ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Μεηαβνιηθό ύλδξνκν Υαξάιακπνο Μειηώλεο Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Παζνινγίαο ρνιή Δπηζηεκώλ Τγείαο, ηκήκα Ιαηξηθήο Παλεπηζηεκίνπ Ισαλλίλσλ

4 Δπδηάθξηηεο Οληόηεηεο αθραξώδεο Γηαβήηεο Τπέξηαζε Γπζιηπηδαηκία Παρπζαξθία..

5 Οξηζκόο αθραξώδεο Γηαβήηεο;

6 Οξηζκόο Τπέξηαζε;

7 Οξηζκόο Γπζιηπηδαηκία;

8 Οξηζκόο Παρπζαξθία;

9 ΠΟΛΛΑΠΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΚΙΝΓΤΝΟΤ ΤΝΗΘΩ ΤΝΤΠΑΡΥΟΤΝ Τπέξηαζε (ΑΠ 195 mmhg) x3 x4.5 x9 x16 Κάπληζκα x1.6 x4 x6 Υνιεζηεξόιε νξνύ (330 mg/dl) Poulter N et al., Radcliffe Medical Press, Oxford 1993.

10 INTERHEART: Impact of multiple risk factors on CV risk Odds ratio for 1st MI (99% CI) Smk (1) DM (2) Smk = smoking DM = diabetes HTN = hypertension Obes = obesity Ps = psychosocial factors Note: odds ratio plotted on a doubling scale HTN (3) ApoB- ApoA1 (4) All 4 All 4 + Obes All 4 + Ps All risk factors Yusuf S et al. Lancet. 2004;364:

11 NCEP ATP III. JAMA 2001:285; Grundy SM, et al. Circulation. 2005;112: Σν Μεηαβνιηθό ύλδξνκν Σαπηόρξνλε παξνπζία πνιιαπιώλ κεηαβνιηθώλ δηαηαξαρώλ (παξαγόλησλ θηλδύλνπ ΚΑΝ) Dx 3 θξηηήξηα: - θνηιηαθή παρπζαξθία [WC >102 (88 ) cm] - ππέξηαζε ( 130/85 mmhg) - TG >150 mg/dl - HDL-C <40 (50 ) mg/dl - Glc 100 mg/dl

12 Μεηαβνιηθό ζύλδξνκν: Πξάγκαηη ζύλδξνκν; Τπνθείκελνο παζνγελεηηθόο κεραληζκόο Παζνθπζηνινγηθέο ζπλέπεηεο Κιηληθέο επηπηώζεηο/εθδειώζεηο Stolar M. Clev Clin J Med 2007;74:

13 Σν Μεηαβνιηθό ύλδξνκν Απμάλεη ηνλ Κίλδπλν ΚΑΝ θαη. Γηαβήηε Σύπνπ 2 Τςειή LDL-C Μεηαβνιηθό ύλδξνκν Καξδηαγγεηαθή Νόζνο. Γηαβήηεο ηύπνπ 2 ηεθαληαία λόζνο, ΑΔΔ, Πεξηθεξηθή αξηεξηνπάζεηα, Υξόληα λεθξηθή λόζνο Μαθξν-θαη κηθξναγγεηαθή λόζνο JAMA 2001;285:

14 Δπηπξόζζεηεο δηαηαξαρέο ζε αζζελείο κε Μεηαβνιηθό ύλδξνκν Μεηαβνιηθέο παξάκεηξνη (= παξάγνληεο θηλδύλνπ) πνπ δελ πξνζδηνξίδνληαη ζηε ξνπηίλα Αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε Μηθξέο ππθλέο LDL Γπζιεηηνπξγία ηνπ ελδνζειίνπ Γηαηαξαρέο ηνπ Ν Πξνζξνκβσηηθνί δείθηεο PAI-1, ηλσδνγόλν, παξ. VII Πξνθιεγκνλώδεηο δείθηεο CRP

15 Reaven G. Diabetes 1988;37: Μεηαβνιηθό ύλδξνκν: Ιστορική αναδρομή 1988: ύλδξνκν X Ιλζνπιηλναληίζηαζε Δηαη. αλνρή ζηε γιπθόδε Υπεξηλζνπιηλαηκία TG HDL-C Υπέξηαζε ηεθαληαία λόζνο

16 ΑΝΣΙΣΑΗ ΣΗΝ ΙΝΟΤΛΙΝΗ ΓΛΥΚΟΖΗ ΓΚΛΥΚΟΖΗ ΓΚΛΥΚΟΖΗ ΓΛΥΚΟΖΗ R INS VLDL FA TRG LDL

17 Μεηαβνιηθό ύλδξνκν: Σύγχρονη αντίληψη σκαηηθό Βάξνο BMI Κνηιηαθή παρπζαξθία Ιλζνπιηλναληίζηαζε + Τπεξηλζνπιηλαηκία Μεηαβνιηζκόο Γιπθόδεο ± Δπλαλεμία ζηε γιπθόδε Μεηαβνιηζκόο νπξηθνύ νμένο Δπζιηπηδαηκία Οπξηθό νμύ Νεθξηθή θάζαξζε TG PP HDL-C PHLA Μηθξά-ππθλά LDL Αηκνδπλακηθή θαηάζηαζε ΣΝΣ Καηαθξάηεζε Na Υπέξηαζε Νεόηεξνη παξάγνληεο θηλδύλνπ CRP PAI-1 ηλωδνγόλν ηεθαληαία λόζνο

18 Μεηαβνιηθό ύλδξνκν: πλώλπκα ύλδξνκν Υ ύλδξνκν Αληίζηαζεο ζηελ Ιλζνπιίλε Μεηαβνιηθό ύλδξνκν Γπζκεηαβνιηθό ή θαξδηνκεηαβνιηθό ζύλδξνκν Θαλαηεθόξν κοσαρηέηο Κσδηθόο ζηελ ICD-9

19 Παζνγέλεηα ηνπ Μεηαβνιηθνύ πλδξόκνπ: Πξνηεηλόκελν ρήκα Grundy, S. M. J Clin Endocrinol Metab 2007;92:

20 Φπζηθή Ιζηνξία ηνπ Μεηαβνιηθνύ πλδξόκνπ

21 Κιηληθέο θαηαζηάζεηο πνπ ζπζρεηίδνληαη κε ην Μεηαβνιηθό ύλδξνκν 1. Καξδηαγγεηαθά λνζήκαηα (Ν + ΑΔΔ) 2. Γηαβήηεο ηύπνπ 2 3. Οιηθή ζλεζηκόηεηα 4. Οξηζκέλεο κνξθέο θαξθίλνπ 5. Με αιθννιηθή ιηπώδεο λόζνο ηνπ ήπαηνο 6. Μηθξναιβνπκηλνπξία θαη ρξόληα λεθξηθή λόζνο 7. Ιδηνπαζήο ππέξηαζε 8. ύλδξνκν πνιπθπζηηθώλ σνζεθώλ 9. ύλδξνκν άπλνηαο-ύπλνπ

22 Age-Adjusted Relative Risk Metabolic Syndrome Predicts Incident CVD and Diabetes Male Female 0 CVD Hard CHD Total CHD T2DM Wilson Circulation 2005; 112:

23 Different Components of the NCEP Metabolic Syndrome Predict Diabetes: San Antonio Heart Study Risk of Type 2 Diabetes per Unit Change in Risk Trait Levels FPG per mg/dl 8% SBP per mm Hg 2% HDL-C per mg/dl decrease 4% BMI per kg/m 2 7% 0% 2% 4% 6% 8% 10% Stern MP et al. Ann Intern Med 2002;136:

24 HR (95% CI) WOSCOPS: CAD Risk Increases With Number of Metabolic Syndrome Criteria 5 No. of metabolic syndrome features: ,79 2,25 3,19 3, CAD CAD n WOSCOPS = West of Scotland Coronary Protection Study; HR = hazard ratio. Sattar N, et al. Circulation. 2003;108:

25 Association of MI* With the Metabolic Syndrome and Individual Components Odds Ratio 95% CI P Value Metabolic syndrome < Syndrome components Abdominal obesity High triglycerides Low HDL-C Hypertension Insulin resistance NHANES III, n=10357 * Self-reported. Fasting plasma glucose 110 mg/dl. Ninomiya JK et al. Circulation. 2004;109:42-46.

26 Association of Stroke* With the Metabolic Syndrome and Individual Components Odds Ratio 95% CI P Value Metabolic syndrome Syndrome components Abdominal obesity High triglycerides Low HDL-C Hypertension Insulin resistance NHANES III, n=10357 * Self-reported. Fasting plasma glucose 110 mg/dl. Ninomiya JK et al. Circulation. 2004;109:42-46.

27 Μεηαβνιηθό ζύλδξνκν: Οξηζκόο εξγαζίαο Υξήζηκνο ζηελ θαζεκέξα πξάμε Οξηζκνί: WHO (1998/1999) NCEP (2001) AACE (2002) IDF (2005) AHA/NHLBI (2005)

28 Whatever The Definition, The MetS Increases fold The Risk of CV Events Dekker JM, et al. (Hoorn study). Circulation 2005;112:

29 Αζζελείο Τςεινύ Κηλδύλνπ ηεθαληαία λόζνο Αγγεηαθό Δγθεθαιηθό Δπεηζόδην αθραξώδεο Γηαβήηεο Υξόληα Νεθξηθή Νόζνο >20% 10-εηήο θίλδπλνο Ν (Framingham) Άιινη ηύπνη αζεξνζθιεξσηηθήο λόζνπ: Πεξηθεξηθή αξηεξηνπάζεηα Αλεύξπζκα θνηιηαθήο ανξηήο Αζεξνζθιήξσζε ησλ θαξσηίδσλ

30 Population Attributable Risk Modifiable Risk Factors Account for Most Events 100 Smoking ApoB:ApoAI 75 Hypertension 50 Diabetes Abdominal Obesity 25 Psychosocial Factors 0 Male Female Lack of Fruit and Vegetables Lack of Regular Alcohol Lack of Physical Activity Yusuf Lancet 2004; 364:937-52

31 Framingham Risk Scoring Άηοκα κε 2 παράγοληες θηλδύλοσ Δηάθρηζε γηα ηο θύιο Υποιογίδεη ηο 10-εηή θίλδσλο ΣΝ κε βάζε: ηελ ειηθία ηα επίπεδα ηες TC ηα επίπεδα ηες HDL-C ηε Σσζηοιηθή ΑΠ ηε ζσλήζεηα ηοσ θαπλίζκαηος

32 Cardiovascular Risk Prediction Charts

33 MetS vs. CVD Risk Score Estimates in Premature ACS No of MetS components Framingham Risk Score (categories) Reference Line Kalantzi K et al. (submitted)

34 Αιιειεπηδξάζεηο/Δπηθαιύςεηο ηνπ Μεηαβνιηθνύ πλδξόκνπ κε ηελ Ιλζνπιηλναληίζηαζε θαη ην. Γηαβήηε ΜΔΣΑΒΟΛΙΚΟ ΤΝΓΡΟΜΟ (Μ) ΙΝΟΤΛΙΝΟ- ΑΝΣΙΣΑΗ ΠΡΟ-ΓΙΑΒΗΣΗ (75% Μ). ΓΙΑΒΗΣΗ ΣΤΠΟΤ 2 (86% Μ) ΚΑΡΓΙΑΓΓΔΙΑΚΗ ΝΟΟ

35 Grundy, S. M. J Clin Endocrinol Metab 2007;92: Μεηαβνιηθό ύλδξνκν: Έλαο Πνιπδηάζηαηνο Παξάγνληαο Κηλδύλνπ ΜΔΣΑΒΟΛΙΚΟ ΤΝΓΡΟΜΟ Αθηρογόνος Δσσλιπιδαιμία ΑΠ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΠΝΙΜΑ LDL-C Πξνθιεγκνλώδεο θαηάζηαζε Πξνζξνκβσηηθή θαηάζηαζε Γιπθόδε 10-εηήο θίλδπλνο Framingham ΚΑΡΓΙΑΓΓΔΙΑΚΗ ΝΟΟ (ΚΑΝ) Lifetime Risk for ASCVD

36 Opie, L. H. Circulation 2007;115:e32-e35 ΓΙΑΓΝΩΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΒΟΛΙΚΟΤ ΤΝΓΡΟΜΟΤ 1. Μεδνύξα / θιηληθή εθηίκεζε (accurate eye) 2. Γιπθόδε θαη Ληπίδηα νξνύ λεζηείαο 3. Μέηξεζε ηεο Αξηεξηαθήο Πίεζεο

37 WATCH METS Prevalence of the metabolic syndrome among 8,348 Greek adults aged >18 years, by age and gender. Men Women % >70 Age in years and number of subjects in each age group Athyros VG et al. Diabetes Obesity and Metabolism 2005;7:

38 Σν Μεηαβνιηθό ύλδξνκν είλαη κηα Μεηαβνιηθή Ωξνινγηαθή Βόκβα Με ηελ αύμεζε ηνπ θηλδύλνπ ΚΑΝ θαη Γ εμαηηίαο ηνπ Μ, ππάξρεη άκεζε αλάγθε γηα ηελ εθαξκνγή ζηξαηεγηθώλ γηα ηελ εμνπδεηέξσζε απηήο ηεο κεηαβνιηθήο σξνινγηαθήο βόκβαο

39 AWAreness, Treatment and Control of the METabolic Syndrome and its Components: the WATCH-METS Multicenter Study 100 Evidence Awarenes Treatment Control AH EBG L-HDL HTG AO METS Athyros et al. Metabolism 2005;54:

40 Κξηηηθή ηνπ Μεηαβνιηθνύ πλδξόκνπ: ADA and EASD Statement Υξεηαδόκαζηε πιεξνθνξίεο/δεδνκέλα γηα ηνλ νξηζκό ηνπ «ζπλδξόκνπ». Μέρξη λα νινθιεξσζεί ε έξεπλα, νη θιηληθνί γηαηξνί νθείινπλ λα εθηηκνύλ θαη λα αληηκεησπίδνπλ όινπο ηνπο παξάγνληεο θηλδύλνπ ΚΑΝ αλεμάξηεηα από ην εάλ ν αζζελήο πιεξεί ηα θξηηήξηα γηα ηε δηάγλσζε ηνπ «κεηαβνιηθνύ ζπλδξόκνπ». Kahn R et al. Diabetes Care 2005;28:

41 ΠΟΛΤΠΑΡΑΓΟΝΣΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΒΟΛΙΚΟΤ ΤΝΓΡΟΜΟΤ Αζεξνγόλνο δπζιηπηδαηκία Μείσζε ηνπ θαξδηαγγεηαθνύ θηλδύλνπ Γιπραηκηθόο έιεγρνο Αιιαγή ηνπ ηξόπνπ δσήο Έλεγτος βάροσς Διακοπή καπνίσματος Ρύζκηζε ηεο Αξηεξηαθήο πίεζεο

42

43 Μεηαβνιηθό ύλδξνκν: Κιηληθή Υξεζηκόηεηα Oριζμός εργαζίας γηα ηελ αλαγλώξηζε ηνπ «θαξδηνκεηαβνιηθνύ» θηλδύλνπ Εύτρηζηο εργαλείο ζε ζύγθξηζε κε ηνλ ππνινγηζκό ηνπ ζπλνιηθνύ θηλδύλνπ κε ηα πνιππαξαγνληηθά κνληέια πξόβιεςεο Πξνηξέπεη ζηελ αλαδήηεζε θαη άλλφν παραγόνηφν κινδύνοσ ζηελ αλλαγή ηοσ ηρόποσ ζφής ζηελ πολσδιάζηαηη ζηραηηγική πρόληυης vs. αληηκεηώπηζε ησλ παξαγόλησλ θηλδύλνπ κεκνλσκέλα

44 Τέλος Ενότητας

45 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

46 Σημειώματα

47 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

48 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Βούλγαρη Παρασκευή, Γουδέβενος Ιωάννης, Δαλαβάγκα Γιοβάννα, Δρόσος Αλέξανδρος, Ελισάφ Μωυσής, Καράσσα Φωτεινή, Κατσούρας Χρήστος, Κοραντζόπουλος Παναγιώτης, Κουλούρας Βασίλειος, Κωλέττης Θεόφιλος, Κωνσταντινίδης Αθανάσιος, Λιάμης Γεώργιος, Λυμπερόπουλος Ευάγγελος, Μηλιώνης Χαράλαμπος, Μιχάλης Λάμπρος, Νάκα Αικατερίνη, Νάκος Γεώργιος, Τσιμιχόδημος Βασίλης. Υπεύθυνος μαθήματος: Αλέξανδρος Α. Δρόσος, Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας «Παθοφυσιολογία Ι. Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

49 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]