ΠΑΤΑΤΑ. Πίνακας 1: Έκταση και παραγωγή καλλιεργούμενης πατάτας στην Ελλάδα. Παραγωγή (τόννοι)

Transcript

1 ΠΑΤΑΤΑ 74

2 75 ΠΑΤΑΤΑ Solanum tuberosum οικογένεια: Solanaceae Χρωματοσώματα: 2n=24 ή 4n=2Χ=48 Χώρες καταγωγής: Υψίπεδα Νότιας Αμερικής (Βολιβία, Ισημερινός, Κολομβία, Περού) Εισάχθηκε στην Ευρώπη: το 1537 από Ισπανούς Η καλλιέργειά της άρχισε: στην Ευρώπη: στην Ιρλανδία το 1663 λοιπές χώρες το 1710 στην Ελλάδα το 1830 στη Β. Αμερική: το 1719 από την Ιρλανδία Διάδοση καλλιέργειας: παγκόσμια (δες πίνακα) Ελλάδα (δες πίνακα) Πίνακας 1: Έκταση και παραγωγή καλλιεργούμενης πατάτας στην Ελλάδα. Έτος Έκταση (στρεμ.) Παραγωγή (τόννοι) Μ.Σ.Α (κιλά) Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Υπουργείου Γεωργίας Πίνακας 2: Καλλιεργούμενες εκτάσεις και παραγωγή πατάτας ανά γεωγραφική περιοχή της Ελλάδας το έτος 1994 (έκταση σε χιλ. στρέμματα, παραγωγή σε τόνους) Γεωγραφικό διαμέρισμα Εαρινές Θερινές Φθινοπωρινές Σύνολο έκτασης χώρας Σύνολο παραγωγής της Χώρας Έκταση Παραγωγή Έκταση Παραγωγή Έκταση Παραγωγή Στρέμματα % τόνοι % Θράκη , ,66 Μακεδονία , ,90 Ήπειρος , Θεσσαλία , ,21 Στερεά-Εύβοια , Πελοπ/σος ,79 Κρήτη Νησιά Αιγαίου Νησιά Ιονίου Σύνολο Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Υπουργείου Γεωργίας

3 76 Χρήσεις: διατροφή ανθρώπου (μαγειρευτές, ψητές, τηγανητές, chips κ.τ.λ.) κτηνοτροφή βιομηχανία (παραγωγή αμύλου, οινοπνεύματος) Διαιτολογική αξία: (δες πίνακα) Πίνακας 3: Περιεκτικότητα 100 γρ. κονδύλων πατάτας σε θρεπτικά στοιχεία Συστατικό Περιεκτικότητα Συστατικό Περιεκτικότητα Ενέργεια 86 θερμίδες Σίδηρος 0,60 mg Νερό 79,8 % Νάτριο 3,00 mg Πρωτεϊνες 2,1 g Βιταμίνη Α Ίχνη Λίπη 0,1 g Θειαμίνη (βιτ.β1) 0,10 mg Υδατάνθρακες 17,1 g Νιασίνη 0,04 mg Ασβέστιο 7,0 mg Ριβοφλαβίνη (βιτ.β2) 1,50 mg Φωσφόρος 53,0 mg Ασκορβικό οξύ(βιτ.c) 20,00 mg Κάλιο 407,0 mg Βοτανικοί χαρακτήρες α. Φυτό: δικοτυλήδονο, ετήσιο (βιολογικός κύκλος 3-5 μηνών), ποώδες. Μεγάλης ημέρας ως προς τον φωτοπεριοδισμό αν και υπάρχουν και ποικιλίες μικρής ημέρας. β. Βλαστός: στέλεχος τετραγωνικής διατομής με διακλαδώσεις, ύψους εκ., στα πρώτα βλαστικά στάδια πλήρες, αργότερα κενό στο εσωτερικό του. γ. Υπόγειοι βλαστοί: Στόλωνες (μοσχία) που εκφύονται από το τμήμα του φυτού μεταξύ μητρικού κονδύλου και του υπέργειου βλαστού. Κάθε στόλωνας καταλήγει σε έναν κόνδυλο. Υπάρχουν και στόλωνες με περισσότερους κονδύλους. Ο αριθμός και το μήκος των στολώνων είναι χαρακτηριστικό της ποικιλίας αλλά επηρεάζεται και από τις συνθήκες της καλλιέργειας. δ. Ρίζα: Πολυάριθμα ινώδη ριζίδια τα οποία στερούνται της ικανότητας διείσδυσης σε πολύ συνεκτικά εδάφη και περιορίζονται μόνο στην απορρόφηση του νερού και των θρεπτικών στοιχείων. Εκφύονται από τη βάση των βλαστών που προέρχονται από τους οφθαλμούς του κονδύλου (του πατατόσπορου). ε. Φύλλα: σύνθετα με 7-11 φυλλάρια χνουδωτά, ελλειπτικά, πράσινα παράφυλλα (ή φυλλίδια) στη βάση του μίσχου. στ. Άνθη τέλεια: στεφάνη συμπέταλος με 5μερές περιάνθιο χρώματος ιώδους ή υπόλευκου ή υποκίτρινου. Δεν φέρει νέκταρ. 5 (ή 4 ή 6) στήμονες που σχηματίζουν κώνο γύρω από τον ύπερο. ωοθήκη συνήθως δίχωρη. στύλος μακρύς: προεξέχει του κώνου των στημόνων. Τα άνθη είναι αυτόστειρα και σπανίως γόνιμα Σε περίπτωση παραγωγής γόνιμης γύρης τότε, ανάλογα με την ποικιλία έχουμε : σύγχρονη ωρίμανση ή και υστερανδρία ζ. Ταξιανθία: Εκπτύσσεται από τη μασχάλη του τελευταίου φύλλου του κάθε βλαστού και έχει μακρύ άξονα.

4 77 Εικόνα 1: Διάγραμμα φυτού πατάτας Εικόνα 2: Φωτογραφία υπέργειου τμήματος φυτού πατάτας

5 78 Εικόνα 3: Διάγραμμα υπέργειου τμήματος φυτού πατάτας με τα χαρακτηριστικά στοιχεία τα οποία λαμβάνονται υπόψη κατά τη βοτανική ταξινόμηση Εικόνα 4: Φύλλο και άνθος πατάτας

6 79 Εικόνα 5: Διάγραμμα και φωτογραφία άνθους πατάτας με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που λαμβάνονται υπόψη κατά τη βοτανική ταξινόμηση η. Καρπός: σφαιρική ράγα διαμέτρου 1-1,5 εκ. με σπόρους. πράσινος ή πρασινοϊώδης, τοξικός. Σημείωση: όλα τα πράσινα μέρη του φυτού της πατάτας είναι δηλητηριώδη, λόγω της σολανίνης που περιέχουν. θ. Κόνδυλοι: το μόνο βρώσιμο τμήμα του φυτού της πατάτας και αποτελείται από: το περίδερμα (skin), το φλοιός (cortex), τον αγγειακό δακτύλιο (vascular ring), την εντεριώνη (pith, medulla) τους οφθαλμούς που διακρίνονται: στον ακραίος (ή βασικό ή επιτακτικό) στους πλάγιους Κόνδυλος = σαρκώδης βλαστός στην κορυφή του στόλωνα (μοσχίου) Σχήμα και μέγεθος ανάλογα με την ποικιλία, τις καλλιεργητικές συνθήκες, το κλίμα και το έδαφος. Υφή περιδέρματος: λεία, ρικνή ή με ελαφρά σχασίματα Εξωτερικά μέρη κονδύλου: περίδερμα (φελλώδης επιδερμίδα) ακραίο ή κορυφαίο μάτι πλευρικά μάτια σε σπειροειδή διάταξη φακίδες

7 80 Εικόνα 6: Κόνδυλος πατάτας Εικόνα 7: Διάφορα σχήματα κονδύλων. Εκείνοι της τελευταίας από κάτω σειράς δεν απαντώ- νται στις καλλιεργούμενες ποικιλίες, αν και οι πεταλόμορφοι και σπειροειδείς είναι κοινές μορφές στις αρχέγονες βοτανικές ποικιλίες των Άνδεων που υπάρχουν και σήμερα ως άγριες.

8 81 Εικόνα 8: Σχηματισμός κονδύλου στην κορυφή του στόλωνα (μοσχίου). s = διαγεωτροπικοί στόλωνες (με καμπτόμενη την κορυφή τους), t = καλά σχηματισθέντες κόνδυλοι στην κορυφή των στολώνων, yt = έναρξη σχηματισμού των κονδύλων (διόγκωση πλησίον της κορυφής του στόλωνα). Εικόνα 9: Eξωτερικά στοιχεία του κονδύλου

9 82 Εικόνα 10: Εγκάρσια τομή κονδύλου πατάτας Μέρη ματιού (σύνθετος οφθαλμός): κύριος οφθαλμός δύο λανθάνοντες δευτερεύοντες οφθαλμοί λέπια (κατάλοιπα εκφυλισθέντων φύλλων) Δομή κονδύλου (από έξω προς τα έσω): φελλώδης επιδερμίδα (πάχους 6-10 κυττάρων) φελλογενής ιστός ιστός πλούσιος σε πρωτεΐνες αλλά φτωχός σε άμυλο, που περιέχει τις χρωστικές του κονδύλου Τα παραπάνω μέρη συνιστούν το φλοιό του κονδύλου

10 83 εξωτερική ηθμώδη δεσμίδα κάμβιο αγγεία δευτερογενούς ξύλου Τα τρία ως άνω μέρη συνιστούν τον αγγειακό δακτύλιο σπογγώδες παρέγχυμα (είναι ο κύριος αποθησαυριστικός ιστός ) αγγεία πρωτογενούς ξύλου κεντρική και πλευρική εντεριώνη Λήθαργος κονδύλου: περίοδος ανάπαυσης (εσωτερικός λήθαργος): η οποία διαρκεί 4-15 (ή κατ άλλους 5-19) εβδομάδες εξωτερικός λήθαργος Απαιτήσεις σε κλίμα: - Η πατάτα παρουσιάζει μεγάλη προσαρμοστικότητα στο κλίμα - Καταλληλότερα τα δροσερά κλίματα Θερμοκρασία άριστη ανάπτυξη φυτών: ο C (αέρα)»»» 22 ο C (εδάφους) ελάχιστη φυτρώματος κονδύλων: 7-8 ο C άριστη θερμοκρασία εδάφους για κονδυλοποίηση: ο C όμως εξαρτάται και από την ποικιλία: π.χ. Russet burbank: νύχτας 16 ο C, ημέρας 18 ο C White Rose: νύχτας 21 ο C, ημέρας 24 ο C Υψηλότερες θερμοκρασίες των 21 ο C μειώνουν την κονδυλοποίηση Σταμάτημα της κονδυλοποίησης στους 29 ο C Για την παραγωγή βοτανικού σπόρου οι καταλληλότερες συνθήκες είναι: ήπιες θερμοκρασίες, δροσερό περιβάλλον και μεγάλες ημέρες Καταστροφή φυτών: σε θερμοκρασία παγετού (-1 ο C έως 0 ο C)

11 84 Εικόνα 11: Επίδραση της θερμοκρασίας του εδάφους στην ανάπτυξη των βλαστών της ποικιλίας πατάτας White Rose. Σε κάθε δίδυμο θερμοκρασιών ο μικρότερος αριθμός αναφέρεται στη θερμοκρασία της νύχτας και ο μεγαλύτερος στη θερμοκρασία ημέρας για σταθερή φωτοπερίοδο 12 ωρών (Yamaguchi et al., 1964) Απαιτήσεις σε έδαφος Σε κατάλληλο κλίμα η πατάτα κονδυλοποιεί σε ευρύ φάσμα εδαφών Καταλληλότερο έδαφος είναι το: ελαφρύ και εύθρυπτο πηλοαμμώδες ή αμμοπηλώδες βαθύ, καλά εφοδιασμένο με νερό, αλλά αποστραγγιζόμενο εύκολα καλά αεριζόμενο και εφοδιασμένο με αρκετές ποσότητες οργανικής ουσίας και ανόργανα θρεπτικά στοιχεία (ιδία Ν) ΡΗ: γύρω στο 6 (4,8-6,5) Εύκολα θερμαινόμενα νωρίς την άνοιξη Ακατάλληλα εδάφη τα: Βαριά, συνεκτικά, ασβεστούχα με ΡΗ >7 Αμειψισπορά: Εντάσσεται σε σύστημα: συνήθως: τριετούς ή τετραετούς αμειψισποράς ως εξής: Πατάτα -φθινοπωρινό σιτηρό - φασόλι Πατάτα Αραβόσιτος - ψυχανθές Πατάτα - φθινοπωρινό σιτηρό φθινοπωρινό ψυχανθές σκαλιστικό (τεύτλα) Πατάτα τεύτλα αραβόσιτος - ψυχανθές

12 85 Λιγότερο συχνά: διετούς αμειψισποράς ως εξής: Πατάτα - φθινοπωρινό ψυχανθές Πατάτα - φθινοπωρινό σιτηρό Πατάτα αραβόσιτος Ψυχανθές (χλωρά λίπανση) πατάτα Σπανιότερα: πολυετούς αμειψισποράς ως εξής: Πατάτα τεύτλα αραβόσιτος - φασόλι - βαμβάκι - σιτηρό Καλλιεργητικές περίοδοι πατάτας ανάλογα με την εποχή συγκομιδής - Σε λαχανόκηπους: όλη τη διάρκεια του έτους - Σε εμπορική κλίμακα: α. Ανοιξιάτικη καλλιέργεια: Σπορά: Ιανουάριος - Φεβρουάριος (στις νότιες ή πεδινές περιοχές) Μάρτιος αρχές Μαΐου (στις βόρειες ή ορεινές περιοχές) Συγκομιδή: Απρίλιος-Ιούλιος (νότιες ή πεδινές περιοχές) Αύγουστος αρχές Οκτωβρίου (βόρειες ή ορεινές περιοχές) β. Θερινή ή επίσπορη καλλιέργεια Σπορά: τέλη Ιουλίου- αρχές Αυγούστου Συγκομιδή: από αρχές Νοεμβρίου γ. Φθινοπωρινή καλλιέργεια (σε πεδινές περιοχές) Σπορά: Αύγουστος- Σεπτέμβριος Συγκομιδή: Νοέμβριος-Φεβρουάριος Προετοιμασία εδάφους Στόχοι: διαμόρφωση της σποροκλίνης καταστροφή ζιζανίων (ελάχιστη η ανταγωνιστικότητα της πατάτας ειδικά ως προς τα ριζωματώδη, π.χ. αγριάδα, σόργο κ.τ.λ.) αερισμός του εδάφους - Βαθύ όργωμα (20-30 εκ.) το φθινόπωρο: ενσωμάτωση κοπριάς - Κανονικό όργωμα (15-20 εκ.) 2-3 εβδομάδες πριν τη σπορά: ενσωμάτωση λιπασμάτων - Σβάρνισμα: Λίγο πριν τη σπορά αφράτο έδαφος Δεν χρειάζεται ψιλοχωμάτισμα του εδάφους - Διαμόρφωση αυλάκων (σποράς) φύτευσης)

13 86 Εικόνα 12: Μηχανική κατεργασία του εδάφους λίγο πριν τη φύτευση του πατατόσπορου Εικόνα 13: Διαμόρφωση αυλάκων με ειδικό αυλακωτήρα, παρελκόμενο του ελκυστήρα

14 87 Λίπανση Απαιτήσεις για παραγωγή 1000 κιλών κονδύλων Ν= 5-5,2 μονάδες, P 2 O 5 = 1-2,5 μονάδες Κ 2 Ο = 6,8-7,5 μονάδες Για μια παραγωγή 4 τόνων κονδύλων ανά στρέμμα προστίθενται: κιλά κοπριάς κιλά θειικής αμμωνίας (21-0-0) απλού υπερφωσφορικού (0-20-0) σε πλούσια εδάφη μέχρι 170 σε φτωχά εδάφη θειικού καλίου (0-0-50) Τρόπος εφαρμογής της λίπανσης - Όλος ο φώσφορος και όλο το κάλιο με τη βασική λίπανση: Τα 2/3 σε όλη τη επιφάνεια του χωραφιού Το 1/3 στις γραμμές (αυλάκια) φύτευσης - Άζωτο 1/3 κατά τη βασική σε όλη την επιφάνεια 1/3 κατά τη φύτευση, δίπλα στον πατατόσπορο 1/3 μετά το φύτρωμα, κατά το πρώτο παράχωμα των φυτών με τη μορφή νιτρική ή αμμωνιακή. Μεγάλες ποσότητες χημικών λιπασμάτων δε θεωρούνται ωφέλιμες, εκτός αν σχετίζονται με: α) μεγάλο ύψος βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας, β) μεγάλες ποσότητες αρδευτικού νερού, γ) θερμοκρασίες που ευνοούν την άριστη ανάπτυξη των φυτών, δ) ζωηρές, πολύ παραγωγικές ποικιλίες των οποίων ο σπόρος που χρησιμοποιείται είναι απαλλαγμένος ασθενειών, ε) καλλιεργητικές τεχνικές που διασφαλίζουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ζιζανίων, στ) κατάλληλο και αποτελεσματικό πρόγραμμα προστασίας των φυτών από εχθρούς και ασθένειες, ζ) εφαρμογή χλωρής λίπανσης η οποία εμπλουτίζει το έδαφος με χούμο (οργανική ουσία) και βελτιώνει την υφή και τη δομή του. η) τύπους εδαφών που εγγυώνται μια πολύ υψηλή παραγωγή. ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ α) Εγγενώς με βοτανικό σπόρο: σε εργασίες βελτίωσης των φυτών σε υπανάπτυκτες χώρες β) Αγενώς με: κονδύλους (ή μικροκονδύλους) φυτάρια ιστοκαλλιέργειας

15 88 Φύτρωμα βοτανικού σπόρου: μετά την περίοδο του ληθάργου (ενδολήθαργος) Θερμοκρασία: άριστη: 17,5-20 ο C (ποσοστό φυτρώματος σε 1 εβδομάδα 90%) ικανοποιητική: 15 ο C ( 1 85%) ανεκτή: 13 ο C ( 1 <70%) απαγορευτική: πάνω από 25 ο C και κάτω από 10 o C υγρασία εδάφους: κανονικά επίπεδα βλαστική ικανότητα: μικρότερη από τα άλλα σολανώδη ευπάθεια σπόρου σε : μικρή εδαφική υγρασία, ακατάλληλες θερμοκρασίες, προσβολές από έντομα και άλλες συνθήκες στρες. βάθος σποράς: 1-1,5 cm σε όρχους (5 σπόροι ανά όρχο) αποστάσεις σποράς: μεταξύ των γραμμών cm επί των γραμμών 30 cm ποσότητα σπόρου ανά στρέμμα: γραμ. (περίπου σπόροι) Πολλαπλασιασμός με κονδύλους (πατατόσπορος) - Υγιεινή κατάσταση του πατατόσπορου: απαλλαγμένος από ιώσεις, νηματώδεις κτλ. Ποιοτική κατάταξη πατατόσπορου: Elite I,II,III προβασικός βασικός πιστοποιημένος - Φυσιολογική ηλικία του πατατόσπορου: περίοδος του ληθάργου περίοδος επικράτησης της κορυφής (1-2 φύτρα) περίοδος του κανονικού φυτρώματος περίοδος των λεπτών φύτρων. - Η διάρκεια του ληθάργου εξαρτάται από: την ποικιλία (από 5-18 εβδομάδες) τη θερμοκρασία ι. κατά την καλλιεργητική περίοδο παραγωγής του πατατόσπορου ιι. κατά την αποθήκευση: Υψηλές (>20 ο C) ή πολύ χαμηλές (<3 ο C) θερμοκρασίες μειώνουν τη διάρκεια του ληθάργου το βαθμό ωρίμανσης των κονδύλων την ύπαρξη τραυμάτων (μειώνουν την περίοδο ληθάργου)

16 89 Εικόνα 14: Φυσιολογική ηλικία του πατατόσπορου Εικόνα 15: Τεμαχισμός μεγάλου μεγέθους κονδύλου για να χρησιμοποιηθεί ως πατατόσπορος

17 90 - Μέγεθος του πατατόσπορου (παραγωγική μονάδα): μικρού μεγέθους (κατάλληλοι εφόσον δεν είναι προσβλημένοι από ιώσεις ή ασθένειες) κανονικού μεγέθους μεγάλου μεγέθους: χρησιμοποιούνται είτε ακέραιοι είτε τεμαχισμένοι κατά μήκος Για την επούλωση των πληγών στις τομές απαιτούνται: θερμοκρασία 15,5 ο C σχετική υγρασία 85% Πίνακας 4: Ποσότητα (σε κιλά) πατατόσπορου (κονδύλων) που απαιτούνται για την κάλυψη ενός (1) στρέμματος αγρού, σε συνάρτηση με τις αποστάσεις φύτευσης και διαφορετικά βάρη σπόρου. Απόσταση φυτεύσεως μεταξύ και επί των γραμμών α. Απόσταση γραμμών 75 cm 15 cm επί των γραμμών 20 cm»»» 25 cm»»» 30 cm»»» 35 cm»»» 40 cm»»» 45 cm»»» β. Απόσταση γραμμών 80 cm 15 cm επί των γραμμών 20 cm»»» 25 cm»»» 30 cm»»» 35 cm»»» 40 cm»»» 45 cm»»» γ. Απόσταση γραμμών 85 cm 15 cm επί των γραμμών 20 cm»»» 25 cm»»» 30 cm»»» 35 cm»»» 40 cm»»» 45 cm»»» δ. Απόσταση γραμμών 90 cm 15 cm επί των γραμμών 20 cm»»» 25 cm»»» 30 cm»»» 35 cm»»» 40 cm»»» 45 cm»»» Ποσότητα σπόρου συναρτήσει του μεγέθους του σπόρου, του οποίου το μέσο βάρος φαίνεται παρακάτω: 28 γραμ. 35 γραμ. 42 γραμ. 49 γραμ. 56 γραμ

18 91 Προβλάστηση του πατατόσπορου: Τοποθέτηση των κονδύλων σε φωτεινούς χώρους, δροσερούς (< 20 ο C), καλά αεριζόμενους χώρους, όπου κατά διαστήματα καταβρέχονται. Χρήση χημικών μέσων, π.χ. χλωραιθυλική αλκοόλη (διάλυμα 0,6%) θειουρία (1% για μία ώρα) προπυλένιο (αναλογία 1:10.000) Ποσότητα πατατόσπορου στο στρέμμα : δες πίνακα Εικόνα 16: Μηχανή φύτευσης πατατόσπορου και ταυτόχρονης τοποθέτησης του λιπάσματος Φύτευση 1. Βάθος : α. Ρηχό ( 5εκ.) όταν: επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες στο έδαφος ο πατατόσπορος είναι μειωμένης ζωηρότητας επικρατούν πολλές βροχές ή το πότισμα γίνεται με αυλάκια

19 92 εφαρμόζεται μηχανική συγκομιδή το έδαφος είναι βαρύ και συνεκτικό β. Βαθύ ( 10εκ.) όταν: - Η θερμοκρασία του εδάφους είναι υψηλή - Επικρατεί ξηρασία κατά και μετά τη φύτευση - Το έδαφος είναι ελαφρύ, π.χ. αμμώδες. 2. Μέθοδοι φύτευσης: με το χέρι σε αυλάκια με φυτευτική μηχανή 3. Αποστάσεις φύτευσης: μεταξύ των γραμμών εκ. επί των γραμμών εκ. Εικόνα 17: Λεπτομέρεια του μηχανισμού εναπόθεσης του πατατόσπορου στη θέση του στο χωράφι

20 93 Εικόνα 18: Παραγωγή φυταρίων και μικροκονδύλων πατάτας σε in vitro καλλιέργεια για χρησιμοποίησή τους ως πολλαπλασιαστικό υλικό Εικόνα 19: Γραμμές φύτευσης της πατάτας

21 94 ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ - Ζιζανιοκτονία: βοτανίσματα, σκαλίσματα με χημικά μέσα προφυτρωτικά (EPTC, Linuron,Monolinuron κ.τ.λ.) - Παράχωμα 1 ο : (όταν τα φυτά αποκτήσουν ύψος εκ.) + αζωτούχο λίπασμα. - Παράχωμα 2 ο : για το σχηματισμό των αυλακιών άρδευσης (εφόσον δεν είχαν ήδη γίνει) - Αρδεύσεις: α. Περίοδος: από φύτευση μέχρι το φύτρωμα: Μεγάλη προσοχή στις ποσότητες νερού, ώστε να μην είναι ούτε υπερβολικές ούτε να προκαλούν έλλειψη υγρασίας. β.περίοδος από φύτρωμα μέχρι έναρξη κονδυλοποίησης: μειωμένες οι ανάγκες σε νερό γ. Πρώτη περίοδος της κονδυλοποίησης ( 3εβδομάδες): ορθολογική εφαρμογή του νερού δ. Περίοδος διόγκωσης των κονδύλων: αυξημένες ποσότηττες νερού ορθά κατανεμημένες. Εικόνα 20: Άρδευση πατάτας με τεχνητή βροχή Παράγοντες που επηρεάζουν την κονδυλοποίηση - Θερμοκρασία ατμόσφαιρας: άριστη: ημέρας ο C, νύχτας 12 o C - Θερμοκρασία εδάφους: άριστη: μερικές ποικιλίες ο C, άλλες ο C μειωμένη κονδυλοποίηση σε ο C σταμάτημα κονδυλοποίησης πάνω από 29 ο C - Φωτοπερίοδος: μικρή ημέρα + χαμηλές θερμοκρασίες νύχτας (άριστος συνδυασμός) + υψηλές θερμοκρασίες νύχτας (καλή κονδυλοπoίηση)

22 95 μεγάλη ημέρα + χαμηλές θερμοκρασίες: μικρότερο ποσοστό κονδυλοποίησης και περισσότερος χρόνος για την ωρίμαση των κονδύλων - Η αυξημένη ένταση του φωτισμού επιταχύνει τη διαδικασία της κονδυλοποίησης - Η αζωτούχος λίπανση: χαμηλά επίπεδα ευνοούν το σχηματισμό κονδύλων - Το είδος του εδάφους: Εικόνα 21: Επίδραση της θερμοκρασίας (νύχτας και ημέρας) και της φωτοπεριόδου στην παραγωγή κονδύλων (Πηγή: Gregory, 1965) Εικόνα 22: Η επίδραση του φυλλώματος στην παραγωγή των κονδύλων (Πηγή: Yamaguchi, 1983).

23 96 - Επιφανειακή λίπανση κυρίως με νιτρική αμμωνία \ ή με ουρία / σε δύο δόσεις - Φυτοπροστασία - Συγκομιδή: ( ημέρες μετά τη φύτευση) με το φυσιολογικό κιτρίνισμα των φύλλων όταν αποσπώνται εύκολα οι βλαστοί με το τράβηγμα όταν η απόσπασης της επιδερμίδας γίνεται με δυσκολία Εξαγωγή κονδύλων με: τσάπα άροτρο πατατοεξαγωγείς (ειδικές μηχανές) Αποδόσεις: κιλά/στρέμμα Εικόνα 23: Απλός πατατοεξαγωγέας

24 97 Εικόνα 24: Σχεδιάγραμμα σύνθετης μηχανής εξαγωγής και μεταφοράς των κονδύλων στο μεταφορικά μέσο μετά την απομάκρυνση του μέγιστου ποσοστού του προσκολ- λημένου σε αυτούς εδάφους. Εικόνα 25: Φωτογραφία σύνθετης μηχανής εξαγωγής και μεταφοράς των κονδύλων στο μεταφορικά μέσο μετά την απομάκρυνση του μέγιστου ποσοστού του προσκολ- λημένου σε αυτούς εδάφους.

25 98 Εικόνα 26: Συγκρότημα εξαγωγής και μεταφοράς των κονδύλων πατάτας σε πλατφόρμα Εικόνα 27: Λεπτομέρεια του μηχανισμού εξαγωγής των κονδύλων από το έδαφος (ζεύγος δισκόυνων και δικωνικός κύλινδρος).

26 99 Εικόνα 28: Διαλογέας-διαβαθμιτής (καλιμπραδόρος) κονδύλων Εικόνα 29: Καλιμπραδόρος και θέσεις σακιάσματος των κονδύλων ανά κατηγορία μεγέθους

27 100 Αποθήκευση πατάτας Σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η έκθεση των κονδύλων στο φως επειδή παράγεται χλωροφύλλη και ακολούθως σολανίνη. α. Περίοδος επούλωσης πληγών: - Αποθήκευση σε 20 ο C για 2 ημέρες (διαδικασία φελλοποίησης του περιδερμίου και επούλωσης των πληγών). ή εναλλλακτικά: αποθήκευση σε 13,3 15,6 ο C για ημέρες για τον ίδιο λόγο (φελλοποίηση - επούλωση πληγών). Και στα δύο καθεστώτα η Σ.Υ. να είναι περίπου 95%. * Σημείωση: Η διαδικασία της φελλοποίησης και της επούλωσης των πληγών σταματά ή δε λαμβάνει χώρα σε θερμοκρασίες μικρότερες από 7,8 ο C. β. Περίοδος αποθήκευσης κονδύλων μετά την επούλωση των πληγών i. Πατατόσπορος: Θερμοκρασία 2,2-3,3 ο C και Σ.Υ %. Διάρκεια ζωής 7-8 μήνες ή και περισσότερο. ii. Επιτραπέζιες πατάτες: Θερμοκρασία 7,2-10 ο C και Σ.Υ %. Συντήρηση για μικρό διάστημα ή μέχρι την έναρξη της βλάστησης. Σημείωση: Το διάστημα συντήρησης κονδύλων που υπέστησαν χειρισμό με παρεμποδιστές του φυτρώματος μπορεί να είναι μακρύτερο απ ό,τι στους μάρτυρες (κάτω βεβαίως από τις ίδιες συνθήκες αποθήκευσης). Σε θερμοκρασία 3,9-4 ο C και Σ.Υ % η διάρκεια συντήρησης είναι 3-9 μήνες, (ανάλογα με την ποικιλία). Εικόνα 30: Ξύλινα κιβώτια για την αποθήκευση (συντήρηση) των κονδύλων

28 101 Εναλλακτικές μέθοδοι συντήρησης των κονδύλων Παράχωμα κονδύλων σε σκάμμα (λάκκος): i. Κόνδυλοι από εαρινή φύτευση σε ορεινές περιοχές ή ii. Κόνδυλοι από θερινή φύτευση. Παραμονή των κονδύλων επί τόπου (στη θέση τους): εφαρμόζεται σε θερμότερες περιοχές όπου δεν υπάρχει κίνδυνος παγετού ή κίνδυνος από κατάκλυση του χωραφιού από τα νερά των βροχών. Παράταση ληθαργου: Ψεκασμός φυτών πριν τη συγκομιδή με μηλεϊνικό υδροξείδιο Επίπαση κονδύλων στην αποθήκη με ισοπροπύλ-φαινύλ-καρβαμίδιο Ποικιλίες Arran-Banner (λευκόσαρκη) Αγγλική Sebago (λευκόσαρκη) Αμερικάνικη Majestic (λευκόσαρκη) Αγγλική Kennebec (λευκόσαρκη) Αμερικάνικη Spunta (κιτρινόσαρκη) Marfona (κιτρινόσαρκη) Jaerla (κιτρινόσαρκη) Ολλανδική Liseta (κιτρινόσαρκη) Michigan Purple (με κοκκινωπή επιδερμίδα) Αμερικάνικη Jacqueline Lee Αμερικάνικη Andover Αμερικάνικη Pike Αμερικάνικη Εχθροί και Ασθένειες 1. Νηματώδεις σκώληκες χρυσονηματώδης (Heterodera rostochiensis) 2. Έντομα: Δορυφόρος της πατάτας (Leptinotarsa desemlineata) Γρυλλοτάλπη (Gryllotalpa gryllotalpa) \ Σιδηροσκώληκες (Agriotes sp.) / έντομα εδάφους Αγρότιδες (Agrotis sp.) / Αφίδες (Myrus persicae, Macrosiphum euphorbiae) Φθοριμαία (Phthorimaea operculella) Τετράνυχος (Tetranychus urticae) 3. Μύκητες: Περονόσπορος (Phytophthora infestans) Αλτερνάρια (Altenaria solani) Ριζοκτόνια (Rhizoctonia solani) Φουζαρίαση (Fusarium sp.)

29 102 Βερτιτσιλλίωση (Verticillium albo-atrum) 4. Βακτήρια: Corynebacterium sepedonicum ή Clavibacter michiganensis (δακτυλιωτή σήψη των κονδύλων) Streptomyces scabies (ακτινομύκωση της πατάτας) Erwinia spp (βακτηριακή μαλακή σήψη) Pseudomonas solanacearum (βακτηριακή σήψη των κονδύλων) Pseudomonas syringae Agrobacterium tumefaciens (βακτηριακός καρκίνος) 5. Ιώσεις: Καρούλιασμα των φύλλων (PLV= potato leaf roll virus) Μωσαϊκού τύπου ιώσεις της πατάτας (PVA, PVS, PVX, PVY)

30 103 Πίνακας 1: Εξέλιξη της καλλιέργειας της ανοιξιάτικης πατάτας στην Ελλάδα τα έτη Έτος Έκταση (στρέμματα) Παραγωγή (τόνοι) Στρεμ. απόδοση (κιλά/στρεμ.) Τιμή (δρχ./κιλό) Ακαθ. Αξία παραγωγής (σε χιλ. δρχ.) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας (Δ/νση Αγροτικής Πολιτικής, Τμήμα Στατιστικής)

31 104 Πίνακας 2: Εξέλιξη της καλλιέργειας της θερινής πατάτας στην Ελλάδα τα έτη Έτος Έκταση (στρέμματα) Παραγωγή (τόνοι) Στρεμ. απόδοση (κιλά/στρεμ.) Τιμή (δρχ./κιλό) Ακαθ. αξία παραγωγής (σε χιλ. δρχ.) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας (Δ/νση Αγροτικής Πολιτικής, Τμήμα Στατιστικής)

32 105 Πίνακας 3: Εξέλιξη καλλιέργειας της φθινοπωρινής πατάτας στην Ελλάδα τα έτη Έτος Έκταση (στρέμματα) Παραγωγή (τόνοι) Στρεμ. απόδοση (κιλά/στρεμ.) Τιμή (δρχ./κιλό) Ακαθ. αξία παραγωγής (σε χιλ. δρχ.) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

33 , Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας (Δ/νση Αγροτικής Πολιτικής, Τμήμα Στατιστικής) Πίνακας 4: Εξέλιξη της καλλιέργειας του συνόλου της πατάτας στην Ελλάδα τα έτη Έτος Έκταση (στρέμματα) Παραγωγή (τόνοι) Στρεμ. απόδοση (κιλά/στρεμ.) Τιμή (δρχ./κιλό) Ακαθ. Αξία παραγωγής (σε χιλ. δρχ.) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας (Δ/νση Αγροτικής Πολιτικής, Τμήμα Στατιστικής)

34 107 Πίνακας 5: Εξέλιξη της καλλιέργειας της πατάτας στην Ελλάδα την περίοδο Έτος Έκταση (σε στρέμματα) Παραγωγή (σε τόνους) Μέση στρεμ. Εαρινή Θερινή Φθινοπ. Σύνολο Εαρινή Θερινή Φθινοπ. Σύνολο απόδοση (σε κιλά) Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας (Δ/νση Αγροτικής Πολιτικής, Τμήμα Στατιστικής)