Α. Αγαπητοί μου συμμαθητές,

Transcript

1 Α. Αγαπητοί μου συμμαθητές, Νεοελληνική Γλώσσα γενιικής παιιδείίας ο Θέμελης εστιάζει στην κρίση του σύγχρονου πολιτισμού. Αρχικά, τονίζει τη σημασία της κουλτούρας στη διαμόρφωση συλλογικής συνείδησης και στην αντιμετώπιση των σημερινών προβλημάτων. Επισημαίνει ότι η σημερινή παρακμή είναι πολυεπίπεδη και απότοκο αλλοτριωμένων αντιλήψεων που δημιουργήθηκαν από μια ανεπαρκή παιδεία. Διαπιστώνει ότι, σε κοινωνικό επίπεδο, ο ατομικισμός και η έλλειψη ηθικών αρχών δημιούργησαν ένα νέο αξιακό κώδικα με κριτήριο το κέρδος που οδήγησε στον ανταγωνισμό πολίτη κράτους, ενώ σε πολιτιστικό επίπεδο, η διόγκωση της οικονομικής ζωής λειτούργησε σε βάρος της ελεύθερης ατομικής έκφρασης εγκυμονώντας κινδύνους πολιτιστικής ισοπέδωσης των λαών της πολυπολιτισμικής Ευρώπης. Κατανοώντας την ανάγκη ιστορικής συνέχειας, εθνικής και ευρωπαϊκής, μέσα από τη σύνδεση παράδοσης και σύγχρονου πολιτισμού, ο συγγραφέας στρέφεται στην ανοιχτή καθολική παιδεία που θα παρέχεται από κάθε φορέα και θα καλλιεργεί την αυτενέργεια και τη συλλογικότητα. (130 λέξεις) Β1. α. Σωστό [ 1] β. Λάθος [ 2] γ. Σωστό [ 2, 5] δ. Λάθος [ 3] ε. Σωστό [ 4] Β2. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (συνδυασμός μεθόδων) ΔΙΑΙΡΕΣΗ: Όλοι συμφωνούμε... σύγχρονης κοινωνίας. ΔΙΑΙΡΕΤΕΑ ΕΝΝΟΙΑ: (ολική) κρίση ΔΙΑΙΡΕΤΙΚΗ ΒΑΣΗ: (μορφές) ΜΕΛΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗΣ: οικονομική θεσμική ηθική πνευματική (αντιλήψεων & τρόπου σκέψης) πολιτιστική (ταυτότητας). ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: Γι αυτό και υποστηρίζω... ολική κρίση. Επειδή η κρίση είναι οικονομική, θεσμική, ηθική..., γι αυτό βιώνουμε μια κρίση του πολιτισμού μας, μια ολική κρίση. ΑΙΤΙΑ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Πίσω από όλα αυτά... αμέτρητες δεκαετίες. ΑΙΤΙΑ: νοοτροπίες, αυτοκαταστροφική παιδεία αμέτρητων δεκαετιών 1

2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: τα φαινόμενα της παρακμής και της υπανάπτυξης. Β3. Πέρα από: συμπλήρωση, προσθήκη Και ακόμη: συμπλήρωση, προσθήκη αλλά ( 2 η ).: έμφαση δηλαδή: επεξήγηση επομένως: συμπέρασμα αλλά ( 6 η ): αντίθεση, εναντίωση Β4. ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΗ 1. Γράμματα και τέχνες με τα νοήματα, την αισθητική, αλλά και το συναισθηματικό τους κόσμο πάντοτε κεντρίζουν τον προβληματισμό, την αμφιβολία απέναντι σε βεβαιότητες και στερεότυπα, οξύνουν την κριτική στάση, διευκολύνουν την αναθεώρηση αντιλήψεων ξεπερασμένων, ανοίγουν μονοπάτια δίπλα στο δύσκολο δρόμο της αυτογνωσίας. ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΗ 2. Πέρα από την εξατομικευμένη απόλαυσή τους, προσφέρεται μέσω αυτών η αποκατάσταση μιας επικοινωνίας, η αίσθηση ότι ανήκουμε σε μια ευρύτερη συλλογικότητα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ. (Άρα,) Στη δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε η προσφυγή στα αγαθά του πολιτισμού είναι ανάγκη αναζήτησης αντίβαρων στη σφαίρα της γνώσης, της νόησης, της δημιουργίας και της ευαισθησίας. ΕΙΔΟΣ Ως προς τη συλλογιστική πορεία ο συλλογισμός είναι παραγωγικός, διότι ο συγγραφέας ξεκινά από μια γενική άποψη (ο διαχρονικός ρόλος της τέχνης και των γραμμάτων) με αποδεδειγμένη ισχύ και προχωρεί σε επιμέρους τοποθέτηση (ο ρόλος της τέχνης και των γραμμάτων στη σύγχρονη συγκυρία). Ως προς το είδος των προτάσεων ο συλλογισμός είναι κατηγορικός, διότι περιέχει αναμφισβήτητες προτάσεις. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Το επιχείρημα θεωρείται έγκυρο, διότι οι προκείμενες οδηγούν με λογική αναγκαιότητα στο συμπέρασμα. Το επιχείρημα θεωρείται αληθές, διότι οι προτάσεις του ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αποτελούν δηλαδή γενικά αποδεκτές αλήθειες. Εφόσον το επιχείρημα είναι και έγκυρο και αληθές, άρα είναι και ορθό. Β5. ΛΕΞΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΥΝΩΝΥΜΗ ΛΕΞΗ ΑΝΤΩΝΥΜΗ ΛΕΞΗ οξύνουν εντείνουν, ακονίζουν αμβλύνουν, εξομαλύνουν αμοραλισμό ανηθικότητα, διαφθορά ηθικότητα, μοραλισμός 2

3 ήσσονα ελάσσονα, υποδεέστερη πρωτεύουσα, μεγαλύτερη αποσάθρωση αποσύνθεση, διάλυση ανασυγκρότηση, αναδόμηση συρρίκνωση σμίκρυνση, ελαχιστοποίηση διεύρυνση, επέκταση πολυφωνικός πλουραλιστικός μονοφωνικός Β6. Ο προβληματισμός, η αμφιβολία απέναντι σε βεβαιότητες και στερεότυπα κεντρίζονται από τα γράμματα και τις τέχνες, η κριτική στάση οξύνεται, η αναθεώρηση αντιλήψεων ξεπερασμένων διευκολύνεται, μονοπάτια ανοίγονται δίπλα στο δύσκολο δρόμο της αυτογνωσίας. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Ομιλία - Δημόσια Επικοινωνία - Προσχεδιασμένος προφορικός (ρητορικός) λόγος - Αφορμή μια συγκεκριμένη περίσταση - Προσφώνηση/ Αποφώνηση - Ύφος άμεσο ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ Αγαπημένοι μου συμμαθητές, Κυρίες και κύριοι, ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ευτυχία: η κατάσταση εσωτερικής ισορροπίας και αρμονίας με το περιβάλλον που προσεγγίζεται στο βαθμό που ικανοποιούνται οι καθολικές ανάγκες του ανθρώπου. Κάθε άνθρωπος, ανάλογα με το βιοτικό ή το πνευματικό του επίπεδο, οριοθετεί με διαφορετικό τρόπο το πλαίσιο της ευτυχίας του: οικονομική ευμάρεια, ελεύθερος χρόνος, αυτοσυνειδησία, ηθικές αρχές, ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις, πνευματική πολιτιστική ελευθερία, δημιουργικότητα. ΜΕΤΑΒΑΣΗ Πολιτισμική πρόοδος: ισόρροπη ανάπτυξη όλων των τομέων του πολιτισμού. Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από ασυμμετρία στις διαστάσεις του πολιτισμού: υπεραναπτυγμένη υλική διάσταση - τεχνολογικό θαύμα / ατροφική ηθική - κρίση αξιών. ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ 1. διαπιστωτικά στοιχεία της πολιτισμικής κρίσης (ερώτηση) Στον οικονομικό τομέα Η παγκόσμια οικονομική κρίση απειλεί την ευμάρεια των πολιτών Δε γίνονται επενδύσεις, με συνέπεια την έλλειψη θέσεων εργασίας Η άνιση κατανομή του πλούτου δυσχεραίνει την κοινωνική αλληλεγγύη & συνεργασία 3

4 Η εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών, των τεχνών και του αθλητισμού υποβαθμίζει τον πολιτισμό Η δημιουργία σφαιρών επιρροής για την οικονομική εκμετάλλευση των αδύναμων κρατών απειλεί την παγκόσμια ειρήνη Στον ηθικό τομέα Η κυριαρχία του υλικού ευδαιμονισμού Η αδιαφορία για το συνάνθρωπο Η άμβλυνση της ηθικής συνείδησης, η ανειλικρίνεια, η χρήση του προσωπείου, η ανευθυνότητα, η ασυνέπεια Η έλλειψη πρωτοτυπίας, η στέρηση της χαράς δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα Η κυριαρχία της ανασφάλειας, της αβεβαιότητας οδηγεί στην ανία, την πλήξη, το άγχος, την απομόνωση Η έλλειψη επικοινωνίας και ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων. Οι σχέσεις καθορίζονται από τους νόμους της αγοράς, καταντούν επιδερμικές, ανούσιες, τυπικές, συμβατικές, ωφελιμιστικές, ανταγωνιστικές Στον κοινωνικό τομέα Η αποστασιοποίηση από τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, η αδρανοποίηση και η αποχή από τα κοινά Η επικράτηση του ατομικισμού, η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος σε βάρος του κοινωνικού Η αδυναμία ένταξης του ατόμου στην κοινωνία Κοινωνικά προβλήματα, όπως η ανεργία, η αναβίωση του ρατσισμού-εθνικισμούφανατισμού, η έξαρση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής και απειλούν την κοινωνική συνοχή και ευρυθμία Η κρίση της σύγχρονης δημοκρατίας (μαζική δημοκρατία): δυσλειτουργία των κοινωνικών θεσμών, δημαγωγία, αναξιοκρατία Στον πολιτιστικό τομέα: Η στασιμότητα στις Τέχνες και τα Γράμματα σε μια υλιστική κοινωνία Η μαζική κουλτούρα που υπόκειται στους νόμους της αγοράς, με αποτέλεσμα να θυσιάζει την ποιότητα στην ποσότητα και να προσφέρει πολιτιστικά προϊόντα χαμηλής ποιότητας Η διαμόρφωση μονοδιάστατων ανθρώπων που τους χαρακτηρίζει η πνευματική αδράνεια, η συρρίκνωση των πνευματικών οριζόντων, η έλλειψη κριτικής σκέψης και στοχασμού, η έλλειψη αυτογνωσίας, η αδυναμία αυτοελέγχου, η αδιαφορία για τα κοινά ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ 2α. η αναγκαιότητα & η σημασία της πνευματικής καλλιέργειας ως παράγοντα διεξόδου από την κρίση (ερώτηση) Πνευματική καλλιέργεια (εσωτερική μόρφωση): η ισόρροπη ανάπτυξη της νόησης, της βούλησης και του συναισθήματος, «η συνεχής αποδέσμευση του πνεύματος» σύμφωνα με το Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο 4

5 Παρέχεται από όλους τους φορείς της παιδείας παράγοντες κοινωνικής ζωής: οικογένεια, σχολείο, πολιτεία-κράτος, ΜΜΕ, θρησκεία-εκκλησία, πνευματικοί άνθρωποι, πρότυπα... Δεν ταυτίζεται με τις γνώσεις, αλλά αφορά στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητας: όξυνση νοητικών δυνάμεων δυνατότητα κρίσης, σύγκρισης, αξιολόγησης, επιλογής ανάπτυξη φαντασίας και αυτενέργεια ηθική συγκρότηση επαναπροσδιορισμός αξιών: οι υλικές αξίες να αποτελούν μέσο και όχι αυτοσκοπό τοποθέτηση του Ανθρώπου στην κορυφή της πυραμίδας των αξιών: «μέτρον πάντων Άνθρωπος» συναισθηματική ισορροπία καλλιέργεια διαπροσωπικών σχέσεων καλλιέργεια κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης συμμετοχή στα κοινά συνειδητοποίηση ότι η κοινωνική καταξίωση απορρέει από την κοινωνική προσφορά αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου με ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, δημιουργικές πρωτοβουλίες, εθελοντική προσφορά αισθητική καλλιέργεια με την ενασχόληση με τις Τέχνες και τα Γράμματα επαφή με τη φύση Η αποκέντρωση θα βοηθήσει στον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων με τους συνανθρώπους. Η εξυγίανση των ΜΜΕ, με την τήρηση του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας, θα τα μετατρέψει σε κανάλια πληροφόρησης, μέσα παροχής γνώσης, δυνατότητες κάλυψης του ελεύθερου χρόνου, αρωγούς δημοκρατίας. Οι πνευματικοί άνθρωποι μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπα ζωής και αξιών. ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ 2β. ο ρόλος της εκπαίδευσης (ερώτηση) Ο θεσμός της εκπαίδευσης έχει ως στόχο να μετατρέψει τον Άνθρωπο της Φύσης σε άνθρωπο της Ιστορίας, να τον καταστήσει δηλαδή ικανό να κατευθύνει τη νόηση, τη βούληση και τη δραστηριότητά του αποτελεσματικά προς τη συλλογική ευημερία και την προσωπική ολοκλήρωση Νοητική ανάπτυξη απόκτηση γνώσεων για τον εαυτό του, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον όξυνση λογικής, ανάπτυξη κρίσης, καλλιέργεια προβληματισμού, αναλυτικής και συνθετικής σκέψης απαλλαγή από φανατισμό και δογματισμό, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες μέσα από την αυτοκριτική, την αυτογνωσία και την ετερογνωσία θωράκιση απέναντι στη μαζοποίηση και την προπαγάνδα 5

6 δυνατότητα ευελιξίας και προσαρμογής στις καταστάσεις με στόχο την επίλυση των προβλημάτων ένταξη στην παραγωγική διαδικασία μέσω του σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού και της επαγγελματικής κατάρτισης Ηθική αγωγή προβολή υγιών προτύπων καλλιέργεια διαχρονικών αξιών και υψηλών ιδανικών εδραίωση έμπρακτου σεβασμού στο συνάνθρωπο, αγάπης, υπευθυνότητας άσκηση επιμονής, υπομονής, αγωνιστικότητας ορθή αντίληψη του συμφέροντος αποβάλλοντας την ιδιοτέλεια Κοινωνική αγωγή κοινωνικοποίηση του ατόμου: ανάπτυξη αισθημάτων αλληλεγγύης, άμιλλας, συνεργασίας διαπαιδαγώγηση στην πειθαρχία καλλιέργεια της υπευθυνότητας και του διαλόγου μέσω της διδασκαλίας και της ορθής λειτουργίας των μαθητικών κοινοτήτων γνώση και διαχωρισμός δικαιωμάτων και υποχρεώσεων δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων καλλιέργεια της δημοκρατικής συνείδησης προαγωγή του συλλογικού συμφέροντος έναντι του ατομικού Πολιτιστική/Αισθητική αγωγή: γνώση και διάδοση της παράδοσης και της Ιστορίας εθνική αυτογνωσία καλλιέργεια φιλοπατρίας και απόρριψη του εθνικισμού καλλιέργεια παγκόσμιας/διεθνιστικής συνείδησης, και ευαισθητοποίηση γιατα οικουμενικά προβλήματα, όπως πείνα, οικολογικό ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για την Τέχνη, ένταξη στο πολιτισμικό κλίμα της εποχής και δημιουργική συμμετοχή στα πολιτιστικά δρώμενα καλλιέργεια αισθητικών κριτηρίων ψυχική καλλιέργεια, συναισθηματική ωρίμαση, εξευγενισμός μέσω της επαφής το ωραίο αυτοδυναμία, ψυχική ισορροπία και ηρεμία Αγαπητοί φίλοι, ΕΠΙΛΟΓΟΣ θα μου επιτρέψετε να κλείσω καταθέτοντας τον προβληματισμό θέση ενός σημαντικού πνευματικού ανθρώπου, του Ε. Παπανούτσου: «-Πώς θα δαμαστεί μέσα στον άνθρωπο, το θηρίο που τείνει προς την πλεονεξία και τη βία; -Ο Μακιαβέλι θ' απαντούσε: με τον εξαναγκασμό του Νόμου -Οι απαισιόδοξοι: με τη Χάρη του Θεού -Οι αισιόδοξοι: με την Παιδεία.» 6

7 ΑΠΟΦΩΝΗΣΗ Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας 7