21. Κύτταρα Περιοχής
|
|
- Άριστόδημος Χρηστόπουλος
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 21. Κύτταρα Περιοχής Σύνοψη Κύτταρα περιοχής καλούνται οι πυραμιδικοί νευρώνες του ιππόκαμπου οι οποίοι πυροδοτούν, όταν το ζώο βρίσκεται σε μία συγκεκριμένη περιοχή στον χώρο. Διαφορετικά κύτταρα πυροδοτούν σε διαφορετικές περιοχές του περιβάλλοντος χώρου και έτσι η δραστηριότητα ενός συγκεκριμένου κυτταρικού συναθροίσματος, ένας πληθυσμός δηλαδή κυττάρων, μπορεί να αντιπροσωπεύσει, να «χαρτογραφήσει» μια μεγαλύτερη περιοχή του χώρου. Η δραστηριότητα των κυττάρων περιοχής αντανακλά και άλλες πτυχές της βιωματικής εμπειρίας και θεωρείται ότι μπορεί να αποτελεί ενός είδους γνωσιακή λειτουργία σχετιζόμενη με την αντίληψη γεγονότων που συμβαίνουν σε συγκεκριμένο περιβάλλον. Επαναδραστηριοποίηση ενός κυτταρικού συναθροίσματος σε περιόδους κατοπινές της βιωματικής εμπειρίας (όπως κατά τη διάρκεια του ύπνου) θεωρείται ότι συμβάλλει καθοριστικά στη δημιουργία μακρόχρονου μνημονικού αποτυπώματος για τη συγκεκριμένη εμπειρία, μέσω συναπτικής πλαστικότητας, μια διεργασία που καλείται μνημονική παγίωση. Προαπαιτούμενη γνώση Το περιεχόμενο του παρόντος κεφαλαίου σχετίζεται με αυτά των κεφαλαίων «Ιππόκαμπος», «Βιωματική Μνήμη», «Μνημονικό Αποτύπωμα», «Παγίωση» και «Οξύαιχμα Κύματα Ριπιδισμοί», από τα οποία μπορούν να αντληθούν περισσότερα στοιχεία Ορισμός και Ιστορικά Στοιχεία Κύτταρα περιοχής (place cells) είναι μία επονομασία ενός υποσυνόλου των πυραμιδικών κυττάρων του ιππόκαμπου λόγω της ιδιότητάς τους να πυροδοτούν (δηλαδή να δημιουργούν δυναμικά ενέργειας) σε συγκεκριμένες περιοχές του περιβάλλοντος χώρου, όπου κινείται ελεύθερα το υποκείμενο. Η ανακάλυψη και, συνεπώς, ο λειτουργικός προσδιορισμός των κυττάρων περιοχής στον ιππόκαμπο έγινε από τους ερευνητές John O Keefe και Jonathan Dostrovsky (O Keefe & Dostrovsky, 1971) σε ελεύθερα κινούμενους επίμυες με εξωκυττάριες καταγραφές μεμονωμένων νευρώνων του ιππόκαμπου του CA1 πεδίου. Με τα πειράματα αυτά κατάφεραν να αποδείξουν συνεπείς και αξιόπιστους συσχετισμούς μεταξύ της νευρωνικής δραστηριότητας και της συμπεριφοράς των πειραματόζωων. Συγκεκριμένα απέδειξαν ότι τα βασικά κύτταρα του ιππόκαμπου (πυραμιδικά κύτταρα) πυροδοτούσαν επιλεκτικά, όταν το ζώο βρισκόταν σε μια τρέχουσα θέση, μια περιοχή του χώρου. Για τον λόγο αυτό, τα ονόμασαν κύτταρα περιοχής. Διαφορετικά κύτταρα περιοχής πυροδοτούν σε διαφορετικές χωρικές περιοχές, οι οποίες ονομάστηκαν πεδία περιοχής (place fields) με τέτοιον τρόπο, ώστε τα κύτταρα περιοχής ως πληθυσμός να δημιουργούν έναν ακριβή χάρτη του πού ακριβώς είναι το ζώο σε κάθε συγκεκριμένη χρονική στιγμή (Εικόνα 21.1). Βέβαια, δεν υφίστατο τοπογραφική σχέση των διαφορετικών πεδίων περιοχής με τα αντίστοιχα κύτταρα περιοχής που κωδικοποιούν αυτές τις περιοχές, δηλαδή, τα πεδία περιοχής κοντινών κυττάρων περιοχής δεν μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά είναι παρόμοια με τα πεδία περιοχής απομακρυσμένων κυττάρων περιοχής (O Keefe, 1976). Ωστόσο, κάθε περιοχή αντιπροσωπευόταν από έναν μοναδικό συνδυασμό πυροδοτούντων κυττάρων, μία συγκεκριμένη κυτταρική συνάθροιση. Αυτή ήταν η πρώτη παρατήρηση που συνέδεε την εγκεφαλική δραστηριότητα στο επίπεδο ενός κυττάρου με τη σχέση του οργανισμού με το περιβάλλον του και συνεπώς το νευρωνικό δίκτυο του ιππόκαμπου θεωρήθηκε ως το νευροβιολογικό υπόβαθρο ενός είδους εγκεφαλικού χάρτη, τον οποίο ο οργανισμός συγκροτεί για το χωρικό του περιβάλλον, ότι δηλαδή ο ιππόκαμπος αποτελεί ένα είδος γνωσιακού χάρτη (O Keefe & Nadel, 1978). Την παρατήρηση αυτή ακολούθησαν πάρα πολλές μελέτες τις επόμενες δεκαετίες λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος που αναπτύχθηκε από ακριβώς αυτή την αποκάλυψη της άμεσης σύνδεσης της νευρωνικής δραστηριότητας με τη συμπεριφορά. Αξιολογώντας την δε ως εξαιρετικά σημαντική στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε το πώς πραγματώνεται η αντιπροσώπευση, η αναπαράσταση του περιβάλλοντος στον εγκέφαλο, ο κύριος ερευνητής της αρχικής αυτής προσπάθειας βραβεύτηκε πρόσφατα (2014) με το βραβείο Nobel για τη Φυσιολογία ή την Ιατρική
2 Εικόνα 21.1 Σχηματικό παράδειγμα χωρικά εξαρτώμενης δραστηριοποίησης των κυττάρων περιοχής του πεδίου CA1 του ιππόκαμπου ενός επίμυ ο οποίος διένυσε αμφίδρομα μία διαδρομή στο χώρο ( Hippocampus). Οι κουκίδες αναπαριστούν τις θέσεις στο χώρο όπου υπήρξε δημιουργία δυναμικών ενέργειας από διαφορετικά κύτταρα τα οποία υποδηλώνονται με διαφορετικά χρώματα. Παρατηρήστε ότι κάθε κύτταρο πυροδοτούσε επιλεκτικά σε συγκεκριμένες περιοχές του χώρου κατά μήκος της διαδρομής, ανεξάρτητα της κατεύθυνσης κατά την οποία προχωρούσε το ζώο Ιδιότητες και Λειτουργικός Ρόλος Το πρότυπο πυροδότησης ενός κυττάρου περιοχής και, κατά συνέπεια, το πεδίο περιοχής δεν είναι απόλυτο, δηλαδή δεν εξαρτάται από την απόλυτη θέση του ζώου στον χώρο, αλλά εξαρτάται από την αντίληψη του ζώου για συγκεκριμένα οπτικά σημεία, στοιχεία, δείκτες, τα οποία χαρακτηρίζουν τον χώρο. Αυτό φαίνεται από το ότι η θέση του πεδίου περιοχής μεταβάλλεται ανάλογα με τη μετακίνηση των οπτικών στοιχείων και όχι με τη μετακίνηση όλου του συστήματος χώρου, περιλαμβανομένων των οπτικών σημείων, μετακίνηση η οποία και θα μεταβάλλει την απόλυτη θέση του ζώου στον χώρο, όπως γίνεται για παράδειγμα με την μετακίνηση όλου του λαβυρίνθου (πειραματικής συσκευής) που χρησιμοποιείται για τη μαθησιακή αξιολόγηση του υποκειμένου. Έτσι, η σχέση του πεδίου περιοχής με τα οπτικά σημεία παραμένει σταθερή. Άρα, η σχέση μεταξύ της περιοχής του ζώου και των οπτικών σημείων είναι αυτή που χαρακτηρίζει το πεδίο περιοχής και τα πεδία περιοχής εκδηλώνονται με την αλλαγή της πυροδότησης των αντίστοιχων κυττάρων περιοχής ως έκφραση ουσιαστικά αυτού που το ζώο αντιλαμβάνεται ως μία συγκεκριμένη θέση στον χώρο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των κυττάρων περιοχής είναι η επιλεκτικότητά τους ως προς την κατεύθυνση στην οποία κινείται το ζώο, δηλαδή ένα συγκεκριμένο κύτταρο πυροδοτεί κυρίως, όταν το ζώο κινείται προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση στον χώρο (McNaughton, Chen, & Markus, 1991). Είναι σημαντικό ότι εκτός από την απόκριση σε συγκεκριμένες περιοχές του χώρου, τα κύτταρα περιοχής ενεργοποιούνται και από άλλες, μη χωρικές πτυχές του περιβάλλοντος, όπως είναι οι οσμές (Eichenbaum, Kuperstein, Fagan & Nagode, 1987) και ο χρόνος (Hampson, Heyser & Deadwyler, 1993). Πράγματι, τουλάχιστον όπως αποδεικνύεται σε πολλές καταστάσεις, τα κύτταρα περιοχής αναπαριστούν πολλά περισσότερα στοιχεία από την απλή χωρική πληροφορία. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η δραστηριότητα των κυττάρων περιοχής εκφράζει την περιοχή του χώρου στην οποία βρίσκεται το ζώο, σε συνδυασμό με πληροφορίες γύρω από γεγονότα που συμβαίνουν σε αυτή την περιοχή (E. I. Moser, Kropff & Moser, 2008). Σχεδόν αναπόφευκτα, η σχέση αυτή παραπέμπει σε γνωσιακές λειτουργίες, αφού συνδέει συγκεκριμένη κυτταρική δραστηριότητα με την αντίληψη του περιβάλλοντος, με την αντιλαμβανόμενη δηλαδή θέση του οργανισμού στο περιβάλλον του, μια διεργασία που απαιτεί «ερμηνεία» των οπτικών αλλά και άλλων στοιχείων που υφίστανται στο περιβάλλον, άρα παραπέμπει σε περίπλοκες γνωσιακές λειτουργίες, δημιουργώντας ένα είδος αφηρημένης σκέψης, όπου υποτίθεται η αντίληψη οδηγεί στην διαμόρφωση του προτύπου κυτταρικής δραστηριότητας. Δηλαδή, η απόδοση γνωσιακού ρόλου στα κύτταρα περιοχής μπορεί να υποστηριχτεί από το γεγονός ότι ενεργοποιούνται με συγκεκριμένο τρόπο, ο οποίος εξαρτάται από τη συγκεκριμένη αντίληψη που έχει το ζώο για το περιβάλλον του. Θα μπορούσε, λοιπόν, να θεωρηθεί ότι το πεδίο περιοχής αποτελεί κατά κάποιο τρόπο τη σύνοψη μιας συγκεκριμένης εμπειρίας, ένα είδος συνοπτικής αναπαράστασης του περιβάλλοντος. Ωστόσο, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι ενδείξεις για τη σχέση του προτύπου πυροδότησης των κυττάρων περιοχής με την (πειραματική) πραγματικότητα βασίζονται σε συσχετισμούς και δεν αποδεικνύουν συγκεκριμένη αιτιακή σχέση μεταξύ συμπεριφοράς (δηλαδή της θεωρούμενης αντίληψης που έχει το ζώο) και κυτταρικής δραστηριότητας. Έτσι, δεν μπορεί ακόμα να αποδειχτεί κατά πόσο
3 η κυτταρική δραστηριότητα είναι αυτή που οδηγεί το ζώο στο να έχει μία συγκεκριμένη εμπειρία αντίληψης του περιβάλλοντός του ή αποτελεί απλώς το επακόλουθο της εισόδου του ζώου σε ένα νέο περιβάλλον, εκφράζοντας το γεγονός της αντίληψης Σχέση με τη Μνήμη Παρόλο που οι αρχικές αλλά και οι κατοπινές μελέτες απεδείκνυαν ένα σημαντικό παράδειγμα αναπαράστασης του εξωτερικού κόσμου εντός του εγκεφαλικού νευρωνικού δικτύου, δεν υπήρχε κάποια ένδειξη που να οδηγεί στην ιδέα κάποιου ρόλου που μπορεί να έχει η δραστηριότητα των κυττάρων πεδίου στις μνημονικές λειτουργίες, αφού η δραστηριότητα αυτή συσχετίζονταν με την τρέχουσα θέση του ζώου στον χώρο. Βέβαια, όπως φαίνεται στα ελεύθερα κινούμενα ζώα, η εξειδικευμένη πυροδότηση των κυττάρων περιοχής είναι το πιο χαρακτηριστικό και άμεσα παρατηρούμενο πρότυπο δραστηριοποίησης των πυραμιδικών νευρώνων του ιππόκαμπου, μιας δομής με κεντρικό ρόλο σε μαθησιακές και μνημονικές διεργασίες. Αυτή η απλή και συνεπής παρατήρηση σε συνδυασμό με την παρατήρηση ότι τα πεδία περιοχής αλλάζουν έντονα, όταν τα υποκείμενα εμπλέκονται σε δοκιμασίες που απαιτούν μάθηση εξαρτώμενη από τον ιππόκαμπο, είναι αυτές που ουσιαστικά οδήγησαν στην παραδοχή ότι τα κύτταρα περιοχής όντως σχετίζονται με τις διεργασίες μάθησης και μνήμης. Εδώ, είναι σκόπιμο να σημειωθεί ότι η προσπάθεια κατανόησης της σχέσης των κυττάρων περιοχής με τη μάθηση και τη μνήμη επηρεάζεται και από τις συνεχώς εξελισσόμενες θεωρίες για τον ρόλο τον οποίο έχει ο ιππόκαμπος στις λειτουργίες μάθησης και μνήμης. Δηλαδή, η αντίληψή μας για τον λειτουργικό ρόλο των κυττάρων περιοχής βρίσκεται σε δυναμική σχέση με τις γενικότερες θεωρίες για τον ρόλο του ιππόκαμπου στη μάθηση και τη μνήμη. Όμως, παρ όλη την έλλειψη αρχικών αποδείξεων για μνημονικό ρόλο των κυττάρων περιοχής είναι αλήθεια ότι ήδη από τις αρχικές πειραματικές μελέτες είχε φανεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς τα συμπλέγματα, τα συναθροίσματα κυττάρων περιοχής αντιπροσώπευαν όχι μόνο την τρέχουσα θέση του ζώου στο χώρο αλλά επίσης θέσεις από τις οποίες είχε περάσει προηγούμενα. Ωστόσο, πιο άμεσες και πιο σαφείς ενδείξεις για τον πιθανό μνημονικό ρόλο της δραστηριότητας των κυττάρων περιοχής αποκτήθηκαν αρκετά χρόνια αργότερα από την περίοδο των αρχικών μελετών. Συγκεκριμένα, μια τέτοια σχέση τεκμηριώθηκε με παρατηρήσεις που έδειχναν ότι το πρότυπο της δραστηριότητας αυτής για ένα συγκεκριμένο σύμπλεγμα κυττάρων επανεμφανίζονταν με χρονικά συμπιεσμένο τρόπο σε περιόδους κατοπινές αυτής στην οποία πραγματοποιήθηκε η εμπειρία, περίοδοι οι οποίες εντοπίστηκαν κυρίως κατά το στάδιο του ύπνου βραδέων κυμάτων (Pavlides & Winson, 1989 Wilson & McNaughton, 1994) καθώς και σε στάδια εγρήγορσης (Foster & Wilson, 2006 O Neill, Senior & Csicsvari, 2006). Οι παρατηρήσεις αυτές οδήγησαν στην ιδέα ότι η επαναλαμβανόμενη επανενεργοποίηση ενός συγκεκριμένου συμπλέγματος κυττάρων περιοχής σε περιόδους κατοπινές της βιωματικής εμπειρίας, κατά τις οποίες δεν υφίσταται αισθητική είσοδος, πιθανόν αποτελεί έκφραση ανάκτησης του βιώματος και ταυτόχρονα μια διεργασία μέσω της οποίας το βίωμα μπορεί να συγκρατηθεί μακρόχρονα δημιουργώντας έτσι μια μακρόχρονη μνήμη για τη συγκεκριμένη εμπειρία. Η διεργασία σύμφωνα με την οποία δημιουργείται μια τέτοια μακρόχρονη μνήμη μέσω της επαναλαμβανόμενης επαναδραστηριοποίησης του ιπποκάμπειου κυτταρικού συναθροίσματος, περιγράφεται ως μνημονική παγίωση. Το γεγονός ότι η επανενεργοποίηση του προτύπου δραστηριότητας των κυττάρων περιοχής συμβαίνει κυρίως κατά την εμφάνιση της σύμπλοκης δικτυακής δραστηριότητας των οξύαιχμων κυμάτων-ριπιδισμών του ιππόκαμπου (Kudrimoti, Barnes, & McNaughton, 1999) σε συνδυασμό με τον θεωρούμενο μνημονικό ρόλο της δικτυακής αυτής δραστηριότητας έχει κατά κάποιο τρόπο διευκολύνει και επεκτείνει την έρευνα γύρω από το νευροβιολογικό υπόβαθρο του ρόλου του ιππόκαμπου στις μνημονικές διεργασίες. Άλλες παρατηρήσεις που οδηγούν σε σύνδεση της δραστηριότητας των κυττάρων περιοχής με τη μνήμη σχετίζονται με μεταβολές στη δραστηριότητα αυτή που υφίστανται στον χρόνο. Για παράδειγμα, το πρότυπο δραστηριότητας δημιουργείται ταχύτατα κατά την εισαγωγή του ζώου σε ένα νέο περιβάλλον, εντός μερικών λεπτών ή στο διάστημα μιας ή δύο ωρών. Επίσης, όταν το ζώο εισέρχεται επαναλαμβανόμενα σε ένα συγκεκριμένο πεδίο περιοχής υφίστανται σημαντικές αλλαγές στο πρότυπο δραστηριοποίησης υποδεικνύοντας ότι οι αλλαγές αυτές εξαρτώνται από την εμπειρία και αποτελεί παράδειγμα χρονο-εξαρτώμενης επεξεργασίας της πληροφορίας στον ιππόκαμπο. Επίσης, η ύπαρξη του προτύπου δραστηριότητας το οποίο αντανακλά προηγούμενη εμπειρία καθώς και το γεγονός της ταχείας δημιουργίας των πεδίων περιοχής προκαλούν το ερώτημα κατά πόσο η οργάνωση αυτής της δραστηριότητας συμβαίνει εξ αρχής (δηλαδή από μηδενικής βάσης) κάθε φορά που υφίσταται μια νέα εμπειρία ή μπορεί να οργανώνεται στη βάση ενός προκαθορισμένου προτύπου, ενός κατά κάποιο τρόπο χάρτη κυττάρων περιοχής που προϋπάρχει στο δίκτυο του ιππόκαμπου. Σχετικά με αυτό, είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον ότι ορισμένες φορές η δραστηριότητα των κυττάρων θέσης
4 καθώς και αλληλουχίες της σχετιζόμενης σύμπλοκης δραστηριότητας των οξύαιχμων κυμάτων-ριπιδισμών φαίνεται να συνδέονται όχι μόνο με την αντίληψη της τρέχουσας περιοχής στην οποία βρίσκεται και διασχίζει το υποκείμενο, αλλά να αντανακλούν και διαδρομές για τις οποίες το ζώο έχει οπτική αντίληψη και πιθανόν πρόθεση να επισκεφτεί (Davidson, Kloosterman & Wilson, 2009 Ferbinteanu & Shapiro, 2003 Gupta, van der Meer, Touretzky & Redish, 2010), οδηγώντας στην υπόθεση ότι η δραστηριότητα αυτή μπορεί να σχετίζεται και με εμπειρίες τις οποίες το υποκείμενο δεν έχει ακόμη βιώσει. Προεκτείνοντας τις ιδέες αυτές και με δεδομένο ότι απομονωμένα παρασκευάσματα ιππόκαμπου έχουν τη δυνατότητα να οργανώνουν οξύαιχμα κύματα-ριπιδισμούς, και μάλιστα συχνά δημιουργούν αυτή την δραστηριότητα υπό μορφή αλληλουχιών (Papatheodoropoulos, 2010), όπως δηλαδή συμβαίνει και στον άθικτο οργανισμό, έχει προταθεί η υπόθεση ότι η δραστηριότητα αυτή του ιπποκάμπειου δικτύου εκφράζει την ύπαρξη μιας ενδογενούς ιδιότητας, μιας δυνατότητας δηλαδή του νευρωνικού δικτύου του ιππόκαμπου, βάσει της δομής του, η οποία συνίσταται σε μία πρότυπη δραστηριότητα, πάνω στην οποία προσαρμόζεται η δραστηριότητα που συνδέεται με την τρέχουσα εμπειρία που βιώνει το υποκείμενο (Papatheodoropoulos & Koniaris, 2011). Με αυτόν τον τρόπο δεν απαιτείται να δημιουργείται και να οργανώνεται από μηδενικής βάσης δραστηριότητα των ιπποκάμπειων συναθροισμάτων κάθε φορά που το υποκείμενο βιώνει μια νέα εμπειρία, αλλά είναι αρκετό να υπάρχουν προσαρμογές ξεκινώντας από ένα προϋπάρχον πρότυπο. Η ύπαρξη ενός τέτοιου προτύπου προσφέρει επίσης την δυνατότητα οργάνωσης νέων διαμορφώσεων δραστηριότητας ανεξάρτητα από την τρέχουσα εμπειρία. Σύμφωνα με τις ιδέες αυτές, το πρότυπο αυτό μπορεί να συμβάλλει σε διεργασίες μελλοντικού προγραμματισμού. Η δραστηριότητα των κυττάρων περιοχής και η σχετική δραστηριότητα των οξύαιχμων κυμάτων ριπιδισμών αποτελεί τα τελευταία χρόνια την αιχμή της έρευνας γύρω από τους νευροβιολογικούς μηχανισμούς που υφίστανται κατά το φαινόμενο της βιωματικής μνήμης. Πιο αναλυτικά στοιχεία για τους μηχανισμούς οργάνωσης της δραστηριότητας των κυττάρων περιοχής του ιππόκαμπου καθώς και τους πιθανούς ρόλους που μπορεί να έχει στις μαθησιακές και μνημονικές διεργασίες, στο πλαίσιο της σύγχρονης έρευνας, μπορούν να αντληθούν από (Buhry, Azizi, & Cheng, 2011 Carr, Jadhav, & Frank, 2011 de Hoz & Wood, 2006 Kentros, 2006 Knierim, Lee, & Hargreaves, 2006 Mizumori, 2008 Mizumori, Smith, & Puryear, 2007 M. B. Moser, Rowland, & Moser, 2015)
5 Βιβλιογραφικές Αναφορές Buhry, L., Azizi, A. H., & Cheng, S. (2011). Reactivation, replay, and preplay: how it might all fit together. Neural Plast, 2011, doi: /2011/ Carr, M. F., Jadhav, S. P., & Frank, L. M. (2011). Hippocampal replay in the awake state: a potential substrate for memory consolidation and retrieval. Nat Neurosci, 14(2), doi: /nn.2732 Davidson, T. J., Kloosterman, F., & Wilson, M. A. (2009). Hippocampal replay of extended experience. Neuron, 63(4), doi: S (09) [pii] /j.neuron de Hoz, L., & Wood, E. R. (2006). Dissociating the past from the present in the activity of place cells. Hippocampus, 16(9), doi: /hipo Eichenbaum, H., Kuperstein, M., Fagan, A., & Nagode, J. (1987). Cue-sampling and goal-approach correlates of hippocampal unit activity in rats performing an odor-discrimination task. J Neurosci, 7(3), Ferbinteanu, J., & Shapiro, M. L. (2003). Prospective and retrospective memory coding in the hippocampus. Neuron, 40(6), Foster, D. J., & Wilson, M. A. (2006). Reverse replay of behavioural sequences in hippocampal place cells during the awake state. Nature, 440(7084), Gupta, A. S., van der Meer, M. A., Touretzky, D. S., & Redish, A. D. (2010). Hippocampal replay is not a simple function of experience. Neuron, 65(5), doi: /j.neuron Hampson, R. E., Heyser, C. J., & Deadwyler, S. A. (1993). Hippocampal cell firing correlates of delayedmatch-to-sample performance in the rat. Behav Neurosci, 107(5), Kentros, C. (2006). Hippocampal place cells: the where of episodic memory? Hippocampus, 16(9), doi: /hipo Knierim, J. J., Lee, I., & Hargreaves, E. L. (2006). Hippocampal place cells: parallel input streams, subregional processing, and implications for episodic memory. Hippocampus, 16(9), doi: /hipo Kudrimoti, H. S., Barnes, C. A., & McNaughton, B. L. (1999). Reactivation of hippocampal cell assemblies: effects of behavioral state, experience, and EEG dynamics. J Neurosci, 19(10), McNaughton, B. L., Chen, L. L., & Markus, E. J. (1991). Dead reckoning, landmark learning, and the sense of direction: a neurophysiological and computational hypothesis. J Cogn Neurosci, 3(2), doi: /jocn Mizumori, S. J. (2008). Hippocampal Place Fields - Relevance to Learning and Memory. Oxford: Oxford University Press. Mizumori, S. J., Smith, D. M., & Puryear, C. B. (2007). Mnemonic Contributions of Hippocampal Place Cells. In R. P. Kesner & J. L. Martinez (Eds.), Neurobiol Learn Mem (2nd ed., pp ): Academic Press. Moser, E. I., Kropff, E., & Moser, M. B. (2008). Place cells, grid cells, and the brain s spatial representation system. Annu Rev Neurosci, 31, doi: /annurev.neuro Moser, M. B., Rowland, D. C., & Moser, E. I. (2015). Place cells, grid cells, and memory. Cold Spring Harb Perspect Biol, 7(2), a doi: /cshperspect.a O Keefe, J. (1976). Place units in the hippocampus of the freely moving rat. Exp Neurol, 51(1), O Keefe, J., & Dostrovsky, J. (1971). The hippocampus as a spatial map. Preliminary evidence from unit activity in the freely-moving rat. Brain Res, 34(1), O Keefe, J., & Nadel, L. (1978). The hippocampus as a cognitive map. Oxford: Clarendon Press. O Neill, J., Senior, T., & Csicsvari, J. (2006). Place-selective firing of CA1 pyramidal cells during sharp wave/ripple network patterns in exploratory behavior. Neuron, 49(1), Papatheodoropoulos, C. (2010). Patterned activation of hippocampal network (approximately 10 Hz) during in vitro sharp wave-ripples. Neuroscience, 168(2), doi: S (10) [pii] /j.neuroscience Papatheodoropoulos, C., & Koniaris, E. (2011). alpha5gabaa receptors regulate hippocampal sharp waveripple activity in vitro. Neuropharmacology, 60(4), doi: /j.neuropharm Pavlides, C., & Winson, J. (1989). Influences of hippocampal place cell firing in the awake state on the activity of these cells during subsequent sleep episodes. J Neurosci, 9(8), Wilson, M. A., & McNaughton, B. L. (1994). Reactivation of hippocampal ensemble memories during sleep. Science, 265(5172),
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 3: Ιππόκαμπος και Μνήμη Στυλιανός Κούβαρος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας Μνημονικά Συστήματα Ιππόκαμπος και Μνήμη Πειραματική Μεθοδολογία
Διαβάστε περισσότεραΝευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών. Ενότητα 4: Βιωματική Μνήμη Κωνσταντίνος Παπαθεοδωρόπουλος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 4: Βιωματική Μνήμη Κωνσταντίνος Παπαθεοδωρόπουλος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας Ορισμός της βιωματικής μνήμης μέσα από μια ιστορική
Διαβάστε περισσότεραΝευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 7: Θεωρίες Συστημικής Μνημονικής Παγίωσης Οξύαιχμα Κύματα & Ριπιδισμοί Κωνσταντίνος Παπαθεοδωρόπουλος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας
Διαβάστε περισσότερα26. Μνημονικό Αποτύπωμα
26. Μνημονικό Αποτύπωμα Σύνοψη Μνημονικό αποτύπωμα (memory trace) ή έγγραμμα (engram) είναι το φυσικό αποτύπωμα στον εγκέφαλο που αποτελεί το υπόβαθρο της μνήμης. Θεωρείται, δηλαδή, ως το σύνολο των αλλαγών
Διαβάστε περισσότερα29. Οξύαιχμα Κύματα Ριπιδισμοί
29. Οξύαιχμα Κύματα Ριπιδισμοί Σύνοψη Τα οξύαιχμα κύματα-ριπιδισμοί είναι μία περίπλοκη δραστηριότητα που δημιουργείται από το ενδογενές νευρωνικό δίκτυο του ιππόκαμπου και θεωρείται ότι αποτελεί την έκφραση
Διαβάστε περισσότερα7. Αναπαράσταση. 7.1 Γενικός Ορισμός - Αναγκαιότητα - Λειτουργία
7. Αναπαράσταση Σύνοψη Αναπαράσταση είναι ο τρόπος, η διεργασία, ο μηχανισμός, μέσω του οποίου συγκροτείται ένα ανάλογο της εξωτερικής και εσωτερικής του οργανισμού πραγματικότητας στο νευρικό σύστημα,
Διαβάστε περισσότερα22. Λήθη Ορισμός Τύποι και Χαρακτηριστικά Καμπύλη Λήθης
22. Λήθη Σύνοψη Λήθη είναι η αδυναμία πρόσβασης ή ανάκτησης σε μία προηγούμενη μνήμη, ένα προηγούμενο μνημονικό αποτύπωμα. Η λήθη μπορεί να οφείλεται είτε στην απαλοιφή του μνημονικού αποτυπώματος είτε
Διαβάστε περισσότεραΝευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 1: Εισαγωγή - Γενικοί Ορισμοί Κωνσταντίνος Παπαθεοδωρόπουλος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας Σήμανση και συζήτηση των κύριων γενικών
Διαβάστε περισσότεραΝευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 2: Κατηγοριοποιήσεις Μάθησης & Μνήμης Στυλιανός Κούβαρος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας Ορισμός μνήμης Ποιοτική και χρονική κατηγοριοποίηση
Διαβάστε περισσότεραεργασία τη Μυρσίνης Μαυρέλου και της Χαράς Μπογογιαννιδου για το μάθημα «Φυσιολογία της Συμπεριφοράς»
εργασία τη Μυρσίνης Μαυρέλου και της Χαράς Μπογογιαννιδου για το μάθημα «Φυσιολογία της Συμπεριφοράς» Η μνήμη χωρίζεται σε 3 βασικές διαδικασίες: 1) την κωδικοποιήση, 2) την παγίωση και 3) την ανάκτηση
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία. επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου
Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία Inside the black box για µια επιστήµη του Νου Επιστροφή στο Νου Γνωστική Ψυχολογία / Γνωσιακή Επιστήµη Inside the black box για µια επιστήµη του Νου Επιστροφή στο Νου Γνωστική
Διαβάστε περισσότερα14. Γήρας Γενικές Επισημάνσεις
14. Γήρας Σύνοψη Το φυσιολογικό γήρας συνοδεύεται από πολύπλοκες αλλαγές στον εγκέφαλο και τη συμπεριφορά. Οι αλλαγές στον εγκέφαλο είναι ετερογενείς με ορισμένες δομές, όπως ο ιππόκαμπος και ο προμετωπιαίος
Διαβάστε περισσότεραΟπτική αντίληψη. Μετά?..
Οπτική αντίληψη Πρωτογενής ερεθισµός (φυσικό φαινόµενο) Μεταφορά µηνύµατος στον εγκέφαλο (ψυχολογική αντίδραση) Μετατροπή ερεθίσµατος σε έννοια Μετά?.. ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΟΥΜΕ
Διαβάστε περισσότερα24. Μνήμη Ορισμός Χαρακτηριστικά Λειτουργία και Γενικές Παρατηρήσεις
24. Μνήμη Σύνοψη Μνήμη είναι η ιδιότητα του νευρικού συστήματος να συγκρατεί την προσλαμβανόμενη μέσω της εμπειρίας πληροφορία για μικρό η μεγάλο διάστημα και έτσι να τροποποιεί τη συμπεριφορά. Η μνημονική
Διαβάστε περισσότερα25. Μνημονικά Συστήματα
25. Μνημονικά Συστήματα Σύνοψη Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται ιδιαίτερα ετερογενή πληροφορία, με διαφορετικό τρόπο για κάθε τύπο. Διαφορετικές εγκεφαλικές περιοχές με διακριτά μεταξύ τους γνωρίσματα είναι υπεύθυνες
Διαβάστε περισσότεραΝευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 2: Κατηγοριοποιήσεις Μάθησης & Μνήμης Κωνσταντίνος Παπαθεοδωρόπουλος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας Ανάλυση των γενικών αξόνων που
Διαβάστε περισσότεραΗ βιολογία της μάθησης και της μνήμης: Μακρόχρονη ενδυνάμωση/αποδυνάμωση
Η βιολογία της μάθησης και της μνήμης: Μακρόχρονη ενδυνάμωση/αποδυνάμωση 1 Τι λέμε μνήμη? Η ικανότητα να καταγράφουμε, να αποθηκεύουμε και να ανακαλούμε πληροφορίες Είναι ένας πολύπλοκος συνδυασμός υποσυστημάτων
Διαβάστε περισσότεραΕννοιολογική χαρτογράφηση. Τ. Α. Μικρόπουλος
Εννοιολογική χαρτογράφηση Τ. Α. Μικρόπουλος Οργάνωση γνώσης Η οργάνωση και η αναπαράσταση της γνώσης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την οικοδόμηση νέας γνώσης. Η οργάνωση των εννοιών που αναφέρονται
Διαβάστε περισσότεραΝ Ε Υ Ρ Ο Ψ Υ Χ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Ι Π Α Ρ Α Γ Ο Ν Τ Ε Σ Π Ο Υ Ε Π Η Ρ Ε Α Ζ Ο Υ Ν Τ Η Μ Α Θ Η Σ Η
Ν Ε Υ Ρ Ο Ψ Υ Χ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Ι Π Α Ρ Α Γ Ο Ν Τ Ε Σ Π Ο Υ Ε Π Η Ρ Ε Α Ζ Ο Υ Ν Τ Η Μ Α Θ Η Σ Η 2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ; Μηχανισμός επικοινωνίας που διατηρούν την κοινωνική τάξη / δομή Μαθημένη συμπεριφορά
Διαβάστε περισσότερα6. Ανάκτηση. 6.1 Ορισμός. 6.2 Γενικά Χαρακτηριστικά - Ιδιότητες
6. Ανάκτηση Σύνοψη Ανάκτηση είναι η έκφραση πρόσβασης στην προηγουμένως προσληφθείσα και αποθηκευμένη πληροφορία, ώστε να καταστήσει διαθέσιμη την πληροφορία αυτή και να επιδράσει επί της τρέχουσας συμπεριφοράς
Διαβάστε περισσότερα33. Προοπτική Μνήμη. Προαπαιτούμενη γνώση Δεν απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις για την κατανόηση του περιεχομένου αυτού του κεφαλαίου.
33. Προοπτική Μνήμη Σύνοψη Η προοπτική μνήμη αποτελεί ένα είδος μνήμης, ενθύμησης για μελλοντικές ενέργειες και βασίζεται είτε σε μία εσωτερική αντίληψη και σήμανση του χρόνου κατά τον οποίο πρέπει να
Διαβάστε περισσότερα10. Αυτοβιογραφική Μνήμη
10. Αυτοβιογραφική Μνήμη Σύνοψη Ως αυτοβιογραφική μνήμη αναφέρεται ένα ετερογενές σύνολο στοιχείων της μνήμης τα οποία συνδέονται με την έννοια του «εαυτού». Τα στοιχεία αυτά μας βοηθούν να συγκροτούμε
Διαβάστε περισσότεραΟι εννοιολογικοί χάρτες και οι εφαρμογές τους στη διδασκαλία με τη βοήθεια της τεχνολογίας
Οι εννοιολογικοί χάρτες και οι εφαρμογές τους στη διδασκαλία με τη βοήθεια της τεχνολογίας Τι είναι γνώση; Για τη γνώση δεν υπάρχει ένας και μοναδικός συμφωνημένος ορισμός. Κατά έναν ορισμό είναι η θεωρητική
Διαβάστε περισσότεραΠέραν της θεωρίας του Piaget. Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ
Πέραν της θεωρίας του Piaget Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ Προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών Siegler, R. (2002) Πώς Σκέφτονται τα Παιδιά. Αθήνα: Gutenberg. Προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών Η γνωστική
Διαβάστε περισσότεραΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.
2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται
Διαβάστε περισσότεραΕγρήγορση (arousal) Είδη Προσοχής. Επιλεκτική Προσοχή επόμενα slides
Οπτική Προσοχή Εγρήγορση (arousal) Είδη Προσοχής Επιλεκτική Προσοχή επόμενα slides Πώς «προσέχει» ο εγκέφαλος? Πώς «προσέχει» ο εγκέφαλος? Επιλεκτική Οπτική Προσοχή Η ικανότητα να εποπτεύουμε/παρακολουθούμε
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 3 Ορισμός της Ψυχολογίας Η επιστήμη που σκοπό έχει να περιγράψει και να εξηγήσει τη συμπεριφορά και τις νοητικές διεργασίες του ανθρώπου (κυρίως)
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου Θεματική Ενότητα 10: Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις μεθόδους μελέτης του εγκεφάλου. Λέξεις κλειδιά:
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 10ο ΜΕΡΟΣ Γ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ
ΜΑΘΗΜΑ 10ο ΜΕΡΟΣ Γ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ Πρόσφατες εργασίες έχουν αποδείξει ότι στη μνήμη παρεμβαίνουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου Παρ όλα αυτά, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι μνήμης και ορισμένες
Διαβάστε περισσότεραΗ ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών
Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται και εξελίσσονται διαρκώς, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση
Διαβάστε περισσότεραΣχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου
Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά
Διαβάστε περισσότερα1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία
1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία Ο διδακτικός σχεδιασμός (instructional design) εμφανίσθηκε στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην κατάρτιση την περίοδο
Διαβάστε περισσότερα17. Ενεργός Μνήμη Ορισμός
17. Ενεργός Μνήμη Σύνοψη Ενεργός μνήμη ή σύστημα ενεργού μνήμης είναι εκείνο το είδος μνήμης που έχει βελτιστοποιηθεί για τη συγκράτηση περιορισμένης ποσότητας τρέχουσας αντιληπτής ή ανακλημένης πληροφορίας
Διαβάστε περισσότεραΝευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 5: Μνημονική Παγίωση & Συναπτική Πλαστικότητα Κωνσταντίνος Παπαθεοδωρόπουλος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας Ανάλυση του φαινομένου
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Όπως συμβαίνει με τη συναπτική διαβίβαση στη νευρομυϊκή σύναψη, σε πολλές μορφές επικοινωνίας μεταξύ νευρώνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα παρεμβαίνουν άμεσα ελεγχόμενοι
Διαβάστε περισσότεραΕργάστηκαν οι: Δαρειώτη Φωτεινή, 111320130032 Κανέλλη Ζωή-Ειρήνη, 11320130041 Έλενα Τσιάρλεστον, 113201300163
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Εργάστηκαν οι: Δαρειώτη Φωτεινή, 111320130032 Κανέλλη Ζωή-Ειρήνη, 11320130041 Έλενα Τσιάρλεστον, 113201300163 Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ζαχαρούλα
Διαβάστε περισσότεραΛογιστική Θεωρία και Έρευνα
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη Λογιστική & Χρηματοοικονομική Master of Science (MSc) in Accounting and Finance ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Λογιστική Θεωρία και Έρευνα Εισαγωγή στη Λογιστική Έρευνα Η αναζήτηση της αλήθειας
Διαβάστε περισσότεραΓνωστική Ανάπτυξη Ενότητα 3: Θεωρίες Επεξεργασίας Πληροφοριών για την γνωστική ανάπτυξη
Γνωστική Ανάπτυξη Ενότητα 3: Θεωρίες Επεξεργασίας Πληροφοριών για την γνωστική ανάπτυξη Διδάσκουσα: Ειρήνη Σκοπελίτη Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας
Διαβάστε περισσότερα30. Παγίωση Ορισμός και Γενικά Στοιχεία
30. Παγίωση Σύνοψη Παγίωση ή μνημονική παγίωση είναι το σύνολο των νευροβιολογικών διεργασιών που απαιτούνται για τη σταθεροποίηση του μνημονικού αποτυπώματος (στο νευρωνικό επίπεδο) και τη μακροπρόθεσμη
Διαβάστε περισσότεραEMDR Πρωτόκολλο. Πέννυ Παπανικολοπούλου M.Sc. Ph.D Σεπτέμβριος 2011
EMDR Πρωτόκολλο Πέννυ Παπανικολοπούλου M.Sc. Ph.D Σεπτέμβριος 2011 Τηλεσκοπική Επεξεργασία / Telescopic Processing Σημείο Αναστάτωσης EMD Περιορισμένη Εστίαση σε κάθε σημείο αναστάτωσης Στρατηγική EMDr
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 4 Γνωστική ψυχολογία Οι πληροφορίες του περιβάλλοντος γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας από τον εγκέφαλο μέσω γνωστικών διαδικασιών (αντίληψη, μνήμη,
Διαβάστε περισσότεραΓνωστική Ψυχολογία 3
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Γνωστική Ψυχολογία 3 Ενότητα #8: Θεωρητικά μοντέλα Διδάσκων: Οικονόμου Ηλίας ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότεραΣύναψη µεταξύ της απόληξης του νευράξονα ενός νευρώνα και του δενδρίτη ενός άλλου νευρώνα.
ΟΙ ΝΕΥΡΩΝΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΑΨΗΣ Άντα Μητσάκου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήµιο Πατρών Γνωρίζουµε ότι είµαστε ικανοί να εκτελούµε σύνθετες νοητικές διεργασίες εξαιτίας της
Διαβάστε περισσότεραπεριλαμβάνει αντιδιαισθητικές έννοιες
2. Πηγή δυσκολιών για την ατομική θεωρία Η ατομική θεωρία περιλαμβάνει αντιδιαισθητικές έννοιες Η καθημερινή αισθητηριακή εμπειρία υπαγορεύει ότι : τα στερεά και τα υγρά είναι συνεχή - π.χ. το έδαφος είναι
Διαβάστε περισσότεραΜια εισαγωγή στην έννοια της βιωματικής μάθησης Θεωρητικό πλαίσιο. Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ
Μια εισαγωγή στην έννοια της βιωματικής μάθησης Θεωρητικό πλαίσιο Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ Τι εννοούμε με τον όρο «βιωματική μάθηση»; Πρόκειται για έναν εναλλακτικό τρόπο μάθησης,
Διαβάστε περισσότεραΝευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών
Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών Ενότητα 6: Μακρόχρονη Συναπτική Πλαστικότητα Κωνσταντίνος Παπαθεοδωρόπουλος Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας (1/2) Γενική επισκόπηση των φαινομένων
Διαβάστε περισσότερα14 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία σε ένα Κόσμο που Αλλάζει Θεσσαλονίκη, 2-4 Νοεμβρίου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
14 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία σε ένα Κόσμο που Αλλάζει Θεσσαλονίκη, 2-4 Νοεμβρίου 2016 Χ. Χάρχαρος, Μ. Κάβουρας, Μ. Κόκλα, Ε. Τομαή Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Ορίζεται ως η ικανότητα
Διαβάστε περισσότεραΓνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32)
Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Διάλεξη 1 Εισαγωγή, ορισμός και ιστορία της Γνωστικής Ψυχολογίας Πέτρος Ρούσσος Μερικά διαδικαστικά http://users.uoa.gr/~roussosp/gr/index.htm http://eclass.uoa.gr/courses/ppp146/
Διαβάστε περισσότεραΚλινική Νευροψυχολογία του παιδιού
Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού Α εξάμηνο Διδάσκων : Α. Β. Καραπέτσας Ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 1 ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ 2 Μία από τις πρώτες έρευνες που μελετούν και επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα με μουσική
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Ψυχολογία Ενότητα 10: Μνήμη: Δομικά μέρη και Λειτουργία
Εισαγωγή στην Ψυχολογία Ενότητα 10: Μνήμη: Δομικά μέρη και Λειτουργία Διδάσκουσα: Ειρήνη Σκοπελίτη Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Παρουσίαση της μνημονικής
Διαβάστε περισσότεραΓνωστική Ψυχολογία 3
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Γνωστική Ψυχολογία 3 Ενότητα #4: Αισθητήρια Καταγραφή Διδάσκων: Οικονόμου Ηλίας ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότεραΠρόλογος Πρόλογος ελληνικής έκδοσης Ευχαριστίες. Κεφάλαιο 1 Έργο και γνωστική αποκατάσταση 3
Πρόλογος Πρόλογος ελληνικής έκδοσης Ευχαριστίες xiii xiv xvii ΜΈΡΟΣ 1 Γνωστικές λειτουργίες και εργοθεραπευτική διαδικασία 1 Κεφάλαιο 1 Έργο και γνωστική αποκατάσταση 3 Ο σκοπός της γνωστικής αποκατάστασης
Διαβάστε περισσότεραΗ Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης
Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 8: Γνωστική επανάσταση/τομείς της ψυχολογίας
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 8: Γνωστική επανάσταση/τομείς της ψυχολογίας Θεματική Ενότητα 8: Στόχοι: Η εξοικείωση των φοιτητών με τις επιδράσεις, από άλλες
Διαβάστε περισσότεραΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1
ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΧΑΡΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΣΗ β. φιλιππακοπουλου 1 Αναλυτικό Πρόγραµµα 1. Εισαγωγή: Μια επιστηµονική προσέγγιση στη χαρτογραφική απεικόνιση και το χαρτογραφικό σχέδιο
Διαβάστε περισσότεραΗ ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα
1 Η ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα Στο: Γλωσσολογικές έρευνες για την Ελληνική Ι, Πρακτικά του 5 ου
Διαβάστε περισσότεραΘεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτικό Λογισμικό
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτικό Λογισμικό Ενότητα 7: Μάθηση με Πολυμέσα (multimedia learning) & Θεωρία Διπλής Κωδικοποίησης (Double Coding
Διαβάστε περισσότεραΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ «ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗ ΒΑΣΗ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ «ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗ ΒΑΣΗ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 5 Μέρος 1 Εισαγωγή Το παρόν κεφάλαιο επικεντρώνεται στη διαδικασία διοίκησης που μπορεί να διευκολύνει περισσότερο τη δημιουργία
Διαβάστε περισσότεραΠροσωπική και Κοινωνική Συνειδητοποίηση και Συναισθηματική Ενδυνάμωση. Δρ Μαρία Ηρακλέους
Προσωπική και Κοινωνική Συνειδητοποίηση και Συναισθηματική Ενδυνάμωση Δρ Μαρία Ηρακλέους Μια φορά και ένα καιρό μια καμηλοπάρδαλη!!! Το ταξίδι στο Αναλυτικό μπορεί είναι να είναι προκλητικό, δύσκολο,
Διαβάστε περισσότεραΟπτική οδός. Έξω γονατώδες σώµα. Οπτική ακτινοβολία
Όραση Γ Όραση Οπτική οδός Έξω γονατώδες σώµα Οπτική ακτινοβολία Οπτικό χίασµα: Οι ίνες από το ρινικό ηµιµόριο περνούν στην αντίπλευρη οπτική οδό ενώ τα κροταφικά ηµιµόρια δεν χιάζονται. Εποµένως κάθε οπτική
Διαβάστε περισσότεραΕννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή
Το λογισμικό της εννοιολογικής χαρτογράυησης Inspiration Η τεχνική της εννοιολογικής χαρτογράφησης αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph D. Novak, στο πανεπιστήμιο του Cornell. Βασίστηκε στις θεωρίες του
Διαβάστε περισσότεραΦΟΡΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ MYPROJECT
ΦΟΡΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ MYPROJECT Σκοπός της αξιολόγησης είναι να αποτιμηθεί ο παιδαγωγικός σχεδιασμός και η ψηφιακή αναπαράσταση της προτεινόμενης συνθετικής
Διαβάστε περισσότερα2. Δεξιότητες επικοινωνίας ενηλίκων εκπαιδευομένων. Επιμόρφωση εκπαιδευτών/τριών Επιμορφωτικών Κέντρων Λευκωσία
2. Δεξιότητες επικοινωνίας ενηλίκων εκπαιδευομένων Σύνδεση με τα προηγούμενα Οι συμμετέχοντες είναι εξ ορισμού ενήλικες. Βρίσκονται σε εξελισσόμενη διεργασία ανάπτυξης, όχι στο ξεκίνημα της διεργασίας.
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. 18 Μηχανική Μάθηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 18 Μηχανική Μάθηση Ένα φυσικό ή τεχνητό σύστηµα επεξεργασίας πληροφορίας συµπεριλαµβανοµένων εκείνων µε δυνατότητες αντίληψης, µάθησης, συλλογισµού, λήψης απόφασης, επικοινωνίας και δράσης
Διαβάστε περισσότεραΟραση - οπτική αντίληψη Οπτική γνώση - οπτική
Περιεχόµενα Μαθήµατος Οδηγού Σπουδών (Course Catalog data) Στόχοι του µαθήµατος είναι: Οραση - οπτική αντίληψη Οπτική γνώση - οπτική µνήµη Αντίληψη του χώρου και χάρτες Νοητικές κατηγορίες Αναπαραστάσεις
Διαβάστε περισσότεραΣτόχος της ψυχολογικής έρευνας:
Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία
Διαβάστε περισσότεραΜαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή Εννοιολογική χαρτογράφηση Διδάσκων: Καθηγητής Αναστάσιος Α. Μικρόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότεραEDUS265 Εκπαιδευτική Τεχνολογία
EDUS265 Εκπαιδευτική Τεχνολογία Χαράλαμπος Βρασίδας www.cardet.org www.unic.ac.cy 2004-2006 CARDET 1 Κονστρουκτιβισμός - Αντικειμενισμός Κονστρουκτιβισμός Αντικειμενισμός 2 Πρόδρομοι Θεωρίες της συμπεριφοράς
Διαβάστε περισσότεραΓνωστική Ανάπτυξη Ενότητα 4: Τύποι Θεωριών Επεξεργασίας Πληροφοριών
Γνωστική Ανάπτυξη Ενότητα 4: Τύποι Θεωριών Επεξεργασίας Πληροφοριών Διδάσκουσα: Ειρήνη Σκοπελίτη Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Παρουσίαση των διαφορετικών
Διαβάστε περισσότεραΜουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ζωή Διονυσίου
Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά
Διαβάστε περισσότερα8.2 Εννοιολογική χαρτογράφηση
8.2 Εννοιολογική χαρτογράφηση Η εννοιολογική χαρτογράφηση (concept mapping) αποτελεί ένα μέσο για την αναπαράσταση των γνώσεων, των ιδεών, των εννοιών προς οικοδόμηση (Jonassen et al. 1998), των νοητικών
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΗ 1. Εισαγωγή-Μέθοδοι 2. Οπτική αντίληψη - εγκεφαλικά κυκλώµατα 3. Νοητικές αναπαραστάσεις στο οπτικό σύστηµα- Ψευδαισθήσεις 4. Προσοχή-Εγρήγορση - Σύνδροµο Ελλειµµατικής
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Ψυχολογία Ενότητα 8: Μάθηση μετά τον Συμπεριφορισμό
Εισαγωγή στην Ψυχολογία Ενότητα 8: Μάθηση μετά τον Συμπεριφορισμό Διδάσκουσα: Ειρήνη Σκοπελίτη Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Παρουσίαση των θεωριών
Διαβάστε περισσότεραΕξελικτική Ψυχολογία: Κοινωνικο-γνωστική ανάπτυξη
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εξελικτική Ψυχολογία: Κοινωνικο-γνωστική ανάπτυξη Ενότητα 3 Θεωρία Επεξεργασίας Πληροφοριών: Βασικές Αρχές και Κριτική Θεώρηση Ελευθερία
Διαβάστε περισσότεραΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου Κάποιες έννοιες Επιστήμη : κάθε συστηματικό πεδίο μελέτης ή σύστημα γνώσης που έχει ως σκοπό
Διαβάστε περισσότεραΣυνεργατικές Τεχνικές
Καταιγισμός ιδεών, Παιχνίδι ρόλων, Ομάδες Εργασίας, Συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων, Δομημένη Συζήτηση - Debate Μέθοδος σχεδίων εργασίας ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Καταιγισμός ιδεών Είναι η εξέταση ενός ζητήματος μέσα
Διαβάστε περισσότεραΑνθρώπινη Νόηση: 10,000 χρόνια πριν και µετά το Πέτρος Α. Μ. Τζελεπίδης (Gelepithis) Dasein, φilosoφy café, 10 Μαρτίου 2010
Ανθρώπινη Νόηση: 10,000 χρόνια πριν και µετά το 2010 Πέτρος Α. Μ. Τζελεπίδης (Gelepithis) Dasein, φilosoφy café, 10 Μαρτίου 2010 Petros A. M. Gelepithis, 1984-2010 Σύγκριση ανθρώπινης & τεχνητής νοημοσύνης
Διαβάστε περισσότεραΜεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση
Πρόλογος Tα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια υπάρχουν δύο έννοιες που κυριαρχούν διεθνώς στο ψυχολογικό και εκπαιδευτικό λεξιλόγιο: το μεταγιγνώσκειν και η αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση. Παρά την ευρεία χρήση
Διαβάστε περισσότεραΠληροφορική 2. Τεχνητή νοημοσύνη
Πληροφορική 2 Τεχνητή νοημοσύνη 1 2 Τι είναι τεχνητή νοημοσύνη; Τεχνητή νοημοσύνη (AI=Artificial Intelligence) είναι η μελέτη προγραμματισμένων συστημάτων τα οποία μπορούν να προσομοιώνουν μέχρι κάποιο
Διαβάστε περισσότεραA. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΑΓΓΛΙΚΩΝ
A. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΑΓΓΛΙΚΩΝ Λίγες αναφορές υπάρχουν στην σχετική βιβλιογραφία για την χρήση της εκμάθησης γλώσσας ως μέθοδο ενδυνάμωσης των νοητικών λειτουργιών σε ηλικιωμένους, αν και έχει καταδειχτεί
Διαβάστε περισσότεραΓνωστική Ψυχολογία και Μάθηση. Στέλλα Βοσνιάδου Πανεπιστήµιο Αθηνών
Γνωστική Ψυχολογία και Μάθηση Στέλλα Βοσνιάδου Πανεπιστήµιο Αθηνών Θεωρίες της επεξεργασίας πληροφοριών Η σκέψη είναι επεξεργασία πληροφοριών Περιγραφή των δοµικών χαρακτηριστικών (περιορισµών) της σκέψης
Διαβάστε περισσότεραΧαρακτηριστικά εξέλιξης ασθενών με ΗΝΔ σε άνοια
9th Panhellenic Interdisciplinary Conference on Alzheimer's Disease and 1st Mediterranean on Neurodegenerative Diseases Χαρακτηριστικά εξέλιξης ασθενών με ΗΝΔ σε άνοια Μπακογλίδου Ευαγγελία Dr Κουντή-Ζαφειροπούλου
Διαβάστε περισσότερα«Η ομορφιά εξαρτάται από τα μάτια εκείνου που τη βλέπει»
«Η ομορφιά εξαρτάται από τα μάτια εκείνου που τη βλέπει» Γνωστική Νευροεπιστήμη Πώς γίνεται αντιληπτή η αισθητική πληροφορία; Πώς σχηματίζονται οι μνήμες; Πώς μετασχηματίζονται σε λόγο οι αντιλήψεις και
Διαβάστε περισσότεραΠώς σκέφτονται οι άνθρωποι; Προσέγγιση επεξεργασίας πληροφοριών Γνωστική ανάλυση του έργου (λύση προβλήµατος, κατανόηση κειµένου, επικοινωνία, κλπ.) σε επιµέρους νοητικές διεργασίες, δεξιότητες και γνώσεις
Διαβάστε περισσότεραΟργανοτυπικές Καλλιέργειες
Οργανοτυπικές Καλλιέργειες Καθηγητής-Διευθυντής Βασίλης Γοργούλης Επ. Καθηγητής Ιωάννης Πατέρας Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αθήνα,
Διαβάστε περισσότεραΣύγχρονη Φυσική 1, Διάλεξη 3, Τμήμα Φυσικής, Παν/μιο Ιωαννίνων Η θεωρία του αιθέρα καταρρίπτεται από το πείραμα των Michelson και Morley
1 Η θεωρία του αιθέρα καταρρίπτεται από το πείραμα των Mihelson και Morley 0.10.011 Σκοποί της τρίτης διάλεξης: Να κατανοηθεί η ιδιαιτερότητα των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων (π. χ. φως) σε σχέση με άλλα
Διαβάστε περισσότεραΜάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα Ενότητα 10: Θεωρία Συνδεσιασμού Βασιλική Μητροπούλου-Μούρκα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΕκπαιδευτική Τεχνολογία
Εκπαιδευτική Τεχνολογία Εκπαιδευτική Τεχνολογία Πολυμέσα Όταν βλέπετε τα διπλανά σχήματα σημαίνει ότι υπάρχει δεσμός στο Διαδίκτυο Πρώτα βήματα Τη δεκαετία του 50 ξεκίνησαν οι προσπάθειες να δημιουργηθούν
Διαβάστε περισσότεραΟδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια
Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Γιατί χρειάζεται να κάνουµε τόσο ειδική διαφοροποίηση; Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσµα του αυτισµού έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντίληψης για τον κόσµο,
Διαβάστε περισσότεραΗ περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι μια παιδαγωγική διαδικασία που επιδιώκει αυθεντικές εμπειρίες των εκπαιδευόμενων.
Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι μια παιδαγωγική διαδικασία που επιδιώκει αυθεντικές εμπειρίες των εκπαιδευόμενων. Τις εμπειρίες αυτές τις αναζητούμε βγαίνοντας και από την όποια αίθουσα και από το όποιο
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 5 Έννοιες και Κλασική Θεωρία Εννοιών Έννοιες : Θεμελιώδη στοιχεία από τα οποία αποτελείται το γνωστικό σύστημα Κλασική θεωρία [ή θεωρία καθοριστικών
Διαβάστε περισσότεραΘεωρίες για την Ανάπτυξη
Θεωρίες για την Ανάπτυξη Πολιτισμική προσέγγιση (Vygotsky) Βιο-οικολογική προσέγγιση Bronfenbrenner ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Ι 2015-16 Καλλιρρόη Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Vygotsky, L.S. (1978/1997)
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Κωνσταντίνος Π. Χρήστου Ένα αρχέγονο ερώτηµα Τι είναι η γνώση; Ποια η διαδικασία του γνωρίζειν; θεωρίες, επιστημολογίες, μεταφορές και πρακτικές στην τάξη των μαθηματικών Μάθηση
Διαβάστε περισσότεραþÿ ±ÁǹĵºÄ ½¹º Ä Â þÿãà Å Â Ä Â ±ÁǹĵºÄ ½¹º  Xenopoulos, Solon Neapolis University
Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Architecture, Land and Environmental Sciences http://hephaestus.nup.ac.cy Informative material 2005 þÿ ±ÁǹĵºÄ ½¹º Ä Â þÿ¼µä±»»±ãì¼µ½  µ¹ºì½±â º±¹
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία
Διαβάστε περισσότεραΜαθηµατική. Μοντελοποίηση
Μαθηµατική Μοντελοποίηση Μοντελοποίηση Απαιτητική οικονοµία και αγορά εργασίας Σύνθετες και περίπλοκες προβληµατικές καταστάσεις Μαθηµατικές και τεχνολογικές δεξιότητες Επίλυση σύνθετων προβληµάτων Μαθηµατικοποίηση
Διαβάστε περισσότεραΣυγγραφή ερευνητικής πρότασης
Συγγραφή ερευνητικής πρότασης 1 o o o o Η ερευνητική πρόταση είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό τμήμα της έρευνας. Η διατύπωσή της θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεγμένη, περιεκτική και βασισμένη στην ανασκόπηση
Διαβάστε περισσότεραΣχεδιασμός και αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού
Σχεδιασμός και αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού Ενότητα 6: Μοντέλα Σχεδιασμού, Kανόνες Mayer Διδάσκων: Νικόλαος Τσέλιος Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σημείωμα
Διαβάστε περισσότεραΓεωµετρικές έννοιες και µετρήσεις µεγεθών. (ή, διαφορετικά, αντίληψη του χώρου)
Γεωµετρικές έννοιες και µετρήσεις µεγεθών (ή, διαφορετικά, αντίληψη του χώρου) αντιλήψεις παιδιών (κι όχι µόνο) τι είναι γεωµετρία; Όταν αντιμετωπίζω προβλήματα γεωμετρίας νιώθω σαν να κάνω ένα είδος μεταγνωστικής
Διαβάστε περισσότεραΗ οργάνωση της γνώσης ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ
Η οργάνωση της γνώσης ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ Έννοιες και κατηγορίες Σημασιολογική μνήμη (Tulving) τα θεμελιώδη συστατικά στοιχεία της: Έννοιες: νοητικές αναπαραστάσεις που χρησιμοποιούνται σε διάφορες γνωστικές
Διαβάστε περισσότερα