ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2014) 669 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης I. Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΛΗΘΗΚΑΝ Η ενεργειακή υποδομή και η καινοτομία, οι κινητήριες δυνάμεις του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ), παραμένουν σήμερα το ίδιο σημαντικές όπως και το 2009, όταν θεσπίστηκε το ΕΕΠΑ. Αμφότερες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού, στην εκπλήρωση των σημερινών και των μελλοντικών στόχων σχετικά με την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή, καθώς και στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς. Οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία και τη Ρωσία κατέδειξαν για μια ακόμη φορά τη σημασία της ασφάλειας του εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Το ΕΕΠΑ, μέσω έργων όπως οι αντίστροφες ροές φυσικού αερίου, συνέβαλε ήδη στη βελτίωση της ανθεκτικότητας της ΕΕ, ιδίως σε σύγκριση με την προηγούμενη κρίση φυσικού αερίου το Η στήριξη που παρέσχε το ΕΕΠΑ στην καινοτομία στον τομέα της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS) συνέβαλε επίσης σημαντικά στη βελτίωση της χρήσης των εγχώριων πόρων της ΕΕ, όπως η αιολική ενέργεια ή ο άνθρακας. Πληροφορίες για την πορεία όλων των έργων του ΕΕΠΑ διατίθεται στον ακόλουθο σύνδεσμο: Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια, που εγκρίθηκε στις 28 Μαΐου , η Επιτροπή επιβεβαίωσε τη σημασία της ανάπτυξης νευραλγικών υποδομών με σκοπό την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας. Οι υποδομές και η καινοτομία είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια, είτε πρόκειται για τους στόχους 20/20/20 για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση και τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου που έχουν τεθεί επί του παρόντος, είτε για τους στόχους που έχει προτείνει πρόσφατα η Επιτροπή για το Από τα έργα για την υπεράκτια αιολική ενέργεια του ΕΕΠΑ παράγεται ήδη ηλεκτρική ενέργεια για το δίκτυο και, συνεπώς, τα έργα αυτά συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης (ΕΤΕΑ) συμβάλλουν στην ενεργειακή απόδοση. Τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα του ΕΕΠΑ είναι θεμελιώδους σημασίας για την έγκαιρη επίδειξη της τεχνολογίας που απαιτείται για την οικονομικά αποδοτική μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και για τη μετάβαση σε οικονομία χαμηλών 1 COM(2014) 330 final.

3 ανθρακούχων εκπομπών. Εξάλλου, είναι καθοριστική η σημασία της υποδομής και της καινοτομίας για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και την ανάπτυξη διασυνδέσεων που θα θέτουν τέλος στην απομόνωση των κρατών μελών από τα ευρωπαϊκά δίκτυα φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Τον Μάρτιο του 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε να επισπευσθούν οι προσπάθειες, ιδίως όσον αφορά την υλοποίηση όλων των μέτρων προκειμένου να εκπληρωθεί ο στόχος να ανέλθει η δυναμικότητα διασύνδεσης σε τουλάχιστον 10 % της εγκατεστημένης δυναμικότητας ηλεκτροπαραγωγής σε κάθε κράτος μέλος 2. Τα έργα του ΕΕΠΑ έχουν ήδη συμβάλει σημαντικά στην εκπλήρωση του εν λόγω στόχου. Τα έργα του ΕΕΠΑ έχουν ήδη συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ, τα δε έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη παραμένουν εξίσου σημαντικά για την επίτευξη των προσφάτως προταθέντων στόχων. Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζεται, για κάθε μέρος του ΕΕΠΑ, η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στην υλοποίηση των έργων και του ΕΕΠΑ. Αποτελεί συνέχεια της έκθεσης που εγκρίθηκε το και καλύπτει την υλοποίηση των έργων από τον Οκτώβριο του 2013 έως την 31 η Αυγούστου του 2014 και τις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν από την 1 η Ιουλίου 2013 έως την 31 η Αυγούστου II. ΓΕΝΙΚΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Στα τέλη του 2013, 30 από τα 61 έργα είχαν ήδη ολοκληρωθεί από τεχνική άποψη και είχε καταβληθεί στους δικαιούχους το συνολικό ποσό των ευρώ. Το ποσοστό πληρωμών παραμένει σε χαμηλά επίπεδα αλλά, όπως προκύπτει από το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που επισυνάπτεται στο παράρτημα, τα περισσότερα έργα έχουν ολοκληρωθεί και οι φορείς υλοποίησης θα υποβάλουν την τελική αίτηση πληρωμής έως τα τέλη του τρέχοντος έτους. Αυτό επιβεβαιώνει τις δυσκολίες προγραμματισμού τέτοιων μεγάλων και πολύπλοκων έργων. Η πολυπλοκότητα των εμπλεκόμενων τεχνολογιών, ιδίως για την ενσωμάτωση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας (ΥΑΕ) στο δίκτυο και τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δημόσιες αρχές τόσο σε κυβερνητικό όσο και σε ρυθμιστικό επίπεδο προκειμένου να εξασφαλίσουν το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο, η έλλειψη αποδοχής από τους πολίτες, καθώς και οι δυσκολίες που συνδέονται με περιβαλλοντικά ζητήματα και με τις δημόσιες συμβάσεις, αποτέλεσαν πρόσθετα προβλήματα για τους φορείς υλοποίησης των έργων. Επιπλέον, η διαδικασία αδειοδότησης αποτέλεσε βασική αιτία πολλών καθυστερήσεων. Μέχρι τώρα, από το γερμανικό έργο δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα ανακτήθηκαν αδιάθετα κονδύλια ύψους 42 εκατ. ευρώ. Από τα έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου που διακόπηκαν αποδεσμεύτηκαν 12 εκατ. ευρώ. Αυτό εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι το τελικό κόστος είναι μικρότερο από την αρχική εκτίμηση δαπανών. 2 3 Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια προτείνει την αύξηση του εν λόγω στόχου στο 15 % έως το COM (2013) 791 final

4 1. ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Από το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ για τις υποδομές παρέχεται στήριξη σε 44 έργα σε τρία μείζονα πεδία δραστηριοτήτων. Τα έργα υλοποιούνται από τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς (ΔΣΜ) εκάστου κράτους μέλους ή από φορείς υλοποίησης έργων. Έχει δεσμευθεί ποσό ύψους 2,268 δισεκ. ευρώ, εκ των οποίων ευρώ, ήτοι ποσοστό 40%, καταβλήθηκε ήδη στους δικαιούχους έως τον Απρίλιο του Οι πληρωμές υπόκεινται στη σταθερή δέσμευση των φορέων υλοποίησης ότι θα εκτελέσουν τα έργα με τελική επενδυτική απόφαση. Τα έργα καλύπτουν τους ακόλουθους τρεις τομείς: - Έργα υποδομών και αποθήκευσης φυσικού αερίου: οι υποδομές μεταφοράς και εμπορίας φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ πρέπει να ενοποιηθούν περαιτέρω, με κατασκευή των συνδέσεων που λείπουν μεταξύ κρατών μελών. Είναι σκόπιμο να συνεχιστεί η περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και των ενεργειακών διαύλων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ). - Έργα αντίστροφης ροής φυσικού αερίου: κατά τη διάρκεια της κρίσης εφοδιασμού με φυσικό αέριο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το 2009, τα περισσότερα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης έμειναν χωρίς φυσικό αέριο, όχι λόγω έλλειψης φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αλλά λόγω των υφιστάμενων υποδομών που δεν διέθεταν τον τεχνικό εξοπλισμό και τις τεχνικές ικανότητες αντιστροφής των ροών φυσικού αερίου από τα ανατολικά προς τα δυτικά στην κατεύθυνση δυτικά προς ανατολικά. Με χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ παρέσχε στηρίχθηκε η αντιμετώπιση αυτής της έλλειψης, με αποτέλεσμα να λειτουργούν πλέον στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη αντίστροφες ροές. Τα πιο γνωστά παραδείγματα έργων που έχουν ολοκληρωθεί είναι τα τέσσερα έργα στην Αυστρία τα οποία παρέχουν σε όλες τις γειτονικές χώρες καλύτερη πρόσβαση στις αυστριακές εγκαταστάσεις αποθήκευσης στο Baumgarten, δύο έργα στη Σλοβακία που διασφαλίζουν την αμφίδρομη ροή φυσικού αερίου Σλοβακίας Τσεχικής Δημοκρατίας και Σλοβακίας Αυστρίας, και τη βελτίωση της πρόσβασης στην υπόγεια αποθήκευση φυσικού αερίου στη Σλοβακία τα τρία έργα στην Τσεχική Δημοκρατία τα οποία αύξησαν το δυναμικό μεταφοράς προς την κατεύθυνση βορειοδυτικά-ανατολικά και ένα έργο στην Ουγγαρία το οποίο καθιστά δυνατή την ασφαλή ροή φυσικού αερίου δυτικο ανατολικά από την Ουγγαρία στη Ρουμανία. - Έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας: για την ενσωμάτωση της αυξανόμενης ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ποικίλες ανανεώσιμες πηγές απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις σε νέες υποδομές. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να αποτελούν «ενεργειακές νησίδες» λόγω της μη ικανοποιητικής σύνδεσής τους με γειτονικά κράτη και την εσωτερική αγορά ενέργειας. 1.1 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί 27 από τα 44 έργα υποδομής (έναντι 19 στις αρχές του 2013). Επιπλέον, διακόπηκε η καταβολή χρηματοδοτικής βοήθειας για τέσσερα έργα. Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ολοκληρωθεί 7 έργα. Τα 5 εναπομένοντα έργα προχωρούν ικανοποιητικά, ενώ ορισμένα έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του τρέχοντος έτους ή το αργότερο το Στον τομέα του

5 φυσικού αερίου έχουν ολοκληρωθεί 20 έργα 8 έργα εξελίσσονται σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα και 4 βρίσκονται σε διαδικασία διακοπής. Τα περισσότερα (12 από τα 14) έργα αντίστροφης ροής αερίου και διασυνδέσεων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έχουν ολοκληρωθεί. Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ συνετέλεσαν στη διασφάλιση της χρηματοδότησης των έργων και, συνεπώς, στην έναρξη λειτουργίας τους χωρίς καθυστερήσεις. Ως εκ τούτου, βελτιώθηκε τόσο η ασφάλεια όσο και η αξιοπιστία του δικτύου φυσικού αερίου, ενισχύθηκε η ασφάλεια και η διαφοροποίηση του εφοδιασμού, και εξαλείφθηκαν καίρια σημεία συμφόρησης. Αξίζει να επισημανθούν ορισμένα παραδείγματα. Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ έχουν εξασφαλίσει και επιταχύνει την αύξηση της διασυνοριακής δυναμικότητας φυσικού αερίου μεταξύ Γαλλίας και Βελγίου. Όσον αφορά το Βέλγιο, κατασκευάστηκαν και έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία δύο νέοι σταθμοί συμπίεσης (Βerneau και Winksele). Όσον αφορά τη Γαλλία, δημοπρατήθηκαν οι αγωγοί για τα τμήματα Pitgam-Nedon and Cuvilly-Dierrey-Voisines και οι κατασκευαστικές εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ συνέβαλαν στην επέκταση και ενίσχυση του συστήματος μεταφοράς της Δανίας, με αποτέλεσμα την αύξηση της παροχής φυσικού αερίου στη Σουηδία και εισαγωγές αερίου από τη Γερμανία μέσω του σημείου διασύνδεσης Ellund. Στο μέλλον, το έργο αυτό μπορεί να διασφαλίσει την παροχή νορβηγικού φυσικού αερίου στους καταναλωτές της Κεντρικής Ευρώπης και της περιοχής της Βαλτικής, από πιθανές οδεύσεις από τη Νορβηγία μέσω Δανίας. Η ολοκλήρωση το 2011 των δύο διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Πορτογαλίας και Ισπανίας, στις περιφέρειες Douro και Algarve, διευκόλυνε τη σύνδεση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ συνέβαλαν σημαντικά στην αναβάθμιση και επέκταση του πορτογαλικού δικτύου και, ως εκ τούτου, στην ενίσχυση της διασυνοριακής δυναμικότητας με την Ισπανία. Με κονδύλια του ΕΕΠΑ στηρίχθηκε επίσης η δημιουργία της πρώτης γραμμής διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας Ιρλανδίας Μεγάλης Βρετανίας. Το εν λόγω δίκτυο διασύνδεσης ενίσχυσε την ασφάλεια εφοδιασμού και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της Ιρλανδίας, καθώς συμβάλλει στην αύξηση της δυναμικότητας διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας και καθιστά δυνατή τη δυνητική ενσωμάτωση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Τρία έργα του ΕΕΠΑ στην περιοχή της Βαλτικής αποσκοπούν στη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και στη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Μετά την ολοκλήρωσή τους, τα εν λόγω έργα θα συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού, καθώς θα διευκολύνουν τις συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας και θα μειώσουν τις ανάγκες εισαγωγών της περιοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κονδύλια του ΕΕΠΑ επιτάχυναν την κατασκευή της υποθαλάσσιας διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Εσθονίας και Φινλανδίας (Estlink 2) η οποία τέθηκε σε λειτουργία τον Μάρτιο του Η Estlink 2 αποτελεί σημαντικό σύνδεσμο για την ενοποίηση της μελλοντικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας των κρατών μελών της Βαλτικής και του Nord Pool Spot. Επιπλέον, η Estlink 2 θα ενισχύσει επίσης την αξιοπιστία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας της Βαλτικής, ενώ παράλληλα θα μειώσει την εξάρτησή της από την παροχή ενέργειας από τη Ρωσία.

6 Ωστόσο, παρά την κάποια πρόοδο που έχει σημειωθεί, τέσσερα έργα στον τομέα του φυσικού αερίου αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες και θα διακοπούν το Πρόκειται για τα έργα Nabucco, Galsi, Poseidon και το έργο αντίστροφης ροής στη Ρουμανία. Για τα πρώτα 3 έργα, οι εμπορικές διαπραγματεύσεις για την παροχή φυσικού αερίου δεν κατέληξαν σε θετικό αποτέλεσμα. Όσον αφορά το έργο αντίστροφης ροής στη Ρουμανία, αυτό δεν μπορεί να υλοποιηθεί για τεχνικούς λόγους. 1.2 ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΛΗΘΗΚΑΝ Τα έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σημείωσαν σημαντική πρόοδο. Στην πλειονότητά τους (40 από τα 44), τα έργα έχουν είτε ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε εξέλιξη. Για ορισμένα έργα, η τελική ημερομηνία υλοποίησης έχει παραταθεί (βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής). Το ΕΕΠΑ βελτιώνει σαφώς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η εσωτερική αγορά, εξασφαλίζοντας διασυνδέσεις μεταξύ των δυτικών και ανατολικών περιοχών της ΕΕ και αυξάνοντας την ασφάλεια εφοδιασμού των σχετικών χωρών και περιφερειών. Έχουν επιτευχθεί ορισμένα βήματα που αποτελούν ορόσημο: τα έργα αντίστροφης ροής αερίου είναι έτοιμα από κάθε άποψη και λειτουργούν, απέτρεψαν δε την κρίση εφοδιασμού με φυσικό αέριο κατά το πρόσφατο κύμα ψύχους τον Φεβρουάριο του Τα έργα ηλεκτρικής ενέργειας τα οποία λαμβάνουν στήριξη παρέχουν ισχυρή ώθηση στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς. Τα έργα για το ηλεκτρικό δίκτυο θα συμβάλουν στην απορρόφηση της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές. Η ολοκλήρωση του συστήματος ενεργειακών υποδομών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σημειώνει πρόοδο χάρη στην εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και στη σταδιακή ενσωμάτωση των «ενεργειακών νησίδων», όπως τα τρία κράτη της Βαλτικής, η Ιβηρική Χερσόνησος, η Ιρλανδία, η Σικελία και η Μάλτα. Σήμερα προβλέπεται ότι τα περισσότερα από τα 13 έργα που βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη θα έχουν ολοκληρωθεί τη διετία , ενώ λίγα μόνο έργα θα συνεχιστούν έως το Η υλοποίηση του EEPR κατέδειξε ότι ορισμένα από τα έργα καθυστέρησαν λόγω κυρίως των διαδικασιών αδειοδότησης, των ρυθμιστικών δυσχερειών στην περίπτωση των διασυνοριακών έργων, και στην έλλειψη εμπορικής βιωσιμότητας. Εν προκειμένω, με το ΕΕΠΑ υποστηρίζεται η ανάπτυξη ευρωπαϊκής πολιτικής για τις ενεργειακές υποδομές, η οποία αποτελεί κύρια προτεραιότητα της ενεργειακής πολιτικής. Στις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές 4 προβλέπονται μέτρα για την έγκαιρη ανάπτυξη των έργων κοινού ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) σε οκτώ καθορισμένους διαδρόμους προτεραιότητας. Ειδικότερα, τα έργα 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17 ης Απριλίου 2013, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές, ΕΕ L115 της , σ.39.

7 κοινού ενδιαφέροντος είναι δυνατόν να επωφελούνται από ταχείες διαδικασίες αδειοδότησης (μέγιστος χρόνος τρία και ήμισυ έτη), ρυθμιστικά κίνητρα για τη διευκόλυνση της υλοποίησης διασυνοριακών έργων και είναι επιλέξιμα για να λάβουν χρηματοδότηση από τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) ΈΡΓΑ ΥΠΕΡΑΚΤΙΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΥΑΕ) 2.1 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ αποτελείτο από 9 έργα, για τα οποία προβλέφθηκε ενίσχυση ύψους 565 εκατ. ευρώ κατανεμημένη σε δύο κύρια είδη δραστηριοτήτων: δοκιμές μεγάλης κλίμακας, κατασκευή και εγκατάσταση καινοτόμων ανεμογεννητριών και υπεράκτιων εδράσεων (6 έργα) και ανάπτυξη δομοστοιχειωτών λύσεων με στόχο την ενσωμάτωση στο δίκτυο μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρισμού από αιολική ενέργεια (3 έργα). Από αυτά τα έργα τα τρία έχουν ολοκληρωθεί και ένα διακόπηκε πρόωρα. Για τα έργα καταβλήθηκε ποσό ευρώ. 2.2 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά τις καινοτόμες γεννήτριες και τις υπεράκτιες κατασκευές Μετά την τελευταία έκθεση, ολοκληρώθηκαν επιτυχώς 2 ακόμη έργα, το Bard I και το Borkum West II. Μαζί με το ήδη ολοκληρωμένο έργο Thornton Bank, με τα εν λόγω τρία έργα αυξήθηκε το δυναμικό αιολικής ενέργειας κατά 925 MW, που θα διατεθεί στο άμεσο μέλλον στην αγορά χάρη στη χρηματοδότηση του ΕΕΠΑ. Ένα άλλο έργο, το Nordsee Ost, προχωρεί σύμφωνα με το πρόγραμμα: το αιολικό πάρκο πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία έως τα τέλη του Η υλοποίηση των δύο εναπομενόντων έργων του υπεράκτιου πάρκου αιολικής ενέργειας του Aberdeen και του Wind Deployment Centre and Global Tech I εξακολουθεί να συναντά σημαντικές δυσκολίες. Στο Aberdeen, το έργο καθυστέρησε λόγω δυσκολιών όσον αφορά την έκδοση πολεοδομικών αδειών και στην καλύτερη περίπτωση, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η τελική επενδυτική απόφαση θα ληφθεί το δεύτερο τρίμηνο του 2015 (με ολοκλήρωση το 2018). Όσον αφορά το Global Tech, η άδεια έχει ληφθεί, αλλά το έργο χρειάζεται συνεπενδυτή για να προχωρήσει. Η Επιτροπή συνεχίζει να παρακολουθεί την κατάσταση εκ του σύνεγγυς και θα διακόψει τα έργα εάν δεν επιτευχθεί ικανοποιητική πρόοδος εντός των επόμενων 12 μηνών Πρόοδος της ενοποίησης του δικτύου αιολικής ενέργειας 5 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11 ης Δεκεμβρίου 2013, για τη σύσταση της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» ΕΕ L 348 της , σ. 129.

8 Το έργο του κόμβου συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC) διακόπηκε. Για την υλοποίηση των δύο εναπομενόντων έργων Kriegers Flak και Cobra Cable θα χρειαστούν αρκετά χρόνια. Οι φορείς υλοποίησης του έργου Kriegers Flak έλαβαν τις προσφορές οι οποίες απαιτούνται για την κατασκευή του έργου μετά από πρόσκληση υποβολής προσφορών. Οι προσφορές για ορισμένα καίρια τεχνολογικά στοιχεία ήταν κατά πολύ υψηλότερες από την τιμή που είχε εγγραφεί στον προϋπολογισμό. Αυτό ανάγκασε τους φορείς υλοποίησης του έργου να επανεκτιμήσουν τον σχεδιασμό των έργων προκειμένου να μειωθεί το κόστος. Η εν λόγω εκτίμηση βρίσκεται σε εξέλιξη και η Επιτροπή αναμένει πρόταση από τους φορείς υλοποίησης για να τροποποιήσει το έργο, καθώς και τη διάρκειά του. Η Επιτροπή θα ελέγξει την πρόταση προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο είναι συμβατή με το ΕΕΠΑ. Εάν κριθεί συμβατή, θα προκηρυχθεί νέα πρόσκληση υποβολής προσφορών για ορισμένα μέρη του έργου, πριν ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση. Για το Cobra Cable, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος μετά την τελευταία έκθεση. Η συμφωνία επιχορήγησης τροποποιήθηκε και η δράση παρατάθηκε έως τον Δεκέμβριο του Μετά την ολοκλήρωση της τροποποίησης, οι φορείς υλοποίησης του έργου θα υποβάλουν αίτηση για την έκδοση των αναγκαίων αδειών και θα προκηρύξουν τις προσκλήσεις υποβολής προσφορών προκειμένου να ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση κατά το δεύτερο τρίμηνο του Το καλώδιο θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία μετά από δύο έτη. 3. ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ Το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ αφορούσε 6 έργα, με προβλεπόμενη ενίσχυση ύψους 1 δισεκ. ευρώ για έργα με στόχο την επίδειξη της πλήρους δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Κατάσταση στις 30 Απριλίου 2014: Με την ολοκλήρωση ενός έργου είναι πλέον έτοιμες να λειτουργήσουν πιλοτικές μονάδες για τη δέσμευση, μεταφορά και αποθήκευση. Τρία έργα διακόπηκαν πρόωρα. Δύο έργα βρίσκονται σε εξέλιξη. Για τα εν λόγω έργα καταβλήθηκαν ευρώ. Η πρόοδος που σημειώθηκε όσον αφορά τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα Το τμήμα του έργου Compostilla που καλύπτεται από την επιχορήγηση του ΕΕΠΑ ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2013, με αποτέλεσμα την επιτυχή κατασκευή τριών πιλοτικών μονάδων δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης. Τα αποτελέσματα των δοκιμών που διενεργήθηκαν στις πιλοτικές μονάδες και άλλες προπαρασκευαστικές εργασίες συνέβαλαν στην ανταλλαγή γνώσεων στο πλαίσιο του δικτύου έργων CCS 6, το οποίο δημοσίευσε επίσης έκθεση σχετικά με το έργο. Ο φορέας υλοποίησης του έργου, εν συνεχεία, αποφάσισε να μη προχωρήσει στην κατασκευή της μονάδας επίδειξης η οποία δεν θα καλυπτόταν από την επιχορήγηση του ΕΕΠΑ. Οι πιλοτικές μονάδες παραμένουν εξαιρετικά χρήσιμες εγκαταστάσεις δοκιμών, που συνεχίζουν 6

9 να λειτουργούν βασιζόμενες στην ενίσχυση της ισπανικής κυβέρνησης και, επίσης, να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην αγορά 7. Τα δύο εναπομένοντα έργα, το ROAD (στις Κάτω Χώρες) και το Don Valley (στο Ηνωμένο Βασίλειο), εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην εξεύρεση της απαραίτητης χρηματοδότησης, τόσο για την κατασκευή όσο και για τη λειτουργία τους. Το έργο Don Valley σημείωσε σημαντική πρόοδο όσον αφορά την προετοιμασία για την κατασκευή της υποδομής μεταφοράς και αποθήκευσης CO 2 σε αλμυρούς υδροφορείς. Ωστόσο, το μέλλον του έργου Don Valley εξαρτάται απόλυτα από την επιχειρησιακή ενίσχυση από το πρόγραμμα «Contract for Difference» (CFD) του Ηνωμένου Βασιλείου. Τον Αύγουστο του 2014, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δημοσίευσε έγγραφο πολιτικής για την οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής, στο οποίο περιγράφονται τα επόμενα βήματα για πιθανά μοντέλα CCS στο πλαίσιο του προγράμματος «Contract for Difference» που να είναι κατάλληλα για έργα CCS, όπως το έργο Don Valley. Η Επιτροπή θα συνεχίσει τις διαβουλεύσεις με τους υπευθύνους του έργου και με την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με το χρονοδιάγραμμα και τις προοπτικές του έργου, με σκοπό την επίτευξη θετικής τελικής επενδυτικής απόφασης. Όσον αφορά το έργο ROAD, η έλλειψη χρηματοδότησης, κυρίως λόγω της χαμηλής τιμής CO 2, σημαίνει ότι θα πρέπει να αναζητηθεί πρόσθετη χρηματοδότηση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες να φέρει σε επαφή τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, τα οποία αναγνωρίζουν το δυναμικό του έργου, τους εμπλεκόμενους βιομηχανικούς εταίρους και τη Νορβηγία, προκειμένου να εξευρεθεί λύση. Στις εν λόγω προσπάθειες συγκαταλέγονται η πρόταση να είναι εμπροσθοβαρής η χρηματοδότηση του έργου από όλα τα μέρη και ο τρόπος με τον οποίο η χρηματοδότηση του «Ορίζων 2020» θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την προσέλκυση πρόσθετης χρηματοδότησης από τα κράτη μέλη για την επιχειρησιακή φάση του έργου. Όσον αφορά τη σημερινή έλλειψη χρηματοδότησης του ROAD, πρέπει να εξευρεθεί λύση πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2014 που είναι η τρέχουσα ημερομηνία λήξης της συμφωνίας επιχορήγησης του ΕΕΠΑ. III ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (ΕΤΕΑ) Το ΕΤΕΑ ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2011, με συνεισφορά ύψους 146,3 εκατ. ευρώ από την ΕΕ για παροχή στήριξης σε έργα ενεργειακής απόδοσης. Αυτή περιλαμβάνει συνεισφορά ύψους 125 εκατομμυρίων ευρώ σε Ταμείο, το οποίο έχει μέχρι στιγμής φτάσει σε συνολικό ύψος 265 εκατ. ευρώ 8, και ενισχύεται από τη Διευκόλυνση Επιχορήγησης Τεχνικής Βοήθειας με προϋπολογισμό 20 εκατ. ευρώ και με 1,3 εκατ. ευρώ για δραστηριότητες ευαισθητοποίησης. Μετά την ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης, που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2013 ως τμήμα της τελευταίας ετήσιας έκθεσης για το ΕΕΠΑ, εγκρίθηκαν 7 ακόμη έργα Πρόσθετες επενδύσεις: 75 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, 60 εκατ. ευρώ από την Cassa Depositi e Prestiti SpA (CDP) και 5 εκατ. ευρώ από την Investment Manager Deutsche Bank (DB).

10 Συνολικά, το Ταμείο έχει διαθέσει 219 εκατ. ευρώ σε 13 έργα, κυρίως στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης. Συνεπώς, η συνολική συνεισφορά της ΕΕ στο Ταμείο (125 εκατομμύρια ευρώ) διατέθηκε επιτυχώς για επενδύσεις σε έργα έως την 31 Μαρτίου 2014, όπως απαιτεί ο κανονισμός Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Ταμείο Στο τέλος του 2013, το Ταμείο υπέγραψε τη δεύτερη επένδυση σε μετοχικό κεφάλαιο σε εγκατάσταση συμπαραγωγής ηλεκτρισμού - θερμότητας από βιομάζα στη Rennes, που ακολούθησε παρόμοια επένδυση σε μετοχικό κεφάλαιο εγκατάστασης στην Ορλεάνη (αμφότερες στη Γαλλία). Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης (ΕΤΕΑ) ολοκλήρωσε επίσης την πρώτη εταιρική σχέση του με χρηματοπιστωτικό ίδρυμα: μια οικολογική χρηματοδοτική διευκόλυνση με τη ρουμανική τράπεζα «Banca Transilvania», για τη χορήγηση μικρών δανείων σε δημόσιες αρχές της Ρουμανίας, καθώς και την παροχή τεχνικής βοήθειας σε έργα ενεργειακής απόδοσης. Ο πλήρης κατάλογος των έργων που έχουν εγκριθεί και υπογραφεί επισυνάπτεται στην παρούσα έκθεση. Τεχνική υποστήριξη Από το κονδύλιο τεχνικής βοήθειας (ΤΒ) (20 εκατ. ευρώ) στηρίχθηκε η κατάρτιση 20 σχεδίων έργων. Περίπου 2,2 εκατομμύρια ευρώ από το κονδύλιο τεχνικής βοήθειας μένουν αδιάθετα. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι τα περισσότερα έργα που χρηματοδοτήθηκαν έως τώρα δεν χρειάζονταν τεχνική βοήθεια. Τα πρώτα έργα που καθορίστηκαν στο στάδιο εκκίνησης του Ταμείου βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο/επίπεδο ωριμότητας που δεν συμβιβαζόταν με τον χρονικό περιορισμό και τον στόχο οικονομικής ανάκαμψης που προβλέπονταν στον κανονισμό. Οι πλέον πρόσφατες, το 2013, περιπτώσεις παροχής τεχνικής βοήθειας είχαν ως αποδέκτες: τις δημόσιες αρχές Ringkøbing-Skjern (Δανία) για την ανάπτυξη έργου με βάση τη βιομάζα, τις δημόσιες αρχές Rhône-Alpes (Γαλλία) κατά την εκπόνηση προγράμματος εκ των υστέρων εξοπλισμού σχολικών κτιρίων, την ένωση Ore Valley Housing Association για την ανάπτυξη συστήματος τηλεθέρμανσης και το Elche (Ισπανία) για την κατάρτιση προγράμματος δημόσιου φωτισμού και εκ των υστέρων εξοπλισμού κτιρίων. Δραστηριότητες ευαισθητοποίησης Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Εμπειρογνωμοσύνης 10 έχει ολοκληρώσει την εκστρατεία ευαισθητοποίησης με επίκεντρο τρεις πτυχές: στήριξη της ανάπτυξης των συμβάσεων 9 10 Κανονισμός (EE) αριθ. 1233/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15 ης Δεκεμβρίου 2010, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 663/2009, για τη θέσπιση προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης με τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής για έργα στον τομέα της ενέργειας, ΕΕ L 346 της , σ. 5. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Εμπειρογνωμοσύνης (ΕΚΕ) για τις ΣΔΙΤ αποτελεί κοινή πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών, και των υποψηφίων χωρών της ΕΕ. Το ΕΚΕ συμβάλλει στην ενίσχυση της ικανότητας του δημόσιου τομέα να προβαίνει σε συναλλαγές στο πλαίσιο συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).

11 ενεργειακής απόδοσης στα κράτη μέλη, προώθηση της βέλτιστης χρήσης των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής για την ενεργειακή απόδοση και την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, και διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις πρόσφατες πολιτικές αλλαγές και πολιτικές προτεραιότητες του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου Με βάση την εκπόνηση διαφόρων θεματολογικών δελτίων και τη χάραξη στρατηγικών ανά χώρα, διοργανώθηκαν εργαστήρια προσαρμοσμένα στις ανάγκες και δραστηριότητες παρακολούθησης σε διάφορα κράτη μέλη. 2. ΚΥΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Το Ταμείο επέτυχε να εκπληρώσει το στόχο του κατανέμοντας τη συνολική συνεισφορά της ΕΕ μέχρι το τέλος της επενδυτικής περιόδου που ορίζεται στον κανονισμό και παρέχοντας καινοτόμες λύσεις χρηματοδότησης σε έργα ενεργειακής απόδοσης. Η τεχνική βοήθεια έχει αποδειχθεί επίσης εξαιρετικά χρήσιμη για τη στήριξη των δημόσιων αρχών κατά την προετοιμασία των έργων τους τα οποία στη συνέχεια θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης θα συνεχίσει να επιδιώκει ισόρροπη επενδυτική προσέγγιση και θα επεκτείνει τη γεωγραφική κάλυψη προς εξυπηρέτηση των διαφορετικών αναγκών των ευρωπαϊκών τοπικών και περιφερειακών αρχών. Μέχρι τώρα, το Ταμείο έχει βαθμιαία επιτύχει να επιδείξει αδιαμφισβήτητο ιστορικό κερδοφόρων επενδύσεων (το 2013 επιτεύχθηκε καθαρό κέρδος) και αναζητά πλέον πρόσθετους μεγάλους επενδυτές για την περαιτέρω μόχλευση της συνεισφοράς της ΕΕ. IV ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

12 Το ΕΕΠΑ έχει επιτύχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Η πλειονότητα των έργων έχουν ολοκληρωθεί, ιδίως στα τμήματα του δικτύου διασύνδεσης του προγράμματος. Τα έργα αυξάνουν την ανθεκτικότητα της ΕΕ σε κρίσεις ασφάλειας του εφοδιασμού και, επιπλέον, συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης ήταν επίσης επιτυχές: συστάθηκε εμπορικό ταμείο, το οποίο θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, παρέχοντας λύσεις χρηματοδότησης και παράγοντας κέρδη που θα καλύπτουν τις διοικητικές δαπάνες, το μέρισμα των μετόχων και την επιστροφή των δαπανών εγκατάστασης. Το πλέον προβληματικό στοιχείο είναι οι τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Όπως έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούμενες εκθέσεις, αυτό οφείλεται σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, ο σημαντικότερος από τους οποίους είναι η μεταστροφή του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος για την τεχνολογία αφότου ξεκινήσει το πρόγραμμα ΕΕΠΑ. Η Επιτροπή συνεχίζει να καταβάλλει κάθε προσπάθεια σε επίπεδο πολιτικής για την περαιτέρω ανάπτυξη των εναπομενόντων δύο έργων. Ωστόσο, η επιτυχία τους θα εξαρτηθεί από τις προσπάθειες των ιδιωτών επενδυτών και των εθνικών κυβερνήσεων. Η εφαρμογή του προγράμματος ήταν βραδύτερη από το αναμενόμενο σε ορισμένες περιοχές, αλλά αυτό κατά κανόνα συνέβη για λόγους που υπερβαίνουν τον άμεσο έλεγχο της Επιτροπής. Τα ζητήματα αδειοδότησης (π.χ. Aberdeen), τα προβλήματα σχετικά με το κόστος των καινοτόμων τεχνολογιών (π.χ. Kriegers Flak), οι ρυθμιστικές καινοτομίες σε εθνικό επίπεδο (π.χ. Cobra Cable) και η εξασφάλιση χρηματοδότησης συνέβαλαν στις καθυστερήσεις. Ωστόσο, παρά τις εν λόγω καθυστερήσεις, εξακολουθεί να παραμένει υψηλή η χρησιμότητα της υποδομής μεγάλης κλίμακας, των καινοτόμων τεχνολογιών και της καινοτόμου χρηματοδότησης της ΕΕ για την επίτευξη της ασφάλειας του εφοδιασμού της ΕΕ, της εσωτερικής αγοράς και των στόχων σχετικά με την αλλαγή του κλίματος. Η αξία αυτή υπογραμμίστηκε από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατά την αύξηση των κονδυλίων της ΕΕ για την ενεργειακή υποδομή και την καινοτομία στη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», στο πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και στα διαρθρωτικά ταμεία στο πλαίσιο του νέου δημοσιονομικού πλαισίου. Η ολοκλήρωση των εναπομενόντων έργων ΕΕΠΑ θα συμπληρώσει τα εν λόγω προγράμματα και θα προσφέρει πολύτιμη πείρα, στην οποία θα βασιστούν καθώς εξελίσσονται.