ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΠΑΡΚΟ ΣΧΙΝΙΑ ΜΑΡΑΘΩΝΑ

Transcript

1 Τρίτο Πανελλήνιο Συνέδριο ιαχείριση και Βελτίωση Παράκτιων Ζωνών ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΠΑΡΚΟ ΣΧΙΝΙΑ ΜΑΡΑΘΩΝΑ Κίµων Χατζηµπίρος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Πρόεδρος Φορέα ιαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα

2 Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόµιο και Εθνικό Πάρκο Ένα διάσηµο Ολυµπιακό έργο ιεθνείς αντιδράσεις από περιβαλλοντικό και αρχαιολογικό χώρο Μεγάλη δηµοσιότητα

3 Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόµιο και Εθνικό Πάρκο Ερωτήµατα: Συµβιβάζεται τεχνικό έργο σε βιότοπο; Υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την λειτουργία περιβαλλοντικά προστατευόµενης περιοχής;

4 Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόµιο και Εθνικό Πάρκο Υποβαθµισµένο περιβάλλον Τεχνικό έργο Περιβαλλοντική διαχείριση Ο σχεδιασµός υλοποιήθηκε όπως είχε προκύψει από τις περιβαλλοντικές µελέτες

5

6

7 Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόµιο και Εθνικό Πάρκο Προστασία, αναψυχή, εκπαίδευση Ανάπτυξη αθληµάτων κωπηλασίας και κανόκαγιάκ Οικονοµική βιωσιµότητα Αναγκαία περιοριστικά µέτρα Αλλαγή νοοτροπίας επισκεπτών

8 Περιοχή Σχινιά Μαραθώνα 45 km από την Αθήνα Έκταση χερσαίου µέρους 9 km 2 (υγρότοπος, πηγή, παράκτιο δάσος,αµµοθίνες, θαµνώνες, βραχώδης χερσόνησος) Έκταση θαλάσσιου µέρους 4 km 2 (οικοσύστηµα ποσειδωνίας) Υψηλό δυναµικό οικολογικής αναψυχής και εκπαίδευσης

9 Περιοχή Σχινιά Μαραθώνα Παράκτιο οικοσύστηµα µεγάλης οικολογικής αξίας Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Ευαίσθητη και διαταραγµένη ισορροπία µεταξύ γλυκού επιφανειακού, θαλάσσιου και υπόγειου νερού

10 Περιοχή Σχινιά Μαραθώνα 19 τύποι οικολογικών ενδιαιτηµάτων του παραρτήµατος Ι της 92/43 (4 τύποι προτεραιότητας) ~320 είδη χλωρίδας 115 είδη πτηνών παρατηρηθέντα µέχρι το 1999, 151 µέχρι 2003, δυνητική ποικιλότητα 215 ειδών πτηνών Απειλούµενα είδη ψαριού του γλυκού νερού, αµφιβίων και ερπετών Τοπίο Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους, σηµαντική αρχαιολογική περιοχή

11 Περιβαλλοντικές πιέσεις ιαταραχή υδρολογικού καθεστώτος, µερική αποστράγγιση υγροτόπου από το 1923 (1/10 εισροών) Κατακερµατισµός ενδιαιτηµάτων Αεροδρόµιο στον υγρότοπο Στρατιωτικές βάσεις Οικοπεδοποίηση, δόµηση Κυκλοφορία και στάθµευση ΙΧ, κατασκήνωση, µοτορκρός, απόρριψη σκουπιδιών, µπάζων Κυνήγι, ψάρεµα, βοσκή Υπεράντληση νερών, ρύπανση από αγροχηµικά

12 Ενδείξεις περιβαλλοντικής υποβάθµισης Μείωση πτηνών που φωλιάζουν, ξεχειµωνιάζουν ή κατοικούν µόνιµα Μείωση επιφανειακού νερού Υφαλµύρωση υπόγειου νερού Έλλειψη αναγέννησης της Pinus pinea Αύξηση θορύβου, τοξικής ρύπανσης Αλλοιώσεις του τοπίου

13 Ένα έργο περιβαλλοντικής τεχνολογίας στον υγρότοπο του Σχινιά ιπλή παρέµβαση: Άρση αποστράγγισης έλους Οργάνωση προτατευόµενης περιοχής

14 Ο ρόλος του Κωπηλατοδροµίου στην περιβαλλοντική αναβάθµιση Κατάλληλη χωροθέτηση (5 εναλλακτικές) Φιλοπεριβαλλοντικός σχεδιασµός Ήπιος χαρακτήρας των αθληµάτων Οργανωµένο πρόγραµµα διαχείρισης και προστασίας οικοσυστηµάτων και τοπίου

15 Ένα έργο περιβαλλοντικής τεχνολογίας στον υγρότοπο του Σχινιά 2 συνδεδεµένες ηµιφυσικές λίµνες, µέγιστο µήκος: 2222m, επιφάνεια: m 2 Κτήρια: 75000m 2 Απόληψη νερού από τη Μακαρία πηγή, παροχέτευση στον υγρότοπο Άµεση ωφέλεια: αποκατάσταση υδρολογικού καθεστώτος, αποµάκρυνση αεροδροµίου Έµµεση ωφέλεια: έλεγχος διαφόρων οχλήσεων

16 Ένα έργο περιβαλλοντικής τεχνολογίας στον υγρότοπο του Σχινιά Μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων ( ) Εφαρµογή 51 αυστηρών περιβαλλοντικών όρων Μοντέλο υδατικής ποιότητας Έµφαση στη φάση κατασκευής Πρόγραµµα περιβαλλοντικής παρακολούθησης

17 Ένα έργο περιβαλλοντικής τεχνολογίας στον υγρότοπο του Σχινιά Χωροθέτηση των στίβων στο χώρο που καταλάµβανε το αεροδρόµιο Μαραθώνα, αφαιρώντας µια έντονα οχλούσα χρήση από τον υγρότοπο. Το τµήµα φυσικής περιοχής που καταλαµβάνεται από το έργο περιορίστηκε σε 450 στρέµµατα περίπου. Χαρακτηριστικά σχεδιασµού: χωµάτινα κανάλια χωρίς επένδυση τσιµέντου, ήπια πρανή, ανθρώπινη παρουσία µε χωρικά όρια Πλήρωση-ανανέωση του νερού της λίµνης µέσω παροχέτευσης νερού της Μακαρίας πηγής από το υπάρχον κανάλι προς τους στίβους και στη συνέχεια, µέσω υπερχειλιστών στον υγρότοπο, αυξάνοντας σηµαντικά την διαθέσιµη ποσότητα νερού µικρότερης αλατότητας για τα οικοσυστήµατα. ιακύµανση των ποσοτήτων νερού προς τον υγρότοπο, διατηρώντας την εποχικότητα ως δυναµικό χαρακτηριστικό του Βελτίωση της υδατικής ποιότητας και αύξηση της ποσότητας των διαθέσιµων γλυκών νερών, µε αναµενόµενες θετικές επιπτώσεις στο πευκοδάσος και ιδιαίτερα στο τµήµα της κουκουναριάς. ιάνοιξη 2 µικρών λιµνών που θα λειτουργήσουν ως καταφύγια για την ορνιθοπανίδα όταν υπάρχει δραστηριότητα στους στίβους.

18 Ο ρόλος του Κωπηλατοδροµίου στην περιβαλλοντική αναβάθµιση Αποκατάσταση της φυσικής ροής του νερού ηµιουργία µιας νέας, σχεδόν φυσικής λίµνης Οριστική αποµάκρυνση του αεροδροµίου Εγκατάσταση σύγχρονου αυτόµατου συστήµατος πυρόσβεσης στο δάσος, µε αποθήκη νερού το Κωπηλατοδρόµιο Αποξήλωση εγκαταστάσεων αµερικανικής βάσης, απορρύπανση του εδάφους που κατελάµβαναν Ίδρυση Εθνικού Πάρκου για την αποτελεσµατική προστασία και οργάνωση του χώρου.

19 Ενδείξεις περιβαλλοντικής αναβάθµισης Αύξηση ποικιλότητας πτηνών (+36) Αύξηση επιφανειακού νερού Μείωση ηχορρύπανσης Μείωση παράνοµων δραστηριοτήτων (π.χ. βοσκή, κυνήγι, µοτορκρός, κατασκήνωση)

20 Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόµιο και Εθνικό Πάρκο Πόλος: οικολογικός πολιτιστικός αθλητικός

21 Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόµιο και Εθνικό Πάρκο Αναψυχή, εκπαίδευση Συνδυασµός Πάρκου και Κωπηλατοδροµίου Οικονοµική βιωσιµότητα Αλλαγή νοοτροπίας επισκεπτών Φορέας ιαχείρισης

22 Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα Ίδρυση του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα (2000) ιαχειριστική Μελέτη (2001) Ίδρυση Φορέα ιαχείρισης (2003) Χρηµατοδότηση από ΕΠΠΕΡ (2004) Πρόγραµµα LIFE ( )

23 Φορέας ιαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα (ΦΟ ΕΠΑΣΜ): Εκπόνηση κατευθυντήριου σχεδιασµού και προώθηση του έργου «ιαχείριση επισκεπτών και ερµηνεία περιβάλλοντος» Έγκριση πρότασης LIFE από την Ευρωπαϊκή Ένωση Καθαρισµός του πευκοδάσους από όγκους ξερών κλαδιών λόγω χιονόπτωσης 2004, καθώς και καθαρισµός του υγροτόπου από συσσωρευµένα µπάζα Επικοινωνιακή δράση για το Πάρκο Ένταξη του Πάρκου στο Europarc Federation Συνεργασία µε ΥΠΕΧΩ Ε στο έργο αποξήλωσης της αµερικανικής βάσης Συνεργασία µε ΟΕΟΑ Αθήνα 2004 στο έργο βιολογικής καταπολέµησης τωνκουνουπιώντο2004 Παρεµβάσεις στο Συµβούλιο της Επικρατείας και άλλες νοµικές ενέργειες Παρεµβάσεις για την προστασία του Πάρκου, την λειτουργία του Κωπηλατοδροµίου και διάφορα θέµατα των Ολυµπιακών Αγώνων.

24 Ζητούµενα από το Εθνικό Πάρκο Αποτελεσµατική διαχείριση των επισκεπτών (εκτίµηση: 1 εκατοµµύριο / έτος) Αποκλεισµός του Ι.Χ. από το δάσος, την παραλία, τον υγρότοπο Προώθηση πεζοπορίας και παρατήρησης Ανάπτυξη αθληµάτων κωπηλασίας και καγιάκ Ανάπτυξη δυνατοτήτων επαφής µε τη φύση και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (και των ΑΜΚ)

25 Πρώτη Οµάδα Μέτρων Αποξήλωση παλιάς αµερικανικής στρατιωτικής βάσης Εγκατάσταση αυτόµατου συστήµατος πυρόσβεσης Βιολογική καταπολέµηση κουνουπιών Καθαρισµός από συσσωρευµένα µπάζα Καθαρισµός από απορρίµµατα επισκεπτών

26 Έργο: «ιαχείριση επισκεπτών και ερµηνεία περιβάλλοντος» Ορόσηµα του Πάρκου Φυλάκιο εισόδου Υποδοµές για περιορισµό Ι.Χ. και κυκλοφορία µέσων µαζικής µεταφοράς Μονοπάτια πεζοπορίας Σήµανση-πινακίδες 5 παρατηρητήρια τοπίου και ορνιθοπανίδας 4 εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης λουοµένων

27 Στόχοι έργου «ιαχείριση επισκεπτών και ερµηνεία περιβάλλοντος» Όχι χρήση ΙΧ κατά την θερινή περίοδο Καθόλου ΙΧ στο δάσος, στην παραλία και στον υγρότοπο Προώθηση πεζοπορίας, αξιοποίηση µονοπατιών Παρατήρηση ορνιθοπανίδας Χώρος φιλικός για τον επισκέπτη

28 Τριετές πρόγραµµα LIFE Green Marathon: βιώσιµος τουρισµός: ΒιώσιµηµετακίνησηστοΠάρκο Ολοκληρωµένη διαχείριση απορριµµάτων ιευκόλυνση ατόµων µειωµένης κινητικότητας

29 Βιώσιµη διαχείριση µετακινήσεων Χειµερινός χώρος στάθµευσης στο κέντρο του Πάρκου Θερινοί χώροι στάθµευσης πέριξ του Κωπηλατοδροµίου Θερινά δροµολόγια λεωφορείου από Κωπηλατοδρόµιο µέχρι αναστροφή Πεζοπορία σε µονοπάτια ιάδροµοι πρόσβασης ΑΜΚ, ειδικός εξοπλισµός Μελλοντική κατάργηση διαµπερούς κυκλοφορίας αυτοκινήτων

30 Ολοκληρωµένη διαχείριση απορριµµάτων Όχι κάδοι απορριµµάτων, αδυναµία τακτικής αποκοµιδής Επιστροφή σκουπιδιών ιαλογή στην πηγή και ανακύκλωση: 2-5 κατηγορίες Ενηµέρωση επισκεπτών, πρακτικές λύσεις

31 ιευκόλυνση ατόµων µειωµένης κινητικότητας Πάρκο µε επίπεδες εκτάσεις Μονοπάτια για καροτσάκια Πρόσβαση στη θάλασσα µε καροτσάκι Παρατηρητήριο µε ράµπα Συσκευές ενηµέρωσης για άτοµα µειωµένης όρασης

32 Σηµαντικές εκκρεµότητες Υδραυλικές παρεµβάσεις για κατοικίες και ορνιθοπανίδα ( ΕΠΟΣ) Λειτουργία συστήµατος πυρόσβεσης Βόρειος οδικός άξονας (ΥΠΕΧΩ Ε) Ανανέωση και εφαρµογή περιβαλλοντικών όρων Εθνική συµµετοχή στο LIFE Φύλαξη Εθνικού Πάρκου Βιολογική καταπολέµηση κουνουπιών Εφαρµογή δικαστικών αποφάσεων Κτηµατογράφηση, πιθανές απαλλοτριώσεις Μέλλον Κωπηλατοδροµίου

33 Σηµερινή κατάσταση Εθνικού Πάρκου Καθαριότητα Φυσικό και ανθρωπογενές τοπίο Οικοσυστήµατα, χλωρίδα, πανίδα Κατάσταση δάσους, κίνδυνος πυρκαγιάς Κίνηση και στάθµευση Ι.Χ. Παράνοµες δραστηριότητες υσκολίες κατοίκων (κουνούπια, πληµµύρες) Απραξία κωπηλατοδροµίου

34 Προσωρινές Αρνητικές Παρενέργειες από το Κωπηλατοδρόµιο και το Εθνικό Πάρκο Αύξηση πληθυσµών κουνουπιών=>ετήσια δράση βιολογικής καταπολέµησης Υπερβολική άνοδος στάθµης υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα=>ολοκλήρωση προγραµµατισµένων υδραυλικών παρεµβάσεων Ενδεχόµενες διορθώσεις στον αρχικό σχεδιασµό του Εθνικού Πάρκου=>Συζητήσεις µε ενδιαφερόµενους

35 Αµφίρροπη στάση τοπικής κοινωνίας Απογοήτευση από καθυστερήσεις σε ζητήµατα κουνουπιών και πληµµυρών Αιτήµατα οικοδόµησης σε γεωργική γη Άρνηση περιορισµών σε Ι.Χ. Λανθάνουσα υποστήριξη αυθαιρεσιών Γραφειοκρατική νοοτροπία Έλλειψη αποφασιστικής και δυναµικής υποστήριξης στο Εθνικό Πάρκο

36 Θετικοί παράγοντες Ευρωπαϊκή συνδροµή (προγράµµατα ΚΠΣ, LIFE) Υποχρέωση µη απαξίωσης σηµαντικών υποδοµών (Κωπηλατοδρόµιο, σύστηµα πυρόσβεσης δάσους) Νοµικές δεσµεύσεις για περιβαλλοντικούς όρους και Πάρκο Αργή ωρίµαση της ιδέας του Πάρκου στο χώρο της τοπικής κοινωνίας Ρόλος του περιβαλλοντικού κινήµατος