Μεταπτυχιακή Διατριβή. «Δημιουργία του Ψηφιακού Ανάγλυφου της Περιοχής των Λουτρών Αριδαίας Ν. Πέλλας σε Περιβάλλον ArcGIS.»

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ, ΦΩΤΟΓΡΑΜΜΕΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΧΩΡΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Μεταπτυχιακή Διατριβή «Δημιουργία του Ψηφιακού Ανάγλυφου της Περιοχής των Λουτρών Αριδαίας Ν. Πέλλας σε Περιβάλλον ArcGIS.» Εκπόνηση: Καρασαββίδης Πρόδρομος Επιβλέπουσα Καθηγήτρια : Παπαδοπούλου Μαρία ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...1 Abstract ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΔΑΦΟΥΣ & ΓΕΩΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ Ψηφιακά Υψομετρικά Μοντέλα & Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Ισοϋψείς Καμπύλες ΤΙΝ Δομή Καννάβου Δημιουργία Ενός DTM Παράγωγα Γεωμορφολογικά Δεδομένα Χωρικά Φίλτρα 15 3.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΛΟΥΤΡΩΝ ΑΡΙΔΑΙΑΣ Πληροφορίες για τα Λουτρά Αριδαίας Γενικά Χρήσεις Γης Υδρολογία Γεωλογία Οι Ιαματικές πηγές Η σύσταση των νερών Τα σπήλαια Οι υποδομες Το προφίλ επισκεπτών των Λουτρών Επισκέπτες των σπηλαίων & του μουσείου Χλωρίδα και Πανίδα ευρύτερης περιοχής ΔΕΔΟΜΕΝΑ Η Αποτύπωση των Λουτρών Το Ψηφιακό Ανάγλυφο των Λουτρών Το Ψηφιακό Υψομετρικό Μοντέλο (DEM) της Ευρύτερης Περιοχής των Λουτρών Μετρήσεις με GPS Γενικά Μετρήσεις με GPS στην Ευρύτερης Περιοχής των Λουτρών.55

3 5. ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ ΑΡΙΔΑΙΑΣ Παραγωγή ΤΙΝ από Ψηφιακό Υψομετρικό Μοντέλο (DEM) Παράγωγα Γεωμορφομετρικά Δεδομένα ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΛΟΥΤΡΩΝ ΑΡΙΔΑΙΑΣ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ Το Ψηφιακό Υπόβαθρο των Λουτρών Δημιουργία 3D Απεικόνισης της Λουτρόπολης ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συμπεράσματα 109

4 Πρόλογος Η παρούσα Μεταπτυχιακή Εργασία με τίτλο «Δημιουργία του Ψηφιακού Ανάγλυφου της Περιοχής των Λουτρών Αριδαίας Ν. Πέλλας σε Περιβάλλον ArcGIS» εκπονήθηκε από τον μεταπτυχιακό φοιτητή Καρασαββίδη Πρόδρομο, Αγρονόμο & Τοπογράφο Μηχανικό, στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Τεχνικές και Μέθοδοι στην Ανάλυση, Σχεδίαση και Διαχείριση του Χώρου» με κατεύθυνση «Κτηματολόγιο και Διαχείριση Χωρικών Δεδομένων». Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία βασίζεται εν μέρει στην προπτυχιακή εργασία «Σχέδιο Ανάπτυξης Λουτρών Αριδαίας Ν. Πέλλας» η οποία είχε σαν κύριο στόχο, την αποτύπωση της περιοχής και την αναγνώριση των βασικών προβλημάτων που είχαν σχέση με τις υφιστάμενες υποδομές, λειτουργίες αλλά και τις τουριστικές δραστηριότητες στην Λουτρόπολη. Σε αυτήν την μεταπτυχιακή εργασία, μέσα στο περιβάλλον του ArcGIS 9.0 της ESRI, μελετήθηκαν οι διαδικασίες δημιουργίας 3-δ της περιοχής μελέτης και της ευρύτερης περιοχής και οι διαδικασίες επεξεργασίας χωρικών δεδομένων σε τρεις διαστάσεις με σκοπό τη δημιουργία παραγώγων προϊόντων, όπως τα Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά. Επίσης μελετήθηκε η δυνατότητα που έχει το εν χρήσει λογισμικό να χρησιμοποιεί υπάρχοντα τοπογραφικά δεδομένα καθώς και η δυνατότητα του να τα συνδυάζει με δεδομένα από άλλες πηγές (GPS, δορυφορικά). Για όλες τις παραπάνω διαδικασίες καταγράφηκε λεπτομερώς η μεθοδολογία που α- κολουθήθηκε σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα είδος πρακτικού εγχειριδίου χρήσης του λογισμικού που να μπορεί να βοηθήσει κάποιον φοιτητή ή ακόμα και επαγγελματία. Θεσσαλονίκη, Μάιος

5 ABSTRACT This Graduate Thesis titled Creation of Digital Ground of the area of Loutraki Aridaias using ArcGIS environment Thermal Bath Resort in Aridaia was prepared by graduate student Mr. Karasavidis Prodromos, Land Surveyor Engineer, under the framework of the graduate program Techniques and Methods in Analyzing, Designing and Using Land specializing in Land Registration and Land Data Usage. This thesis is partly based on undergraduate work "Development Plan Loutraki Pella" which had as its main objective, to capture the area and identifying the main problems associated with existing infrastructure, operations and tourism activities. In this thesis, within the environment of ArcGIS 9.0 of ESRI, tested processes to create 3-d of the study area and the region and processes spatial data in three dimensions to create derivative products such as Digital Terrain Models and geomorphological features. Furthermore the ability to use this software to use existing topographic data and the ability to combine with data from other sources (GPS, satellite). For all of these processes was recorded in detail the methodology followed in an attempt to create a practical manual of software that can help a student or even professional Thessaloniki, May

6 1 ο Κεφάλαιο Εισαγωγή 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Η εξέλιξη της τεχνολογίας των υπολογιστών,της ψηφιακής χαρτογραφίας, της γεωδαισίας, των βάσεων δεδομένων και των τεχνικών χωρικής ανάλυσης αποτέλεσαν το υπόβαθρο για την δημιουργία των γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών Σ.Γ.Π. (Geographical Information System). Ένα Σ.Γ.Π. είναι ένα υπολογιστικό σύστημα σχεδιασμένο για να υποστηρίζει τη συλλογή, διαχείριση, επεξεργασία, ανάλυση, μοντελοποίηση και απεικόνιση δεδομένων που αναφέρονται στο χώρο (και μεταβάλλονται στο χρόνο) (Meijerink et al 1994). Το Σ.Γ.Π. ως λογισμικό περιβάλλον μας επιτρέπει να διαχειριστούμε πληροφορίες είτε για αντικείμενα στην επιφάνεια της γής είτε για φαινόμενα που έχουν χωρική διάσταση, συνδυάζοντας τις δυνατότητες μιας παραδοσιακής εφαρμογής βάσης δεδομένων (DBMS) και ενός σχεδιαστικού λογισμικού περιβάλλοντος (CAD) (Μηλιαρέσης 2006). Πιο συγκεκριμένα σε αυτήν την μεταπτυχιακή εργασία, μέσα στο περιβάλλον του ArcGIS 9.0 της ESRI, μελετήθηκαν οι διαδικασίες δημιουργίας 3-δ της περιοχής μελέτης και της ευρύτερης περιοχής και οι διαδικασίες επεξεργασίας χωρικών δεδομένων σε τρεις διαστάσεις με σκοπό τη δημιουργία παραγώγων προϊόντων, όπως τα Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά. Επίσης μελετήθηκε η δυνατότητα που έχει το εν χρήσει λογισμικό να χρησιμοποιεί υπάρχοντα τοπογραφικά δεδομένα καθώς και η δυνατότητα του να τα συνδυάζει με δεδομένα από άλλες πηγές (GPS, δορυφορικά). Η έκδοση του ArcGIS 9.0 της ESRI περιέχει τις τρεις βασικές εφαρμογές, το ArcMap το οποίο μας δίνει την δυνατότητα να δημιουργήσουμε χάρτες από επίπεδα χωρικής πληροφορίας, το ArcScene η οποία δίνει την δυνατότητα στο χρήστη να δει δεδομένα σε τρισδιάστατη μορφή από οποιαδήποτε οπτική γωνία και το ArcCatalog το οποίο αποτελεί μια εφαρμογή διαχείρισης γεωγραφικών δεδομένων. Επίσης στο ίδιο πακέτο περιέχονται και κάποια προαιρετικά εργαλεία όπως το 3D Analyst, το Spatial Analyst κτλ. Το ArcGIS 3D Analyst είναι ένα εργαλείο ή μια επέκταση του ΑrcGIS, ενός από τα πολλά προγράμματα Σ.Γ.Π. που κυκλοφορούν στην αγορά, με το οποίο μπορούμε να αναλύσουμε και να οπτικοποίησουμε χωρικά δεδομένα σε τρείς διαστάσεις. Το κέντρο του λογισμικού αυτού αποτελεί η εφαρμογή Arcscene η οποία δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να δει τα δεδομένα σε τρισδιάστατη μορφή από οποιαδήποτε οπτική γωνία και να πετάξει εικονικά πάνω από αυτή. Εκτός από το λογισμικό ArcGIS χρησιμοποιήθηκαν βοηθητικά το σχεδιαστικό πρόγραμμα Civil 3D της Autodesk (βλέπε 4.2) και το λογισμικό Mobile Mapping της Magellan Professional το οποίο αποτελεί ένα πλήρες χαρτογραφικό εργαλείο για GIS εφαρμογές (βλέπε 4.4.2). Στο Δεύτερο κεφάλαιο της παρούσης μεταπτυχιακής εργασίας παρουσιάζονται βασικές δομές ενός Ψηφιακού Υψομετρικού Μοντέλου και αναλύεται ο τρόπος κατασκευής αυτών. Επίσης παρουσιάζονται και αναλύονται τα παράγωγα γεωμορφομετρικά δεδομένα όπως η κλίση και η διεύθυνση κλίσης. Συνεχίζοντας στο τρίτο κεφάλαιο δίνονται πληροφορίες για την περιοχή των Λουτρών Αριδαίας με στοιχεία που αφορούν τα χωροταξικά και πληθυσμιακά μεγέθη της περιοχής, τις οικονομικές δραστηριότητες και την απασχόληση, τα κλιματολογικά στοιχεία και την υδρολογία της περιοχής. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται παρουσίαση όλων των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν είτε πρωτογενή όπως αυτά που προήλθαν από μια επίγεια 3

7 1 ο Κεφάλαιο Εισαγωγή αποτύπωση που έγινε με την βοήθεια δεκτών GPS είτε δευτερογενής όπως αυτά που προήλθαν από επεξεργασία π.χ οι ισοϋψείς καμπύλες. Στην συνέχεια ακολουθεί το πέμπτο κεφάλαιο στο οποίο αναλύουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να παράγουμε μια επιφάνεια στην ευρύτερη περιοχή των Λουτρών από ένα Ψηφιακό Υψομετρικό Μοντέλο Εδάφους (DEM) στο λογισμικό ArcGIS, τα προβλήματα που συναντάμε και πώς επιλύονται καθώς επίσης η διαδικασία δημιουργίας προϊόντων όπως είναι γεωμορφολογικά δεδομένα της περιοχής (η μέγιστη μεταβολή της τιμής του υψομέτρου, η διεύθυνση της κλίσης (aspect) και η σκίαση ανάγλυφου (Hillshade).) Στο έκτο κεφάλαιο αναλύουμε τον τρόπο παραγωγής μιας επιφανείας στο εσωτερικό της Λουτρόπολης από δεδομένα τα οποία προέρχονται από λεπτομερή αποτύπωση αυτής, η οποία είχε γίνει στα πλαίσια της προπτυχιακής διπλωματικής εργασίας. Επίσης στο κεφάλαιο αυτό γίνεται τρισδιάστατη οπτικοποίηση των κατασκευών που υπάρχουν σε αυτήν. Τέλος στο έβδομο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα τα οποία εξάγονται από όλη την παραπάνω διαδικασία αναλύοντας τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συναντήσαμε κατά της διάρκεια της επεξεργασίας των δεδομένων αλλά και των λύσεων στις οποίες καταφύγαμε. 4

8 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους 2 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΔΑΦΟΥΣ & ΓΕΩΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ 2.1 Ψηφιακά Υψομετρικά Μοντέλα & Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους To Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους (DTM) (Εικόνα 2.1) περιγράφει το υψόμετρο οποιουδήποτε σημείου σε μια συγκεκριμένη περιοχή σε ψηφιακή μορφή ενώ παράλληλα περιέχει πληροφορίες όπως π.χ τους οικισμούς αυτής. Ένας ορισμός είναι αυτός του Moore (Meijerink et al 1994),οπού σαν Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους μπορούμε να ορίσουμε μια διατεταγμένη σειρά αριθμών που εκφράζουν την χωρική κατανομή των υψομέτρων σε ένα τοπίο. Εικόνα 2.1: Ένα Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους. Επίσης σαν Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους (DTM) μπορούμε να ορίσουμε την ψηφιακή περιγραφή μιας επιφάνειας η οποία συνοδεύεται από συγκεκριμένη 5

9 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους μεθοδολογία επεξεργασίας και αποθήκευσης των δεδομένων (Παρασχάκης 1990). κ.α. Οι βασικές δομές ενός Ψηφιακού Μοντέλου Εδάφους είναι: το τριγωνικό δίκτυο, το λεγόμενο ΤΙΝ (Triangulated Irregular Network) όταν η επιφάνεια του προσομοιάζεται από τρίγωνα για τα οποία είναι γνωστές οι τρισδιάστατες συντεταγμένες των κορυφών τους (Εικόνα 2.2). Τα δεδομένα των κορυφών των τριγώνων, αλλά και άλλα επιπλέον στοιχεία που αφορούν την οργάνωση και την διαχείριση του δικτύου των τριγώνων μπορούν να αποθηκευτούν σε κάποια βάση δεδομένων, για να είναι προσπελάσιμα από ένα υπολογιστικό πρόγραμμα Ηλεκτρονικού Υπολογιστή. Εικόνα 2.2: Ένα δίκτυο τριγώνων, το λεγόμενο ΤΙΝ (Triangulated Irregular Network). Παρατηρούμε πως η επιφάνεια του εδάφους προσομοιάζετε από τρίγωνα. τα δίκτυα που αποτελούνται από ένα κάνναβο,συνήθως ορθογωνικό στις κορυφές του οποίου υπάρχει η τιμή κάθε υψομέτρου παρουσιάζοντας έτσι μια συστηματική κατανομή (Εικόνα 2.3). 6

10 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Εικόνα 2.3: Μια από τις δομές ενός Ψηφιακού Μοντέλου Εδάφους,σε δίκτυο ορθογωνικού καννάβου. Στις κορυφές του καννάβου παρατηρούμε τις τιμές του υψομέτρου. το γραμμικό μοντέλο, όταν δηλαδή, η επιφάνεια αναπαρίσταται από γραμμές, τις ισοϋψείς καμπύλες, οι οποίες αποτελούνται από σημεία με το ίδιο υψόμετρο. (Εικόνα 2.4)(Παρασχάκης κ.α.,1990) Εικόνα 2.4. : Ισοϋψείς καμπύλες. Κάθε μια από τις καμπύλες ενώνει σημεία με ίδιο υψόμετρο. 7

11 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Ισοϋψείς Καμπύλες Οι ισοϋψείς καμπύλες αποτελούν αναπαραστάσεις των τομών της επιφανείας του εδάφους με οριζόντια ισαπέχοντα επίπεδα. Αυτή η απόσταση μεταξύ των οριζόντιων επιπέδων ονομάζεται ισοδιάσταση και αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό των ισοϋψών καμπύλων (Παρασχάκης Ι. κ.α. 1998) (Εικόνα 2.4 ).. Η δομή το σχήμα αλλά και η κατανομή των ισοϋψών μας δίνει πληροφορία σχετικά με την πραγματική γεωμορφολογία της επιφάνειας μας. Αυτού του είδους οι πληροφορίες δεν υπάρχουν σε μορφές όπως ο κάνναβος υψομέτρων ή σε ένα σύνολο υψομέτρων με τυχαία κατανομή. Γενικά οι ισοϋψείς έχουν την ιδιότητα της περιγραφής με μεγάλη πιστότητα του ανάγλυφου του εδάφους και χρησιμοποιούνται ευρύτατα στα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών με την εφαρμογή μεθόδου παρεμβολής και τη δημιουργία ενός Ψηφιακού Μοντέλου Εδάφους ( DTM). Η επιφάνεια όμως του φυσικού εδάφους παρουσιάζει ορισμένες ιδιαιτερότητες κάνοντας το πρόβλημα της παρεμβολής ακόμα πιο δύσκολο. Μια από αυτές τις ιδιαιτερότητες είναι ότι η επιφάνεια του εδάφους διακόπτεται από ασυνέχειες ή αλλιώς γραμμές διάσπασης (Break lines). Τέτοιες γραμμές ορίζονται από τις χαράδρες, τις ακτογραμμές τις κοίτες των ποταμών κλπ. (Εικόνα 2.5). Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί ότι συνήθως η πληροφορία σχετικά με τις χαρακτηριστικές γραμμές συλλέγεται τις περισσότερες φορές πρωτογενώς κατά την διάρκεια της αποτύπωσης στο πεδίο. Ο αριθμός και η δομή των χαρακτηριστικών γραμμών είναι ένα κριτήριο αξιολόγησης της πολυπλοκότητας του αναγλύφου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την κατηγοριοποίηση του εδάφους. Εικόνα 2.5. : Η μαύρη παχιά γραμμή αποτελεί απότομη αλλαγή κλίσης του εδάφους ή αλλιώς γραμμή διάσπασης (break line). 8

12 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους TIN (Triangulated Irregular Network) Το μοντέλο ΤΙΝ χωρίζει την επιφάνεια μελέτης σε τρίγωνα. Τα χαρακτηριστικά της επιφάνειας αποτυπώνονται μέσω των σημείων που αποτελούν και τους κόμβους του τριγωνικού δικτύου. Τρεις τέτοιοι κόμβοι αποτελούν και σημεία αναφοράς για τα τρίγωνα του δικτύου. Έτσι τριγωνοποίηση σημαίνει ότι όλα τα σημεία ενώνονται μεταξύ τους μετατρεπόμενα σε ένα σύνολο πλευρών τριγώνων που καλύπτουν ολόκληρη την περιοχή μελέτης (Κουτσόπουλος, 2005). Σημαντικό ρόλο στην δημιουργία του τριγωνικού δικτύου παίζουν και οι γραμμές διάσπασης (Breaklines) (Εικόνα 2.5). Αν δεν ληφθούν υπόψην το αποτέλεσμα θα είναι η δημιουργία ενός δικτύου τριγώνων το οποίο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Τα πλεονεκτήματα της τριγωνικής δομής είναι (Meijerink et al 1994) : Η αποτελεσματικότητα της δομής των δεδομένων ως προς την ανάλυση των χαρακτηριστικών της επιφανείας όπως π.χ. η ανάλυση των κλίσεων και η εύκολη δημιουργία ισοϋψών καμπύλων. Το μέγεθος και το σχήμα κάθε τριγώνου μπορεί να μεταβληθεί ανάλογα με την απαιτούμενη μορφολογία του εδάφους. Η δυνατότητα ενσωμάτωσης των γραμμών διάσπασης κατά μήκος των πλευρών του τριγώνου. Ο υπολογισμός των χαρακτηριστικών μιας επιφανείας ( π.χ. κλίσεις) Όπως ήδη έχει αναφερθεί πιο πάνω, ένα σύνολο σημείων μπορεί να τριγωνοποιηθεί συνδέοντας κάθε σημείο με όλα τα γειτονικά, που είναι πλησιέστερα σε αυτό. Η σύνδεση αυτή δημιουργεί μια πλειάδα πλευρών τριγώνου διαφορετικού μεγέθους. Κατά την διαδικασία της τριγωνοποιησης μια περιοχή διαχωρίζεται σε τρίγωνα έτσι ώστε : Κάθε σημείο αποτύπωσης υψομέτρου να γίνεται κόμβος Κάθε τρίγωνο να ικανοποιεί το κριτήριο Delauny που σημαίνει ότι μέσα σε κύκλο ο οποίος σχηματίζεται διαμέσου τριών κόμβων ενός τριγώνου, δεν υπάρχει κανένας άλλος κόμβος μέσα σε αυτόν τον σχηματιζόμενο κύκλο (Εικόνες 2.6 & 2.7). Η μέθοδος Delaunay αποτελεί μια διαδικασία τριγωνοποιησης γνωστή και ως κριτήριο μέγιστης ελάχιστης γωνίας (Εικόνες 2.6 & 2.7). Σαν ενδιάμεσο βήμα στην διαδικασία θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί η κατασκευή των πολυγώνων Thiessen (Meijerink et al 1994) ή μέθοδος των πολυγώνων Voronoi (Εικόνα 2.8). 9

13 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Εικόνα 2.6: Ο τριγωνισμός Τ ενός συνόλου σημείων P είναι τριγωνισμός Delaunay αν o κύκλος που σχηματίζεται από κάθε τρίγωνο που ανήκει στο Τ δεν περιέχει κανένα από τα σημεία του P στο εσωτερικό του. (htt:groups.csail.mit.edu/graphics/classes/6.838/.../delaunay2d.ppt) Εικόνα 2.7: Έστω τα σημεία p i, p j, p m, p k και p l που ανήκουν σε ένα σύνολο σημείων P και οι κύκλοι C(p i p j, p m, ) και C(p i p j, p k, ). Το σημείο p l εμπίπτει μέσα στους δυο κύκλους άρα τα σχηματιζόμενα από τα σημεία p i, p j, p m, και p k τρίγωνα δεν υπακούουν στο κριτήριο Delaunay και πρέπει να αποκλειστούν. (htt:groups.csail.mit.edu/graphics/classes/6.838/.../delaunay2d.ppt) 10

14 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Εικόνα 2.8: Μέθοδος πολυγώνων Thiessen. Τα πολύγωνα Thiessen και τα τρίγωνα Delaunay αποτελούν δυο όψεις του ίδιου νομίσματος αφού κάθε πλευρά ενός πολυγώνου είναι ένα γραμμικό τμήμα που τέμνει κάθετα την γραμμή που ενώνει το σημείο του πολυγώνου με το γειτονικό του, που ενώνει δηλαδή την πλευρά ενός τριγώνου Delaunay. (Κουτσόπουλος Κ.,2005) Δομή Καννάβου Όπως ήδη έχει ειπωθεί το Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους μπορεί να κατανοηθεί ως ψηφιακή αναπαράσταση της γεωμετρικής μορφής ενός τμήματος της γήινης επιφάνειας. Η πιο συνήθης υπολογιστικά αναπαράσταση είναι αυτή ενός ορθογωνικού καννάβου στις κορυφές του οποίου υπάρχει η τιμή κάθε υψομέτρου. Για να δημιουργηθεί ένα αξιόπιστο ανάγλυφο θα πρέπει να γνωρίζουμε το βέλτιστο βήμα του καννάβου, εφόσον η συλλογή των δεδομένων γίνεται με αυτόν τον τρόπο, έτσι ώστε η επιφάνεια του εδάφους να περιγράφεται με πληρότητα. Η πυκνότητα του δικτύου ή το μέγεθος του κάνναβου θα πρέπει να προσαρμόζεται σε εκείνο το κομμάτι του εδάφους με την μεγαλύτερη ανομοιομορφία Το πλεονέκτημα της μεθόδου μπορούμε να πούμε ότι είναι η απλότητα της αποθήκευσης δεδομένων, συνήθως ως ακολουθία αριθμών, που δεν είναι άλλο από τις τιμές των υψομέτρων με συγκεκριμένο σημείο εκκίνησης και απόστασης μεταξύ τους. Οι τιμές του υψομέτρου μετρούνται σε θέσεις (x,y) που αποτελούν τους κόμβους σταθερού βήματος του καννάβου κατά x και κατά y. Οι αλγόριθμοι χάραξης καμπύλων σε ορθογωνικό κάνναβο είναι πιο απλοί από εκείνους που αναπτύσσονται για τυχαίες κατανομές. 2.2 Δημιουργία Ενός DTM Η δημιουργία ενός DTM μπορεί να γίνει από την συλλογή είτε πρωτογενών είτε δευτερογενών δεδομένων. Ως πρωτογενή δεδομένα θεωρούμε αυτά τα οποία συλλέγονται : 11

15 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Από φωτογραμμετρική απόδοση επίγειες μετρήσεις Από την Τηλεπισκόπηση Τα δευτερογενή δεδομένα συλλέγονται συνήθως από τις υψομετρικές καμπύλες των υπαρχόντων χαρτών. Στην φωτογραμμετρία με την στερεοσκοπική ερμηνεία επικαλυπτόμενων ζευγών αεροφωτογραφιών ή δορυφορικών εικόνων (π.χ. εικόνων ΙΚΟΝΟΣ), χρησιμοποιώντας αναλυτικά φωτογραμμετρικά όργανα (stereoplotters) μπορούμε να προσδιορίσουμε τις τρισδιάστατες συντεταγμένες οποιουδήποτε σημείου του εδάφους. Έτσι τα στοιχεία συλλέγονται είτε πάνω σε ένα ορθογωνικό κάνναβο με βάση οριζόντιες ή κατακόρυφες τομές του εδάφους όπως ορίζονται πάνω σ αυτόν ή με βάση χαρακτηριστικά σημεία του εδάφους τα οποία επιλέγονται τυχαία ή υπολογίζοντας σημεία κατά μήκος των ισοϋψών καμπυλών του εδάφους και δημιουργώντας έτσι πρωτογενείς ισοϋψείς καμπύλες. Στην περίπτωση των επίγειων μετρήσεων, είναι πολύ δύσκολο να συλλέξουμε σημεία που βρίσκονται πάνω σε κάνναβο και σχεδόν αδύνατο πρωτογενείς ισοϋψείς καμπύλες. Οι τοπογραφικές μετρήσεις είναι συνήθως πολύ ακριβείς, μετρούν τα χαρακτηριστικά σημεία των λεπτομερειών της μορφής του εδάφους και καταγράφουν έτσι τον γεωμετρικό χαρακτήρα της γήινης επιφάνειας. Η διαδικασία της συλλογής στοιχείων με αυτόν το τρόπο είναι χρονοβόρα και περιορίζεται σε μικρές περιοχές (Εικόνα 2.9). Οι ψηφιοποιήσεις χαρτών παρέχουν υψομετρική πληροφορία με την μορφή ισοϋψών καμπυλών από τον αρχικό χάρτη. Αν και οι ισοϋψείς καμπύλες αποτελούν την καλύτερη δυνατή πληροφορία για την αριθμητική αναπαράσταση των επιφανειών, υπάρχουν πολλές φορές περιπτώσεις όπου παρουσιάζονται σφάλματα σε αυτές εξαιτίας της κακής ποιότητας των χαρτών (Εικόνα 2.10) οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως πήγες παραγωγής. Στα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι το χαμηλό κόστος και η ταχύτητα παραγωγής τους ενώ στα μειονέκτημα μπορούμε να συμπεριλάβουμε τον μεγάλο υφιστάμενο όγκο των αναλογικών χαρτών. Όσον αφορά τα Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους δομής κανάβου θα πρέπει να επιλέγουμε το βήμα του καννάβου, πάνω στον οποίο συλλέγουμε ή υπολογίζουμε υψόμετρα εκ παρεμβολής, έτσι ώστε η επιφάνεια του εδάφους να περιγράφεται με πληρότητα, χωρίς να συλλέγεται περιττή πληροφορία. Αυτό το βήμα έχει άμεση σχέση με την κλίμακα μελέτης διότι σε μικρές κλίμακες ένας αραιός κάνναβος αρκεί για την πλήρη περιγραφή του αναγλύφου ενώ σε μεγάλες κλίμακες μας χρειάζεται ένας πυκνότερος κάνναβος. Με αλλά λόγια το βήμα του κάνναβου που θα επιλέξουμε θα πρέπει να επιτρέπει να έχουμε τον ελάχιστο αριθμό δεδομένων και συγχρόνως το σχηματιζόμενο Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους να είναι συμβατό με τις προδιαγραφές ακρίβειας που έχουμε θέσει. Επίσης σημαντικό ρόλο στην δημιουργία ενός DTM παίζει και η ομαλότητα ή μη της επιφάνειας του εδάφους. Αν η μορφή ενός εδάφους είναι πολύπλοκη, με απότομη μορφολογία τότε και οι ισοϋψείς καμπύλες θα είναι πιο πυκνές και πολύπλοκες και η επιφάνεια μας θα περιέχει περισσότερες γραμμές διάσπασης ή ασυνέχειες στην επιφάνεια, τις οποίες αν αγνοήσουμε θα οδηγηθούμε σε ένα αναξιόπιστο Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους. 12

16 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Εικόνα 2.9: Ψηφιακό μοντέλο εδάφους που προέκυψε από Τοπογραφική Αποτύπωση Το δίκτυο των τριγώνων κατασκευάζεται διαμέσου των σημείων της αποτύπωσης με βάση την μέθοδο Delaunay. Με το σχηματισμό κάθε τριγώνου μπορεί να υπολογιστεί η τιμή του υψομέτρου σε κάθε σημείο της επιφανείας του δικτύου. (α) (β) Εικόνα 2.10: Η κακή ποιότητα των τοπογραφικών χαρτών από τους οποίους παίρνουμε την υψομετρική πληροφορία με την μέθοδο της ψηφιοποίησης μπορεί να οδηγήσει σε ένα αναξιόπιστο Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους.Στην εικόνα (α) έχουμε πυκνές ισοϋψείς που είναι πολύ δύσκολο να αποσαφηνιστούν κατά την διάρκεια μιας ψηφιοποίησης και στην εικόνα (β) κομμένες ισοϋψείς λόγο κακής απόδοσης του αναγλύφου. ( m%27s.pdf) 13

17 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους 2.3 Παράγωγα Γεωμορφομετρικά Δεδομένα Τα παράγωγα γεωμορφομετρικά δεδομένα (Μηλιαρέσης Γ, 2006) είναι το διάνυσμα της κλίσης, η διεύθυνση της κλίσης και τέλος ο χάρτης σκιασμένου ανάγλυφου. Η κλίση μπορεί να υπολογιστεί για κάθε τρίγωνο στα TINs αλλά και για κάθε pixel στα Raster δεδομένα. Στα TINs κλίση ονομάζεται η μέγιστη μεταβολή της τιμής του υψομέτρου δια μέσου κάθε τριγώνου. ( 00q /) Στα Raster δεδομένα η κλίση, ονομάζεται η μέγιστη μεταβολή της τιμής του υψομέτρου για κάθε pixel σε σχέση με τα γειτονικά του. Η μέγιστη μεταβολή του υψομέτρου σχετιζόμενη με την απόσταση μεταξύ του pixel με κάθε ένα από τα γειτονικά έχει σαν αποτέλεσμα την αναγνώρισης της πιο απότομης διαδρομή διαμέσου των pixel (Εικόνα 2.11). Όσο μικρότερη είναι η τιμή της κλίσης τόσο πιο επίπεδο είναι το ανάγλυφο του εδάφους και αντίστοιχα όσο πιο μεγάλη είναι η τιμή της κλίσης τόσο πιο απότομο είναι αυτό. Η τιμές που μπορεί να πάρει η κλίση είναι από 0 έως 90 μοίρες. ( w_slope_3d_analyst_works.htm ) Η διεύθυνση της κλίσης είναι ουσιαστικά η διεύθυνση της πιο απότομης και κατηφορικής κλίσης και μπορεί να υπολογίζεται τόσο σε TINs όσο και σε Raster δεδομένα. Κάθε επιφάνεια ενός τριγώνου ταξινομείτε σε μια κατηγορία διεύθυνσης ανά 45 μοίρες ( Εικόνα 2.12) αρχίζοντας από τον Βορά (North), Βορειοανατολικά (Northeast), Ανατολικά (East), Νοτιοανατολικά (Southeast), Νότια (South), Νοτιoδυτικά ( Southwest), Δυτικά (West) και Βορειοδυτικά (Northwest). Γειτονικά τρίγωνα που ανήκουν στην ίδια κατηγορία διεύθυνσης συγχωνεύονται σχηματίζοντας πολύγωνα της ίδιας κατηγορίας. ( ect_3d_analyst_works/00q /) Εικόνα 2.11: Η κλίση είναι η εφαπτομένη της γωνία για κάθε τρίγωνο που δίδεται από το πηλίκο της υψομετρική διαφοράς (βγ) (rise) δια της μεταξύ τους απόστασης (αβ) (run). ( ow_slope_3d_analyst_works.htm ) 14

18 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Εικόνα 2.12: Στα αριστερά της εικόνας η ταξινόμηση των τριγώνων σε μια κατηγορία διεύθυνσης ανά 45 μοίρες ενώ δεξιά η χρωματική διαβάθμιση των διευθύνσεων. ( ct_3d_analyst_works/00q /) Η σκίαση ανάγλυφου είναι μια εφαρμογή η οποία προσομοιάζει την υποθετική φωτεινότητα της επιφάνειας υπολογίζοντας την τιμή φωτεινότητας για κάθε pixel ενός Raster. Αυτό γίνεται ρυθμίζοντας την τοποθεσία της υποθετικής φωτεινής πηγής και υπολογίζοντας την τιμή φωτεινότητας για κάθε pixel σε σχέση με τα γειτονικά pixels. Για να υπολογιστεί η τιμή της φωτεινότητας είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστεί το υψόμετρο και το αζιμούθιο της φωτεινής πηγής. Οι τιμές αυτές σε συνδυασμό με τον υπολογισμό της κλίσης και της διεύθυνσης της κλίσης δίνουν την τελική τιμή φωτεινότητας για κάθε pixel συμφωνά με τον παρακάτω αλγόριθμο: ( w_hillshade_3d_analyst_works.htm) Όπου tanθ και λ είναι οι τιμές της κλίσης και της διεύθυνσης της κλίσης σε ακτίνια (rad), ενώ A η τιμή του αζιμούθιου σε ακτίνια (rad), τέλος Δφ είναι η σχηματιζόμενη ζενίθεια γωνία σε ακτίνια (rad). 2.4 Χωρικά Φίλτρα Τα χωρικά φίλτρα εφαρμόζονται για ποικίλους σκοπούς σε μια εικόνα, όπως η γενίκευση της ή ακόμα και η απομάκρυνση του τυχαίου θορύβου. Τα χωρικά φίλτρα επενεργούν στην χωρική συχνότητα δηλαδή στην τραχύτητα των εναλλαγών του τόνου σε μια περιοχή της εικόνας. Μια εικόνα μπορεί να θεωρηθεί σαν το άθροισμα συνιστωσών υψηλής και χαμηλής συχνότητας η απόσπαση των οποίων μπορεί να γίνει με την εφαρμογή φίλτρων. Τα φίλτρα εξομάλυνσης (χαμηλοπερατά) αποδυναμώνουν τις υψηλές χωρικές συχνότητες (λεπτομέρειες) ενώ τα φίλτρα διέλευσης υψηλών συχνοτήτων (υψιλοπερατά) αποδυναμώνουν τις γενικές πληροφορίες που συνδέονται με τις χαμηλές χωρικές συχνότητες (Μηλιαρέσης, 2006). 15

19 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Πολλές φορές έχουμε Ψηφιακά Υψομετρικά Μοντέλα που υποφέρουν από θόρυβο υψηλών συχνοτήτων που έχει την ιδιορρυθμία να δημιουργεί τεχνικά βυθίσματα τοπικά. Μια από τις εφαρμογές των φίλτρων είναι και αυτή των Neighborhood Statistics. Με την εφαρμογή ενός χωρικού φίλτρου χρησιμοποιούνται τα στατιστικά στοιχεία μιας γειτονιάς από pixels, γύρω από το pixel που φιλτράρεται. Ο στατιστικός υπολογισμός δρα σαν ένα κινούμενο παράθυρο κατά μήκος των δεδομένων. Πιο συγκεκριμένα ορίζεται ο αριθμός των γειτονικών pixels που χρησιμοποιούνται για στατιστικούς υπολογισμούς, όπως για παράδειγμα ο προσδιορισμός της μέσης τιμής ή ακόμα και η εύρεση της μέγιστης ή ελάχιστης τιμής. Αυτό το παράθυρο συνήθως έχει τετραγωνικό σχήμα με διαστάσεις 33 pixels χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούμε να έχουμε και άλλες διαστάσεις( Εικόνα 2.13). ( Ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με ένα χωρικό φίλτρο Kernel ή κινητού παραθύρου οπού σε κάθε βήμα μετακίνησης η τιμή που αποκτάει η κεντρική ψηφίδα είναι ο μέσος όρος των τιμών των γειτονικών ψηφίδων. Δημιουργείται δηλαδή ένας νέος πίνακας raster με κίνηση του παράθυρου πάνω από τον αρχικό πίνακα και πολλαπλασιασμό της τιμής κάθε pixel και των γειτονικών του (3Χ3, 5Χ5 κλπ) με τις αντίστοιχες τιμές των συντελεστών μέσα στο kernel (Εικόνα 2.14). Κάθε φορά ορίζεται εξ αρχής ο αριθμός των γειτονικών ψηφίδων που θα χρησιμοποιήσουμε. ( Εικόνα 2.13: Τα χωρικά φίλτρα επενεργούν στην χωρική συχνότητα δηλαδή στην τραχύτητα των εναλλαγών του τόνου σε μια περιοχή της εικόνας. (ils.unc.edu/~ruvam/inls110_111/.../analysisfunctions.ppt) 16

20 2 ο Κεφάλαιο Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους Εικόνα 2.14: Ο υπολογισμός της νέας τιμής του κεντρικού pixel με βάση την μέση τιμή των τιμών των γειτονικών ψηφίδων. ( 17

21 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΛΟΥΤΡΩΝ ΑΡΙΔΑΙΑΣ (Καρασαββίδης Π., Ντάγκας Ε., 2006) 3.1 Πληροφορίες για τα Λουτρά Αριδαίας Γενικά Τα Λουτρά Λουτρακίου ανήκουν διοικητικά στο Δήμο Αριδαίας και απέχουν 13 km από το Δ.Δ. Αριδαίας, 30 km από την πρωτεύουσα του Ν. Πέλλας Έδεσσα και 100 km περίπου από την Θεσσαλονίκη. Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται ορισμένα στοιχεία για τα Λουτρά Αριδαίας με την βοήθεια των οποίων είναι δυνατόν να δημιουργηθεί το προφίλ της περιοχής μελέτης. Χάρτης 3.1: Ο χάρτης του Ν. Πέλλας. Τα Λουτρά Αριδαίας στο κόκκινο πλαίσιο βρίσκονται στα βορειοδυτικά του νομού. 18

22 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Χρήσεις γης Κυριότερη χρήση γης στο Δ. Δ. Λουτρακίου αποτελούν οι δασικές εκτάσεις που αποτελούν το 68% της συνολικής έκτασης του δημοτικού διαμερίσματος (όπως φαίνεται και στον Πίνακα 3.2). Οι καλλιεργήσιμη έκταση αποτελεί το 13% της συνολικής έκτασης με κυριότερες καλλιέργειες του αραβοσίτου, της κερασιάς, του ροδακινού κτλ όπως ακριβώς δίνονται στο Διάγραμμα 3.3. Δ.Δ. Καλλιεργήσιμες Εκτάσεις Βοσκότοποι Δασικές Εκτάσεις Λοιπές Σύνολο Αριδαίας 12,2 0,1-2,7 15,0 Αλώρου 5,3 8,1-1,3 14,7 Αψάλου 9,1 15,7 1,5 1,4 27,7 Βορεινού 16,8 19,9 54,1 14,6 105,5 Γαρεφείου 6,1 7,0 10,9 2,9 26,9 Δωροθέας 6,6 0,5-1,6 8,7 Λουτρακίου 7,3 5,4 38,8 5,3 56,9 Λυκοστόμου 4,3 0,8 7,0 0,6 12,6 Μεγαπλατάνου 6,2 8,1-1,2 15,5 Ξιφιανής 6,5 0,8-0,7 8,0 Όρμας 5,7 41,1-4,1 50,9 Πιπεριας 9,0 0,3 0,4 1,4 11,1 Πολυκάρπης 8,4 5,0 4,2 0,8 18,3 Προμάχων 5,3 5,5 74,9 3,2 88,9 Σαρακηνών 7,0 66,7 1,0 1,7 76,4 Σωσάνδρας 5,7 2,4-3,2 11,3 Τσακώνων 9,6 3,7 0,1 1,1 14,4 Πίνακας 3.2: Οι χρήσεις γης σε χιλιάδες στρέμματα των Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Αριδαίας, με έντονα γράμματα διακρίνονται αυτές του Δημοτικού Διαμερίσματος του Λουτρακίου σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. από την απογραφή του Στρέμματα (σε χιλίαδες) Καλλιεργήσιμες Βοσκότοποι Εκτάσεις Δασικές Εκτάσεις Χρήσεις γης Λοιπές Σύνολο Δ.Δ. Λουτρακίου Δ. Αριδαίας Εικόνα 3.3 : Οι χρήσεις γης του Δημοτικού Διαμερίσματος του Λουτρακίου σε σύγκριση με τις αντίστοιχες του Δήμου Αριδαίας με βάση τα στοιχεία του Πίνακα

23 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας 30.0% (%) Ποσοστό Των Καλλιεργειών 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% Σειρά1 Αμπελώνες Δασικά Καστανίες Καπνός Ροδακινίες Κερασίες Αραβόσιτος Σίτος Κυριότερες Καλλιέργειες Εικόνα 3.4: Τα ποσοστά των κυριοτέρων καλλιεργειών του Δημοτικού Διαμερίσματος Λουτρακίου σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Αλμωπίας για το έτος Υδρολογία Ο χείμαρρος Λουτρακίου του οποίου ένα μέρος διέρχεται μέσα από την Λουτρόπολη αποτελεί τελικό αποδέκτη της λεκάνης απορροής που εκτείνεται Β.Δ.. του συνοικισμού Λουτρακίου και καλύπτει σημαντικό τμήμα των ανατολικών πλαγιών του όρους Βόρας και τμήματα των δυτικών πλαγιών των ανατολικών τμημάτων αυτού. Ο φυσικός υδροκρίτης της λεκάνης ξεκινάει από την θέση «Σκρέτα» (475 m) και με κατεύθυνση δυτική διαμέσου των κορυφών «Μπούρο» «Ιλεντσίκι» «Άσπρη Πέτρα» (1368m) και «Γκρέτα Μπουρίκα». Συνεχίζοντας καταλήγει στην Ελληνοσκοπιανή μεθόριο σε υψόμετρο 2370m. Από αυτό το υψόμετρο στρέφεται Β.Α. και ταυτιζόμενη με την μεθόριο και διαμέσου των υψοδεικτών 2153m, 1726m και 1827m καταλήγει στην θέση «Καραούλι» (1886m). Σε αυτό το σημείο ο υδροκρίτης εγκαταλείπει την μεθόριο και ακολουθεί κατεύθυνση Ν.Α. διαμέσου των θέσεων «Μαριαμ» «Κότσιτα» «Πρισέκατα» «Κρέσνα» (1303m) και «Γκόγκοβο Γκομίνο» και καταλήγει δυτικώς του συνοικισμού Λουτρακίου. Το σχήμα της λεκάνης είναι τριγωνικό με αποστρογγυλωμένες γωνίες όπως φαίνεται και στην Eικόνα

24 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Εικόνα 3.5: Τα όρια του φυσικού υδροκρίτη της λεκάνης απορροής του χειμάρρου των Λουτρών οριοθετημένη με κόκκινο χρώμα(με κωδικό ). Μορφολογικά τόσο η λεκάνη όσο και οι κοίτες των συμβαλλόντων κλάδων χαρακτηρίζονται από ισχυρές κλίσεις. Η μέση κλίση της κεντρικής κοίτης στο ορεινό τμήμα είναι 12%. Το μήκος της κοίτης στο ορεινό τμήμα ανέρχεται στα 11,5Km περίπου, η δε υψομετρική διαφορά από του υψηλότερου σημείου 2370μ, μέχρι του σημείου της εξόδου του χειμάρρου στην πεδιάδα της Αλμωπίας (350 μ) ανέρχεται στα 2020μ. Tο μέσο υψόμετρο είναι 1360 μ. O χείμαρρος έχει συνεχή παροχή νερού κυμαινόμενη από 724 lt/s έως 2595 lt/s όπως προκύπτει από μετρήσεις κατά το έτος 1957 μέσω ρευματομέτρου GURLEY του Γεωργικού Τμήματος της τέως Υ.Π.Ε.Μ.. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η υδρολογική λεκάνη του χειμάρρου των Λουτρών με βασικές πληροφορίες για αυτήν. ΒΑΘΜΟΣ ΧΕΙΜΑΡΡΙΚΟΤΗΤΑΣ ΧΕΙΜΑΡΡΙΚΟΤΗΤΑ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗ ΛΕΚΑΝΗ ΕΚΤΑΣΗ ΟΡΕΙΝΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ (στρ.) 03 μέση Λουτρών Αριδαίας Πίνακας 3.6: Βασικές πληροφορίες της υδρολογικής λεκάνης του χειμάρρου Λουτρών.(ΠΗΓΉ: Δασαρχείο Αριδαίας) 21

25 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Γεωλογία Τα Λουτρά Λουτρακίου βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Βόρας που έχει υψόμετρο 2.524m και είναι το τρίτο πιο ψηλό βουνό της χώρας μας μετά τον Όλυμπο (2.917m) και τον Σμόλικα της Πίνδου (2.637). Η γεωγραφική θέση της περιοχής μελέτης βρίσκεται ΒΒΑ της Άρνισσας κατά μήκος του ρέματος Νικολάου με διεύθυνση ΒΔ ΝΑ που συναντά τον Ασπροπόταμο ( με διεύθυνση Δ Α). Η περιοχή είναι τμήμα της Πελαγονικής Αξιού γεωλογικής ζώνης και είναι μια περιοχή μεγάλης γεωτεκτονικής και πετρογραφικής ποικιλομορφίας. Οι τύποι των πετρωμάτων που κυριαρχούν είναι ασβεστόλιθοι μάρμαρα δολομίτες καθώς και πρασινογνεύσιοι, σχιστόλιθοι και οφιόλιθοι. Οι ασβεστόλιθοι χαρακτηρίζονται από έντονα καρστικά φαινόμενα. Ένα σύμπλεγμα από δεκαπέντε σπήλαια και σπηλαιοέγκοιλα έχει καλά διαμορφωθεί στους ασβεστόλιθους του φαραγγιού της περιοχής. Πιο κάτω η πεδιάδα περιλαμβάνει αλλουβιακές αποθέσεις, αργίλους καθώς και ηφαιστειογενείς σχηματισμούς. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ηφαιστειακή δράση και τούτο συμπεραίνεται από την παρουσία θερμών νερών στην περιοχή αλλά και από το πολύ έντονο ανάγλυφο Οι ιαματικές πηγές Οι ιαματικές πηγές του Λουτρακίου Αριδαίας, αναβλύζουν σε υψόμετρο m., μέσα στην πεδινή κοίτη του χειμάρρου των Λουτρών. Ο χειμαρρώδης αυτός ποταμός ρέει κατά μήκος του μεγάλου ρήγματος, που εκτείνεται από τα ΒΑ ως τα ΝΑ του λόφου Πλότσα. Το ρήγμα ακολουθεί την επαφή των ασβεστολίθων-σχιστολίθων και του περιδοτίτου και σ' αυτό οφείλεται η εμφάνιση των θερμοπηγών. Οι πηγές που αναβλύζουν μέσα στην κοίτη του ποταμού είναι περίπου δέκα και η συνολική παροχή τους σύμφωνα με μία άποψη, φτάνει περίπου τα 500 m 3 /h. Σύμφωνα με άλλη άποψη η παροχή των πηγών δεν είναι σταθερή, αλλά κυμαίνεται συνήθως μεταξύ m 3 /h. Μάλιστα, η αυξομείωση στις παροχές των πηγών δεν προσαρμόζεται στους κανόνες των συνηθισμένων μεταβολών,που σημειώνονται στη διάρκεια της υγρής και της ξηράς περιόδου. Με βάση τη θερμοκρασία, οι πηγές του Πόζαρ διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: Τις ψυχρές, τις υπόθερμες και τις μεσόθερμες. Οι θερμομεταλλικές ιαματικές πηγές, δημιουργούνται από το νερό της βροχής, που εισχωρεί στο έδαφος. Αυτό φθάνει σε μεγάλο βάθος λόγω των υφισταμένων ρηγμάτων. Στο βάθος αυτό θερμαίνεται, και, καθώς γίνεται ελαφρότερο, ανεβαίνει ακολουθώντας άλλα ρήγματα. Στην πορεία του αυτή, δρα διαλυτικά σε πετρώματα που συναντά και εμπλουτίζεται με μέταλλα και άλλα συστατικά. Με άλλα λόγια, οι θερμές πηγές οφείλουν την δημιουργία τους στην άνοδο γεωθερμικού ρευστού διαμέσου ρηγμάτων μέχρι την επιφάνεια. Η ταπείνωση της αρχικά υψηλής θερμοκρασίας του γεωθερμικού ρευστού οφείλεται αφενός στην παρουσία ενδιάμεσα ψυχρών υδροφόρων στρωμάτων με μεγάλη διαπερατότητα και υδροκινητικότητα, αφετέρου στο μικρό σχετικά πιεζομετρικό φορτίο του γεωθερμικού ρευστού. Η ανάμιξη των νερών στην περίπτωση αυτή μπορεί να αποτραπεί, αν εντοπιστεί με ακρίβεια ο ψυχρός υδροφόρος ορίζοντας. Τότε, είτε με την τοποθέτηση περιφραγματικών σωλήνων είτε 22

26 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας με κατάλληλη τοποθέτηση αδρανών φίλτρων, μπορούμε να τους απομονώσουμε και να αποτρέψουμε την ανάμιξη των νερών τους με τα θερμά νερά. Τελικά, η θερμοκρασία του νερού των μεσόθερμων πηγών κυμαίνεται μεταξύ 30 και 37 βαθμών Κελσίου. Στο κύριο σημείο ανάβλυσης (υδροθεραπευτήριο), το νερό έχει θερμοκρασία 37,2 βαθμούς Κελσίου, ενώ η πηγή της πλατείας έχει θερμοκρασία νερού περίπου 36,4 βαθμούς Κελσίου και η ψυχρή, που βρίσκεται επίσης στην πλατεία έχει θερμοκρασία νερού κατά μέσο όρο 15 βαθμούς Κελσίου. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι όλη η ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται τόσο από το υδροθεραπευτήριο όσο και από οποιαδήποτε άλλη χρήση αφήνεται ελεύθερα στην πεδινή κοίτη του χειμάρρου των Λουτρών Η σύσταση των νερών Οι θερμές πηγές εμφανίζουν παρόμοια σύσταση με μικρές αποκλίσεις στην συγκέντρωση Na +, K + και SO Οι υπόθερμες έχουν μικρότερες συγκεντρώσεις αυτών των ιόντων από τις μεσόθερμες και αυτό γιατί συμβαίνει απόθεση ενός μέρους των διαλυμένων συστατικών, λόγω της πτώσης της θερμοκρασίας κυρίως σε συνδυασμό με άλλα φυσικοχημικά αίτια όπως οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις, ανάμιξη με ψυχρά ή με αραιά διαλύματα, δράση μικροοργανισμών κλπ. Εκτός από τα ιόντα που αναφέρθηκαν παραπάνω συναντώνται επίσης στο νερό των πηγών των Λουτρών ιόντα Ca ++, Mn ++, Cl -, Mg ++ -, HCO 3 και σε πολύ μικρές ποσότητες ιόντα F -, Li ++, Sr ++. Αξιοσημείωτο είναι ότι η πηγή μέσα στο υδροθεραπευτήριο που έχει και την μεγαλύτερη θερμοκρασία στο σημείο ανάβλυσης παρουσιάζει την υψηλότερη συγκέντρωση σε SO -2 4 και ταυτόχρονα είναι η μόνη πηγή που περιέχει ιόντα Fe ++. Επίσης, η συγκέντρωση ασβεστίου ελαττώνεται όσο αυξάνει η θερμοκρασία ανάβλυσης. Το PH τον υδάτων των θερμών πηγών κυμαίνεται μεταξύ του 6.36 και Η σκληρότητα των θερμών νερών προσδιορίσθηκε ανάμεσα στους 43.5 με 50.7 dh ή d o (γερμανικoί βαθμοί), ενώ για το νερό του καναλιού στους 13.8 dh. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το νερό του δικτύου ύδρευσης έχει σκληρότητα πολύ μεγαλύτερη (21.07 dh) πράγμα που σε συνδυασμό με την μέτρηση και άλλων παραμέτρων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ποσιμότητα του νερού του καναλιού είναι κατά πολύ καλύτερη από αυτήν του νερού της ύδρευσης. Αξίζει να τονιστεί ότι οι πηγές του Λουτρακίου Αριδαίας χαρακτηρίζονται ως ασβεστιοξινοανθρακικές ή κατά μια άλλη ονομασία, υδροανθρακικές πηγές αλκαλικών γαιών. Όταν η περιεκτικότητα των υδάτων μιας πηγής σε ιόντα μαγνησίου είναι μεγαλύτερη από 50 mg/lt, τότε αυτή χαρακτηρίζεται ως Μαγνησιούχος. Στην περίπτωση των Λουτρών η συγκέντρωση των ιόντων μαγνησίου προσεγγίζει αυτήν την οριακή τιμή γι αυτό μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε τελικά ως ασβεστιοξινομαγνησιουχο-ανθρακική πηγή χωρίς να αποκλίνουμε σημαντικά από την υφιστάμενη πραγματικότητα. Οι πηγές της περιοχής που μελετάμε έχουν πολύ μικρή συγκέντρωση σε ιόντα στροντίου γι αυτό και δεν ανήκουν στη κατηγορία των ραδιενεργών ιαματικών πηγών. Στον Πίνακα 3.7 δίδονται τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των ιαματικών πηγών. 23

27 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Φυσικά Παροχή 600 m 3 /h θερμοκρασία o C Φυσικοχημικά Αγωγιμότητα 1140 μs/cm PH 6,40 Χημική ανάλυση Κατιόντα ppm Ανιόντα ppm Na + 38,00 - HCO 3 686,20 K + 5,40 Cl - 33,60 Ca ,10-2 SO 4 35,00 Mg ++ 42,80 - NO 3 2,45 Fe ++ 0,05-3 PO 4 0,25 Mn ++ 0,00 F - 0,45 Li ++ 0,22 Sr ++ 0,50 Zn ++ 0,00 Al +++ 0,00 + NH 4 0,00 CO 2 250,00 ppm SiO 2 23,20 ppm Στερεό υπόλειμμα στους 180 o C : 665 ppm Πίνακας 3.7: Συγκεντρωτικός πίνακας φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των πηγών των Λουτρών Τα σπήλαια Σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν γίνει η περιοχή των σπηλαίων των Λουτρών βρίσκεται στα όρια των δυο γεωτεκτονικών ζωνών του Αξιού (ενότητα Αλμωπίας) και της Πελαγονικής ζώνης που δημιουργούν ένα μεγάλο ρήγμα διεύθυνσης ΒΔ ΝΑ, με το οποίο η ενότητα της Αλμωπίας επωθείται πάνω στην Πελαγονική ζώνη. Εκτός από το μεγάλο αυτό ρήγμα, υπάρχουν και άλλα, μεταξύ των οποίων τα δυο διασταυρούμενα ρήγματα δυτικά των Λουτρών. Όλα τα ρήγματα παρουσιάζουν μεγάλες κλίσεις (75 ο - 85 ο ). Γενικότερα ο χώρος παρουσιάζει ένα σύστημα κατατμήσεων από την πρόσφατη νεοτεκτονική δράση που έχει πλήξει κυρίως τα ανθρακικά πετρώματα. Στο χώρο των σπηλαίων εκείνο που έχει παρατηρηθεί είναι η κατακόρυφη ανάπτυξή τους. Η εξήγηση θα μπορούσε να ήταν οι εξής, τα ανθρακικά πετρώματα υφίστανται μια διάβρωση από της χημικές ουσίες που μεταφέρουν τα νερά της βροχής. Η τεκτονική καταπόνηση των πετρωμάτων επιταχύνει την διαδικασία της διάβρωσης η οποία σε προχωρημένο βαθμό δημιουργεί τα σπήλαια. Έτσι λοιπόν η κατακόρυφη ανάπτυξη της διάβρωσης είναι αναμενόμενη, αν αυτή συνδυαστεί με τα κατακόρυφα σχεδόν επίπεδα με τα οποία εκδηλώνονται τεκτονικά επεισόδια στην περιοχή. Τα σπήλαια της περιοχής σχηματίστηκαν πριν χιλιάδες χρόνια όταν η στάθμη των υδάτων ήταν στο επίπεδο των εισόδων των σπηλαίων πριν ακόμα σχηματιστεί η πεδιάδα της Αριδαίας. Τα σπήλαια της περιοχής διανοίχτηκαν λόγω της μηχανικής 24

28 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας ενέργειας των νερών, τα οποία όταν βρήκαν διέξοδο σε χαμηλότερες πεδιάδες σχημάτισαν την πεδιάδα της Αριδαίας. Ακόμα στην περιοχή αυτή με την έντονη καρστικοποίηση έχει παρατηρηθεί ένα δίκτυο από υπόγειους αγωγούς και έγκοιλα που ακολουθούν τα πήγματα της περιοχής. Τα σπήλαια είναι τα εξής : Βάραθρο : Η έρευνα αποκάλυψε το βάραθρο των 50m που διαθέτει δυο εισόδους. Σπήλαιο Α (Άγιος Γεώργιος) : Ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της περιοχής. Η μεγάλη αίθουσα του παρατηρούσε μια λατρεία άγνωστης εποχής. Σπήλαιο Β : Το μεγαλύτερο σπήλαιο του συμπλέγματος με νεολιθικά ευρήματα και με ενδείξεις χρησιμοποίησης του από τον άνθρωπο. Σπήλαιο Γ : Μικρό σπήλαιο κοντά στο βάραθρο όπου στην είσοδό του υπάρχει βραχογράφημα. Σπηλαιοκαταφύγιο Δ : Είναι από τα μεγαλύτερα στο είδος του. Έχει δυο εισόδους. Σπηλαιοκαταφύγιο Ε : Στα μαυρισμένα τοιχώματα του υπάρχουν οι σημαντικότερες βραχογραφίες της περιοχής. Σπηλαιοκαταφύγιο Ζ : Είναι μεγάλων διαστάσεων. Βρέθηκαν απολιθώματα της καφετιάς αρκούδας και κεραμικά. Σπηλαιοκαταφύγιο Ζα : Πολύ εντυπωσιακό και μεγάλων διαστάσεων. Υπάρχουν βραχογραφίες και επιγραφές. Σπήλαιο Η : Στον εξωτερικό βράχο υπάρχουν λαξεύματα, παλαιότερα βρέθηκαν και Ρωμαϊκά νομίσματα. Σπήλαιο Θ : Πρόκειται για μια τεράστια ρωγμή σε κατακόρυφο βράχο. Σε ύψος 25m μέσα στη σχισμή διανοίγεται το σπήλαιο. Σπήλαιο Ι : Έχει καταστόλιστο μικρό διάδρομο από καθαρό λευκό σταλακτικό και σταλαγμιτικό υλικό. Σπηλαιοβάραθρο Κ : Βρίσκεται στα κάθετα βράχια 15m πάνω από το σπήλαιο Α. Σπηλαιομορφή Λ : Πρόκειται για ένα αγωγό με μορφή σχισμής που διαπερνά τον βράχο μήκους 7m κάτω από το σπήλαιο Α. Σπηλαιομορφή Μ : Είναι ένα μεγάλο άνοιγμα με την μορφή εισόδου προς κάποιο σπήλαιο. 25

29 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Σπηλαιώδη Ανοίγματα : Στην καρστικοποιημένη περιοχή υπάρχουν σπηλαιώδη ανοίγματα, αγωγοί, στοές, καρστικές ρωγμές και πιθανόν περισσότερα έγκοιλα Οι υποδομές Πολλά από τα κτήρια που υπάρχουν μέχρι και σήμερα λειτουργούσαν από την δεκαετία του πενήντα. Τα Λουτρά μέχρι και το 1985 ήταν υπό την εκμετάλλευση ιδιωτών, από την χρονιά αυτή και μετά και σύμφωνα με τον νόμο περί ιαματικών πηγών η εκμετάλλευση των πηγών περιήλθε στην κοινότητα Λουτρακίου η οποία και ανανέωσε ως ένα βαθμό τον εξοπλισμό των εγκαταστάσεων. Από το 1990 λειτουργούν με την μορφή Αμιγούς Κοινοτικής Επιχείρησης. Σήμερα η επιχείρηση ανήκει στο νεοσύστατο διευρυμένο Δήμο Αριδαίας. Για την φιλοξενία των λουομένων υπάρχουν τρία ξενοδοχεία, το «Νέον», το οποίο λειτουργεί όλο το χρόνο, το «Αύρα» το οποίο δεν λειτουργεί πια, το «Ακταίον» το οποίο λειτουργεί μόνο το καλοκαίρι και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια «Λαϊκά» εκ των οποίων λειτουργεί μόνο η τελευταία πτέρυγα και αυτή μόνο το καλοκαίρι ενώ οι άλλες δυο μετατρέπονται σε υδροθεραπευτήριο. Αναλυτικά στοιχεία για τα ξενοδοχεία παρουσιάζονται στον Πίνακα 3.8. Το υδροθεραπευτήριο περιλαμβάνει τέσσερις εσωτερικές ομαδικές πισίνες διαστάσεων 4m*2.5m καθώς και 50 ατομικούς λουτήρες. Επίσης οι εγκαταστάσεις της Λουτρόπολής περιλαμβάνουν μια εξωτερική πισίνα διαστάσεων 25m*12m καθώς και δυνατότητα εκμεταλλεύσεις του εξωτερικού καταρράκτη θερμού νερού που βρίσκεται κοντά στο υδροθεραπευτήριο αφού στη θέση αυτή έχει δημιουργηθεί μια μικρή πρόχειρη πισίνα.. Τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των εξωτερικών πισίνων έχουν δοθεί σε ιδιώτες με ενοικίαση τους από την δημοτική επιχείρηση. Στον Πίνακα 3.9 καθώς και στην Εικόνα 3.10 φαίνονται οι λούσεις ανά μήνα για τα έτη 1996, 1997, 1998, 2003 και 2004 από όπου μπορούμε να καταλάβουμε, ότι η περίοδος αιχμής, είναι από το μήνα Ιούνιο μέχρι και τον Οκτώβριο. Στη Λουτρόπολη υπάρχει εστιατόριο το οποίο βρίσκεται στο χώρο πάνω από το υδροθεραπευτήριο και το οποίο ενοικιάζεται σε ιδιώτες από την Δημοτική Επιχείρηση των Λουτρών. Στην ίδιά περιοχή και λίγο πιο πάνω από το εστιατόριο λειτουργεί υπαίθρια καφετέρια, στο χώρο της οποίας βρίσκεται και η εξωτερική πισίνα. Και σ αυτή την περίπτωση, η εκμετάλλευση γίνεται από ιδιώτη ύστερα από συμφωνία με την Δημοτική Επιχείρηση των Λουτρών. Επίσης στις εγκαταστάσεις της Λουτρόπολης λειτουργούσε μέχρι και το 1984 μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός. Σήμερα βρίσκεται στην φάση της αδειοδότησεις του για τον εκσυγχρονισμό και την επαναλειτουργία του. Τέλος από την αυτοψία που έγινε κατά την διάρκεια της αποτύπωσης αλλά και από το τοπογραφικό διάγραμμα το οποίο κατασκευάσαμε καταλήξαμε στα εξής συμπεράσματα όσον αφορά τις υποδομές της Λουτρόπολης : Η παλαιότητα των υποδομών, πολλά από τα κτίρια που υπάρχουν μέχρι και σήμερα κατασκευάστηκαν μέσα στην δεκαετία του 50 και λειτουργούν και λειτουργούν μέχρι και σήμερα όπως το ξενοδοχείο «Ακταίον» (Εικόνα 3.8) 26

30 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Εικόνα 3.8 : Το Ξενοδοχείο «Ακταίον» το οποίο κατασκευάστηκε μέσα στην δεκαετία του 50 και λειτουργεί μόνο τους θερινούς μήνες. Έλλειψη βασικών υποδομών όπως π.χ. δικτύου αποχέτευσης, μονάδας επεξεργασίας υγρών αποβλήτων. Εικόνα 3.9: Η αύξηση των επισκεπτών τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα όπως το πρόβλημα από τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα αφού οι ουρές που σχηματίζονται συνεχίζουν και έξω από το χώρο της Λουτρόπολης σε ημέρες υψηλής τουριστικής κίνησης όπως τα σαββατοκύριακα. 27

31 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Άναρχη και απρογραμμάτιστη δόμηση στο εσωτερικό της Λουτρόπολης. Η ταχεία ανάπτυξη του αριθμού των επισκεπτών τουριστών γεγονός που οδήγησε σε μια απότομη ανάπτυξη της ζήτησης για επιπλέον αξιοποίηση των ανανεώσιμων και μη πόρων. Το πρόβλημα είναι εμφανές κυρίως τα Σαββατοκύριακα. Ξενοδοχείο Νέον Κατηγορία Γ Δωμάτια 12 Κλίνες 26 (10 δίκλινα - 2 τρίκλινα) Κατασκευή Λειτουργία όλο το χρόνο Ξενοδοχείο Αύρα Κατηγορία Γ Δωμάτια 51 Κλίνες 125 Κατασκευή Λειτουργία - Ξενοδοχείο Ακταίον Κατηγορία Έ Δωμάτια 20 Κλίνες 52 (8 δίκλινα - 12 τρίκλινα) Κατασκευή Λειτουργία μόνο το καλοκαίρι Δωμάτια Λαϊκά Κατηγορία - Δωμάτια 52 Κλίνες 129 (27 δίκλινα - 25 τρίκλινα) Κατασκευή Ανακαίνιση το 1999 μόνο στη τελευταία πτέρυγα Σύνολο Ανακαινισμένων 11 Δωματίων Λειτουργία μόνο το καλοκαίρι Πίνακας 3.10: Στοιχεία σχετικά με τα ξενοδοχεία της Λουτρόπολης. 28

32 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας Λούσεις ανά μήνα Μήνες/Έτη Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Σύνολο Πίνακας 3.11: Οι λούσεις ανά μήνα για τα έτη 1996, 1997, 1998, 2003 και Λούσεις ανά μήνα Λούσεις Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Μήνες Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Εικόνα 3.12: Σύγκριση των λούσεων ανά μήνα Προφίλ επισκεπτών των Λουτρών Στην προκειμένη παράγραφο, γίνεται μια προσπάθεια κατανόησης του προφίλ των επισκεπτών των Λουτρών. Έτσι στον Πίνακα 3.13 παρουσιάζονται βασικά δημογραφικά στοιχεία όπως ηλικία, φύλλο και επάγγελμα των επισκεπτών των Λουτρών. Από τον παραπάνω πίνακα, δίνεται η δυνατότητα να παρατηρήσουμε τις διαφορές και τις αυξομειώσεις στις ηλικίες φύλλο- επάγγελμα κατά τη χειμερινή και θερινή περίοδο. Επίσης φαίνεται καθαρά, η αύξηση των νεότερων ηλικιακά επισκεπτών, αλλά και γενικότερα αύξηση του Ιαματικού τουρισμού, η στροφή αυτή φαίνεται πιο καθαρά από την ανάλυση των στοιχείων που αφορούν τον συνολικό 29

33 3 ο Κεφάλαιο Παρουσίαση Λουτρών Αριδαίας αριθμό των λούσεων ανά έτος όπως παρουσιάζονται τόσο στον Πίνακα 3.14 αλλά και στην εικόνα Επίσης στον Πίνακα 3.16 γίνεται μια προσπάθεια καταγραφής των γεωγραφικών χαρακτηριστικών των επισκεπτών των Λουτρών, δηλαδή της ανάλυσης της προέλευσης των επισκεπτών, του είδους των αφίξεων αλλά και της δυναμικότητας της περιοχής σε κλίνες. Τόσο από τον Πίνακα 3.16 όσο και από την εικόνα 3.17 φαίνεται η αναλογία των επισκεπτών της Λουτρόπολης που ταξιδεύουν προς αυτή για ιαματικό τουρισμό από διάφορες περιοχές. Τα Λουτρά προσελκύουν επισκέπτες κυρίως τα σαββατοκύριακα από τα κοντινότερα αστικά κέντρα της Κεντρικής Μακεδονίας σε μεγαλύτερο ποσοστό όπως είναι η Θεσσαλονίκη και σε μικρότερο ποσοστό από άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως Αθήνα, Λάρισα κτλ. Ο βασικός παράγοντας της επίσκεψης στα Λουτρά αποτελούν βεβαίως τα ιαματικά θερμά νερά αλλά και δευτερεύοντες παράγοντες όπως η αντίθεση και η θέση αυτών. Έτσι η αντίθεση που υπάρχει στους φυσικούς πόρους και το μέγεθος του πληθυσμού, ελκύει πολλούς ανθρώπους που ζουν σε αστικές περιοχές. Για πολλούς μια βόλτα στο δάσος, στο βουνό ή μια ξενάγηση στα σπήλαια και στο μουσείο των Λουτρών αποτελεί μια ανανέωση από την καθημερινότητα. Εκτός από την ελκυστική αντίθεση των Λουτρών ένας άλλος λόγος της προτιμήσεις τους αποτελεί η μικρή τους απόσταση από την αγορά τους, αφού όπως παρατηρούμε το μεγαλύτερο ποσοστό επισκεπτών προέρχεται από αστικές περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας. Επειδή στο παρελθόν τα μέσα μεταφοράς για μεγάλες αποστάσεις ήταν πολύ πιο ακριβά και χρονοβόρα οι κοντινοί προορισμοί απέκτησαν μεγάλη δημοτικότητα. Θα πρέπει να τονιστεί, επίσης, ότι αν και έγιναν προσπάθειες αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των ξενοδοχειακών υποδομών στο εσωτερικό της Λουτρόπολης, οι ποιότητα τους δεν είναι ικανοποιητική και αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε από την σύγκριση των διανυκτερεύσεων στη Λουτρόπολη με αυτές της ευρύτερης περιοχής στο Διάγραμμα Όταν αναφερόμαστε στην ευρύτερη περιοχή εννοούμε την περιοχή γύρω από την Λουτρόπολη και κυρίως τα χωριά Όρμα και Λουτράκι. Έτσι ενώ παρατηρείται μια μικρή αυξομείωση στις διανυκτερεύσεις της Λουτρόπολη, παρουσιάζεται μια σημαντική αύξηση των διανυκτερεύσεων στην ευρύτερη περιοχή κατά 73%, όσον αφορά τα έτη , εξαιτίας κυρίως της καλύτερης ποιότητας τους από τα αντίστοιχα καταλύματα στο εσωτερικό της Λουτρόπολης αλλά και της περιοδικής λειτουργίας των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων αυτής. 30