ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Επιμέλεια: ΚΑΛΑΪΤΖΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Α.Ε.Μ: Επιβλέπων καθηγητής: ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ,

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Παπαβασιλείου, που δέχτηκε να συνεργαστεί μαζί μου, για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, για την καθοδήγηση του, την υποστήριξη και την πολύτιμη βοήθεια που μου προσέφερε για να φέρω εις πέρας την πτυχιακή μου εργασία. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη. σελ.5 Πρόλογος... σελ.7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ιστορική αναδρομή σελ Ορισμός ρευματοειδούς αρθρίτιδας.. σελ Νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα.. σελ Διάγνωση ρευματοειδούς αρθρίτιδας σελ Επιδημιολογία... σελ Κλινική εικόνα.. σελ Αίτια και συνέπειες της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. σελ Διάγνωση. σελ Κριτήρια ταξινόμησης της ρευματοειδούς αρθρίτιδας όπως καθορίστηκαν από την Αμερικανική Ρευματολογική Εταιρεία. σελ Κατηγοριοποίηση λειτουργικής κατάστασηςκριτήρια λειτουργικής ταξινόμησης. σελ Θεραπεία σελ. 22 ΚΕΦΑΛΙΟ Η χρησιμότητα της άσκησης σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα σελ Τύποι ασκήσεων..... σελ Πως γίνεται η επιλογή ασκήσεων για άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα σελ Είδη ασκήσεων που βοηθούν στην ρευματοειδή αρθρίτιδα.. σελ Ενδεικτικές ασκήσεις.. σελ. 29 3

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ρευματοειδής αρθρίτιδα και λειτουργικότητα- Ειδικά βοηθήματα... σελ Ρευματοειδής αρθρίτιδα και χρήση Η.Υ σελ. 43 Συμπεράσματα.. σελ.44 Βιβλιογραφία. σελ. 45 4

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία αυτή αναφέρεται στη ρευματοειδή αρθρίτιδα και στον τρόπο με τον οποίο βοηθάει η άσκηση τα άτομα αυτά να έχουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που προκαλεί χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων, των ιστών γύρω από τις αρθρώσεις όπως και άλλων οργάνων του σώματος. Εμφανίζεται συχνότερα ως πολυαρθρίτιδα και προσβάλει συνήθως συμμετρικώς τις μικρές, μεσαίες και μεγάλες αρθρώσεις. Τα αίτια της μέχρι και σήμερα παραμένουν άγνωστα και η διάγνωση στηρίζεται στη λήψη ιστορικού και στα διαγνωστικά κριτήρια της λειτουργικής ταξινόμησης. Η θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία και άσκηση. Στη συνέχεια της εργασίας, γίνεται παρουσίαση του τρόπου κατά τον οποίο βοηθάει η άσκηση, τα είδη ασκήσεων που επιτρέπονται και με ποια βοηθητικά μέσα μπορούν να διευκολύνουν την καθημερινότητα τους τα άτομα αυτά. Το συμπέρασμα που πρόεκυψε είναι ότι η άσκηση βοηθάει αρκετά στην κίνηση των αρθρώσεων και συμβάλει σημαντικά στη μείωση του πόνου. Λέξεις κλειδιά: ρευματοειδής αρθρίτιδα, άσκηση, βοηθητικά μέσα 5

6 ABSTRACT This assignment refers to rheumatoid arthritis and how to exercise helps those people to have a better quality of life. Rheumatoid arthritis is an autoimmune illness which causes chronic inflammation of the joints, the tissues around the joints and other organs of the body, as well. It usually appears as polyarthritis and affects symmetrically small, medium and bigsized joints. The causes remain unknown until today and the diagnosis relies on the medical history and the diagnostic criteria of the functional classification. Additionally, in the assignment it is presented the way in which exercise helps, the kinds of exercise allowed and which aids can facilitate the everyday life of those people. The conclusion that came up is that exercise helps enough to the initiation of the joints and contributes significantly to the reduction of pain. Key words: rheumatoid arthritis, exercise, aids 6

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματοποιήθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού. Θέμα της εργασίας είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η άσκηση. Στο παρελθόν, τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα ήταν ιδιαίτερα αδύναμα και αδύνατα, καθώς θεωρούνταν πως η άσκηση προκαλεί περαιτέρω βλάβη στις αρθρώσεις κι έτσι οι μύες ατροφούσαν. Η χρόνια φλεγμονή που σχετίζεται με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα προκαλεί απώλεια βάρους και όρεξης. Σήμερα, τα φάρμακα μετριάζουν τη φλεγμονή και η άσκηση είναι μέρος της θεραπείας. Και ενώ η άσκηση μπορεί να είναι δύσκολη (αν όχι αδύνατη) κατά τη διάρκεια μιας άσχημης κατάστασης, η δραστηριότητα θεωρείται γενικά ότι βοηθάει και δεν βλάπτει όσους πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται λόγος για το τι είναι ρευματοειδής αρθρίτιδα, την επιδημιολογία, τα αίτια, τη διάγνωση, τα κριτήρια λειτουργικής ταξινόμησης και τη θεραπεία. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται λόγος για την άσκηση και το πώς βοηθάει στην κίνηση των αρθρώσεων και δίνονται ενδεικτικές ασκήσεις ενδυνάμωσης και εύρους κίνησης. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο προβάλλονται με εικόνες διάφορα βοηθητικά μέσα που βοηθούν στην καθημερινότητα. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Τα πρώτα γνωστά ίχνη ρευματοειδής αρθρίτιδας (ΡΑ) βρίσκονται περίπου στο 4500 π.x. Ένα κείμενο με ημερομηνία 123 μ.χ περιγράφει για πρώτη φορά συμπτώματα παρόμοια με αυτά που αναγνωρίζονται σήμερα ως ρευματοειδή αρθρίτιδα. Εικόνες συμβατές με ρευματοειδή αρθρίτιδα εμφανίζονται σε άτομα που απεικονίζονται σε τοιχογραφίες του 16 ου αιώνα. Ωστόσο, αναγνωρίζεται γενικά στην τέχνη ότι η ζωγραφική των χεριών στον 16 ο και 17 ο αιώνα ακλουθούσε ορισμένες στυλιζαρισμένες συμβάσεις που οι περισσότερες φαίνονται ξεκάθαρα στο κίνημα Μανιερισμού. Η πρώτη αναγνωρισμένη περιγραφή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας ήταν το 1800 από το γάλλο γιατρό Δρ Jacob Augustin Landre-Beauvais ( ) που βασίστηκε στο φημισμένο νοσοκομείο Salpetriere στο Παρίσι. Το όνομα ρευματοειδούς αρθρίτιδας επινοήθηκε το 1859 από το βρετανό ρευματολόγο Δρ Alfred Barring Garrod. 8

9 1.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ)είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που προκαλεί χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων, των ιστών γύρω από τις αρθρώσεις όπως και φλεγμονή άλλων οργάνων του σώματος. Προσβάλλονται συνήθως οι αρθρώσεις των ποδιών και των χεριών με συμμετρικό τρόπο. Προκαλείται πόνος και οίδημα που είναι τα χαρακτηριστικά μιας φλεγμονής, η οποία πιθανόν σταδιακά να οδηγήσει στην καταστροφή της άρθρωσης, προκαλώντας αισθητικά και λειτουργικά προβλήματα. Στην ασθένεια αυτή ο οργανισμός, επιτίθεται με το ανοσολογικό του σύστημα εναντίον των αρθρώσεων του για άγνωστο λόγο. Σταδιακά ο αρθρικός υμένας, ο χόνδρος, τα οστά και οι σύνδεσμοι που αποτελούν την άρθρωση φθείρονται προκαλώντας παραμόρφωση της άρθρωσης, με κίνδυνο την εγκατάσταση μόνιμης αναπηρίας. ( ) 9

10 1.3 ΝΕΑΝΙΚΗ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΝΡΑ) είναι μια χρόνια νόσος που προκαλεί φλεγμονή σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις και αρχίζει πριν από την ηλικία των 16 ετών. Υπάρχουν 3 τύποι νεανικής ρευματοειδής αρθρίτιδας: 1. Τύπος συστηματικής έναρξης Αρχίζει με υψηλό πυρετό, συχνά παρουσιάζει ένα συστηματικό δερματικό εξάνθημα, προσβάλλει έκτος από τις αρθρώσεις και πολλά εξωαρθρικά όργανα και συστήματα όπως καρδιά, ήπαρ, σπλήνα, λεμφαδένες, πνεύμονες, και κεντρικό νευρικό σύστημα. Περίπου 10% των παιδιών με νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν αυτόν τον τύπο. 2.Ολιγοαρθρικός τύπος Στον τύπο αυτό, η νόσος προσβάλλει λιγότερο από 5 αρθρώσεις. Περίπου τα μισά από όλα τα παιδιά με νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Μερικά από αυτά είναι πολύ μικρά, από νήπια μέχρι ηλικίας των 5 ετών και έχουν ένα μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης φλεγμονής στα μάτια. Οι τακτικές εξετάσεις των ματιών είναι απαραίτητες. Σε παιδιά που είναι μεγαλύτερα μπορεί να εξελιχθεί σε ένα από τους τύπους της αρθρίτιδας των ενηλίκων. 3. Πολυαθρικός τύπος. Στον τύπο αυτό προσβάλλονται πάνω από 5 αρθρώσεις και μπορεί να αρχίσει σε οποιαδήποτε ηλικία. Μερικά από τα παιδιά έχουν τύπο αρθρίτιδας ίδια με εκείνα των ενηλίκων και η νόσος ξεκινά σε νεότερη ηλικία από ότι συνήθως. 10

11 Καθοριστικοί παράγοντες της σοβαρότητας της ΡΑ αποτελούν η χρονιότητα της νόσου, η ύπαρξη μυϊκής ατροφίας, η σκολίωση, η διόγκωση των αρθρώσεων, η κατάσταση των αρθρώσεων (αγκύλωση) και η ύπαρξη ιριδοκυκλίτιδας, που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Η πρόγνωση είναι καλύτερη για την ηλικία άνω των 5 ετών και γι αυτούς που δεν έχουν σημαντικές εκδηλώσεις. Περίπου 30% των παιδιών εμφανίζουν μακροχρόνια ύφεση, ενώ >50% εμφανίζονται με χρόνια ενεργό νόσο. Καθοριστικός παράγοντας είναι η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση. Σε μεγάλη ηλικία εγκαθίστανται από καταστροφή των αρθρώσεων, οι μόνιμες τυπικές παραμορφώσεις των χεριών συνήθως σε κάμψη και ωλένια απόκλιση του καρπού και των δακτύλων. (Αγγελοπούλου- Σακαντάμη, 2004) 11

12 1.4 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ Η διάγνωση της νόσου βασίζεται στα διαγνωστικά κριτήρια που θεσπίστηκαν από την Αμερικανική Ρευματολογική Εταιρεία το1989 και είναι: 1. Ηλικία έναρξης <16 2. Αρθρίτιδα μιας ή περισσοτέρων αρθρώσεων 3. Διάρκεια νόσου >6 εβδομάδες 4. Μορφή νόσου που χαρακτηρίζεται στους πρώτους 6 μήνες από ολιγορθρίτιδα ( <5 αρθρώσεις) Πολυαρθρίτιδα ( >5 αρθρώσεις) Συστηματική μορφή (αρθρίτιδα και διαλείπων πυρετός) 5. Αποκλεισμός άλλων αιτιών αρθρίτιδας (Παπαβασιλείου, 2003) 12

13 1.5 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Είναι νόσος παγκοσμίου κατανομής με μέση ετήσια επίπτωση 1-1,5/1000 άτομα στον πληθυσμό. Συνολικά υπάρχει μια επικράτηση 3:1 στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Η ηλικία αιχμής για την εμφάνιση της είναι ετών. Γενικά, η συχνότητα, η βαρύτητα και η δραστικότητα της νόσου στις γυναίκες είναι μεγαλύτερη μετά την εμμηνόπαυση. Ο επιπολασμός αυξάνεται σε 10% μετά την ηλικία των 65 ετών, ιδίως κατά την ηλικία των 80. Η διαφορά στη συχνότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών μειώνεται στις ηλικίες αυτές. (Σέττας, 2004) Σε δυο επιδημιολογικές αναδρομικές μελέτες για την επίπτωση της νόσου σε δυο κοινότητες των ΗΠΑ μετά το 1960, διαπιστώθηκε μόνο για τις γυναίκες, μια σημαντική μείωση, η οποία αποδόθηκε στη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών από του στόματος, που τότε είχαν αρχίσει να χρησιμοποιούνται. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από άλλες μελέτες, χωρίς όμως να υπάρχει ομοφωνία ότι τα οιστρογόνα μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της ΡΑ. Στο 70% των περιπτώσεων η νόσος παρουσιάζει ύφεση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και έξαρση το πρώτο δίμηνο μετά τον τοκετό, ιδίως στις γυναίκες που θηλάζουν. Η ατοκία αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου για τη ΡΑ, ενώ αντίθετα πολύτοκες προστατεύονται από τη νόσο. Κατά την τελευταία 20ετια έχει περιγραφεί ελάττωση της επίπτωσης αλλά και της βαρύτητας της νόσου. (Σέττας, 2004) 13

14 1.6 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται συχνότερα ως πολυαρθρίτιδα που προσβάλλει συνήθως συμμετρικώς τις μικρές ή τις μικρές, μεσαίες και μεγάλες αρθρώσεις. Η συμμετρική, αμφοτερόπλευρη προσβολή μπορεί να μην είναι ακόμη εμφανής στα αρχικά στάδια και σε προχωρημένη νόσο μπορεί να μην είναι απόλυτη, ιδίως σε μερικές αρθρώσεις (μετακαρποφαλαγγικές, εγγύς μεσοφαλαγγικές) (Σέττας, 2004). Η κλινική εικόνα έχει συνήθως τα εξής χαρακτηριστικά: Στις περισσότερες περιπτώσεις αρχίζει προοδευτικά επηρεάζοντας διάφορες αρθρώσεις. Σπανιότερα, αρχίζει απότομα με οξύ τρόπο επηρεάζοντας ταυτόχρονα πολλές αρθρώσεις. Οι αρθρώσεις επηρεάζονται με συμμετρικό τρόπο. Όταν επηρεαστεί μια άρθρωση στη μια μεριά του σώματος, επηρεάζεται και η αντίστοιχη άρθρωση στην άλλη μεριά του σώματος. Αρχικά, επηρεάζονται κυρίως οι μικρές αρθρώσεις. Στα χέρια και στα πόδια, στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών, στους καρπούς, στους αγκώνες και στους αστράγαλους. Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται παρουσιάζουν πόνο και δυσκαμψία (ιδιαίτερα το πρωί μετά το ξύπνημα). Χαρακτηρίζονται από μια έντονη φλεγμονή με πρήξιμο, μείωση της λειτουργικότητας και της κινητικότητας της άρθρωσης. Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται μεγεθύνονται και παρουσιάζουν παραμόρφωση και αγκύλωση. Μπορούν να μένουν ακίνητες σε μια θέση και να μην είναι δυνατόν να ανοίξουν 14

15 πλήρως. Τα δάχτυλα του χεριού έχουν χαρακτηριστική κλίση προς τα έξω, προς τη μεριά του μικρού δαχτύλου. Η παραμόρφωση αυτή μετακινεί τους τένοντες των δαχτύλων, δημιουργώντας έτσι επιπρόσθετα προβλήματα. (εικόνα 1) Σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα. Οι καρποί των χεριών μπορούν να παρουσιάσουν πρήξιμο, που με τη σειρά του δυνατόν να προκαλέσει σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Οζίδια κάτω από το δέρμα. Σε 30% με 40% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα, δημιουργούνται σκληρά οζίδια κοντά στις αρθρώσεις που πάσχουν. Δημιουργία κυστών πίσω από τα γόνατα. Στις περιπτώσεις που έχουν προσβληθεί τα γόνατα είναι δυνατόν να δημιουργηθούν κύστες. Εάν αυτές πάθουν ρήξη προκαλούν πόνο και οίδημα των ποδιών. (εικόνα 1) Εικόνα 1:Α)διόγκωση των εγγύς μεσοφαλαγγικών αρθρώσεων Β)διόγκωση των πηχεοκαρπικώνν αρθρώσεων (ανοιχτά βέλη) και των μετακαρπιοφαλαγγικών αρθρώσεων των χεριών (συμπαγή βέλη) Γ)διόγκωση των γονάτων ( 15

16 1.7 ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα είναι μία από τις πολλές "αυτοάνοσες" νόσους, κατά τις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου επιτίθεται εναντίον των ιστών του ίδιου του οργανισμού. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν επακριβώς την αιτία που προκαλεί το νόσημα, όμως έρευνες των τελευταίων ετών έχουν αρχίσει να διαλευκάνουν τους παράγοντες που εμπλέκονται στην παθογένεσή του. Αν και πολλές ερωτήσεις παραμένουν ακόμα αναπάντητες, οι μέχρι τούδε παρατηρήσεις συγκλίνουν στο ότι η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, όπως γενετικών, περιβαλλοντικών και ορμονικών. Τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί σημαντικά οι παράγοντες γνώσεις μας για τα γενετικά χαρακτηριστικά των ασθενών και άλλους παράγοντες (όπως λοιμογόνους και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες, ορμονικές αλλαγές και ψυχολογικές επιβαρύνσεις) που μπορούν να ενεργοποιήσουν κάποιους βιολογικούς μηχανισμούς στο σώμα των ασθενών και να προκαλέσουν την εκδήλωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Επιστημονικές έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη προσπαθούν να κατανοήσουν αυτούς τους παράγοντες και τον τρόπο που αλληλεπιδρούν στη δημιουργία του νοσήματος. Καθώς περνά ο καιρός, αν δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση και σωστή θεραπευτική παρέμβαση, η νόσος εξελίσσεται και αναπτύσσονται οι καταστροφικές συνέπειες της χρόνιας φλεγμονής. Στις συνέπειες αυτές περιλαμβάνονται: 16

17 Αρθρικές παραμορφώσεις όπως π.χ ωλένια απόκλιση των δακτύλων των χειριών και υπεξαρθρήματα σε διάφορες αρθρώσεις και κυρίως στις αρθρώσεις της βάσης των δακτύλων των χεριών ( μετακαρπιοφαλαγγικές αρθρώσεις) ή των ποδιών, βλαισότητα των γονάτων, δηλαδή κύρτωση προς τα έσω με ανοιχτή γωνία προς τα έξω κ.α. (εικόνα 2) Διαταραχές στις κινήσεις των αρθρώσεων με αποτέλεσμα μακροχρόνια λειτουργική ανικανότητα και αναπηρία. Ακτινολογικές βλάβες. Η πρώτη ακτινολογική βλάβη της ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι η απώλεια της οστικής μάζας στα τμήματα των οστών που είναι οστά κοντά στην άρθρωση, δηλαδή η περιαρθρική οστεοπόρωση. Με την πάροδο όμως του χρόνου και εφόσον δεν υπάρξει θεραπευτική αναστολή της εξέλιξης της νόσου, αναπτύσσονται σοβαρότερες ακτινολογικές βλάβες, όπως είναι η φθορά του αρθρικού χόνδρου και οι διαβρώσεις στα τμήματα των οστών που είναι μέσα στην άρθρωση. Εικόνα 2: Α) Παραμόρφωση χεριών και ωλένια απόκλιση δακτύλων Β) υπεξαρθρήματα στις μετακαρπιοφαλαγγικές αρθρώσεις (βέλη) Γ) παραμόρφωση δεξιού γόνατος και ποδιών Δ) περιαρθρική οστεοπόρωση (βέλος) σε αρχικό στάδιο ρευματοειδούς αρθρίτιδες Ε) φθορά αρχικού χόνδρου και διαβρώσεις οστών δυο χρόνια μετά την έναρξη της Ρ.Α (βέλη) ( 17

18 1.8 ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας στηρίζεται στη λήψη αυστηρά λεπτομερούς ιστορικού, στα διαγνωστικά κριτήρια της λειτουργικής ταξινόμησης όπως έχουν αναφερθεί, στην προσεκτική κλινική εξέταση και τα εργαστηριακά ευρήματα. Τα κυριότερα εργαστηριακά ευρήματα είναι: αναιμία, χαμηλά επίπεδα Fe και χαμηλή σιδηροδεσμευτική ικανότητα του ορού, αύξηση της φεριτίνης, του αριθμού των αιμοπεταλίων, της ΤΚΕ ή της C- αντιδρώσας πρωτεΐνης, των σφαιρινών, της αλκαλικής φωσφατάσης, θετικός τίτλος ρευματοειδών παραγόντων ( περισσότερο προγνωστικός θεωρείται ο τίτλος IgM). Οι ακτινογραφίες των προσβεβλημένων αρθρώσεων δείχνουν στοιχεία για την καταστροφή των αρθρώσεων και την πορεία της νόσου. Για την ανεύρεση ειδικών αλλοιώσεων χρησιμοποιούνται η μαγνητική τομογραφία και το σπινθηρογράφημα.(παπαβασιλείου, 2003) Πριν την έναρξη της θεραπείας πρέπει να ελέγχεται η ηπατική και νεφρική λειτουργιά, αλλά και περιοδικά κατά τη διάρκεια της θεραπείας λόγω υπατοτοξικότητας και νεφροτοξικότητας μερικών αντιρρευματικών φαρμάκων.(αγγελοπούλου- Σακαντάμη, 2003) 18

19 1.9 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ ΟΠΩΣ ΚΑΘΟΡΙΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ 1. Πρωινή δυσκαμψία Πρωινή δυσκαμψία στις αρθρώσεις και και περιαρθρικά που διαρκεί τουλάχιστον μια ώρα πριν από τη μέγιστη βελτίωση 2. Αρθρίτιδα σε 3 ή Οίδημα μαλακών μορίων ή ύδραρθρος περισσότερες ομάδες (όχι μόνο οστική υπερπλασία) αρθρώσεων τουλάχιστον σε 3 ομάδες αρθρώσεων ταυτόχρονα διαπιστωμένες από γιατρό. Οι 14 πιθανές ομάδες αρθρώσεων δεξιά ή αριστερά είναι: μεσοφαλαγγικές (ΜΦ), μετακαρπιοφαλαγγικές (ΜΚΦ), πηχεοκαρπικές, κατ αγκώνα, κατά γόνυ, ποδοκνημικές, και μεταταρσιοφαλαγγικές (ΜΤΦ) 3. Αρθρίτιδα των Διόγκωση τουλάχιστον 1 ομάδας άκρων χεριών αρθρώσεων (όπως πιο πάνω), καρπού, ΜΚΦ ή ΜΦ 19

20 4. Συμμετρική Ταυτόχρονη και αμφοτερόπλευρη αρθρίτιδα προσβολή των ιδίων ομάδων όπως κατατάχτηκαν οι αρθρώσεις σε αυτές. αμφοτερόπλευρη προσβολή των ΜΦ, ΜΚΦ ή ΜΤΦ είναι αποδεκτή, χωρίς απόλυτη συμμετρία 5. Ρευματοειδή οζίδια Υποδόρια οζίδια πάνω από οστικές προεξοχές ή στις εκτατικές επιφάνειες ή περιαρθρικά διαπιστωμένες 6. Ρευματοειδής Διαπίστωση παθολογικών ποσοτήτων παράγοντας ορού ρευματοειδή παράγοντα, με οποιαδήποτε μέθοδο για την οποία το αποτέλεσμα ήταν θετικό 7. Ακτινολογικές Ακτινολογικά ευρήματα τυπικής αλλοιώσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε προσθοπίσθια ακτινογραφία καρπού και άκρων χεριών, που πρέπει να περιλαμβάνουν διαβρώσεις ή περιαρθρική οστεοπόρωση Η ρευματοειδής αρθρίτιδα δεν καθορίζεται πλέον ως κλασική, σαφής ή πιθανή νόσος. Για τη διάγνωση της πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 4 από τα 7 κριτήρια. Τα κριτήρια 1-4 πρέπει να παραμένουν τουλάχιστον για 6 εβδομάδες. (Παπαβασιλείου, 2003) 20

21 1.10 ΚΑΤΗΓΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ Κατηγορία I: Πλήρης ικανότητα εκτέλεσης συνηθών καθημερινών δραστηριοτήτων (αυτοεξυπηρέτησης, επαγγελματικών, αναψυχής) Κατηγορία II: Ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης και επαγγελματικής απασχόλησης, με περιορισμό των δραστηριοτήτων αναψυχής. Κατηγορία III: Περιορισμό και της επαγγελματικής δραστηριότητας με ικανότητα μόνο αυτό εξυπηρέτησης. Κατηγορία IV: Περιορισμός ακόμη και της ικανότητας αυτοεξυπηρέτησης. (Αγγελοπούλου- Σακαντάμη, 2004) 21

22 1.11 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία, ασκηση και σε μερικές περιπτώσεις χειρουργική επέμβαση. Χορηγούνται αναγηλτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, στα οποία ανήκουν και τα σαλικυλικά. Η φαρμακευτική αυτή αγωγή έχει καλή αναλγητική και αντιφλεγμονώδη δράση, αλλά δεν αλλάζει την πορεία της νόσου ούτε προλαμβάνει την καταστροφή των αρθρώσεων. Εάν παρά τη χορήγηση των μη στεροειδών αναληπτικών τα συμπτώματα επιμένουν, χορηγούνται τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα. Τα φάρμακα αυτά έχουν τη δυνατότητα να ελαττώνουν, ακόμα και να προλαμβάνουν την καταστροφή των αρθρώσεων όταν χορηγηθούν έγκαιρα. Χορηγούνται επίσης μικρές δόσεις κορτικοειδών σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα. Αν παρά τη φαρμακευτική αγωγή ο ασθενής παρουσιάζει πόνο μη ανεκτό ή μεγάλο περιορισμό της κινητικότητας μιας άρθρωσης, τότε επιχειρείται εγχειρητική επέμβαση η οποία μπορεί να είναι π.χ άρση της στένωσης του καρπιαίου σωλήνα, αφαίρεση των κεφαλών των μεταταρσίων ή αρθροπλαστική του ισχίου ή του γόνατος καθώς και πλήθος άλλων επεμβάσεων. (Παπαβασιλειου, 2003) Η φυσικοθεραπεία αποβλέπει στην εκπαίδευση του ασθενούς, στην κινητοποίηση των αρθρώσεων, την αύξηση του μυϊκού τόνου και την αύξηση του εύρους κίνησης, για την πρόληψη της μυϊκής ατροφίας, των αγκυλώσεων και των μόνιμων παραμορφώσεων. Τα τελευταία χρόνια, ρόλο στην αντιμετώπιση της ΡΑ παίζει η εφαρμογή της άσκησης, ακόμη και κατά την περίοδο της οξείας φάσης της νόσου. Αποβλέπει στη διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης, κινητικής και κοινωνικής δραστηριότητας.(αγγελοπούλου-σακαντάμη, 2004) 22

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Η άσκηση είναι απαραίτητη για άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα όπως και για τον καθένα από εμάς. Είναι γνωστό πως η άσκηση: Αυξάνει τα ενεργειακά επίπεδα Βοηθά στη βελτίωση του ύπνου Βοηθά στον έλεγχο του βάρους Διατηρεί σε υγιή επίπεδα την καρδιά Αυξάνει την οστική και μυϊκή δύναμη Μειώνει την κατάθλιψη και την κόπωση Τονώνει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση Για τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, η άσκηση είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη όσον αφορά τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους. Η κινητοποίηση των αρθρώσεων, τους βοηθάει σε μεγάλο βαθμό έτσι ώστε να διατηρήσουν ένα καλό εύρος κίνησης και μια σταθερότητα. Η επιπλέον υποστήριξη των αρθρώσεων επιτυγχάνεται με την ενδυνάμωση των τριγύρω μυών που περιβάλλουν την άρθρωση. Επίσης, η μετακίνηση και μεταφορά θρεπτικών ουσιών και παραπροϊόντων από και προς τον χόνδρο είναι το υλικό εκείνο που προστατεύει τις απολήξεις των οστών. 23

24 2.2 ΤΥΠΟΙ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Ασκήσεις εύρους κίνησης Οι ασκήσεις εύρους κίνησης είναι γενικά ασκήσεις διατάσεων, οι οποίες κινητοποιούν κάθε άρθρωση όσο γίνεται πιο πολύ σε όλες τις κατευθύνσεις. Αυτές οι ασκήσεις χρειάζεται να γίνονται καθημερινά για να διατηρούν τις αρθρώσεις σε πλήρη σταθερότητα και να προλαμβάνουν τη σκληρότητα και τις παραμορφώσεις. Οι ασκήσεις εύρους κίνησης είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, διότι τα άτομα αυτά εξαιτίας τους έντονου φλεγμονώδους πόνου που νιώθουν, τείνουν να μην θέλουν να κινητοποιήσουν τις αρθρώσεις τους. Καθημερινές δραστηριότητες, όπως, το σκούπισμα, το πλύσιμο, το ντύσιμο, το λούσιμο, το μαγείρεμα δεν είναι κατάλληλες για να διατηρήσουν το εύρος κίνησης. Ασκήσεις ενδυνάμωσης Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης βοηθούν στο να βελτιωθεί η μυϊκή δύναμη. Οι δυνατοί μύες βοηθούν ώστε να υποστηρίξουν τις αρθρώσεις, κάνοντας τες πιο σταθερές και κάνοντας ένα άτομο να μετακινηθεί πιο εύκολα και με λιγότερη αίσθηση του πόνου. Οι δυο τύποι ενδυνάμωσης είναι η ισομετρική και η ισοτονική άσκηση. Οι ισομετρικές ασκήσεις περιλαμβάνουν τάση (σύσπαση) των μυών χωρίς κίνηση στην άρθρωση. Αυτές οι ασκήσεις είναι ιδιαίτερα χρήσιμες όταν η κίνηση των αρθρώσεων είναι εξασθενημένη(περιορισμένη). Οι ισοτονικές ασκήσεις περιλαμβάνουν ενδυνάμωση των μυών με κίνηση στην άρθρωση. 24

25 Ασκήσεις αντοχής Οι ασκήσεις αντοχής είναι δραστηριότητες που αυξάνουν την καρδιακή συχνότητα μέσα στα επιτρεπτά επίπεδα αερόβιας ζώνης για τουλάχιστον 20 με 30 λεπτά. Η ζώνη καρδιακής συχνότητας καθορίζεται βάσει της ηλικίας και του επιπέδου φυσικής κατάστασης του καθενός. Αυτές οι ασκήσεις, αυξάνοντας την καρδιακή συχνότητα, βελτιώνουν τα επίπεδα φυσικής κατάστασης. Αυτές οι ασκήσεις θα πρέπει να εκτελούνται τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα για βελτίωση της κατάστασης. Αρκετοί ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα που κάνουν άσκηση: Αυξάνουν τη δύναμη τους Αναπτύσσουν μια πιο θετική στάση ως προς την κατάσταση αυτή Βελτιώνουν τα συμπτώματα από την αρθρίτιδα Δεν είναι όλοι οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα ικανοί να εκτελούν ασκήσεις αντοχής. Όπως, για παράδειγμα, ασθενείς με μακροχρόνια ρευματοειδή αρθρίτιδα και επιπλέον με λειτουργικούς περιορισμούς δεν θα είναι εφικτό να ακολουθήσουν αυτόν τον τύπο άσκησης. Οι ασκήσεις αντοχής σε ασθενείς γενικά με αρθρίτιδα θα πρέπει να διαλεχτούν προσεκτικά για να αποφευχθεί η πιθανότητα τραυματισμού. 25

26 2.3 ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα προτού ξεκινήσουν ένα πρόγραμμα άσκησης θα πρέπει να συζητήσουν και να πάρουν την γνωμάτευση του γιατρού τους για τους περιορισμούς που η κατάσταση αυτή θέτει. Υπάρχουν ασκήσεις που είναι έξω από τα όρια για συγκεκριμένους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα ή όταν η άρθρωση είναι σε κατάσταση φλεγμονής ή οιδήματος. Το ποσοστό και ο τύπος της άσκησης που προτείνονται για κάθε άτομο με αρθρίτιδα εξαρτάται από: Τον τύπο της αρθρίτιδας Την περιοχή Τα επίπεδα φλεγμονής Τη σταθερότητα των αρθρώσεων Την αρχική θέση των αρθρώσεων Άλλους περιορισμούς 26

27 2.4 ΕΙΔΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΥΝ ΣΤΗ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΑ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Περπάτημα: το περπάτημα είναι μια εξαιρετική επιλογή δραστηριότητας. Το περπάτημα βοηθάει στο να θεμελιωθεί η δύναμη και να διατηρηθεί η ελαστικότητα των αρθρώσεων βοηθώντας έτσι την υγεία των οστών και τη μείωση κινδύνου εμφάνισης οστεοπόρωσης. Tai-Chi: η πρακτική του Tai-Chi είναι μια γενική άσκηση πολεμικών τεχνών με προέλευση από την αρχαία Κίνα. Καθώς εκτελούνται κυκλικές κινήσεις, τα άτομα με αρθρίτιδα χαλαρώνουν, διατηρώντας τη σταθερότητα και βελτιώνοντας το εύρος κίνησης. Yoga: Η Yoga μπορεί να διευκολύνει την ανακούφιση του πόνου, χαλάρωση των σκληρών μυών και διευκόλυνση στην κίνηση από τις μαζεμένες αρθρώσεις. Η Yoga με τις ελεγχόμενες κινήσεις, την πίεση, την διάταση και την βαθειά χαλαρωτική αναπνοή, μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση του εύρους κίνησης. Δίνεται προσοχή όταν υπάρχουν έντονοι πόνοι καθώς επίσης δεν δίνουμε πολύ έμφαση σε σημεία που ο πόνος επιμένει (π.χ διατάσεις). Ασκήσεις στο νερό/κολύμβηση: Η άσκηση στο ζεστό νερό είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για τα άτομα αυτά στο να βελτιώσουν τη δύναμη τους, να διευκολύνουν τη σκληρότητα στους συνδέσμους και την σμίκρυνση στους μύες. Το νερό βοηθάει υποστηρίζοντας το σώμα, ενώ οι αρθρώσεις δουλεύουν σε ένα ικανοποιητικό βαθμό εύρους κίνησης. Η πλευστότητα στο νερό μειώνει την φόρτιση στις αρθρώσεις του ισχίου, γόνατος και σπονδυλικής στήλης. (εικόνα 2) 27

28 Ποδηλασία: Η ποδηλασία είναι μια καλή επιλογή άσκησης χαμηλής έντασης με διαφορετικά επίπεδα ανάλογα την κατάσταση της πάθησης. (εικόνα 1) Εικόνα 1 ( ) Εικόνα : &catid=41: &Itemid=59 28

29 2.5 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Ασκήσεις εύρους κίνησης 1) Στροφές κεφαλιού Κοιτάξτε ευθεία και μπροστά Γυρίστε το κεφάλι σας προς τη μεριά του ώμου σας Κρατήστε αυτή τη θέση για 3 δευτερόλεπτα Επαναφέρετε το κεφάλι σας στην αρχική θέση Επαναλάβετε το ίδιο από την άλλη πλευρά 2) Περιφορά των ώμων Κινείστε κυκλικά και αργά και τους δυο ώμους 29

30 3) Ανύψωση των χεριών Σηκώστε μπροστά τα χέρια σας τεντωμένα, με τις παλάμες να βλέπουν η μια την άλλη Ανυψώστε το ένα ή και τα δυο χέρια σας όσο το δυνατόν ψηλότερα ( το ένα μπορεί να βοηθήσει το άλλο, εάν κρίνεται αναγκαίο) Χαμηλώστε τα χέρια σας αργά 4) Πιάνοντας τα χέρια σας πίσω από την πλάτη Φέρτε το ένα χέρι λυγισμένο πάνω από τον ώμο σας, έτσι ώστε η παλάμη σας να ακουμπήσει την πλάτη σας Φέρτε το άλλο χέρι από την κάτω πλευρά λυγισμένο, έτσι ώστε η εξωτερική πλευρά του χεριού να ακουμπά στο κάτω μέρος της πλάτης Προσπαθήστε να πλησιάσετε τα δάχτυλα του ενός χεριού στο άλλο Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα Αλλάξτε τη θέση των χεριών και επαναλάβετε την άσκηση 30

31 5) Κάμψη των καρπών Σταθείτε όρθιοι με τους αγκώνες κολλημένους στα πλευρά σας και λυγισμένους σε ορθή γωνιά (οι παλάμες να κοιτούν προς τα κάτω) Λυγίστε τους καρπούς προς τα επάνω, όσο μπορείτε περισσότερο Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα Λυγίστε τους καρπούς προς τα κάτω, όσο μπορείτε περισσότερο Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα 6) Κάμψη αγκώνων και στροφή Λυγίστε τους αγκώνες με τις παλάμες λυγισμένες προς τα εσάς και ακουμπήστε τους ώμους σας Γυρίστε τις παλάμες σας ώστε να κοιτούν προς τα κάτω, καθώς τεντώνετε τους αγκώνες 31

32 7) Κάμψη δακτύλων Ανοίξτε την παλάμη σας με τα δάχτυλα τεντωμένα Λυγίστε όλες τις αρθρώσεις σας αργά, έτσι ώστε να σχηματίσετε γροθιά (όχι πολύ σφιχτή) Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα Τεντώστε ξανά τα δάχτυλα 8) Άρση γόνατος Καθίστε σε μια καρέκλα σε ίσια θέση Σηκώστε το γόνατο περίπου 10 εκατοστά Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα και επαναφέρετε στην αρχική θέση Επαναλάβετε με το άλλο γόνατο (μπορείτε να βοηθάτε την ανύψωση του γονάτου με τα χέρια σας) 32

33 9) Κάμψη και έκταση του ποδιού Καθίστε σε μια καρέκλα σε ίσια θέση Λυγίστε το γόνατο σας φέρνοντας τη φτέρνα σας κάτω από την καρέκλα Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα Τεντώστε το γόνατο σας προς τα εμπρός Επαναλάβετε με το άλλο πόδι 10) Περιστροφές της ποδοκνημικής Καθίστε ίσια σε μια καρέκλα και τεντώστε το πόδι σας μπροστά Γυρίστε το πέλμα του ποδιού σας μέσα και έξω Κινείστε το πόδι σας αργά και κυκλικά Αλλάξτε κατεύθυνση του κύκλου Επαναλάβετε με το άλλο πόδι 33

34 Ασκήσεις ενδυνάμωσης 1) Ισομετρική ενδυνάμωση των μυών του γόνατος Σταυρώστε τα πόδια σας στο ύψος της γάμπας Πιέστε προς τα πίσω με το μπροστινό πόδι, ενώ σπρώχνετε μπροστά με το πίσω πόδι Κρατήστε για 6-10 δευτερόλεπτα Αλλάξτε το πόδι και επαναλάβετε την άσκηση 2) Ισοτονική ενδυνάμωση μηρού (τετρακεφάλου) Καθίστε σε μια καρέκλα με τα δυο πόδια ελαφρώς ανοιχτά να ακουμπούν στο έδαφος Ανυψώστε το ένα πόδι έως ότου τεντώσει όσο το δυνατόν περισσότερο Κρατήστε το σε αυτή τη θέση για 6-10 δευτερόλεπτα Επαναφέρετε στην αρχική θέση και επαναλάβετε με το άλλο 34

35 3) Ενδυνάμωση χεριών με βαράκια Κρατήστε στο χέρι σας ένα βαράκι 2 κιλών Λυγίστε τους αγκώνες προς τους ώμους Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα Επαναφέρετε στην αρχική θέση αργά Επαναλάβετε με το άλλο χέρι 4) Ενδυνάμωση χεριών με λάστιχο Περάστε το λάστιχο κάτω από τα πέλματα. Τεντώστε το κάμπτοντας τα χέρια και ανεβάστε τις λαβες προς τα επάνω Κρατήστε για 3 δευτερόλεπτα Κατεβάστε αργά Επαναλάβετε με το άλλο χέρι 35

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια ασθένεια, η οποία διαταράσσει την ανεξαρτησία του ατόμου στον τομέα της λειτουργικότητας, της εργασίας και του ελεύθερου χρόνου, με αποτέλεσμα ο ασθενής, τις περισσότερες φορές, να έχει την ανάγκη στήριξης από τον ειδικό. Ο ασθενής θα πρέπει να προστατεύει τις αρθρώσεις του, οι οποίες είναι διογκωμένες και επίπονες με την υποστήριξη των ναρθήκων, με ανάπαυση, με την αποφυγή άσκοπων ενεργειών και με τη χρήση ειδικών βοηθημάτων. Σκοπός των ενεργειών αυτών είναι η μείωση του πόνου, της φλεγμονής και των παραμορφώσεων, οι οποίες περιορίζουν τη λειτουργική ικανότητα και την αυτονομία του ατόμου. Πρόκειται για απλές ή πολύπλοκες κατασκευές, με σκοπό να διευκολύνουν την καθημερινή δραστηριότητα του ασθενούς, επιτρέποντας του να συμμετέχει κοινωνικές, ψυχαγωγικές και δημιουργικές δραστηριότητες. Ορισμένοι από τους στόχους στη χρήση του βοηθητικού εξοπλισμού είναι οι εξής: Η διευκόλυνση της δακτυλικής και παλαμιαίας σύλληψης, με σκοπό τη μειωμένη φόρτιση της άρθρωσης του καρπού Η αναπλήρωση του μειωμένου εύρους κίνησης (ROM) στις προσβεβλημένες αρθρώσεις Η αποτροπή του κάματου στις παραμορφωμένες αρθρώσεις Η μείωση της στατικής αντίστασης και της μυϊκής ισχύος στη χρήση των αντικειμένων 36

37 1)Λαβές μεγέθυνσης κλειδιών 2)Συλληπτικά εργαλεία 3)Υποστηρικτική λαβή 37

38 4)Προέκταση λαβής πόρτας 5)Θερμοπλαστικό υλικό για βοηθήματα 6)Βοηθήματα ένδυσης 38

39 7)Velcro αντί για κουμπιά 8)Βοηθήματα ένδυσης καλσόν 9)Ειδικά τροποποιημένα παπούτσια 39

40 10)Ανατομικοί πάτοι 11)Βοηθήματα γραφής 12)Βοηθήματα ανάγνωσης 40

41 13)Βοηθήματα καθαριότητας σπιτιού 14)Βοηθήματα ανοίγματος κονσερβών και μπουκαλιών 15)Τρεχαλητό τραπέζι για μεταφορά συσκευών 41

42 16)Ειδικά οικιακά σκεύη Εικόνες από: f 42

43 3.2 ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Ένα από τα πιο διαδεδομένα εργαλεία που έχει κατασκευαστεί με σκοπό να βοηθήσει άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα είναι το λεγόμενο Magic Wand Keyboard. Αποτελείται από ένα πληκτρολόγιο μινιατούρα με ενσωματωμένο ποντίκι. Επιτρέπει τα άτομα με δυσκολίες να έχουν πρόσβαση στον υπολογιστή. Έχει σχεδιαστεί να χρησιμοποιείται με λίγη ή καθόλου κίνηση του χεριού και είναι το μόνο πληκτρολόγιο και ποντίκι που δεν απαιτούν καμία δύναμη. Δουλεύει με το μικρότερο άγγιγμα ενός μικρού ραβδιού (είτε κρατημένο στο χέρι είτε στο στόμα), και δεν απαιτεί απολύτως καμία δύναμη. 43

44 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Πριν μερικά χρόνια υπήρχε η αντίληψη ότι τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα πρέπει να ξεκουράζουν τις αρθρώσεις τους για να τις προστατεύουν από μεγαλύτερη φθορά. Είναι γνωστό πλέον πως η πλήρης ανάπαυση κάνει, σε γενικές γραμμές, περισσότερο κακό παρά καλό. Το συμπέρασμα που προκύπτει από αυτήν την εργασία είναι ότι η άσκηση δίνει ενέργεια, συμβάλλει στον έλεγχο του σωματικού βάρους και προλαμβάνει την περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης. Επιπλέον, βοηθάει στην διατήρηση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας των αρθρώσεων έτσι ώστε να είναι το άτομο ανεξάρτητο και να μπορεί να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες. Επομένως τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να θεωρούν πως η σωματική άσκηση είναι το τελευταίο που χρειάζονται όταν πονούν ή νιώθουν εξαντλημένοι αλλά μέσω αυτής αυτοεξυπηρετούνται καλύτερα και βελτιώνεται τελικά η ποιότητα ζωής τους. 44

45 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελληνική βιβλιογραφία -Αγγελοπούλου-Σακαντάμη Ν. Ειδική αγωγή, αναπτυξιακές διαταραχές και χρόνιες μειονεξίες. Θεσσαλονίκη: Παν. Μακεδονίας, Παπαβασιλείου Β.. Ορθοπαιδική, Β έκδοση, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, Σέττας Λ. Ρευματοειδής Αρθρίτιδα: εσωτερική παθολογία.τομέας παθολογίας ΑΠΘ. University Studio Press.τόμος Β. έκδοση 3 η. Θεσσαλονίκη, Διαδικτυακοί τόποι - Ρευματοειδής αρθρίτιδα ιστορία. 19 Μαρτίου < > - Ρευματοειδής αρθρίτιδα : Σημεία, συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία. 20 Μαρτίου < -Τμήμα εργοθεραπείας. Εργοθεραπεία και ρευματοειδής αρθρίτιδα. 20 Μαρτίου < 45

46 -Περί υγείας. Νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα. 20 Μαρτίου < mathoid_arthitris_1> -Μενέλαος Ν. Μανουσάκης, Χ.Μ. Μουτσόπουλος. Tα αίτια της ρευματοειδής αρθρίτιδας 24 Απριλίου < -Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών. Ρευματοειδής αρθρίτιδα 24 Απριλίου < -Fitstudio. Αρθριτιδα και ασκηση. 27 Απριλιου < a3f/a18128daad05bf1d/9f60f15f a/f1f62a0ec53783bb.html> -Χρυσάνθη Μάμαλη-Κοτανίδου. Ασκήσεις. 10 Μαΐου < -Κεραμιώτου Κ., Σαρλή Ζ. Ρευματοειδής αρθρίτιδα και βοηθήματα λειτουργικότητας. 10 Μαΐου < %CE%B1.pdf> -Ahci. Rehabilitation Haptic Interface. 10 Μαΐου < 46

47 47