ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΩΝ Κ. ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΩΝ Κ. ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ

Transcript

1 ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΩΝ Κ. ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΩΝ Κ. ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ Αρ. Φύλλου 61 και 10 ο Ηλεκτρονικό ΕΚΔΟΤΗΣ: ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΛΙΠΟΡΔΕΖΗΣ Φρουρίου ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ Τηλ.: Fax: info@karatheodori.gr Θέματα που πραγματεύεται η εφημερίδα: Δραστηριότητες συνδέσμου Επιστημονικά και άλλα ενδιαφέροντα γύρω από τα Μαθηματικά Αφιέρωμα σε μεγάλους μαθηματικούς από την ιστορία των Μαθηματικών Βιβλιοπαρουσιάσεις λογοτεχνικών ή επιστημονικών βιβλίων γύρω από τα Μαθηματικά Γρίφους Μεγάλες στιγμές των Μαθηματικών Αποφθέγματα Ρεπορτάζ Εκπαιδευτικά Μηνύματα Ασκήσεις Χιούμορ Συνεντεύξεις Θέματα Μαθηματικών Διαγωνισμών Ειδήσεις και Ανακοινώσεις για τα Μαθηματικά Τ η ς έ κ δ ο σ η ς Στο μουσείο Καραθεοδωρή, στην Κομοτηνή, η αριστερή πτέρυγα της αίθουσας Β είναι αφιερωμένη στο ΦΩΣ ΕΞ ΑΝΑΤΟΛΩΝ με έγγραφα, αλληλογραφίες, φωτογραφίες καθώς και την σφραγίδα του πανεπιστημίου της Σμύρνης. Συμβολικά μία βιτρίνα την αφήσαμε άδεια για να υποδεχτεί κάποια όργανα από αυτά που έστειλε ο Καραθεοδωρή μετά την Μικρασιατική καταστροφή στην Αθήνα και βρίσκονται στο παλιά πανεπιστήμιο Αθηνών, στην οδό Σόλωνος. Έχουμε την διαβεβαίωση και του Δημάρχου μας για δημιουργία αίθουσας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΜΥΡΝΗΣ στο μουσείο. Γιατί το μουσείο αγαπητοί μου φίλοι είναι ΧΩΡΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Δεκάδες σχολεία κάθε χρόνο επισκέπτονται το μουσείο και διδάσκονται από την «κιβωτό την χρυσωθείσα του πνεύματος του μεγάλου επιστήμονα». Αλλά και καθημερινά διακεκριμένοι επιστήμονες όλων των κλάδων και από πολλά κράτη αφιερώνουν πολύ χρόνο για να ενημερωθούν από τα εκθέματα ενώ οι απλοί άνθρωποι που δεν γνωρίζουν περνούν από το μουσείο για να αποτίσουν υπόκλιση τιμής στο μεγάλο Έλληνα επιστήμονα που τους κάνει περήφανους. Κάνω έκκληση προς τους αρμόδιους που τα φυλάσσουν στην Αθήνα και προς όλα τα μέλη μας από όποια θέση βρίσκονται ή όποια εξουσία διαθέτουν να εργαστούν προς το σπουδαίο αυτό σκοπό. Οι Άγγλοι μπορεί να μην έχουν την γενναιοδωρία να επιστρέψουν τα ελγίνεια στον Παρθενώνα, οι Έλληνες όμως πρέπει έστω και καθυστερημένα να τα στείλουν στην Ελληνική Θράκη που υπάρχει το μουσείο του Καραθεοδωρή. Θα αντιληφθούν πιστεύω όλοι πιο κατάλληλος χώρος από το μουσείο Καραθεοδωρή για να φιλοξενήσει και να εκθέσει στα Ελληνόπουλα τα πανεπιστημιακά αυτά όργανα, δεν υπάρχει. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ & ΑΛΛΑ Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΩΝ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ ΣΤΟ 10 ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΡΑΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ Νέος υποψήφιος πρώτος με ψηφία Ν. Λυγερός, O. Rozier Στο πλαίσιο του νέου ερευνητικού προγράμματος που ξεκινήσαμε, ανακαλύψαμε έναν αριθμό που πέρασε όλα τα τεστ πριν την ολοκληρωτική πιστοποίηση, ο οποίος έχει ψηφία. Η μαθηματική του μορφή είναι του τύπου τ( ). Έχει κατασκευαστεί με τη μεθοδολογία LR, δηλαδή με τη χρήση των πρώτων αριθμών 907 και στους οποίους εφαρμόζεται η συνάρτηση του Ramanujan. Σε μέγεθος αυτός ο υποψήφιος πρώτος αριθμός ανήκει στους υπέρ γιγαντιαίους, αφού έχει περισσότερα από ψηφία. Για το πρόγραμμα LR αντιπροσωπεύει τον πέμπτο μεγαλύτερο υποψήφιο που έχουμε ανακαλύψει από την αρχή της διανομής των υπολογισμών στην ομάδα μας. Η συμβολή του Δ. Κάππου στην Kβαντική Πιθανότητα Ιωάννης Ε. Αντωνίου - Τμήμα Μαθηματικών Α.Π.Θ. Ο Σύνδεσμος Φίλων Καραθεοδωρή έδωσε το παρών στο 10 ο παγκόσμιο συνέδριο Θρακών με αναφορά στο σπουδαίο γένος Καραθεοδωρή από την Αδριανούπολη. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φίλων Καραθεοδωρή κ. Αθανάσιος Λιπορδέζης ήταν ο πρώτος ομιλητής μετά τους χαιρετισμούς των επισήμων με θέμα «Αναζητούμε σπάνιες ρίζες, υπέροχα βλαστάρια και πολύτιμους καρπούς από την Θρακική γη του παρελθόντος για να καλλιεργήσουμε ένα ελπιδοφόρο μέλλον με προοπτική. Διότι όταν σπέρνεις ιδανικά, φυτρώνουν αρετές και θερίζεις αξίες». συνέχεια στην 5 η Ο Δημητριος Καππος πηρε από τους δυο Δασκαλους του τα εναυσματα για την συμβολη του στην Κβαντικη Πιθανοτητα μεσω της Κβαντικης Λογικης. Από τον Arnold Sommerfeld πηρε τις βασεις της Θεωρητικη Φυσικης και ειδε την βαθεια προκληση της Κβαντικης Μηχανικης στα Κλασσικα Μαθηματικα και ιδιαιτερα στην Κλασσικη Πιθανοτητα, όπως ειχε ηδη διαμορφωθεί από τον δευτερο και κυριο δασκαλο του, τον Κωνσταντινο Καραθεοδωρη και τον Andrey Kolmogorov. Ο Καραθεοδωρη του εδειξε την μετροθεωρητικη βαση της Φυσικης και ιδιαιτερα της Στατιστικης Μηχανικης. συνέχεια στην 4 η

2 Ο Ευάγγελος Σταμάτης (Ε.Σ.) γεννήθηκε το 1897 στις Ερυθρές της Δυτικής Αττικής, που βρίσκεται ανατολικά των αρχαίων Πλαταιών και νότια της Θήβας. Στη Θήβα τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Το 1917 γράφτηκε στο φυσικό τμήμα της Φυσικομαθηματικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διέκοψε τις σπουδές του το μετέχοντας ως οπλίτης του 18 ου Συντάγματος στη μικρασιατική εκστρατεία. Συνέχισε τις σπουδές του μετά την κατάρρευση του μετώπου και τελείωσε τις σπουδές του το Έως το 1931 υπηρέτησε ως καθηγητής Φυσικής σε γυμνάσια της Κοζάνης και των Αθηνών. Έκτοτε παρακολουθεί μαθήματα στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, από τους καθηγητές: Walther Nernst, Arthur Wehnelt: Πειραματική Φυσική, Max von Laue, Erwin Schrödinger: Θεωρητική Φυσική, Erhard Schmidt: Διαφορικό και Ολοκληρωτικό Λογισμό, Ludwig Bieberbach: Αναλυτική Γεωμετρία, Issai Schur: Άλγεβρα και Nicolai Hartmann, Eduart Spranger: Φιλοσοφία. Η παγκόσμια οικονομική κρίση του τον αναγκάζει να διακόψει τις σπουδές και να επιστρέψει στην Ελλάδα, για να επανέλθει στο Βερολίνο το 1936 για την συνέχιση των σπουδών του παρακολουθώντας του εξής καθηγητές: Walther Nernst, Werner Kolhörster: Πειραματική Φυσική, Max von Laue, Peter Dedye, Herbert Stuatt: Θεωρητική Φυσική, Erhard Schmidt: Διαφορικες εξισώσεις, Θεωρία συναρτήσεων, Θεωρία συνόλων και Alfred Klose: Διαφορικές εξισώσεις της Φυσικής. Τις ασκήσεις της πειραματικής φυσικής εκτέλεσε στα εργαστήρια του Πολυτεχνείου του Βερολίνου, από τους καθηγητές Wiilhelm Westphal και Hans Griger. Ως φοιτητής στη Γερμανία ο Ε. Σταμάτης ειδικεύθηκε στις ακτίνες Χ (ή ακτίνες Ραίντγκεν) και ήταν ο πρώτος Έλληνας που σπούδασε Πυρηνική Φυσική. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ο Ε. Σταμάτης κατά το 1923 παρακολούθησε μαθήματα από τον μεγάλο Έλληνα μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή και αργότερα το 1931 ως φοιτητής στη Γερμανία σχετίσθηκε στενότερα με τον Καραθεοδωρή, ο οποίος ήταν καθηγητής του Πολυτεχνείου του Μονάχου και του Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Μία από τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής του Σταμάτη, υπήρξε το ακόλουθο γεγονός, το οποίο τον οδήγησε τελικώς να στραφεί με μεγάλο ενδιαφέρον στη μελέτη της αρχαίας Ελληνικής Επιστήμης και ειδικότερα στη μελέτη των αρχαίων Ελλήνων Μαθηματικών: Ενώ ήταν φοιτητής στη Γερμανία, κάποιος Γερμανός φίλος του και συμφοιτητής του, του διάβασε ένα βιβλίο με ποιήματα του μεγάλου Γερμανού λυρικού ποιητή Φρειδερίκου Χαίλντερλιν ( ). Το βιβλίο αυτό είχε στην προμετωπίδα Α φ ι έ ρ ω μ α Ε Υ Α Γ Γ Ε Λ Ο Σ Σ Τ Α Μ Α Τ Η Σ του το αρχαίο ρητό του Σοφοκλή από το έργο του «Οἰδίπους ἐπί Κολωνῷ»: «Μή φῦναι τόν ἅπαντα νικᾷ λόγον τό δ, ἐπεί φανῇ, βῆναι κεῖθεν ὃθεν περ ἣκει, πολύ δεύτερον, ὡς τάχιστα». ζ (Σοφοκλής, «Οἰδίπους ἐπί Κολωνῷ», ). [Ερμηνεία από τον Ευάγγελο Σταμάτη: «Το να μη γεννηθεί κανείς υπερισχύει πάσης αντιθέτου γνώμης άμα όμως γεννηθεί, πράγμα που είναι πολύ δεύτερο, να πάει το ταχύτερο από κει που ήρθε»]. Ο Γερμανός συμφοιτητής του, του έδωσε το βιβλίο και του ζήτησε να του μεταφράσει στα Γερμανικά το αρχαίο ελληνικό ρητό. Ο Σταμάτης διάβασε πολλές φορές το ρητό, αλλά του ήταν πολύ δύσκολο να δώσει μια ικανοποιητική μετάφραση. Τελικώς το μετέφρασε στον Γερμανό συμφοιτητή του «όπως, όπως», για να αποφύγει τη ντροπή του. Από εκείνη όμως τη στιγμή ο Σταμάτης έφερε βαρέως μέσα στην ψυχ ή του το γεγονός αυτό, διότι όντας Έλληνας δεν μπορούσε να μεταφράσει ένα αρχαίο ρητό, ενώ άλλοι, Γερμανοί φοιτητές και μη, απήγγειλαν από στήθους μεγάλα κομμάτια από την ομηρική ποίηση. Έκτοτε και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα άρχισε να μελετά συστηματικά τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και ειδικότερα τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς μέχρι το θάνατό του (1990), αναδειχθείς διά των συγγραφών του ως ο πλέον βαθύς μελετητής και ερμηνευτής των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Έμαθε δε στη Γερμανία τόσο καλά τη γερμανική γλώσσα, ώστε πολλοί εκ των Γερμανών του έλεγαν, ότι μιλούσε τα Γερμανικά σαν να ήταν η μητρική του γλώσσα. Από το 1940 ο Ευάγγελος Σταμάτης επιδόθηκε συστηματικά στη σπουδή και την έρευνα των θετικών επιστημών των αρχαίων Ελλήνων και άρχισε να δημοσιεύει σπουδαίες πραγματείες. Με πρόταση των καθηγητών του στη Γερμανία Max von Laue και Wilhelm Westphal το έτος 1948 έγινε μέλος της Εταιρείας των Φυσικών του Βερολίνου, τίτλο που διατήρησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Από το 1950 υπήρξε συνεργάτης του περιοδικού «Πλάτων» της Εταιρείας των Ελλήνων Φιλολόγων, στο οποίο δημοσίευε τακτικά πραγματείες του, οι οποίες αφορούσαν στα μαθηματικά των αρχαίων Ελλήνων, καθώς και κριτικές του επί εργασιών ημετέρων και ξένων επιστημόνων, που επιδίδονταν στην ερμηνεία των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών. Κατά το 1956 τον προσέλαβαν ως τακτικό επιστημονικό συνεργάτη στο περιοδικό της Ακαδημίας των Επιστημών του Βερολίνου Zentralblatt für Mathematik und ihre Grenzgebiete (Κεντρική εφημερίδα για μαθηματικά και συγγενείς προς αυτά επιστήμες). Το περιοδικό ήταν ένα από τα εγκυρότερα επιστημονικά περιοδικά του κόσμου και δημοσιεύονταν σ αυτό αποκλειστικά κριτικές πρωτοτύπων εργασιών. Η συνεργασία του Ε. Σταμάτη συνίστατο στην κριτική εργασιών, οι οποίες αφορούσαν στα μαθηματικά των αρχαίων Ελλήνων και δημοσιεύονταν στη γερμανική ή την αγγλική ή τη γαλλική γλώσσα. Μέχρι το 1960 είχαν δημοσιευθεί πολλές εργασίες του, που συνεχίσθηκαν και πέραν του Το 1966 έγινε μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας της Ιστορίας των Επιστημών καθώς επίσης και επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Στο εκδιδόμενο από αυτήν περιοδικό «Ευκλείδης» δημοσίευσε πάρα πολλές εργασίες του. Ο Ε. Σταμάτης τις περισσότερες εκ των πρωτοτύπων επιστημονικών του εργασιών τις ανακοίνωσε στην Ακαδημία Αθηνών, με πρώτη επιστημονική εργασία αυτή που φέρει τον τίτλο: «Ὁ ἀναδρομικός συλλογισμός παρά τῷ Εὐκλείδῃ», η οποία έγινε την Όλες οι ανακοινώσεις του στην Ακαδημία των Αθηνών δημοσιεύθηκαν στα Πρακτικά της Ακαδημίας και ανακοινώθηκαν σ αυτήν απ τους αείμνηστους ακαδημαϊκούς Βασίλειο Αιγινίτη, Μιχαήλ Στεφανίδη και Ιωάννη Ξανθάκη. Μέχρι το 1960 ο Ευάγγελος Σ. Σταμάτης είχε καταστεί διεθνώς γνωστός ως διαπρεπής ερευνητής, μελετητής και αυθεντία σ ότι αφορά στους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς μέσω των σχετικών εκδόσεων και των επιστημονικών εργασιών του, πολλοί δε ξένοι ειδικοί επιστήμονες έκαναν ήδη αναφορές και παραπομπές στα έργα του. - Το Φεβρουάριο του 1960 ο κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Yale των Η.Π.Α. συνέταξε και απέστειλε στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών πιστεύοντας ότι ο Ευάγγελος Σ. Σταμάτης ήταν καθηγητής του πανεπιστημίου τούτου, ενώ δεν υπήρξε ποτέ μία επιστολή. Ενώ η επιστολή συντάχθηκε από τον κοσμήτορα του Πανεπιστημίου του Yale στις 2 Φεβρουαρίου και παραλήφθηκε έγκαιρα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ουδείς ενδιαφέρθηκε στο πανεπιστήμιο να βρει και να δώσει στον δικαιούχο την επιστολή είτε γιατί δεν γνώριζαν τον Ε. Σταμάτη, όπως έλεγαν οι αρμόδιοι, είτε και για άλλο λόγο, άγνωστο. Τελικώς η επιστολή τυχαία και μετά από καθυστέρηση μηνών δόθηκε στον δικαιούχο. Ο Ευάγγελος Σταμάτης γνωρίζοντας το εκ 300 σελίδων τιθέμενο υπό κρίση βιβλίο του αλλοδαπού καθηγητή R.S. Brumbaugh, στο οποίο πραγματεύεται τα μαθηματικά, τα οποία ο Πλάτων έχει διασπείρει στους διάλογους του, απέστειλε στον κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Yale, ανάλυση του βιβλίου τούτου και σύγκρισή του με δύο γερμανικές πραγματείες, που αφορούσαν επίσης στα μαθηματικά του Πλάτωνα. - Ο Γερμανός καθηγητής Siegfried Heller, ειδικός στα μαθηματικά των αρχαίων Ελλήνων, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στο διεθνούς κύρους επιστημονικό περιοδικό της Κοπεγχάγης για τις θετικές επιστήμες «Centaurus» (τόμ. 5, No 1, σελ του 1956) υπό τον τίτλο «συμβολή εἰς τήν ἑρμηνείαν τοῦ χωρίου περί τοῦ Θεοδώρου εἰς τόν πλατωνικόν διάλογον «Θεαίτητος», παραπέμπει πολλές φορές στις σχετικές εργασίες του Ε. Σταμάτη. συνέχεια στην 3 η 2

3 - Κ. ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ Ε Υ Α Γ Γ Ε Λ Ο Σ Σ Τ Α Μ Α Τ Η Σ Συνέχεια από την 2 η 3 - Στο εκτυπωθέν το 1961 στο Βερολίνο Μαθηματικό Λεξικό της Ακαδημίας των Επιστήμων του Βερολίνου γίνεται μνεία της εκδόσεως των «Στοιχείων» του Ευκλείδη από τον Ευάγγελο Σταμάτη. - Επίσης τον Αύγουστο του 1960 έγινε προς τον Ε. Σταμάτη πρόταση από το Ινστιτούτο για την Ελληνορωμαϊκή Αρχαιογνωσία (Τμήμα Δημοσιεύσεων) της Ακαδημίας των Επιστήμων του Βερολίνου, όπως αναλάβει την έκδοση των «Στοιχείων» του Ευκλείδη για την σειρά των εκδόσεων των αρχαίων συγγραφέων στη Γερμανία από τον οίκο Τόϊμπνερ (Teubner). Ο Ευάγγελος Σταμάτης δέχθηκε την πρόταση αυτή, η οποία ήταν τόσο τιμητική γι αυτόν και την Ελλάδα. - Ο Ούγγρος καθηγητής Arpad Szabo στο βιβλίο του «Ἀπαρχαί τῶν Ἑλληνικῶν Μαθηματικῶν» (έκδοση Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Αθήναι 1973) χαρακτηρίζει τον Ε. Σταμάτη ως «διαπρεπή ιστορικό των αρχαίων Μαθηματικών» και παραπέμπει πολλές φορές στο έργο του στο ανωτέρω βιβλίο και στις σελίδες 129 και 282. Ο Ε. Σταμάτης δεν υπήρξε αυθεντία μόνο στην Ελλάδα, σ ότι αφορά στους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς, άλλα και παγκοσμίως. Αναφέρθηκαν σ αυτόν η εφημερίδα «New York Times» της 11ης Νοεμβρίου 1973 και το αμερικανικό περιοδικό «Time» της 26ης Νοεμβρίου 1973 με την ευκαιρία του πειράματος, το οποίο εξετέλεσε ο Έλληνας μηχανικός Ιωάννης Σακκάς βοηθούμενος από τον καθηγητή Ευάγγελο Σταμάτη, με το οποίο (πείραμα) απεδείχθει, ότι ο μεγάλος μαθηματικός και μηχανικός Αρχιμήδης κατέκαυσε όντως τον στόλο των Ρωμαίων κατά το π.χ., όταν αυτοί πολιορκούσαν τις Συρακούσες. Το επιστημονικό έργο του Ευάγγελου Σταμάτη είναι τεράστιο. Πρόκειται για έργο μιας ολόκληρης ζωής και αποτέλεσμα βαθειάς έρευνας και μελέτης των αρχαίων ελληνικών πηγών. Έγραψε πάνω από 150 έργα μεγάλα και μικρά πολλά εκ των οποίων εξέδωσε με δικά του έξοδα. Ο Ε. Σταμάτης συνέταξε ο ίδιος κατά καιρούς καταλόγους των έργων του, τους οποίους προσαρτούσε στο τέλος ορισμένων έργων του. Όπως φαίνεται από τον παρατιθέμενο κατάλογο έργων του, ο Ε. Σταμάτης υπήρξε Πολύγραφότατος. Τα έργα του αριθμούν πολλές χιλιάδες σελίδων και χαρακτηρίζονται από πολυμάθεια, κριτική βαθύνοια, ειλικρίνεια και βαθύτατη αγάπη και σεβασμό προς την αρχαία Ελληνική Επιστήμη. Είναι προϊόντα μακροχρόνιας, πολύμοχθης και βαθύτατης έρευνας των αρχαίων πηγών. Από την μακροχρόνια αυτή έρευνα και μελέτη των αρχαίων πηγών ο Ε. Σταμάτης ανεδείχθη και ως ένας εκ των ελάχιστων Ελλήνων φιλολόγων άλλα και ο μοναδικός μεταφραστής των κειμένων των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών στην Ελλάδα. Τα «Στοιχεία» του Ευκλείδη που εξέδωσε ο Ε. Σταμάτης, αποτελούν μία μνημειώδη έκδοση για τα ελληνικά δεδομένα. Είναι η πρώτη έκδοση του αρχαίου κειμένου που έγινε στην Ελλάδα διά του Τύπου και όχι χειρόγραφα. Ας σημειωθεί, ότι από τα χρόνια της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως καμιά (ολοκληρωμένη έκδοση των «Στοιχείων» του Ευκλείδη) δεν έγινε στην περιοχή που κατοικείται από Έλληνες. Η ελληνική έκδοση των «Στοιχείων» αποτελείται από τέσσερεις τόμους, οι οποίοι περιέχουν 1142 σελίδες συνολικά με αρχαίο κριτικό κείμενο, μετάφραση στην Νεοελληνική, πλούσιες επεξηγήσεις και σπουδαιότατες εισαγωγές σε κάθε τόμο. Ο πρώτος τόμος εξεδόθει το 1952 στην Αθήνα και περιέχει τα τέσσερα πρώτα βιβλία των «Στοιχείων», ενώ ο τελευταίος τόμος εξεδόθει το 1957 πάλι στην Αθήνα και περιέχει τα τελευταία τρία βιβλία των «Στοιχείων». Η εν λόγω έκδοση κατέστησε γνωστό και στο εξωτερικό τον Ευάγγελο Σταμάτη και υπήρξε η αιτία πού τον κάλεσε ο οίκος Teubner, προκειμένου ν αναλάβει για λογαριασμό του οίκου τούτου νέα έκδοση των «Στοιχείων» του Ευκλείδη. Όπως είναι γνωστό, ο οίκος Teubner, που έχει πείρα δύο αιώνων περίπου και επιλέγει με μεγάλη προσοχή τους συγγραφείς των εκδόσεών του, δεν θα επέλεγε τον Ε. Σταμάτη εάν δεν είχε τη βεβαιότητα της επιτυχούς αποπερατώσεως του έργου. Τέτοια βεβαιότητα είχε δώσει ο Ε. Σταμάτης από την γενομένη υπ αυτού ελληνική έκδοση των «Στοιχείων» του Ευκλείδη. Άλλη αξιόλογη έκδοση του Ε. Σταμάτη είναι η ελληνική έκδοση με την επιμέλεια των «Απάντων» του Αρχιμήδη από το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας (τόμος I, μέρη 2, 1970 τόμος II 1973 και τόμος III 1974). Η προηγούμενη έκδοση των έργων του Αρχιμήδη από Έλληνα έγινε το έτος 830 μ.χ. από τον Λέοντα τον Μαθηματικό, ιεροδιάκονο της Αγίας Σοφίας και καθηγητή του Πανδιδακτηρίου της Κωνσταντινούπολης. Στο επίκεντρο των πραγματειών περί του Αρχιμήδη παρατίθενται από τον Ε. Σταμάτη γνώμες διακεκριμένων μαθηματικών, σύμφωνα με τις οποίες ο Αρχιμήδης θεωρείται ως ο θεμελιωτής του Διαφορικου και Ολοκληρωτικού Λογισμού. Μεταξύ των μαθηματικών αυτών αναφέρονται ο Δανός Zeuthen, ο Άγγλος Heath, η Ρωσσίδα καθηγήτρια J.G. Bachmakova και ο Γάλλος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Nice C.H. Mugler. Ο Ε. Σταμάτης στο έργο τούτο συγκέντρωσε όλες τις υπάρχουσες από το 150 π.χ. μέχρι το 1350 μ.χ. μαρτυρίες περί του βίου και του έργου του Αρχιμήδη ήτοι μαρτυρίες 1500 ετών. Οι μαρτυρίες αυτές εκδόθηκαν για πρώτη φορά από τον Ε. Σταμάτη και η συγκέντρωσή τους από Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς χρειάστηκε μακροχρόνια έρευνα στις βιβλιοθήκες. Από τα έργα του Αρχιμήδη 28 χάθηκαν, 11 σώθηκαν στην ελληνική γλώσσα και 9 στην Αραβική. Τα 9 αυτά στην αραβική γλώσσα έργα βρίσκονται στην Βιβλιοθήκη της ινδικής πόλεως Patna και ο Ε. Σταμάτης φρόντισε να λάβει φωτοτυπίες μετά από πολλούς κόπους. Τα έργα αυτά μεταφράστηκαν στην Αθήνα με δαπάνες του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας. Μέσα σε επτά έτη ο Ευάγγελος Σταμάτης ανακατασκεύασε τα 9 έργα που βρέθηκαν στην αραβική γλώσσα στην αρχιμήδεια σικελοδωρική διάλεκτο, έχοντας ως βάση το λεξιλόγιο του Αρχιμήδη από τα διασωθέντα έργα του. Από το 1975 έως το 1976 ο Ε. Σταμάτης επεξεργάσθηκε και εξέδωσε με δαπάνες του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος τα «Κωνικά» του Απολλώνιου του Περγαίου. Τα «Κωνικά» είχαν εκδοθεί για πρώτη φορά επί του ελληνικού εδάφους περί το 530 μ.χ. από τον Ευτόκιο, στην Κωνσταντινούπολη πριν δηλαδή 1440 περίπου έτη. Στην Δ. Ευρώπη τα «Κωνικά» κυκλοφόρησαν κατά τον 13ο αιώνα μ.χ. με λατινική μετάφραση. Ο Ε. Σταμάτης στον πρόλογο του Α' τόμου των «Κωνικών» αναφέρει, ότι ο Καρτέσιος (Descattes) είχε πλήρη γνώση των «Κωνικών» και με την βοήθειά τους επινόησε την Αναλυτική Γεωμετρία. Και η εν λόγω έκδοση των «Κωνικών» του Απολλώνιου είναι μνημειώδης για τα ελληνικά δεδομένα, αποτελούμενη από τέσσερις τόμους και 1420 σελίδες συνολικά είναι πλουσιότατη σε μαρτυρίες περί του βίου και του έργου του Απολλώνιου, με σπουδαίες εισαγωγές, ευρετήρια και βιβλιογραφίες. Περιλαμβάνει επίσης στον 4ο τόμο τα αποσπάσματα και τα λήμματα του Πάππου και τα Σχόλια του Ευτοκίου. Τέλος και οι τέσσερις τόμοι περιέχουν αρχαίο κείμενο με ελληνική μετάφραση. Παραθέτουμε παρακάτω από αυτό το έργο ένα θεώρημα που είναι ένα από τα κριτήρια ισότητας τριγώνων προκειμένου να αντιληφθούμε καλύτερα το μέγεθος του έργου του. Ἐάν δύο τρίγωνα τάς δύο πλευράς [ταῖς] δυσί πλευραῖς ἲσας ἒχῃ ἑκατέραν ἑκατέρᾳ καί τήν γωνίαν τῇ γωνίᾳ ἲσην ἒχῃ τήν ὑπό τῶν ἲσων εὐθειῶν περιεχομένην, καί τήν βάσιν τῇ βάσει ἲσην ἓξει, καί τό τρίγωνον τῷ τριγώνῳ ἲσον ἒσται, καί αἱ λοιπαί ταῖς λοιπαῖς γωνίαις ἲσαι ἒσονται ἑκατέρα ἑκατέρᾳ, ὑφ ἃς αἱ ἲσαι πλευραί ὑποτείνουσιν. Ἒστω δύο τρίγωνα τά ΑΒΓ, ΔΕΖ τάς δύο πλευράς τάς ΑΒ, ΑΓ ταῖς δυσί πλευραῖς ταῖς ΔΕ, ΔΖ ἲσας ἒχοντα ἑκατέραν ἑκατέρᾳ τήν μέν ΑΒ τῇ ΔΕ τήν δέ ΑΓ τῇ ΔΖ καί γωνίαν τήν ὑπό ΒΑΓ γωνίᾳ τῇ ὑπό ΕΔΖ ἲσην λέγω, ὃτι καί βάσις ἡ ΒΓ βάσει τῇ ΕΖ ἲση ἐστίν, καί τό ΑΒΓ τρίγωνον τῷ ΔΕΖ τριγώνῳ ἲσον ἒσται, καί αἱ λοιπαί γωνίαι ταῖς λοιπαῖς γωνίαις ἲσαι ἒσονται ἑκατέρα ἑκατέρᾳ, ὑφ ἃς αἱ ἲσαι πλευραί ὑποτείνουσιν, ἡ μέν ὑπό ΑΒΓ τῇ ὑπό ΔΕΖ, ἡ δέ ὑπό ΑΓΒ τῇ ὑπό ΔΖΕ. Ἐφαρμοζομένου γάρ τοῦ ΑΒΓ τριγώνου ἐπί τό ΔΕΖ τρίγωνον καί τιθεμένου τοῦ μέν Α σημείου ἐπι τό Δ σημεῖον τῆς δέ ΑΒ εὐθείας ἐπι τήν ΔΕ, ἐφαρμόσει καί τό Β σημεῖον ἐπι τό Ε διά τό ἲσην εἶναι τήν ΑΒ τῇ ΔΕ ἐφαρμοσάσης δή τῆς ΑΒ ἐπί τήν ΔΕ ἐφαρμόσει καί ἡ ΑΓ εὐθεῖα ἐπί τήν ΔΖ διά το ἲσην εἶναι τήν ὑπό ΒΑΓ γωνίαν τῇ ὑπό ΕΔΖ ὣστε καί τό Γ σημεῖον ἐπί τό Ζ σημεῖον ἐφαρμόσει διά τό ἲσην πάλιν εἶναι τήν ΑΓ τῇ ΔΖ. ἀλλά μήν καί τό Β ἐπι τό Ε ἐφηρμόκει ὣστε βάσις ή ΒΓ συνέχεια στην 4 η

4 Συνέχεια από την 3 η Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α Άλλη σπουδαία έκδοση του Ε. Σταμάτη είναι τα «Αριθμητικά» του Διοφάντου ήτοι η Άλγεβρα των αρχαίων Ελλήνων, που έγινε με δαπάνες του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων στην Αθήνα το Περιλαμβάνει αρχαία κείμενα, μετάφραση στην Νεοελληνική, σπουδαία εισαγωγή, επεξηγήσεις, το περί πολυγώνων αριθμών και επί πλέον ευρετήριο αλφαβητικό. Περιέχει τα έξι μόνο (γνωστά μέχρι το 1963) βιβλία των «Αριθμητικών» στην ελληνική γλώσσα εκ των δεκατριών βιβλίων που συνέγραψε ο Διόφαντος. Η έκδοση αυτή αποτελεί ένα τόμο από 575 σελίδες. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 βρέθηκε στην Βιβλιοθήκη Astan-Quds Mashad του Ιράν, μαθηματικό χειρόγραφο στην Αραβική (το υπ' αριθμ. 295) που περιείχε τέσσερα απολεσθέντα βιβλία των «Αριθμητικών» του Διοφάντου, που φέρουν αύξοντα αριθμό 4, 5, 6 και 7. Τα τέσσερα αυτά διασωθέντα στην Αραβική βιβλία, προετίθετο ο Ευάγγελος Σταμάτης να τα εκδώσει με ελληνική μετάφραση και να τα ανακατασκευάσει στην γλώσσα του Διοφάντου (όπως αναφέρει ο ίδιος σε εργασία του υπό τον τίτλο: «Τά εἰς τήν Ἀραβικήν γλῶσσαν εὑρεθέντα τέσσερα νέα βιβλία τῶν Ἀριθμητικῶν τοῦ Διοφάντου» περιοδικό «Πλάτων», Δελτίο της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων, έτος KΗ 1976, τόμος 2ος, τεύχη 55-56). Τούτο δεν έπραξε, διότι τα τέσσερα αυτά νέα βιβλία δεν είχαν μεταφραστεί από τα αραβικά στα γερμανικά ή γαλλικά που τα γνώριζε ο Ε. Σταμάτης. Ευτυχώς οι εκδόσεις "Κάκτος" εξέδωσαν το 1994 σε δύο τόμους, με αραβικό κείμενο και νεοελληνική μετάφραση τα ανωτέρω νεοευρεθέντα βιβλία των «Αριθμητικών» του Διοφάντου. Κατά το 1972 και 1973 ο Ε. Σταμάτης συγκέντρωσε πολλές επιστημονικές εργασίες και άρθρα του, που είχαν δημοσιευθεί κατά καιρούς και τα εξέδωσε σε δύο ογκώδεις τόμους. Ο πρώτος τόμος εκ 475 σελίδων εξεδόθει το 1972 και ο δεύτερος τόμος εκ 389 σελίδων εξεδόθει το Σκοπός της συγκεντρώσεως και της νέας εκδόσεως των μέχρι το έτος 1973 συγγραφεισών εργασιών και άρθρων του ήταν, όπως έλεγε ο ίδιος, να μην απωλεσθούν. Εκτός από τα αναφερθέντα ογκώδη και πολύτιμα έργα που εξέδωσε ο Ε. Σταμάτης, εξέδωσε και άλλα βιβλία μικρότερα σε έκταση όπως είναι: - Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι: ένα βιβλίο 138 σελίδων που εκδόθηκε στην Αθήνα το Περιέχει τους βίους και τα διασωθέντα αποσπάσματα των κυριότερων προσωκρατικών φιλοσόφων. Αναφέρονται 15 φιλόσοφοι (με πρώτο τον Θαλή και τελευταίο τον Διογένη τον Απολλωνιάτη) εκ των 400 υπολογιζόμενων φιλοσόφων και σοφιστών της προσωκρατικής εποχής, όπως αναφέρει ο Ε. Σταμάτης στην εισαγωγή του έργου τούτου. Το βιβλίο τούτο αποτελείται από άρθρα του που δημοσιεύθηκαν κατά τα έτη 1963 και 1965 στην ημερήσια αθηναϊκή εφημερίδα «Καθημερινή». Όπως έλεγε ο ίδιος ο Ε. Σταμάτης «ἡ φιλοδοξία τῆς δημοσιεύσεως τῶν ἐπιφυλλίδων αὐτῶν ἦταν νά παράσχουν εἰς τό εὐρύτερο ἑλληνικό κοινό τήν εὐκαιρία νά γνωρίσῃ τίς ἀρχέτυπες πολιτιστικές πηγές, ἀπό τίς ὁποῖες τό ἀνθρώπινο πνεῦμα ἀντλεί διδάγματα κατά τήν προχώρησιν αὐτοῦ εἰς τήν ἒρευναν τῶν νόμων τῆς φύσεως καί τήν θεώρησιν τοῦ κοσμογονικοῦ προβλήματος. Διότι ἡ σύγχρονος ἐπιστήμη ἒχει ὡς ἀφετηρίαν καί ἀδιάσειστον ὑποδομήν αὐτῆς τόν ἑλληνικόν τρόπον τοῦ σκέπτεσθαι τῶν προσωκρατικῶν φιλοσόφων». - Η Ελληνική Επιστήμη. Το βιβλίο τούτο εξεδόθει το 1968 στην Αθήνα και αποτελείται από 177 σελίδες. Περιλαμβάνει άρθρα του Ε. Σταμάτη που δημοσιεύθηκαν κατά καιρούς σε αθηναϊκές εφημερίδες. Σκοπός του βιβλίου τούτου, κατά τον ίδιο τον Ε. Σταμάτη, ήταν «νά καταδείξῃ εἰς τό εὐρύτερον ἑλληνικόν κοινόν, ὅτι ἡ θεμελίωσις τῶν ἐπιστημῶν εἶναι ἀποκλειστικόν δημιούργημα τοῦ Ἑλληνικοῦ Πνεύματος». - Η Ιστορία των Ελληνικών Μαθηματικών. Το βιβλίο τούτο εξεδόθει στην Αθήνα το 1976 και αποτελείται από 190 σελίδες. Εκτίθεται σ αυτό η αριθμητική των Πυθαγορείων, που δεν περιλαμβάνεται στα «Στοιχεία» του Ευκλείδη και όπως αυτή διασώζεται από συγγραφείς των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Οι πηγές εκ των οποίων προέρχεται η ύλη του βιβλίου, εκτός λίγων εξαιρέσεων, είναι κυρίως οι ακόλουθες τρεις: 1) Νικόμαχου Γερασηνού, 2) Θέωνος Σμυρναίου και 3) Ιαμβλίχου. Επίσης δεν περιλαμβάνεται ύλη σχετική προς την γεωμετρία εκτός των δύο τελευταίων κεφαλαίων του βιβλίου, όπου γίνεται λόγος περί των αρχών της ελληνικής γεωμετρίας. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ Συνέχεια από την 1η Η κυρια διακριση της Κβαντικης Λογικης από την Κλασσικη λογικη διαπιστωθηκε από τον Heisenberg όταν ανακοινωσε την Αρχη τηςαπροσδιοριστιας: [Σφαλμα Θεσης] x [Σφαλμα Ταχυτητας] h>0. Δηλαδη η παρατηρηση της Θεσης επηρεαζει την παρατηρηση της Ταχυτητας. Συνεπως: «Αν θελουμε να ορισουμε την εννοια της Θεσης ενός αντικειμενου, πχ του Ηλεκτρονιου, ειμαστε υποχρεωμενοι να καθορισουμε συγκεκριμενα πειραματα μετρησης της «Θεσης του Ηλεκτρονιου», αλλως η εννοια «Θεση του Ηλεκτρονιου»στερειται νοηματος παντελως». Αποτελεσμα αυτου είναι ότι η Λογικη της Κβαντομηχανικης δεν είναι η Κλασσικη Λογικη του Αριστοτελη, όπως διαμορφωθηκε ως Αλγεβρα από τον Boole διοτι δεν ισχυει η Επιμεριστικοτητα της Συζευξης ως προς την Διαζευξη και της Διαζευξης ως προς την Συζευξη. Επιπλεον συναγεται ότι, επειδη δεν είναι όλα τα γεγονοτα Συμβατα μεταξυ τους (δεν μπορουμε να τα μετρησουμε ταυτοχρονα), δεν μπορουμε να οριζουμε την Κοινη Πιθανοτητα Ασυμβατων Γεγονοτων-Παρατηρησιμων Μεγεθων (Θεση- Ταχυτητα, Γωνια-Στροφορμη, Ενεργεια-Χρονος). Ο Δ. Καππος επεκτεινε την Θεωρια Μετρου του Καραθεοδωρη στην Κβαντικη Λογικη για να θεμελιωσει την Κβαντικη Πιθανοτητα. Το εργο του βρισκει σημερα εφαρμογες στους Κβαντικους Υπολογιστες, στην Κβαντικη Πληροφορια και στα Κβαντικα Δικτυα. Η αεναη αναζητηση ηταν χαρακτηριστικο γνωρισμα του Δ. Καππου. Στην σχετικη ερωτηση που τεθηκε εντος της Ελληνικης Μαθηματικης Εταιριας:«Κυριε Καππο, που ωφείλεται η νεανικη σφρυγηλαδα σας?», ο Δ. Καππος απαντησε: «Εχω Ανοικτη Καρδια». ΡΗΤΟ «Ο άνθρωπος μοιάζει με ένα κλάσμα, που ο αριθμητής του εκφράζει την πραγματική αξία του ενώ ο παρονομαστής την ιδέα, που έχει ο ίδιος για την αξία του. Όσο ο παρονομαστής μεγαλώνει, τόσο η αξία του κλάσματος μικραίνει.» Λέων Τολστόι 4

5 Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Ε Σ Τ Ο Υ Σ Υ Ν Δ Ε Σ Μ Ο Υ & Α Λ Λ Α 5 Συνέχεια από την 1 η Το αγλαόκαρπο δέντρο των Καραθεοδωρή φυτρώνει το 1750 στην Αδριανούπολη της Θράκης, την μητρόπολη όλων των Θρακών, ο πρώτος ένδοξος και σπουδαίος ο Στέφανος Καραθεοδωρή γεννιέται το Αν και μεγάλωσε ορφανός από πατέρα τα καταφέρνει περίφημα. Στο σχολείο ευτυχεί να έχει συμμαθητή τον μετέπειτα μεγάλο Άγιο της Θράκης Μαρτυρικό Πατριάρχη Κύριλλο τον Στ που είναι και ο σημαιοφόρος του σχολείου. Σπουδάζει στην Ιταλία έξι πανεπιστημιακές σχολές Ιατρική, Φιλοσοφία, Θεολογία, Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά. Χορηγός σ όλη αυτή την προσπάθεια ήταν ο Κύριλλος. Μαθαίνει να μιλά και να γράφει 17 γλώσσες!!! και ταυτόχρονα αποκτά ως χόμπι πλήρη μουσική μόρφωση έως τα υψηλότερα επίπεδα. Ως αντίδωρο της προσφοράς που δέχτηκε από τον συμπατριώτη τον Κύριλλο ανταποκρίνεται στο κάλεσμά του να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην αναμόρφωση της παιδείας στην γενέτειρά του Αδριανούπολη. Έτσι αναμορφώνει το φημισμένο και στην Ευρώπη Γυμνάσιο Αδριανούπολης και δίνει με ενεργό δράση και πρωτοβουλίες, αναζωογόνηση στον φιλεκπαιδευτικό σύλλογο Αδριανούπολης που συνεχίζει προς μεγάλη ικανοποίηση όλων των Θρακών την ιστορία του και την δράση του στην Ορεστιάδα με ικανούς ανθρώπους που θα παράγουν πνευματικούς καρπούς αντάξιους των προγόνων μας. Όπως επίσης σημαντικό και σημειωτέον ότι τον μέγα αυτόν ιατροφιλόσοφο τιμούν με σύλλογο, προτομή και δράση, οι κάτοικοι της Ν. Βύσσας. Η ίδρυση της Ιατρικής σχολής στην Κωνσταντινούπολη, την οποία διηύθυνε 40 χρόνια, το συγγραφικό του έργο, η αξιόλογη και μεγάλη βιβλιοθήκη του είναι το σκιαγράφημά από το πολυσχιδές έργο του που είναι πολύ δύσκολο ν αναφερθεί κανείς με λίγες σειρές και σε λίγο χρόνο. Κλείνουμε την συνοπτική αυτή αναφορά επιλέγοντας ως κορυφαίο μήνυμα για τους σκοπούς και του συνεδρίου μας, την επιγραφή που ζήτησε να βάλουν στον τάφο του «Δούλος εών Χριστού ουδέν έργο μέγα ήνυσα. Αλλ ώσπερ όφειλον τούτο περώσας απήλθον» που σημαίνει «Υπήρξα δούλος του Χριστού και δεν έκανα κάτι πολύ σημαντικό, αλλά όπως όφειλα αφού έκανα αυτά που μπορούσα απήλθον». Θα ήθελα στο σημείο αυτό να τονίσω ότι οι στενές οικογενειακές σχέσεις της οικογένειας Καραθεοδωρή με τον σπουδαίο Άγιο της Θράκης υπήρξε καταλυτική και όλες τις επόμενες γενιές. Και τούτο είναι πολύ σημαντικό γιατί οι Καραθεοδωρή κατείχαν υψηλές κοινωνικές θέσεις και αξιώματα. Έτσι η εμβέλειά τους σε συνδυασμό με έναν χριστιανικό τρόπο ζωής δημιουργούσε ισχυρούς πυλώνες για την θεμελίωση των Ελληνοχριστιανικών αρχών και ιδεών, στους οποίους θα στηρίζονταν το έθνος για να γράψει τις χρυσές σελίδες της επανάστασης το Ο γιος του Στεφάνου, ο Αλέξανδρος, μέγας νομικός και πολιτικός. Αυτός μιλούσε και έγραφε 16 γλώσσες. Εκπροσώπησε την Οθωμανική αυτοκρατορία στην συνθήκη του Βερολίνου υπό τον Βίσμαρκ το Αυτά που έγιναν τις τρεις εκείνες μέρες και τα οποία πληροφορούμαστε από τα 170 περίπου τηλεγραφήματα που αντάλλαξε ο Αλέξανδρος τις μέρες εκείνες με τον Σουλτάνο πραγματικά αξίζει να ασχοληθούμε σε επόμενο παγκόσμιο συνέδριο Θρακών. Υψηλό επίπεδο γεωστρατηγικής και πολιτικής που αναδεικνύουν το υψηλό IQ του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή. Σε όσα έγιναν εκείνες τις μέρες οφείλεται η γεωγραφική διαμόρφωση της Θράκης που έχουμε σήμερα. Στον Αλέξανδρο και τους λεπτούς χειρισμούς του επίσης οφείλονται η κατάργηση της επαχθούς συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, η απελευθέρωση της Ελλάδας μέχρι τον Άραχθο ποταμό και κάποια ζητήματα της επισημοποίησης της ελληνικής γλώσσας. Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή υπήρξε και ηγεμόνας της Σάμου με τεράστια και πρωτόγνωρα για την εποχή έργα οδοποιίας, αποχέτευσης, γεφυροποιίας και άλλα. Από τον Αλέξανδρο θέλω να κρατήσουμε για το συνέδριό μας το μήνυμα που μας εκπέμπει η φράση του τότε πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη για τον Αλέξανδρο Καραθεοδωρή, που γνώριζε τα πεπραγμένα του, προς τους Σαμιώτες «Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή είναι το αγλάισμα του έθνους μας». Πάμε τώρα στον μεγάλο αυτόν Θρακιώτη Μαθηματικό τον μεγαλύτερο από την αρχαιότητα όπως ομολογούν σ όλη την οικουμένη. Ο Στέφανος Καραθεοδωρή είχε αδερφό τον Αντώνιο, ο οποίος παντρεύτηκε μία ανιψιά του Οικουμενικού Πατριάρχη Κύριλλου του Στ. Του Αντωνίου δισέγγονο είναι ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται λέγαν οι πρόγονοί μας και πράγματι βλέπουμε στα σχολικά του τετράδια σχόλια και αφιερώσεις από δασκάλους του και μη. Ο Burgalts, ο νεοελληνιστής Legrand, ο Ιούλιος Βερν σε ηλικία μικρότερης των 10 ετών μεταξύ άλλων του γράφουν «Στον μικρό Κόστια που αν συνεχίσει έτσι θα γίνει ένας νέος Ευκλείδης». Θα αναφερθούμε παρακάτω σε μια σειρά γεγονότων που τον κατατάσσουν στους μεγάλους της επιστήμης διαχρονικά ώστε να παρέχει σε μας τους Θρακιώτες την άφθιτο δόξα ως προσφορά στον Ελληνισμό, που από την γένεση του αλλά και μέχρι σήμερα αποτελεί ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΔΩΡΟ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ. Και λέω μέχρι σήμερα γιατί και σήμερα οι πλέον διακεκριμένοι επιστήμονες στον κόσμο είναι Έλληνες. Ο Καραθεοδωρή λοιπόν ενώ έχει σπουδάσει πολιτικός μηχανικός εν μέσω πολλαπλών διακρίσεων και βραβεύσεων με εξέχουσα επαγγελματική θέση με προοπτική καριέρας, στα έργα του φράγματος του Ασιούτ, του Ασουάν και την πυραμίδα του Χέοπος, την εγκαταλείπει σε ηλικία παρακαλώ 27 ετών για να ασχοληθεί με τα Μαθηματικά, τα οποία όπως δηλώνει δίνουν νόημα στην ζωή του με την ικανοποίηση που του προσφέρουν. Και σπουδάζει Μαθηματικά στο κατ εξοχήν Μαθηματικό κέντρο της εποχής που είναι το Βερολίνο και το Gottingen. Εκεί δρουν οι κορυφαίοι του κόσμου, οι αυτοκράτορες των επιστημών ο Klein, ο Swartz, ο Minkowski, ο Einstein, ο Hilbert Frobenious, ο Sοmmerfield και πόσοι άλλοι. Όλοι μένουν άφωνοι από την πτυχιακή του εργασία με την οποία λύνει θέματα με τα οποία στο παρελθόν είχαν ασχοληθεί οι κορυφαίοι Μαθηματικοί όπως Euler, Gauss, αφοί Bernoulli και άλλοι. Κατάπληκτοι δηλώνουν «αγχίνοια του εφευρίσκειν περηφανής». Αυτή είναι η αρχή μιας λαμπρής φωτοδότρας πορείας στον ουρανό της επιστήμης. Καταξιώνεται ως καθηγητής από τους μαθητές του αλλά και τους συνεργάτες του. Αναζητείται από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής. Στα παγκόσμια συνέδρια καθιερώνεται ως ο σύνεδρος που προσέδιδε τη μεγάλη και μοναδική αξία σ αυτά. Η βοήθεια που παρέχει στις μαθηματικές πράξεις για την απόδειξη της γενικής θεωρίας της σχετικότητας στον Einstein τον υποχρεώνει ν απαντήσει σε μία επιστολή του προς τον Καραθεοδωρή. «Βρίσκω την παράγωγό σας υπέροχη» και σ άλλο σημείο «Αν μπείτε στον κόπο να μου λύσετε το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου τότε προσκυνώ σας. Αυτό αξίζει τον ιδρώτα των καλλιτέρων». Το 1936 θεσπίζεται το βραβείο Fields των Μαθηματικών, το λεγόμενο Nobel Μαθηματικών που δίνεται κάθε 4 χρόνια σε μαθηματικούς κάτω των 40 ετών. Ο Καραθεοδωρή είναι επικεφαλής στην 1η επιτροπή μεταξύ των πέντε κορυφαίων μαθηματικών του κόσμου. Μάλιστα είναι αυτός που αποτολμά να παρουσιάσει στο κοινό και τις εργασίες των βραβευθέντων. Το έργο του τεράστιο. Τα άπαντά του 3 φορές εκδόθηκαν και εξαντλήθηκαν. Στο Μόναχο που έζησε τα περισσότερα χρόνια ίδρυσε την 1η κοινότητα της ελληνικής ομογένειας στο Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, όπου ήταν και επίτροπος, κάτι το οποίο ήταν επιβεβλημένο καθήκον από γενεά σε γενεά. Την Ελλάδα υπηρέτησε περισσότερο από το εξωτερικό όπου είχε μεγάλη εμβέλεια και κύρος ΑΛΛΑ κάθε φορά που η πατρίδα τον καλούσε εγκατέλειπε την όποια περίοπτη θέση κι αν κατείχε για να υπακούσει στο κάλεσμά της. Δύο φορές τον κάλεσε προσωπικά ο ίδιος ο Βενιζέλος. Την μία το 1919 για να ιδρύσει το Ιωνικό Πανεπιστήμιο της Σμύρνης, το λεγόμενο ΦΩΣ ΕΞ ΑΝΑΤΟΛΩΝ και μία το 1929 για να οργανώσει τα πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Με τον κανονισμό λειτουργίας του Καραθεοδωρή λειτούργησαν μισό αιώνα περίπου. Το ασφαλές συμπέρασμα που καταλήγω μετά από την 15-χρονη ενασχόλησή μου με τον Κ. Καραθεοδωρή και το καταθέτω ως απόσταγμα για το συνέδριό μας είναι για τον Καραθεοδωρή η επιστήμη υπερτερεί της πολιτικής αλλά όχι της αγάπης για την πατρίδα. Αγαπητοί συμπατριώτες στο ένδοξο αυτό γένος των Καραθεοδωρή θα βρούμε πολλές ακόμα σημαντικές προσωπικότητες. συνέχεια στην 6 η

6 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ & ΑΛΛΑ Συνέχεια από την 5 η Συνδέθηκαν οι σπουδαίοι αυτοί Θρακιώτες μέσω γάμων θυγατέρων τους με σπουδαία ονόματα της Νεοελληνικής Ιστορίας, όπως ο Μαυροκορδάτος, ο δήμαρχος Εμμανουήλ Μπενάκης, ο ιστορικός Παπαρηγόπουλος, ο πρύτανης Αντωνόπουλος, ο σπουδαίος επιστήμονας Γιάννης Αργύρης. Μέχρι τον Ρήγα Φεραίο και τον Καβάφη φθάνουν τα αποτυπώματά τους. Απόγονος Καραθεοδωρή είναι και ο εν ζωή μέγας καρδιοχειρουργός Αυξέντιος Καλαγκός, αποκαλούμενος «άγιος μικρών παιδιών» τον οποίο πρέπει ίσως να καλέσουμε στο επόμενο συνέδριο. Σ αυτά τα πρότυπα μπορούμε αγαπητοί συμπατριώτες και πρέπει να στηρίξουμε τις προοπτικές μας για της Θράκη μας. Σήμερα το μουσείο Καραθεοδωρή στην Κομοτηνή είναι χώρος προσέλευσης πολλών ανά την οικουμένη επισκεπτών όπως και πολλών μαθητών σχολείων από όλη την Ελλάδα που παίρνουν τα παραπάνω μηνύματα για το υπέροχο αυτό βλάστημα της Θρακικής Γης. Ταυτόχρονα όμως σας μεταφέρω και τα ελπιδοφόρα μηνύματα που λαμβάνουμε εμείς μέσω του βιβλίου των εντυπώσεων στα οποία αποτυπώνονται όλα όσα θα θέλαμε να μεταδώσουμε εμείς οι Θράκες και μέσω του συνεδρίου μας προς όλο τον κόσμο που είναι περηφάνια επειδή κατέχουμε τέτοιους εθνικούς θησαυρούς, τόνωση των δυνάμεών μας στη δύσκολη αυτή εποχή και έμπνευση να προχωρήσουμε το ίδιο δρόμο που είναι και ο μονόδρομος για ελπίδα και προοπτική και για τη Θράκη και για την Ελλάδα. ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΠΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ Ε. Μ. Ε Πρόβλημα Τρεις φίλοι, ο Γιάννης, ο Βαγγέλης και ο Βασίλης, έχουν μία σακούλα με καραμέλες. Ο Γιάννης βάζει το χέρι μέσα στη σακούλα, παίρνει κάποιες καραμέλες, και από αυτές που πήρε κρατάει τα 3 και τις 4 υπόλοιπες (από αυτές που πήρε) τις μοιράζει εξίσου στους άλλους δύο. Ο Βαγγέλης παίρνει κάποιες από τις υπόλοιπες που έμειναν στη σακούλα, κρατάει το 1 από αυτές και τις υπόλοιπες από αυτές που 4 έβγαλε τις μοιράζει εξίσου στους άλλους δύο. Τέλος ο Βασίλης παίρνει τις υπόλοιπες που είχαν μείνει στη σακούλα κρατάει το 1 από αυτές 6 και τις υπόλοιπες από αυτές που έβγαλε τις μοιράζει εξίσου στους άλλους δύο. Αν σε κάθε μοιρασιά καθένας παίρνει θετικό ακέραιο αριθμό από καραμέλες και τελικά οι καραμέλες του Γιάννη είναι τριπλάσιες από τις καραμέλες του Βασίλη και oι καραμέλες του Βαγγέλη είναι διπλάσιες από τις καραμέλες του Βασίλη, να βρείτε τον ελάχιστο αριθμό από καραμέλες που μπορεί να περιέχει η σακούλα. Θέματα εξετάσεων Ευκλείδης της Ε.Μ.Ε. Α Λυκείου 2016 Γ Ρ Ι Φ Ο Σ 6 Να αποδείξετε ότι ο αριθμός Α= είναι κύβος ενός ακεραίου αριθμού τον οποίο και να προσδιορίσετε.. Θέματα εξετάσεων Ευκλείδης της Ε.Μ.Ε. Γ Γυμνασίου 2016