχρεώσεων ή κινήτρων, οι οικονομικοί φορείς δεν έχουν κανέναν λόγο να επενδύσουν στη CCS. Η ανακοίνωση της 27ης Μαρτίου 2013 σχετικά με το μέλλον της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη 11 αποβλέπει στην επανέναρξη του θεματολογίου της CCS και στην εκκίνηση δημόσιου διαλόγου σχετικά με τον βέλτιστο τρόπο προώθησης των δραστηριοτήτων επίδειξης και εγκατάστασης και τόνωσης των επενδύσεων. Με βάση τις παρατηρήσεις που λαμβάνονται στο πλαίσιο της υπό εξέλιξη διαβούλευσης και την πλήρη ανάλυση της μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και εφαρμογής της οδηγίας CCS στα κράτη μέλη, και κατά τη διάρκεια των εργασιών της σχετικά με το πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια το 2030, η Επιτροπή θα εξετάσει την ανάγκη κατάρτισης προτάσεων, κατά περίπτωση, με βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η οδηγία CCS παρέχει το νομικό πλαίσιο για τη δέσμευση, τη μεταφορά και την αποθήκευση CO 2. Εντός της προθεσμίας μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, τον Ιούνιο του 2011, λίγα μόνο κράτη μέλη ανέφεραν την πλήρη ή μερική μεταφορά στο εθνικό δίκαιο. Εν τω μεταξύ, η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά και, επί του παρόντος, μόνο ένα κράτος μέλος δεν έχει κοινοποιήσει στην Επιτροπή μέτρα μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό του δίκαιο. Η πλειονότητα των κρατών μελών στα οποία προβλέπονται έργα επίδειξης CCS έχουν ολοκληρώσει τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό τους δίκαιο, αλλά αρκετά κράτη μέλη απαγορεύουν ή περιορίζουν την αποθήκευση CO 2 στην επικράτειά τους. Το θέμα αυτό θα εξεταστεί λεπτομερέστερα στην πλήρη ανάλυση σχετικά με τη μεταφορά της οδηγίας CCS στο εθνικό δίκαιο και την εφαρμογή της στα κράτη μέλη. Για το άμεσο μέλλον, η δεύτερη πρόσκληση υποβολής προτάσεων, η οποία ξεκίνησε στις 3 Απριλίου, στο πλαίσιο του προγράμματος «NER 300», παρέχει μια δεύτερη ευκαιρία για τη βελτίωση των υφιστάμενων προοπτικών όσον αφορά τις δραστηριότητες επίδειξης CCS στην Ευρώπη. Επίσης στο πλαίσιο του ΕΕΠΑ, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα της υπό εξέλιξη διαβούλευσης και της δεύτερης πρόσκλησης υποβολής προτάσεων του προγράμματος «NER 300» (στο πλαίσιο του οποίου υποβλήθηκε μία μόνο αίτηση χρηματοδότησης έργου CCS) και θα εξαγάγει τα κατάλληλα συμπεράσματα σχετικά με το μέλλον των υπόλοιπων έργων επίδειξης CCS του ΕΕΠΑ. III ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (ΕΤΕΑ) 1. Εισαγωγή Όπως απαιτείται από τον τροποποιητικό κανονισμό για το ΕΕΠΑ, στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα έκθεση περιλαμβάνεται ενδιάμεση αξιολόγηση, στην οποία παρέχονται πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της «χρηματοδοτικής διευκόλυνσης» (ΕΤΕΑ, τεχνική συνδρομή και δραστηριότητες ευαισθητοποίησης). Από την αξιολόγηση προκύπτει ότι σημειώνονται ορισμένα πρώτα θετικά αποτελέσματα και ότι υπάρχουν ευλόγως ελπιδοφόρες προοπτικές για το Ταμείο. Μέχρι στιγμής έχουν εγκριθεί και υπογραφεί έξι έργα, τα οποία συνεπάγονται τη διάθεση συνολικού ποσού ύψους περίπου 79,2 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, στα υπό προετοιμασία έργα περιλαμβάνονται, συγκεκριμένα στην κατηγορία των πλέον ώριμων έργων, δυνητικές επενδύσεις ύψους 114 εκατ. ευρώ. 11 COM(2013) 180 final. EL 13 EL

14 Ως εκ τούτου, αναμένεται ότι, έστω και με δυσκολίες, θα διατεθεί για επενδύσεις το σύνολο της συνεισφοράς της ΕΕ. Όσον αφορά την παροχή τεχνικής συνδρομής, εγκρίθηκαν οκτώ αιτήσεις για συνολικό ποσό ύψους 6,3 εκατ. ευρώ. 2. Κυριότερα αποτελέσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης Επίτευξη των στόχων του κανονισμού Ο πρώτος στόχος του τροποποιητικού κανονισμού ήταν η σύσταση εξειδικευμένου επενδυτικού ταμείου για την ανακατανομή των πιστώσεων του ΕΕΠΑ οι οποίες δεν είχαν δεσμευθεί, με σκοπό τη μόχλευση πρόσθετων συνεισφορών. Ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στην οποία ανατέθηκαν η σύσταση του Ταμείου και η διαχείριση της χρηματοδοτικής συνεισφοράς της ΕΕ. Ο δεύτερος στόχος του ΕΤΕΑ ήταν η διευκόλυνση της χρηματοδότησης επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση (στόχος χαρτοφυλακίου 70%), στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (20%) και στις καθαρές αστικές συγκοινωνίες (10%). Ως εκ τούτου, το Ταμείο επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στον μετριασμό συγκεκριμένων φραγμών οικονομικού και μη οικονομικού χαρακτήρα στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, όπως το υψηλό κόστος συναλλαγών, οι κατακερματισμένες και μικρές επενδύσεις, η περιορισμένη πρόσβαση σε πιστώσεις, η πολύπλοκη διάρθρωση συμφωνιών, καθώς και η περιορισμένη εμπιστοσύνη των επενδυτών και οι ελλείψεις ικανοτήτων των φορέων υλοποίησης έργων. Προς τον σκοπό αυτό, το Ταμείο στηρίζει την ανάπτυξη αξιόπιστης αγοράς ενεργειακής απόδοσης, μέσω της παροχής μη τυποποιημένης χρηματοδότησης έργων 12 και ειδικών χρηματοπιστωτικών προϊόντων (τόσο χρεωστικών όσο και συμμετοχικών τίτλων) 13 για να στηρίξει ιδίως τη σύναψη συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης. Για την αντιμετώπιση της έλλειψης χρηματοδότησης και της απροθυμίας των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους, το ΕΤΕΑ συστάθηκε ως επενδυτικό διαρθρωμένο ταμείο, με τρεις τύπους μετοχών. Η ΕΕ επένδυσε σε μετοχές μειωμένης εξασφάλισης τύπου Γ, απορροφώντας τις πρώτες ζημίες και αναλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος του κινδύνου, με σκοπό την προσέλκυση και άλλων επενδυτών, συμπεριλαμβανομένων επενδυτών από τον ιδιωτικό τομέα. Το ΕΤΕΑ λειτουργεί επίσης ως υπόδειγμα για καινοτόμα χρηματοδοτικά μέσα που επενδύουν σε οικονομικώς αποδοτικά, ώριμα και βιώσιμα ενεργειακά έργα (με περιόδους αποπληρωμής έως και 20 έτη) και προσελκύουν ιδιωτικά κεφάλαια, ενώ παράλληλα προβάλλει την οικονομική σκοπιμότητα αυτών των επενδύσεων και παρέχει αξιόπιστο ιστορικό επιδόσεων. Οικονομική αποδοτικότητα Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ενδεικτικού προϋπολογισμού για το 2013, οι διοικητικές δαπάνες ανέρχονται σε 1,48 εκατ. ευρώ και οι επενδύσεις σε 160 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, εάν οι προβλέψεις επαληθευτούν, σε ένα ευρώ διοικητικής δαπάνης θα αναλογούν επενδύσεις ύψους περίπου 108 ευρώ. Στις ανωτέρω εκτιμήσεις δεν λαμβάνονται υπόψη τα έσοδα που Η χρηματοδότηση των έργων βασίζεται στις ταμειακές ροές του εκάστοτε έργου και όχι στους ισολογισμούς των χορηγών του, προκειμένου να δημιουργούνται κριτήρια αναφοράς για την αξία και την εκτίμηση των κινδύνων αυτών καθαυτών των έργων ενεργειακής απόδοσης. Για παράδειγμα, δάνεια αυξημένης εξασφάλισης, δάνεια μειωμένης εξασφάλισης, μέσα ενδιάμεσης χρηματοδότησης, εγγυήσεις, ίδια κεφάλαια, συστήματα χρηματοδοτικής μίσθωσης και δάνεια προεξοφλητικής χρηματοδότησης. Το ΕTEA δεν παρέχει επιχορηγήσεις ούτε επιδότηση επιτοκίου (χαμηλότοκα δάνεια), διότι τα εν λόγω οικονομικά κίνητρα δεν θεωρούνται κατάλληλα για έργα που αποφέρουν επαρκή έσοδα. EL 14 EL

15 παράγονται με τη μορφή επιτοκίων και επιστροφής αρχικού κεφαλαίου ( ευρώ για το 2012), τα οποία διατίθενται σε πρώτη φάση για την κάλυψη των διοικητικών δαπανών του ΕTEA. Προσθετικότητα Την προσθετικότητα του ΕΤΕΑ κατέδειξε η ικανότητα του Ταμείου να παρέχει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, για την προώθηση αγορακεντρικών και ποιοτικών επενδύσεων που έχουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα, διατηρώντας ταυτόχρονα τη γεωγραφική ισοκατανομή των υπό προετοιμασία έργων. Η παροχή τεχνικής συνδρομής από το Ταμείο μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις ελλείψεις ικανοτήτων των φορέων υλοποίησης έργων και τους διοικητικούς φραγμούς που παρεμποδίζουν την ομαδοποίηση μεγαλύτερων έργων για την εξασφάλιση κρίσιμης μάζας. Η δημιουργία του Ταμείου και οι πρώτες δραστηριότητές του αύξησαν την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις επιχειρηματικές ευκαιρίες και την καινοτόμο χρηματοδότηση των έργων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, προσελκύοντας το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Αποτέλεσμα μόχλευσης Σε επίπεδο προγράμματος, η συνεισφορά της ΕΕ (125 εκατ. ευρώ) υπερδιπλασιάστηκε χάρη στις επιπρόσθετες δεσμεύσεις από τους επενδυτές (140 εκατ. ευρώ). Ανά 100 ευρώ που δεσμεύει η ΕΕ για τη χρηματοδότηση των έργων αναλογεί ποσό άνω των 110 ευρώ από άλλους επενδυτές, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται συντελεστής μόχλευσης μεγαλύτερος του 2. Στο μέλλον, είναι ασφαλώς επιθυμητή η προσέλκυση περισσότερων επενδυτών, αυτό όμως θα συμβεί μόνο εφόσον το ΕTEA αποκτήσει πειστικό ιστορικό επιδόσεων. Χρηστή δημοσιονομική διαχείριση Η δημοσιονομική διαχείριση του ΕΤΕΑ βασίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές και αρχές για τις επενδύσεις που έχουν καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΕΤΕπ και σε υψηλά τραπεζικά πρότυπα, των οποίων η τήρηση παρακολουθείται και αξιολογείται στα διάφορα επενδυτικά στάδια. Ο διαχειριστής επενδύσεων (Deutsche Bank) καταρτίζει μηνιαίες εκθέσεις για τα χαρτοφυλάκια επενδύσεων, τριμηνιαίες εκθέσεις και ετήσια επιχειρηματικά σχέδια, στα οποία ορίζονται ετήσιοι στόχοι και προβλέπονται οι επιπτώσεις στον ισολογισμό του ΕΤΕΑ. Η Επιτροπή διασφαλίζει τη συνεχή παρακολούθηση του ΕΤΕΑ σε επίπεδο εργασιών και μέσω της εκπροσώπησής της στο διοικητικό και το εποπτικό συμβούλιο του ΕΤΕΑ. Είναι επίσης αρμόδια για την έγκριση των αιτήσεων τεχνικής συνδρομής που καταρτίζονται από τον διαχειριστή επενδύσεων. 3. Βασικά συμπεράσματα Η πείρα που αποκομίστηκε από το ΕΤΕΑ συνέβαλε στην κατανόηση της δυναμικής της αγοράς ενεργειακής απόδοσης και συνοψίζεται ως ακολούθως: τα χρηματοδοτικά μέσα για την αειφόρο ενέργεια πρέπει να είναι ευέλικτα και να αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες της τοπικής αγοράς EL 15 EL

16 οι ελλείψεις ικανοτήτων δημιουργίας και χρηματοδότησης επενδύσεων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με την παροχή συνδρομής για την υλοποίηση έργων, ώστε να καταστεί δυνατόν να προκύψει επαληθεύσιμο ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά τον αντίκτυπο των επενδύσεων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, με αποτέλεσμα να οικοδομηθεί σταδιακά η αξιοπιστία του τομέα και η εμπιστοσύνη των επενδυτών τα μέσα σε κλίμακα Ένωσης πρέπει να αντιμετωπίζουν τα κοινά εμπόδια, τις αδυναμίες της αγοράς και τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης, συμπληρώνοντας παράλληλα τα ισχύοντα εθνικά ή περιφερειακά καθεστώτα και αποφεύγοντας ταυτόχρονα την αλληλεπικάλυψη των προσπαθειών και τον παραγκωνισμό των ιδιωτικών επενδύσεων για την επιτυχή αντιμετώπιση του κατακερματισμού της αγοράς, κρίνονται αναγκαίες η συγκέντρωση της ζήτησης με την ομαδοποίηση μεμονωμένων έργων σε μεγαλύτερα έργα και η εκτέλεση των εργασιών μέσω ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών και η παροχή εγγυήσεων. Συνολικά, από την αξιολόγηση προκύπτει ότι σημειώνονται ορισμένα πρώτα θετικά αποτελέσματα και ότι υπάρχουν ευλόγως ελπιδοφόρες προοπτικές για το Ταμείο. Επί του παρόντος, δεν φαίνεται να δικαιολογείται η αύξηση της χρηματοδοτικής συνεισφοράς της ΕΕ, λόγω, μεταξύ άλλων, του ποσού που απομένει προς διάθεση. Ωστόσο, αφού δαπανηθεί το ποσό αυτό και εφόσον το Ταμείο θα έχει προσεγγίσει το επίπεδο ωριμότητάς του και θα έχει αποδείξει την ελκυστικότητά του για την αγορά, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο συμπληρωματικών συνεισφορών, υπό την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζεται σημαντική αύξηση της μόχλευσης. IV ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Μετά τις παρατηρήσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με τα σφάλματα που διαπιστώθηκαν στις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων για ένα έργο στο πλαίσιο του ΕΕΠΑ, η Επιτροπή αποφάσισε να δρομολογήσει συστηματικές δράσεις και απέστειλε, στα τέλη του 2012, αναλυτικό ερωτηματολόγιο σε 59 φορείς υλοποίησης (61 έργων), με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με τις διαδικασίες που εφάρμοσαν για την ανάθεση συμβάσεων στο πλαίσιο της υλοποίησης της δράσης. Η ανάλυση που εκπονήθηκε κατέδειξε με σαφήνεια ότι οι δικαιούχοι έργων βάσει του ΕΕΠΑ επέδειξαν συνολικά βαθιά επίγνωση της κατάστασής τους στο πλαίσιο των κανόνων για τις διαδικασίες και την ανάθεση δημόσιων συμβάσεων. Αναμένεται ότι οι συστηματικές δράσεις ευαισθητοποίησης που έχει αναλάβει η Επιτροπή όσον αφορά τους δικαιούχους του ΕΕΠΑ θα συμβάλουν στην αποφυγή μελλοντικών ελλείψεων στις διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων (οι ελλείψεις που έχουν διαπιστωθεί μέχρι στιγμής δεν επηρέασαν την υλοποίηση του προγράμματος ΕΕΠΑ). EL 16 EL