ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2015) 484 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ενεργειακής Απόδοσης {SWD(2015) 191 final} EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ενεργειακής Απόδοσης I. ΠΡΟΟΔΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η ενεργειακή υποδομή και η καινοτομία, οι κινητήριες δυνάμεις του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Προγράμματος Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ), παραμένουν σήμερα το ίδιο σημαντικές όπως και το 2009, όταν θεσπίστηκε το ΕΕΠΑ. Πληροφορίες σχετικά με όλα τα έργα του ΕΕΠΑ, τα οποία εγκρίθηκαν το 2010, παρέχονται σε διαδραστικό χάρτη που εκπόνησε η ΓΔ Ενέργειας και είναι αναρτημένος στον ιστότοπό της, στην ακόλουθη διεύθυνση: Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζεται, για κάθε μέρος του ΕΕΠΑ, η πρόοδος που σημειώθηκε στην υλοποίηση των έργων και στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης (ΕΤΕΑ). Αποτελεί συνέχεια της έκθεσης που εγκρίθηκε το Καλύπτει την υλοποίηση των έργων μεταξύ 31ης Αυγούστου 2014 και 30ής Ιουνίου 2015 και τις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου. II. ΓΕΝΙΚΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Στα τέλη Ιουνίου 2015, 34 από τα 59 έργα είχαν ήδη περατωθεί και είχε καταβληθεί στους δικαιούχους συνολικό ποσό ευρώ (αφαιρουμένων των εντολών ανάκτησης, ύψους ευρώ). Τα περισσότερα έργα έχουν περατωθεί και οι φορείς υλοποίησης θα υποβάλουν την τελική αίτηση πληρωμής έως τα τέλη του τρέχοντος έτους. Η κατάσταση όσον αφορά τις υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας είναι εν γένει θετική και εκτελούνται τα εναπομένοντα οκτώ έργα, ενώ η εκτέλεση ενός έργου έχει ανασταλεί. Εξακολουθούν να υφίστανται ορισμένες δυσκολίες, ιδίως όσον αφορά την ενσωμάτωση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας (ΥΑΕ) στο δίκτυο και τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CCS). Αυτό οφείλεται ιδίως στο υψηλό κόστος των νέων τεχνολογιών και του υψηλότερου του αρχικώς αναμενομένου χρηματοοικονομικού κινδύνου. Η Επιτροπή επέλεξε τη διατήρηση της χρηματοδοτικής στήριξης των επενδυτών εφόσον παραμένει σαφές ότι είναι δυνατή οριστική επενδυτική απόφαση. 1. ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Από το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ για τις υποδομές παρέχεται στήριξη σε 44 έργα που καλύπτουν τρία μείζονα πεδία δραστηριοτήτων. Τα έργα υλοποιούνται από τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς (ΔΣΜ) εκάστου κράτους μέλους ή από φορείς υλοποίησης έργων. Έχει δεσμευθεί ποσό ύψους ευρώ, εκ των οποίων ευρώ είχαν καταβληθεί στους δικαιούχους έως τις 30 Ιουνίου Οι πληρωμές υπόκεινται στη σταθερή δέσμευση των φορέων υλοποίησης ότι θα εκτελέσουν τα έργα με οριστική επενδυτική απόφαση. Τα έργα καλύπτουν τους ακόλουθους τρεις τομείς: - Έργα υποδομών και αποθήκευσης φυσικού αερίου: 1 Έκθεση για το 2014, η οποία εγκρίθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2014, COM(2014)669. 2

3 Οι υποδομές φυσικού αερίου αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αλυσίδας του ενεργειακού εφοδιασμού από τον παραγωγό στον τελικό χρήστη. Οι σωληναγωγοί μεταφοράς, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και τα τερματικά επαναεριοποίησης ΥΦΑ είναι τα υλικά στοιχεία που εξασφαλίζουν ότι το φυσικό αέριο παρέχεται στους πελάτες όπου και όποτε χρειάζεται. Οι υποδομές φυσικού αερίου θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω και να ενισχυθούν κατά τα προσεχή έτη. Η κατασκευή των συνδέσεων που λείπουν μεταξύ κρατών μελών θα βοηθήσει στην κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού και στην αντιμετώπιση των νέων και αυξανόμενων απαιτήσεων ευελιξίας. - Έργα αντίστροφης ροής φυσικού αερίου: Κατά τη διάρκεια της κρίσης εφοδιασμού με φυσικό αέριο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το 2009, τα περισσότερα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ήταν αποκομμένα από τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο και δεν ήταν δυνατή η κάλυψη της ζήτησης εισαγωγών φυσικού αερίου. Ο λόγος δεν ήταν η έλλειψη φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αλλά το ότι οι υφιστάμενες υποδομές δεν διέθεταν τον τεχνικό εξοπλισμό και τις τεχνικές ικανότητες αντιστροφής των ροών αερίου από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Με χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ στηρίχθηκε η αντιμετώπιση αυτής της έλλειψης, με αποτέλεσμα να λειτουργούν πλέον αντίστροφες ροές στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. - Έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας: Η ενσωμάτωση αυξανόμενων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας από μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε νέες υποδομές. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να θεωρούνται «ενεργειακές νησίδες» λόγω της μη ικανοποιητικής σύνδεσής τους με γειτονικά κράτη και την εσωτερική αγορά ενέργειας. 1.1 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί 31 από τα 44 έργα υποδομής (έναντι 27 στις αρχές του 2014), ενώ συνεχίζεται η εκτέλεση οκτώ έργων και έχει ανασταλεί η εκτέλεση ενός έργου. Επιπλέον, τον Σεπτέμβριο 2014 διακόπηκε η χρηματοδοτική ενίσχυση τεσσάρων έργων (Nabucco, Galsi, Poseidon και του έργου αντίστροφης ροής στη Ρουμανία). Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν περατωθεί εννέα έργα. Τα τέσσερα εναπομένοντα έργα προχωρούν ικανοποιητικά, ενώ ορισμένα έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του τρέχοντος έτους ή το αργότερο το Στον τομέα του φυσικού αερίου έχουν περατωθεί 22 έργα πέντε προχωρούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, ένα έχει επί του παρόντος ανασταλεί και τέσσερα έχουν διακοπεί. Όλα τα έργα αντίστροφης ροής αερίου και διασυνδέσεων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έχουν ολοκληρωθεί, με εξαίρεση το έργο αντίστροφης ροής στη Ρουμανία, το οποία διακόπηκε από την Επιτροπή στα τέλη Σεπτεμβρίου Τα κονδύλια του ΕΕΠΑ συνετέλεσαν στη διασφάλιση της χρηματοδότησης των έργων και, συνεπώς, στην αποφυγή ή τη μείωση καθυστερήσεων. Ως εκ τούτου, βελτιώθηκε τόσο η ασφάλεια όσο και η αξιοπιστία του δικτύου φυσικού αερίου, ενισχύθηκε η ασφάλεια και η διαφοροποίηση του εφοδιασμού, και εξαλείφθηκαν καίρια σημεία συμφόρησης. Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά τα έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου αφότου εκδόθηκε η τελευταία έκθεση υλοποίησης του ΕΕΠΑ, το Για παράδειγμα, η χρηματοδοτική ενίσχυση που καταβλήθηκε εντός του 2014 και του 2015 συνέβαλε στην ενίσχυση του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου της Δανίας, που ολοκληρώθηκε στα τέλη του Η νέα υποδομή θα επεκτείνει τη δυναμικότητα μεταφοράς φυσικού αερίου από το σημείο εισόδου στο Ellund, στα σύνορα Δανίας/Γερμανίας, και θα αποτελέσει λειτουργικό σύνδεσμο μεταξύ του γερμανικού δικτύου και του συστήματος μεταφοράς της Δανίας. Επιπλέον, με τον νέο σωληναγωγό αυξάνεται σημαντικά η ασφάλεια 3

4 εφοδιασμού της Δανίας με φυσικό αέριο. Έτσι αντισταθμίζονται οι επιπτώσεις της εξάντλησης των υπεράκτιων κοιτασμάτων και ενισχύεται η ασφάλεια εφοδιασμού της Δανίας, της Σουηδίας και της περιοχής της Βαλτικής με φυσικό αέριο, διευκολύνοντας την καλύτερη ενοποίηση της αγοράς. Μια άλλη επιτυχία ήταν η περάτωση του έργου «NordBalt 02», στο τέλος του 2014, που συνέβαλε στην ολοκλήρωση της αναγκαίας αναβάθμισης του εθνικού λιθουανικού δικτύου μεταφοράς για τη διευκόλυνση της ροής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της γραμμής διασύνδεσης. Ένα ακόμη έργο που περατώθηκε είναι η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός του πολωνικού συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου στο σημείο διασυνοριακής σύνδεσης μεταξύ Πολωνίας και Γερμανίας. Με τη χρηματοδότηση από το ΕΕΠΑ υποστηρίχθηκε ο εκσυγχρονισμός και τα τεχνικά έργα του κόμβου Lasow και των συνδετήριων σωληναγωγών στην Πολωνία. Από το ΕΕΠΑ υποστηρίχθηκε επίσης η κατασκευή τμήματος σωληναγωγών μήκους 48 χλμ για την αντίστροφη ροή φυσικού αερίου μεταξύ Portalegre-Guarda και Cantanhede- Mangualde, που περατώθηκε στα τέλη του Με το έργο αυτό θα ενισχυθεί η ασφάλεια εφοδιασμού της Ιβηρικής χερσονήσου, καθώς με την περαιτέρω ανάπτυξη θα δημιουργηθεί τρίτη διασύνδεση με το ισπανικό δίκτυο φυσικού αερίου. Ένα ακόμη έργο που περατώθηκε, η διασύνδεση Γαλλίας-Ισπανίας, θα καταστήσει δυνατή την ενσωμάτωση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο δίκτυο και θα συμβάλει στην ενοποίηση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας της Γαλλίας και της Ισπανίας, καθώς και στην ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Την άνοιξη του 2015 εγκαινιάσθηκε νέα υποθαλάσσια καλωδιακή σύνδεση 225 MW μεταξύ Ιταλίας και Μάλτας. Με το έργο τερματίστηκε η απομόνωση του δικτύου της Μάλτας από την λοιπή Ευρώπη και παρέχεται η απαιτούμενη εφεδρική ισχύς ώστε να αντισταθμίζεται η ασυνεχής παροχή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Το έργο αυτό θα βελτιώσει την ασφάλεια του εφοδιασμού, θα μειώσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων και θα στηρίξει τη διεύρυνση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη Μάλτα. Η ολοκλήρωση του συστήματος ενεργειακών υποδομών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σημειώνει πρόοδο χάρη στην εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και στη σταδιακή ενσωμάτωση των «ενεργειακών νησίδων», όπως των τριών κρατών της Βαλτικής, της Ιβηρικής Χερσονήσου, της Ιρλανδίας, της Σικελίας και της Μάλτας. Προβλέπεται πλέον ότι τα περισσότερα από τα οκτώ έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη θα περατωθούν τα έτη 2015 και 2016, ενώ δύο μόνον έργα θα συνεχιστούν έως το 2018 και 2019 αντίστοιχα. Με το ΕΕΠΑ υποστηρίζεται η ανάπτυξη των βασικών ευρωπαϊκών έργων ενεργειακών υποδομών, στο πλαίσιο των τρεχουσών προτεραιοτήτων ενεργειακής πολιτικής. Στις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές 2 προβλέπονται μέτρα για την έγκαιρη ανάπτυξη των έργων κοινού ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) σε οκτώ καθορισμένους διαδρόμους προτεραιότητας. Ειδικότερα, τα έργα κοινού ενδιαφέροντος είναι δυνατόν να επωφελούνται από ταχείες διαδικασίες αδειοδότησης (μέγιστος χρόνος τρισήμισυ έτη), ρυθμιστικά κίνητρα για τη διευκόλυνση της υλοποίησης διασυνοριακών έργων, και είναι 2 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2013, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές, ΕΕ L115 της , σ.39. 4

5 επιλέξιμα για να λάβουν χρηματοδότηση από τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) 3. Από τον συνολικό προϋπολογισμό των 30,44 δισεκατομμυρίων ευρώ 4 για την περίοδο , ο οποίος καλύπτει τις μεταφορές, την ενέργεια και τις τηλεπικοινωνίες, στον τομέα της ενέργειας αναλογεί ποσό 5,35 δισεκατομμυρίων ευρώ 5. Η ΔΣΕ επικεντρώνεται στη στήριξη και διευκόλυνση έργων ύψιστης σπουδαιότητας για την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Επιπλέον, οι κανόνες για τη χρηματοδότηση έργων από τη ΔΣΕ είναι πολύ αυστηροί: η ΔΣΕ είναι δυνατόν να αποτελέσει το «έσχατο μέσο» χρηματοδότησης έργου, όταν κανένας άλλος μηχανισμός χρηματοδότησης δεν επαρκεί για την εκκίνηση της επένδυσης, όπως π.χ. χρηματοδότηση από έσοδα ή μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση από χρεωστικούς τίτλους. 2. ΈΡΓΑ ΥΠΕΡΑΚΤΙΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΥΑΕ) 2.1 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ αποτελείτο από 9 έργα, για τα οποία προβλέφθηκε ενίσχυση ύψους 565 εκατ. ευρώ, κατανεμημένη σε δύο κύρια είδη δραστηριοτήτων: δοκιμές μεγάλης κλίμακας, κατασκευή και εγκατάσταση καινοτόμων ανεμογεννητριών και υπεράκτιων εδράσεων (6 έργα) και ανάπτυξη δομοστοιχειωτών λύσεων με στόχο την ενσωμάτωση στο δίκτυο μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρισμού από αιολική ενέργεια (3 έργα). Από τα εννέα αυτά έργα, τα τρία έχουν περατωθεί και δύο διακόπηκαν πρόωρα. Για τα έργα καταβλήθηκε ποσό ευρώ. 2.2 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά τις καινοτόμες γεννήτριες και τις υπεράκτιες κατασκευές Το έργο Nordsee Ost προσέκρουσε σε μερικές καθυστερήσεις, συγκεκριμένα σε συνδυασμό δυσμενών καιρικών συνθηκών το 2014/2015 και τεχνικών προβλημάτων σύνδεσης με το δίκτυο και τις ανεμογεννήτριες. Χορηγήθηκε παράταση μέχρι το τέλος του Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές δυσκολίες στην υλοποίηση του υπεράκτιου πάρκου αιολικής ενέργειας Aberdeen και του Wind Deployment Centre. Το έργο στο Aberdeen καθυστέρησε λόγω των δυσκολιών έγκρισης τόσο του υπεράκτιου όσο και του χερσαίου σκέλους (που έχουν προσβληθεί δικαστικά). Σύμφωνα με τις ευνοϊκότερες εκτιμήσεις, η οριστική επενδυτική απόφαση θα ληφθεί το τέταρτο τρίμηνο του 2016 (με τη θέση σε λειτουργία το 2019). Για το έργο Global Tech I δεν βρέθηκε συνεπενδυτής. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή επιβεβαίωσε τον Απρίλιο του 2015 την αναδρομική διακοπή του έργου από 1ης Ιανουαρίου Πρόοδος της ενοποίησης του δικτύου αιολικής ενέργειας Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, για τη σύσταση της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη», ΕΕ L 348 της , σ Μετά την αναδιάταξη ποσού ύψους 2,8 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων. Μετά την αναδιάταξη ποσοστού 10% από τη (ΔΣΕ) - Ενέργεια (5,85 δισ. ευρώ) στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων. 5

6 Το έργο του κόμβου συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC) διακόπηκε. Για την υλοποίηση των δύο εναπομενόντων έργων Kriegers Flak και Cobra Cable θα χρειαστούν αρκετά χρόνια. Όσον αφορά το Kriegers Flak, η νέα πρόταση που υπέβαλαν οι εταιρίες είναι συμβατή με το ΕΕΠΑ. Με την υπογραφή της επικαιροποιημένης συμφωνίας συνεργασίας, τον Ιανουάριο του 2015, οι εταίροι του έργου έλαβαν την οριστική επενδυτική απόφαση, η οποία βασίζεται στη νέα τεχνική σύλληψη. Η υπεράκτια γραμμή διασύνδεσης έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία μέχρι το τέλος του Η συμφωνία επιχορήγησης του έργου Cobra Cable τροποποιήθηκε και το μέτρο παρατάθηκε έως τον Δεκέμβριο του Ξεκίνησε η διαδικασία προμήθειας των μετατροπέων ρεύματος και του καλωδίου και αναμένεται να συναφθεί η σύμβαση τον Νοέμβριο του Η οριστική επενδυτική απόφαση θα ληφθεί το δεύτερο τρίμηνο του 2016, αφού πρώτα εξασφαλιστούν όλες οι σχετικές άδειες όσον αφορά την όδευση του καλωδίου και οι συμβάσεις με τους προμηθευτές για το καλώδιο και τους σταθμούς μετατροπέων δεν υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό των 621 εκατ. ευρώ. Αν πληρούνται οι προϋποθέσεις αυτές, το καλώδιο θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία μετά από δύο έτη. 3. ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ Το επιμέρους πρόγραμμα του ΕΕΠΑ αφορούσε 6 έργα, με προβλεπόμενη ενίσχυση ύψους 1 δισεκατομμυρίων ευρώ για έργα με στόχο την επίδειξη της πλήρους δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Με την ολοκλήρωση ενός έργου είναι πλέον έτοιμες να λειτουργήσουν πιλοτικές μονάδες για τη δέσμευση, μεταφορά και αποθήκευση. Τρία έργα διακόπηκαν πρόωρα. Δύο έργα βρίσκονται σε εξέλιξη. Για τα εν λόγω έργα καταβλήθηκαν ευρώ. Η πρόοδος που σημειώθηκε όσον αφορά τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα Τα δύο εναπομένοντα έργα, το ROAD (στις Κάτω Χώρες) και το Don Valley (στο Ηνωμένο Βασίλειο), εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην εξεύρεση της απαραίτητης χρηματοδότησης, τόσο για την κατασκευή όσο και για τη λειτουργία τους. Το έργο Don Valley σημειώνει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την ανάπτυξη της υποδομής μεταφοράς και αποθήκευσης CO 2, η οποία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από κοινού για το έργο White Rose, που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα NER 300, καθώς και για άλλα πιθανά έργα CCS στην περιοχή Humber. Ωστόσο, το μέλλον της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής CCS εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την επίτευξη επιχειρησιακής υποστήριξης εκ μέρους του συστήματος Contract for Difference του Ηνωμένου Βασιλείου. Τον Αύγουστο του 2014, η βρετανική κυβέρνηση δημοσίευσε έγγραφο σχετικά με το πλαίσιο πολιτικής για τα επόμενα βήματα στον τομέα της τεχνολογίας CCS, στο οποίο περιλαμβάνεται η ανάπτυξη συστήματος Contract for Difference, κατάλληλου για έργα CCS όπως αυτό του Don Valley. Η Επιτροπή θα συνεχίσει τις διαβουλεύσεις με τους εταίρους του έργου και με την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με το χρονοδιάγραμμα και τις προοπτικές του έργου, με σκοπό την επίτευξη θετικής οριστικής επενδυτικής απόφασης. Επιπλέον, θα εξετάσει την τροποποίηση της συμφωνίας επιχορήγησης, ώστε να ληφθεί υπόψη η καθυστέρηση στην ανάπτυξη του συστήματος Contract for Difference και η προγραμματιζόμενη νέα τεχνολογία δέσμευσης CO 2, μετά την ανάληψη του συντονισμού του έργου από νέο επενδυτή, τον Δεκέμβριο του

7 Όσον αφορά το έργο ROAD, η χαμηλή τιμή CO 2 είχε ως αποτέλεσμα έλλειμμα χρηματοδότησης σε σύγκριση με τους αρχικούς υπολογισμούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες να συσπειρώσει τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, τους εμπλεκόμενους βιομηχανικούς εταίρους και τη Νορβηγία, προκειμένου να εξευρεθεί λύση. Το αποτέλεσμα ήταν να αναζητηθεί εναλλακτική λύση αποθήκευσης στο πλαίσιο του έργου, η οποία είναι πλέον διαθέσιμη και θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το κόστος μεταφοράς και αποθήκευσης CO 2, επειδή θα εφαρμοστεί σε τόπο πλησιέστερο στην ξηρά. Η Επιτροπή έλαβε επίσης συγκεκριμένες εκδηλώσεις ενδιαφέροντος για τη σύσταση εργαλείου συγχρηματοδότησης ERA-NET (Δίκτυο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας) στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», με σκοπό την υποστήριξη της λειτουργίας και την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων διάδοσης του πρώτου έργου στην Ευρώπη με το οποίο θα αποδειχθεί σε εμπορική κλίμακα η εφαρμογή της τεχνολογίας CCS μετά την καύση σε θερμοηλεκτρικό σταθμό καύσης με καύσιμο τον άνθρακα. Αυτό θα σημάνει επίσης την επιτυχή επίδειξη τεχνολογίας κατάλληλης για τον εκ των υστέρων εξοπλισμό υφισταμένων θερμοηλεκτρικών σταθμών με καύσιμο τον άνθρακα. III ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (EEEF) Τον Δεκέμβριο του 2010, κατανεμήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ) ποσό ευρώ σε χρηματοδοτική διευκόλυνση για έργα αειφόρου ενέργειας 6. Ποσό 125 εκατομμυρίων ευρώ απετέλεσε τη συνεισφορά της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης (European Energy Efficiency Fund - EEEF), το οποίο συστάθηκε τον Ιούλιο του 2011, έχει μέχρι στιγμής ανέλθει σε συνολικό ύψος 265 εκατομμυρίων ευρώ 7 και ενισχύεται από τη Διευκόλυνση Επιχορήγησης Τεχνικής Βοήθειας, με προϋπολογισμό 20 εκατ. ευρώ και 1,3 εκατ. ευρώ για δραστηριότητες ευαισθητοποίησης. Το EEEF παρέχει εξατομικευμένη χρηματοδότηση (χρεωστικούς και συμμετοχικούς τίτλους) έργων για την ενεργειακή απόδοση, την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και τις καθαρές αστικές μεταφορές. Δικαιούχοι είναι τοπικές ή περιφερειακές δημόσιες αρχές ή ιδιωτικές οντότητες που δρουν για λογαριασμό τους. 1. Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (EEEF) Το 2014, υπογράφηκαν δύο νέα έργα, στη Γαλλία και στις Κάτω Χώρες. Στη Γαλλία, θα διατεθούν 5 εκατομμύρια σε ιδιωτική εταιρεία, που ανήκει στην περιφέρεια Rhône-Alpes, για τη χρηματοδότηση της ανακαίνισης δημοσίων κτιρίων (σχολείων δευτεροβάθμιας και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, γυμναστηρίων), κατά τη φάση κατασκευής, και για να ανοίξει ο δρόμος για περαιτέρω αύξηση της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης. Η προσέγγιση της εν λόγω εταιρείας είναι καλό παράδειγμα συνάθροισης μηχανισμών που απαιτούνται για την αύξηση του μεγέθους των επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση στην Ευρώπη. Στις Κάτω Χώρες, ο δήμος Venlo υπέγραψε σύμβαση μακροχρόνιας χρηματοδότησης ύψους 8,5 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση του φωτισμού δημοσίων χώρων, με στόχο να 6 7 Κανονισμός (EE) αριθ. 1233/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 2010, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 663/2009, για τη θέσπιση προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης με τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής για έργα στον τομέα της ενέργειας. Επιπλέον των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν πραγματοποιηθεί επενδύσεις: 75 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, 60 εκατ. ευρώ από την Cassa Depositi e Prestiti SpA (CDP) και 5 εκατ. ευρώ από την Investment Manager Deutsche Bank (DB). 7

8 εφοδιαστούν με λαμπτήρες LED τουλάχιστον μονάδες φωτισμού (73% του συνόλου των σημείων φωτισμού της πόλης) και την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας άνω του 40%. Από τη σύστασή του έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014, το Ταμείο έχει υπογράψει συμβάσεις για εννέα έργα, ύψους 115 εκατ. ευρώ, που έχουν προκαλέσει τελικές επενδύσεις ύψους 216 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, διατέθηκαν 70 εκατ. ευρώ σε 3 έργα 8. Καταρτίστηκε πλαίσιο για την αξιολόγηση και την υποβολή εκθέσεων όσον αφορά την εξοικονόμηση σε ισοδύναμες εκπομπές CO 2 και πρωτογενούς ενέργειας. Στα τέλη του 2014, με τις επενδύσεις από το EEEF είχε επιτευχθεί εξοικονόμηση τόνων CO 2, που αναλογεί στις ετήσιες ισοδύναμες εκπομπές CO ευρωπαίων πολιτών. Μηχανισμός τεχνικής συνδρομής Το 2014, κατανεμήθηκε σε επτά τοπικές αρχές 9 πρόσθετο ποσό ύψους 5,5 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων ανάπτυξης των έργων τους. Το ποσό αυτό θα μοχλεύσει επενδύσεις ύψους 127 εκατ. ευρώ, ήτοι 23 φορές υψηλότερο από το αρχικό κόστος. Συνολικά, από τον μηχανισμό τεχνικής συνδρομής που χρηματοδοτείται από την Επιτροπή θα έχει υποστηριχθεί η συγκρότηση 16 έργων με συνολικό ποσό ύψους 17 εκατ. ευρώ 10. Διάφοροι παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν την ύπαρξη μικρών ποσών μη διατεθέντων κονδυλίων. Πρώτον, τα έργα που καθορίστηκαν στο στάδιο εκκίνησης του Ταμείου βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο/επίπεδο ωριμότητας και, ως εκ τούτου, δεν χρειάζονται τεχνική βοήθεια. Επιπλέον, η πείρα από την εφαρμογή του μηχανισμού τεχνικής συνδρομής έχει δείξει ότι η χρηματοδότηση έργων ενεργειακής απόδοσης αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, όπως: υποδεέστερο επίπεδο προετοιμασίας των αιτήσεων από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί κατά τη σύσταση του Ταμείου (λίγα από τα αιτήματα τεχνικής συνδρομής ήταν έτοιμα για υποβολή), αλλαγές σε έργα κατόπιν πολιτικών αλλαγών στις κυβερνήσεις, ή αναγκαίες προσαρμογές μετά την πρώτη σειρά μελετών σκοπιμότητας. Δραστηριότητες ευαισθητοποίησης Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Εμπειρογνωμοσύνης για τις ΣΔΙΤ (EPEC) 11 έχει ολοκληρώσει την εκστρατεία ευαισθητοποίησης με επίκεντρο τρεις πτυχές: Στήριξη της ανάπτυξης συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης στα κράτη μέλη, προώθηση της βέλτιστης χρήσης των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής για την ενεργειακή απόδοση και την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, και διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις πρόσφατες πολιτικές αλλαγές και πολιτικές προτεραιότητες του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου Με βάση την εκπόνηση διαφόρων θεματολογικών δελτίων και τη χάραξη στρατηγικών ανά χώρα, διοργανώθηκαν εργαστήρια προσαρμοσμένα στις ανάγκες και δραστηριότητες παρακολούθησης σε διάφορα κράτη μέλη. Κύρια συμπεράσματα & προοπτικές Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης θα επεκτείνει τη γεωγραφική κάλυψη, συγκεκριμένα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, προς εξυπηρέτηση των διαφορετικών αναγκών των ευρωπαϊκών τοπικών και περιφερειακών αρχών. 8 Δεν συνεχίστηκε ένα από τα έργα, για το οποίο είχε χορηγηθεί χρηματοδότηση τον Μάρτιο του Στις Κάτω Χώρες, το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία. 10 Στήριξη από τον μηχανισμό τεχνικής συνδρομής χορηγήθηκε σε τέσσερα άλλα έργα. 11 Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Εμπειρογνωμοσύνης για τις ΣΔΙΤ (EPEC) αποτελεί κοινή πρωτοβουλία της ΕΤΕπ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών και υποψηφίων χωρών της ΕΕ. Το EPEC συμβάλλει στην ενίσχυση της ικανότητας του δημόσιου τομέα να προβαίνει σε συναλλαγές στο πλαίσιο συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ). 8

9 Μέχρι τώρα, το Ταμείο έχει βαθμιαία επιτύχει να επιδείξει αδιαμφισβήτητο ιστορικό κερδοφόρων επενδύσεων και αναζητά δραστήρια πρόσθετους μεγάλους επενδυτές για την περαιτέρω μόχλευση της συνεισφοράς της ΕΕ. IV. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το ΕΕΠΑ έχει επιτύχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Τα περισσότερα έργα έχουν ολοκληρωθεί, ιδίως όσον αφορά τις υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Η Επιτροπή έλαβε την απόφαση να διακόψει σχέδια όταν κρίθηκε σκόπιμο και συνεχίζει τον αυστηρό έλεγχο της υλοποίησης των έργων και την παρακολούθησή τους. Η λύση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας έχει αποδειχθεί ότι είναι πιο περίπλοκη από ό,τι αναμενόταν και πολλές τεχνολογικές γνώσεις έχουν αποκτηθεί την πρόσφατη πενταετία. Το ίδιο ισχύει και για τα έργα CCS, όπου τα επιπλέον προβλήματα εξεύρεσης της απαραίτητης συμπληρωματικής χρηματοδότησης είχαν ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της προόδου ή την διακοπή των έργων. Το EEEF ήταν επίσης επιτυχές: Συστάθηκε εμπορικό Ταμείο, το οποίο θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, παρέχοντας λύσεις χρηματοδότησης και παράγοντας κέρδη που θα καλύπτουν τις διοικητικές δαπάνες, το μέρισμα των μετόχων και την ανάκτηση του κόστους σύστασής του. 9