Ένα επάγγελμα για μια ζωή; Αποχαιρετώντας την μονιμότητα και οδεύοντας στην επαγγελματική προσαρμοστικότητα Δρ. Κατερίνα Αργυροπούλου

Transcript

1 Ένα επάγγελμα για μια ζωή; Αποχαιρετώντας την μονιμότητα και οδεύοντας στην επαγγελματική προσαρμοστικότητα Δρ. Κατερίνα Αργυροπούλου Κέντρο Έρευνας & Αξιολόγησης στην Επαγγελματική Συμβουλευτική Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Πώς αναδύθηκε η έννοια η αγορά εργασίας δεν προσφέρει πλέον σταθερά «μονοπάτια» επάνω στα οποία οι εργαζόμενοι μπορούν να σχεδιάσουν τη σταδιοδρομία τους τα ζητήματα της σταδιοδρομίας γίνονται περισσότερο ουσιαστικά, καθώς δεν μπορούν να εξετάζονται ξεχωριστά από τα προσωπικά το ζήτημα της επαγγελματικής επιλογής μετατρέπεται σε σχεδιασμό ζωής (το άτομο προσπαθεί να καθορίσει τα βασικά στοιχεία που δίνουν νόημα και κατεύθυνση στη ζωή του) ανάγκη για αυτοδιαχείριση της σταδιοδρομίας εξαιτίας της κοινωνικo-οικονομικής μεταβλητότητας (Bimrose & Hearne, 2012) μέσω της ανάπτυξης πλέγματος δεξιοτήτων διαχείρισης σταδιοδρομίας (Lo Presti, 2009)

3 Επαγγελματική προσαρμοστικότητα Η ετοιμότητα του ατόμου να ανταποκριθεί στη συνειδητή και διαρκή διερεύνηση εαυτού και περιβάλλοντος προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αλλαγές στη σταδιοδρομία του και να χειριστεί με επιτυχία τις απρόβλεπτες προσαρμογές και μεταβάσεις, που ενδεχομένως θα δημιουργηθούν από τις αλλαγές στις εργασιακές συνθήκες (Savickas, 2008)

4 Προσαρμοστικότητα & Προσαρμογή: (Savickas, Savickas et al., 2009) Ετοιμότητα Προσαρμογής Ικανότητες Προσαρμοστικότητας Ενέργειες Προσαρμογής Προσαρμογή

5 η προσαρμογή στο επαγγελματικό περιβάλλον και γενικότερα η ενσωμάτωσή στην κοινωνία είναι το αποτέλεσμα μιας συνεχούς, διαδικασίας ξεκινάει με την προθυμία προσαρμογής, συνεχίζει με τις ικανότητες προσαρμογής και τις αντίστοιχες ενέργειες προσαρμοστικότητας και καταλήγει στην προσαρμογή. Συνεπώς, δεν είναι αρκετό κανείς να θέλει ή να νιώθει έτοιμος να προσαρμοστεί, χρειάζεται και να μπορεί, να έχει δηλαδή αναπτύξει γνώσεις και στρατηγικές, ώστε να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις εκάστοτε μεταβάσεις. Η ετοιμότητα προσαρμογής στις μεταβάσεις ενισχύεται, συνεπώς, από την καλλιέργεια και ανάπτυξη ορισμένων κατάλληλων δεξιοτήτων, γνώσεων και στάσεων που βοηθούν το άτομο να κατανοήσει πώς θα σχεδιάσει τη σταδιοδρομία του (Μικεδάκη, 2014). Έτσι, η προσαρμογή αναφέρεται στην τάση να αγωνιζόμαστε για να έρθουμε σε ισορροπία με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες και αλλαγές του περιβάλλοντος.

6 Ετοιμότητα Προσαρμογής (Adaptivity)

7 Χαρακτηριστικά προσωπικότητας Ανοιχτός Ευέλικτος Προληπτικός (συμπεριφορές πρόληψης) Εξωστρεφής Η ανάπτυξη της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας βοηθά στην καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού των ατόμων και προωθεί την υλοποίηση θετικότερων ενεργειών Σημαντικός ο ρόλος του συμβούλου στην ενδυνάμωση του ατόμου με σκοπό την απόκτηση ελέγχου από μέρους του όταν έρχεται αντιμέτωπο με πολλαπλές μεταβάσεις (Μικεδάκη, 2012)

8 Ικανότητες Προσαρμοστικότητας (adapt-abilities)

9 Προσαρμοστικότητα (adaptability) Διαστάσεις επαγγελματικής προσαρμοστικότητας Ενδιαφέρον Έλεγχος Περιέργεια Εμπιστοσύνη στον εαυτό

10 Προσαρμογή (Adaptation) Η τάση να αγωνιζόμαστε για να έρθουμε σε ισορροπία με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες και αλλαγές του περιβάλλοντος -Τραύματα στη σταδιοδρομία -Επαγγελματικές μεταβάσεις -Εξελικτικά στάδια

11 Επιτυχία Ικανοποίηση Ευελιξία Ψυχική υγεία

12 Επαγγελματική προσαρμοστικότητα & προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη: Ερευνητικά δεδομένα (1) Η επαγγελματική προσαρμοστικότητα συνδέεται με την επαγγελματική ανθεκτικότητα και φαίνεται ότι οι δύο παράγοντες αλληλοσυμπληρώνονται (Bimrose & Hearne, 2012) ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης (Ashton, 2013) επαγγελματική ανέλιξη και καλλιέργεια διανοητικών ικανοτήτων (Creed, Fallon, & Hood, 2009) διαχείριση συναισθημάτων και συναισθηματική νοημοσύνη (Coetzee & Harry, 2014) την αίσθηση προσωπικού ελέγχου (Duffy, 2010) τις ικανότητες ομαδικής εργασίας (de Guzman & Choi, 2013)

13 Επαγγελματική προσαρμοστικότητα & προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη: Ερευνητικά δεδομένα (2) θετική σχέση με τον προσανατολισμό προς την ευτυχία και αρνητική με το εργασιακό στρες (Johnston et al., 2013) απόκτηση και διατήρηση πιο ποιοτικής απασχόλησης (Koen, Klehe, & Van Vianen, 2012) προσωπική και επαγγελματική ευεξία ανεξάρτητα από την εργασιακή κατάσταση (Maggiori et al., 2013) εμπλοκή στην εργασία (Rossier et al., 2012), ποιότητα ζωής και εύρος ενδιαφερόντων (Soresi, Nota, & Ferrari, 2012) αισιοδοξία στη σταδιοδρομία και προσανατολισμός στους μαθησιακούς στόχους (Tolentino et al., 2014) και υποκειμενική επαγγελματική επιτυχία (Zacher, 2014) μείωση πιθανοτήτων δημιουργίας δυσλειτουργικών σκέψεων σταδιοδρομίας, και κοινωνικοπολιτικών παραγόντων και πιο αποδοτικές επαγγελματικές αποφάσεις (Lechner, Tomasik & Silbereisen, 2016)

14 Διαστάσεις επαγγελματικής προσαρμοστικότητας είναι οργανωμένες σε ένα δομικό και ιεραρχικό μοντέλο τριών επιπέδων στο πρώτο και πιο αφαιρετικό επίπεδο βρίσκονται οι προαναφερόμενες διαστάσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις στρατηγικές που υιοθετεί κανείς προκειμένου να διαχειριστεί τις μεταβάσεις. Στο ενδιάμεσο επίπεδο βρίσκονται συγκεκριμένες στάσεις, πεποιθήσεις και δεξιότητες που σχετίζονται με τις τέσσερεις διαστάσεις και διαμορφώνουν συγκεκριμένες συμπεριφορές προσαρμογής που υιοθετεί το άτομο, για να διαπραγματευτεί μεταβάσεις και να «θεραπεύσει» επαγγελματικά τραύματα. το τρίτο επίπεδο περιλαμβάνει κάποιες συμπεριφορές αντιμετώπισης, που μαζί με άλλες συνθέτουν τις λειτουργίες των σταδίων ζωής που πρότεινε ο Super στη θεωρία του για την επαγγελματική ανάπτυξη. στο συγκεκριμένο μοντέλο, αναφέρονται και τα επαγγελματικά προβλήματα, τα οποία συνδέονται με αδυναμία σε καθεμία από τις διαστάσεις της προσαρμοστικότητας (Μικεδάκη, 2014).

15 Διαστάσεις Προσαρμοστικότητας Στάσεις και Πεποιθήσεις Δεξιότητα Συμπεριφορά διαχείρισης Πρόβλημα στη σταδιοδρομία Ενδιαφέρον Προσανατολισμένος στο μέλλον Σχεδιασμός Εμπλοκή Επίγνωση Προετοιμασία Αδιαφορία Έλεγχος Αποφασιστικός Λήψη απόφασης Διεκδικητικότητα Αφοσίωση θέληση Αναποφασιστικότητα Περιέργεια Περίεργος Διερεύνηση Πειραματισμός Ανάληψη ρίσκου Διερεύνηση Έλλειψη ρεαλιστικής οπτικής Εμπιστοσύνη στον εαυτό/ αυτοπεποίθηση Αποτελεσματικός Επίλυση προβλημάτων Επιμονή Εργατικότητα Αναστολή

16 Δεξιότητες επαγγελματικής προσαρμοστικότητας ενδιαφέρον για τη σταδιοδρομία έλεγχος περιέργεια αυτοπεποίθηση βαθμός δέσμευσης ενεργή στάση σχεδιασμού μέλλοντος ασκώ επίδραση στη διαμόρφωση των επαγγελματικών μου ζητημάτων αναζητώ πληροφορίες και την υποστήριξη «των σημαντικών άλλων» αναπτύσσω αίσθηση προσωπικής επάρκειας πειραματίζομαι με νέες δραστηριότητες, αντιμετωπίζω με «ανοιχτό μυαλό» τη σχέση μου με τα επαγγέλματα

17 Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν ενδιαφέρον να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για αυτοπραγμάτωση, καθώς η απασχόληση γι αυτούς σημαίνει μόνον επιβίωση Η όποια προσπάθεια προσαρμογής τους στις αλλαγές γίνεται να επιβιώσουν και όχι για να φτάσουν στο επίπεδο αυτοπραγμάτωσης Τα άτομα αυτά χρειάζεται να ασχοληθούν με κατάλληλες δραστηριότητες προσαρμοστικότητας στη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου τους για να αναπτύξουν την επαγγελματική τους προσαρμοστικότητα με την πάροδο του χρόνου.

18 Επαγγελματική προσαρμοστικότητα & προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη: Ερευνητικά δεδομένα (3) επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη των τεσσάρων παραγόντων: του ενδιαφέροντος για τη σταδιοδρομία, του ελέγχου, της περιέργειας και της αυτοπεποίθησης, με έξι ερωτήματα ο καθένας (Μικεδάκη, 2015) οι γυναίκες διακρίνονται από περισσότερο ενδιαφέρον για τη σταδιοδρομία τους και μεγαλύτερη περιέργεια από ότι οι άντρες, όπως και το ότι οι τριτοετείς φοιτητές παρουσιάζουν περισσότερο ενδιαφέρον για τη σταδιοδρομία τους από ότι οι πρωτοετείς και οι δευτεροετείς (Μικεδάκη, 2015) Πιθανότατα αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι τα κορίτσια ωριμάζουν πιο γρήγορα από ότι τα αγόρια (Cole & Cole, 2002) και συνεπώς προσανατολίζονται στο μέλλον διερευνώντας τις διάφορες ευκαιρίες που τους προσφέρει το περιβάλλον τους. αυτό ίσως να εξηγείται από το γεγονός ότι οι τριτοετείς βρίσκονται ένα στάδιο πιο κοντά στην αγορά εργασίας και καλούνται να πάρουν αποφάσεις που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στο μέλλον τους (πχ. κατεύθυνση στο τέταρτο έτος, αναζήτηση μεταπτυχιακών, κ.ά.) (Μικεδάκη, 2015)

19 Επαγγελματική προσαρμοστικότητα & προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη: Ερευνητικά δεδομένα (4) βρέθηκε ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των εργαζόμενων και μη εργαζόμενων φοιτητών, όσον αφορά στην επαγγελματική τους προσαρμοστικότητα και τις διαστάσεις της, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι οι δεξιότητες του ατόμου για την αντιμετώπιση των μεταβάσεων και των αλλαγών στην αγορά εργασίας δεν αποδίδονται στην εργασιακή κατάσταση, καθώς οι δεξιότητες αυτές μπορούν να αναπτυχθούν και να καλλιεργηθούν και στον ελεύθερο χρόνο του ατόμου (Savickas, 2013). Η σχέση επαγγελματικής προσαρμοστικότητας- αυτοαποτελεσματικότητας στον σχεδιασμό σταδιοδρομίας, βρέθηκε πολύ υψηλή μεταξύ των δύο αυτών βασικών μεταβλητών και μέτρια προς υψηλή μεταξύ των παραγόντων τους (Joud, 2016). Το εύρημα αυτό εμφανίζει ιδιαίτερη σημασία, καθώς αναδεικνύει ότι η ετοιμότητα του ατόμου να αντιμετωπίσει τις απρόβλεπτες προσαρμογές και μεταβάσεις της επαγγελματικής του πορείας συσχετίζεται με την αίσθηση προσωπικής επάρκειας που έχει το άτομο για τον εαυτό του στη διερεύνηση της σταδιοδρομίας του (Joud, 2016)

20 Επαγγελματική προσαρμοστικότητα & προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη: Ερευνητικά δεδομένα (5) Υπάρχει υψηλός βαθμός συνάφειας της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας με ομάδες διαφορετικού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου σε σχέση με τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που τους παρέχονται να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που θα ενισχύσουν την προσαρμοστικότητά τους (Καραβία, 2015). Υπάρχει υψηλός βαθμός συνάφειας της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας με την αυτοαποτελεσματικότητα στον σχεδιασμό σταδιοδρομίας και την επαγγελματική ανθεκτικότητα γεγονός που υποστηρίζει την ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης και τη διαμόρφωση συμβουλευτικών παρεμβάσεων με σκοπό την ενίσχυση των δεξιοτήτων διαχείρισης σταδιοδρομίας (Sidiropoulou-Dimakakou, Argyropoulou, Drosos, Kaliris & Mikedaki, 2015).

21 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κέντρο Έρευνας και Αξιολόγησης στην Επαγγελματική Συμβουλευτική (ΚΕΑΕΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ένα επάγγελμα για μια ζωή ; Αποχαιρετώντας την μονιμότητα και οδεύοντας στην επαγγελματική προσαρμοστικότητα Δ. Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Κ. Αργυροπούλου, Ν. Δρόσος, Κ. Μικεδάκη, Ρ. Τσακανίκα

22 Το πρόγραμμα Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές και φοιτητές Οι δραστηριότητες δανείζονται στοιχεία από την αφηγηματική προσέγγιση και στοχεύουν να ενθαρρύνουν του ενδιαφερόμενους: να αφηγηθούν τις τρέχουσες μεταβάσεις τους, παρατηρώντας πώς ο «εαυτός τού σήμερα» διαμορφώθηκε από τον «εαυτό του χθες» και θα οδηγήσει στον «εαυτό τού αύριο», 2) να αναλάβουν δράση ώστε να δημιουργήσουν επαγγελματικές ευκαιρίες, 3) να υιοθετήσουν έναν ενεργό τρόπο αναζήτησης εργασίας προκειμένου να νιώσουν ικανοποίηση και να βιώσουν μια ζωή με νόημα.

23 Το πρόγραμμα Περιλαμβάνει 7 συναντήσεις διάρκειας μίας διδακτικής ώρας, μία φορά την εβδομάδα Σε κάθε συνάντηση παρουσιάζεται μια δεξιότητα επαγγελματικής προσαρμοστικότητας Οι ενδιαφερόμενοι μέσω κατάλληλων δραστηριοτήτων ενθαρρύνονται να αναλάβουν δράση και να αξιοποιήσουν τη δεξιότητα αυτή.

24 Συνάντηση 1η Σκοπός Δημιουργία θετικού κλίματος Σκοπός προγράμματος Παρουσίαση της έννοιας Αναφορά στις δεξιότητές της Απαιτούμενο υλικό Προβολή ταινίας The company men

25 Σχετικές ερωτήσεις Αναγνωρίζετε κάποιου είδους μετάβαση την οποία ο πρωταγωνιστής χρειάστηκε να αντιμετωπίσει; Πώς διαχειρίστηκε την καινούργια πραγματικότητα, τι είδους στρατηγικές επιστράτευσε; Ήταν αυτές αποτελεσματικές; Ποια η άποψή σας για την επαγγελματική προσαρμοστικότητα του πρωταγωνιστή; Διακρίνεται ο πρωταγωνιστής από δεξιότητες επαγγελματικής προσαρμοστικότητας που αναφέραμε; Στη θέση του θα κάνατε κάτι διαφορετικό;

26 Συνάντηση 2 η : Ενδιαφέρον για τη σταδιοδρομία Σκέφτομαι τη ζωή μου με αισιοδοξία και διαμορφώνω μια ενεργό στάση σχεδιασμού του μέλλοντος Σκοπός Προσανατολισμός στο μέλλον Κατανόηση αλληλεπίδρασης παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος Καλλιέργεια στάσεων και συμπεριφορών που ενισχύουν τη στοχοθέτηση

27 Άσκηση προσανατολισμού στο μέλλον (1) Σχεδιάστε τρεις κύκλους ανεξαρτήτου μεγέθους και διάταξης Γράψτε ποια διάσταση του χρόνου (παρελθόν, παρόν, μέλλον) αναπαριστά ο καθένας από αυτούς Δώστε έναν τίτλο για κάθε μία από αυτές τις διαστάσεις. Η διάσταση του χρόνου κατέχει σημαντική θέση στη σταδιοδρομία και στη ζωή μας γενικότερα, και ότι οι τρεις κύκλοι, απεικονίζουν τη διαμόρφωση της σταδιοδρομίας μέσα στο χρόνο, όπου το παρελθόν επιδρά στο παρόν και αυτό με τη σειρά του στο μέλλον. Στόχος να παρακινήσουμε τους μαθητές να στραφούν στο μέλλον, να το οραματιστούν και να αναπτύξουν μια αισιόδοξη στάση, σχεδιάζοντάς το.

28 Άσκηση προσανατολισμού στο μέλλον (2) Αφού όλοι προβληματιστούν σχετικά με το ρόλο που παίζουν οι διαστάσεις του χρόνου στη σταδιοδρομία τους ο σύμβουλος εξηγεί ότι για να σχεδιάσει κανείς αποτελεσματικά το μέλλον του χρειάζεται να μαθαίνει από το παρελθόν και να απολαμβάνει το παρόν. Ωστόσο, δεν προσανατολίζονται όλοι προς το μέλλον. Κάποια άτομα προσανατολίζονται στο παρελθόν, συνήθως αυτά που κληρονομούν επαγγέλματα από τους γονείς τους και επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους, ενώ κάποια άλλα προσανατολίζονται στο παρόν με μόνο τους μέλημα να βρουν μια δουλειά που να τους εξασφαλίσει τα προς το ζην. μόνο μέσα από τον προσανατολισμό στο μέλλον το άτομο μπορεί να σχεδιάσει τα επόμενα βήματά του, να βάλει στόχους και να επιδιώξει την πραγματοποίησή τους και γενικότερα, να οραματιστεί μια πραγματικότητα που θα την έχει νοηματοδοτήσει όπως ο ίδιος επιθυμεί.

29 Άσκηση προσανατολισμού στο μέλλον (3)- Βοηθητικές ερωτήσεις Τι σημαίνει για εσένα η θέση και το μέγεθος του κάθε κύκλου; Τι σημαίνουν οι λέξεις που έδωσε σε κάθε κύκλο Σκέψου μια πρόσφατη επιλογή που έκανες και διερεύνησε σύμφωνα με ποια διάσταση του χρόνου την πήρες; Σκέψου παραδείγματα που χρειάστηκε να υιοθετήσεις μια στάση προσανατολισμού στο μέλλον και κατάγραψε τι θετικό αποκόμισες;

30 Δραστηριότητα Παρελθόν Παρόν Μέλλον

31 Ασκήσεις Η μελλοντική επαγγελματική αυτοβιογραφία Σχεδιάζοντας το μέλλον Γράψε μια σύντομη παράγραφο για το πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου πέντε χρόνια μετά Διάλεξε τον στόχο που χρειάζεται να επιτευχθεί πιο σύντομα Κατάγραψε σε κάθε σκαλοπάτι της σκάλας τα βήματα που χρειάζεται να κάνεις προκειμένου ο στόχος σου να επιτευχθεί Ξεκινώ από την αρχή της σκάλας Σε κάθε σκαλοπάτι γράφω: πώς; πότε; πόσο ρεαλιστικός είναι; μέχρι πότε;

32 Βοηθητικές ερωτήσεις Είναι αρκετά αυτά που θα ήθελες να έχεις καταφέρει; Ποια από αυτά μπορούν να επιτευχθούν άμεσα και ποια σε δεύτερο χρόνο; Οι στόχοι σου πιστεύεις ότι είναι ρεαλιστικοί; Η επίτευξή τους εξαρτάται μόνο από εσένα ή χρειάζεσαι και τη βοήθεια άλλων; Πώς θα καταλάβεις, αν οι στόχοι σου έχουν επιτευχθεί;

33 Έξυπνος επαγγελματικός στόχος Συγκεκριμένος (δήλωση πρόθεσης) Μετρήσιμος (θα ξέρω ότι θα τον έχω πετύχει όταν...) Ελκυστικός ( να εκφράζεται από εμένα) Ρεαλιστικός (πόσο ρεαλιστικός είναι;) Χρονικά Οριοθετημένος (μέχρι πότε;/ διαδικασία επίτευξης)

34 Έξυπνος επαγγελματικός στόχος Συγκεκριμένος: Ο σύμβουλος χρειάζεται να βοηθήσει τους μαθητές να αυξήσουν την ακρίβεια μιας «δήλωσης πρόθεσης», θέτοντας την ερώτηση «πώς;». Μετρήσιμος: Εκτός από το να είναι συγκεκριμένος ο στόχος θα πρέπει να είναι μετρήσιμος (επαληθεύσιμος). Δηλαδή, «Θα ξέρω ότι θα τον έχω πετύχει, όταν...». Ελκυστικός: Ο στόχος πρέπει να εκφράζεται από το ίδιο το άτομο, να είναι δικός του προκειμένου το άτομο να δεσμευτεί σε αυτόν. Αν ο στόχος είναι κάποιου άλλου ή αν πίσω από αυτόν που εκφράζεται υπάρχει κάποιος άλλος, τότε ο αρχικός στόχος θα παρεμποδιστεί. Ρεαλιστικός: Οι στόχοι δεν θα πρέπει να βρίσκονται στη σφαίρα της φαντασίας, γιατί είναι δύσκολο να επιτευχθούν. Ούτε όμως θα πρέπει να είναι τόσο εύκολα επιτεύξιμοι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κίνητρο για δράση. Οι στόχοι θα πρέπει να βρίσκονται στο σύστημα αξιών του ατόμου και να έχουν επαρκή σπουδαιότητα για το άτομο, ώστε η επίτευξή τους να αποτελέσει ανταμοιβή για το ίδιο. Δηλαδή, να απαντούν στο ερώτημα: «Πόσο ρεαλιστικό είναι;».

35 Έξυπνος επαγγελματικός στόχος Χρονικά Οριοθετημένος: Ο καθορισμός χρονικών ορίων για το στόχο δίνει τη δυνατότητα να λειτουργήσει ο στόχος ως κίνητρο και το άτομο να αξιολογήσει σε τι βαθμό έχει προχωρήσει η διαδικασία επίτευξης τους στόχου, θέτοντας την ερώτηση «Μέχρι πότε;».

36 Άσκηση για το σπίτι Σκεφτείτε κάποια στιγμή στη ζωή σας στην οποία χρειάστηκε να διαχειριστείτε μια σημαντική αλλαγή που συνέβη. Το πέρασμα ίσως από το δημοτικό στο γυμνάσιο ή από το γυμνάσιο στο λύκειο ή η αλλαγή σχολείου λόγω μιας μετακόμισης λόγω σπουδών ή ακόμη, η αλλαγή ενός δασκάλου ή καθηγητή. 1. Πώς διαχειριστήκατε αυτή τη μετάβαση; 2. Τι στρατηγικές αναπτύξατε για να αντιμετωπίσετε όσο το δυνατόν καλύτερα το συγκεκριμένο γεγονός; 3. Μπορείτε να θυμηθείτε τι σκεφτόσαστε και τι αισθανόσαστε τότε; 4. Υπήρξε κάποιο κοντινό σας πρόσωπο που σας βοήθησε; Αν ναι, με ποιο τρόπο; 5. Τελικά μέσα από το συγκεκριμένο γεγονός κερδίσατε κάτι;

37 Συνάντηση 3 η : Έλεγχος Ασκώ επιρροή στη διαμόρφωση των επαγγελματικών ζητημάτων που με αφορούν Σκοπός Μαθαίνω να παίρνω κατάλληλες αποφάσεις προσαρμοζόμενος/η στις αλλαγές Αναπτύσσω μεταβιβάσιμες δεξιότητες

38 Άσκηση Η περίπτωση του Μάρκου

39 Οδηγίες (1) Δίνεται η μελέτη περίπτωσης του Μάρκου και εν συνεχεία σε ένα φύλλο ζητείται να γίνει ένας σταυρός, έτσι ώστε να σχηματίζονται τέσσερα τεταρτημόρια. Στο πάνω αριστερά τεταρτημόριο δίνουμε τον τίτλο «δυνάμεις», στο πάνω δεξιά τεταρτημόριο δίνουμε τον τίτλο «αδυναμίες», στο κάτω αριστερά δίνουμε τον τίτλο «ευκαιρίες» και τέλος στο κάτω δεξιά δίνουμε τον τίτλο «απειλές». Στο πεδίο των δυνάμεων κάθε ομάδα καλείται να συμπληρώσει τα χαρακτηριστικά του Μάρκου, στα οποία μπορεί να βασιστεί και τα οποία μπορεί να αξιοποιήσει στο μελλοντικό του επάγγελμα. Τέτοια στοιχεία μπορεί να αφορούν στην εκπαίδευση, την εργασιακή του εμπειρία ή σε άλλη γνώση που κατέχει και θεωρείται αξιοποιήσιμη, καθώς και στις μεταβιβάσιμες δεξιότητες του (π.χ. οι επικοινωνιακές δεξιότητες, ομαδικό πνεύμα, ηγετική συμπεριφορά).

40 Οδηγίες (2) Τα αδύνατα σημεία αφορούν σημεία που είναι στον έλεγχο του ατόμου, στα οποία μειονεκτεί και τα οποία μπορεί να βελτιώσει. Σε αυτό το κομμάτι κάθε ομάδα καλείται να εντοπίσει τα αδύνατα σημεία του Μάρκου και να προβληματιστεί στο πώς θα μπορούσε να τα ενισχύσει. Στο τεταρτημόριο των ευκαιριών καταγράφονται εξωγενείς συνθήκες, οι οποίες δεν είναι υπό τον έλεγχο του ατόμου και τις οποίες μπορεί να εκμεταλλευτεί προς όφελός του. Ως ευκαιρία, θεωρείται κάθε κατάσταση που προκύπτει και επιτρέπει την ενδυνάμωση μιας δύναμης ή την αποδυνάμωση μιας αδυναμίας και, όπως στα παραπάνω τεταρτημόρια, κάθε ομάδα καλείται να βρει τι μπορεί να αποτελεί ευκαιρία για το Μάρκο.

41 Οδηγίες (3) Οι απειλές αφορούν σε εξωτερικούς, μη ελεγχόμενους από το άτομο παράγοντες, των οποίων η επίδραση μπορεί να ομαλοποιηθεί. Η προέλευση των απειλητικών καταστάσεων ενδέχεται να εντοπίζεται σε κοινωνικό, οικονομικό τεχνολογικό, πολιτικό ή άλλο επίπεδο

42 Δυνάμεις Πτυχίο από το ΦΠΨ Έμαθε στη σχολή να οργανώνει το χρόνο του Ηγετικές ικανότητες (μεταβιβάσιμη δεξιότητα από τις προπονητικές δραστηριότητες) Ομαδικό πνεύμα (μεταβιβάσιμη δεξιότητα από τις αθλητικές δραστηριότητες) Ικανότητες σχεδιασμού και προσήλωσης στο στόχο (μεταβιβάσιμη δεξιότητα από τις αθλητικές δραστηριότητες) Εμπειρία στη εκπαίδευση/διδασκαλία (από την εργασία στο φροντιστήριο και τις προπονητικές δραστηριότητες) Επικοινωνιακές ικανότητες (μεταβιβάσιμη δεξιότητα από τις προπονητικές δραστηριότητες αλλά και από τη διδασκαλία) Περιέργεια και ενδιαφέρον για τη σταδιοδρομία του (ψάχνει τον εαυτό του και το περιβάλλον του) Σεμινάρια και μεταπτυχιακό στη συμβουλευτική Διατηρεί πολύ καλό υποστηρικτικό δίκτυο από φίλους και οικογένεια Αισιοδοξία, δεν απογοητεύεται Αυτοπεποίθηση στις ικανότητες και τα προσόντα του Αναζητά ευκαιρίες και τις αξιοποιεί Δεν φοβάται να ρισκάρει Ρεαλιστική εικόνα του περιβάλλοντος Είναι δημιουργικός και ανοιχτός στο νέο Πειραματίζεται με νέες δραστηριότητες Ικανότητα να βρίσκει εναλλακτικές λύσεις

43 Αδύνατα σημεία Χρειάζεται να συνειδητοποιήσει ότι μερικές φορές απαιτείται να καταβάλλει μεγαλύτερη προσπάθεια και να προσηλωθεί στο στόχο του (ήξερε ότι η βαθμολογία του ήταν μικρή στο σχολείο αλλά δεν εντατικοποίησε τις προσπάθειές του για να την ανεβάσει) Αρνείται ό,τι απαιτεί περισσότερο κόπο από τον ίδιο και ταυτόχρονα καλύτερη διαχείριση χρόνου από μέρους του (αρνήθηκε τις παραπάνω ώρες στο φροντιστήριο και την δουλειά στο ιδιωτικό σχολείο) Χρειάζεται να βρει τρόπους καλύτερης διαχείρισης του άγχους του Φαίνεται ότι οι αρκετές ευθύνες τον αποσυντονίζουν Χρειάζεται περισσότερη πίστη στον εαυτό του όταν έχει γίνει πια η επιλογή, χρειάζεται περισσότερη δέσμευση στην επιλογή του (αποσυντονίστηκε από τον ανταγωνισμό και τις ευθύνες στο συμβουλευτικό κέντρο) Γενικώς ενώ είναι ανοιχτός και διαθέσιμος σε ευκαιρίες και εναλλακτικές, έχει πρόβλημα στη δέσμευση της κάθε επιλογής του. Χρειάζεται να μάθει καλύτερους τρόπους διαχείρισης του χρόνου του, να μάθει να οργανώνει τις δουλειές του πιο μεθοδικά ώστε να μην τον καταβάλλει το άγχος και να μην τον αποσυντονίζουν οι ευθύνες Παραιτείται εύκολα από τις δυσκολίες χωρίς να επιμένει να βρει λύσεις μέσα στο πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται

44 Ευκαιρίες Η αύξηση ωρών στο φροντιστήριο θα ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία να μάθει να διαπραγματεύεται τις επιθυμίες του και την οργάνωση του χρόνου του. Θα μπορούσε να διαπραγματευτεί με το φροντιστήριο τις ώρες και τις μέρες του αντί να παραιτηθεί. Η δουλειά στο ιδιωτικό σχολείο θα ήταν επίσης μια ωραία ευκαιρία να μάθει να οργανώνει το χρόνο του καλύτερα και να δει αν καταβάλλοντας περισσότερο κόπο θα ανταμειβόταν (με μια καλή δουλειά και καλή εμπειρία και προϋπηρεσία). Επίσης θα ήταν ένα καλό κίνητρο να μάθει να οδηγεί! Στην εργασία στο συμβουλευτικό κέντρο, θα ήταν μια ευκαιρία να μάθει να διαχειρίζεται το άγχος του και τις ευθύνες, και να δεσμευτεί σε μια επιλογή στην οποία επένδυσε χρόνο και χρήματα (σεμινάρια, μεταπτυχιακό) και να αναπτύξει δεξιότητες προσαρμοστικότητας και ανθεκτικότητας Στην νέα του δουλειά και πάλι έχει την ευκαιρία να μάθει να είναι μεθοδικός και οργανωμένος και να σχεδιάζει καλύτερα τις δραστηριότητές του.

45 Απειλές Το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον Οι λίγες ευκαιρίες που παρουσιάζονται Το ενδεχόμενο να μην ανανεωθεί η σύμβασή του λόγω οικονομικών δυσχερειών του Δήμου Οι μικρές αμοιβές που προσφέρονται Η αναστολή προσλήψεων των εκπαιδευτικών μέσω ΑΣΕΠ από το υπουργείο, δεν του επιτρέπει να εργαστεί σαν εκπαιδευτικός σε δημόσιο σχολείο Οι οικονομικές δυσκολίες των οικογενειών που αφήνουν τα παιδιά τους στη δημιουργική απασχόληση ενδέχεται να τις αποτρέψει από το να συνεχίσουν να τα αφήνουν (αν είναι επί πληρωμή) Η ανεργία των μητέρων μπορεί να προκαλέσει το γεγονός να κρατούν τα παιδιά στο σπίτι αντί να τα στέλνουν για δημιουργική απασχόληση

46 Οδηγίες (4) Κάθε ομάδα διαβάζει αυτό που έγραψε. Στο τέλος, ζητείται ένας τίτλος για το σταυροδρόμι σταδιοδρομίας του Μάρκου, ο οποίος ουσιαστικά θα αποτελέσει ένα συμπέρασμα για τη διεργασία στην οποία τα άτομα συμμετείχαν ή, πιθανώς, θα οδηγήσει σε ένα μήνυμα για τη στάση των συμμετεχόντων απέναντι στη σταδιοδρομία τους. Συμπληρωματικά μπορεί να πραγματοποιηθούν ασκήσεις λήψη απόφασης ή να γίνει χρήση ψυχομετρικών εργαλείων λήψης επαγγελματικών αποφάσεων

47 Άσκηση Τι κάνω με τη μουντζούρα μου;

48 Οδηγίες Σε μια κόλλα λευκό χαρτί και με το ανάποδο χέρι από αυτό που γράφουμε, κλείνουμε τα μάτια και ζωγραφίζουμε μια μουτζούρα πάνω στο χαρτί. ανοίγουμε τα μάτια και με το χέρι που γράφουμε, χρησιμοποιώντας χρωματιστούς μαρκαδόρους, σχεδιάζουμε ένα τοπίο ή μια κατάσταση μέσα στην οποία εντάσσουμε τη μουντζούρα, ώστε να είναι λειτουργική και «χρήσιμη». Ο σύμβουλος απευθύνει ερωτήσεις προκειμένου να εμβαθύνει στη μεταφορική σημασία της ζωγραφιάς

49 Οδηγίες Τι μπορεί να αποτελεί «μουντζούρα» στην επαγγελματική σας ζωή; (προσωπικό λάθος, μη ρεαλιστικοί στόχοι, αποτυχημένη προσπάθεια, αντιξοότητες στην επαγγελματική πορεία, οι συνθήκες της κρίσης.) Γιατί τη μουντζούρα την κάναμε με κλειστά μάτια και με το ανάποδο χέρι από αυτό που γράφουμε; ( πχ. κλειστά μάτια: πολλές φορές δε βλέπουμε τα λάθη μας, δεν αντιλαμβανόμαστε εγκαίρως τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν, δεν είμαστε ρεαλιστές, δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε μια κρίσιμη κατάσταση. ) Τι δείχνει η προσπάθειά σας να μετατρέψετε τη μουντζούρα σε λειτουργικό κομμάτι της ζωγραφιάς; (θετική διάθεση για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες, δυνατότητα να αξιοποιούμε τα λάθη ή τις ατυχίες, δυνατότητα να φτιάχνουμε την «τύχη» μας, να ασκούμε έλεγχο στις συνθήκες του περιβάλλοντος, αποφασιστικότητα..) Πώς αισθανθήκατε, όταν είδατε τη ζωγραφιά σας στο τέλος;

50 Ο Αλέξανδρος είναι 18 ετών. Έχει επιλέξει τη θεωρητική κατεύθυνση και ενδιαφέρεται για τις σπουδές κυρίως στον κλάδο των πολιτικών επιστημών. Του δόθηκε η άσκηση «Τι κάνω με την μουτζούρα μου;» το αποτέλεσμα της οποίας παρατίθεται παρακάτω.

51 Τι μπορεί να αποτελεί μουτζούρα στην επαγγελματική σας ζωή; Μουτζούρα για τον Αλέξανδρο σημαίνει κάθε περιστατικό που θα αμαυρώσει τον έντιμο τρόπο διάκρισης στον επαγγελματικό στίβο. Θέλει να ασχοληθεί μελλοντικά με τα πολιτικά αλλά όπως λέει τον φοβίζει το γεγονός ότι θα έχει να αντιμετωπίσει τα αθέμιτα μέσα των αντιπάλων του, όπως χρηματισμός. Σε συζητήσεις μας περί αξιοκρατίας και αναξιοκρατίας κατηγορεί σφοδρά όσους εκμεταλλεύονται τις γνωριμίες τους για να διακριθούν, ενώ παραγκωνίζονται άλλοι με περισσότερα εφόδια. Επίσης, μουτζούρα στην επαγγελματική ζωή σημαίνει για τον Αλέξανδρο η ανικανότητα να ασκείς τα καθήκοντά σου η και έλλειψη ενδιαφέροντος. Γιατί τη μουτζούρα σας την κάνατε με κλειστά μάτια και με το ανάποδο χέρι από αυτό που γράφουμε; Η απάντηση του Αλέξανδρου ήταν αφοπλιστική. Γιατί είμαστε πρόβατα, κυρία. Μου είπατε κάνε αυτό και το έκανα. Δε σκέφτηκα να σας αντισταθώ. Άρα αυτό δείχνει έλλειψη κριτικής σκέψης, τυφλή υπακοή στους ανωτέρους, αδυναμία αντίστασης.

52 Τι δείχνει η προσπάθεια σας να μετατρέψετε τη μουτζούρα σε λειτουργικό κομμάτι της ζωγραφιάς; Φαντασία και θέληση να διορθώσει αισθητικά τη μουτζούρα του. Επίσης, δείχνει την αγάπη του για τα αρχαία. Την τελευταία φορά που κάναμε μάθημα μιλήσαμε για τη θέαση του αγαθού στην Πολιτεία του Πλάτωνα. Επηρεασμένος από τον ήλιο της αλήθειας και την υποχρέωση των φιλοσόφων-βασιλέων να οδηγούν το λαό προς την αλήθεια, μετέτρεψε τη μουτζούρα σε δρόμο προς το αγαθό. Πώς αισθανθήκατε, όταν είδατε τη ζωγραφιά σας στο τέλος; Χαρούμενος, που με βοήθησε στην εργασία μου! Προσωπικά πιστεύω ότι η ζωγραφιά αποπνέει αισιοδοξία και χαρά. Η ανηφορική οδός δείχνει εξέλιξη, τα ανθρωπάκια είναι χαρούμενα και ο ήλιος είναι λαμπερός. Άρα θετικό μέλλον και ελπιδοφόρο. Μου δημιούργησε τις σκέψεις πως κάθε χώρος εργασίας για τους νεοεισαχθέντες είναι δύσκολος. Γι αυτό είναι απαραίτητο οι παλαιότεροι που βρίσκονται πιο κοντά στον ήλιο να τους βοηθούν να ενταχθούν ομαλά και να εξελιχθούν. Μέσα από τη συνεργασία το αποτέλεσμα πάντα είναι καλύτερο, οι συνθήκες εργασίας ιδανικές και, επίσης, είναι εφικτό να καλλιεργούνται διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των συναδέλφων. Δίνονται κίνητρα για δημιουργικότητα και εξέλιξη σε ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον. Η αλληλοστήριξη δεν περιορίζεται μόνο στον επαγγελματικό τομέα αλλά επεκτείνεται και στον προσωπικό. Έτσι, περιορίζονται τα αθέμιτα μέσα ανάδειξης και επικρατεί η ευγενής άμιλλα.

53 Συνάντηση 4 η : Περιέργεια Μαθαίνω να είμαι ευέλικτος/η και ανοιχτός/η σε νέους ρόλους Σκοπός Σημασία πληροφόρησης για τη σταδιοδρομία Διερεύνηση προσωπικών χαρακτηριστικών Αναζήτηση υποστηρικτικού δικτύου για την αποτελεσματική διαχείριση των μεταβάσεων

54 Απαιτούμενο υλικό Όταν δε βρίσκεις το δρόμο... φτιάξε ένα δικό σου Το μονοπάτι του Αλέξη

55 Κάθε ομάδα διαβάζει το τέλος που έδωσε στην ιστορία Πώς ερμηνεύεται η φράση: «Δεν χρειάζεται να βρεις το αρχικό μονοπάτι, μόνο να δεις πού ήσουν, τι ζητούσες, τι συνέβη. Έτσι προχωρώντας, περπατώντας, δουλεύοντας, φτιάχνεις το δρόμο και φτάνεις στο προορισμό σου».

56 Συνάντηση 5 η : Αυτοπεποίθηση Μαθαίνω να αναπτύσσω αίσθηση προσωπικής επάρκειας στην πορεία επίτευξης των επαγγελματικών στόχων Σκοπός Ανάπτυξη αυτογνωσίας Μείωση αυτοακυρωτικών σκέψεων Ανάπτυξη νέων και πιο λειτουργικών αντιλήψεων για το μέλλον

57 Άσκηση Εμπόδια και γέφυρες Οι ενδιαφερόμενοι χωρίζονται σε ομάδες Χορήγηση μελέτης περίπτωσης Αναζήτηση εμποδίων και γεφυρών Οι ενδιαφερόμενοι σκιαγραφούν το «πορτρέτο» του πρωταγωνιστή

58 Η Ελένη είναι μαθήτρια της Α Λυκείου και ζει στην Αθήνα μαζί με τους γονείς της και τον μικρότερο αδερφό της. Καθημερινά έχει ένα αρκετά φορτωμένο πρόγραμμα, μιας που έχει εξωσχολικά μαθήματα και πηγαίνει τρεις φορές την εβδομάδα κολυμβητήριο. Αφού επιστρέφει το μεσημέρι από το σχολείο, τρώει, ξεκουράζεται για λίγο βλέποντας τηλεόραση και στη συνέχεια ξεκινά τις απογευματινές της υποχρεώσεις. Επιστρέφει γύρω στις στο σπίτι και τότε αρχίζει το διάβασμα. Όμως, επειδή, στο δωμάτιο της κοιμάται και ο αδερφός της δεν έχει πάνω από μια ώρα για να δουλέψει στο γραφείο της. Εξαιτίας αυτού είτε κάνει τα μαθήματα της βιαστικά, είτε διαβάζει στην κουζίνα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να συγκεντρωθεί και τελικά να μην έχει την επίδοση που θα ήθελε στο σχολείο. Οι καθηγητές της τής λένε ότι μπορεί να είναι ένα «καλό μυαλό», αλλά χρειάζεται να προσπαθήσει περισσότερο, αν θέλει να περάσει στο Πανεπιστήμιο. Η ίδια είναι πραγματικά απογοητευμένη και δεν ξέρει τι να κάνει. Νιώθει ότι έχει αρχίσει να έχει πολλά κενά σε βασικά μαθήματα και ότι του χρόνου στη Β Λυκείου, οι συμμαθητές της θα είναι πιο προχωρημένοι από την ίδια και δεν θα μπορεί να τους παρακολουθήσει. Σκέφτεται να πάει στη θετική κατεύθυνση, γιατί της αρέσει πολύ η Βιολογία και θα ήθελε να περάσει στο Βιολογικό, ενώ οι γονείς της την παρακινούν να ασχοληθεί με τα οικονομικά, γιατί έχουν λογιστικό γραφείο και έτσι θα έχει σίγουρο μέλλον. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει απορρίψει την πρότασή τους, αλλά ταυτόχρονα δεν νιώθει έτοιμη να πάρει μια τόσο μεγάλη απόφαση.

59 Α) Ποια είναι τα εμπόδια (εσωτερικά ή/και εξωτερικά) που διακρίνουν την Ελένη; Β) Πώς αυτά μπορούν να ξεπεραστούν ή να εξαλειφθούν (δηλαδή να γεφυρωθούν); Γ) Στη συνέχεια, οι μαθητές σκιαγραφούν το «πορτρέτο» του πρωταγωνιστή με βάση τα παρακάτω συστατικά στοιχεία: ποιος είναι, ποια είναι η αναζήτησή του, πώς μπορεί να εξελιχθεί αξιοποιώντας όλα όσα του επιτρέπουν οι δυνατότητές του; τι τον εμποδίζει στη βιωσιμότητα της επιλογής του, ποιο είναι το σύνθημά του; Η απεικόνιση αυτή βοηθάει τους μαθητές να αντιληφθούν το χαρακτήρα του πρωταγωνιστή, το ρόλο που επιθυμεί να παίξει, το πώς αντιλαμβάνεται τις συνθήκες του περιβάλλοντος και το πώς θα σχεδιάσει τη δράση του.

60 Τα εξωτερικά εμπόδια που αντιμετωπίζει η Ελένη είναι τα εξής: Έχει πολλές υποχρεώσεις σε εξωσχολικές δραστηριότητες. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, καθώς τη βοηθά να διευρύνει το πεδίο δραστηριοτήτων της και την αυτογνωσία της αλλά την αποσπά από το στόχο της. Δεν έχει το δικό της χώρο μελέτης και αυτό τη δυσκολεύει πολύ στη συγκέντρωση. Ο χρόνος που τελικά αφιερώνει στη μελέτη της είναι περιορισμένος και αυτό της έχει δημιουργήσει κενά στην ύλη των μαθημάτων της. Οι γονείς της έχουν τη δική τους άποψη για την κατεύθυνση που θα έπρεπε να ακολουθήσει η Ελένη και ενδεχομένως να μην είναι τόσο υποστηρικτικοί όσο θα έπρεπε.

61 Τα εσωτερικά εμπόδια που αντιμετωπίζει η Ελένη είναι τα εξής: Μπορεί να νιώθει πίεση να τα καταφέρει όλα και να είναι καλή σε όλα και αυτό να της δημιουργεί άγχος. Μπορεί επίσης να θεωρεί προσωπική αποτυχία από μέρους της το να εγκαταλείψει (κάποιες) από τις εξωσχολικές της δραστηριότητες. Είναι απογοητευμένη επειδή έχει μείνει πίσω στο σχολείο και αισθάνεται μειονεκτικά απέναντι στους συμμαθητές της. Δεν είναι σίγουρη σε ποια επαγγελματική κατεύθυνση θέλει να στραφεί. Δυσκολεύεται να πάρει απόφαση για το μέλλον της. Νιώθει πίεση από τους γονείς της και από το οικονομικό περιβάλλον ώστε να στραφεί σε κάτι που δεν ξέρει αν της αρέσει για να εξασφαλίσει επαγγελματική ασφάλεια.

62 Η Ελένη είναι ένα παιδί με πολλές δυνατότητες και πολλά ενδιαφέροντα. Έχει προσανατολισμό στο μέλλον της, προθυμία, όρεξη, εργατικότητα και ενδιαφέρεται να προχωρήσει στη ζωή της. Προσπαθεί να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί δεδομένων των συνθηκών που την περιβάλλουν. Σε αυτή τη φάση της ζωής βρίσκεται σε μια αναστάτωση και απογοήτευση διότι είναι μπερδεμένη με το μέλλον της και αντιμετωπίζει κάποια εμπόδια στην επίτευξη των στόχων της. Για να καταφέρει να επιτύχει το στόχο της όμως, χρειάζεται να εξαλείψει ή να μειώσει τα εμπόδια που βιώνει, εσωτερικά και εξωτερικά τα οποία την κρατούν καθηλωμένη και απογοητευμένη. Το πρώτο βήμα που χρειάζεται να κάνει είναι να ενεργοποιήσει και να αξιοποιήσει το υποστηρικτικό της δίκτυο. Με την βοήθεια του υποστηρικτικού της δικτύου (οικογένεια, καθηγητές, εκπαιδευτές) θα καταφέρει να μειώσει ή και να εξαλείψει τα εμπόδια που βιώνει και την κρατούν καθηλωμένη. Τα εμπόδια που αντιμετωπίζει εστιάζονται στο σπίτι, στο χρόνο της, στην κατάρτισή της και στα συναισθήματα απογοήτευσης, καθήλωσης και μπερδέματος που βιώνει και το κενό εσωτερικού ελέγχου της. Με τη βοήθεια της οικογένειάς της μπορεί να λύσει τα προβλήματα χώρου και απομόνωσης που έχει στο σπίτι της και δεν της επιτρέπουν να συγκεντρωθεί αρκετά και για αρκετό χρόνο στη μελέτη της. Με τη βοήθεια της οικογένειάς της και των εκπαιδευτών της στις εξωσχολικές της δραστηριότητες μπορεί να προγραμματίσει ένα καλύτερο και πιο βολικό πρόγραμμα ώστε να μην χρειαστεί να τις εγκαταλείψει αλλά να τις ελαφρώσει. Με την βοήθεια των καθηγητών της και της οικογένειάς της μπορεί να εντοπίσει τα κενά που της έχουν δημιουργηθεί στην σχολική της ύλη και να καταστρώσει ένα σχέδιο αναπλήρωσης.

63 Ασκήσεις αυτοδιαχείρισης θα μπορούσαν να βοηθήσουν την Ελένη να μειώσει το άγχος της και να νιώσει ότι εκείνη έχει τον έλεγχο της ζωής της και του προγράμματός της. Ασκήσεις λήψης απόφασης, μπορεί να την βοηθήσουν να βάλει προτεραιότητες στη ζωή της και στο πρόγραμμά της, όπως εκείνη θα επιλέξει, οπότε αυτό θα μειώσει την αίσθηση αποτυχίας και θα την μετατρέψει σε κυριαρχία, σε έλεγχο. Η επίσκεψη στον επαγγελματικό σύμβουλο θα βοηθήσει την Ελένη να βάλει σε μια σειρά σκέψεις και συναισθήματα. Η διερεύνηση του εαυτού της με ερωτηματολόγια ενδιαφερόντων αλλά και ασκήσεις αυτογνωσίας θα βοηθήσουν την Ελένη να γνωρίσει τον εαυτό της ώστε να λάβει τις καλύτερες αποφάσεις για εκείνη. Επίσης, ασκήσεις πληροφόρησης ώστε να διερευνήσει μόνη της επαγγελματικούς χώρους που την ενδιαφέρουν, θα αποτελέσουν σημαντική βοήθεια για την Ελένη.

64 Συνάντηση 6 η : Βαθμός δέσμευσης Μαθαίνω να πειραματίζομαι με νέες δραστηριότητες και αντιμετωπίζω με «ανοιχτό μυαλό» τη σχέση μου με τα επαγγέλματα Σκοπός Αξιοποίηση όλων των παραπάνω δεξιοτήτων Άσκηση σε δεξιότητες αυτοπαρουσίασης Ενίσχυση ποικίλων πλευρών του εαυτού μέσα από την αλληλεπίδραση με τους άλλους

65 Άσκηση Ξέρεις ποιος είμαι εγώ ;

66 Άσκηση: Ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες παρουσιάζουν υπό μορφή σκετς ή κόμικς πώς θα αναζητούσαν εργασία; πώς θα κατέληγαν σε μια συγκεκριμένη επιλογή ανάμεσα σε πολλές; πώς θα ενίσχυαν την αυτοπεποίθησή τους; πώς θα δεσμεύονταν σε αυτή την επιλογή; πώς θα παρουσίαζαν τον εαυτό τους σε περίπτωση που θα τους καλούσαν σε μια συνέντευξη για εύρεση εργασίας προκειμένου να κερδίσουν τις εντυπώσεις, ώστε να προσληφθούν;

67 Άσκηση: Ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Σε κάθε ομάδα επιλέγεται: Ένα άτομο για να μπει στο ρόλο αυτού που αναζητά εργασία. Ένας υποψήφιος εργοδότης για το τελευταίο στάδιο της άσκησης. Οι υπόλοιποι λειτουργούν ως παρατηρητές που δίνουν ανατροφοδότηση σε κάθε στάδιο, ενώ παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του συγκεκριμένου ατόμου. Προσομοίωση επαγγελματικής συνέντευξης (mock interview). Εφαρμογή δεξιοτήτων επαγγελματικής προσαρμοστικότητας: σχεδιασμός, δεξιότητες λήψης απόφασης, ενίσχυση αυτοπεποίθησης Ακολουθεί συζήτηση.

68 Συνάντηση 7 η : Κλείσιμο συναντήσεων Σκοπός Να συζητηθεί η εμπειρία των μαθητών από το πρόγραμμα Να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του προγράμματος

69 Δραστηριότητες Τραγούδι για τις πέντε δεξιότητες επαγγελματικής προσαρμοστικότητας Μικρό σκετς με θέμα «Αντιμετωπίζουμε την αβεβαιότητα της σύγχρονης αγοράς εργασίας εφοδιασμένοι με τις ικανότητες της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας» Αφίσα με σλόγκαν την επαγγελματική προσαρμοστικότητα Αναζήτηση τίτλου για το πρόγραμμα.

70 Οι επαγγελματικοί σύμβουλοι να ενθαρρύνουν την ικανότητα των ατόμων να εκμεταλλεύονται τις προσωπικές ικανότητες και τις δυνατότητες που τους παρέχει το περιβάλλον, να καθιστούν τον επαγγελματικό προσανατολισμό ένα μηχανισμό που παρέχει ελπίδα, επιβεβαίωση της αξιοπρέπειας και της αξίας του ατόμου, και να παρέχουν υποστήριξη για να αξιοποιήσουν οι άνθρωποι όσο το δυνατόν καλύτερα τις υπάρχουσες κάθε φορά επαγγελματικές ευκαιρίες.

71

72 Δεν είναι ο πιο δυνατός που επιβιώνει, ούτε ο πιο έξυπνος. Είναι αυτός που προσαρμόζεται καλύτερα στην αλλαγή. Δαρβίνος