Π Σ Τ Υ Ι Α Κ Η Δ Ρ ΓΑ Ι Α

Transcript

1 Α Ρ Ι Σ Ο Σ Δ Λ Δ Ι Ο Π Α Ν Δ Π Ι Σ Η Μ Ι Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η ΥΟΛΗ ΘΔΣΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Π Σ Τ Υ Ι Α Κ Η Δ Ρ ΓΑ Ι Α «ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΠΡΟΣΤΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ ΤΛΙΚΟΤ: ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΕ "» «DEVELOPMENT OF STANDARIZATED EDUCATIONAL CONTENT: TOOLS AND GOOD PRACTICES» ΓΗΜΗΣΡΗ ΝΣΔΝΣΑ 776 ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΣΙΑΣΟ ΘΡΑΤΒΟΤΛΟ, ΛΔΚΣΟΡΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ, ΦΔΒΡΟΤΑΡΙΟ

2 Π Ε Ρ Ι Λ Η Φ Η Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη λα θαηαγξάςεη ηηο εμειίμεηο ζηα εθπαηδεπηηθά πξφηππα πνπ ζπκβάιινπλ θπξίσο ζηελ δεκηνπξγία θαη επαλαρξεζηκνπνίεζε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ παξαθνινπζψληαο ηηο δξάζεηο ηεο ππνεπηηξνπήο SC36 ηνπ θνξέα πξνηππνπνίεζεο ISO/IEC JTC1 γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαγθψλ πξνηππνπνίεζεο ζην ρψξν ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. Η εξγαζία απηή νπζηαζηηθά απνηειείηαη απφ 2 κέξε. ην πξψην κέξνο πεξηγξάθνπκε αλαιπηηθά ηα πξφηππα απηά, ηηο εθδφζεηο ηνπο, ηνπο ζηφρνπο πνπ επηηεινχλ, ηνπο νξγαληζκνχο πξνηππνπνίεζεο πνπ ηα έρνπλ πηνζεηήζεη θαη ν γεληθφηεξνο ζθνπφο είλαη λα θαηαλνήζνπκε ζε πνηέο πιαηθφξκεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο ρξεζηκνπνηνχληαη. Με ιίγα ιφγηα, ζα δηεξεπλήζνπκε ηελ ζπκβαηφηεηα πνπ παξνπζηάδνπλ ηα εθπαηδεπηηθά πξφηππα κε ηηο δηάθνξεο πιαηθφξκεο. Απηφ ζα γίλεη θαιχηεξα θαηαλνεηφ κε ηελ παξνπζίαζε ησλ πηλάθσλ θαη ησλ δηάθνξσλ ζρεκάησλ πνπ ππάξρνπλ ζε θάζε ελφηεηα. Θα εμεηάζνπκε επίζεο πνηά είλαη πξφνδνο ηνπο θαη θπζηθά ηε ρξεζηκφηεηα ηνπο. ην δεχηεξν κέξνο γίλεηαη αλαθνξά ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξνχκε λα δεκηνπξγήζνπκε εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαη αλ είλαη εθηθηφ λα ην επαλαρξεζηκνπνηήζνπκε. Τπάξρεη έλαο νδεγφο ζε παξαθάησ θεθάιαην πνπ καο πξνηείλεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξνχκε λα αλαπηχμνπκε ζσζηά ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ζε κηα πιαηθφξκα. ηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία επηιέμακε ηνλ RELOAD Editor θαη ηνλ exe Editor θαη ζα δνχκε αλαιπηηθά ηα βήκαηα πινπνίεζεο ηνπ πξνηππνπνηεκέλνπ πιηθνχ. ην ηέινο θάπνησλ θεθαιαίσλ ππάξρνπλ ζπκπεξάζκαηα θαη ζπγθξηηηθά ζηνηρεία γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ πξνηχπσλ θαη ησλ editors. 2

3 A B S T R A C T The main objective of this thesis is to review the state of the art in the area of educational standards for the creation and reuse of educational content monitoring the action of sub-committee SC36 of ISO/IEC JTCI. This work substantially consists of two parts. The first part, presents the educational standards, their role, the standardization organizations and the platforms that have adopted them. The second part describes the process for creating standardized educational content.. 3

4 ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΠΡΟΣΤΣΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ ΤΛΙΚΟΤ: ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΕ Ε Τ Υ Α Ρ Ι Σ Ι Ε Πξηλ ηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο αηζζάλνκαη ηελ αλάγθε λα επραξηζηήζσ νξηζκέλνπο απφ ηνπο αλζξψπνπο πνπ γλψξηζα, ζπλεξγάζηεθα καδί ηνπο θαη πξνζέθεξαλ πνιχηηκε αξσγή θαηά ηελ εθπφλεζή ηεο. Πξψην απφ φινπο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο, ιέθηνξα Γξ. Θξαζχβνπιν Σζηάηζν, πνπ απνηέιεζε ηνλ θαζνδεγεηή κνπ ζε φια ηα ζηάδηα ηεο εξγαζίαο, δίλνληάο κνπ επθαηξίεο λα γίλσ θαιχηεξνο ηφζν αθαδεκατθά φζν θαη ζηνλ ηξφπν ζθέςεο γηα ηελ επίηεπμε θάπνηνπ ζηφρνπ. Με βνήζεζε λα δηεπξχλσ ηηο γλψζεηο κνπ γηα ηελ Πιεξνθνξηθή ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηελ εθκάζεζε θάπνησλ πξνγξακκάησλ πνπ ρξεζηκνπνίεζα ζηελ παξνχζα εξγαζία. Δπίζεο ζέισ λα επραξηζηήζσ ηε ζπκθνηηήηξηα κνπ Λνπθνβίηνπ Οιγα γηα ηε ζπκβνιή ηεο ζηε κεηάθξαζε νξηζκέλσλ θεηκέλσλ αιιά θπξίσο ηε θνηηήηξηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ ηκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο Πξνδξφκε Αιεμάλδξα γηα ηελ νπζηαζηηθή ζπκβνιή ηεο ζηελ πινπνίεζε ηνπ 6 νπ θαη 7 νπ θεθαιαίνπ ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο. Σέινο, ζέισ λα επραξηζηήζσ ηνπο γνλείο κνπ πνπ κε ζηήξημαλ νηθνλνκηθά θαη ςπρνινγηθά κε ηελ ππνκνλή ηνπο θαη θακία θνξά κε ηελ αλνρή ηνπο φια απηά ηα ρξφληα. Γηα ην ιφγν απηφ ζέισ λα ηνπο αθηεξψζσ ηελ εξγαζία απηή σο ειάρηζην δείγκα επγλσκνζχλεο θαη λα ηνπο ππνζρεζψ φηη είλαη κφλν ε αξρή. 4

5 Π Ε Ρ Ι Ε Υ Ο Μ Ε Ν Α 1 Ειςαγωγή Δομή Πτυχιακήσ Εργαςίασ Πρότυπα Ειςαγωγή Η Ανάγκη για Πρότυπα Κατηγορίεσ Προτφπων για τη Μαθηςιακή Σεχνολογία Οργανιςμοί Προτυποποίηςησ Πρότυπα για Μεταδεδομζνα Αντικειμζνων Μάθηςησ IEEE LOM Εκδόςεισ του IEEE LOM Metadata Πλατφόρμεσ υλοποίηςησ για το IEEE LOM Dublin Core Metadata Πλατφόρμεσ και εργαλεία Ariadne Metadata IMS Metadata Πλατφόρμεσ και εργαλεία SCORM Metadata υμπεράςματα

6 4 Πρότυπα για Μοντελοποίηςη τησ Δομήσ Περιεχομζνου AICC IMS Cοntent Package Information Model Εκδόςεισ του IMS CP Πλατφόρμεσ και εργαλεία του IMS CP SCORM Εκδόςεισ του SCORM Πλατφόρμεσ και εργαλεία υλοποίηςησ υμπεράςματα Πρότυπα για Διαλειτουργικότητα Ερωτήςεων και Τεςτ IMS Question and Test Interoperability Εκδόςεισ του IMS QTI Πλατφόρμεσ και εργαλεία του IMS QTI Καλζσ Πρακτικζσ για τη Δημιουργία Υλικοφ Μελζτη των χαρακτηριςτικών των μαθητευομζνων Αξιολόγηςη του υπάρχοντοσ περιεχομζνου Προςδιοριςμόσ των μικρότερων τμημάτων περιεχομζνου Ανάπτυξη Μεταδεδομζνων χεδίαςη τμημάτων περιεχομζνου για νζο εκπαιδευτικό υλικό Οδηγόσ Ανάπτυξησ Εκπαιδευτικοφ Υλικοφ Επιλογή Editor Δημιουργία υλικοφ

7 8 Εργαλεία για επαναχρηςιμοποίηςη εκπαιδευτικοφ υλικοφ Εγχειρίδιο του RELOAD Ειςαγωγή Reload Editor TUTORIAL Μεταδεδομζνα Customising Reload Τα ςτοιχεία τουscorm (SCORM Elements) Bήματα για την ανάπτυξη εκπαιδευτικοφ υλικοφ Τλοποίηςη ςτον Exe Editor Τλοποίηςη ςτον RELOAD Editor υμπεράςματα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΙΚΣΤΑΚΟΙ ΣΟΠΟΙ ΛΙΣΑ ΕΙΚΟΝΩΝ ΛΙΣΑ ΠΙΝΑΚΩΝ

8 1 Δηζαγσγή ήκεξα έρεη ήδε επηηειεζζεί ηεξάζηηα πξφνδνο ζην ζέκα ησλ πξνηχπσλ πνπ αθνξνχλ ζηηο καζεζηαθέο ηερλνινγίεο, αιιά ν δξφκνο είλαη αθφκε καθξχο ψζηε λα κπνξεί λα ηζρπξηζηεί ε δηεζλήο θνηλφηεηα φηη πέηπρε ηνπο ζηφρνπο πνπ είρε ζέζεη. Γελ πξέπεη λα μερλάκε βέβαηα φηη νη πξνζπάζεηεο πξνηππνπνίεζεο είλαη γηγαληηαίεο θαη απαηηνχλ ππεξβνιηθά κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα, αθφκε θαη αλ έρνπλ εμαζθαιηζηεί πινχζηνη πφξνη γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο. Πξέπεη λα ηνλίζνπκε επίζεο φηη ν ηνκέαο ησλ πξνεγκέλσλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ εκθαλίδεη έλα ραξαθηεξηζηηθφ πνπ ιεηηνπξγεί σο ηξνρνπέδε ζηε γξήγνξε θαη απνηειεζκαηηθή απνπεξάησζε ησλ πξνηχπσλ: νη πξνεγκέλεο καζεζηαθέο ηερλνινγίεο είλαη άκεζα ζπλπθαζκέλεο κε ηηο ηερλνινγίεο ησλ ππνινγηζηψλ θαη ησλ επηθνηλσληψλ, νη νπνίεο κε ηε ζεηξά ηνπο είλαη θαηαδηθαζκέλεο λα κεηαβάιινληαη κε ηαρχηεηα θσηφο. Η ηξνκαθηηθή ξεπζηφηεηα ησλ ηερλνινγηψλ απηψλ δπζρεξαίλεη ηε δηαδηθαζία ηεο πξνηππνπνίεζεο θαζψο ηα ππφ αλάπηπμε πξφηππα πξέπεη ζπλερψο λα αλαπξνζαξκφδνληαη - εμειίμεηο πνπ θαζηζηνχλ παξσρεκέλεο ηηο ηερλνινγίεο πνπ κφιηο ρζεο ζεσξνχληαλ ηερλνινγίεο αηρκήο. Τπάξρνπλ πξφηππα ηα νπνία έρνπλ εθδνζεί επηζήκσο απφ ηνπο αληίζηνηρνπο νξγαληζκνχο. Κάπνηα άιια βξίζθνληαη ζηε θάζε ηεο ςεθνθνξίαο απφ ηα κέιε ησλ επηηξνπψλ θαη αλακέλεηαη λα νξηζηηθνπνηεζνχλ ηνπο επφκελνπο κήλεο. Άιια πάιη βξίζθνληαη ζε κηα ζπλερή εμέιημε, αθξηβψο ιφγσ ηεο ξεπζηφηεηαο ησλ ηερλνινγηψλ πνπ επηζεκάλζεθε παξαπάλσ. Σνλίδνπκε εδψ φηη ε αζηξαπηαία ηαρχηεηα κε ηελ νπνία θηλνχληαη νη ηερλνινγίεο απηέο, θαζηζηνχλ παξσρεκέλεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ βξίζθνπλ νη αλαγλψζηεο ζε έλα έληππν κέζν θαη ζπλεπψο παξνηξχλνπκε ηνπο αλαγλψζηεο λα αλαδεηήζνπλ ηηο ηειεπηαίεο πιεξνθνξίεο γχξσ απφ ηα πξφηππα ζηηο ηζηνζειίδεο ησλ αληίζηνηρσλ νξγαληζκψλ. Η ζπλνιηθή εηθφλα πνπ εκθαλίδνπλ ηα πξφηππα ζήκεξα είλαη φηη ειάρηζηα είλαη επίζεκα πξφηππα απφ δηεζλείο νξγαληζκνχο πξνηππνπνίεζεο, αιιά αξθεηά απφ απηά έρνπλ ήδε δνθηκαζζεί θαη αμηνινγεζεί επί καθξφλ θαη βξίζθνληαη πιένλ θαζ' νδψλ πξνο ηελ επίζεκε πξνηππνπνίεζε. Η αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνηχπσλ ζην ρψξν ησλ Μαζεζηαθψλ Σερλνινγηψλ έρεη ζαλ ζθνπφ ηελ επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο θαη επαλαρξεζηκνπνίεζεο ησλ πφξσλ θαη ησλ εξγαιείσλ. Η δεκηνπξγία επξέσο πηνζεηεκέλσλ, αλνηθηψλ θαη πηζηνπνηεκέλσλ πξνηχπσλ απνηειεί ζεκειηψδε απαίηεζε. Η αλάπηπμε καζεζηαθψλ πξνηχπσλ απνθηά ηεξάζηηα ζεκαζία ψζηε νη ζπκκεηέρνληεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία λα κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχλ, λα δηαρεηξίδνληαη, λα δηαζέηνπλ θαη λα θαηαλαιψλνπλ καζεζηαθφ πεξηερφκελν κε ζπλεπή ηξφπν. Θα αλαθέξνπκε ζπλνπηηθά ηηο ηδηφηεηεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνηχπσλ: 8

9 Γηαιεηηνπξγηθόηεηα (interoperability):η δπλαηφηεηα λα ζπλδπάδνληαη θαη λα ζπλδένληαη πνιιαπιέο πεγέο κέζα ζε δηάθνξα ζπζηήκαηα θαη ηα ζπζηήκαηα απηά λα επηθνηλσλνχλ θαη λα αιιειεπηδξνχλ. Δπαλαρξεζηκνπνίεζε (re-usability): Σφζν ην πεξηερφκελν φζν θαη ν θψδηθαο κπνξνχλ λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ εχθνια θαη γξήγνξα, ζε δηαθνξεηηθφ πιαίζην απφ απηφ γηα ην νπνίν ζρεδηάζηεθαλ. Γηαρεηξηζηκόηεηα (manageability): Σα ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα εληνπίζνπλ ηελ θαηάιιειε πιεξνθνξία ζρεηηθά κε ηνλ εθπαηδεπφκελν θαη ην πιηθφ. ηε ζπλέρεηα εμαζθαιίδεηαη ε πξνζβαζηκφηεηα (accessibility) θαηά ηελ νπνία ν εθπαηδεπφκελνο κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε ζην θαηάιιειν πιηθφ, ηελ θαηάιιειε ζηηγκή θαη κέζσ ηεο θαηάιιειεο ζπζθεπήο. Γπλαηόηεηα πξόζβαζεο (accessibility): Η δπλαηφηεηα εληνπηζκνχ θαη πξφζβαζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ απφ κηα καθξηλή ζέζε θαη ε δπλαηφηεηα λα παξαδνζεί απφ-ζε δηάθνξεο άιιεο ζέζεηο. Γηάξθεηα (durability): Γπλαηφηεηα κεηάβαζεο κέζσ ηερλνινγηθψλ αιιαγψλ(ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα θαη πεξηβάιινληα ινγηζκηθνχ). Οη ρξήζηεο δελ είλαη«παγηδεπκέλνη» απφ ζπγθεθξηκέλνπο παξαγσγνχο καζεζηαθήο ηερλνινγίαο. Δπεθηαζηκόηεηα (scalability): Η ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ κπνξεί λα επεθηαζεί γηα λα εμππεξεηήζεη ηνπο ζθνπνχο δηαθνξεηηθψλ αλζξψπσλ θαη νξγαληζκψλ. Πξνζαξκνζηηθόηεηα (αdaptability): Η δπλαηφηεηα λα πξνζαξκνζηεί ην εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν ζηηο ηδηαίηεξεο νξγαλσηηθέο αλάγθεο ηνπ θάζε ελδηαθεξνκέλνπ. 1.1 Γνκή Πηπρηαθήο Δξγαζίαο ην ζεκείν απηφ ζα αλαθεξζνχλ ηα θεθάιαηα πάλσ ζηα νπνία δνκήζεθε ε πηπρηαθή εξγαζία θαη φπσο πξναλαθέξακε ε εξγαζία απηή ρσξίδεηαη ζε 2 κέξε. Σν 1 ν κέξνο απνηειεί θαηά θάπνην ηξφπν ην ζεσξεηηθφ θνκκάηη ηεο εξγαζίαο θαη πεξηιακβάλεη ηα θεθάιαηα 2, 3, 4 θαη 5 πνπ αλαθέξνληαη ζηα πξφηππα. Αληίζεηα ην 2 ν κέξνο πεξηιακβάλεη ην πξαθηηθφ θνκκάηη κε ηελ πινπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη πεξηιακβάλεη ηα θεθάιαηα 6, 7 θαη 8 Δπνκέλσο ηα θεθάιαηα απηά είλαη ηα αθφινπζα: Σν 2 ν θεθάιαην «Πξφηππα θαη Οξγαληζκνί Πξνηππνπνίεζεο». Σν 3 ν θεθάιαην «Πξφηππα γηα Μεηαδεδνκέλα Αληηθεηκέλσλ Μάζεζεο». Σν 4 ν θεθάιαην «Πξφηππα γηα Μνληεινπνίεζε ηεο Γνκήο Πεξηερνκέλνπ». Σν 5 ν θεθάιαην «Πξφηππα γηα Γηαιεηηνπξγηθφηεηα Δξσηήζεσλ θαη Σεζη». Σν 6 ν θεθάιαην «Καιέο Πξαθηηθέο γηα ηε Γεκηνπξγία Τιηθνχ». 9

10 Σν 7 ν θεθάιαην «Οδεγφο Αλάπηπμεο Δθπαηδεπηηθνχ Τιηθνχ». Σν 8 ν θεθάιαην «Δξγαιεία γηα επαλαρξεζηκνπνίεζε εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ». Σν 9 ν θεθάιαην «Bήκαηα γηα ηελ αλάπηπμε εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ». 10

11 2 Πξόηππα 2.1 Δηζαγωγή Πξηλ παξνπζηαζηνχλ ηα πξφηππα ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ είλαη απαξαίηεην λα αλαθεξζνχλ ηα εμήο: Η πιεξνθνξία/γλψζε πνπ δηαθηλείηαη ζην δηαδίθηπν νξγαλψλεηαη ζε Μαζεζηαθά Αληηθείκελα (Learning Objects). Σα αληηθείκελα απηά παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ην ζθνπφ πνπ δεκηνπξγήζεθαλ θαη ηηο ζπλζήθεο πνπ πξέπεη λα ηθαλνπνηνχληαη πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Σαπηφρξνλα πεξηέρνπλ θαη κηα ζεκαζηνινγηθή πεξηγξαθή ησλ δεδνκέλσλ κε ηξφπν θαηαλνεηφ απφ κεραλέο. Απνζεθεχνληαη ζε βάζεηο δεδνκέλσλ, κπνξνχκε λα θάλνπκε αλαδήηεζε θαη αλάθηεζε κε βάζε ιέμεηο-θιεηδηά. πλδπαδφκελα κεηαμχ ηνπο απνηεινχλ βάζε γηα εθπαηδεπηηθφ πιηθφ. Σέινο, κπνξνχλ λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ. Δηθόλα 1 Μαζεζηαθά Αληηθείκελα Γηα ην ιφγν απηφ, γηα λα είλαη βηψζηκε θαη εθαξκφζηκε ε ειεθηξνληθή κάζεζε (e-learning)ζα πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε θάπνηα πξφηππα. Με ιίγα ιφγηα νη δηάθνξεο e-learning εθαξκνγέο ζα πξέπεη λα αθνινπζνχλ θάπνηνπο θαλφλεο, ψζηε λα επηηπγράλεηαη ε δηάξθεηα, ε δηαιεηηνπξγηθφηεηα, ε πξνζβαζηκφηεηα θαη ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπ καζεζηαθνχ πεξηερνκέλνπ. Έηζη, ζχληνκα έγηλε πξνθαλέο φηη ν νξηζκφο πξνηχπσλ είλαη απαξαίηεηνο. Έλα e-learning πξφηππν κπνξεί είηε λα αλαθέξεηαη ζηε δνκή ελφο αληηθεηκέλνπ κάζεζεο (κε ηε ρξήζε κεηαδεδνκέλσλ) είηε ζην δηακνηξαζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ κέζσ ηεο ρξήζεο δηαιεηηνπξγηθψλ Μνληέισλ Γνκήο Πεξηερνκέλνπ (Content Structure 11

12 Models). Όπσο ζα δνχκε αξγφηεξα, θάπνηα πξφηππα αλαθέξνληαη θαη ζηα δχν. Σα πξφηππα e-learning κεηαδεδνκέλσλ αποηελούν ησπικές περιγραθές ηων περιγραθικών όρων ποσ τρηζιμοποιούνηαι για ηο ζημαζιολογικό ζτολιαζμό εκπαιδεσηικού σλικού όλων ηων ειδών. Έρνπλ ηελ ηδηφηεηα λα επηηξέπνπλ ηελ απηφκαηε ζπλαξκνιφγεζε καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Σα κεηαδεδνκέλα ζα ιέγακε πσο απνηεινχλ ηελ πιεξνθνξία γηα κηα πιεξνθνξία, δειαδή ην ζχλνιν ηεο πιεξνθνξίαο πνπ απαηηείηαη ηφζν απφ εκάο φζν θαη απφ ηα ηερλνινγηθά ζπζηήκαηα γηα ηνλ εληνπηζκφ, ην θηιηξάξηζκα, ηελ επηινγή θαη ην ζπλδπαζκφ ηεο επηζπκεηήο πιεξνθνξίαο. Παξαθάησ θαίλεηαη ε ζπζρέηηζε ησλ πξνηχπσλ. Φπζηθά ζηε ζπλέρεηα ζα γίλεη αλαιπηηθφηεξε πεξηγξαθή ησλ επηκέξνπο πξνηχπσλ. Δηθόλα 2 πζρέηηζε Πξνηύπσλ 2.2 Η Αλάγθε γηα Πξόηππα Ο φξνο Μαθηζιακές Τετνολογίες (Learning Technologies) αλαθέξεηαη ζε φιεο εθείλεο ηηο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε δηαδηθαζία δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο άξα θαη ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο (ηδηαίηεξα κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ) θαη ν φξνο δελ έρεη λα θάλεη κφλν κε ην ζρεδηαζκφ αιιά θαη ηελ αλάπηπμε, δηαρείξηζε θαη αμηνιφγεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Απνηέιεζκα ησλ πξνεγκέλσλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ είλαη δηάθνξα ινγηζκηθά ζπζηήκαηα (γλσζηά σο πζηήκαηα Μαζεζηαθήο Σερλνινγίαο-ΜΣ) πνπ ζηα πιαίζηα ελφο καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο πινπνηνχλ κηα ζεηξά απφ ππεξεζίεο. Η έιιεηςε θαζηεξσκέλσλ πξνζεγγίζεσλ ηφζν γηα ηελ αξρηηεθηνληθή ησλ ΜΣ, φζν θαη γηα ηε δεκηνπξγία, πεξηγξαθή θαη δηαλνκή 12

13 καζεζηαθψλ πφξσλ ζέηεη εκπφδηα ζηελ απνδνηηθή θαη απνηειεζκαηηθή αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ απηά πξνζθέξνπλ. Η αλάπηπμε δηεζλψλ πξνηχπσλ ζην ρψξν ησλ Μαζεζηαθψλ Σερλνινγηψλ κε ζηφρν ηελ εμαζθάιηζε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο (Interoperability) κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ ΜΣ θαη ηε δπλαηφηεηα δηαλνκήο, επαλαρξεζηκνπνίεζεο θαη νινθιήξσζεο κνλάδσλ καζεζηαθνχ πιηθνχ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο θαη κπνξεί λα απνηειέζεη ηε βάζε γηα ηε δεκηνπξγία επέιηθησλ θαη απνδνηηθψλ ιχζεσλ. ην ρψξν απηφ ινηπφλ ηεο αλάπηπμεο πξνδηαγξαθψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλαγθαηφηεηαο πξνηππνπνίεζεο ζην ρψξν ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ δξαζηεξηνπνηνχληαη κηα ζεηξά απφ νξγαληζκνχο. Δίλαη ζεηηθφ φηη ηα ηειεπηαία δχν ρξφληα έρεη επηρεηξεζεί θαη ζε κεγάιν βαζκφ επηηεπρζεί ε δηαζχλδεζε κεηαμχ ησλ νξγαληζκψλ αλάπηπμεο πξνδηαγξαθψλ θαη πξνηχπσλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. Δηθόλα 3 Πξόηππα Μαζεζηαθήο Σερλνινγίαο 2.3 Καηεγνξίεο Πξνηύπωλ γηα ηε Μαζεζηαθή Σερλνινγία Η αλάπηπμε καζεζηαθψλ πξνηχπσλ απνθηά ηεξάζηηα ζεκαζία ψζηε νη ζπκκεηέρνληεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία λα κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχλ, λα δηαρεηξίδνληαη, λα δηαζέηνπλ θαη λα θαηαλαιψλνπλ καζεζηαθφ πεξηερφκελν κε ζπλεπή ηξφπν. Γηα λα γίλεη απηφ είλαη ζεκαληηθφ νη νξγαληζκνί πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ ειεθηξνληθή κάζεζε λα πηνζεηνχλ έλα ζχλνιν απφ πξφηππα γηα ηε δεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε ηνπ καζεζηαθνχ πεξηερνκέλνπ 13

14 πξνθεηκέλνπ λα είλαη δπλαηή κηα αληαιιαγή αληηθεηκέλσλ γλψζεο, θάηη πνπ θαίλεηαη λα βξίζθεη έδαθνο ηα ηειεπηαία ρξφληα κεηαμχ ησλ νξγαληζκψλ πνπ αλαπηχζζνπλ ηηο πξνδηαγξαθέο. Σα πξφηππα απηά ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα αληηκεησπίδνπλ κηα ζεηξά απφ δεηήκαηα φπσο: ηξφπνπο θαηεγνξηνπνίεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ζε ζρέζε κε ζπγθεθξηκέλεο ζεκαηηθέο πεξηνρέο πνπ ζα ην θαζηζηά εχθνια πξνζβάζηκν, ηξφπνπο θαηεγνξηνπνίεζεο κε βάζε ηελ παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε, δηαρείξηζε ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ θαη ηξφπνο παξνρήο ηνπ, έιεγρνο θαη παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο ηνπ καζεηή, δεκηνπξγία πξνθίι καζεηψλ, ζχζηεκα εμαηνκίθεπζεο ηεο πνξείαο ελφο καζεηή κε βάζε ηηο πξνζσπηθέο ηνπ αλάγθεο, ζχζηεκα γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ ηνπ δηαθηλνχκελνπ πεξηερνκέλνπ. Με βάζε ινηπφλ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ θξηηεξίσλ απηψλ έρνπλ αλαπηπρζεί κηα ζεηξά απφ πξφηππα, κεξηθά απφ ηα νπνία ζα παξνπζηαζηνχλ ζηε ζπλέρεηα: Μεηα-δεδνκέλα (Metadata) γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ πζηήκαηα Παθεηνπνίεζεο θαη Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ (Content Packaging and Management Systems) γηα ηε ζχλζεζε/δηαρσξηζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν ηα καζεζηαθά παθέηα κπνξνχλ λα ελζσκαηψλνληαη ζε δηαθνξεηηθά ΜΣ Γηαιεηηνπξγηθόηεηα Δξσηήζεσλ θαη Σεζη (Question and Test Interoperability) γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη κνλάδεο απνηίκεζεο θαη ειέγρνπ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγνχλ ζε δηαθνξεηηθά ΜΣ πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πξνθίι (Profiling Systems) γηα ηνλ νξηζκφ δεδνκέλσλ καζεηή, επίδνζεο θαη πξνφδνπ, θαζψο θαη ηελ πξνδηαγξαθή αληαιιαγήο απηψλ ησλ δεδνκέλσλ Δπηρεηξεζηαθά πζηήκαηα (Enterprise Systems) γηα ηελ πξνδηαγξαθή δηαπξνζσπηθήο επηθνηλσλίαο ησλ ΜΣ κε άιια επηρεηξεζηαθά πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα Γηαρείξηζε Ψεθηαθώλ Γηθαησκάησλ (Digital Rights Management) γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ησλ παξνρέσλ πεξηερνκέλνπ. 2.4 Οξγαληζκνί Πξνηππνπνίεζεο Σν επηπρέο κε ην ρψξν ηεο πξνηππνπνίεζεο ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ είλαη φηη ππάξρνπλ ζήκεξα φρη έλαο αιιά αξθεηνί νξγαληζκνί θαη νκάδεο πνπ αζρνινχληαη κε ηηο δηάθνξεο πεξηνρέο ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. Μάιηζηα νη δηαθνξεηηθνί απηνί θνξείο έρνπλ ζπκθέξνλ θαη θαζήθνλ λα ζπλδπάδνληαη 14

15 κεηαμχ ηνπο ψζηε λα κελ ππάξρεη αιιεινεπηθάιπςε ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα κε ηα νπνία αζρνινχληαη θαη λα κελ αλαθαιχπηεη θαλέλαο ηνλ ηξνρφ απφ ηελ αξρή. Οη ξφινη ηνπο ινηπφλ πξέπεη λα είλαη θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο δηαθξηηνί θαη δηαρσξίζηκνη. Πξηλ πξνρσξήζνπκε αμίδεη ίζσο λα ηνλίζνπκε ηε δηαθνξά πνπ ππάξρεη κεηαμχ ησλ πξνδηαγξαθψλ, νη νπνίεο ππνδειψλνπλ απιά κηα δηαδηθαζία ελ εμειίμεη, θαη ησλ πξνηχπσλ, ηα νπνία πξνζθέξνπλ έγθπξε θαη δνθηκαζκέλε ζπληαγή γηα πινπνίεζε. Με άιια ιφγηα, κηα πξνδηαγξαθή είλαη κηα ηεθκεξησκέλε πεξηγξαθή, ε νπνία ελδέρεηαη λα θαηαιήμεη ζε πξφηππν, αθνχ πξψηα δνθηκαζηεί ζε πξαγκαηηθή ρξήζε θαη θπζηθά ιάβεη ηελ έγθξηζε απφ θάπνην δηεζλέο θαη αλαγλσξηζκέλν ζψκα πξνηππνπνίεζεο. Σν κνληέιν ζχκθσλα κε ην νπνίν ιεηηνπξγεί ζήκεξα ε εμέιημε ησλ πξνηχπσλ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα. πγθεθξηκέλα θάπνηνη απφ απηνχο ηνπο νξγαληζκνχο (π.ρ., AICC, IMS, ARIADNE) αλαιακβάλνπλ λα καδέςνπλ ηηο απαηηήζεηο θαη ηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ θαη λα ηηο πεξηγξάςνπλ κε ηε κνξθή πξνδηαγξαθψλ. Άιινη νξγαληζκνί (ADL, ALIC) αλαιακβάλνπλ ζηε ζπλέρεηα λα αλαπηχμνπλ πξντφληα θαη εθαξκνγέο πνπ πινπνηνχλ ηηο παξαπάλσ πξνδηαγξαθέο, ψζηε λα ηηο δνθηκάζνπλ ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο θαη λα αμηνινγήζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ηελ νξζφηεηα θαη ηελ εθηθηφηεηά ηνπο. Σέινο, νη νξγαληζκνί πνπ ιεηηνπξγνχλ σο δηεζλή θέληξα πξνηππνπνίεζεο (π.ρ., ΙΔΔΔ LTSC, ISO, CEN/ISSS), αλαιακβάλνπλ λα κεηαηξέςνπλ ζε έγθπξα δηεζλή πξφηππα ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ έρνπλ δνθηκαζηεί θαη αμηνινγεζεί ζεηηθά. Σέηνηνη νξγαληζκνί είλαη νη επηηξνπέο ηνπ Ιλζηηηνχηνπ Ηιεθηξνιφγσλ θαη Ηιεθηξνληθψλ Μεραληθψλ (Institute of Electrical and Electronics Engineers - ΙΔΔΔ) θαη ν Γηεζλήο Οξγαληζκφο Πξνηππνπνίεζεο (International Standardization Organization - ISO). Γπζηπρψο ην παξαπάλσ κνληέιν ιεηηνπξγίαο ησλ δηαδηθαζηψλ πξνηππνπνίεζεο δελ δνπιεχεη ηφζν ηδαληθά ζηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν, αιιά ππάξρνπλ νξηζκέλεο απνθιίζεηο απφ απηφ, κε απνηέιεζκα λα επηθξαηεί κηα ζρεηηθή ζχγρπζε ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο. Γηα παξάδεηγκα ε ΙΔΔΔ LTSC θαη ε AICC έρνπλ αλαπηχμεη θαηλνχξγηεο πξνδηαγξαθέο ελψ ε πξψηε ζα έπξεπε λα πεξηνξίδεηαη ζην λα εθδίδεη δηεζλήο πξφηππα θαη ε δεχηεξε ζα έπξεπε απιά λα νξίδεη ηηο απαηηήζεηο ησλ ρξεζηψλ. Έηζη ινηπφλ ιφγσ ηεο κεγάιεο αλάπηπμεο θαη ηεο ζεκαληηθφηεηαο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο, νη δηάθνξνη νξγαληζκνί θαη ηδξχκαηα πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί παγθνζκίσο θαη αζρνινχληαη κε ζέκαηα πξνηππνπνίεζεο θαη αλάπηπμεο λέσλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ είλαη νη εμήο: ADL (Advanced Distributed Learning): Ο νξγαληζκφο απηφο ηδξχζεθε ην 1997 κε πξσηνβνπιία ηνπ ακεξηθάληθνπ ππνπξγείνπ άκπλαο γηα ηελ αλάπηπμε κηαο ζηξαηεγηθήο σο πξνο ηε ρξήζε ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. θνπφο ηνπ είλαη ν εθζπγρξνληζκφο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο θαη ε πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο 15

16 κεηαμχ ηεο θπβέξλεζεο, ηεο βηνκεραλίαο θαη ηνπ αθαδεκατθνχ ρψξνπγηα ηελ αλάπηπμε ησλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. URL: adlnet. org AICC (Aviation Industry CBT Committee): H AICC είλαη κία δηεζλή έλσζε γηα εθπαίδεπζε βαζηζκέλε ζηελ ηερλνινγία επαγγεικαηηψλ. Η AICC αλαπηχζζεη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηε βηνκεραλία ηεο αεξνπινΐαο γηα ηελ αλάπηπμε παξάδνζε θαη αμηνιφγεζε CBT πξνγξακκάησλ. URL: org ARIADNE (Alliance of Remote Instructional and Distribution Networks for Europe): Σν ίδξπκα απηφ δεκηνπξγήζεθε γηα λα εμεξεπλήζεη θαη λα επεθηείλεη ηα απνηειέζκαηα ησλ επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ ARIADNE θαη ARIADNE II, ηα νπνία αλέπηπμαλ εξγαιεία θαη κεζνδνινγίεο γηα ηελ παξαγσγή, δηαρείξηζε θαη επαλαρξεζηκνπνίεζε παηδαγσγηθψλ πεγψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ ηερλνινγηψλ πνπ βαζίδνληαη ζηελ ηειεκαηηθή. Δπηπιένλ δηαηεξεί ζηελή ζπλεξγαζία κε ηελ νκάδα εξγαζίαο Learning Object Metadata ηεο IEEE LTSC URL: ariadne-eu. org CEN/ISSS/WS-LT (Information Society Standardization System / Workshop on Learning Technology): H επηηξνπή απηή έρεη παξάγεη κηα αλαθνξά ζρεηηθά κε ηηο ζεκαληηθέο πεξηνρέο πξνηππνπνίεζεο ζηελ Δπξψπε, ε νπνία εγθξίζεθε θαη δεκνζηεχζεθε ην ηε ζπλέρεηα, βάζεη απηήο ηεο αλαθνξάο, δεκηνπξγήζεθαλ νκάδεο εξγαζίαο κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή ζπζηάζεσλ γηα επηκέξνπο ζέκαηα ζρεηηθά κε ηηο ΜΣ Η CEN/ISSS/WS/LT ζπλεξγάδεηαη κε φινπο ηνπο ζεκαληηθνχο νξγαληζκνχο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ JTC 1/SC36 κε ζθνπφ ηελ ελαξκφληζε ησλ απνηειεζκάησλ. URL: cenorm. be/isss/workshop/lt CETIS Metadata Special Interest Group: Σν CETIS Metadata Special Interest Group ηδξχζεθε ζηε Μεγάιε Βξεηαλία γηα εθείλνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ή ζθνπεχνπλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ metadata γηα ηελ εθπαίδεπζε. URL: cetis. ac. uk/content2 Dublin Core Metadata Initiative: Eίλαη κία νξγάλσζε κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε θαη φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε απνδνρή ησλ πξνηχπσλ metadata θαη ηελ δεκηνπξγία εμεηδηθεπκέλσλ ιεμηινγίσλ metadata γηα πεξηγξαθή πιεξνθνξηαθψλ πεγψλ πνπ λα επηηξέπεη ηελ αλάπηπμε «εμππλφηεξσλ» ζπζηεκάησλ αλαθάιπςεο πιεξνθνξίαο. Η επηηξνπή SC36 ζπλεξγάδεηαη κε απηφ. URL: org/groups/education 16

17 IEEE Learning Technology Standards Committee (LTSC): H LTCS δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ IEEE Computer Society Standards γηα ηελ αλάπηπμε δηαπηζηεπκέλσλ ηερληθψλ πξνηχπσλ, ζπληζηψκελεο πξαθηηθέο θαη νδεγίεο γηα ηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία. Η LTSC ζπλεξγάδεηαη επίζεκα θαη αλεπίζεκα κε άιιεο νξγαλψζεηο πνπ αλαπηχζζνπλ πξνδηαγξαθέο θαη πξφηππα γηα παξφκνηνπο ζθνπνχο. URL: ieee. org IMS [The Instructional Management System] Global Learning Consortium, Inc.: Η IMS είλαη κία δηεζλή θνηλνπξαμία κε κέιε απφ εθπαηδεπηηθέο, επηρεηξεζηαθέο θαη θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο. θνπνί ηεο IMS είλαη λα θαζνξίζεη ηερληθέο πξνδηαγξαθέο γηα ηελ ζπλεξγαζία εθαξκνγψλ θαη ππεξεζηψλ ζηε θαηαλεκεκέλε κάζεζε θαη λα ππνζηεξίμεη ηελ πηνζέηεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ απφ πξντφληα θαη ππεξεζίεο παγθνζκίσο. URL: org Η παξαπάλσ αλαθνξά ζηνπο νξγαληζκνχο πξνηππνπνίεζεο έγηλε γηαηί ζα εμεηάζνπκε ζηε ζπλέρεηα πνηά πξφηππα έρνπλ πηνζεηήζεη θαη δεκηνπξγήζεη θαζψο επίζεο θαη ηε ρξεζηκφηεηα ησλ πξνηχπσλ ππφ ηελ αηγίδα ησλ νξγαληζκψλ απηψλ. Δπίζεο ζα θαηαγξάςνπκε ηηο ππνθαηεγνξίεο θαη ηελ εμέιημε ησλ πξνηχπσλ αιιά θαη ζε πνηέο πιαηθφξκεο είλαη απηά ζπκβαηά. ην παξαθάησ ζρήκα κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηε ζπζρέηηζε θαη δηαζχλδεζε ησλ νξγαληζκψλ. Δηθόλα 4 Οξγαληζκνί αλάπηπμεο πξνδηαγξαθώλ θαη πξνηύπσλ ζην ρώξν ησλ ΜΣ 17

18 3 Πξόηππα γηα Μεηαδεδνκέλα Αληηθεηκέλσλ Μάζεζεο ΜΔΣΑ-ΓΔΓΟΜΔΝΑ Οη καζεζηαθνί πφξνη ή καζεζηαθά αληηθείκελα ζηα πιαίζηα ησλ πξνεγκέλσλ καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ απμάλνληαη εθζεηηθά, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ηε δηαρείξηζή ηνπο εμαηξεηηθά δπζρεξή. Ωο δηαρείξηζε ελλννχκε ηε δπλαηφηεηα λα κπνξνχκε λα ηα ελεκεξψλνπκε γηα ηπρφλ αιιαγέο, λα ηα αλαδεηνχκε, λα ηα ρξεζηκνπνηνχκε, λα ηα δηακνηξαδφκαζηε θαη λα ηα επαλαρξεζηκνπνηνχκε. Η κφλε βηψζηκε ιχζε πνπ έρεη πξνηαζεί ζην πξφβιεκα απηφ είλαη ν νξηζκφο ελφο ζπλφινπ κεηαδεδνκέλσλ πάλσ ζηα καζεζηαθά αληηθείκελα, δειαδή, έλα ζχλνιν απφ ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα, πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πιήξε θαη αθξηβή πεξηγξαθή ηνπο (ΙΔΔΔ LOM 2002). Σα κεηαδεδνκέλα απηά αθνινπζνχλ κηα παξφκνηα πξνζέγγηζε πνπ έρνπλ νη βηβιηνζήθεο γηα ηελ θαηεγνξηνπνίεζε θαη πεξηγξαθή ησλ ρεηξνγξάθσλ. Γηάθνξεο πξνζεγγίζεηο ππάξρνπλ κέρξη ζηηγκήο ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαδεδνκέλσλ: Η ΙΔΔΔ LTSC έρεη δεκηνπξγήζεη ην πξφηππν «Standard for Learning Object Metadata», ην νπνίν έρεη ςεθηζηεί θαη ζεσξείηαη επίζεκν πξφηππν ηεο ΙΔΔΔ. Η ζχκπξαμε IMS Global Learning Consortium, έρεη δεκηνπξγήζεη ην IMS Meta-data Specification, ην νπνίν νπζηαζηηθά πηνζεηεί θαη πξνζαξκφδεη ην ΙΔΔΔ LOM. Η ακεξηθαληθή Adλance Distributed Learning Initiatiλe θαη ε επξσπαίθή ARIADNE, επίζεο έρνπλ ελζσκαηψζεη ην LOM ζηηο πξνδηαγξαθέο ηνπο. Η πξσηνβνπιία Dublin Core Metadata Initiatiλe, αλ θαη δελ απεπζχλεηαη ζε κεηαδεδνκέλα κφλν γηα καζεζηαθά αληηθείκελα, ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα γηα ην ζθνπφ απηφ, θαη ζεσξείηαη έλα απφ ηα πιένλ επηηπρεκέλα εκπνξηθά πξφηππα γηα κεηαδεδνκέλα. Πξφζθαηα ην Dublin Core εμέδσζε κηα έθδνζε ηνπ πξνηχπνπ πνπ αθνξά ζηα καζεζηαθά αληηθείκελα. Σν CEN!ISSS LT Workshop έρεη θάλεη αξθεηή πξνζπάζεηα κεηάθξαζεο ηνπ ΙΔΔΔ LOM ζε ηνπηθφ επίπεδν ζε νξηζκέλεο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Οπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα δεδνκέλα πνπ πεξηγξάθνπλ άιια δεδνκέλα. Υξεζηκνπνηνχληαη πεξηγξαθηθέο εηηθέηεο γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηελ ιεηηνπξγία αλαδήηεζεο θαη ρξήζεο ειεθηξνληθψλ καζεζηαθψλ πφξσλ (π. ρ. ε θάξηα ζε έλαλ θαηάινγν βηβιηνζήθεο ε νπνία πεξηγξάθεη έλα βηβιίν, ην ζπγγξαθέα ηνπ, 18

19 ην ζέκα, ηε ζέζε ηνπ κέζα ζηε βηβιηνζήθε, θ. ι. π. ). Η πεξηγξαθή ησλ δεδνκέλσλ γίλεηαη έηζη ψζηε λα κπνξεί αθφκε θαη ην πξφγξακκα ηνπ ππνινγηζηή λα μερσξίδεη ην είδνο ή ηε ρξεζηκφηεηα ηεο απνζεθεπκέλεο πιεξνθνξίαο. Έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξεο πξνδηαγξαθέο κεηα-δεδνκέλσλ. Σν πην πξφζθαην πξφηππν (θαη κάιηζηα ην πξψην πξφηππν καζεζηαθήο ηερλνινγίαο) είλαη ην LOM (Learning Object Metada). Σν LOM νξίδεη ηα κεηαδεδνκέλα πνπ απαηηνχληαη γηα ηε ζαθή θαη πιήξε πεξηγξαθή καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ θαη πνπ πεξηιακβάλνπλ ηα νλφκαηα ησλ ζηνηρείσλ, ηνπο νξηζκνχο ηνπο, ηνπο ηχπνπο δεδνκέλσλ (πρ ζπκβνινζεηξά γιψζζαο, εκεξνκελία/ψξα, δηάξθεηα, ιεμηιφγην θιπ) θαη ηα κήθε πεδίσλ. Δπηπιένλ, νξίδεη κηα ηδεαηή δνκή γηα ηα κεηαδεδνκέλα θαη απηή θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. Δηθόλα 5 Ιδεαηή Γνκή γηα Μεηαδεδνκέλα 3.1 IEEE LOM Σν IEEE LOM απνηειεί ην πξψην εγθεθξηκέλν πξφηππν ηνπ ηνκέα Σερλνινγίαο Μάζεζεο. Δζηηάδεηαη ζε έλα κηθξφ ζχλνιν ηδηνηήησλ πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηνλ εληνπηζκφ, ηε δηαρείξηζε θαη αμηνιφγεζε Μαζεζηαθψλ Αληηθεηκέλσλ. Απνηειεί κία θνηλή πξφηαζε ησλ IMS θαη ARIADNE πνπ δαλείδεηαη θάπνηα ζηνηρεία απφ ην DC. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ είλαη ηα εμήο: 19

20 XML DTDs ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζχληαμεο θαη ηεο ζεκαζηνινγίαο ηνπ 1 Παξέρεη ηα θαηάιιεια γλσξίζκαηα γηα ηελ πεξηγξαθή ελφο LO 2 (π. ρ. φλνκα ζηνηρείνπ, ηχπνο δεδνκέλνπ, νξηζκφο, ιεμηιφγην, κήθνο πεδίνπ) Δπηθεληξψλεηαη ζε έλα ειάρηζην ζχλνιν γλσξηζκάησλ γηα ηε δηαρείξηζε, ηνλ ηφπν θαη ηελ απνηίκεζε ησλ αληηθεηκέλσλ κάζεζεο Δίλαη έλα πνιχ θαηαλνεηφ πξφηππν κεηαδεδνκέλσλ θαη φιεο ζρεδφλ νη ππάξρνπζεο πινπνηήζεηο πεξηγξαθψλ κεηαδεδνκέλσλ βαζίδνληαη ζε απηφ Σν πξφηππν θαζνξίδεη ελληά (9) πξναηξεηηθέο θαηεγνξίεο γηα πάλσ απφ εβδνκήληα ζηνηρεία κεηαδεδνκέλσλ ζρεηηδνκέλσλ κε LOs κε ζεβαζκφ ζηελ αθφινπζε ζππξσηή ηεξαξρία (granularity hierarchy): 1 ν επίπεδν: Curriculum 2 ν επίπεδν: Course 3 ν επίπεδν: Unit 4 ν επίπεδν: Topic 5 ν επίπεδν: Lesson 6 ν επίπεδν: Fragment Γεληθά Κύθινο δσήο Μεηακεηαδεδνκέλα Σερληθά Οκαδνπνηεί ηε γεληθή πιεξνθνξία πνπ πεξηγξάθεη έλα LO Πεξηγξάθεη ηελ ηζηνξία θαη ηελ ησξηλή θαηάζηαζε ελφο LO θαη απηψλ πνπ ην επεξέαζαλ θαηά ηελ εμέιημή ηνπ Πεξηγξάθεη ηελ εηδηθή πιεξνθνξία γηα ηελ ίδηα ηελ εγγξαθή κεηαδεδνκέλσλ (π. ρ., πνηνο δεκηνχξγεζε ηελ εγγξαθή, πψο θαη πφηε) Πεξηγξάθεη ηηο ηερληθέο απαηηήζεηο θαη ραξαθηεξηζηηθά ελφο LO Δθπαηδεπηηθά Πεξηγξάθεη ηα εθπαηδεπηηθά θαη παηδαγσγηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο LO Γηθαηώκαηα ρέζεηο Πεξηγξάθεη ηα δηθαηψκαηα θαη ηεο ζπλζήθεο ρξήζεο ελφο LO Καζνξίδεη ηε ζρέζε κεηαμχ ελφο LO θαη άιισλ LOsζηφρσλ 1 Ασηή ηη ζηιγμή σπάρτει μία RDF/S ζύνδεζη (RDF/S binding) για ηην ηελεσηαία έκδοζη ηοσ LOM (LOM Final Draft v1. 0) 2 Ανηικείμενο μάθηζης (learning object) 20

21 ρόιηα Σαμηλόκεζε Παξέρεη ζρφιηα γηα ηελ εθπαηδεπηηθή ρξήζε ελφο LO, γηα ην πνηνο δεκηνχξγεζε ηα ζρφιηα θαη πφηε Πεξηγξάθεη ην πνχ έλα LO είλαη ηνπνζεηεκέλν κέζα ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα ηαμηλφκεζε Πίλαθαο 1 Αξρηηεθηνληθή ηνπ IEEE LOM Ο γεληθφηεξνο ζηφρνο ηνπ LOM είλαη ε ζπιινγή εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ζε ςεθηαθή έθδνζε κε κνξθή καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ, απνζήθεπζε ζε βάζεηο δνκεκέλσλ γλψζεσλ. Ο νξγαληζκφο πξνηππνπνίεζεο πνπ ρξεζηκνπνηεί ην πξφηππν LOM είλαη ε LTSC(Learning Technology Standards Committee) ηεο ΙΔΔΔ, επέθηαζε ηνπ Dublin Core θαη είλαη δηακνξθσκέλν θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα πεξηγξάθεη νπνηνδήπνηε πφξν πξννξίδεηαη γηα εθπαηδεπηηθή ρξήζε. Δπίζεο ην πηνζεηεί θαη ε CEN/ISSS WorkShop on Learning Technology (WSLT). Οη δπν απηνί νξγαληζκνί έρνπλ δεκηνπξγήζεη καδί νκάδα εξγαζίαο πνπ αζρνιείηαη κε ηηο καζεζηαθέο ηερλνινγίεο ηελ νκάδα WSTL. H WSLT αζρνιείηαη κε ζέκαηα φπσο ε δηεζλνπνίεζε ησλ κεηαδεδνκέλσλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ (LOM), ε ηππνπνίεζε πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ πνπ αθνξνχλ ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ε δεκηνπξγία πξνηχπσλ πνπ αθνξνχλ ηελ εμαζθάιηζε πνηφηεηαο, ε αλάπηπμε ηεο εθπαηδεπηηθήο γιψζζαο κνληεινπνίεζεο (Educational Modeling Language-EML) θαη ε δεκηνπξγία κηαο απνζήθεο ησλ ηαμηλνκηψλ (ηππνπνηεκέλνη θψδηθεο) γηα εθκάζεζε Δθδόζεηο ηνπ IEEE LOM Metadata Απηή ηε ζηηγκή ππάξρεη κία RDF/S ζχλδεζε (RDF/S binding) γηα ηελ ηειεπηαία έθδνζε ηνπ LOM (LOM Final Draft v1. 0). Μεηαμχ άιισλ, ην IEEE LOM Final Draft v1.0 παξέρεη θάπνηνπο ηχπνπο ζρέζεσλ (θάλμα! Σο αρτείο προέλεσζης ηης αναθοράς δεν βρέθηκε.). Οπφηε, κε ηε ρξήζε κεηαδεδνκέλσλ IEEE LOM κπνξεί λα ζρεκαηηζηεί ν θαηεπζπλφκελνο αθπθιηθφο γξάθνο (DAG) ησλ πξναπαηηνχκελσλ ζρέζεσλ κεηαμχ LOs ηνπ ίδηνπ ή παξαπιήζηνπ ζππξσηνχ επηπέδνπ. Δίδνο ζρέζεο Is Part Of Has Part Is Version Of Has Version Is Format Of Has Format Πεδίν ηηκώλ ζην IEEE LOM Ispartof Haspart Isversionof Hasversion Isformatof Hasformat 21

22 References Is Referenced By Is Based On Is Basis For Requires Is Required By References Isreferencedby Isbasedon Isbasisfor Requires Isrequiredby Πίλαθαο 2 Σύπνη ζρέζεσλ ηνπ IEEE LOM Πιαηθόξκεο πινπνίεζεο γηα ην IEEE LOM Πιαηθόξκα Desire2Learn 8. 1 TeleTop ECollege Angel LMS Blackboard Αcademic Suite Editors IEEE LOM Editor, RELOAD Editor, CanCore Editor 3.2 Dublin Core Metadata Σν Dublin Core Metadata είλαη έλα πξφηππν θσδηθνπνίεζεο θαη δηαιεηηνπξγηθφηεηαο θαη απνηειεί ην εζληθφ πξφηππν ησλ Ηλσκέλσλ Πνιηηεηψλ. ηελ Δπξψπε ε αλαγλψξηζε ηνπ έγηλε απφ ην CEN/ISSS Workshop Agreement Δπίζεο είλαη πξφηππν γηα ηελ πεξηγξαθή δηαζεκαηηθψλ πιεξνθνξηαθψλ πφξσλ, φπνπ πιεξνθνξηαθφο πφξνο νξίδεηαη λα είλαη «νηηδήπνηε έρεη ηαπηφηεηα». ε ζχγθξηζε κε άιια πξφηππα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο θαηαρσξήζεηο παξαδνζηαθψλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ (βηβιηνζεθψλ, αξρείσλ, κνπζείσλ), ην Dublin Core είλαη απινχζηεξν. Υαξαθηεξίδεηαη θαη σο ε HTML ησλ κεηαδεδνκέλσλ ηνπ WEB θαη απνηειεί ηελ πην επξέσο δηαδεδνκέλε ζχκβαζε πεξηγξαθήο πφξσλ ζην Web. Σαπηφρξνλα κπνξεί λα ζπλππάξρεη κε άιια πξφηππα κεηαδεδνκέλσλ. Απνηειείηαη απφ 15 ζηνηρεία-πεδία κεηαδεδνκέλσλ ηα νπνία είλαη πξναηξεηηθά θαη επαλαιακβαλφκελα. Σα 15 απηά ζηνηρεία φκσο ρσξίδνληαη ζε 3 θαηεγνξίεο πνπ είλαη νη εμήο: 22

23 I. Πεξηερόκελν: Πεξηγξάθνπλ ην αληηθείκελν II. Πλεπκαηηθή Ιδηνθηεζία: Πεξηγξάθνπλ ην copyright θαη ηε δεκηνπξγία III. ηηγκηόηππν: Πεξηγξάθνπλ ηελ εηζαγσγή θαη δηαρείξηζε Αλαιπηηθά ηα πεδία ηνπ DC ρσξηζκέλα ζηηο ηξεηο θαηεγνξίεο είλαη: DC-Πεξηερόκελν 1. Σίηινο/ Title (νλνκαζία πεγήο) 2. Θέκα/ Subject, Π. ρ. ιέμεηο-θιεηδηά, ηαμηλνκηθνί θσδηθνί 3. Πεξηγξαθή/ Description Π. ρ. πεξίιεςε, πεξηερφκελα, πεξηγξαθή εηθφλαο 4. Πεγή(ή«Πξνέιεπζε) /Source (παξαγσγήο) 5. Γιώζζα/ Language (ηνπ πεξηερνκέλνπ) 6. ρέζε/ Relation (αλαθνξά ζε ζρεηηθή πεγή) Π. ρ. έθδνζε ηνπ 7. Κάιπςε/ Coverage (γεσγξαθηθή ή ρξνληθή) DC-Πλεπκαηηθή Ιδηνθηεζία 8. Γεκηνπξγόο/ Creator (πξφζσπν, νξγαληζκφο, ππεξεζία) 9. Δθδόηεο/ Publisher (πξφζσπν, νξγαληζκφο, ππεξεζία) 10. πληειεζηήο/contributor (πξφζσπν, νξγαληζκφο, ππεξεζία) Π. ρ. κεηαθξαζηήο, εηθνλνγξάθνο, θξηηήο 11.Γηθαηώκαηα/Rights (θείκελν ζρεηηθά κε ηελ πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία) DC-ηηγκηόηππν 12. Ηκεξνκελία/Date Π. ρ. δεκηνπξγίαο, έθδνζεο, κεηάθξαζεο, θαηαινγνγξάθεζεο) 13. Σύπνο/Type (θαηεγνξία, ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν) Π. ρ. πνίεκα, ιεμηθφ, software, home-page 14. Μνξθόηππν/Format (θπζηθή ή ςεθηαθή κνξθή) Π. ρ. Macintosh-software, pdf, html, δηαζηάζεηο, δηάξθεηα 15. Αλαγλσξηζηηθό (ή Πξνζδηνξηζηήο ή Κσδηθόο Σαύηηζεο) / Identifier Σo Dublin Core Metadata έρεη πηνζεηεζεί απφ ηνλ DCMI( Dublin Core Metadata Initiative) πνπ έλαο είλαη νξγαληζκφο ν νπνίνο ζπληνλίδεη ηελ επηθνηλσλία θαη ηε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο αλνηρηψλ θαη δηαιεηηνπξγηθψλ 23

24 πξνηχπσλ κεηαδεδνκέλσλ ηα νπνία κε ηε ζεηξά ηνπο θαιχπηνπλ κεγάιε γθάκα αλαγθψλ. Οη ζηόρνη ηνπ Dublin Core Metadata είλαη νη: 1. Απιόηεηα δεκηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο, δειαδή κε εηδηθνί λα δεκηνπξγνχλ πεξηγξαθηθέο εγγξαθέο γηα απνηειεζκαηηθή αλάθηεζε ζε δηθηπσκέλν πεξηβάιινλ. 2. Κνηλά θαηαλνεηή (δηαζεκαηηθή) ζεκαζηνινγία -χγθιηζε θνηλψλ, πεξηζζφηεξν γεληθψλ ζηνηρείσλ -Απμεκέλε νξαηφηεηα θαη πξνζβαζηκφηεηα Πιαηθόξκεο θαη εξγαιεία Πιαηθόξκα Desire2Learn 8. 1 θαη 8. 2 Angel LMS 7. 2 TeleTop ecollege A-Tutor Sakai 2. 3 Editors Dublin Core Metadata Editor 3.3 Ariadne Metadata Η επξσπατθή εξγαζία ARIADNE δηήξθεζε απφ ην θαη νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία ελφο ζπλφινπ πξνηάζεσλ γηα εθπαηδεπηηθά κεηαδεδνκέλα. Με ην πέξαο απηήο, φζνη εξγάζηεθαλ ζηελ ARIADNE ίδξπζαλ ην ARIADNE Foundation γηα λα ζπλερίζνπλ λα εξγάδνληαη βαζηδφκελνη ζηα επηηεχγκαηα ηεο αξρηθήο εξγαζίαο. ηόρνο ηνπ είλαη λα ππνδεηθλχεη κεηαδεδνκέλα πνπ βαζίδνληαη ζην LOM, ζαλ απνηέιεζκα ησλ Δπξσπατθψλ έξγσλ Έξεπλαο θαη Αλάπηπμεο ARIADNE I θαη II. Σν πξφηππν απηφ πξνζπαζεί λα δψζεη ιχζε ζηα εμήο δεηήκαηα: Δχθνιε θαη απνδνηηθή δεηθηνδφηεζε ησλ LOs. Δχθνιε εθκεηάιιεπζε ησλ κεηαδεδνκέλσλ απφ ρξήζηεο πνπ αλαδεηνχλ ζπλαθέο παηδαγσγηθφ πιηθφ. 24

25 Η έθδνζε 3.2 ηνπ πξνηχπνπ θαζνξίδεη φηη ππάξρνπλ θάπνηεο ππνρξεσηηθέο θαηεγνξίεο θαη κία πξναηξεηηθή θαη πεξηγξάθνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. Οη ππνρξεσηηθέο θαηεγνξίεο απνηεινχλ ην ειάρηζην ζχλνιν πεξηγξαθηθψλ γλσξηζκάησλ ην νπνίν θαζηζηά ζρεηηθά ηθαλνπνηεηηθή ηελ έξεπλα, ρσξίο λα είλαη ηδηαίηεξα επηβαξπληηθή ε δεκηνπξγία ηεο. Καηεγνξία Γεληθέο πιεξνθνξίεο πφξσλ εκαζηνινγία πφξσλ Παηδαγσγηθά γλσξίζκαηα Σερληθά ραξαθηεξηζηηθά πλζήθεο ρξήζεο Πιεξνθνξία κεηα-κεηαδεδνκέλσλ ρφιηα Τπνρξεσηηθό/Πξναηξεηηθό Τπνρξεσηηθφ Τπνρξεσηηθφ Τπνρξεσηηθφ Τπνρξεσηηθφ Τπνρξεσηηθφ Τπνρξεσηηθφ Πξναηξεηηθφ Πίλαθαο 3 Καηεγνξίεο ηνπ ARIADNE Metadata v IMS Metadata Η ηειεπηαία έθδνζε ηεο πεξηγξαθήο κεηαδεδνκέλσλ ηνπ IMS είλαη αθξηβψο ε ίδηα κε ην IEEE LOM Working Draft v6. Πξνθαλψο, ην IMS έρεη θαη ηα ίδηα ζππξσηά επίπεδα κε απηφ. Η κφλε δηαθνξά έγθεηηαη ζην φηη ιφγσ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ζηνηρείσλ ηνπ IEEE LOM, ην IMS δηαθξίλεη δχν πεξηγξαθέο: IMS Core (20 LOM ζηνηρεία, ηα νπνία απνηεινχλ έλα πεξηνξηζκέλν ζχλνιν ησλ ζεκειησδψλ κεηαδεδνκέλσλ) IMS Standard Extension Library ή IMS-SEL (ηα ππφινηπα LOM ζηνηρεία). O νξγαληζκφο πνπ ρξεζηκνπνηεί ην πξφηππν απηφ είλαη θπζηθά ε IMS Global Learning Consortium. Σν πξφηππν απηφ παξέρεη έλα ζπλεθηηθφ πιαίζην πεξηγξαθήο Μαζεζηαθψλ Αληηθεηκέλσλ ρσξίο λα θαζνξίδεηαη ν ηχπνο πεξηερνκέλνπ ή ε πνζφηεηα πνπ εηζέξρεηαη ζ έλα Μαζεζηαθφ Αληηθείκελν. Με ιίγα ιφγηα ζπκβάιεη ζηελ αλαπαξάζηαζε ησλ εηδηθψλ θξηηεξίσλ ηα νπνία επηηξέπνπλ ζην LCMS λα αλαζχξεη, νξγαλψζεη, ηρλειαηήζεη θαη λα δηαλείκεη ην εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν ζε θαζνξηζκέλνπο ρξήζηεο. Κάπνηεο απφ ηηο ρψξεο πνπ έρνπλ πηνζεηήζεη ην IMS Metadata, γηα λα ζπλεξγαζηνχλ θηφιαο κεηαμχ ηνπο, είλαη ε Διιάδα, Κχπξνο, Ιζπαλία, Πνξηνγαιία, Ιξιαλδία, Σζερία, Φηιαλδία θαη ην Ηλσκέλν Βαζίιεην. 25

26 Σέινο νη εθδφζεηο ηνπ IMS Metadata είλαη νη: Version Version Version 1. 3 (ηειεπηαία έθδνζε) Πιαηθόξκεο θαη εξγαιεία Πιαηθόξκα Desire2Learn 8. 1 θαη 8. 2 Angel LMS ver TeleTop Editors CanCore Editor, RELOAD Editor, exe Editor, LERSUS Blackboard Academic Suite 3.5 SCORM Metadata Σν SCORM ρξεζηκνπνηεί ηα IEEE LOM κεηαδεδνκέλα. Σξία είλαη ηα ζππξσηά επίπεδα ηνπ LOM θαη βαζίδνληαη ζηα ηξία ζηνηρεία καζεζηαθνχ πεξηερνκέλνπ ζηα νπνία αληηζηνηρίδνληαη ηα IEEE LOM ζηνηρεία: Raw media (φπσο Components, Fragments) Content (φπσο Lessons, Modules, Units) Course Με ηνλ απηφλ ην δηαρσξηζκφ επηηπγράλεηαη ε ζχλδεζε γεληθψλ πεξηγξαθψλ κεηαδεδνκέλσλ θαη ζπγθεθξηκέλσλ κνληέισλ πεξηερνκέλνπ. Γεληθά, απηφ πνπ επηηπγράλεη ην ADL SCORM είλαη ν θαζνξηζκφο: ηνπ πψο ν ρξήζηεο «θηίδεη» έλα κάζεκα ζπλδπάδνληαο αληηθείκελα πεξηερνκέλνπ κε ηε κνξθή ελφο δέληξνπ καζήκαηνο ηνπ ηχπνπ απηψλ ησλ αληηθεηκέλσλ θαη ηνπ ηξφπνπ πνπ αιιειεπηδξνχλ κε έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο κάζεζεο ηνπ ηχπνπ ηνπ πεξηερνκέλνπ δεδνκέλσλ (data content) ηα αληηθείκελα αληαιιάζζνπλ ζην εζσηεξηθφ ελφο ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο κάζεζεο Οπζηαζηηθά είλαη κηα ζπιινγή πξνδηαγξαθψλ θαη πξνηχπσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ έξεπλα πνιιψλ νξγαληζκψλ. Σν SCORM παξέρεη ζηνπο ππεχζπλνπο γηα ηελ αλάπηπμε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ έλα πιαίζην πξνηχπσλ πνπ κπνξνχλ λα αθνινπζήζνπλ ζηελ αλάπηπμε ησλ καζεκάησλ ηνπο έηζη ψζηε λα είλαη επαλαρξεζηκνπνηήζηκα θαη αληαιιάμηκα ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Δθαξκφδεη ηηο ηξέρνπζεο εμειίμεηο ζηελ ηερλνινγία θαηάξηηζεο κέζσ ηεο ρξήζεο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ πξνηχπνπ δηαρείξηζεο πεξηερνκέλσλ (XML), γηα 26

27 λα εμαζθαιίζεη ζηαζεξή εθαξκνγή ηεο θαηάξηηζεο ζε νιφθιεξε ηελ e- learning θνηλφηεηα. Αλαπηχρζεθε απφ ηνλ νξγαληζκφ πξνηππνπνίεζεο ADL θαη βαζίδεηαη θαη ζηελ XML. 3.6 πκπεξάζκαηα Παξαηεξνχκε ινηπφλ φηη ην πξφηππν IEEE LOM έρεη πηνζεηεζεί απφ πνιινχο νξγαληζκνχο θαη απηφ ζπκβαίλεη δηφηη θάλεη ηε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο θαη ρξήζεο ελφο πφξνπ πεξηζζφηεξν απνδνηηθή, επηηξέπεη ηε ζχλζεζε πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ζπλδπάδνληαο δηάθνξα καζεζηαθά αληηθείκελα, παξέρεη ηελ απαηηνχκελε πιεξνθνξία γηα εληνπηζκφ θαη θηιηξάξηζκα ζε κηα αλαδήηεζε. Δπίζεο δηαθξίλνπκε θαη ηηο πιαηθφξκεο πινπνίεζήο ηνπ (Desire2Learn 8.1, TeleTop, ECollege, Angel LMS) καδί κε ηνπο αληίζηνηρνπο editors. Η θπξηφηεξε έθδνζή ηνπ είλαη ε LOM Final Draft v1. 0. Όζν αθνξά ην Dublin Core Metadata δελ ππάξρνπλ πνιιέο εθδφζεηο θαη ρξεζηκνπνηεί θπξίσο ην Dublin Core Metadata Editor γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ. Σν IMS Metadata είδακε φηη έρεη θάπνηα θνηλά ζηνηρεία κε ην IEEE LOM θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ζε θάπνηεο θνηλέο πιαηθφξκεο πινπνίεζεο. Έρεη ηξεηο εθδφζεηο θαη έρεη πηνζεηεζεί απφ κηα πιεζψξα εξγαιείσλ. Γηα ην SCORM ζα δνχκε ζε επφκελν θεθάιαην αλαιπηηθφηεξα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. πγθξηηηθά ζηνηρεία γηα ηα πξναλαθεξζέληα πξόηππα ύγθξηζε IEEE LOM IMS Metadata version 1. 0 Ariadne Metadata version 2. 0 version 2. 5 Total Categories Total Elements Minimum Elements

28 4 Πξόηππα γηα Μνληεινπνίεζε ηεο Γνκήο Πεξηερνκέλνπ Γηα λα κπνξέζνπλ λα αληαιιάμνπλ καζεζηαθφ πιηθφ δχν ζπζηήκαηα καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ, πξέπεη ην πιηθφ απηφ λα παθεηαξηζηεί ζχκθσλα κε θάπνην ζπγθεθξηκέλν πξφηππν θαη έπεηηα λα κεηαθεξζεί απφ ην έλα ζην άιιν, Σα πξφηππα πνπ αζρνινχληαη κε ην παθεηάξηζκα απηφ θξνληίδνπλ γηα φιεο εθείλεο ηηο ιεπηνκέξεηεο ρακεινχ επηπέδνπ, ψζηε απηή ε κεηαθνξά ηνπ πιηθνχ ζε παθέηα λα είλαη αδηαθαλήο πξνο ην ρξήζηε, αθξηβψο φπσο νη πειάηεο ειεθηξνληθήο αιιεινγξαθίαο ( clients) θξνληίδνπλ γηα ηελ απηνκαηνπνηεκέλε ππεξεζία . Οη ιεπηνκέξεηεο απηέο αθνξνχλ φρη κφλν ζηε κνξθή πνπ ζα απνζεθεπζεί ην πιηθφ θαη ηα κεηαδεδνκέλα πνπ ην πεξηγξάθνπλ, αιιά θαη ηνπο θαλφλεο παξάδνζεο απφ ην έλα ζχζηεκα ζην άιιν. Η ζεκαζία ησλ πξνηχπσλ απηψλ νθείιεηαη ζην φηη καο βνιεχεη λα δεκηνπξγνχκε, λα αλαλεψλνπκε, λα απνζεθεχνπκε θαη λα κεηαθέξνπκε ην πιηθφ κε ηα εξγαιεία πνπ ζέινπκε, αδηαθνξψληαο γηα ην πνχ ζα κεηαθεξζνχλ. Οη πξνζεγγίζεηο πνπ ππάξρνπλ κέρξη ζηηγκήο ζηνλ ηνκέα ηνπ παθεηαξίζκαηνο πιηθνχ είλαη: Σν πξφηππν Content Packaging ηνπ IMS Η Microsoft έρεη πινπνηήζεη ην πξφηππν Content Packaging ηνπ IMS ζε εκπνξηθή κνξθή κε ηελ επσλπκία LRN Η Advanced Distributed Learning Initiative έρεη ελζσκαηψζεη θαη πξνζαξκφζεη ην πξφηππν Content Packaging ζην πιαίζην ηνπ SCORM 4.1 AICC Σν πξφηππν απηφ παξέρεη έλα κνληέιν δνκήο πεξηερνκέλνπ κε θχξην ζηφρν ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα. Γηαθξίλεη ηα παξαθάησ ηξία δνκηθά ζηνηρεία, κε θεληξηθή ηδέα ην φηη έλα κάζεκα (course) απνηειεί κία ζπιινγή απηψλ: Assignable Units (AUs), ηα κηθξφηεξα εθπαηδεπηηθά ζηνηρεία ηα νπνία κπνξνχλ λα παξνπζηαζζνχλ ζε έλα καζεηή, φπσο κία HTML ζειίδα Blocks, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη γηα θψιηαζκα. Έλα block κπνξεί λα πεξηιακβάλεη AUs θαη/ή άιια blocks (θσιηαζκέλα blocks) Objectives, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα θαζνξίζνπλ πξναπαηηνχκελα καζεκάησλ θαη λα αλαπαξαζηήζνπλ ηνπο ζηφρνπο ελφο καζήκαηνο. Μπνξεί λα είλαη απιά ή ζχλζεηα, αλάινγα κε ην αλ πεξηέρνπλ απιά ή πνιιαπιά AUs θαη blocks 28

29 Σα AICC CMI Guidelines for Interoperability παξέρνπλ κία ζεηξά απφ αξρεία (Πίλαθαο 4) γηα ηελ απνζήθεπζε ηεο ζηαηηθήο θαη δπλακηθήο δνκήο ησλ καζεκάησλ πνπ αληαιιάζζνληαη κεηαμχ ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Η αληαιιαγή ησλ αξρείσλ απηψλ θαζηζηά δπλαηή ηελ αλαθαηαζθεπή ηνπ καζήκαηνο ζε άιιεο πιαηθφξκεο. Όλνκα Πεξηερόκελν Σύπνο Course Βαζηθή πιεξνθνξία γηα ην κάζεκα Descriptor Assignable Unit Παξαγφκελεο απφ ην ζχζηεκα πιεξνθνξίεο Βαζηθή πιεξνθνξία γηα ηελ εθρσξήζηκε κνλάδα Course Structure Πίλαθαο ζηαηηθήο δνκήο καζήκαηνο Objectives Relationships Prerequisite Completion Requirements ρέζεηο κεηαμχ ζηφρσλ Πίλαθαο πξναπαηηνχκελσλ γηα ηηο εθρσξήζηκεο κνλάδεο Απαηηήζεηο ζηφρσλ νινθιήξσζεο Πίλαθαο 4 AICC CMI αξρεία δνκήο καζήκαηνο Οκάδα/Λέμε θιεηδί Πίλαθαο Πίλαθαο Πίλαθαο Πίλαθαο Πίλαθαο Πίλαθαο Σν πξφηππν απηφ απνηειείηαη κε ηε ζεηξά ηνπ απφ 10 ζππξσηά επίπεδα ηα νπνία θαίλνληαη ζηνλ επφκελν πίλαθα είλαη: #Δπηπέδνπ Δπίπεδν Πεξηγξαθή 1 ν Curriculum Οκάδα ζπλαθψλ courses 2 ν Course Οινθιεξσκέλε κνλάδα εθπαίδεπζεο 3 ν Chapter Τπνδηαίξεζε καζήκαηνο ζπλάζξνηζε ππνθεθαιαίσλ ή καζεκάησλ (lessons) 4 ν Subchapter Τπνδηαίξεζε θεθαιαίνπ ζπλάζξνηζε καζεκάησλ ή modules 5 ν Module Τπνδηαίξεζε course, θεθαιαίνπ ή ππνθεθαιαίνπ νκάδα καζεκάησλ 6 ν Lesson/AU Τπνδηαίξεζε κάζεζεο πλάζξνηζε νδεγηψλ Μνλάδα εθπαίδεπζεο ππνδηαίξεζε 29

30 ππνθεθαιαίνπ, θεθαιαίνπ ή course 7 ν Topic Τπνδηαίξεζε καζήκαηνο 8 ν Sequence 9 ν Frame/Screen 10 ν Object πζηαηηθφ νζφλεο ή πιαηζίνπ Πίλαθαο 5 Αξρηηεθηνληθή ηνπ AICC 4.2 IMS Cνntent Package Information Model Σν κνληέιν απηφ, θχξην ζηνηρείν ηνπ νπνίνπ είλαη ην παθέην (package), έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: Βαζίδεηαη ζε έλα ζχλνιν δνκψλ δεδνκέλσλ γηα λα παξάζρεη δηαιεηηνπξγηθφηεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ ζε έλα δηαδηθηπαθφ πεξηβάιινλ Δλζσκαηψλεη ζε έλα κνλαδηθφ αξρείν έλα νιφθιεξν course θαη ηα ζρεηηδφκελν κε απηφ κεηαδεδνκέλα Δίλαη πνιχ επέιηθην ζηελ αλαπαξάζηαζε καζεζηαθνχ πεξηερνκέλνπ πλεξγάδεηαη ζεκαληηθά κε άιινπο νξγαληζκνχο Φπζηθά έρεη πηνζεηεζεί απφ ηνλ νξγαληζκφ IMS. Σν IMS Content Packaging πεξηγξάθεη δνκέο δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ δηαιεηηνπξγηθφηεηα Internet based εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ κε εξγαιεία δεκηνπξγίαο πεξηερνκέλνπ, learning management systems (LMS), θαη run time environments. Δπηηξέπεη ηελ δεκηνπξγία δηδαθηηθνχ πιηθνχ ηθαλνχ λα ρξεζηκνπνηεζεί αλεμάξηεηα απφ πξφγξακκα ησλ επηκέξνπο ζπζηεκάησλ. Έλα IMS package κπνξεί λα πεξηέρεη: Έλα εηδηθφ XML έγγξαθν πνπ πεξηγξάθεη ηελ νξγάλσζε ηνππεξηερνκέλνπ θαη αλαθνξέο ζηα αληίζηνηρα αξρεία(ims manifest file) imsmanifest. xml Όια ηα έγγξαθα ειέγρνπ ηεο κνξθήο γηα ηε δηαθήξπμε (π. ρ., DTD, XSD) Έλα ζχλνιν ππνθαθέισλ πνπ πεξηέρνπλ ηα θπζηθά αξρεία Σν κνλαδηθφ αξρείν, κε φλνκα Package Interchange File, φπνπ ν ινγηθφο θάθεινο ηνπ παθέηνπ ηνπνζεηείηαη εθεί Σα παξαπάλσ ελνπνηνχληαη ζε έλα αξρείν (. zip,. jar,. cab ) πνπ πιένλ νλνκάδεηαη Package Interchange File. Πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη IMS Content Packaging πξνέξρεηαη νπζηαζηηθά απφ ην IMS Content Framework ην νπνίν είλαη έλα ηδεαηφ πιαίζην πνπ πεξηγξάθεη 30

31 ηα βαζηθά ζπζηαηηθά, ηε δνκή, ηηο ιεηηνπξγίεο θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο (ηφζν κε αλζξψπνπο φζν θαη κε άιια ζπζηήκαηα) πνπ αθνξνχλ ζηε ζρεδίαζε ζπζηεκάησλ παθεηνπνίεζεο θαη δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ. Δηθόλα 6: IMS Content Framework Δθδόζεηο ηνπ IMS CP Ο νξγαληζκφο IMS κειέηεζε πεξαηηέξσ ην πξφηππν IMS CP θαη θαηέιεμε ζηηο εμήο εθδφζεηο ηνπ: IMS Content Package IMS Content Package IMS Content Package IMS Content Package ην κέιινλ ν νξγαληζκφο IMS ζα δηαζέζεη ζηελ αγνξά θαη ζηα κέιε ηνπ ηελ έθδνζε Content Packaging ver CM/DN v

32 4.2.2 Πιαηθόξκεο θαη εξγαιεία ηνπ IMS CP Πξόηππν Πιαηθόξκα Editors IMS Content Package IMS Content Package Claroline , ecollege, TeleTop, A- Tutor ,, Desire2Learn 8. 1, 8. 2 θαη 8. 3, Moodle 1. 8, OLAT, LON-CAPA Angel LMS 7. 2, Blackboard Learning System Vista 4. 1, Claroline , TeleTOP, Moodle 1. 8, OLAT, Desire2Learn 8. 3, LON-CAPA CanCore Editor, RELOAD Editor, exe Editor, LERSUS 4.3 SCORM Σν SCORM (Shareable Content Object Reference Model) είλαη κηα ζπιινγή πξνηχπσλ, θαλφλσλ θαη πξνδηαγξαθψλ. Μηα ζεψξεζε πνπ ζπλεζίδεηαη ζηελ αλάιπζε ηεο νξγάλσζεο ηνπ SCORM είλαη λα παξνπζηάδνληαη νη θαλφλεο, ηα πξφηππα θαη νη πξνδηαγξαθέο σο μερσξηζηά βηβιία πνπ βξίζθνληαη ζηελ ίδηα βηβιηνζήθε. Μάιηζηα, πνιιά απφ ηα πξφηππα, ηνπο θαλφλεο θαη ηηο πξνδηαγξαθέο είλαη πξντφληα δεκηνπξγίαο άιισλ νξγαληζκψλ κε ηνπο νπνίνπο ζπλεξγάζηεθε ε ADL γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ SCORM, αθνχ απηή ήηαλ απνηέιεζκα επξείαο ζπλεξγαζίαο. Σα βηβιία απηά ρσξίδνληαη θαη ηαμηλνκνχληαη ζε 3 θαηεγνξίεο: 1. Content Aggregation Model (CAM) 2. Run-Time Environmnet (RTE) 3. Sequencing and Navigation Σα παξαπάλσ βηβιία αλ θαη επηθεληξψλνληαη ζε εηδηθά ζέκαηα ηνπ SCΟRM θαη επηδηψθνπλ λα είλαη αλεμάξηεηα ην έλα απφ ην άιιν, σζηφζν ππάξρνπλ πνιιά ζεκεία ζχγθιηζεο θαη ακνηβαίαο θάιπςεο. Γηα παξάδεηγκα, ελψ ηα RTE βηβιία επηθεληξψλνληαη θπξίσο αλάκεζα ζηελ επηθνηλσλία ηνπ LMS κε ην πεξηερφκελν, ζπρλά αλαθέξνληαη ζηα Sharable Content Objects(SCO) ηα νπνία παξνπζηάδνληαη δηεμνδηθά ζηα CAM βηβιία. Παξφκνηα ζηα SN βηβιία παξνπζηάδεηαη ε δηαδηθαζία αθνινπζίαο θαη πινήγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Ωζηφζν ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο θαη ηα RTE αζρνινχληαη κε ηελ 32

33 παξαπάλσ δηαδηθαζία, αθνχ ζα πξέπεη λα πξνδηαγξάςνπλ ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ LMS φηαλ απηφ δερζεί θάπνην αίηεκα αθνινπζίαο ή πινήγεζεο. 1. Content Aggregation Model (CAM) Σν CAM βηβιίν πεξηγξάθεη ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία πνπ απνηεινχλ κία καζεζηαθή δηαδηθαζία, πψο λα ζπζθεπάδνληαη απηά ηα ζπζηαηηθά πξνθεηκέλνπ λα κεηαθεξζνχλ απφ έλα ζχζηεκα ζε έλα άιιν, ηνλ ηξφπν πεξηγξαθήο ησλ πξνθεηκέλνπ λα αλαδεηνχληαη θαη λα εληνπίδνληαη. Σν CAM ζπκβάιεη ζηε δηακφξθσζε ζεκαληηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ φπσο ηαζεξή απνζήθεπζε Δλδεηθηηθέο επηθεθαιίδεο Πξνβιεπφκελε ζπζθεπαζία Αληαιιαμηκφηεηα κεηαμχ LMS Δληνπηζκφο κεηά απφ αλαδήηεζε Σν βηβιίν απηφ επίζεο νξίδεη ηηο πξνδηαγξαθέο γηα ηε δεκηνπξγία ελνπνηεκέλσλ κνξθψλ πεξηερνκέλνπ, φπσο καζήκαηα γηα παξάδεηγκα. Σν βηβιίν πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηε δεκηνπξγία παθέησλ πεξηερνκέλνπ(content packaging), γηα ηελ πξνζζήθε κεηαδεδνκέλσλ ζηα ζπζηαηηθά απηψλ ησλ παθέησλ θαη γηα ηελ εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ αθνινπζίαο θαη πινήγεζεο ζην πεξηερφκελν ησλ παθέησλ. Σα κεηαδεδνκέλα πνπ ζπλνδεχνπλ έλα SCΟRM παθέην αθελφο πεξηγξάθνπλ ηα δηαθνξεηηθά δνκηθά ζηνηρεία ηνπ παθέηνπ αθεηέξνπ δηεπθνιχλνπλ ηελ αλαδήηεζε θαη ηνλ εληνπηζκφ ηφζν ηνπ παθέηνπ φζν θαη ησλ μερσξηζηψλ παθέησλ πνπ ην απνηεινχλ. Μέρξη ηελ έθδνζε ηνπ SCORM 2004 δελ ππήξρε εκθαλή θαη θαζνξηζκέλε ζρέζε αλάκεζα ζηα SCORM κεηαδεδνκέλα θαη ζην RUN-Time-Environment κε απνηέιεζκα ηα κεηαδεδνκέλα λα κελ έρνπλ θακία επίδξαζε ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εθηειείηαη ην SCORM. Βέβαηα, ζην κέιινλ ηίπνηα δελ κπνξεί λα απνθιείζεη φηη ε εμέιημε ηνπ SCORM ελδέρεηαη λα δεκηνπξγήζεη θάπνηα ζρέζε αλάκεζα ζηα κεηαδεδνκέλα θαη ην RNE. Σέινο, ην CAM απνηειείηαη απφ 3 δνκηθά ζηνρεία: I. Βαζηθά ηνηρεία (Αssets): απνηειεί ηελ πην απιή κνξθή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Οπζηαζηηθά είλαη ειεθηξνληθά αξρεία θεηκέλνπ, ήρνπ, βίληεν, εηθφλσλ πνπ κπνξνχλ λα παξνπζηαζηνχλ κέζσ ελφο Web Browser II. Γηακνηξαδόκελα Αληηθείκελα Πεξηερνκέλνπ (SCO): έλα SCO είλαη κηα ζπιινγή απφ έλα ή πεξηζζφηεξα Αssets ε νπνία αληηπξνζσπεχεη έλαλ εθπαηδεπηηθφ πφξν ν νπνίνο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ην RTE γηα λα επηθνηλσλήζεη κε ην LMS 33

34 III. Οξγάλωζε Πεξηερνκέλνπ (Content Organization): είλαη έλα δηάγξακκα πνπ αλαπαξηζηά ηελ πξνζδνθψκελε ρξήζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ κέζα απφ δνκεκέλεο νληφηεηεο, νη νπνίεο νλνκάδνληαη Δραζηηριόηηηες Run-Time Environmnet (RTE) Σν βηβιίν απηφ πεξηγξάθεη ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ πξέπεη λα έρεη έλα LMS γηα ηελ δηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο εθηέιεζεο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Οη πξνδηαγξαθέο απηέο αθνξνχλ ηφζν ηελ δηαδηθαζία εθθίλεζεο, ηελ επηθνηλσλία αλάκεζα ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαη ην LMS θαζψο επίζεο θαη ηα πξφηππα κνληέια δεδνκέλσλ πνπ πεξηέρνπλ πξνζσπηθά ζηνηρεία ηνπ θάζε εθπαηδεπφκελνπ μερσξηζηά. θνπφο ηνπ είλαη λα επηηξέςεη ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα αλάκεζα ζηα SCOs θαη ην LMS. Σν SCORM παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ λα είλαη ζπκβαηφ κε δηαθνξεηηθά LMS αλεμάξηεηα απφ ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ δεκηνπξγία απηνχ ηνπ πιηθνχ. Γηα λα επηηεπρζεί φκσο ε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζα πξέπεη λα ππάξρεη θνηλφο ηξφπνο έλαξμεο θαη αξρηθνπνίεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ. Δπίζεο ζα πξέπεη λα ππάξρεη έλαο θνηλφο ηξφπνο επηθνηλσλίαο αλάκεζα ζην LMS θαη ην εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν, ελψ ηέινο απαηηείηαη θαη έλα πξνθαζνξηζκέλν κνληέιν δεδνκέλσλ γηα ηελ αληαιιαγή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηνηρείσλ αλάκεζα ζην LMS θαη ην καζεζηαθφ πιηθφ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο γλψζεο θαη κάζεζεο. Απφ απηφλ ηνλ θνηλφ ηφπν πξνθχπηνπλ θαη ηα 3 δνκηθά ζηνηρεία ηνπ RTE βηβιίνπ. I. Δθθίλεζε (Launch): θαζνξίδεη ηελ ζπζρέηηζε αλάκεζα ζην SCORM πεξηερφκελν θαη ην LMS. Γειαδή αλ ην καζεζηαθφ πιηθφ αθνινπζεί ηνπο θαλφλεο θαη ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ SCORM, ηφηε κπνξεί λα παξνπζηαζηεί ζηνλ εθπαηδεπφκελν κέζα απφ έλα LMS II. Γηεπηθάλεηα εθαξκνγήο (API-Application Program Interface): παξέρεη έλα ζχλνιν ζπλαξηήζεσλ θαη ιεηηνπξγηθνηήησλ νη νπνίεο εμππεξεηνχλ ηελ επηθνηλσλία αλάκεζα ζην LMS θαη ηα SCOs III. Μνληέιν δεδνκέλωλ (Data Model): είλαη έλα πξνθαζνξηζκέλν θαη θαιά νξηζκέλν ζχλνιν ζηνηρείσλ. Σα ζηνηρεία απηά ζεσξνχληαη θαη αλακέλνληαη λα είλαη γλσζηά ηφζν ζην LMS φζν θαη ζηα SCORM αληηθείκελα. Σν κνληέιν δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηεί ηηο δηαζέζηκεο ζπλαξηήζεηο θαη ιεηηνπξγηθφηεηεο ηνπ API, ηηο εμεγεί θαη ηηο νξίδεη ψζηε λα είλαη θαηαλνεηέο ηφζν απφ ην LMS φζν θαη απφ ηα SCOs. 2. Sequencing and Navigation To βηβιίν απηφ πεξηγξάθεη πσο ην εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν κπνξεί λα παξνπζηαζηεί κε ηε ζσζηή ζεηξά ζηνλ εθπαηδεπφκελν. Δπίζεο πεξηγξάθεη θαη 34

35 πσο έλα ζχκθσλν κε ην πξφηππν SCORM-LMS ζα εξκελεχζεη ηνπο θαλφλεο ζεηξάο θαη εθηέιεζεο πνπ ζα έρεη ν θαηαζθεπαζηήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ. ηε ζπλέρεηα θαζνξίδεη αθφκα ηελ κέζνδν ηεο αλαπαξάζηαζεο ηεο επηδησθφκελεο ζπκπεξηθνξάο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο ψζηε νπνηνδήπνηε LMS λα κπνξεί λα ζέηεη ζηελ νξζή ζεηξά δηαθξηηέο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ηνλ ίδην ζπλερή ηξφπν. Απηή ε αλαπαξάζηαζε πινπνηείηαη ζηελ πξάμε κε ηελ εθαξκνγή ελφο ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ, ηνπ Sequencing Behaviour Model. Σέινο φπσο έρεη γίλεη ήδε θαηαλνεηφ ην SCORM πινπνηείηαη ζε LMS ζπζηήκαηα θαη έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: Δίλαη έλα κνληέιν αλαθνξάο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ δηαζθάιηζε ηεο ζπκβαηφηεηαο ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ ζπζηεκάησλ Παξέρεη ιεπηνκεξείο παξνπζηάζεηο γηα ηελ ηερληθή ππνζηήξημε ηνπ e- Learning Γελ δηεπζπλζηνδνηεί ην πεξηερφκελν ή ην ζπκβνπιεπηηθφ ζρέδην. Η πξφζεζε ηνπ SCORM δελ είλαη λα πξνάγεη κηα θφξκα πεξηερνκέλσλ, αιιά λα ελεξγνπνηήζεη φια ηα πεξηερφκελα λα ιεηηνπξγνχλ νκνηφκνξθα κεηαμχ ηνπο ζε ηερληθφ επίπεδν. Ο νξγαληζκφο πνπ ην έρεη αλαπηχμεη είλαη ν ADL θαη ζηφρνο ηνπ είλαη λα βειηηψλεη ηελ αλάπηπμε ηνπ πξνηχπνπ, ε νπνία επηηπγράλεηαη κε ηελ παξνκνίσζε ηνπ SCORM ζαλ θαζνξηζκέλα βηβιία (CAM, RTE, SN) ζε κηα βηβιηνζήθε Δθδόζεηο ηνπ SCORM Σν SCORM ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί θαη σο ην πην δηαδνκέλν πξφηππν καζεζηαθψλ ηερλνινγηψλ. Απηφ ίζσο λα νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ρξεζηκνπνηείηαη θαη αμηνπνηείηαη ζηηο πεξηζζφηεξεο πιαηθφξκεο αλάινγα κε ηελ έθδνζε ηνπ. Η ηειεπηαία κέρξη ζήκεξα έθδνζε ηνπ SCORM είλαη ε SCORM 2004 (Ιαλνπάξηνο 2004). Η έθδνζε απηή πεξηέρεη αθξηβψο αιιαγέο ζηε ηεθκεξίσζε(documentation) ηνπ ινγηζκηθνχ θαη ζηνλ ηξφπν πνπ ζα εθδνζνχλ νη επφκελεο εθδφζεηο θαζψο ν αξηζκφο ησλ πξνδηαγξαθψλ άξρηζε λα απμάλεηαη θαζηζηψληαο ηε δηαρείξηζε ησλ δηνξζψζεσλ, ησλ αλαζεσξήζεσλ θαη ησλ ελεκεξψζεσλ δπζθνιφηεξε. Η θπξηφηεξε αιιαγή πνπ θέξλεη ε έθδνζε απηή ζε φηη αθνξά επφκελεο εθδφζεηο, είλαη φηη πιένλ θάζε ζπζηαηηθφ ηνπ SCORM (CAM, RTE, SN) ζα έρεη δηθηά ηνπ μερσξηζηή έθδνζε, αξρίδνληαο θαη ηα 3 ζπζηαηηθά απφ ηελ έθδνζε 1. 3 γηα ηζηνξηθνχο ιφγνπο. Οη ζεκαληηθφηεξεο εθδφζεηο ηνπ είλαη: SCORM 1. 0 SCORM 1. 2 SCORM

36 SCORM Πιαηθόξκεο θαη εξγαιεία πινπνίεζεο Πξόηππν Πιαηθόξκα Editors SCORM 1. 0 Angel Learning System 7. 2 SCORM 1. 2 SCORM 1. 3 Claroline , Joomla, Moodle ζε επίπεδν LMS RT3, Olat, Moodle θαη 1. 8, ecollege, A- Tutor θαη , Blackboard Learning System Vista 4. 1, Desire2Learn 8. 1, 8. 2 θαη 8. 3, TeleTop, Sakai 2. 3 dotlrn/open ACS, Joomla, OLAT Claroline , Joomla, Moodle ζε επίπεδν LMS RT3, Olat, Moodle , ecollege, A-Tutor, Blackboard Learning System 4. 1, Desire2Learn8. 1 θαη 8. 3 SCORM 2004 Angel LMS 7. 2, Desire2Learn 8. 2, Joomla Advanced SCORM RELOAD exe LERSUS Editor, Editor, Editor, 4.4 πκπεξάζκαηα Σν πξφηππν Content Packaging ηνπ IMS είλαη ν θχξηνο εθθξαζηήο απηήο ηεο θαηεγνξίαο, δειαδή ηεο παθεηνπνίεζεο πεξηερνκέλνπ. Τπάξρνπλ ηέζζεξηο εθδφζεηο γηα ην πξφηππν κε πην δηαδεδνκέλε ηελ version ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζην RELOAD Editor γηα ηε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Σν πξφηππν SCORM νπζηαζηηθά αλαπηχρζεθε ζε ζπλάξηεζε κε θάπνηεο άιιεο πξνδηαγξαθέο. Ο νξγαληζκφο ADL ζπδεηά κε ηνπο ζπλεξγαδφκελνπο νξγαληζκνχο ζρεηηθά κε ηελ κειινληηθή κνξθή ηνπ SCORM, αιιά θαη γεληθφηεξα γηα ηελ επφκελε γεληά ησλ web based αξρηηεθηνληθψλ κάζεζεο 36

37 θαη εθπαίδεπζεο. Οη ζπδεηήζεηο απηέο αλακέλεηαη λα θαηαιήμνπλ ζηελ πινπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ πξνηχπσλ θαη πξνδηαγξαθψλ. Η παξαθάησ ιίζηα πεξηέρεη ππνςήθηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ελδέρεηαη λα ελζσκαησζνχλ ζην SCORM φζν απηφ ζα εμειίζζεηαη. ρεδηαζκφο RTE ρεδηαζκφο λέαο αξρηηεθηνληθήο γηα ην CAM Δλζσκάησζε ραξαθηεξηζηηθψλ πξνζνκνίσζεο Δλζσκάησζε ραξαθηεξηζηηθψλ ππνζηήξημεο Τινπνίεζε επθπψλ SCORM based θαζνδεγεηηθψλ δπλαηνηήησλ Δλζσκάησζε ηεο ηερλνινγίαο ησλ παηρληδηψλ 37

38 5 Πξόηππα γηα Γηαιεηηνπξγηθόηεηα Δξσηήζεσλ θαη Σεζη Η αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ ζην πιαίζην ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο δελ δηαθέξεη θαηά πνιχ απφ εθείλε ηεο ζπκβαηηθήο κάζεζεο. Ωζηφζν, αληίζηνηρα κε ηνπο καζεζηαθνχο πφξνπο, νη αζθήζεηο θαη ηα δηαγσλίζκαηα αμηνιφγεζεο αιιά θαη ε ίδηα ε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο, πξέπεη λα θαηαγξάθνληαη κε θάπνην ψζηε λα είλαη κεηαθέξζηκα απφ ην έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθήο κάζεζεο ζην άιιν αιιά θαη λα επαλαρξεζηκνπνηνχληαη ζε δηαθνξεηηθά καζεζηαθά πεξηβάιινληα. Γηα ην ζθνπφ απηφλ ν νξγαληζκφο IMS έρεη αλαπηχμεη ην πξφηππν Question and Testing Interoperability (QTI). 5.1 IMS Question and Test Interoperability Ο νξγαληζκφο IMS έρεη αλαπηχμεη ηελ πξνδηαγξαθή IMS Question and Test Interoperability (QTI - imsproject. org/question/qtiv1p2/ imsqti_asi_infov1p2. html). H πξνδηαγξαθή απηή νξίδεη ηηο εμήο βαζηθέο δνκέο: Assessment ε βαζηθή κνλάδα ειέγρνπ Section κνλάδα ππνδνρήο άιισλ sections ή items (βι. παξαθάησ) πνπ αθνξνχλ έλα θνηλφ ζηφρν Item ην βαζηθφ κπινθ εξσηαπφθξηζεο ζην νπνίν πεξηέρνληαη νη μερσξηζηέο εξσηήζεηο Σν πξνηεηλφκελν κνληέιν θαζηζηά δπλαηή ηελ αληαιιαγή πνιιαπιψλ Assessments θαη νπνηνδήπνηε ζπλδπαζκφ Assessments, Sections θαη Items ζην πιαίζην κηαο θαη κνλαδηθήο δνκήο δεδνκέλσλ. Σν πιεξνθνξηαθφ κνληέιν θαη νη βαζηθέο δνκέο παξνπζηάδνληαη ζηα ζρήκαηα 1 θαη 2 αληίζηνηρα. Ο θχξηνο ζθνπφο ηεο πξνδηαγξαθήο είλαη λα επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο ηελ εηζαγσγή θαη εμαγσγή εξσηήζεσλ (απιψλ θαη ζχλζεησλ), νινθιεξσκέλσλ ηεζη, θαζψο θαη λα δίλεη ηε δπλαηφηεηα ηδησηηθψλ πξνεθηάζεσλ ηνπ κνληέινπ. Πεξηγξάθεηαη κε ηε ρξήζε ηεο UML γηα λα δηεπθνιχλεη έλα επξχ θάζκα εξγαιείσλ κνληεινπνίεζεο δεδνκέλσλ θαη γισζζψλ πξνγξακκαηηζκνχ. 38

39 Δηθόλα 7 Πιεξνθνξηαθό Μνληέιν ηεο πξνδηαγξαθήο IMS QTI ην παξαθάησ ζρήκα κπνξνχκε λα δνχκε θάπνηεο απφ ηηο βαζηθέο δνκέο ζηελ πξνδηαγξαθή IMS QTI Δηθόλα 8 Βαζηθέο Γνκέο ηνπ IMS QTI 39

40 5.1.1 Δθδόζεηο ηνπ IMS QTI Οη επηκέξνπο εθδφζεηο ηνπ IMS QTI νη νπνίεο είλαη ζεκαληηθφηεξεο γηα αλαθνξά είλαη νη εμήο: IMS QTI IMS QTI version 1. 2 Lite IMS QTI version 1. 2 IMS QTI version IMS QTI version 2. 0 Item IMS QTI version 2. 1 (ηειεπηαία έθδνζε) Πιαηθόξκεο θαη εξγαιεία ηνπ IMS QTI Πξόηππν Πιαηθόξκα Editors IMS QTI Desire2Learn 8. 1 θαη 8. 2 IMS QTI Angel Learning Management System 7. 1, Blackboard Learning System 4. 1 θαη 6. 1, Sakai 2. 3, Olat, Desire2Learn 8. 1, θαη 8. 3 IMS QTI 2. 0 Claroline , Desire2Learn 8. 3 IMS Assesst Designer, RELOAD Editor Canvas Editor, QTed, Qaed, LERSUS 40

41 6 Καιέο Πξαθηηθέο γηα ηε Γεκηνπξγία Τιηθνύ Η πηνζέηεζε εθπαηδεπηηθψλ πξνηχπσλ δελ είλαη εχθνιε ππφζεζε. Σα πξφηππα πνπ επηθξαηνχλ ζήκεξα είλαη ην SCORM θαη απηά πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ην IMS Global Learning Consortium. Δίλαη δεδνκέλν, κε βάζε ηηο έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη κέρξη ζήκεξα, φηη ε ρξήζε απηψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνηχπσλ ζα νδεγήζεη ζηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα θαη ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπ πιηθνχ. Παξφια απηά, νη πην πάλσ ηδηφηεηεο δελ κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ. Σν βαζηθφ εξψηεκα, ινηπφλ, είλαη εάλ πξφθεηηαη λα πξνθχςνπλ θαιχηεξα απνηειέζκαηα κάζεζεο πηνζεηψληαο ηα εθπαηδεπηηθά πξφηππα. Έλαο δεκηνπξγφο πεξηερνκέλνπ ή έλαο εθπαηδεπηήο γηα λα πάξεη ηελ απφθαζε λα ρξεζηκνπνηήζεη εθπαηδεπηηθά πξφηππα, πξέπεη λα είλαη ζίγνπξνο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ε ηξνπνπνίεζε ή ε δεκηνπξγία λένπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ κε βάζε θάπνην πξφηππν είλαη αξθεηά ρξνλνβφξα θαη επίπνλε δηαδηθαζία. Δίλαη δχζθνιν λα ππνινγίζεη θαλείο κε αθξίβεηα ην ρξφλν πνπ απαηηείηαη γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ ππάξρνληνο πιηθνχ ή ηε δεκηνπξγία λένπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Απηφ εμαξηάηαη απφ ην πεξηερφκελν, ηνπο πφξνπο πνπ είλαη δηαζέζηκνη, ην επίπεδν αιιειεπίδξαζεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ δεκηνπξγνχ. Ο δεκηνπξγφο πξέπεη λα νξγαλψζεη θαη λα δνκήζεη ην πεξηερφκελν απφ ηελ αξρή κε ηε ρξήζε ηνπ θαηάιιεινπ ζπληάθηε. ηελ πεξίπησζε καο, ρξεζηκνπνηήζακε ηνλ ζπληάθηε exe κέζσ ηνπ νπνίνπ εμαγάγακε ην πεξηερφκελν ζε SCORM θαη IMS. Σν πξφβιεκα απηφ ακβιχλεηαη εάλ ιάβνπκε ππφςε φηη νη δεκηνπξγνί ζηνπο νπνίνπο απεπζπλφκαζηε εκείο είλαη θπξίσο θαζεγεηέο Παλεπηζηεκίνπ, πνπ έρνπλ πεξηνξηζκέλν ρξφλν ζηε δηάζεζε ηνπο γηα λα πξνβνχλ ζηελ πηνζέηεζε ηέηνησλ πξνηχπσλ γηα ην εθπαηδεπηηθφ ηνπο πιηθφ. Δπνκέλσο, απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε ε εμαζθάιηζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ πιηθνχ ψζηε ν δεκηνπξγφο λα πξνβεί ζηελ πξνηππνπνίεζε ηνπ. Γηα λα εμαζθαιηζηεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πνπ αθνινπζεί θάπνην πξφηππν, πξνηείλνπκε θάπνηεο θαιέο πξαθηηθέο γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηα πιαίζηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, έγηλε αλαζθφπεζε θαη εμαγσγή θαιψλ πξαθηηθψλ γηα ηελ δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, ην νπνίν είλαη πξνηππνπνηεκέλν κε βάζε ην SCORM θαη ην IMS. Καζψο ηα πξφηππα SCORM θαη IMS επηθξαηνχλ ζήκεξα, πνιινί νξγαληζκνί ηξνπνπνηνχλην ππάξρνλ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ψζηε λα ην θάλνπλ ζπκβαηφ κε απηά. Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πνπ ζα πξέπεη λα ηξνπνπνηεζεί κπνξεί είηε λα έρεη αλαπηπρζεί απφ ηνλ ίδην ηνλ νξγαληζκφ, είηε φρη. Δπίζεο, κπνξεί είηε λα έρεη αλαπηπρζεί απφ έκπεηξνπο ζρεδηαζηέο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, είηε φρη. Αξθεηά άηνκα έρνπλ εξσηεζεί «Ση θάλεη έλα SCORM/IMS πεξηερφκελν θαιφ;». 41

42 Η απάληεζε είλαη φηη έλα θαιφ εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν δεκηνπξγεί έλα θαιφ SCORM/IMS πεξηερφκελν. Όηαλ ζα ρξεηαζηεί λα γίλεη κεηαηξνπή ηνπ ππάξρσλ πεξηερνκέλνπ ζε SCORM/IMS, είλαη νπζηαζηηθφ λα εμαζθαιηζηεί φηη ην πεξηερφκελν είλαη εθπαηδεπηηθά ζσζηφ ζηελ ηξέρνπζα κνξθή ηνπ πξνηνχ κεηαηξαπεί SCORM/IMS. Ο επθνιφηεξνο ηξφπνο γηα λα γίλεη απηφ είλαη κέζσ κηαο δηαδηθαζίαο «αληίζηξνθεο δεκηνπξγίαο» ηνπ πεξηερνκέλνπ, πνπ πεξηγξάθεηαη αλαιπηηθά πην θάησ. 6.1 Μειέηε ηωλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηωλ καζεηεπνκέλωλ Η γλψζε απηή καο βνεζά λα ζρεδηάζνπκε ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ έηζη ψζηε λα εμππεξεηεί ηηο αλάγθεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπο θαη λα αληαπνθξίλεηαη θαιχηεξα ζηηο πξνζδνθίεο ηνπο. Δπίζεο, έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ πξνηχπνπ SCORM/IMS είλαη ε δεκηνπξγία επαλαρξεζηκνπνηήζηκνπ πεξηερνκέλνπ. Σν ίδην πεξηερφκελν κπνξεί ζπρλά λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί ζε δηαθνξεηηθνχο ηνκείο απφ δηαθνξεηηθνχο καζεηεπνκέλνπο γηα λα επηηχρνπλ δηαθνξεηηθνχο ζηφρνπο. Γηα παξάδεηγκα, ζην ζρέδην ησλ θξνχησλ θαη ησλ ιαραληθψλ γηα ηνπο θαιιηεξγεηέο (Δηθφλα 9), εάλ έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο είλαη «λα πξνζδηνξηζηεί ε ζξεπηηθή αμία ησλ αβνθάλην», ηφηε πξέπεη λα θαζνξηζηεί εάλ νη ζξεπηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηα αβνθάλην είλαη ζπγθεθξηκέλεο γηα ηνπο θαιιηεξγεηέο ή εάλ ππάξρνπλ θάπνηεο ζξεπηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηα αβνθάλην πνπ κπνξεί λα ελδηαθέξνπλ άιιεο νκάδεο αηφκσλ, αλεμάξηεηα απφ ην πιαίζην. Πνιιέο θνξέο εληνπίδεηαη φηη ην πεξηερφκελν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ πεξηζζφηεξα άηνκα απφ απηά πνπ αξρηθά ζρεδηάζηεθε. 6.2 Αμηνιόγεζε ηνπ ππάξρνληνο πεξηερνκέλνπ Δηθόλα 9: Παξάδεηγκα ηνπ δηαγξάκκαηνο ηεο δνκήο ηνπ πεξηερνκέλνπ ελόο παξαδνζηαθνύ καζήκαηνο 42

43 Σν πεξηερφκελν δηδάζθεη ηνπο θαζνξηζκέλνπο ζηφρνπο; Μεηά απφ κηα ζηνραζηηθή θαη ακεξφιεπηε αμηνιφγεζε, είλαη πηζαλφ λα εληνπηζηεί φηη νη ζηφρνη είλαη αλεμάξηεηνη απφ ην πεξηερφκελν ή φηη ην πεξηερφκελν δελ δηδάζθεη ηνπο θαζνξηζκέλνπο ζηφρνπο. Δάλ ζπκβαίλεη απηφ, ζα πξέπεη λα θαζνξηζηεί: 1. αλ ρξεηάδεηαη ε πξφζζεζε πεξηερνκέλνπ ψζηε λα δηδάζθνληαη νη ππάξρνληεο ζηφρνη 2. αλ πξέπεη λα κεηαθηλεζνχλ ή λα αλαδηαηππσζνχλ νη πξαγκαηηθνί ζηφρνη 3. αλ πξέπεη λα κεηαθηλεζνχλ νη άζρεηνη ζηφρνη 4. αλ πξέπεη λα μαλαζρεδηαζηεί ην πεξηερφκελν Η αλάπηπμε ηνπ πιηθνχ βαζίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζε απηφ ην ζηάδην, αθνχ ν κέζνο καζεηεπφκελνο ζα πξέπεη λα είλαη εθηθηφ λα επηηχρεη - θπξίσο κε ηε κειέηε ηνπ ηα πξνζδνθψκελα απνηειέζκαηα. 6.3 Πξνζδηνξηζκόο ηωλ κηθξόηεξωλ ηκεκάηωλ πεξηερνκέλνπ Δθφζνλ έρνπλ κειεηεζεί ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ καζεηεπνκέλσλ, πξέπεη λα απνθαζηζηεί κε πνηνλ ηξφπν ζα δηαηξεζεί ην πεξηερφκελν ζε κεκνλσκέλα ηκήκαηα ψζηε λα είλαη επαλαρξεζηκνπνηήζηκα ηθαλνπνηψληαο αθφκα ηηο αλάγθεο ησλ καζεηεπνκέλσλ γηα ηνπο νπνίνπο αξρηθά πξννξίζηεθε. Κάζε ηκήκα πεξηερνκέλνπ πξέπεη λα είλαη αλεμάξηεην απφ ηα άιια ηκήκαηα θαη λα έρεη λφεκα απφ κφλν ηνπ (απηφλνκν). Γηα παξάδεηγκα, ζην κάζεκα «Σχπνη ησλ Φξνχησλ θαη ησλ Λαραληθψλ» πνπ απεηθνλίδεηαη ζηελ Δηθφλα 30, κπνξνχκε λα δνκήζνπκε ην πεξηερφκελν έμσ απφ ην πιαίζην ηνπ θαιιηεξγεηή. Μηα πξνζέγγηζε γηα ηε δεκηνπξγία κηθξφηεξσλ ηκεκάησλ πεξηερνκέλνπ είλαη ε κεηαηξνπή θάζε ζηφρνπ ζε κεκνλσκέλν ηκήκα πεξηερνκέλνπ. Απηφ απφ ηε κηα βνεζάεη ζηελ εμαζθάιηζε φηη ηα αλεμάξηεηα ηκήκαηα είλαη εθπαηδεπηηθά ζσζηά, θαη απφ ηελ άιιε είλαη κηα ιχζε πνπ δίλεη κεγάιε επειημία φηαλ ζα πξέπεη λα ηνπνζεηήζνπκε δηαδνρηθά ηα ηκήκαηα ηνπ πεξηερνκέλνπ. Η πην θάησ εηθφλα παξνπζηάδεη κεκνλσκέλνπο ζηφρνπο απφ ην κάζεκα «Σχπνη ησλ Φξνχησλ θαη ησλ Λαραληθψλ», ην νπνίν είλαη δηαηξεκέλν ζε κεκνλσκέλα ηκήκαηα πεξηερνκέλνπ παξά δεκηνπξγεκέλν σο πεξηεθηηθά καζήκαηα. Απηφ ην δηάγξακκα (Δηθφλα 10) δελ πξννξίδεηαη γηα ηελ παξνπζίαζε ηεο δνκήο ηνπ πεξηερνκέλνπ, αιιά γηα ηελ επηινγή ησλ καζεκάησλ θαη ηελ δεκηνπξγία κηθξφηεξσλ ηκεκάησλ πεξηερνκέλσλ απφ απηά. Κάζε ηκήκα πεξηερνκέλνπ ζην δηάγξακκα αλαπαξηζηά έλαλ ζηφρν απφ ηελ ππάξρνπζα δνκή πεξηερνκέλνπ. Σα ηκήκαηα ηψξα κπνξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ δηαδνρηθά κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν επηζπκεί ν ζρεδηαζηήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ. 43

44 Δηθόλα 10 Σκήκαηα πεξηερνκέλνπ από ην πξνϋπάξρνπλ κάζεκα ηεο Δηθόλαο 9 Παξφια απηά, ζε απηή ηε κνξθή κεξηθά απφ ηα ηκήκαηα κπνξεί λα είλαη πνιχ κεγάια θαη ην πεξηερφκελν αξθεηά πεξηεθηηθφ γηα ηηο αλάγθεο ελφο καζεηεπνκέλνπ πνπ δελ είλαη θαιιηεξγεηήο. Γηα παξάδεηγκα, ην ηκήκα ην νπνίν νλνκάδεηαη Avocado κπνξεί λα πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ην πψο αλαπηχζζνληαη ηα δέληξα αβνθάλην, γηα παξάζηηα ηα νπνία κνιχλνπλ ηα δέληξα αβνθάλην, γηα ηε ζπγθνκηδή ησλ αβνθάλην, ηελ πψιεζε ηνπο θιπ. Απηά ηα ζέκαηα ζα κπνξνχζαλ ελδερφκελνο λα απεπζχλνληαη ζε έλα επξχηεξν θαη δηαθνξεηηθφ ηχπν εθπαηδεπνκέλσλ. πρλά ηα ζέκαηα πνπ θαιχπηνληαη απφ έλα ηκήκα πεξηερνκέλνπ, φπσο ην Αβνθάλην, κπνξνχλ λα γίλνπλ επηκέξνπο ζηφρνη νη νπνίνη ζα ζρεδηαζηνχλ σο κηθξφηεξα ηκήκαηα πεξηερνκέλνπ, θάλνληαο ηα έηζη πην επαλαρξεζηκνπνηήζηκα. Δηθόλα 11 Δπηπξόζζεηα ηκήκαηα πεξηερνκέλνπ από ην ππάξρνλ ηκήκα Avocado 44

45 Τπνζέηνπκε φηη ην πεξηερφκελν ηνπ Avocado (Δηθφλα 32) έρεη πνιπάξηζκνπο επηκέξνπο ζηφρνπο. Η Δηθφλα 33 απεηθνλίδεη κε πνηνλ ηξφπν ζα κπνξνχζε λα δηαηξεζεί ην πεξηερφκελν ζε κηθξφηεξα ηκήκαηα ηα νπνία αληαπνθξίλνληαη ζηνπο επηκέξνπο ζηφρνπο. 6.4 Αλάπηπμε Μεηαδεδνκέλωλ Δθφζνλ έρνπλ θαζνξηζηεί ηα ηκήκαηα πεξηερνκέλνπ θαη έρεη γίλεη ε αλάιπζε ηνπ αθξναηεξίνπ, κπνξεί λα αξρίζεη ε αλάπηπμε ησλ κεηαδεδνκέλσλ γηα θάζε ηκήκα πεξηερνκέλνπ (Δηθφλα 34). Γηα παξάδεηγκα, ζην ηκήκα «Αλάπηπμε ησλ δέληξσλ Αβνθάλην» ηεο Δηθφλαο 33 κπνξνχλ λα πεξηιεθζνχλ νη ιέμεηο θιεηδηά «αλάπηπμε ησλ αβνθάλην» ή «αβνθάλην δέληξα». Δπίζεο, κπνξνχκε λα ζπκπεξηιάβνπκε κηα πεξηγξαθή ε νπνία λα ιέεη «Απηφ ην ηκήκα πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηηο πνηθηιίεο ησλ δέληξσλ αβνθάλην, φπσο επίζεο θαη ηερληθέο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ αβνθάλην ζε δηαθνξεηηθά θιίκαηα. Σν πεξηερφκελν είλαη ηδαληθφ γηα ηνπο αγξφηεο θαη γηα ελζνπζηψδεηο θαιιηεξγεηέο». Οη ιέμεηο θιεηδηά θαη ε πεξηγξαθή είλαη πνιχ ρξήζηκα γηα εθείλνπο πνπ αλαδεηνχλ ζρεηηθφ πεξηερφκελν ζε απνζήθεο πεξηερνκέλνπ ζην Γηαδίθηπν. Δηθόλα 12 Μεηαδεδνκέλα γηα ην ηκήκα «Αλάπηπμε ησλ δέληξσλ Αβνθάλην» 45

46 6.5 ρεδίαζε ηκεκάηωλ πεξηερνκέλνπ γηα λέν εθπαηδεπηηθό πιηθό Δλψ θαίλεηαη επθνιφηεξε δηαδηθαζία ε ζρεδίαζε λέσλ εθπαηδεπηηθψλ πιηθψλ κε βάζε ην πξφηππν SCORM/IMS απφ ηελ αλαζθφπεζε ησλ ππάξρνλησλ πιηθψλ γηα ηε δεκηνπξγία SCORM/IMS πιηθνχ, ε δηαδηθαζία ηεο αλαζθφπεζεο έρεη έλα πιενλέθηεκα: γλσξίδνπκε ηνλ ζθνπφ ηνπ ζέκαηνο θαζψο μέξνπκε ήδε πην είλαη ην πεξηερφκελν, πφζν βαζηά εξεπλάηαη ην πεξηερφκελν, θαη πψο ην πεξηερφκελν πξφθεηηαη λα δνκεζεί. Καηά ηε ζρεδίαζε ηνπ λένπ πεξηερνκέλνπ, ην νπνίν είλαη ζπκβαηφ κε SCORM/IMS, είλαη ζεκαληηθφ λα νξηζηνχλ θάπνηεο παξάκεηξνη. Όπσο αλαθέξζεθε πην πάλσ, κηα πεξηνρή ηεο αλάιπζεο ε νπνία πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε γηα ηε δεκηνπξγία SCORM/IMS πιηθνχ είλαη νη καζεηεπφκελνη γηα ηνπο νπνίνπο πξννξίδεηαη ην πεξηερφκελν. Η δηαδηθαζία ε νπνία πεξηγξάθεηαη πην θάησ είλαη έλαο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν κπνξνχκε λα εξγαζηνχκε κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο ζρεδίαζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ γηα ηε δεκηνπξγία SCORM/IMS ζπκβαηνχ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Δπηινγή ηεο εθπαηδεπηηθήο ζηξαηεγηθήο - Καηά ηε ζρεδίαζε ηκεκάησλ λέν πεξηερνκέλνπ, κηα απφ ηηο πξψηεο εξγαζίεο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ είλαη ε επηινγή ηεο εθπαηδεπηηθήο ζηξαηεγηθήο πνπ πξφθεηηαη λα αθνινπζεζεί, πξηλ ηνλ θαζνξηζκφ ησλ κεκνλσκέλσλ ηκεκάησλ. Η επηινγή ηεο εθπαηδεπηηθήο ζηξαηεγηθήο θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηερληθψλ πνπ ζα ηελ πινπνηήζνπλ, θαζνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ην απαξαίηεην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη επεξεάδεη ηηο κνξθέο θαη ηα κέζα γηα ηα νπνία ζα πξέπεη απηφ λα είλαη δηαζέζηκν. Πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη ε θαηαλφεζε φισλ ησλ πηπρψλ ηνπ πξνηχπνπ SCORM/IMS πξνηνχ ηε ζρεδίαζε ησλ ηκεκάησλ ηνπ λένπ πεξηερνκέλνπ. Καζνξηζκόο ησλ ηκεκάησλ πεξηερνκέλνπ - Δθφζνλ έρεη επηιεγεί ε θαηαιιειφηεξε εθπαηδεπηηθή ζηξαηεγηθή γηα ηνπο καζεηεπνκέλνπο, κπνξεί λα απνθαζηζηεί πφζα ηκήκαηα πεξηερνκέλνπ απαηηνχληαη, ηη είδνπο πεξηερφκελν ζα πεξηιεθζεί ζε θάζε ηκήκα θιπ. Απηφ κπνξεί λα γίλεη κε ηέηνην ηξφπν ψζηε ηα κεκνλσκέλα ηκήκαηα λα είλαη βέιηηζηα επαλαρξεζηκνπνηήζηκα ελψ ηαπηφρξνλα λα ζπκθσλνχλ κε ηηο απαηηήζεηο ησλ καζεηεπνκέλσλ γηα ηνπο νπνίνπο πξννξίδεηαη ην πιηθφ. 46

47 7 Οδεγόο Αλάπηπμεο Δθπαηδεπηηθνύ Τιηθνύ ηελ παξνχζα ελφηεηα πξνηείλεηαη κηα δηαδηθαζία αλάπηπμεο πξνηππνπνηεκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Οη νδεγίεο πνπ δίλνληαη πξνέθπςαλ κέζσ ηεο έξεπλαο πνπ έγηλε ζηα πιαίζηα ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο «Δθπαηδεπηηθά Πξφηππα θαη Δπαλαρξεζηκνπνίεζε εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ». πλνπηηθά, ν νδεγφο παξνπζηάδεη ηα βήκαηα γηα ηε δεκηνπξγία ζσζηά δνκεκέλνπ πιηθνχ, ηελ πξνηππνπνίεζε ηνπ κε ηε βνήζεηα ελφο ζπληάθηε θαη ηέινο ηελ εηζαγσγή ηνπ ζε έλα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Μάζεζεο - Learning Management Systems (LMS). Βήκα 1. Γεκηνπξγία πιηθνχ ή ηξνπνπνίεζε ππάξρνληνο πιηθνχ Πεξηγξαθή Μειέηε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ καζεηεπνκέλσλ Αμηνιφγεζε ηνπ ππάξρνληνο πεξηερνκέλνπ Πξνζδηνξηζκφο ησλ ηκεκάησλ πεξηερνκέλνπ Αλάπηπμε Μεηαδεδνκέλσλ 2. Δηζαγσγή πιηθνχ ζηνλ RELOAD editor Γεκηνπξγία πιηθνχ ζε κνξθή ειεθηξνληθνχ βηβιίνπ, ην νπνίν κπνξεί λα εμαρζεί σο παθέην SCORM ή IMS 3. Δηζαγσγή Μεηαδεδνκέλσλ Πεξηγξαθή ηνπ πιηθνχ, θαζνξίδνληαο ηίηιν, δεκηνπξγφ, ζέκα, εκεξνκελία, γιψζζα θιπ. Πίλαθαο 6 πλνπηηθή πεξηγξαθή ηνπ νδεγνύ αλάπηπμεο πξνηππνπνηεκέλνπ εθπαηδεπηηθνύ Τιηθνύ 7.1 Δπηινγή Editor Γηα ηελ δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ζχκθσλα κε ηα πξφηππα SCORM θαη IMS έρνπλ δεκηνπξγεζεί εηδηθά εξγαιεία πνπ νλνκάδνληαη ζπληάθηεο (editors). Αλάκεζα απφ έλα πιήζνο ηέηνησλ εξγαιείσλ πξνηείλνπκε ηε ρξήζε ηνπ RELOAD Editor, ν νπνίνο είλαη πνιχ θηιηθφο θαη εχρξεζηνο. Σν πξφγξακκα RELOAD Editor αλαπηχζζεη κηα δηαζέζηκε αλνηθηνχ θψδηθα εθαξκνγή γηα λα βνεζήζεη ηνπο δαζθάινπο θαη ηνπο θαζεγεηέο ζηελ δεκνζίεπζε ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ γηα ην Γηαδίθηπν ρσξίο λα απαηηείηαη ε γλψζε HTML θαη XML. Η εθαξκνγή RELOAD Editor κπνξεί λα εμάγεη πεξηερφκελν σο αλεμάξηεηεο ηζηνζειίδεο ή παθέηα πεξηερνκέλνπ SCORM ή IMS πνπ ζα ελζσκαησζνχλ ζε θάπνην LMS ή κηα εθπαηδεπηηθή πχιε. 47

48 ην επφκελν θεθάιαην ζα αλαιχζνπκε θαιχηεξα ηνλ RELOAD Editor θαη κε ηε βνήζεηα ηνπ εγρεηξηδίνπ ηνπ ζα δνχκε πσο κπνξνχκε λα δεκηνπξγήζνπκε παθεηάξηζκα εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. 7.2 Γεκηνπξγία πιηθνύ Όηαλ ζα ρξεηαζηεί λα γίλεη κεηαηξνπή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ζε SCORM/IMS, είλαη νπζηαζηηθφ λα εμαζθαιηζηεί φηη ην πεξηερφκελν είλαη εθπαηδεπηηθά ζσζηφ ζηελ ηξέρνπζα κνξθή ηνπ, ψζηε λα δεκηνπξγεζεί έλα θαιφ θαη απνηειεζκαηηθφ SCORM/IMS πεξηερφκελν. Πην θάησ παξνπζηάδνληαη θάπνηεο θαιέο πξαθηηθέο γηα ηε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ: 1. Μειέηε ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ησλ καζεηεπνκέλσλ. Η γλψζε απηή καο βνεζά λα ζρεδηάζνπκε ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ έηζη ψζηε λα εμππεξεηεί ηηο αλάγθεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπο θαη λα αληαπνθξίλεηαη θαιχηεξα ζηηο πξνζδνθίεο ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, εάλ νη εθπαηδεπφκελνη είλαη νπηηθνί ηχπνη ζα ήηαλ πξνηηκφηεξν ην πιηθφ ζαο λα βαζίδεηαη ζε εηθφλεο θαη ζρεδηνθηλήζεηο (animations). 2. Αμηνιόγεζε ηνπ ππάξρνληνο πεξηερνκέλνπ. Σν πεξηερφκελν δηδάζθεη ηνπο θαζνξηζκέλνπο ζηφρνπο; Μεηά απφ κηα ζηνραζηηθή θαη ακεξφιεπηε αμηνιφγεζε, είλαη πηζαλφ λα εληνπηζηεί φηη νη ζηφρνη είλαη αλεμάξηεηνη απφ ην πεξηερφκελν ή φηη ην πεξηερφκελν δελ δηδάζθεη ηνπο θαζνξηζκέλνπο ζηφρνπο. 3. Πξνζδηνξηζκόο ησλ ηκεκάησλ πεξηερνκέλνπ. Μηα πξνζέγγηζε γηα ηε δεκηνπξγία κηθξφηεξσλ ηκεκάησλ πεξηερνκέλνπ είλαη ε κεηαηξνπή θάζε ζηφρνπ ζε κεκνλσκέλν ηκήκα πεξηερνκέλνπ. Απηφ απφ ηε κηα βνεζάεη ζηελ εμαζθάιηζε φηη ηα αλεμάξηεηα ηκήκαηα είλαη εθπαηδεπηηθά ζσζηά, θαη απφ ηελ άιιε είλαη κηα ιχζε πνπ δίλεη κεγάιε επειημία φηαλ ζα πξέπεη λα ηνπνζεηήζνπκε δηαδνρηθά ηα ηκήκαηα ηνπ πεξηερνκέλνπ. 4. Αλάπηπμε Μεηαδεδνκέλσλ. Η πεξηγξαθή ηνπ πιηθνχ, φπσο ηίηινο, ζπγγξαθέαο, ζέκα θιπ. είλαη πνιχ ρξήζηκε γηα εθείλνπο πνπ αλαδεηνχλ ζρεηηθφ πεξηερφκελν ζε απνζήθεο πεξηερνκέλνπ ζην Γηαδίθηπν 48

49 8 Δξγαιεία γηα επαλαρξεζηκνπνίεζε εθπαηδεπηηθνύ πιηθνύ Με βάζε ηηο παξαπάλσ ελφηεηεο φπσο έρεη γίλεη αληηιεπηφ θαη θαηαλνεηφ γηα ηε δεκηνπξγία θαη ην παθεηάξηζκα εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ ρξεζηκνπνηνχκε θάπνηα εξγαιεία. Η δεκηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ γίλεηαη απφ ην δηαρεηξηζηή ηνπ ζπζηήκαηνο ν νπνίνο αξρηθά δεκηνπξγεί δνκηθέο κνλάδεο (learning modules) ηηο νπνίεο ζηε ζπλέρεηα ζπζρεηίδεη κε ηηο δηδαθηηθέο ελφηεηεο (course units). Η θαηαζθεπή ηεο δνκηθήο κνλάδαο γίλεηαη ζειίδα ζειίδα ελψ ην πεξηερφκελφ ηεο κπνξεί λα νκαδνπνηεζεί ζε έλα ή πεξηζζφηεξα θεθάιαηα, ελφηεηεο θαη παξαγξάθνπο. Σν πεξηερφκελν ηεο θάζε ζειίδαο δηακνξθψλεηαη κέζα απφ κία εηδηθή θφξκα θαηαζθεπήο,ε νπνία δελ δχλαηαη λα παξνπζηαζηεί ιφγσ έιιεηςεο ρψξνπ θαη κπνξεί λα πεξηέρεη ηφζν απιφ θείκελν φζν θαη πνιπκεζηθά ζηνηρεία. Αο δνχκε έλα παξάδεηγκα γηα θαιχηεξε θαηαλφεζε. Έζησ φηη ζέινπκε λα αλαπηχζζνπκε έλα καζεζηαθφ πεξηερφκελν γηα ηελ ηζηνξία ηεο ηέρλεο, π.ρ. art.ppt. Αθνχ ην πεηχρνπκε απηφ, ππάξρνλ πεξηερφκελν ηφηε πνηά είλαη ηα βήκαηα πνπ κπνξεί λα αθνινπζήζεη. Γειαδή πσο ζα βξεη ην πεξηερφκελν πνπ έρνπκε ήδε αλαπηχμεη. Οη πηζαλέο ιχζεηο είλαη νη εμήο: Να ςάρλεη ν ίδηνο ή κηα κεραλή αλαδήηεζεο ζε φια ηα αξρεία ηνπ server,γηα λα βξεη πνηα απφ απηά αλαθέξνληαη ζηελ ηζηνξία ηεο ηέρλεο Αληί λα απνζεθεχζνπκε ην πεξηερφκελν απηφ θαζεαπηφ (ην αξρείν art.ppt ζηελ πεξίπησζε καο),απνζεθεχνπκε ηελ πεξηγξαθή ηνπ,κε βάζε κηα θνηλή γιψζζα πνπ θαηαιαβαίλνπκε φινη 8.1 Δγρεηξίδην ηνπ RELOAD Σν εξγαιείν απηφ είλαη έλαο επεμεξγαζηήο κεηαδεδνκέλσλ θαη ζπλαξκνινγεηήο πεξηερνκέλνπ (a Content Package and Metadata Editor) πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε κεηαηξνπή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ζε παθεηαξηζκέλα αληηθείκελα κάζεζεο(package learning objects).θνπφο ηνπ είλαη λα δηεπθνιχλεη ηελ αλάπηπμε, ηελ αληαιιαγή θαη ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ θαη ππεξεζηψλ. πκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία ηνπ καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ, ην νπνίν κπνξεί λα παξνπζηαζηεί ζηνλ εθπαηδεπφκελν είηε αθνπινπζηαθά (κε κηα ζεηξά) είηε σο επηινγή. Σέινο είλαη ειεχζεξν ινγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα. 49

50 Δθδόζεηο ηνπ Reload Editor Σα ηειεπηαία 2 ρξφληα έρνπλ δεκηνπξγεζεί νη θαηάιιειεο πιαηθφξκεο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηα δηάθνξα πξφηππα κε ζθνπφ βέβαηα ηε δεκηνπξγία θαη ην παθεηάξηζκα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Απηέο είλαη: Reload SCORM Player version φπνπ ε ηξέρνπζα έθδνζε ηνπ ππνζηεξίδεη ην πξφηππν ηεο ADL SCORM 1.2 Reload Learning Design Editor version ν νπνίνο ππνζηεξίδεη ηελ πιήξε έθδνζε ηνπ IMS Learrning Design θαη γηα ηα 3 επίπεδα ηνπ (A,B θαη C) Η ηειεπηαία έθδνζε ηνπ είλαη ε RELOAD EDITOR θαη ππνζηεξίδεη ηα παξαθάησ πξφηππα: IEEE LOM IMS MD εθδφζεηο 1.1, θαη IMS CP εθδφζεηο 1.1.1, θαη SCORM 1.2 SCORM 2004 Σα παξαπάλσ πξφηππα ππνζηεξίδεη επίζεο ν Eclipse Based Reload Editor θαη ν RELOAD EDITOR Δηζαγωγή Ο RELOAD Editor είλαη εξγαιείν παθεηνπνίεζεο πεξηερνκέλνπ θαη κεηαδεδνκέλσλ. Με ηνλ RELOAD κπνξνχκε λα πάξνπκε ην ειεθηξνληθφ καο πεξηερφκελν (ηζηνζειίδεο, εηθφλεο, flash ζρεδηνθίλεζε, Java applets), λα ην παθεηάξνπκε θαη λα ην πεξηγξάςνπκε ψζηε λα είλαη έηνηκν πξνο απνζήθεπζε ζε απνζήθεο πεξηερνκέλνπ φπσο απηέο πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ ην JORUM ζρέδην.( Ο RELOAD Editor απνηειεί έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν ζηελ αλψηαηε εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα ηνπ Ηλσκέλνπ Βαζηιείνπ, απφ ηφηε πνπ παξέρεη ην θξίζηκν missing link ην νπνίν επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο λα ζπγγξάςνπλ θαη λα κεηαθέξνπλ καζεζηαθά αληηθείκελα,in specification compliant format,αλάκεζα ζε εξγαιεία ζπγγξαθήο θαη ζρεδηαζκνχ, ηνπηθέο θαη δηακνηξαδφκελεο ςεθηαθέο απνζήθεο θαη Δηθνληθά Πεξηβάιινληα Μάζεζεο(VLEs). Ο RELOAD παξέρεη ηηο εμήο ιεηηνπξγίεο: Σελ παθεηνπνίεζε πεξηερνκέλνπ δεκηνπξγείηαη απφ άιια εξγαιεία Repurposing Πξνεηνηκαζία πεξηερνκέλνπ γηα απνζήθεπζε ζε απνζήθεο ζαλ απηέο ηνπ/ηεο JORUM 50

51 Παξάδνζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ζηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο ρξεζηκνπνηψληαο ηελ εθαξκνγή Save Content Package Preview IMS Specifications (IMS πξνδηαγξαθέο) Ο RELOAD Editor εθηειεί ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ IMS Content Packaging θαη Metadata.Αλ θάπνηνο δελ είλαη νηθείνο κε απηέο ηηο πξνδηαγξαθέο, ηφηε κπνξεί λα αλαδεηήζεη βνήζεηα απφ ηα έγγξαθα πνπ είλαη δηαζέζηκα ζηηο παξαθάησ ηζηνζειίδεο ηνπ νξγαληζκνχ IMS: Content Packaging: Metadata: Απηή ηε ζηηγκή ν RELOAD Editor ππνζηεξίδεη ηελ έθδνζε απφ ηελ IMS Content Packaging πξνδηαγξαθή θαη ηελ απφ ηελ IMS Metadata αληίζηνηρα. Δπίζεο ε 1.3 έθδνζε ηνπ RELOAD Editor πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα λα ζπληάμνπκε SCORM 1.2 παθέηα. Πιεξνθνξίεο γηα ην SCORM είλαη δηαζέζηκεο απφ ηνλ νξγαληζκφ ADLNet. SCORM: Απόθηεζε ηνπ RELOAD Ο RELOAD είλαη έλα ειεχζεξν ινγηζκηθφ θαη είλαη δηαζέζηκν γηα download απφ ηελ ηζηνζειίδα Ο RELOAD βξίζθεηαη ππφ ελεξγή αλάπηπμε, αιιά απφ ηελ έθδνζε v1.1 (11 Απγνχζηνπ 2003) έρεη ζηαζεξνπνηεζεί θαη είλαη πιήξσο ιεηηνπξγηθφο. Οη 51

52 επφκελεο εθδφζεηο έρνπλ ζρεδηαζηεί γηα λα παξέρνπλ βειηηψζεηο ζηε ρξεζηκφηεηα θαη ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ρξήζηε. Πεξηερόκελα απηνύ ηνπ εγρεηξηδίνπ Απηφ ην εγρεηξίδην απνηειείηαη απφ ηα εμήο ηκήκαηα: Σελ Δηζαγσγή πνπ παξέρεη θάπνην ππφβαζξν γηα ην εξγαιείν RELOAD Editor Σνλ RELOAD Editor πνπ πεξηγξάθεη ηε δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο ηνπ ινγηζκηθνχ θαη ην ρψξν εξγαζίαο γηα ην ρξήζηε Σνλ Tutorial (παηδαγσγηθόο ηνκέαο) πνπ πεξηγξάθεη φιε ηε δηαδηθαζία γηα ηε δεκηνπξγία ελφο απινχ Content Package Η ελφηεηα Metadata πνπ παξέρεη πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ κεηαδεδνκέλσλ ηνπ RELOAD The supporting Other Application Profiles θαη ιεμηιόγηα ηα νπνία πεξηγξάθνπλ πψο λα θηηάμνπκε(δηακνξθψζνπκε) ηνλ RELOAD ζηηο αλάγθεο καο Σα ηνηρεία ηνπ SCORM πνπ πεξηγξάθνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ SCORM Σελ ελφηεηα Πεξηζζόηεξεο Δλέξγεηεο νη νπνίεο πεξηγξάθνπλ πεξηζζφηεξα αλαβαζκηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ RELOAD Reload Editor Ο RELOAD Editor είλαη κηα εθαξκνγή Java θαη ζα πξέπεη λα εθηειείηαη ζε πιαηθφξκεο πνπ ηξέρνπλ ηελ εθαξκνγή απηή. ηελ ηζηνζειίδα ηνπ RELOAD ππάξρνπλ παθέηα εγθαηάζηαζεο γηα ηηο πιαηθφξκεο ησλ Microsoft Windows θαη Macintosh (OSX κφλν), καδί κε έλα δπαδηθφ παθέην (.bin) δηαζέζηκν γηα ην Linux.Ο θάθεινο εγθαηάζηαζεο γηα ηα Windows πεξηιακβάλεη έλα αληίγξαθν απφ ην Java Runtime Environment (JRE),ηνπ νπνίνπ ε εγθαηάζηαζε είλαη θαζνδεγνχκελε απφ ηελ δηεχζπλζε εγθαηάζηαζεο ηνπ RELOAD Editor.Απηφ ην JRE (v )δελ ζα πξέπεη λα ζρεηίδεηαη κε άιιεο εηθνληθέο κεραλέο Java (Java Virtual Machines) πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλεο ζην ζχζηεκα καο. Δπίζεο ε εγθαηάζηαζε ηνπ MAC δελ πεξηιακβάλεη έλα JVM, αιιά ρξεζηκνπνηεί ην ζχζηεκα JVM θαη θαλέλα JVM δελ ζπκπεξηιακβάλεηαη ζε έλα LINUX παθέην. Σέινο, ζην site ηνπ RELOAD ππάξρνπλ νδεγίεο πνπ εμεγνχλ πψο λα απνθηήζνπκε θαη λα εγθαηαζηήζνπκε κία JVM γηα LINUX. Απαηηήζεηο πζηήκαηνο (MS WINDOWS) Γηα λα εθηειέζνπκε ηνλ RELOAD Editor ζα πξέπεη ν ππνινγηζηήο καο λα έρεη ηνπιάρηζηνλ ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: 52

53 Intel Pentium 3 Processor,800 Mhz 256 Mb RAM Microsoft Windows 95,98,Me Windows NT4.0,Windows 2000 or Windows XP Έλαο web browser γηα λα πξνβάιινληαη ηα Content Packages Δγθαηάζηαζε (MS WINDOWS) Γηα λα εγθαηαζηήζνπκε ην ινγηζκηθφ ηνπ RELOAD αξρηθά ην πξνκεζεπφκαζηε (free download) απφ ηνλ πξφζθαην θάθειν εγθαηάζηαζεο απφ Ο θάθεινο γηα ην download είλαη θαηά πξνζέγγηζε 19Mb.Απηφ ηζνδπλακεί κε έλα κέζν ρξφλν download πεξίπνπ 80 ιεπηψλ γηα έλα 56kbps modem.όπσο είλαη θαηαλνεηφ ν κέζνο ρξφλνο download ζα κεησζεί αλ ρξεζηκνπνηνχκε κία ζχλδεζε ADSL. Καζψο έρεη νινθιεξσζεί ην download παηάκε δηπιφ θιηθ ζην θάθειν εγθαηάζηαζεο θαη αθνινπζνχκε ηηο νδεγίεο πνπ εκθαλίδνληαη ζηελ νζφλε. Η εγθαηάζηαζε καο επηηξέπεη λα επηιέμνπκε πνπ ζα εγθαηαζηήζνπκε ην ινγηζκηθφ. Έπηηα ν RELOAD Editor εγθαζίζηαληαη ζηε ζέζε C:\Program Files\ReloadTools\Editor\. Αθνχ νινθιεξσζεί θαη ε εγθαηάζηαζε ηφηε κπνξνχκε λα μεθηλήζνπκε ηνλ RELOAD Editor παηψληαο ζηελ Έλαξμε θαη βξίζθνληαο ηελ νκάδα πξνγξακκάησλ ζηελ νπνία αλήθεη: Απεγθαηάζηαζε (MS WINDOWS) Γηα λα κεηαθηλήζνπκε ηνλ RELOAD Editor απφ ην ζχζηεκα καο επηιέγνπκε ην εηθνλίδην Unistall RELOAD Editor απφ ηα πξνγξάκκαηα ηνπ RELOAD. Υώξνο εξγαζίαο ηνπ RELOAD 53

54 Ο ρψξνο εξγαζίαο ηνπ RELOAD θπξίσο απνηειείηαη απφ 3 ηκήκαηα:1) ην Resourse pane ζηα αξηζηεξά, 2) ην manifest pane ζηα δεμηά θαη 3) ην Attribute pane ζηελ θνξπθή. Σν manifest pane είλαη ε πεξηνρή πνπ αληηπξνζσπεχεη ηε δνκή ελφο Content Package καδί κε έλα manifest ην νπνίν πεξηέρεη κεηαδεδνκέλα, νξγαλψζεηο θαη πεγέο. Σν Attribute pane πεξηιακβάλεη έλα ηκήκα κε πιεξνθνξίεο πεξηερνκέλνπ γηα ηα επηιεγκέλα ζηνηρεία. Δηθόλα 13 Αξρηθή ζειίδα ηνπ RELOAD Editor Κάζε παξάζπξν αληηπξνζσπεχεη έλα Content Package θαη πνιιά παξάζπξα κπνξνχλ λα είλαη ζε εθαξκνγή νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή. Δάλ επηζπκνχκε λα πξνβάιινπκε ηα κεηαδεδνκέλα κε έλα Content Package, ηφηε έλα λέν 54

55 παξάζπξν πνπ ζα πεξηέρεη κεηαδεδνκέλα ζα <<αλνίμεη>> ζαλ πξνζζήθε ζην Content Package παξάζπξν. Δηθόλα 14 Content Package παξάζπξν Δξγαιεηνζήθεο (Toolbars) Ο RELOAD Editor έρεη δχν εξγαιεηνζήθεο. Σελ MAIN Toolbar,κε γεληθέο ξπζκίζεηο θαη ηελ RESOURCE Pool Toolbar πνπ επηηξέπεη ζηηο δηάθνξεο ελέξγεηεο λα εμεηδηθεπηνχλ κε ηελ RESOURCE Pool TUTORIAL Απηή ε ελφηεηα καο δείρλεη πψο γίλεηαη ε δεκηνπξγία ελφο Content Package.Δάλ ζέινπκε πάιη λα δνχκε πσο δεκηνπξγείηαη έλα Content Package απφ έλα tutorial κπνξνχκε λα ην βξνχκε ζηνλ ηειηθφ θάθειν ζηελ παξαθάησ δηεχζπλζε: Έπηηα είηε εμάγνπκε (unzip) ηνλ θάθειν θαη θνηηάκε ηνπο μερσξηζηνχο θαθέινπο ζην file browser, είηε ρξεζηκνπνηνχκε ηνλ RELOAD Editor γηα λα ηνλ αλνίμνπκε. Αλνίγνληαο έλα ππάξρνλ Content Package Αλ ζέινπκε λα αλνίμνπκε έλα ππάξρνλ (existing) Content Package επηιέγνπκε File,Open. Έπηηα εκθαλίδεηαη έλα θνπηί δηαιφγνπ πνπ καο δεηάεη λα δηαιέμνπκε είηε έλα θάθειν Zip είηε έλα.xml manifest.δάλ επηιέμνπκε έλα Zip (ζπκπηεζκέλν) θάθειν,ζα καο δεηεζεί κεηά λα επηιέμνπκε έλαλ λέν 55

56 θάθειν γηα λα ηνλ εμάγνπκε (απνζπκπηέζνπκε) θαη απηφο κε ηε ζεηξά ηνπ ζα είλαη ν θάθεινο εξγαζίαο γηα ην Content Package.Μεηά δίλνπκε έλαλ ηπραίν φλνκα ζην θάθειν, ν νπνίνο ζα ρξεζηκνπνηεζεί αξγφηεξα. Γεκηνπξγία ελόο απινύ Content Package Γηα λα θαηαλνήζνπκε πιήξσο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ καο πξνζθέξεη ν RELOAD Editor,πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπκε θαη λα αλαπηχμνπκε Content Packages.Οη επφκελεο ζειίδεο ζα καο ππνδείμνπλ φια ηα βήκαηα γηα ηε δεκηνπξγία ελφο απινχ Content Package. Οκαδηθή πιινγή Πεγώλ (Collect Resource Together) Έλα Content Package είλαη νπζηαζηηθά ε κεηαθνξά κηαο ζεηξάο απφ πεγέο απφ κηα ηνπνζεζία ζε κηα άιιε, δηαηεξψληαο βέβαηα ηε δνκή θαη ηηο ελδνζρέζεηο ηνπο. Όηαλ δεκηνπξγνχκε έλα Content Package,δεκηνπξγνχκε έλα ρψξν ζηνλ νπνίν εηζάγνπκε φινπο ηνπο ηνπηθνχο θαθέινπο, θάηη ζαλ κηα βάζε θαθέισλ δειαδή. Καζψο θηηάρλνπκε ην Content Package,φινη νη θάθεινη πνπ ρξεζηκνπνηνχκε ζα απνζεθεπηνχλ ζην θάθειν εξγαζίαο, αιιά νη αξρηθέο ηνπνζεζίεο ηνπο κπνξεί λα βξίζθνληαη νπνπδήπνηε κέζα ζηελ ηνπηθή κεραλή. Γηα απιφηεηα, ζα μεθηλήζνπκε κε φινπο εθείλνπο ηνπο θαθέινπο πνπ νξακαηηδφκαζηε φηη ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε κέζα ζε κηα απιή δνκή ελφο θαθέινπ. Αλάπηπμε Γνκήο Φαθέινπ (Create Folder Structure) Πξνζδηνξίδνληαο έλαλ απιφ θάθειν γηα Content Package ζηνλ ππνινγηζηή καο (π.τ c:\cp). Μέζα ζε απηφλ ην θάθειν, θάλνπκε έλα λέν θάθειν κε ην φλνκα test-src(c:\cp\test-src). Δπίζεο κέζα ζην θάθειν απηφ, ζα ηνπνζεηήζνπκε φινπο ηνπο θαθέινπο πνπ ρξεηαδφκαζηε γηα ην Content Package. ηε ζπλέρεηα ην πεγαίν Zip αξρείν ην <<θαηεβάδνπκε>>(download) απφ ηε δηεχζπλζε (131 kb) θαη ην εμάγνπκε ζηε ζέζε c:\cp\test-src.ο θάθεινο ζα πξέπεη ηψξα λα θξαηήζεη νθηψ(8).html αξρεία,θαζψο επίζεο θαη ππν-θαθέινπο(supp) πνπ πεξηέρνπλ ελλέα (9) εηθφλεο, (jpg θαη.gif) θαη έλα stylesheet (.css). Κάπνηεο απνζπκπηεζκέλεο utilities ίζσο λα έρνπλ πξφβιεκα ζην λα μαλαδεκηνπξγήζνπλ ηε δνκή ηνπ θαθέινπ. Δάλ ζπκβεί απηφ, ηφηε ζα πξέπεη λα ην μαλαθηηάμνπκε εκείο. Γεκηνπξγνχκε έλαλ άιινλ θάθειν testpkg ζην ίδην επίπεδν κε ην θάθειν testsrc(c:\cp\testpkg). Απηφο ν θάθεινο ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ην θάθειν εξγαζίαο γηα ην Content Package. Η δνκή ηνπ θαθέινπ καο ζα πξέπεη λα έρεη ηε κνξθή πνπ θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα 56

57 Δηθόλα 15 Η δνκή ηνπ θαθέινπ Άλνηγκα RELOAD θαη Υώξνπ Δξγαζίαο (Set up Workspace) Ξεθηλάκε ηνλ RELOAD Editor (είηε απφ ηελ έλαξμε είηε απφ ηελ επηθάλεηα εξγαζίαο). ηελ πξνθαζνξηζκέλε κνξθή ν editor αλνίγεη ρσξίο ηνπο αλνηθηνχο θαθέινπο. Όηαλ ζέινπκε φκσο λα δεκηνπξγήζνπκε έλα λέν Content Package ηφηε ελεξγνχκε σο εμήο: Παηάκε File,New,>IMS Content Package. Έλα θνπηί δηαιφγνπ εκθαλίδεηαη θαη καο δεηάεη λα επηιέμνπκε έλα θάθειν γηα ην Content Package. Καηεπζπλφκαζηε ζηελ c:\cp\testpkg, ηελ επηιέγνπκε θαη παηάκε SELECT. Δηθόλα 16 Κνπηί δηαιόγνπ γηα επηινγή θαθέινπ Σν παξάζπξν ηνπ επηιεγφκελνπ θαθέινπ καο επηηξέπεη επίζεο λα αιιάμνπκε ηα πξνθαζνξηζκέλα ζρήκαηα ηνπ IMS MD θαη CP πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. Αθφκα θαη αλ έρνπκε θάπνην εηδηθφ ιφγν, ηφηε ζα πξέπεη λα επηιέμνπκε ηα ζρήκαηα IMS CP θαη IMS MD

58 Έλα λέν παξάζπξν εκθαλίδεηαη κε ηνλ ηίηιν Content Package-testpkg θαη ηξία πιαίζηα πνπ εκθαλίδνληαη δείρλνπλ ηα εμήο: Σν δέλδξν θαηαζθεπήο ησλ αξρείσλ θαη θαθέισλ (the resources view) Μηα παξνπζίαζε ηνπ Content Package (the manifest view) Πιεξνθνξίεο γηα ηα εκπιεθφκελα ζηνηρεία (the attributes view) Δηθόλα 17 Σα 3 πιαίζηα ηνπ RELOAD Editor Καηά ηε δεκηνπξγία ηνπ Content Package,ν RELOAD Editor απηνκάησο δεκηνπξγεί ηα ζεκαληηθά δεδνκέλα: imsmanifest.xml-ην manifest γηα απηφ ην Content Package,φπνπ εθεί βξίζθνληαη φιεο νη πιεξνθνξίεο πνπ πξφθεηηαη λα απνζεθεπζνχλ.(ην φλνκα ηνπ imsmanifest.xml mandatory είλαη θαη απηφ ην αξρείν πξέπεη λα εκθαλίδεη ηελ ξίδα ελφο Content Package). Σξία άιια αξρεία έρνπλ δεκηνπξγεζεί, θαζέλα απφ ηα νπνία αλαθέξνληαη απφ ην manifest imscp_v1p1.xsd-έλα ηνπηθφ αληίγξαθν απφ ηελ παθεηνπνίεζε πεξηερνκέλνπ ηνπ XML Schema Document imsmd_v1p2p2.xsd-έλα ηνπηθφ αληίγξαθν κεηαδεδνκέλσλ ηνπ XML Schema Document ims_xml.xsd- έλα ηνπηθφ αληίγξαθν ηνπ XML Schema Document 58

59 Πξνζζήθε κηαο αλαθνξάο γηα ηα Μεηαδεδνκέλα Απφ ηε ζηηγκή πνπ ην Content Package δελ πεξηέρεη θάπνην πεξηερφκελν, πξηλ πξνζζέζνπκε πεξηερφκελν, ζα πξέπεη λα πξνζζέζνπκε κεηαδεδνκέλα ή κάιινλ έλα ρψξν πξνο θξάηεζε έηζη ψζηε λα πξνζζέζνπκε ηα κεηαδεδνκέλα αξγφηεξα. Σα βήκαηα γηα ηελ παξαπάλσ πινπνίεζε είλαη: 1. Γεμί-θιηθ ζηνλ θφκβν manifest κέζα ζην εηθνλίδην manifest θαη επηιέγνπκε Add Metadata 2. Γεμί-θιηθ ζηνλ θφκβν Metadata πνπ έρεη εηζέιζεη θαη παηάκε Add Schema 3. Δπηιέγνπκε ην ζρήκα θαη ηνλ ηχπν ηνπ IMS Content κέζα ζην δηαζέζηκν πεδίν 4. Γεμί-θιηθ ζηνλ θφκβν Metadata πάιη θαη ζπγρξφλσο παηάκε Add Schema Version 5. Δπηιέγνπκε ηελ έθδνζε ηνπ ζρήκαηνο θαη ηχπνπ κέζα ζην δηαζέζηκν πεδίν ζην θάησ κέξνο ηνπ παξαζχξνπ. Αλ θαη έρνπκε αθφκα λα πξνζζέζνπκε ηα κεηαδεδνκέλα, έρνπκε φκσο πξνζδηνξίζεη ηε δηάηαμε ησλ κεηαδεδνκέλσλ πνπ ζα πξνζζέζνπκε θαη είλαη δηακνξθσκέλα ψζηε λα είλαη ζπκβαηά κε ηελ πξνδηαγξαθή IMS Metadata ver Ο θφκβνο ησλ κεηαδεδνκέλσλ κέζα ζην manifest ζα πξέπεη ηψξα λα θαίλεηαη παξφκνηνο κε ην παξαθάησ ζρήκα. Δηθόλα 18 Πξνζζήθε κηαο αλαθνξάο γηα ηα Μεηαδεδνκέλα 59

60 Οπνηαδήπνηε ζηηγκή κπνξνχκε λα πξνβάινπκε ην αξρείν imsmanifest.xml επηιέγνληαο ην θαη παηψληαο ζηνλ πξνβαιιφκελν θάθειν πνπ βξίζθεηαη ζην Main toolbar. Απηφ ζα καο δείμεη ηελ πξφζθαηε δνκή απφ ην αξρείν manifest. Παηάκε ζην εηθνλίδην απνζήθεπζεο πξψηα γηα λα ελεκεξψζνπκε ην πεξηερφκελν ηνπ. Γεκηνπξγία Οξγαληζκνύ Έλα content package απνηειείηαη απφ έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο νξγαληζκνχο πεξηερνκέλνπ. Σν CP πνπ δεκηνπξγνχκε δελ έρεη νξγαληζκνχο, νπφηε θαη πξέπεη λα πξνζηεζεί έλαο. Δπηιέγνπκε ην organizations node ζην manifest view θαη θάλνπκε δεμί θιηθ. Απφ ην context sensitive menu, επηιέγνπκε Add Organization.Δπηιέγνπκε ην new Organization node θαη ζην attribute παξάζπξν ζην θάησ κέξνο ηνπ workspace, εηζάγνπκε κηα ηηκή ζην box. Μπνξνχκε λα επηιέμνπκε φπνηνλ ηίηιν, ζην θάησζελ package, πνπ είρε ρξεζηκνπνηεζεί ζην Main γηα ηνλ νξγαληζκφ. Δηθόλα 19 Γεκηνπξγία Οξγαληζκνύ 60

61 Πξνζζήθε ζηνηρείωλ Σέινο, κπνξνχκε λα πξνζζέζνπκε θάπνην πεξηερφκελν ζην content package. Βαζηθά, δεκηνπξγνχκε ηελ δνκή γηα ην content package πξνζζέηνληαο ζηνηρεία ζηνλ νξγαληζκφ, ην νπνίν πξαγκαηνπνηείηαη ρξεζηκνπνηψληαο menus (edit, add item, or right click, add item) αιιά είλαη πνιχ πην εχθνιν απιά λα drag and drop ην πεξηερφκελν απφ ην 3 παξάζπξν ζην manifest παξάζπξν. Σν λα κεηαθηλνχκε πιηθφ αλάκεζα ζε 3 παξάζπξα θαη ελδηάκεζα ζηα παξάζπξα είλαη εχθνιν κε ηέηνηνπ είδνπο ρεηξηζκφ. Μπνξνχκε εχθνια λα: Drag and drop αξρεία ή θαθέινπο απφ ην resources παξάζπξν λα γίλεη resources ζην manifest παξάζπξν. Drag and drop αξρεία ή θαθέινπο απφ ην resources παξάζπξν λα γίλεη items ζην manifest παξάζπξν. Drag and drop αξρεία ή θαθέινπο απφ ην resources παξάζπξν λα γίλεη organizations ζην manifest παξάζπξν. Drag and drop πεγέο απφ ην manifest παξάζπξν λα γίλεη items ζην manifest παξάζπξν. Drag and drop απφ ηελ επηθάλεηα εξγαζίαο ζε θάθειν ζην resources παξάζπξν. Δπηιέγνπκε ηελ πεγή πνπ ζέινπκε λα πξνζζέζνπκε απφ ην resources node ζην manifest παξάζπξν. Μπνξνχκε λα μεθηλήζνπκε κε ην one.html. χξνπκε ην αξρείν ζην main ηνπ organizations node ηνπ manifest αξρείνπ. Έλα λέν ζηνηρείν εκθαλίδεηαη, κε ηνλ ηίηιν One. Όηαλ ν editor πξνζζέηεη πεξηερφκελν ζε έλαλ νξγαληζκφ ζα επηρεηξήζεη λα δηαζθαιίζεη έλα ινγηθφ φλνκα αλαιχνληαο ην html γηα λα δηαβάζεη ηα πεξηερφκελα ηνπ αξρείνπ κε εηηθέηα <title>. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη θαζψο πξνζηίζεηαη πεξηερφκελν ζην main organizations node σο items, ην αξρείν (θαη ηα ππν-αξρεία) πξνζηίζεληαη ζην resources node. πλερίδνπκε πξνζζέηνληαο πεξηερφκελν ζην main organizations node. Γελ είλαη αλαγθαίν ηα αξρεία λα πξνζηίζεληαη ζε ζεηξά, αλ επηζπκνχκε λα ηα επαλαηνπνζεηήζνπκε, θαη κπνξνχκε πάληα λα δηαιέγνπκε κεκνλσκέλα Items θαη λα ρξεζηκνπνηψληαο ηα Move Up θαη Move Down θνπκπηά λα ηα επαλνξγαλψζνπκε. Αλ ην πεξηερφκελν ππάξρεη νινθιεξσηηθά κέζα ζε θάθειν, ηφηε κπνξνχκε λα ζχξνπκε νιφθιεξν ηνλ θάθειν ζηελ απέλαληη πιεπξά ηνπ Organizations node απφ ην Tree παξάζπξν θαη γίλεηαη φιε ε εθαξκνγή απηφκαηα (είλαη απαξαίηεην λα ηα ηαθηνπνηνχκε ιίγν). Μπνξνχκε επίζεο λα δηαγξάςνπκε πεξηερφκελν απφ ηνλ νξγαληζκφδηαιέγνληαο ην αληίζηνηρν πεξηερφκελν θαη επηιέγνληαο ην πιήθηξν deleteδηαγξαθή. 61

62 Έηζη, εθφζνλ ηειεηψζνπκε ηελ πξνζζήθε πεξηερνκέλνπ, ε κνξθή ηνπ workspace ζα εκθαλίδεηαη σο αθνινχζσο. Δηθόλα 20 Πξνζζήθε ζηνηρείσλ κε Drag and drop 62

63 Πξνβνιή ηνπ Content Package Δθφζνλ έρεη νινθιεξσζεί ε πξνζζήθε φισλ ησλ πεξηερνκέλσλ ζηνλ main νξγαληζκφ, κπνξεί λα γίλεη πξνεπηζθφπεζε ηνπ CP ζηνλ web browser. Δπηιέγνπκε ην εηθνλίδην Preview Content Package ζηελ θχξηα εξγαιεηνζήθε, ή επηιέγνπκε ην ίδην item ζην view menu. Ο web browser ζα πξέπεη λα ελεξγνπνηεζεί ζηνλ ππνινγηζηή. ηνλ browser, ε three-framed page θάλεη load, o banner frame νξίδεη θάπνην navigation, ην αξηζηεξφ πιαίζην αληηζηνηρεί ζηελ δνκή ηνπ CP πνπ έρεη θαζνξηζηεί, ην δεμί παξάζπξν ζα πξέπεη λα πεξηέρεη ην πξψην item ηνπ default νξγαληζκνχ. ην banner frame, ην φλνκα ηνπ πξφζθαηνπ loaded item εκθαλίδεηαη. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ηνπ banner,ην arrow εηθνλίδην επηηξέπεη ζηνλ ρξήζηε λα πξνβάιιεη ή λα απνθξχςεη ην CP. Σα πιήθηξα Αλαίξεζε θαη Αθχξσζε Αλαίξεζεο επηηξέπνπλ δηαδνρηθά ζηνλ ρξήζηε ηελ πινήγεζε κέζσ ηνπ πεξηερνκέλνπ. ην αξηζηεξφ παξάζπξν, ην active organization εκθαλίδεηαη, έρνληαο ηνλ ηίηιν ζε καχξε απφρξσζε θαη ην πεξηερφκελν ζε κπιε. Κάλνληαο click ζε έλαλ απφ ηνπο κπιε ζπλδέζκνπο, ζα θάλεη load ζην αλάινγν πεξηερφκελν ηνπ main frame. Παξάιιεια, ζα εκθαληζηεί έλα drop down menu αλ ππάξρνπλ πνιιαπιά Organization elements. Δηθόλα 21 Πξνβνιή ηνπ Content Package 63

64 Σαθηνπνηεκέλν Content Package Σν CP είλαη πιήξσο ιεηηνπξγηθφ αιιά πξηλ ηελ ηειηθή εμαγσγή ζα πξέπεη λα νξγαλσζεί. Γηα παξάδεηγκα, ζα κπνξνχζακε: Να κεηνλνκάζνπκε ηνλ Main νξγαληζκφ ζε Summer Pictures (θαινθαηξηλέο εηθφλεο) (επέιεμε ηνλ νξγαληζκφ θαη θάλε edit ζην attribute παξάζπξν πνπ βξίζθεηαη ζην θάησ κέξνο) Να επαλαηαθηνπνηήζνπκε ην πεξηερφκελν γηα λα αθνινπζήζνπκε κηα δηαθνξεηηθή δνκή απεηθνλίδνληαο ην ζέκα ησλ θσηνγξαθηψλ (ρξεζηκνπνηψληαο ηα Move Up θαη Move Down πιήθηξα). Να κεηνλνκάζνπκε ηα ζηνηρεία έηζη ψζηε λα έρνπλ πεξηζζφηεξν νπζηψδε νλφκαηα απφ ηα Έλα, Γχν, Σξία θηι. ηελ κεηέπεηηα απεηθφληζε ηνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ (θιείζε θαη μαλάλνημε ηνλ browser), ν previewer ηνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ην λέν φλνκα ησλ αξρείσλ. Μηα κηθξή απεηθφληζε είλαη ε παξαθάησ: Δηθόλα 22 Σαθηνπνηεκέλν Content Package 64

65 Δπίζεο, κπνξνχκε λα πξνζζέζνπκε θη άιινπο νξγαληζκνχο θαη λα παξαηεξήζνπκε πσο ε δνκή ηνπ απεηθνληζκέλνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ αληηζηνηρεί κε ηελ δνκή ηνπ Οξγαληζκνχ πνπ είρακε δεκηνπξγήζεη. Πνιιαπινί Οξγαληζκνί Ωζηφζν, έρνπκε δεκηνπξγήζεη ζρεηηθά απιέο δνκέο πεξηερνκέλνπ. Έλαο ηξφπνο λα δεκηνπξγήζνπκε πην πνιχπινθεο δνκέο είλαη λα ρξεζηκνπνηήζνπκε πνιιαπινχο Οξγαληζκνχο. Οη πνιιαπινί Οξγαληζκνί κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα θαζνξίζνπλ ελαιιαθηηθέο δνκέο ηνπ ίδηνπ πεξηερνκέλνπ. Οη πνιιαπινί Οξγαληζκνί κπνξνχλ επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα παξέρνπλ ελαιιαθηηθφ πεξηερφκελν γηα ην ζπγθεθξηκέλν απνηέιεζκα εθκάζεζεο. Πξνζζέηνληαο έλαλ δεχηεξν Οξγαληζκφ είλαη απιφ. Κάλνπκε δεμί θιηθ ζην Organizations ζηνηρείν θαη κεηά θιηθ ζην Add Organization. Δηζάγνπκε έλα φλνκα ζην λέν Οξγαληζκφ ζην box ζην attribute pane. Πξνζζέηνπκε Πεξηερφκελν ζην λέν Οξγαληζκφ ζέξλνληάο ην απφ ην resources pane φπσο ήδε έρεη αλαθεξζεί. Θα πξέπεη ίζσο λα κεηνλνκάζνπκε ηα Items (φπσο πξνεγνπκέλσο) γηα λα παξάγνπκε νπζηψδεηο ηίηινπο. Όηαλ ππάξρνπλ ζηνηρεία πνιιαπινχ Οξγαληζκνχ, έλα default ζα πξέπεη λα θαζνξηζηεί. Αλ δελ θαζνξηζηεί θάπνην default ηφηε ν πξψηνο Οξγαληζκφο ζην manifest ζεσξείηαη σο ην default. Γηα λα θαζνξίζνπκε έλαλ default Οξγαληζκφ, ζα πξέπεη λα επηιέμνπκε ην Organizations element, κεηά επηιέγνπκε ηνλ θαηάιιειν Οξγαληζκφ απφ ην drop-down list ζην Attribute pane. Όηαλ ππάξρνπλ πνιιαπινί Οξγαληζκνί ζην Παθέην Πεξηερνκέλνπ, ν Reload Content Previewer ζα εκθαλίζεη έλα drop-down menu ζην αξηζηεξφ navigation frame. Απηφ ην drop-down box ειέγρεη πνηνο Οξγαληζκφο εκθαλίδεηαη θάζε ζηηγκή. Άιιν ινγηζκηθφ εκθαλίδνληαο ην Content Package ζα επηιέμεη λα εηζάγεη λένπο Οξγαληζκνχο κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο. Παξαθάησ εκθαλίδεηαη ν δεχηεξνο Οξγαληζκφο Parliament φπσο ν αξρηθφο Summer Pictures. 65

66 Δηθόλα 23 Πνιιαπινί Οξγαληζκνί Save Content Package Preview Έλα λέν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ Reload v1.2 είλαη φηη κπνξνχκε λα απνζεθεχνπκε ην Παθέην Πεξηερνκέλνπ αιιά θαη θάπνην αληίγξαθν ηεο πεγήο πνπ είρακε δεκηνπξγήζεη γηα ηελ απεηθφληζε έηζη ψζηε λα παξνπζηαζηεί ζηνλ Web Browser. Σα παθέηα πεξηερνκέλνπ εηζάγνληαη κέζσ ελφο ινγηζκηθνχ (Learning Management Systems or Repositories) θαη δεκηνπξγείηαη κηα δνκή πινήγεζεο γηα ην πεξηερφκελν. πλήζσο, ζα πξέπεη λα δηεπθνιχλνπκε ην πεξηερφκελν πνπ έρνπκε νξγαλψζεη κε έλα LMS ή κηα απνζήθε δεδνκέλσλ, σο κηα απιή ηζηνζειίδα. Γη απηφ είλαη ρξήζηκν λα κπνξνχκε λα απνζεθεχνπκε έλα αληίγξαθν ηνπ Web Preview, κέζσ ηνπ File θη έπεηηα επηιέγνληαο Save Content Package Preview Δπηιέγνπκε ηνλ θαηάιιειν θάθειν θαη παηψληαο Select, φια ηα αξρεία απαξαίηεηα γηα πξνεπηζθφπεζε αληηγξάθνληαη ζε απηφλ ηνλ θάθειν. Με ηνλ Windows Explorer, κπνξνχκε λα έρνπκε κηα εηθφλα ηνπ πεξηερνκέλνπ. Κάλνληαο θιηθ ζην αξρείν ReloadContentPreview.htm ελεξγνπνηείηαη ζηνλ Web Browser. Όια ηα αξρεία ηνπ θαθέινπ πνπ δεκηνπξγήζακε, απαηηείηαη λα εκθαλίδνπλ ην πεξηερφκελν κέζσ ηεο πινήγεζεο. 66

67 Δίλαη απαξαίηεην λα ππνγξακκίζνπκε φηη ε πξνεπηζθφπεζε ηνπ παθέηνπ πεξηερνκέλνπ δελ απνηειεί απηνηειψο ην Παθέην Πεξηερνκέλνπ. Απηφ ζπκβαίλεη επεηδή δελ πεξηιακβάλεη ην θαηάιιειν manifest.xml. ηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ απνηειεί ηίπνηα παξαπάλσ ην παθέην πεξηερνκέλνπ απφ ζπιινγή ηζηνζειίδσλ. Η απεηθφληζε ηνπ πεξηερνκέλνπ είλαη ρξήζηκε σζηφζν θαη είλαη πηζαλή ε απνζήθεπζε ηεο πξνεπηζθφπεζεο ηνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ. Αλ επηιέμνπκε ηνλ θάθειν ηνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ κεηά ηελ επηινγή Save Content Package review, ηφηε ηα πξνεπηζθνπεκέλα αξρεία έρνπλ απνζεθεπηεί ζηνλ θάθειν ηνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ. Όηαλ ζπκπηέδνπκε ην Παθέην πεξηερνκέλνπ γηα ελαπνζήθεπζε, ηα preview αξρεία επίζεο έρνπλ ζπκπεξηιεθζεί (αιιά δελ εκθαλίδνληαη ζην manifest). Δίλαη πην ζεκηηφ ηα αξρεία λα εκθαλίδνληαη ζηελ ζπκπηεζκέλε κνξθή ηνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ ηα νπνία δελ αλαθέξνληαη κέζα απφ ην manifest, σζηφζν θάπνην ινγηζκηθφ πνπ δηαβάδεη θαη εηζάγεη Παθέηα Πεξηερνκέλνπ, λα παξαηεξεί θαη λα ειέγρεη ηα πξφζζεηα αξρεία θαζψο δελ γλσξίδεη ηη λα θάλεη κε απηά. Δηθόλα 24 Save Content Package Preview 67

68 Πξνζζήθε κεηαδεδνκέλωλ Ο ηειηθφο πξννξηζκφο ηνπ Παθέηνπ Πεξηερνκέλνπ ζα είλαη ίζσο ζην Learning Management System (LMS) αιιά σζηφζν ην Παθέην Πεξηερνκέλνπ ζα ηνπνζεηεζεί ζε κηα απνζήθε έηζη ψζηε λα δηεπθνιχλεη, αλαθαιχςεη θαη επαλαρξεζηκνπνηήζεη. Η πξφζζεζε κεηαδεδνκέλσλ ζε έλα Παθέην Πεξηερνκέλνπ ζα δεκηνπξγήζεη πιεξνθνξίεο φπνπ νη ρξήζηεο ζα κπνξνχλ λα εξεπλνχλ κέζσ ηεο βάζεσο δεδνκέλσλ. Η ηδηαηηεξφηεηα ηνπ IMS κεηαδεδνκέλνπ (θαη ηνπ IEEE LOM, ην πξφηππν πνπ επεξεάδεηαη απφ ην IMS κεηαδεδνκέλν) νπζηαζηηθά ζε ηειηθή αλάιπζε, ρξεηάδνληαη νδεγίεο εθαξκνγήο κεηαδεδνκέλσλ έηζη ψζηε ηα ιεμηιφγηα λα είλαη ζχκθσλα θαη ν ππξήλαο ησλ κεηαδεδνκέλσλ απνζεθεχεηαη εμ νινθιήξνπ ζηελ ίδηα πεγή. Μέζα ζηελ θνηλφηεηα εθπαίδεπζεο ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο, κία δεχηεξε πξφρεηξε Metadata Framework ( είρε δεκηνπξγεζεί (παιαηφηεξα αλαθεξφηαλ σο UKCMF: UK Common Metadata Framework). Θα ήηαλ πην ρξήζηκν λα ελεκεξψλεζαη απφ ην UK LOM Framework θείκελν αλ επηζπκείο λα πξνζζέζεηο κεηαδεδνκέλα ζην πεξηερφκελν θαζψο πξνζδίδεη ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο. Αλαηξέρνληαο, φηαλ αξρηθά εγθαζηζηνχκε ην παθέην πεξηερνκέλνπ, πξνζαξκφδνπκε ην IMS Metadata v1.2.2, αιιά δελ κπνξνχζακε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα λα πξνζζέζνπκε κεηαδεδνκέλα. Σψξα πιένλ είλαη εθηθηφ. Δπηιέγνπκε ην Metadata node ζην Manifest view. Με δεμί θιηθ επηιέγνπκε πξφζζεζε κεηαδεδνκέλν απφ ην context sensitive menu. Δκθαλίδεηαη έλα λέν παξάζπξν πεξηέρνληαο πνιιά πεδία. Τπάξρνπλ 2 φςεηο, ε Form view θαη ε Tree view. Η Form view είλαη εθείλε πνπ ρξεζηκνπνηνχκε, επηηξέπεη ηελ πξφζζεζε κεηαδεδνκέλσλ ζε ζπγθεθξηκκέλα πεδία. Η Tree view κπνξεί θαη έρεη ηελ επίβιεςε ζπγθεθξηκκέλνπ αξρείνπ κεηαδεδνκέλσλ θη επηηξέπεη ηελ δεκηνπξγία εμεδεηεκέλσλ κεηαδεδνκέλσλ. Η Form view είλαη ε πξαγκαηηθά ε απινχζηεξε αλαπαξάζηαζε ηνπ αξρείνπ κεηαδεδνκέλσλ θαη είλαη δπλαηφ λα πξνζζέζνπκε πιεξνθνξίεο ζην Tree view ην νπνίν δελ είλαη εκθαλέο ζην Form view, αλ θαη νη πιεξνθνξίεο έρνπλ εμαζθαιηζηεί. Η Form view ζα είλαη ε ηδαληθή. Απφ ην Profile combo box, επηιέγνπκε ην UKCMF profile σζηφζν, ε επηινγή ησλ πεδίσλ αιιάδεη ειαθξψο, απνηειψληαο επηξξνή ζην UK LOM Framework profile. Υξεζηκνπνηψληαο ην UK LOM Framework θείκελν σο νδεγφ (θαηάιιειν απφ κέζσ ηεο θφξκαο πξνζζέηνπκε κεηαδεδνκέλν θαη κφιηο νινθιεξσζεί ε δηαδηθαζία, παηάκε ok. 68

69 Πνιιαπιέο εηζαγωγέο ηελ πεξίπησζε πνπ ζειήζνπκε λα θάλνπκε πάλσ απφ κία εηζαγσγή γηα έλα ζηνηρείν, ρξεηαδφκαζηε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην Tree view απφ ην Form view. Πξσηίζησο αιιάδνπκε απφ ην form view ζην tree view. Μεηέπεηηα επηιέγνπκε ην θαηάιιειν ζηνηρείν, π.ρ. technical/format, right click choose copy. Δπηιέγνπκε έλα ηερληθφ ζηνηρείν θαη μαλά right click απηή ηε θνξά επηιέγνληαο Δπηθφιιεζε. Υξεζηκνπνηνχκε ην scrolling list γηα λα επηιέμνπκε έλα λέν mime-type. Αλ κεηαβνχκε ζην Form view, κφλν ην πξψην ζηνηρείν κπνξεί λα δηαθξηζεί αιιά ε πιεξνθνξία έρεη απνζεθεπηεί θαη κπνξεί λα παξακείλεη κε ην Save. Η δηαδηθαζία απηή είλαη ε ίδηα γηα θάζε ζηνηρείν ην νπνίν επηηξέπεη πνιιαπιέο εηζαγσγέο Όηαλ ηειεηψζεη ην editing, ε νινθιεξσκέλε κεηαδεδνκέλε form (Tree view) ζα έρεη ηελ κνξθή πνπ αθνινπζεί παξαθάησ. Δηθόλα 25 Πνιιαπιέο εηζαγσγέο 69

70 Save Content Package Αλ θαη ην παθέην πεξηερνκέλνπ (φπσο βξίζθεηαη ζηνλ c:\cp\testpkg\) είλαη ηψξα νινθιεξσκέλν, κπνξνχκε λα ην απνζεθεχζνπκε θαη λα ην θξαηήζνπκε σο.zip. Απνζεθεχνληαο ην παθέην πεξηερνκέλνπ είλαη απιφ παηάκε ην εηθνλίδην Save ή επηιέγνπκε Save απφ ην File menu. Μπνξνχκε λα έρνπκε κηα εηθφλα ηνπ manifest μαλά: επηιέγνπκε ην imsmanifest.xml αξρείν ζην Resources pane θαη θάλνπκε επηινγή ζην view file εηθνλίδην απφ ην Main toolbar. Η δνκή ζα είλαη ε ίδηα ζην resources pane κε φια ηα κεηαδεδνκέλα. Η απνζήθεπζε ηνπ ζπκπηεζκέλνπ παθέηνπ πεξηερνκέλνπ είλαη εμίζνπ απιή. Δπηιέγνπκε ην εηθνλίδην zip content package (ή θάλνπκε ηελ αληίζηνηρε επηινγή απφ ην File menu), εηζάγνπκε έλα φλνκα κε extension.zip θη επηιέγνπκε ην directory c:\cp. Υξεζηκνπνηνχκε ηνλ Windows Explorer γηα ηελ πινήγεζε ηνπ directory c:\cp. Βξίζθνπκε ην αξρείν θαη ην αλνίγνπκε κε ην WinZip. Θα πξέπεη θαλνληθά λα ζπκπεξηιακβάλνληαη φια ηα αξρεία. Save As Content Package Μπνξνχκε λα απνζεθεχζνπκε έλα αληίγξαθν ηνπ παθέηνπ πεξηερνκέλνπ απφ ηελ επηινγή Απνζήθεπζε σο απφ ην File menu φηαλ ζέινπκε λα δεκηνπξγήζνπκε έλα παθέην κε ηελ ίδηα δνκή φπσο ην πξσηφηππν αιιά κε δηαθνξεηηθέο ηδηφηεηεο Μεηαδεδνκέλα Έρνπκε ήδε δηαθξίλεη θάπνηεο απφ ηηο δπλαηφηεηεο ησλ κεηαδεδνκέλσλ ηνπ Reload editor αιιά σζηφζν ζα πξέπεη λα νινθιεξψζνπκε κε ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα. Creating a standalone Metadata file Γηα λα δεκηνπξγήζνπκε έλα λέν αξρείν κεηαδεδνκέλνπ, επηιέγνπκε File, New > IMS Metadata File. Θα πξέπεη θαη λα επηιέμνπκε ηελ έθδνζε (ε default είλαη 1.2.2, αιιά κπνξνχκε λα επηιέμνπκε θαη ηελ ή ηελ 1.1) θαη αλ επηζπκνχκε λα εξσηεζνχκε ζην κέιινλ. Έλα λέν θελφ αξρείν κεηαδεδνκέλσλ έρεη δεκηνπξγεζεί θη επηιέγνπκε ην επηζπκεηφ application profile απφ ην drop down list. Απηνκάησο απνκαθξχλνληαη νη ιαλζαζκέλνη ζπλδπαζκνί απφ ηνλ editor. Πξνζζέηνπκε κεηαδεδνκέλα φπσο πξσηίζησο κε ηελ form view ή ηελ tree view (ή θαη ζπλδπαζκφ ησλ 2) κέρξη λα έρνπλ ζπκπιεξσζεί φια ηα θελά. 70

71 Μεηά επηιέγνπκε File, Save As λα αλνίμνπκε ην Save dialog box. Δηζάγνπκε έλα φλνκα αξρείνπ θαη δηαηεξνχκε ην.xml suffix. Απνζεθεχνπκε ην αξρείν θάπνπ έγθαηξα θαη κπνξνχκε λα έρνπκε εηθφλα ηνπ αξρείνπ ζηνλ web browser, φπνπ θαη είλαη έλα αιεζέο IMS Metadata v1.2.2 αξρείν/δεδνκέλν. Δηθόλα 26 Γεκηνπξγία λένπ αξρείνπ κεηαδεδνκέλσλ Customising Reload Ο Reload ππνζηεξίδεη ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ IMS Metadata v1.2.2 θαη ηεο παθεηνπνίεζεο πεξηερνκέλνπ v1.1.3 (φπσο ην SORM v1.2) ζηελ πξάμε σζηφζν, πνιχ έμππλα κπνξνχλ θαη πξνζαξκφδνπλ απηέο ηηο πξνδηαγξαθέο 71

72 ζηηο δηθέο ηνπο απαηηήζεηο είηε κεηαθξάδνληάο ηηο ζε άιιε γιψζζα είηε ππνζηεξίδνληαο ηνλ ηξφπν αλαπαξάζηαζήο ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, φηαλ δεκηνπξγείηαη έλα αξρείν κεηαδεδνκέλνπ γηα ην παθέην πεξηερνκέλνπ, ε απηνχζηα πξνδηαγξαθή ηνπ IMS δελ είλαη ε θαιχηεξε φηαλ ηα ζηνηρεία είλαη πξναηξεηηθά νπφηε έλα αιεζέο αξρείν κεηαδεδνκέλνπ ζα απνηειείηαη απφ ηελ εηηθέηα ελφο θελνχ ζηνηρείνπ κεηαδεδνκέλνπ: <κεηαδεδνκέλν/>. Αλ ν ελδερφκελνο ζθνπφο ηεο πξνζζήθεο αξρείνπ κεηαδεδνκέλνπ είλαη κε εγρεηξήζηκνο, θάπνηνη θαλφλεο θαζηεξψλνληαη σο αθνινχζσο: Πνηά ζηνηρεία πξνδηαγξαθήο κεηαδεδνκέλνπ είλαη ππνρξεσηηθά, γηα παξάδεηγκα ε επηζπκία φηη θάζε αξρείν κεηαδεδνκέλνπ πεξηέρεη κηα πεξηγξαθή ησλ ηερληθψλ απαηηήζεσλ θάζε πεγήο. Έλα ιεμηιφγην γηα πεξηγξαθή ηνπ πεξηερνκέλνπ, γηα παξάδεηγκα γηα ην ζηνηρείν <coverage> κπνξεί λα πεξηνξίδεη ηηο απνθξίζεηο απφ κηα ιίζηα ησλ (United Kingdom, England, Scotland, Wales, Northern Ireland) ζε φπνηνλ πξνεηνηκάδεη πεξηερφκελν αλάινγν ησλ θξηηεξίσλ πνπ έρνπκε ζέζεη. Απηνί νη θαλφλεο ζπγθξνηνχλ ην Application Profiles θαη απνδίδνληαη απφ κηα θνηλφηεηα έηζη ψζηε νη πφξνη πνπ δεκηνπξγνχληαη θαη ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηελ θνηλφηεηα είλαη κε εγρεηξήζηκνη. ηνλ Reload ην θαλνληθφ profile θνξηψλεηαη απφ κφλν ηνπ. Όηαλ δεκηνπξγνχκε έλα λέν παθέην πεξηερνκέλνπ ή έλα αξρείν κεηαδεδνκέλνπ, κπνξνχκε λα επηιέμνπκε λα θνξησζεί θάπνην ελαιιαθηηθφ profile θάλνληαο επηινγή ζην menu ζηελ πάλσ αξηζηεξά γσλία θάζε εγγξάθνπ θη επίζεο επηιέγνληαο απφ ηελ drop down list. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη φηαλ δεκηνπξγνχκε έλα IMS MD v1.1 αξρείν, κφλνλ ην default profile είλαη δηαζέζηκν (IMS MD 1.1 Profile). Δπηπξφζζεηα κε ην default profile, κπνξνχκε θαη ην δηθφ καο application profile λα ην δεκηνπξγήζνπκε φπσο πεξηγξάθεηαη παξαθάησ. Metadata profiles Ο Reload editor δελ γλσξίδεη ηίπνηε γηα ηα individual profiles θαη ηα vocabularies, αιιά αθνινπζεί ηελ metadata form πνπ ππνζηεξίδεη ην θάζε profile. Όηαλ δεκηνπξγνχκε έλα αξρείν κεηαδεδνκέλνπ, εκθαλίδεηαη έλα drop down box πάλσ αξηζηεξά ηεο θφξκαο ηνπ κεηαδεδνκέλνπ φπνπ θαη πξνζδηνξίδεηαη έλα ζπγθεθξηκέλν application profile. ηελ ηειεπηαία έθδνζε v 1.2 πεξηιακβάλνληαη ηα εμήο application profiles: α) IMS LRM (ην βαζηθφ IMS Learning Resource Metadata Profile), β) UKCMFv1.0 θαη γ) LTSN v1.0. Η drop down list εκθαλίδεηαη απηνκάησο απφ ηνλ Reload editor ν νπνίνο δηαβάδεη ηα πεξηερφκελα ηνπ θαθέινπ ησλ αξρείσλ ππνζηήξημεο πνπ βξίζθνληαη ζηνλ: [USER HOME]\reload-editor\helpers\md\profile\ (απηφ είλαη γηα ην windows install, νπζηαζηηθά ην path ζηνλ USER_HOME είλαη C:\Documents and Settings\your_username\). Μπνξνχκε λα πξνζζέζνπκε θαη ην δηθφ καο application profile. 72

73 Σν directory ηνπ metadata helper είλαη σο αθνινχζσο: ππάξρνπλ three directories, profile, schemahelper and vocab. Σν profile directory δηαηεξεί ηα profiles θαη ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηνλ schemahelper file θαη ηνλ vocabulary file. Γηα λα πξνζζέζνπκε έλα λέν profile, ρξεηαδφκαζηε 3 XML αξρεία, ην profile, ηνλ schemahelper θαη ην vocabulary. Ο επθνιφηεξνο ηξφπνο λα δεκηνπξγήζνπκε έλα λέν profile είλαη λα αληηγξάςνπκε ηα ζρεηηθά αξρεία, λα ηα κεηνλνκάζνπκε θαη λα ηα θάλνπκε edit. Σν θείκελν παξαθάησ δείρλεη ηηο πξψηεο γξακκέο ηνπ IMS LRM profile XML αξρείν θαη ην πψο αλαθέξεηαη ζηα schemahelper θαη vocab αξρεία. <?xml.version= 1.0 encoding= UTF-8?> <!--RELOAD Metadata Profile --> <!--This is the default profile-do not edit or delete!--> <profile name= IMS-LRM vocabfile= ims-lrm_en_vocab.xml. Schemahelperfile= imsmd_en_helper.xml > Όηαλ ηα αξρεία έρνπλ αληηγξαθεί θαη κεηνλνκαζηεί, θάλνπκε edit ηελ 4 ε γξακκή ηνπ λένπ καο profile αξρείνπ απεηθνλίδνληαο ην profile name νηηδήπνηε επηζπκνχκε λα εκθαληζηεί ζηελ drop down list, ζηα νλφκαηα(αλ έρνπλ αιιάμεη) ηνπ vocab θαη schemahelper αξρεία. Σν editing είλαη κηα δηαδηθαζία ησλ ζηνηρείσλ θαη ησλ ππν-ζηνηρείσλ κέρξη λα βξεζνχλ εθείλα πνπ είλαη ζρεηηθά κε ηηο απαηηήζεηο καο θαη κεηά θάλνπκε ηηο απαξαίηεηεο αιιαγέο. Οη αιιαγέο πνπ κπνξεί λα εηζάγνπκε κπνξεί λα είλαη ζε ζηνηρεία πνπ είλαη ζηνηρηζκέλα ζηα menu ή ε γιψζζα ζηελ νπνία ηα ζηνηρεία ησλ menu δίλνληαη. Μπνξνχκε επίζεο λα απμήζνπκε ή λα αληηθαηαζηήζνπκε ηα ππνζηεξηθηηθά θείκελα απηά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα δψζνπλ ζπκβνπιέο φπσο πξνηείλνπκε φηη γη απηφ ην ζηνηρείν δελ έρνπλ νξηζηεί πεξηζζφηεξεο απφ 2 ιέμεηο θιεηδηά ή λα κεηαθξαζηνχλ ζε κηα άιιε γιψζζα πέξαλ ηεο αγγιηθήο. Η ινγηθή κε ηελ νπνία ηα ζηνηρεία εκθαλίδνληαη κπνξνχλ λα αιιάμνπλ φζν ε ινγηθή ησλ ζηνηρείσλ ηνπ profile XML αξρείνπ πξνζδηνξίδεη ηελ ινγηθή ηεο θφξκαο ησλ κεηαδεδνκέλσλ: ζπλήζσο General, Lifecycle, Metametadata etc. ην παξάδεηγκα πνπ αθνινπζεί, ην ηέηαξην profile Customised LRM έρεη ζπκπεξηιεθζεί. 73

74 Δηθόλα 27 Πξνθίι Μεηαδεδνκέλσλ Δθφζνλ έρνπκε δεκηνπξγήζεη έλα customised profile, κπνξνχκε λα ην νξίζνπκε σο ην default επηιέγνληαο θαηά ζεηξά View, Preferences θαη ζην ηέινο ην Metadata Preferences tab. Όηαλ ζέινπκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην ίδην κεηαδεδνκέλν θάζε ζηηγκή πνπ ην αξρείν δεκηνπξγείηαη, ηφηε παξάγνπκε έλα standalone αξρείν κε απηήλ ηελ πιεξνθνξία, ην απνζεθεχνπκε ζην helpers directory θαη ην εηζάγνπκε θάζε ζηηγκή πνπ ην λέν αξρείν κεηαδεδνκέλνπ δεκηνπξγείηαη. Metadata for Individual Resources Έλα κεηαδεδνκέλν κπνξεί ζηελ πξαγκαηηθφηεηα λα πξνζηεζεί ζε έλα ζηνηρείν ηνπ παθέηνπ κε ηνλ ίδην ηξφπν απιά θάλνπκε δεμί θιηθ ζην ζηνηρείν πνπ επηζπκνχκε λα ζρνιηάζνπκε. Content Packaging Profiles Σν Profiling ησλ IMS θαη SCORM Content Packages επηηπγράλεηαη απφ ην θάλνληαο edit ησλ ζρεηηθψλ αξρείσλ ζηα cp θαη scorm directories ηνπ helper tree. Internationalization Η έθδνζε 1.3 ηνπ Reload editor επηηξέπεη ηελ επηινγή εθδφζεσλ ζε δηαθνξεηηθέο γιψζζεο. Μπνξνχκε λα απνζεθεχζνπκε κεηαθξάζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο, tool tips θαη menu items ζηα text helper αξρεία πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην USER_HOME directory. Σν preferences/appearances tab επηηξέπεη λα επηιέμνπκε ηελ default πεξηνρή ηνπ ζπζηήκαηνο. Αλ δελ έρεη εγθαηαζηαζεί ζηα αγγιηθά αιιά ζε άιιε γιψζζα, ν Reload ειέγρεη ηα κεηαθξαζκέλα αξρεία. Πεξαηηέξσ πιεξνθνξίεο πψο λα δεκηνπξγήζνπκε ηα δηθά καο αξρεία, κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζηα help αξρεία ηνπ Internationalisation. 74

75 8.1.5 Σα ζηνηρεία ηνπscorm (SCORM Elements) Έλα λέν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο έθδνζεο 1.1 ηνπ Reload editor ππνζηεξίδεη ην editing ησλ SCORM 1.2 παθέησλ. Ο SCORM (the Shareable Content Object Reference Model) ππνζηεξίδεη ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ IMS Content Packaging θαη ηα IMS CP θαη SCORM v1.2 παθέηα είλαη παξφκνηα κε εμαίξεζε κεξηθέο δηαθνξέο: Σα SCORM παθέηα κπνξνχλ λα είλαη ηχπσλ έλα resource package θη έλα content aggregation package. Σν κεηαδεδνκέλν κπνξεί λα παξακείλεη ζε έλα εμσηεξηθφ αξρείν απφ ην λα παξακείλεη ελδηάκεζα ζην παθέην πεξηερνκέλνπ σο κέξνο ηνπ main manifest. Σα SCORM παθέηα ρξεζηκνπνηνχλ 5 επηπιένλ ζηνηρεία ηα νπνία πξνζδίδνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην πψο ζπκπεξηθέξεηαη ην παθέην. Απηά ηα 5 ζηνηρεία είλαη: o Πξναπαηηήζεηο o Μέγηζηνο ρξφλνο πνπ επηηξέπεηαη o Υξνληθφ φξην o Πιεξνθνξίεο / δεδνκέλα απφ ηνλ LMS o Mastery Score Απηή ε ελφηεηα ζα πεξηγξάςεη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ SCORM v1.2. Types of SCORM Package Σα παθέηα SCORM κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα 2 ιφγνπο είηε γηα ηελ απνζήθεπζε θαη κεηαθνξά πεξηερνκέλνπ γηα κειινληηθή ρξήζε, είηε σο νξγαληζκνί πεξηερνκέλνπ κέζσ ηνπ Learner Management System LMS. Σα SCORM Resource παθέηα είλαη ηα επθνιφηεξα απφ ηα 2 παθέηα πεξηερνκέλνπ ην manifest παξάγεη κεηαδεδνκέλα πεξηερνκέλνπ θαη πεξηγξάθεη ηα αξρεία ηα νπνία ζπλζέηνπλ ηελ πεγή, αιιά δελ ππάξρεη δηαζέζηκε πιεξνθνξία πψο ην ζηνηρείν έρεη δνκεζεί (αθνινπζεί κηα εηθφλα ηνπ valid SCORM resource package). 75

76 Δικόνα 28 Σύπνη ηνπ SCORM Package Σα SCORM Content Aggregation Packages είλαη πην πνιχπινθα, θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε κφλνλ έλαο νξγαληζκφο κπνξεί λα πεξηγξάςεη πσο ην πεξηερφκελν έρεη δνκεζεί. Δίλαη επίζεο παξφκνηα ησλ IMS παθέησλ πεξηερνκέλσλ, αιιά κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ηα επηπξφζζεηα ζηνηρεία ησλ πξνδηαγξαθψλ ηνπ SCORM v1.2. SCORM Metadata Βαζίδεηαη εθηεηακέλα ζηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ IMS LRM θαη ε δηαθνξά κεηαμχ ηνπ SCORM Metadata θαη ηνπ IMS Metadata είλαη φηη ην SCORM Metadata κπνξεί λα δηαηεξεζεί ζε έλα εμσηεξηθφ αξρείν ηνπ παθέηνπ πεξηερνκέλνπ. Αλ δεκηνπξγήζνπκε ην SCORM v1.2 παθέην θη επηζπκνχκε ρξήζε ηνπ εμσηεξηθά απνζεθεπκέλνπ αξρείνπ κεηαδεδνκέλνπ, ηφηε κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην ADL:Location ζηνηρείν. Γεμί θιηθ ζην Manifest θη επηιέγνπκε Add Metadata Γεμί θιηθ ζην Metadata ζηνηρείν θη επηιέγνπκε Add Schema 76

77 Γεμί θιηθ ζην Metadata ζηνηρείν θη επηιέγνπκε Add Schema Version Γεμί θιηθ ζην Metadata ζηνηρείν θη επηιέγνπκε Add Location SCORM Specific Elements Σν θχξην ζεκείν ζην νπνίν δηαθέξεη ην SCORM v1.2 απφ ην IMS CP v1.1.3 είλαη ε ζρέζε ππνζηήξημεο κε ηα Learner Management Systems (LMSs). Πξναπαηηήζεηο Απηφ ην ζηνηρείν θαζνξίδεη εθείλν ην ζηνηρείν φπνπ ν learner ζα έπξεπε λα ζπκπιεξψζεη ηθαλνπνηεηηθά πξηλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζην ζπγθεθξηκέλν ζηνηρείν. Μέγηζηνο ρξόλνο πνπ επηηξέπεηαη Ο ρξφλνο (ζε δεπηεξφιεπηα) φπνπ ν LMS ζα επέηξεπε πξφζβαζε ζην ζπγθεθξηκέλν ηκήκα/item. Γηα παξάδεηγκα, κπνξεί λα θαζνξηζηεί ν κέγηζηνο ρξφλνο νινθιήξσζεο ηεο πξφζβαζεο ζε κηα απιή δνθηκαζία κέζα ζε 15 ιεπηά. Υξνληθό όξην Αλ ππάξμεη ππέξβαζε ηνπ κέγηζηνπ ρξφλνπ, ν ρξήζηεο έρεη ζηελ επρέξεηά ηνπ 4 επηινγέο: Exit, no message Exit, message Continue, no message Continue, message. Πιεξνθνξίεο / δεδνκέλα από ηνλ LMS Απηφ ην ζηνηρείν επηηξέπεη ηελ αξρηθή πιεξνθνξία λα ζηαιεί απφ ηνλ LMS ζην Item on launch. Mastery Score Απηφ είλαη έλα θαλνληθφ ζθνξ (κεηαμχ 0 θαη 100) ην νπνίν κπνξεί λα επηηχρεη ηθαλνπνηεηηθή νινθιήξσζε ηνπ item. Απηά ηα ζηνηρεία είλαη πξνζβάζηκα αλ επηιέμνπκε ην εηθνλίδην ζηελ γξακκή εξγαιείσλ. Αθνινπζεί ζηελ παξαθάησ ζειίδα κηα απεηθφληζε ησλ πξναλαθεξφκελσλ ζηνηρείσλ. 77

78 Δηθόλα 29 Mastery Score Απφ ηελ ζηηγκή πνπ ην Item πεξηέρεη ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ SCORM, ην εηθνλίδην αιιάδεη απφ έλα απιφ νξζνγψλην ζε έλα πνπ πεξηέρεη κηα θνπθίδα ζην θέληξν. Δπηπιένλ, έλα ζήκα + εκθαλίδεηαη ζηελ αξηζηεξή πιεπξά ηνπ Item, ην νπνίν κφιηο ην επηιέγνπκε, δηαθξίλεηαη κηα ιίζηα κε φια ηα ζηνηρεία ηνπ SCORM. Μηα απεηθφληζε είλαη ε παξαθάησ: Δικόνα 30 Λίζηα κε όια ηα ζηνηρεία ηνπ SCORM ζην Item 78

79 9 Bήκαηα γηα ηελ αλάπηπμε εθπαηδεπηηθνύ πιηθνύ ην θεθάιαην απηφ ζα πεξηγξάςνπκε ηα ζηάδηα πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη απφ ηε ζηηγκή πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνλ RELOAD Editor, ζα αθνινπζήζνπκε ηα βήκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζην εγρεηξίδην ηνπ. Σν αξρηθφ καο πιηθφ είλαη νη ζεκεηψζεηο γηα ηε γιψζζα PHP, ηηο νπνίεο έρνπκε δηαρσξίζεη ζε 10 ελφηεηεο θαη ην ηειηθφ καο ζα είλαη 10 αξρεία ζε κνξθή mhtml ηα νπνία ζα είλαη νπζηαζηηθά ηα απνηειέζκαηα πνπ ζα πάξνπκε ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ RELOAD Editor. Δπίζεο ζην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ απηνχ ζα δνχκε θαηά πφζν απνδνηηθφο θαη εχθνια πινπνηήζηκνο είλαη ν RELOAD Editor. Γηα λα δηεπθνιχλνπκε ηελ πινπνίεζε καο πξψηα ζα ηε επεμεξγαζηνχκε ζηνλ Exe Editor θαη κεηά ζηνλ RELOAD Editor. 9.1 Τινπνίεζε ζηνλ Exe Editor Έρνληαο ηηο ζεκεηψζεηο γηα ηε γιψζζα PHP θαη αθνχ ηηο έρνπκε δηαρσξίζεη ζε 10 μερσξηζηά θεθάιαηα, ζα πξέπεη λα κεηαηξέςνπκε ην θάζε αξρείν word ζε html κνξθή γηα λα ηα εμάγνπκε ζε παθέηα SCORM. Σν θάζε θεθάιαην καο φπσο έρεη γίλεη αληηιεπηφ απνηειείηαη απφ θείκελν θαη εηθφλεο θαη γηα ηελ εηζαγσγή ηνπο ζηνλ exe εξγαδφκαζηε σο εμήο: Αξρηθά αλνίγνπκε ηνλ exe θαη επηιεγνχκε απφ ηα idevices ην Διεύζεξν Κείκελν γηα λα δεκηνπξγήζνπκε ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ. Δηθόλα 31 Σα εθπαηδεπηηθά εξγαιεία (idevices) 79

80 ηε δεμηά πιεπξά ηνπ παξαζχξνπ ζα εκθαληζηεί ην Διεύζεξν Κείκελν θαη ηψξα κπνξνχκε λα εηζάγνπκε ην πιηθφ καο. Δηθόλα 32 Ο ζπληάθηεο εθπαηδεπηηθώλ εξγαιείσλ Γηα ηελ εηζαγσγή ηνπ θεηκέλνπ, πνπ κπνξεί λα είλαη απφ κηα απιή ιέμε έσο κηα παξάγξαθν, θάλνπκε ηα εμήο κε ηε δηαδηθαζία copy-paste κάνοσμε πξψηα copy ζην θείκελν, κεηά επηιέγνπκε απφ ηελ εξγαιεηνζήθε ηνπ Διεύζεξνπ Κεηκέλνπ ην εηθνλίδην Paste from Word θάλνπκε Paste ζην παξάζπξν πνπ αλνίγεη θαη επηιεγνχκε Insert θαη ην 1 ν βήκα νινθιεξψζεθε Σν επφκελν βήκα είλαη ε επεμεξγαζία θάπνηαο εηθφλαο πνπ ππάξρεη ζην θεθάιαην καο θαη απηφ επηηπγράλεηαη κε ηo πξφγξακκα Adobe Dreamweaver CS4. Έηζη ινηπφλ θάλνπκε πάιη copy ζηελ εηθφλα πνπ ζέινπκε λα εηζάγνπκε ζην Διεύζεξν Κείκελν θαη ηελ θάλνπκε Paste ζην Adobe Dreamweaver CS4. Μεηά ηελ απνζεθεχνπκε γηα παξάδεηγκα ζηελ επηθάλεηα εξγαζίαο θαη επηιέγνπκε απφ ηελ εξγαιεηνζήθε ηνπ Διεύζεξνπ Κεηκέλνπ ην εηθνλίδην Insert/edit image θαη ζην παξάζπξν πνπ εκθαλίδεηαη επηιέγνπκε ηελ εηθφλα πνπ έρνπκε απνζεθεχζεη ζηελ επηθάλεηα εξγαζίαο θαη παηάκε Insert. Δμαγωγή ζε SCORM 1.2 Δπηιέγνπκε Αξρείν-Δμαγωγή-SCORM 1.2. Οκνίσο εξγαδφκαζηε γηα ηελ εμαγσγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο πιηθνχ ζε θάπνην άιιν παθέην ή αθφκα θαη γηα ηελ εμαγσγή ζε απιή ζειίδα πνπ ηελ απνζεθεχνπκε ζηε ζέζε C:\Program Files\exe\PHP\1 φπνπ ην 1 είλαη ην φλνκα ηνπ 1 νπ θεθαιαίνπ. Η δηαδηθαζία 80