Ένας Ιππότης στο κάστρο των Γραµµάτων. Προκαταρκτική ενότητα. 1η Ενότητα

Transcript

1 Φθόγγοι και γράµµατα Αλφάβητος Ένας Ιππότης στο κάστρο των Γραµµάτων Προκαταρκτική ενότητα 1η Ενότητα 1. Φωνολογία/Φωνητική Εκµάθηση του θήτα (µε λέξεις που αρχίζουν από αυτό ή το εµπεριέχουν). Ενδεικτικά: Πιθανές λέξεις: θα, θάλασσα, θαλασσινός, θάµνος, θαµπώνω, θαρραλέος, θάρρος, αίθουσα, αποθήκη, βάθος, καθαρίζω, κάθε, καθηγητής, κάθισµα, κάθοµαι. ιάκριση του /θ/ από το /t/ (οι µαθητές των µειονοτικών σχολείων προφέρουν συχνά το /θ/ ως /t/). Ενδεικτικά: Πιθανές λέξεις: τέλος, τυρί, τρώω, τρένο 2. Γραµµατική Κλίση και χρήση ρηµάτων: είµαι, έχω (µόνο στον ενεστώτα). Η Ελένη είναι µαθήτρια. Ο Γιάννης έχει ένα µολύβι. Κλίση των ρηµάτων πρώτης συζυγίας σε ω. 2.2 Ουσιαστικά Κλίση των θηλυκών στον ενικό αριθµό (µε έµφαση στο τελικό ν της αιτιατικής και στη χρήση του (οι συγκεκριµένοι µαθητές κάνουν συχνά λάθη του τύπου: στη Αθήνα). Κλίση των θηλυκών σε -α (3 κατηγορίες) ««σε -η (2 κατηγορίες). Η κατηγοριοποίηση εξαρτάται από το σχηµατισµό του πληθυντικού και της γενικής. Ενδεικτικά : Θηλυκά σε -α: - η καρδιά, η γλώσσα, η θάλασσα (γενική πληθυντικού= των γλωσσών) - η σάλπιγγα, η ταχύτητα, η ελπίδα (γενική πληθυντικού = των ελπίδων) - η γιαγιά, η µαµά (πληθυντικός = οι µαµάδες). Θηλυκά σε -η: - η αδελφή, η πηγή, η βροντή (γενική πληθυντικού = των αδελφών) - η πόλη, η δύση, η τάξη (γενική πληθυντικού = των τάξεων). 2.3 Επιρρήµατα 42

2 Βεβαιωτικά επιρρήµατα: ναι, όχι Τοπικά επιρρήµατα εδώ-εκεί Συµφωνία υποκειµένου και ρήµατος - Εγώ ξέρω Γαλλικά και Ελληνικά. - Εσύ τι γλώσσες ξέρεις; Υποκείµενο-κατηγορούµενο (µε έµφαση στα ουσιαστικά). Ο Γιώργος είναι µαθητής. Η Μαρία είναι δασκάλα. 4. Εκφράσεις - Συνοµιλίασ Εκµάθηση επικοινωνιακών εκφράσεων, όπως: Ευχαριστώ, παρακαλώ: - Μου δίνετε ένα ταυ κι ένα θήτα, σας παρακαλώ; - Μπορώ να περάσω; - Παρακαλώ, περάστε. Με τα ρήµατα λύνω-δένω, κόβω-ράβω: Ο βασιλιάς λύνει και δένει στο βασίλειό του. Ο βασιλιάς κόβει και ράβει στο βασίλειό του. Με τα ρήµατα είµαι, έχω και κάνω: - Κάνει ζέστη. - Τι κάνετε; - Πώς είσαι; - Έχει καλή µέρα. 1. Φωνολογία/ Φωνητική ιάκριση του /f/ και του /v/. 2η Ενότητα 2. Γραµµατική Α' συζυγία: ρήµατα σε εύω και σε -ίζω στον ενεστώτα και στην οριστική, π.χ.: χαϊδεύω, σκαλίζω. To ρήµα έχω και το ρήµα είµαι (χρήσεις που δεν δόθηκαν στην προηγούµενη ενότητα). 2.2 Ουσιαστικά Γένος ονοµάτων - Σχέση ανάµεσα σε γένη και καταλήξεις 1ο στάδιο: Μόνο Αρσενικό και θηλυκό έµψυχων σε συνδυασµό µε τις συγγένειες. Στο στάδιο αυτό γίνεται προσπάθεια για να προσεγγίσει το παιδί τα γραµµατικά γένη µέσω της «ελάχιστης ταύτισης που υπάρχει στη γλώσσα ανάµεσα στο φυσικό και το γραµµατικό γένος». Προς τούτο επιστρατεύονται κατ αρχάς οι 43

3 συγγένειες πατέρας-µητέρα, γιος-κόρη, άντρας-γυναίκα, παππούς-γιαγιά, εγγονός-εγγονή, θείος-θεία, ανιψιός-ανιψιά, αδελφός-αδελφή, ξάδελφος-ξαδέλφη 2ο στάδιο: Τα 3 γένη των έµψυχων ουσιαστικών. Στο στάδιο αυτό δίνεται συνέχεια στην προσπάθεια που άρχισε µε την άσκηση1 γι αυτό και χρησιµοποιούνται µόνο τα έµψυχα αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα ουσιαστικά της ενότητας. Αρχίζει να υπεισέρχεται το στοιχείο του τυχαίου στο γένος µε την αντιδιαστολή τριών πουλιών διαφορετικού γένους (ο κοκκινολαίµης - η κίσσα το περιστέρι), ώστε να γίνει µετά το πέρασµα στα τρία γένη των άψυχων ουσιαστικών και να αρχίσει το παιδί να συνειδητοποιεί πως θα πρέπει να µαθαίνει το κάθε ουσιαστικό ταυτόχρονα µε το άρθρο του. 3ο στάδιο: Τα 3 γένη της ελληνικής γλώσσας 2.3 Άρθρα (Οριστικό Αόριστο) Το οριστικό άρθρο: κλίση σε όλους τους τύπους του ενικού: ο, η, το / του, της, του / το(ν ), τη(ν), το. Το αόριστο άρθρο: κλίση σε όλους τους τύπους του ενικού: ένας, µια, ένα / ενός, µιας, ενός / ένα(ν), µία, ένα. 2.4 Αντωνυµίες Η αόριστη αντωνυµία κανένας, καµία, κανένα. Συνδυασµός αόριστων άρθρων και ονοµάτων, µε τυπικά παραδείγµατα. Αγοράζω ένα φόρεµα. Πίνω νερό. 4. Εκφράσεις - Συνοµιλία Εκφράσεις µε τα ρήµατα είµαι και έχω που δε δόθηκαν στην προηγούµενη ενότητα, όπως: Έχω: - Σήµερα έχουµε 29 Φεβρουαρίου. - Πόσο έχει το παγωτό; Είµαι: - Η γάτα είναι της βασίλισσας. - Ο γαλάζιος φιόγκος είναι για τη γάτα. - Σήµερα είµαι στις καλές µου. 44

4 3η Ενότητα 1. Φωνολογία/Φωνητική Εκµάθηση του /δ/ Ενδεικτικά: Πιθανές λέξεις: δάσκαλος, δάσος, δαγκώνω, δάκρυ, δάχτυλο, δαχτυλίδι, δαµάσκηνο, µαδάω, ρυτίδα, µαδέρι, καρδιά, καρδερίνα, µπερδεύω, ρόδι, ροδέλα. ιάκριση του /δ/ από το /d/ (οι συγκεκριµένοι µαθητές προφέρουν συχνά το /δ/ ως /d/). Ενδεικτικά: Πιθανές λέξεις: ντύνω, δέντρο, φροντιστήριο, ντριν! Πιθανές αντιστοιχίσεις: δίνω/ ντύνω. ιάκριση του /δ/ από το /θ/. 2. Γραµµατική Α' συζυγία: ρήµατα σε -ώνω, Αόριστος ρηµάτων πρώτης συζυγίας: 3 κατηγορίες, ανάλογα µε το αοριστικό θέµα: µε σ, ψ, ξ στον αόριστο της οριστικής. Πιθανά ρήµατα: σε -ώνω (µε αοριστικό θέµα που σχηµατίζεται µε σ): απλώνω, διορθώνω, διπλώνω, δυναµώνω, ενώνω, ζυµώνω, θαµπώνω. σε -ίζω (µε αοριστικό θέµα που σχηµατίζεται µε σ): αρχίζω, στολίζω, ανθίζω, ελπίζω, αλατίζω, ζαλίζω, θερίζω, καληµερίζω. σε ω: - µε αοριστικό θέµα που σχηµατίζεται µε ψ: κρύβω, ράβω, σκάβω, σκύβω / βάφω, γράφω / γιατρεύω. - µε αοριστικό θέµα που σχηµατίζεται µε σ: εξετάζω, κουράζω, αγκαλιάζω, σκεπάζω / αλέθω, γνέθω, πλάθω / σβήνω, πιάνω, φτάνω. - µε αοριστικό θέµα που σχηµατίζεται µε ξ: ανοίγω, αρµέγω, διαλέγω, τυλίγω / τρέχω, δείχνω, διώχνω, ρίχνω. Τα ρήµατα φεύγω και δίνω στον αόριστο της οριστικής Άρνηση δεν-δε 2.2 Ουσιαστικά Κλίση των αρσενικών σε ός/ ος στον ενικό αριθµό σε -ός, π.χ. ο ουρανός, ο αδελφός, ο γιατρός, ο λαγός, ο ποταµός. 45

5 σε -ος (2 κατηγορίες, ανάλογα µε τον καταβιβασµό ή µη του τόνου στη γενική ενικού και πληθυντικού). ο δρόµος, ο γέρος, ο ήλιος, ο δράκος, ο θρόνος, ο κάµπος, ο καπετάνιος, (γενική: του δρόµου, των δρόµων) ο δάσκαλος, ο δήµαρχος, ο έµπορος, ο θόρυβος, ο κάτοικος, ο πλάτανος, ο ρινόκερος (γενική: του δασκάλου, των δασκάλων). Κλίση των ουδετέρων σε ό / -ο σε ό, π.χ. το βουνό, το αυγό, το νερό, το φτερό, το φυτό. σε ο (2 κατηγορίες, ανάλογα µε τον καταβιβασµό ή µη του τόνου στη γενική ενικού και πληθυντικού). το πεύκο, το γέλιο, το δένδρο, το ζώο, το ξύλο, το µήλο, το ρούχο, το χαµόγελο, το χρυσόψαρο (γενική: του πεύκου, των πεύκων) το πρόσωπο, το άλογο, το έπιπλο, το θέατρο, το µέτωπο (γενική: του προσώπου, των προσώπων). 2.3 Αντωνυµίες Άκλιτη ερωτηµατική αντωνυµία τι; Ερωτηµατική αντωνυµία ποιος/α/ο; (ενικός, ονοµαστική και αιτιατική). Αόριστες: κάποιος/α/ο. Αόριστες άκλιτες: κάτι, τίποτα. Προσωπικές αντωνυµίες (αδύνατοι τύποι): µου, σου, του, τα, το, τους 2.4 Σύνδεσµοι Συµπλεκτικός σύνδεσµος: και (αποκλειστικά µε ουσιαστικά). Η Ελένη και ο Πέτρος. Η Ελένη, ο Πέτρος και ο Κώστας. Επεξηγηµατκός σύνδεσµος: δηλαδή Υποκείµενο-ρήµα-αντικείµενο (αντιδιαστολή ονοµαστικής /αιτιατικής). Βλέπω το βιβλίο. Ιδιαίτερη επιµονή στην πλέον τρέχουσα διάταξη των όρων της φράσης. Στην Τουρκική η σειρά των όρων είναι υποκείµενο-αντικείµενο-ρήµα., µε συνέπεια παρεκκλίσεις του τύπου: η µαµά µου αδερφή ένα κόρη έχει = η αδερφή της µαµάς µου έχει µία κόρη). ( εν περιλαµβάνονται εγκλιτικά, π.χ. σε βλέπω - µε ακούς). 46

6 4η Ενότητα 1. Γραµµατική 1.1 Ρήµατα Η έννοια της συζυγίας & ρήµατα (πλέκω, κεντώ, ενεστώτας) Πρώτη συζυγία: ρήµατα που τονίζονται στην παραλήγουσα στο πρώτο πρόσωπο του ενεστώτα. Τα ρήµατα αυτά τελειώνουν σε ω. (εγώ) πλέκω (εσύ) πλέκεις (αυτός, αυτή, αυτό) πλέκει (εµείς) πλέκουµε (εσείς) πλέκετε (αυτοί, αυτές, αυτά) πλέκουν (πλέκουνε) Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται και τα Ανοίγω, φτερουγίζω, κουβεντιάζω, µοιράζω, φυτρώνω εύτερη συζυγία: ρήµατα που τονίζονται και στη λήγουσα στο πρώτο πρόσωπο του ενεστώτα. Τα ρήµατα αυτά τελειώνουν και σε ώ. (εγώ) κεντάω (κεντώ) (εσύ) κεντάς (αυτός, αυτή, αυτό) κεντάει (κεντά) (εµείς) κεντάµε (εσείς) κεντάτε (αυτοί, αυτές, αυτά) κεντάνε Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται και τα κρατάω -ώ, κυνηγάω -ώ, κουνάω -ώ, ξυπνάω -ώ, περνάω ώ, πατάω, -ώ Ρήµατα β συζυγίας 1.2 Ουσιαστικά Ενικός / πληθυντικός (αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα σε πτώση ονοµαστική), π.χ. η γλώσσα / οι γλώσσες, ο µαθητές / οι µαθητές, το παιδί / τα παιδιά. Κλίση ουδετέρων σε ί / -ι στον ενικό αριθµό σε ί, π.χ. το παιδί, το αρνί, το αυτί, το γουδί, το ζουµί, το καρφί, το γυαλί, το κερί. σε ι (π.χ. το τραγούδι, το αηδόνι, το αλεύρι, το ψάρι και υποκοριστικά σε -άκι). 1.3 Επιρρήµατα Τοπικά, όπως πάνω, κάτω, µέσα, έξω, εµπρός, πίσω, κοντά, µακριά, ψηλά, χαµηλά, χάµω, γύρω, τριγύρω, δίπλα. Τοπικά επιρρήµατα σε συνδυασµό µε προθέσεις, κάτω από, πάνω από, µέσα σε, έξω από, γύρω από, δίπλα στο/δίπλα από, κοντά σε, πίσω από. 1.4 Παραγωγή Παραγωγή στα ονόµατα οπωροφόρων Η λειτουργία της γενικής. Το βιβλίο του Πέτρου. Το βιβλίο του. 47

7 5η Ενότητα 1. Γραµµατική 2.4 Ρήµατα Χρόνος: ενεστώτας, αόριστος, συνοπτικός µέλλοντας, π.χ. θα παίξω. Η λειτουργία των χρόνων διδάσκεται σε αντιδιαστολή µεταξύ τους, και σε συνδυασµό µε δεικτικά χρονικά επιρρήµατα, π.χ. Χθες παίξαµε µπάλα Σήµερα παίζουµε φιδάκι Αύριο θα παίξουµε κρυφτό. Μέλλοντας α και β συζυγίας Μέλλοντας ανωµάλων ρηµάτων : (τρώω, µπαίνω, βγαίνω, ανεβαίνω, κατεβαίνω, δέρνω, βάζω, βγάζω, βλέπω, πλένω, κάνω, κλαίω) Αόριστος ρηµάτων β συζυγίας 2.5 Ουσιαστικά Κλίση των αρσενικών σε ας και ης στον ενικό αριθµό σε -ας (διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα µε τη µετακίνηση ή µη του τόνου στη γενική πληθυντικού. 1. ο χειµώνας ο πατέρας, ο σωλήνας, ο νιπτήρας, ο αγκώνας, ο αγώνας, ο αιώνας (γενική πληθυντικού: των χειµώνων) 2. ο άνδρας, ο ταµίας, ο γύπας, ο µήνας (γεν. πληθ.: των ανδρών) 3. ο φύλακας, ο πίνακας, ο γείτονας, ο κόρακας (γεν. πληθ.: των φυλάκων). σε -ης (διαφέρουν από αυτά της πρώτης ενότητας (ο ναύτης, ο µαθητής) ως προς το σχηµατισµό του πληθυντικού, π.χ. ο µανάβης, ο φούρναρης (πληθυντικός: οι µανάβηδες). 1.3 Επιρρήµατα Χρονικά: εικτικά, π.χ. χτες, προχτές, σήµερα, απόψε, αύριο, µεθαύριο, πέρυσι, φέτος, του χρόνου, τώρα). Ερωτηµατικό: πότε; 1.4 Προθέσεις σε, από, µε, για. 1.5 Σύνδεσµοι Αιτιολογικός: γιατί 2. Παραγωγή Παραγωγή ορισµένων αρσενικών επαγγελµατικών ουσιαστικών. τυρόπιτα τυροπιτάς Ρήµα + εµπρόθετο συµπλήρωµα, µε τις προθέσεις: σε, από, µε, για. σε 48

8 Πηγαίνω στην Αθήνα (προορισµός). Παίζουµε στο δρόµο (τόπος). από Έρχοµαι από την Πάτρα (προέλευση κίνησης). Είµαι από την Κρήτη (καταγωγή). µε Ταξιδεύω µε το τρένο (µέσο). Ταξιδεύω µε την κόρη µου (συνοδεία). για Έγραψε ένα βιβλίο για τις µέλισσες (αναφορά). Αγόρασε ένα δώρο για το γιο του (= προς χάριν του). Έφυγε για τη Θεσσαλονίκη (προορισµός). Η πρόθεση από στο πλαίσιο της ονοµατικής φράσης. από +ουσιαστικό. Ένα θρανίο από ξύλο (= ξύλινο). συγκριτικό + από. Ο Νίκος είναι µεγαλύτερος από το Γιάννης. Επιρρηµατική (χρονική) χρήση των προθέσεων σε και για. Φεύγω σε λίγο. Ήρθα για λίγο. Παρατακτική σύνδεση προτάσεων µε και /ή /αλλά. 4. Εκφράσεις - Συνοµιλία Σύνδεση ερωτήσεων µε γιατί και απαντήσεων µε γιατί, π.χ.: - Γιατί ξυπνάς νωρίς; - Γιατί το σχολείο αρχίζει νωρίς το πρωί. 6η Ενότητα 1.Φωνολογία/Φωνητική Εκµάθηση των συµφωνικών συµπλεγµάτων που αρχίζουν µε σίγµα. Ενδεικτικά - Πιθανές λέξεις: σγουρός, σκύβω, σκληρός, σλόγκαν, σµαράγδι, σπάω, σπίτι, σπαθί, σπρώχνω, στύβω, στάβλος, στρίβω, σφήκα, σχεδόν, σχίζω, σχολείο. Προφορά του σίγµα ως ζήτα. Ενδεικτικά - Πιθανές λέξεις: σβήνω, ασβέστης, κουρασµένος. ιάκριση σίγµα και ζήτα. : κόσµος, παίζω, διαγώνισµα, ζώνη, µούσµουλο 49

9 2. Γραµµατική Ενεστώτας και αόριστος του ρήµατος τρώω 2.2 Ουσιαστικά Κλίση. Γένος: αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο. Αριθµός: ενικός/πληθυντικός, πληθυντικός. Επιλογή της κατάλληλης πτώσης ανάλογα µε τη συντακτική της θέση. : Η µύτη µου δεν πρέπει να είναι χρωµατιστή. εν πρέπει να βάφω κόκκινη τη µύτη µου. εν πρέπει να βάφω πράσινη την άκρη της µύτης µου. εν πρέπει να βάφω κίτρινες τις άκρες των µυτών των φίλων µου. εν πρέπει να βάφω ροζ τις µύτες των φίλων µου. Οι µύτες των φίλων µου δεν πρέπει να είναι βαµµένες. 7η Ενότητα 1. Γραµµατική 1.1 Ρήµατα Ανώµαλα ρήµατα: βλέπω, βγάζω, βάζω, πλένω, δέρνω, κλαίω, φωνάζω, κάθοµαι, ανεβαίνω, κατεβαίνω, µπαίνω, βγαίνω, πέφτω, έρχοµαι, διαβάζω, κουράζοµαι, κάνω, αρέσω, πλατσουρίζω, πιτσιλώ, πετώ, πουλώ, φέρνω, δίνω, φαντάζοµαι, ρωτώ Ανώµαλα ρήµατα τρέχουσας χρήσης, αόριστος Προστακτική αορίστου ρηµάτων τρέχουσας χρήσης Έρχοµαι, κάθοµαι (προστακτική αορίστου) Άρνηση µη + προστακτική ενεστώτα /αορίστου 1.2 Ουσιαστικά Πληθυντικός αριθµός (θηλυκά, αρσενικά, ουδέτερα). Α. Θηλυκά: Σε ά: η µαµά Σε α: η γλώσσα, η καρέκλα, η πορτοκαλάδα, η πάστα, η γαλοπούλα, η αταξία, η κουβέντα, η πυγολαµπίδα, η αλφαβήτα, η παπαρούνα, η δοκιµασία Σε η: η τσέπη, η λάσπη Β. Αρσενικά: Σε ής: ο µαθητής, ο ιππότης, ο πυροσβέστης 50

10 Σε ος: ο πελεκάνος, ο πιγκουίνος Γ. Ουδέτερα: Σε ό: το φτερό, το γλυκό Σε ο: το καπέλο, το δωµάτιο Σε ί: το τυρί Σε ι: το κοµµάτι, το κουτάλι, το παγώνι, το πεπόνι 1.3 Επίθετα Σε -ος, -η, -ο: άτακτος, -η, -ο / µαύρος, -η, -ο ο κακός µαθητής, το άτακτο ποντίκι 1.4 Αντωνυµίες Αόριστη: άλλος/η/ο. 2. Παραγωγή Τα σύνθετα ουσιαστικό + ουσιαστικό. Μυρµηγκοφωλιά, πεζόδροµος, παιδότοπος, σκουπιδοντενεκές, οδοντόβουρτσα, οδοντόκρεµα, οδοντογιατρός, τραπεζοµάντηλο, σταυροδρόµι. Συµφωνία επιθέτου ουσιαστικού. Π..χ Ο Πέτρος είναι καλός µαθητής. 4. Εκφράσεις Συνοµιλία: Εκµάθηση της οριστικής ενεστώτα και αορίστου και της προστακτικής αορίστου του ρήµατος κάθοµαι µέσω δηµιουργίας επικοινωνιακών καταστάσεων. : - Πρώτο αρκουδάκι: (στο δεύτερο αρκουδάκι) Κάθισε πάνω στη βαλίτσα, για να κλείσει. - εύτερο αρκουδάκι: Κάθοµαι πάνω στη βαλίτσα, για να κλείσει. 8η Ενότητα 1. Φωνολογία/Φωνητική Εκµάθηση των ζ, τζ και τσ (µε λέξεις που αρχίζουν από αυτά ή τα εµπεριέχουν). Ενδεικτικά: 51

11 - Πιθανές λέξεις: Ζ Ζάλη, ζαλάδα,, ζάρι ζάχαρη, ζέστη, ζητώ, ζήτω!, ζήλια, ζηµιά, ζουµί, ζυγίζω, ζύµη, ζωγραφίζω, ζωή, ζώνη, ζώο. Τρίζω, πρήζω, πρίζα, πριονίζω, ψωνίζω. ΤΖ Τζάµι, τζιτζίκι, τζάκι, τζαµί, τζατζίκι Μελιτζάνα, µπατζάκι, χιµπαντζής, νεράντζι. ΤΣ Τσαγκάρης, τσάι, τσακάλι, τσάντα, τσεκούρι, τσέπη, τσίχλα, τσιµέντο, τσιµπάω, τσίρκο, τσοπάνος, τσουβάλι, τσουγκράνα, τσουγκρίζω, τσουρέκι. πίτσα, αγκαλίτσα, έτσι. 2. Γραµµατική Α' συζυγίας στον παρατατικό και στον αόριστο Παρατατικός και αόριστος του «είµαι» και του «έχω» 3. Παραγωγή Υποκοριστικά σε άκι, -ούλα. 52

12 Ένας Ιππότης στο κάστρο των λέξεων Προκαταρκτική ενότητα Μαθαίνουµε την ώρα 1η Ενότητα (διασπάται σε τέσσερις υποενότητες) 1. Φωνολογία/Φωνητική ιάκριση ανάµεσα σε ξ και ψ ξίφος, τόξο, ξύστρα, ξιφίας ψάρι, ταψί, ψυγείο, ψωµί 2. Γραµµατική Παρουσίαση µερών του λόγου Η έννοια της κλίσης Γενική παρουσίαση του ρήµατος ως µέρους του λόγου και των γραµµατικών κατηγοριών που συνδέονται µε αυτό (χρόνος, πρόσωπο, όψη, έγκλιση, φωνή, αριθµός) Εγκλίσεις (σηµασία): Οριστική, Υποτακτική, Προστακτική Σχηµατισµός Υποτακτικής (όψη: εξακολουθητική και συνοπτική / άρνηση µε το µη) 2.2 Ουσιαστικά Ουδέτερα σε -ος: το δάσος, το βέλος, το βάρος, το θάρρος, το λάθος, το µήκος, το πάχος, το τέλος, το ύψος. Ουδέτερα σε -µα: - το κύµα, το άρµα, το βήµα, το γράµµα, το δέµα, το δέρµα, το κλάµα, το ψέµα, το γάλα - το όνοµα, το άγαλµα, το διάλειµµα, το µάθηµα, το νανούρισµα, το πήδηµα, το ποίηµα, το πρόβληµα, το στοίχηµα, το ύψωµα, το ύφασµα (γενική: του ονόµατος). 2.3 Επίθετα Η χρήση του όλος, -η, -ο ως επίθετο, π.χ.: όλος ο κόσµος Αντωνυµίες Παρουσίαση: όλος, -η, -ο εικτική αντωνυµία: αυτός, -η, -ο / εκείνος, -η, ο Ερωτηµατική αντωνυµία: πόσος, -η, -ο Επιρρήµατα όλο, π.χ. όλο χαρά 53

13 Ποσοτικά επιρρήµατα: πολύ λίγο καθόλου Τροπικό επίρρηµα: πώς (σε σύγκριση µε τον ειδικό σύνδεσµο πως) Επιρρηµατική χρήση των ουσιαστικών: το βράδυ, τα µεσάνυχτα, το καλοκαίρι Σύνδεσµοι Ο ειδικός σύνδεσµος πως (σε σύγκριση µε το επίρρηµα πώς) Παραγωγή Επανάληψη ενότητας σχηµατισµού επιρρηµάτων από επίθετα (ψηλός ψηλά) Αριθµητικά Απόλυτα και τακτικά αριθµητικά Υποτακτική έγκλιση: χρήσεις µετά από ρήµατα και εκφράσεις Απρόσωπα ρήµατα για τον καιρό Υποθετικοί λόγοι 2η Ενότητα(διασπάται σε επτά υποενότητες) 1. Φωνολογία/Φωνητική ιάκριση π/µπ Εκµάθηση των δίψηφων φωνηέντων ου, αι, ει, οι, υι 2. Γραµµατική Κλίση των συνηρηµένων ρηµάτων ακούω, κλαίω, καίω, πάω, λέω στον ενεστώτα της οριστικής Συντελεσµένοι χρόνοι: χρήση και κλίση Οι δύο µέλλοντες: εξακολουθητικός και συνοπτικός Παθητικός Αόριστος 2.2 Ουσιαστικά Παρουσίαση της κατηγορίας του ουσιαστικού ως µέρους του λόγου και των γραµµατικών κατηγοριών που το συνοδεύουν(γένος, πτώση, αριθµός) 54

14 Η κλητική πτώση στα ουσιαστικά (κοινά κύρια) 2.3 Επίθετα επίθετα µετοχές: δεµένος, ποτισµένος κλητική πτώση στα επίθετα παραθετικά επιθέτων (περιφραστικά µονολεκτικά). Αναφορά στην έννοια της σύγκρισης 2.4 Αντωνυµίες κτητική αντωνυµία δικός µου, δική µου, δικό µου ερωτηµατικές αντωνυµίες 2.5 Επιρρήµατα Παραθετικά επιρρηµάτων Σύνταξη Το άµεσο και το έµµεσο αντικείµενο Πώς ρωτάµε; Η έννοια της σύγκρισης και τρόποι πραγµάτωσής της 3η Ενότητα (διασπάται σε τέσσερις υποενότητες) 1. Φωνολογία/Φωνητική Τα δίψηφα σύµφωνα γγ / γκ 2. Γραµµατική Μεσοπαθητική φωνή ενεστώτας: κλίση Αλληλοπαθή αυτοπαθή ρήµατα: κλίση και χρήση Παθητικός µέλλοντας Γερούνδιο (µετοχή ενεστώτα): σχηµατισµός και χρήση 2.2 Επίθετα Επίθετα σε ής και ύς Πολύς πολλή πολύ 2.3 Αντωνυµίες Αναφορική αντωνυµία που 55

15 Αναφορική αντωνυµία όσος, -η, -ο 2.4 Σύνδεσµοι Χρονικός σύνδεσµος: όταν 2.5 Επιρρήµατα Το επίρρηµα πού. : Πού θα πάµε διακοπές; 2.6 Παραγωγή εθνικά ονόµατα Κλειδώνω - ξεκλειδώνω Οι αναφορικές προτάσεις µε το που Η παθητική πρόταση Εκφράσεις µε το όσο: Όσο τόσο Όσο και να (ποτέ) δεν 4. Λεξιλόγιο 56