ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ"

Ημέρα Λούλης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ A1. Οι αρετές, λοιπόν, δεν γεννιούνται µέσα µας, ούτε σύµφωνα µε τη φύση ούτε αντίθετα σ αυτήν, αλλά αφενός έχουµε από τη φύση την ιδιότητα να τις δεχτούµε, αφετέρου να τελειοποιούµαστε µε τον εθισµό. Ακόµα, όσες ιδιότητες έχουµε από τη φύση, πρώτα αποκτούµε τις δυνατότητες αυτών και ύστερα προχωρούµε στις αντίστοιχες ενέργειες (πράγµα που φαίνεται στις αισθήσεις µας γιατί δεν αποκτήσαµε τις αισθήσεις (της όρασης και της ακοής), επειδή είδαµε πολλές φορές ή ακούσαµε πολλές φορές, αλλά αντίθετα τις χρησιµοποιήσαµε, επειδή τις έχουµε ήδη, και δεν τις αποκτήσαµε έχοντας κάνει και ξανακάνει χρήση τους) τις (ηθικές) αρετές όµως τις αποκτούµε, αφού πρώτα προβήκαµε σε ενέργειες άσκησης, όπως ακριβώς συµβαίνει και στις άλλες τέχνες γιατί όσα πρέπει να κάνουµε, αφού τα µάθουµε, αυτά τα µαθαίνουµε κάνοντάς τα για παράδειγµα, οικοδόµοι γίνονται µε το να χτίζουν σπίτια και κιθαριστές µε το να παίζουν κιθάρα µε τον ίδιο τρόπο λοιπόν γινόµαστε και δίκαιοι κάνοντας δίκαιες πράξεις, σώφρονες κάνοντας σώφρονες πράξεις, ανδρείοι κάνοντας ανδρείες πράξεις. Β1. ιττής της αρετής ούσης από του έθους: ο Αριστοτέλης διακρίνει δύο µορφές αρετής, τη διανοητική και την ηθική: ιανοητικές αρετές: (πχ. σοφία, σύνεση, φρόνηση) o Αφορούν το λογικόν µέρος της ψυχής. o Καλλιεργούνται και αυξάνονται µε τη συστηµατική διδασκαλία και απαιτούν πείρα. o Την κύρια ευθύνη για τη µετάδοσή τους την έχει η εκπαίδευση και οι φορείς της, πέρα βέβαια από την ευθύνη που έχει το ίδιο το άτοµο. Ηθικές αρετές: (πχ. δικαιοσύνη, σωφροσύνη ανδρεία) o Αφορούν το επιθυµητικόν µέρος της ψυχής o Η απόκτηση της ηθικής αρετής οφείλεται στον εθισµό (έθος), στη συνήθεια που δηµιουργείται µε την επανάληψη

2 o Η λέξη ηθική έχει ετυµολογική συγγένεια µε τη λέξη έθος, η οποία όµως δεν είναι τυχαία αλλά δηλώνει και σηµασιολογική συγγένεια. Βασική διάκριση την οποία κάνει ο Αριστοτέλης ανάµεσα στις διανοητικές και τις ηθικές αρετές, πέρα από το γεγονός ότι εκπορεύονται από διαφορετικό τµήµα της ανθρώπινης ψυχής (λογικόν & επιθυµητικόν), είναι ότι η καλλιέργεια των ηθικών αρετών µετατοπίζεται στον ίδιο τον ασκούµενο, είναι δηλ. υπόθεση κατά βάση προσωπική. ιανοητική αρετή: εκ διδασκαλίας-δείται εµπειρίας και χρόνου. Ηθική αρετή: εξ έθους-ου φύσει Τόσο για τις διανοητικές όσο και για τις ηθικές αρετές ο Αριστοτέλης απορρίπτει το αριστοκρατικό ιδανικό που ήθελε τις διανοητικές και ηθικές επιδόσεις του ανθρώπου να εξαρτώνται από την καταγωγή του, αν ήταν υψηλή ή ταπεινή (ο όρος στον Πίνδαρο και το Θέογνι, δύο κατεξοχήν εκπροσώπους του αριστοκρατικού ιδανικού, είναι φυά, δηλ. καλή γενετική προδιάθεση λόγω υψηλής καταγωγής). Ο Αριστοτέλης καθιστά αποκλειστικά υπεύθυνο για την απόκτηση της ηθικής αρετής το ενδιαφερόµενο άτοµο, γι αυτό και θεωρεί ως µέσο για την απόκτηση το έθος, δηλ. τη συνήθεια, τη συνεχή άσκηση του ατόµου στους κανόνες της ηθικής αρετής. Η ηθική εποµένως παρουσιάζεται ως επίκτητη ιδιότητα, η απόκτηση της οποίας προϋποθέτει προσωπικό µόχθο. Β2. Τας δ αρετάς πρότερον: Από τη µετοχή ενεργήσαντες προκύπτει ότι αναγκαία προϋπόθεση για την απόκτηση της ηθικής αρετής είναι η ατοµική και αυτοπροαίρετη ενεργοποίηση. Με βάση και τα όσα ανέπτυξε ο Αριστοτέλης στην προηγούµενη ενότητα, η εκδοχή της ηθικής αρετής ως έµφυτου και αυτόµατου ανακλαστικού αποκλείεται. αντίθετα η ηθική τελείωση προσλαµβάνεται ως αγαθό που αποκτάται µε κόπο, συνεχή προσπάθεια και σαφέστατο προσανατολισµό του ατόµου προς αυτήν την κατεύθυνση. Πρέπει επίσης να επισηµανθεί ότι στην περίπτωση των αισθήσεων δεν υπάρχει περιθώριο για αξιολογικές κρίσεις γιατί, εφόσον τα αντίστοιχα οργανικά µας συστήµατα λειτουργούν απρόσκοπτα και εµείς δεν καταβάλλουµε προσπάθεια για να διακόψουµε τη λειτουργία τους, βλέπουµε και ακούµε είτε το θέλουµε είτε όχι. Γι αυτό και µεταξύ των οργανικά άρτιων ανθρώπων δεν υπάρχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις ως προς την αποτελεσµατικότητα των αισθητικών λειτουργιών. Αν υπάρχει τυχαίο οργανικό πρόσκοµµα αυτό και πάλι δεν µπορούσε να αποτελέσει αιτία αρνητικής αξιολόγησης ή περιθωριοποίησης. Αντίθετα, όσον αφορά στην ηθική αρετή, για την ανάπτυξη της οποίας απαραίτητη

3 προϋπόθεση είναι η ατοµική προσπάθεια και η εγρήγορση, οι αξιολογικές κατηγοριοποιήσεις µεταξύ των ανθρώπων έχουν σαφές αντικείµενο, µια και η έλλειψη ηθικής αρετής πρέπει να αποδίδεται σε προσωπική ανεπάρκεια. «Ώσπερ και επί των άλλων τεχνών κιθαρισταί» Η απόκτηση της γνώσης στην περίπτωση των τεχνικών ή καλλιτεχνικών δεξιοτήτων αποκτάται σύµφωνα µε το συλλογισµό του Αριστοτέλη µέσα από την πρακτική. Η τελειοποίηση π.χ. της οικοδοµικής ή της κιθαριστικής τέχνης είναι εφικτή µόνο µε συνεχή εξάσκηση πάνω στο συγκεκριµένο αντικείµενο. Σε αντίθεση, λοιπόν, µε τις φυσικές ιδιότητες εδώ η ενέργεια προηγείται της γνώσης. Ας σηµειωθεί ότι τόσο στις καλλιτεχνικές και τις τεχνικές δεξιότητες όσο και στην ηθική αρετή η φυσική προδιάθεση του ανθρώπου θεωρείται δεδοµένη, έστω αποσπασµατικά και ποικιλότροπα. άλλος άνθρωπος π.χ. έχει έφεση στην κιθαριστική και άλλος στην οικοδοµική τέχνη και εποµένως θα αποδώσει καλύτερα σε σχέση µε κάποιον άλλον ο οποίος δεν διαθέτει τη συγκεκριµένη έφεση. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το ποιες είναι οι προσωπικές κλίσεις του κάθε ατόµου, χωρίς ατοµική προσπάθεια, προαίρεση και εξάσκηση οποιαδήποτε προδιάθεση παραµένει σε κατάσταση ύπνωσης, απαξιώνεται και τελικά είναι σαν να µην υπάρχει. Ούτω δή ανδρειοι: Ό, τι ακριβώς συµβαίνει στις πρακτικές τέχνες, συµβαίνει και στην ηθική αρετή. η κατάκτησή της προϋποθέτει την ενεργοποίηση του ατόµου. Πρώτα πράττουµε δίκαιες, σώφρονες και ανδρείες πράξεις και ύστερα µε την επανάληψη και τον εθισµό σ αυτές αποκτούµε τις αρετές της δικαιοσύνης, της σωφροσύνης και της ανδρείας. Εποµένως η ηθική πράξη προηγείται και ακολουθεί η ηθική αρετή. Β3. βλ. σχολικό βιβλίο σελ : «Πριν από όλα όµως ο Αριστοτέλης σε ηθικές και διανοητικές». Β4. οὔσης: παρουσία, ουσιαστικός ἔσχηκε: σχήμα, εχέμυθος πεφυκότων: φύση, έμφυτος χρησάμενοι: χρησιμότητα, δύσχρηστος μανθάνομεν: µάθηµα, µαθητικός Γ1.Νοµίζω δηλαδή, πως όλοι σας το ξέρετε, ότι ως τώρα έχουν γίνει πολλά παρόµοια γεγονότα, που στην αρχή όλος ο κόσµος τα θεώρησε ως συµφορές και τους συµπονούσαν αυτούς που έπαθαν, ύστερα όµως άλλαξαν γνώµη, είδαν, ότι τα ίδια ακριβώς είχαν γίνει αιτία µεγίστων αγαθών. Και γιατί πρέπει να λέω τα µακρινά

4 (γεγονότα); Ακόµη και σήµερα µπορούµε να διαπιστώσουµε (να βρούµε), ότι οι πρώτες πόλεις, εννοώ την Αθήνα και τη Θήβα, έφθασαν στη µεγάλην ακµή όχι µε την ειρήνη, παρά µε τα ατυχήµατα που δοκίµασαν (αφού γνώρισαν την αποτυχία) πρώτα µε τον πόλεµο κι ύστερα ανέκαµψαν πάλι και απ' αυτές η πρώτη απέκτησε την ηγεµονία (έγινε ηγεµόνας) της Ελλάδος, η δε δεύτερη τόσο µεγάλη έγινε σήµερα, όσο ποτέ κανένας δεν το περίµενε (προσδοκούσε) να γίνει διότι η φήµη και η δόξα αποκτώνται όχι µε την ησυχία, παρά µε τους αγώνες. Γ2. ὑμᾶς ἕ πόρρω πορρωτάτω ἀγαθῶν εὖ ἡγεμόνα ἡγεμόσι οἶμαι ῳετο ὑπέλαβον ὑπειλῆφθαι τοῖς παθοῦσι τοῖς πεισομένοις ἔγνωσαν γνοίη καταστᾶσαν κατάστηθι Γ3α. ὑμᾶς: αντικείμενο άμεσο στο ρήμα οἶμαι και υποκείμενο στο απαρέμφατο ἀγνοεῖν (ετεροπροσωπία). συμφοράς: κατηγορούμενο στο υποκείμενο ἅς του απαρεμφάτου εἶναι (συνδετικό). τοῖς παθοῦσι: αντικείμενο στο ρήμα συνηχθέσθησαν. τί: αντικείμενο στο απαρέμφατο λέγειν. λαβούσας: κατηγορηματική μετοχή, εξαρτάται από το ρήμα εὕροιμεν ἄν κι αναφέρεται στο ουσιαστικό τάς πόλεις (υποκείμενο). ἡγεμόνα: κατηγορούμενο στο υποκείμενο της μετοχής τήν μέν, της μετοχής καταστᾶσαν. Γ3β. Ὁ ρήτωρ εἶπε ὅτι αἱ γάρ ἐπιφάνειαι καί λαμπρότητες οὐκ ἐκ τῆς ἡσυχίας ἀλλ ἐκ τῶν ἀγώνων γίγνεσθαι φιλοῖεν. τάς γάρ ἐπιφανείας καί λαμπρότητας οὐκ ἐκ τῆς ἡσυχίας ἀλλ ἐκ τῶν ἀγώνων γίγνεσθαι φιλεῖν.

5 Επιμέλεια: Μεταξία Θεοδωροπούλου Γιάννης Μυτιληναίος φιλόλογοι

Σχετικά έγγραφα

ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Επομένως, ούτε εκ φύσεως, αλλά ούτε και αντίθετα