Μέρες ραδιοφώνου-μέρες διαμόρφωσης

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μέρες ραδιοφώνου-μέρες διαμόρφωσης"

Αριάδνη Πανταζής
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΛΕΠΤΑ ΣΤΗ ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ ΜΕ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Μέρες ραδιοφώνου-μέρες διαμόρφωσης Μια από τις πιο αφελείς, αλλά συμπαθείς περιέργειές μας, πριν πάμε στο σχολείο, ήταν να ανακαλύψουμε μέσα στο κουτί του ραδιοφώνου ποιοι είναι αυτοί που μιλούν μια Κυριακή μεσημέρι, λοιπόν, βρίσκομαι στο σπίτι ολομόναχη, ανεβαίνω σε μια καρέκλα και ψάχνω ανάμεσα στις λάμπες, τις βίδες, τα καλλώδια, τα πηνία και όσα άλλα προστάτευε η χαρτόμαζα, τον κ. Αχιλλέα Μαμάκη που έφερνε το «Θέατρο στο μικρόφωνο» και την αύρα ενός πολιτισμού που έτρεφε τη φαντασία. Το μυστήριο δεν το λυσα, βέβαια, τι νόημα είχε, άλλωστε! Σημασία είχε τι αποκομίζαμε! Γιατί οι εκπομπές εκείνες, το «θέατρο της εβδομάδος» - νεοελληνικό την Κυριακή, σύγχρονο ευρωπαϊκό την Τετάρτη, αναγεννησιακό και νεότερο την Παρασκευή, ο «Καραγκιόζης» - η ραδιοφωνική βιβλιοθήκη πρόσφεραν ψυχαγωγία και παιδεία, «πραγματική μέθεξη και μόρφωση» (Καθημερινή, Επτά Ημέρες, Μέρες Ραδιοφώνου, Γεώργιος Χατζηδάκης, σελ. 18) που, με ιερή προσήλωση, την απολαμβάναμε στον ελεύθερο χρόνο μας ή όταν κάναμε την αντιγραφή στα Κείμενα ή λύναμε εύκολες ασκήσεις στα μαθηματικά. Ο Μάνος Χατζηδάκης στο Τρίτο Πρόγραμμα Πολύ αργότερα, ως τακτική ακροάτρια του «Τρίτου» έζησα τη βαθειά τομή που επέφερε ο Μάνος Χατζιδάκις στην πολιτιστική κίνηση της χώρας μας από το 1976 έως το Το τρίπτυχο «Παιδεία Τέχνη Ενημέρωση» είχε αρχίσει να δημιουργεί πολιτισμικά παραδείγματα και ο ακροατής να αισθάνεται ότι τον σέβονται. Οι εκπομπές λόγου και τέχνης 1

και όσα άλλα προστάτευε η χαρτόμαζα, τον κ. Αχιλλέα Μαμάκη που έφερνε το «Θέατρο στο μικρόφωνο» και την αύρα ενός πολιτισμού που έτρεφε τη φαντασία.

2 πολλαπλασιάστηκαν και απηχούσαν την κινητικότητα των ιδεών και τον ενθουσιασμό που διαδέχτηκαν τη νέκρα και την κακογουστιά χώρια τ άλλα - της Επταετίας. Η δύναμη του Μάνου, η «βαθειά» και «πλατειά» αναγνώριση, η καλλιέργεια του καλού «γούστου», η διαρκής ανανέωση, η υποδοχή των πνευματικών ανθρώπων του τόπου, η γενναιοδωρία του προϋπολογισμού προς εκπομπές δαπανηρές μεν, αλλά απολαυστικές, όπως η Λιλιπούπολη, οι εκδηλώσεις σε περιοχές εκτός Αθηνών είχαν φέρει την πολιτιστική άνοιξη στο ελληνικό ραδιόφωνο. Δυο χρόνια μετά τη δικτατορία και οκτώ μετά το γαλλικό Μάη, που έφερνε τη «φαντασία στην εξουσία», οι πνευματικοί άνθρωποι του τόπου βρήκαν, επί τέλους, στο τρίτο πρόγραμμα ένα ιδανικό χώρο δημιουργίας και επικοινωνίας. Η Λιλιπούπολη γεννήθηκε σαν μια πυγολαμπίδα... Τότε μπήκε στα σπίτια μας η πρωινή εκπομπή του παιδικού μουσικού θεάτρου, Εδώ Λιλιπούπολη, με φανατικούς ακροατές παιδιά και, κυρίως... νεαρούς γονείς, που έψαχναν να πουν καινούργιες, επαναστατικές ιστορίες στα παιδιά τους. Τα κείμενα τα έγραφαν η Μαριαννίνα Κριεζή, η Αννα Παναγιωτοπούλου, η Ρεγγίνα Καπετανάκη, τη μουσική ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος, η Λένα Πλάτωνος και ο Νίκος Κυπουργός, την ορχήστρα διηύθυνε, ως επί το πλείστον, ο Μάνος Χατζιδάκις, τραγουδούσαν ο Σπύρος Σακκάς, η Σαβίνα Γιαννάτου, ο Αντώνης Κοντογεωργίου και η Χορωδία του και έπαιζαν οι ηθοποιοί Μπουγιουκλάκης, Λευτέρης Βογιατζής, Φασουλής, Παναγιωτοπούλου, η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, ο Μίμης Χρυσομάλλης κ. ά. Η Λιλιπούπολη είναι πόλη φανταστική με κατοίκους όμως, αναγνωρίσιμους ανάμεσά μας και, μολονότι ο καθένας τους έχει τα δικά 2

εκπομπές δαπανηρές μεν, αλλά απολαυστικές, όπως η Λιλιπούπολη, οι εκδηλώσεις σε περιοχές εκτός Αθηνών είχαν φέρει την πολιτιστική άνοιξη στο ελληνικό ραδιόφωνο.

3 του προβλήματα, μπορεί και ζει ευτυχισμένος. Η θέση και η ιστορία της πόλης, η ευλογία του ουρανού και της γης, η καλοσύνη και η αυτάρκεια, η μόρφωση, η προσήλωση στις αξίες και η μακάρια αποδοχή του χρόνου είναι μερικά από τα μυστικά της ευημερίας τους. Το ανατρεπτικό χιούμορ δημιουργείται από την ύλη της ελληνικής παράδοσης που, που πολλές φορές, επικαιροποιείται ως αλληγορία της καθημερινής ζωής μέσα στις πολιτικές, τις πολιτισμικές και τις κοινωνικές καταστάσεις της δεκαετίας του 80. Περιπετειώδη επεισόδια, απροσδόκητες εξελίξεις, έξυπνοι διάλογοι, ερωτευμένοι ήρωες που βγαίνουν από τα παραμύθια και ζουν ακατάλυτοι στη Λιλιπούπολη, ποιητικές περιγραφές της φύσης, γλωσσοπαίγνια, απίθανη συμβίωση αντίθετων χαρακτήρων, όπως ο Δόκτωρ Δρακατόρ, ο Πρίγκιπας του παραμυθιού, ο Δήμαρχος Χαρχούδας, η Μπομπίλα, η Πιπινέζα, ο Μπιξ-Μπιξ, ο Παπαγάλος, μοναδικές ερμηνείες, με μουσική και τραγούδια, που εκφράζουν τη νοσταλγία μιας υπερρεαλιστικής αθωότητας, συνθέτουν το θαύμα της Λιλιπούπολης. Η Λιλιπούπολη στη ζωή του σύγχρονου σχολείου Αν και η πολιτιστική άνοιξη εκείνης της τετραετίας έσβησε με την αποχώρηση του Μάνου Χατζιδάκι από τη Διεύθυνση του «Τρίτου», η Λιλιπούπολη είχε αποκτήσει αρκετούς φίλους γρήγορα πήρε τη θέση που της άξιζε στο Παιδικό Μουσικό Θέατρο και που της την εξασφάλισαν οι ίδιοι οι ακροατές της, γιατί όντως συνέβαλε στην καλλιέργεια της φαντασίας και της αισθητικής μικρών και μεγάλων. Ελάχιστη αναγνώριση είναι η ένταξη του ποιήματος «Το ηλιακό λεωφορείο» στο νέο αναγνωστικό της Γ Δημοτικού Τα απίθανα μολύβια. Ωστόσο, το κάθε τραγούδι λειτουργεί ως μελωδικό σχόλιο ή συμπλήρωμα στην πλοκή του θεατρικού επεισοδίου που μεταδίδεται από το ραδιόφωνο 3

4 επομένως, με τον λόγο και τη μουσική του, συνεπαίρνει τον ακροατή και τον προκαλεί να αντιδράσει, να διαλεχθεί μαζί του. Γι αυτό το κάθε ποίημα της Λιλιπούπολης τη χάρη του την έχει, όταν το ακούμε με τη μουσική του, κι ακόμη πιο πολύ, στη θέση του ανάμεσα στα επεισόδια της ιστορίας. Οι προηγούμενες επισημάνσεις μας οδηγούν στην υπόθεση ότι σ ένα επιμορφωτικό εργαστήριο εξοικείωσης των δασκάλων με τα νέα βιβλία, οι ηχογραφημένες εκπομπές «Εδώ Λιλιπούπολη... εδώ Λιλιπούπολη» ή και τα τραγούδια της θα μπορούσαν να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας με τους εξής στόχους: 1. Να γνωρίσουν το πολιτικό και πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργείται ένα θεατρικό έργο, για να ακούγεται από το ραδιόφωνο, και το οποίο συνδυάζει τον διάλογο, το τραγούδι και τη μουσική. 2. Να κατανοήσουν ότι το ραδιόφωνο, προσφέρει εκπομπές που μπορούμε να τις εντάξουμε στην ενότητα που διδάσκουμε, αρκεί να διερευνήσουμε τα προγράμματα. 3. Να επινοήσουν τρόπους προσέγγισης μιας θεατρικής εκπομπής ως ακροάματος, που προϋποθέτει την εξάσκηση στον ιδιότυπο αυτό τρόπο πρόσληψης. 4. Να αντιληφθούν ότι η Λιλιπούπολη είναι μεν μια φανταστική πατρίδα, αλλά έχει την ιστορία της και την καθημερινότητά της με τα οικολογικά, τα πολιτικά και τα κοινωνικά της προβλήματα. 5. Από τη διαπίστωση αυτή προκύπτει ακόμη ένας στόχος: η οργάνωση δραστηριοτήτων που ταξινομούν σε θεματικές περιοχές τις υποθέσεις της Λιλιπούπολης και τις εντάσσουν ως «ουτοπικές εκδοχές» των ίδιων ή παρόμοιων θεμάτων που θίγονται στα μαθήματα της Γλώσσας, της Ιστορίας, της Γεωγραφίας, της Οικολογίας, του Λαϊκού Πολιτισμού. 4

Οι προηγούμενες επισημάνσεις μας οδηγούν στην υπόθεση ότι σ ένα επιμορφωτικό εργαστήριο εξοικείωσης των δασκάλων με τα νέα βιβλία, οι ηχογραφημένες εκπομπές «Εδώ Λιλιπούπολη.

5 Τα τραγούδια της Λιλιπούπολης, π. χ., χωρίζονται στις εξής θεματικές ενότητες: φύση, ιστορία, αρχαιολογία, οικολογία, διατροφή, διαφορετικότητα, λαϊκός πολιτισμός, μουσική, ψυχαγωγία, χορός, έρωτας, ελεύθερος χρόνος. Το κάθε τραγούδι της ενότητας προσεγγίζει το θέμα από διαφορετική οπτική γωνία, με αποτέλεσμα να προσλαμβάνει και να συνθέτει ο ακροατής ποικίλες γνώσεις, καλλιεργώντας ταυτόχρονα και τη δική του ευελιξία στη σκέψη. Πώς κυλά ο χρόνος στη Λιλιπούπολη; Μια από τις πιο λυρικές και παραστατικές ενότητες τραγουδιών της Λιλιπούπολης που θα μπορούσαν να ενταχθούν ως ο «άλλος λόγος» στις δραστηριότητες του Εμείς κι ο κόσμος, της Ιστορίας, της Λογοτεχνίας, της Γλώσσας είναι αυτή που «απεικονίζει» τις διάφορες εκδοχές του χρόνου. Η εναλλαγή της μέρας με τη νύχτα παρουσιάζεται στο ποίημα «Ανατολή και Δύση ή περνά περνά η ώρα» ο ημερολογιακός χρόνος με τις μέρες και τους μήνες αναπαρίσταται στα ποιήματα «Οι μέρες της εβδομάδας» και «Δώδεκα μήνες αθλητές», ενώ το τελευταίο ποίημα «Πού πάει ο καιρός που φεύγει;» αναφέρεται στη διαδοχή των εποχών και εκφράζει το φιλοσοφικό ερώτημα, την υπαρξιακή απορία για τους «άγνωστους προορισμούς» του χρόνου! Σ ένα εργαστήρι βιωματικής μάθησης, θα προσπαθούσαμε να δούμε ορισμένα γνωρίσματα του περιεχομένου των ποημάτων αυτών που καθιστούν ιδιάιτερα ελκυστική την επικοινωνία με τα παιδιά: 1. Κοινό γνώρισμα των ποιημάτων είναι η απόδοση των λειτουργιών του χρόνου με ρήματα κινήσεως σημαντικά: «η ώρα περνά ή κυλά», οι μέρες «στριφογυρνούν» ή χρησιμοποιούν, όπως και ο καιρός, τα μέσα μεταφοράς, οι μήνες «κάνουν αγώνα δρόμου». 5

Το κάθε τραγούδι της ενότητας προσεγγίζει το θέμα από διαφορετική οπτική γωνία, με αποτέλεσμα να προσλαμβάνει και να συνθέτει ο ακροατής ποικίλες γνώσεις, καλλιεργώντας ταυτόχρονα και τη δική του

6 2. Επιλέγεται ένας χώρος της στεριάς ή της θάλασσας, του παραμυθιού ή της σύγχρονης τεχνολογίας και αυτός γίνεται το περιβάλλον των κινήσεων του χρόνου: τα βουνά κατά την Ανατολή και τη Δύση του ήλιου για τις κινήσεις της ώρας, η βάρκα, το αεροπλάνο, το τραίνο και ο «καλός» δράκος στις μέρες, το στάδιο στους μήνες, το ταξί και το φερρυμπότ στο ταξίδι του καιρού. 3. Η μεταφορά είτε τοποθετεί τον χρόνο ανάμεσά μας ως πρόσωπο είτε τον «μετατρέπει» σε αγαπημένες αλλά κάπως απαγορευμένες στα παιδιά γεύσεις, προκαλεί στον ακροατή μια απολαυστική έκπληξη που προέρχεται απ όσα καθημερινά και απλά μας περιβάλλουν. 4. Η εικονοποιία του χρόνου βασίζεται μεν στη λογική του λαϊκού πολιτισμού οι μήνες παρουσιάζονται και εδώ ως άνθρωποι, αλλά για τις ενέργειες και τις μεταμφιέσεις ή τις μεταμορφώσεις υιοθετείται το σύγχρονο περιβάλλον η ένδυση του καθενός τους με τα ρούχα της εποχής προσδιορίζει και τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν: «ο Απρίλης με κασκέτο κι ελβιέλες», «ο Ιούλιος ο χίπις με μλπουτζίν και χαϊμαλιά» κ. ο. κ. 5. Ο χρόνος, παρά ταύτα, είναι αυτόνομος το νόημα του το δίνουν οι άνθρωποι με τις σκέψεις τους τις πράξεις τους και με τα μέσα που έχουν κατασκευάσει για να ακολουθούν τη δυναμική του. Το «ηλιακό λεωφορείο» θα το βλέπαμε, στη συνέχεια, ως το μεταφορικό μαγικό μέσο, το δημιούργημα των ανθρώπων της Λιλιπούπολης που ονειρεύονται να διατηρήσουν την ισορροπία ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση. 6

Η μεταφορά είτε τοποθετεί τον χρόνο ανάμεσά μας ως πρόσωπο είτε τον «μετατρέπει» σε αγαπημένες αλλά κάπως απαγορευμένες στα παιδιά γεύσεις, προκαλεί στον ακροατή μια απολαυστική έκπληξη που

Σχετικά έγγραφα

«Λουλουδάκι μου π ανθείς, πες μου τι φορεσιά φορείς!» Μέσα από το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Γεια σας τριαντάφυλλα»

«Λουλουδάκι μου π ανθείς, πες μου τι φορεσιά φορείς!» Μέσα από το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Γεια σας τριαντάφυλλα» Αρτηνού Δήμητρα, ΠΕ 70 (τοποθέτηση /Δ/ντρια) Καρκανιά Γεωργία, ΠΕ 70 (απόσπαση από 10ο