ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ

Transcript

1 ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ Εισήγηση Ι.Ε.ΚΟΥΜΑΝΤΑΚΗ Ομότιμου Καθηγητή Ε.Μ.Πολυτεχνείου 19.ΟΚΤ.2008 HELEXPO PALACE

2 ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ Έλλειψη νερού για κάλυψη ορισμένων αναγκών μας σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο

3 ΑΝΟΜΒΡΙΑ Έλλειψη όμβρου δηλ. βροχής. Λιγότερες βροχοπτώσεις σε μία περιοχή σε σχέση με το μέσο όρο Έχει εκτιμηθεί μείωση των βροχοπτώσεων στις παραμεσογειακές χώρες περί το 30% (Ζερεφός Χ., 2008)

4 Ανομβρία και λειψυδρία δεν ταυτίζονται απαραίτητα. Μπορεί να υπάρξει λειψυδρία ακόμη και σε χρονιά με ικανοποιητικές βροχοπτώσεις, αν δεν έχουμε φροντίσει έγκαιρα να κατασκευάσουμε τα κατάλληλα τεχνικά έργα και να εφαρμόσουμε σοφή διαχείριση υδατικών πόρων.

5 Τα νερά που χρησιμοποιούμε σε ένα έτος δεν προέρχονται μόνο από τις βροχοπτώσεις - χιονοπτώσεις της χρονιάς αυτής, αλλά και των προηγούμενων εφ όσον όμως έχουμε φροντίσει : 1.Να έχουν κατασκευαστεί κατάλληλα έργα αναρρύθμισης των απορροών (π.χ τεχνητούς ταμιευτήρες) 2.Να αξιοποιούνται ορθολογικά οι υπόγειοι ταμιευτήρες νερού, να μην υπεραντλούνται και να φροντίσουμε για την επανατροφοδοσία τους

6 ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ Σε περιόδους λειψυδρίας επειδή πρώτα και γρηγορότερα μειώνονται τα διαθέσιμα αποθέματα των επιφανειακών νερών (φυσικές και τεχνητές λίμνες, ποτάμια, πηγές), η αυξημένη ζήτηση νερού καλύπτεται κυρίως από υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτινων ταμιευτήρων. Έτσι συχνά εγκαθίσταται σ αυτούς αρνητικό υδατικό ισοζύγιο με πολλές αρνητικές συνέπειες

7 ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΕΩΝ Διείσδυση της θάλασσας στους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες που οδηγεί στην υφαλμύρωση (σχεδόν όλοι οι παράκτιοι υπόγειοι υδροφορείς στην Ελλάδα έχουν υφαλμυρωθεί) Πτώση στάθμης και αύξηση του κόστους άντλησης των υπόγειων νερών (βάθη m δεν είναι πλέον σπάνια) Βαθμιαία μείωση έως εξάντληση των μόνιμων υδατικών αποθεμάτων Αύξηση της ρύπανσης των υπόγειων νερών Ανάγκη κατασκευής βαθύτερων νέων γεωτρήσεων για εκμετάλλευση βαθύτερων υδροφόρων στρωμάτων Καθιζήσεις και εδαφικές υποχωρήσεις, ενίοτε σημαντικές (π.χ( Βιομηχανική ζώνη Σίνδου-Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης, ΝΑ ζώνη Θεσσαλικού Κάμπου, περιοχή Φαρ- σάλων,, Μεγαλόπολη, Περαία Θεσσαλο- νίκης κ.α)

8 Περαία Θεσσαλονίκης

9 ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΝΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Αξιοποιούνται με : Εκατοντάδες πηγές για ύδρευση και άρδευση τουλάχιστον γεωτρήσεις π.χ Θεσσαλία ~ Πελοπόννησος ~ Κεντ.. Μακεδονία ~ Κρήτη ~ Ανατ.. Στερεά Ελλάδα ~ Πάνω από το 1/3 από αυτές είναι χωρίς άδεια λειτουργίας και με πολλές κακοτεχνίες. Συχνά εγκαταλείπονται

10 ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΝΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Σχεδόν όλες οι πόλεις και όλα τα χωριά της Ελλάδας υδρεύονται από πηγές, γεωτρήσεις και πηγάδια Μόνο τα πολεοδομικά συγκρο- τήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης χρησιμοποιούν επιφανειακά νερά. Διαθέτουν όμως μεγάλο αριθμό γεωτρήσεων που τις χρησι-μοποιούν κατά τις περιόδους λειψυδρίας υπεραντλώντας τις Κατά τη λειψυδρία η ΕΥΔΑΠ καλύπτεται έως και το ήμισυ των ημερήσιων αναγκών από πολυάριθμες υπεραντλούμενες

11 γεωτρήσεις της στην Αττική και Βοιωτία (πάνω από μισό εκατ. m 3 ημερησίως) Ο Ο Ο.Υ.Α Θεσσαλονίκης διαθέτει και αξιοποιεί δεκάδες γεωτρήσεις στην περιοχή Καλοχωρίου-Σίνδου και στη ζώνη των πηγών Αραβισσού Γιαννιτσών. Πρόσφα- τα πήρε νερό και από τον Αλιάκμονα (55x10 m 3 από τον ταμιευτήρα Πολυφύτου) Επιφανειακά νερά προερχόμενα από τεχνητούς ταμιευτήρες της ΔΕΗ χρησιμοποιούν επίσης τα τελευταία χρόνια οι πόλεις Καρδίτσα, Άρτα, Αγρίνιο, Πρέβεζα και Λευκάδα.

12 Επίσης Οι αρδεύσεις καλύπτονται από υπόγεια νερά κατά ποσοστό >50% Οι αρδευόμενες εκτάσεις αυξάνονται με το χρόνο : Το εκατ.στρ Το »» Το »» Το ίδιο αυξάνεται με το χρόνο και η ζήτηση κατάλληλου για αρδεύσεις νερού, δεδομένου ότι δεν έχουν βελτιωθεί ουσιαστικά οι μέθοδοι άρδευσης και δεν έχουν μειωθεί οι υδροβόρες καλλιέργειες

13 Στη Θεσσαλία π.χ αρδεύονται 2,5εκατομ. στρέμματα (19% του συνόλου των αρδευόμενων εκτάσεων της Ελλάδας) Το Το 70% των εκτάσεων αυτών της Θεσσαλίας αρδεύονται από υπόγεια νερά, δηλ. για στρ.x 400 m 3 /στρ.=710 εκατ.m 3 αντλούνται από μερικές χιλιάδες βαθειές γεωτρήσεις κατά την αρδευτική περίοδο. Αποτέλεσμα τούτου είναι η πτώση της υδροστατικής στάθμης πολλές δεκάδες μέτρων μείωση των μόνιμων αποθεμάτων διείσδυση της θάλασσας στα ΝΑκα της πεδιάδας εκδήλωση καθιζήσεων Αύξηση κόστους αντλήσεων

14 Διακύμανση υπόγειας στάθμης νερού Βάθος στάθμης (m) Ιουν-72 Δεκ-72 Ιουν-73 Δεκ-73 Ιουν-74 Δεκ-74 Ιουν-75 Δεκ-75 Ιουν-76 Δεκ-76 Ιουν-77 Δεκ-77 Ιουν-78 Δεκ-78 Ιουν-79 Δεκ-79 Ιουν-80 Δεκ-80 Ιουν-81 Δεκ-81 Ιουν-82 Δεκ-82 Ιουν-83 Δεκ-83 Ιουν-84 Δεκ-84 Ιουν-85 Δεκ-85 Ιουν-86 Δεκ-86 Ιουν-87 Δεκ-87 Ιουν-88 Δεκ-88 Ιουν-89 Δεκ-89 Ιουν-90 Δεκ-90 Ιουν-91 Δεκ-91 Ιουν-92 Δεκ-92 Ιουν-93 Δεκ-93 Ιουν-94 Δεκ-94 Ιουν-95 Δεκ-95 Ιουν-96 Δεκ-96 Ιουν-97 Δεκ-97 Ιουν-98 Δεκ-98 Ιουν-99 Δεκ-99 Ιουν-00 Δεκ-00 Ιουν-01 Δεκ-01 Ιουν-02 Δεκ-02 Ιουν-03 Δεκ-03 Ιουν-04 Δεκ-04 Ιουν-05 Δεκ-05 Ιουν-06 Δεκ-06 Ιουν-07 Δεκ-07 Pz46 Pz6 LB YEB Διακύμανση βάθους στάθμης χρόνου Διακύμανση βάθους στάθμης χρόνου και γραμμή μέσης πολυετούς πτώσης στάθμης

15 Διακύμανση του βάθους στάθμης συναρτήσει του χρόνου στην περιοχή των Φαρσάλων και εξάντληση των υδροφόρων στρωμάτων Διακύμανση του βάθους στάθμης συναρτήσει του χρόνου στην περιοχή του Σταυρού και εξάντληση των υδροφόρων στρωμάτων

16 Οι βιομηχανικές ανάγκες τέλος σε νερό καλύπτονται κυρίως από υπεράντληση τοπικών υπόγειων ταμιευτήρων.. Τα υγρά βιομηχανικά απόβλητα μολύνουν συχνά υπόγειες υδροφορίες και τους επιφανειακούς αποδέκτες.

17 ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΡΟΦΟΡΕΩΝ Πως επιτυγχάνεται ; Διευκολύνουμε τη φυσική επανα- τροφοδοσία τους Δεν κάνουμε έργα που διακό- πτουν ή μειώνουν την κατείσδυση της βροχής και τη διήθηση των επιφανειακών νερών Κάνουμε παρεμβάσεις που δυσχε- ραίνουν την επιφανειακή απορροή Μελετούμε και εφαρμόζουμε τεχνητό εμπλουτισμό για ενίσχυση της φυσικής επανατροφοδοσίας Αντλούμε μόνο τα ανανεούμενα (μέσα ετήσια) αποθέματα υπόγειων νερών

18 Δεν υπεραντλούμε και δεν αφαιρούμε από τα μόνιμα αποθέματα Αν σε κάποια περίοδο λειψυδρίας αντλήσουμε μέρος των μόνιμων αποθεμάτων, θα πρέπει στη συνέχεια να αναστείλουμε τις αντλήσεις μέχρι να αποκατασταθεί η πρότερη ισορροπία Δεν καταστρέφουμε τα δάση (πυρκαγιές, υπερβόσκηση, εκχέρ- σωση) ) γιατί ευνοείται η επιφανειακή απορροή και μειώνεται η τροφο- δοσία στρωμάτων των υπόγειων υδροφόρων

19 Δεν ρυπαίνουμε με έργα και δράσεις μας τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες Παρεμβαίνουμε με κατάλληλα έργα και δράσεις για βελτίωση ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων

20 ΜΗ ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Διαθέσιμα προς αξιοποίηση είναι : Τα νερά εκατοντάδων μεγάλων πηγών που απορρέουν την περίοδο των πλούσιων παροχών (χειμώνας άνοιξη) ανεκμετάλλευτα στη θάλασσα Η πλειονότητα των πλούσιων υπόγειων ορεινών όγκων υδροφορέων των Οι παραθαλάσσιες και υποθαλάσσιες πηγές

21 ΡΥΠΑΝΣΗ ΜΟΛΥΝΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΡΟΦΟΡΕΩΝ Τα υπόγεια νερά είναι περισσότερο προστατευμένα σε σχέση με τα επιφανειακά, όμως υπόκεινται και αυτά σε ποιοτική υποβάθμιση Η απορρύπανση τους είναι πολύ δυσκολότερη και ακριβότερη. Η πλήρης απορρύπανση των υδροφορέων είναι συχνά ανέφικτη

22 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Υφαλμύρωση παράκτιων ζωνών κυρίως λόγω υπεραντλήσεων Νιτρορύπανση λόγω κυρίως υπερλιπάνσεων Τοξικά και βαρέα μέταλλα λόγω κυρίως βιομηχανικών αποβλήτων, μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, χωματερών Σύνθετη ποιοτική υποβάθμιση στις αστικές περιοχές (διαρροές δικτύων αποχέτευσης, βόθροι, νεκροταφεία, εκπλύσεις δρόμων) Διαρροές δεξαμενών υδρογοναν-θράκων και άλλων ρυπογόνων υγρών