ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 743 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ενεργειακής Απόδοσης {SWD(2016) 374 final} EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ενεργειακής Απόδοσης I. ΠΡΟΟΔΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η ενεργειακή υποδομή και η καινοτομία, οι κινητήριες δυνάμεις του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ), παραμένουν σήμερα το ίδιο σημαντικές όπως και το 2009, όταν θεσπίστηκε το ΕΕΠΑ. Όλα τα έργα του ΕΕΠΑ. εγκρίθηκαν το Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζεται, για κάθε μέρος του ΕΕΠΑ, η πρόοδος που σημειώθηκε στην υλοποίηση των έργων και στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης (EEEF). Αποτελεί συνέχεια της έκθεσης που εγκρίθηκε το Καλύπτει την υλοποίηση των έργων μεταξύ 31ης Αυγούστου 2015 και 30ής Ιουνίου 2016 και τις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου. II. ΓΕΝΙΚΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Στα τέλη Ιουνίου 2016, 37 από τα 59 έργα είχαν ήδη ολοκληρωθεί και είχε καταβληθεί στους δικαιούχους συνολικό ποσό ευρώ (αφαιρουμένων των εντολών ανάκτησης. ύψους ,94). Η κατάσταση όσον αφορά τις υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας είναι εν γένει θετική και εκτελούνται κανονικά τα εναπομένοντα έξι έργα, ενώ η εκτέλεση ενός έργου έχει ανασταλεί. Τα περισσότερα έργα έχουν ολοκληρωθεί και οι φορείς υλοποίησης θα υποβάλουν την τελική αίτηση πληρωμής έως τα τέλη του τρέχοντος έτους. Σημειώθηκε σημαντική πρόοδος από τους φορείς υλοποίησης για την ένταξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας (ΥΑΕ) στο διασυνδεδεμένο σύστημα, ενώ παράλληλα παρασχέθηκαν μερικές αποσαφηνίσεις όσον αφορά τα εναπομένοντα έργα CCS (δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα). Η Επιτροπή επέλεξε τη διατήρηση της χρηματοδοτικής στήριξης των επενδυτών εφόσον παραμένει σαφές ότι είναι δυνατή οριστική επενδυτική απόφαση. 1. ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Από το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ για τις υποδομές παρέχεται στήριξη σε 44 έργα σε τρία μείζονα πεδία δραστηριοτήτων. Τα έργα υλοποιούνται από τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς (ΔΣΜ) εκάστου κράτους μέλους ή από φορείς υλοποίησης έργων. Έχει δεσμευθεί ποσό ύψους ευρώ, εκ των οποίων ευρώ είχαν καταβληθεί στους δικαιούχους έως τις 30 Ιουνίου Οι πληρωμές υπόκεινται στη σταθερή δέσμευση των φορέων υλοποίησης ότι θα εκτελέσουν τα έργα με οριστική επενδυτική απόφαση. Τα έργα καλύπτουν τους ακόλουθους τρεις τομείς: 1 Έκθεση του 2015, η οποία εγκρίθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2015, COM (2015)484 final. 2

3 - Έργα υποδομών και αποθήκευσης φυσικού αερίου: Οι υποδομές φυσικού αερίου αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αλυσίδας του ενεργειακού εφοδιασμού από τον παραγωγό στον τελικό χρήστη. Οι σωληναγωγοί μεταφοράς, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και τα τερματικά επαναεριοποίησης ΥΦΑ είναι τα υλικά στοιχεία που εξασφαλίζουν ότι το φυσικό αέριο παρέχεται στους πελάτες όπου και όποτε χρειάζεται. Οι υποδομές φυσικού αερίου θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω και να ενισχυθούν τα προσεχή έτη. Η κατασκευή των συνδέσεων που λείπουν μεταξύ κρατών μελών θα βοηθήσει στην κατοχύρωση της ασφάλειας εφοδιασμού και στην αντιμετώπιση των νέων και αυξανόμενων απαιτήσεων ευελιξίας. - Έργα αντίστροφης ροής φυσικού αερίου: Κατά τη διάρκεια της κρίσης εφοδιασμού με φυσικό αέριο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, τα περισσότερα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ήταν αποκομμένα από τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο και δεν ήταν δυνατή η κάλυψη της ζήτησης εισαγωγών φυσικού αερίου. Ο λόγος δεν ήταν η έλλειψη φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αλλά ότι οι υφιστάμενες υποδομές δεν διέθεταν τον τεχνικό εξοπλισμό και τις τεχνικές ικανότητες αντιστροφής των ροών αερίου από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Με χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ στηρίχθηκε η αντιμετώπιση αυτής της έλλειψης, με αποτέλεσμα να λειτουργούν πλέον αντίστροφες ροές στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. - Έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας: Η ενσωμάτωση αυξανόμενων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας από μεταβλητές πηγές ανανεώσιμης ενέργειας απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε νέες υποδομές. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να θεωρούνται «ενεργειακές νησίδες» λόγω της μη ικανοποιητικής σύνδεσής τους με γειτονικά κράτη και την εσωτερική αγορά ενέργειας. 1.1 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Μέχρι σήμερα, 33 από τα 44 έργα υποδομής έχουν ολοκληρωθεί, έξι έργα βρίσκονται σε εξέλιξη και ένα έχει ανασταλεί. Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν περατωθεί 10 από τα 12 έργα. Τα δύο εναπομένοντα έργα προχωρούν ικανοποιητικά και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2016 και το τέλος του 2017, αντίστοιχα. Στον τομέα του φυσικού αερίου έχουν περατωθεί 23 από τα 32 έργα. τέσσερα προχωρούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, ένα έχει ανασταλεί προς το παρόν και τέσσερα έχουν διακοπεί. Όλα τα έργα αντίστροφης ροής αερίου και διασυνδέσεων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έχουν ολοκληρωθεί, με εξαίρεση το έργο αντίστροφης ροής στη Ρουμανία, το οποίο διακόπηκε από την Επιτροπή στα τέλη Σεπτεμβρίου Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά τα έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου αφότου εκδόθηκε η τελευταία έκθεση υλοποίησης του ΕΕΠΑ, το Για παράδειγμα, το έργο Halle/Saale Schweinfurt που συνδέει το βορειοανατολικό τμήμα με το νοτιοανατολικό τμήμα της Γερμανίας έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Το έργο θα διευκολύνει τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που παράγεται στη Βόρεια Γερμανία και την περιοχή της Βόρειας Θάλασσας με το λοιπό γερμανικό δίκτυο. Το πρώτο σύστημα ηλεκτρισμού διπλού κυκλώματος εναέριας γραμμής 400 kv είναι πλέον σε λειτουργία και τα αντισταθμιστικά μέτρα για τη φύση ιδίως όσα αφορούν τα δάση βρίσκονται σε εξέλιξη. 3

4 Στη νοτιοδυτική Ευρώπη, η διασύνδεση Γαλλίας-Ισπανίας (Baixas Santa Llogaia) εγκαινιάστηκε κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου Η διασύνδεση αυτή συνδέει στο δίκτυο την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και συμβάλλει στην ενοποίηση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας της Γαλλίας και της Ισπανίας, καθώς και στην ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα ακόμη έργο που περατώθηκε είναι η διασύνδεση μεταξύ Σικελίας και ηπειρωτικής Ιταλίας (Sorgente Rizziconi). Με τη χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ υποστηρίχθηκε η κατασκευή υποσταθμών, εναέριων γραμμών τάσης 380 kv και η υπογειοποίηση γραμμών τάσης 150 kv, καλωδίων 380 kv (υπόγεια και 38 χλμ. υποβρύχια) και μιας σήραγγας. Το σχέδιο θα ενισχύσει την ασφάλεια του εφοδιασμού και την επέκταση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στη Σικελία, βελτιώνοντας παράλληλα την αξιοπιστία του δικτύου τόσο στη Σικελία όσο και στην ηπειρωτική Ιταλία (Καλαβρία). Το έργο NordBalt 01 (υποθαλάσσια διασύνδεση μεταξύ της Λιθουανίας και της Σουηδίας) εξελίσσεται ικανοποιητικά και εγκαινιάσθηκε στις 14 Δεκεμβρίου Από το ΕΕΠΑ στηρίζονται χρηματοδοτικά η κατασκευή, η εγκατάσταση και η θέση σε λειτουργία του υποθαλάσσιου καλωδίου και του σταθμού μετασχηματισμού στη Σουηδία και τη Λιθουανία. Η δοκιμαστική λειτουργία των μετατροπέων ολοκληρώθηκε επιτυχώς και απομένει να εκτελεστούν λίγες μόνο δοκιμές για να εγκριθούν. Το έργο στοχεύει στην περαιτέρω εξάλειψη της απομόνωσης των βαλτικών κρατών από την εσωτερική αγορά ενέργειας και στην πλήρη ένταξή τους στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Nord Pool. Η ολοκλήρωση του συστήματος ενεργειακών υποδομών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σημειώνει πρόοδο χάρη στην εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και στη σταδιακή ενσωμάτωση των «ενεργειακών νησίδων», όπως των τριών κρατών της Βαλτικής, της Ιβηρικής Χερσονήσου, της Ιρλανδίας, της Σικελίας και της Μάλτας. Επί του παρόντος, προβλέπεται ότι από τα έξι έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, τα τρία θα πρέπει να ολοκληρωθούν το 2016, τα δύο αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία το 2017 και ένα το Με το ΕΕΠΑ υποστηρίζεται η ανάπτυξη των βασικών ευρωπαϊκών έργων ενεργειακών υποδομών, στο πλαίσιο των τρεχουσών προτεραιοτήτων ενεργειακής πολιτικής. Στις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές 2 προβλέπονται μέτρα για την έγκαιρη ανάπτυξη των έργων κοινού ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) σε οκτώ καθορισμένους διαδρόμους προτεραιότητας που αφορούν τις υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκεκριμένα, τα έργα κοινού ενδιαφέροντος είναι δυνατόν να επωφελούνται από ορθολογικές διαδικασίες αδειοδότησης (μέγιστος χρόνος τρεισήμισι έτη), ρυθμιστικά κίνητρα για τη διευκόλυνση της υλοποίησης διασυνοριακών έργων, και είναι επιλέξιμα για να λάβουν χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ) 3. Από τον συνολικό προϋπολογισμό των 30,44 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο , ο οποίος καλύπτει τις μεταφορές, την ενέργεια και τις τηλεπικοινωνίες, στον τομέα της ενέργειας αναλογεί ποσό 5,35 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Επιτροπή εκτίμησε ότι για τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση των ευρωπαϊκών ενεργειακών υποδομών θα χρειαστούν έως το 2020 επενδύσεις 200 δισεκατομμυρίων ευρώ σε υποδομές μεταφοράς και 2 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2013, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές, ΕΕ L115 της , σ Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, για τη σύσταση της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» ΕΕ L 348 της , σ

5 αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Περίπου τα δύο τρίτα αυτού του ποσού αναλογούν στις υποδομές για την ηλεκτρική ενέργεια και τα έξυπνα δίκτυα. 2. ΈΡΓΑ ΥΠΕΡΑΚΤΙΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΥΑΕ) 2.1 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ αποτελείτο από εννέα έργα, για τα οποία προβλέφθηκε ενίσχυση ύψους 565 εκατ. ευρώ, κατανεμημένη σε δύο κύρια είδη δραστηριοτήτων: δοκιμές μεγάλης κλίμακας, κατασκευή και εγκατάσταση καινοτόμων ανεμογεννητριών και υπεράκτιων εδράσεων (έξι έργα) και ανάπτυξη δομοστοιχειωτών λύσεων με στόχο την ενσωμάτωση στο δίκτυο μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρισμού από αιολική ενέργεια (τρία έργα). Από τα εννέα αυτά έργα, τα τρία έχουν περατωθεί και δύο διακόπηκαν πρόωρα. Καταβλήθηκαν ευρώ (αφαιρουμένων των εντολών ανάκτησης, ύψους ευρώ) για τα έργα. 2.2 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά τις καινοτόμες γεννήτριες και τις υπεράκτιες κατασκευές Το έργο Nordsee Ost προσέκρουσε σε μερικές καθυστερήσεις, αλλά η υπεράκτια εγκατάσταση έχει τεχνικώς ολοκληρωθεί. Λόγω συνδυασμού δυσμενών καιρικών συνθηκών και τεχνικών προβλημάτων σύνδεσης με το δίκτυο και τις ανεμογεννήτριες έχει καθυστερήσει η θέση σε λειτουργία. Τον Ιούλιο 2016 λήφθηκε θετική τελική επενδυτική απόφαση για το «Υπεράκτιο αιολικό πάρκο Aberdeen», μετά από θετική δικαστική απόφαση σχετικά με την αδειοδότηση του υπεράκτιου και του χερσαίου σκέλους (που είχαν προσβληθεί δικαστικά). Για το έργο Global Tech I δεν βρέθηκε συνεπενδυτής. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή επιβεβαίωσε τον Απρίλιο του 2015 την αναδρομική διακοπή του έργου από 1ης Ιανουαρίου Πρόοδος στην ενοποίηση του δικτύου αιολικής ενέργειας Περατώθηκε ένα έργο, ο κόμβος συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC). Προχωρούν ικανοποιητικά τα δύο εναπομένοντα έργα, Kriegers Flak και Cobra Cable. Άλλα σημαντικά ορόσημα θα εγκριθούν το τρέχον έτος. Τον Σεπτέμβριο 2015 εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η τροποποίηση της συμφωνίας επιχορήγησης για τη νέα τεχνική λύση του έργου Kriegers Flak. Οι δικαιούχοι 50Hertz και Energinet.dk έχουν λάβει θετική τελική απόφαση κατασκευής και βρίσκονται σε εξέλιξη οι ενωσιακές διαδικασίες προκήρυξης διαγωνισμού. Έχουν παραγγελθεί τα πρώτα κύρια βασικά συστατικά στοιχεία (μετατροπέας back-to-back και υπεράκτια εξέδρα) για την υποδομή CGS. Οι δύο εμπλεκόμενοι διαχειριστές συστήματος μεταφοράς (ΔΣΜ) Energinet και 50Hertz συμφώνησαν με τις οικείες ρυθμιστικές αρχές για τη διαδικασία απόκτησης των απαιτούμενων αδειών. Έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία η υπεράκτια γραμμή διασύνδεσης μέχρι το τέλος του Η τελική επενδυτική απόφαση για το έργο Cobra Cable ελήφθη στα τέλη Δεκεμβρίου 2015, έξι μήνες νωρίτερα απ ό,τι προβλεπόταν. Οι συμβάσεις για τους μετατροπείς και τα καλώδια συνεχούς ρεύματος επίσης ανατέθηκαν νωρίτερα από ό,τι προβλεπόταν. Έχουν ληφθεί όλες 5

6 οι άδειες για τη όδευση. Υπό τις συνθήκες αυτές, το καλώδιο θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ Το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ αφορούσε έξι έργα, με προβλεπόμενη ενίσχυση ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για έργα με στόχο την επίδειξη της πλήρους δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Με την ολοκλήρωση ενός έργου είναι πλέον έτοιμες να λειτουργήσουν πιλοτικές μονάδες για τη δέσμευση, μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα. Τρία έργα διακόπηκαν πρόωρα και ένα έργο διακόπηκε χωρίς να περατωθεί. Ένα έργο είναι σε εξέλιξη. Για τα εν λόγω έργα καταβλήθηκαν ευρώ. Η πρόοδος που σημειώθηκε στα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα Στην περίπτωση του έργου Don Valley (ΗΒ), η Επιτροπή θεώρησε ότι δεν υπάρχει εύλογη προοπτική να ληφθεί εγκαίρως θετική τελική επενδυτική απόφαση, δεδομένου ότι δεν κατέστη δυνατόν να διασφαλιστεί η πρόσθετη χρηματοδότηση που απαιτείται για την κατασκευή της εγκατάστασης CCS και καθυστέρησε σημαντικά η υλοποίηση του έργου. Ως εκ τούτου, η δράση του ΕΕΠΑ έληξε στα τέλη του 2015, χωρίς να ολοκληρωθεί. Αντίθετα, η Επιτροπή βρίσκεται στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων για επέκταση της συμφωνίας επιχορήγησης του έργου ROAD μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2019, μετά την πρόοδο που επιτεύχθηκε σε συζητήσεις για πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης, την αναδιάρθρωση του έργου και τροποποίηση που θα καταστήσει λιγότερο δαπανηρό τον τόπο αποθήκευσης. Μετά την ολοκλήρωση της αναγκαίας επικαιροποίησης των προηγούμενων εργασιών τεχνικής φύσης, κοστολόγησης και αδειοδότησης, έχει προγραμματιστεί για τις αρχές του 2017 η τελική επενδυτική απόφαση για τις εγκαταστάσεις ώστε να τεθούν σε λειτουργία το Το έργο ROAD είναι το πρώτο έργο στην Ευρώπη για την επίδειξη σε εμπορική κλίμακα της εφαρμογής της τεχνολογίας CCS μετά την καύση σε θερμοηλεκτρικό σταθμό καύσης άνθρακα. Αυτό θα σημάνει επίσης την επιτυχή επίδειξη τεχνολογίας κατάλληλης για τον εκ των υστέρων εξοπλισμό υφισταμένων θερμοηλεκτρικών σταθμών καύσης άνθρακα. III ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (EEEF) Τον Δεκέμβριο του 2010 διατέθηκε από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ) ποσό 146,3 εκατομμυρίων ευρώ σε μηχανισμό χρηματοδότησης έργων αειφόρου ενέργειας 4. Ποσό 125 εκατομμυρίων ευρώ απετέλεσε τη συνεισφορά της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης (European Energy Efficiency Fund - EEEF), το οποίο συστάθηκε τον Ιούλιο του 2010 και έχει ανέλθει σε συνολικό ύψος 265 εκατομμυρίων ευρώ 5, 4 Κανονισμός (EE) αριθ. 1233/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 2010, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 663/2009, για τη θέσπιση προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης με τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής για έργα στον τομέα της ενέργειας. 5 Επιπλέον των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν πραγματοποιηθεί επενδύσεις: 75 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, 60 εκατ. ευρώ από την Cassa Depositi e Prestiti SpA (CDP) και 5 εκατ. ευρώ από την Investment Manager Deutsche Bank (DB). 6

7 υποστηριζόμενο από τον Μηχανισμό Επιχορήγησης Τεχνικής Συνδρομής, με προϋπολογισμό 20 εκατ. ευρώ και 1,3 εκατ. ευρώ για δραστηριότητες ευαισθητοποίησης. Το EEEF παρέχει εξατομικευμένη χρηματοδότηση (χρεωστικούς και συμμετοχικούς τίτλους) έργων για την ενεργειακή απόδοση, την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και τις καθαρές αστικές μεταφορές. Δικαιούχοι είναι τοπικές ή περιφερειακές δημόσιες αρχές ή ιδιωτικές οντότητες που δρουν για λογαριασμό τους. Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Το 2015, το EEEF παρέσχε χρηματοδοτική στήριξη για 32 αναβαθμίσεις της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων του Πολυτεχνείου Universidad Politécnica de Madrid, στην Ισπανία, από εταιρεία ενεργειακών υπηρεσιών (ΕΕΥ) που ενεργεί για λογαριασμό του εν λόγω Πολυτεχνείου. Στο πλαίσιο του έργου αυτού προβλέπεται η αντικατάσταση των υφιστάμενων λεβήτων πετρελαίου για παροχή ζεστού νερού χρήσης και θέρμανση. Η μετασκευή με τους νέους λέβητες καύσης αερίου, θερμοστατικές βαλβίδες και λύσεις με θερμοφωτοβολταϊκά θα ολοκληρωθεί σε 32 κτίρια του εν λόγω Πολυτεχνείου. Με το έργο θα επιτευχθεί ετησίως εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας 27% και μείωση των εκπομπών CO 2 κατά 45% σε σύγκριση με τη βάση αναφοράς. Από τη σύστασή του έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014, το EEEF έχει υπογράψει συμβάσεις για εννέα έργα, ύψους 117 εκατ. ευρώ, που έχουν προκαλέσει τελικές επενδύσεις 216 εκατ. ευρώ. Με βάση το πλαίσιο του EEEF για την αξιολόγηση των έργων και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με την εξοικονόμηση ισοδυνάμου εκπομπών CO 2 και πρωτογενούς ενέργειας, με τις επενδύσεις από το EEEF είχε επιτευχθεί στα τέλη του 2015 εξοικονόμηση σχεδόν τόνων CO 2 και πρωτογενούς ενέργειας MWh. Μηχανισμός τεχνικής συνδρομής Το 2015 δεν διατέθηκαν πρόσθετα κονδύλια για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων ανάπτυξης των έργων. Συνολικά, από τον μηχανισμό τεχνικής συνδρομής που χρηματοδοτεί η Επιτροπή θα έχει υποστηριχθεί η κατάρτιση 16 έργων με συνολικό ποσό ύψους 16 εκατ. ευρώ. Διάφοροι παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν την ύπαρξη μικρών ποσών μη διατεθέντων κονδυλίων. Πρώτον, τα έργα που καθορίστηκαν στο στάδιο εκκίνησης του Ταμείου βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο/επίπεδο ωριμότητας και, ως εκ τούτου, δεν χρειάστηκαν τεχνική συνδρομή. Επιπλέον, η πείρα από την εφαρμογή του μηχανισμού τεχνικής συνδρομής έχει δείξει ότι η χρηματοδότηση έργων ενεργειακής απόδοσης αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, όπως: υποδεέστερο επίπεδο προετοιμασίας των αιτήσεων από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί κατά τη σύσταση του EEEF (λίγα από τα αιτήματα τεχνικής συνδρομής ήταν έτοιμα για υποβολή), αλλαγές σε έργα κατόπιν πολιτικών αλλαγών στις κυβερνήσεις, ή αναγκαίες προσαρμογές μετά την πρώτη σειρά μελετών σκοπιμότητας. Κύρια συμπεράσματα & προοπτικές Μέχρι τώρα, το Ταμείο έχει βαθμιαία επιτύχει να επιδείξει αδιαμφισβήτητο ιστορικό κερδοφόρων επενδύσεων και θα αναζητά δραστήρια πρόσθετους μεγάλους επενδυτές για την περαιτέρω μόχλευση της συνεισφοράς της ΕΕ. Για το 2016, στα υπό προετοιμασία έργα περιλαμβάνονται εννέα σχέδια έργων συνολικού ύψους 253 εκατομμυρίων ευρώ, στο οποίο το EEEF προβλέπεται να συμμετέχει με μερίδιο 92 7

8 εκατ. ευρώ. Το EEEF θα εξακολουθήσει να επιδιώκει τη γεωγραφική διεύρυνση του πεδίου δραστηριοποίησής του, όταν οι συνθήκες του έργου και της αγοράς το επιτρέπουν. IV ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το ΕΕΠΑ έχει επιτύχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Τα περισσότερα έργα έχουν ολοκληρωθεί, ιδίως όσον αφορά τις υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Ο αυστηρός έλεγχος που ασκεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά της υλοποίηση και την παρακολούθηση των έργων συνέβαλε στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης. Παρά το γεγονός ότι τα έργα υπεράκτιας αιολικής ενέργειας φαίνεται να είναι πιο περίπλοκα από ό,τι αναμενόταν, οι φορείς υλοποίησης και οι κατασκευαστές κατόρθωσαν να βρουν λύσεις και αποκτήθηκαν τεχνολογικές γνώσεις την πρόσφατη πενταετία. Η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στην επίδειξη CCS, παρά τα προβλήματα στην εξεύρεση της απαραίτητης συμπληρωματικής χρηματοδότησης που οδήγησε στην διακοπή ορισμένων έργων ΕΕΠΑ. Το EEEF ήταν επίσης επιτυχές: συστάθηκε εμπορικό Ταμείο, το οποίο θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, παρέχοντας λύσεις χρηματοδότησης και αποφέροντας κέρδη που θα καλύπτουν τις διοικητικές δαπάνες, το μέρισμα των μετόχων και την ανάκτηση του κόστους σύστασής του. Επιπλέον, το EEEF αποτελεί υπόδειγμα για καινοτόμα χρηματοδοτικά μέσα που επενδύουν σε οικονομικώς αποδοτικά και ώριμα αειφόρα ενεργειακά έργα (με περιόδους αποπληρωμής έως και 18 έτη) και προσελκύουν ιδιωτικά κεφάλαια, ενώ παράλληλα προβάλλει την οικονομική σκοπιμότητα αυτών των επενδύσεων και παρέχει αξιόπιστο ιστορικό επιδόσεων. 8