Ελληνική Οικονομία, ώρα μηδέν!

Transcript

1 Ελληνική Οικονομία, ώρα μηδέν! Το να αναφερθώ στην σημερινή οικονομική κατάσταση της πρώην μεσαίας τάξης, θεωρώ ότι θα ξέφευγε και τα όρια του αυτονόητου. Αν θυμηθώ δε το βιοτικό επίπεδο αυτής της τάξης 10 χρόνια πριν, θα δυσκολευτώ πολύ να πιστέψω ότι αναφέρομαι στην ίδια χώρα. Σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζω ότι η προ 10ετιας καταναλωτική συμπεριφορά ήταν και η σωστή από την άποψη των πραγματικών δυνατοτήτων του μέσου Έλληνα. Όμως σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, ο υπερ-καταναλωτισμός να μεταλλάσσεται στην πραγματικότητα σε αρνητική κατανάλωση είναι ένα οικονομικό μοντέλο που ιστορικά με παραπέμπει στο κραχ της Αμερικής του 1929 και σαν τέτοιο, θα χαρακτήριζα τουλάχιστον τραγικές τις κοινωνικές διαστάσεις του. Ασφαλώς και η πορεία της οικονομίας διαχρονικά δεν μπορεί να παρασταθεί γραφικά με μια ευθεία, μια και όλοι γνωρίζουμε την ύπαρξη των οικονομικών κύκλων, δηλαδή την εναλλαγή καλών και κακών ημερών από την άποψη της οικονομικής δραστηριότητας. Όμως θα εστίαζα περισσότερο ρο το ενδιαφέρον στο πόσο μεγάλη ήταν η φούσκα της εικονικής ανάπτυξης, πόσο απίστευτα θορυβώδες ήταν το σπάσιμό της και ποιος έχει την πραγματική ευθύνη, και κυρίως στο αν και πως γίνεται η προσπάθεια ανοικοδόμησης. Η Φούσκα Περίοδος Η πλαστικά χρυσή 10ετία! Με απίστευτα μαγειρέματα των Μακροοικονομικών μεγεθών (μείωση πληθωρισμού, επιτοκίων, ελλειμμάτων, εξωτερικού χρέους ), η Ελλάδα πιάνει τα κριτήρια του Μάαστριχ και πανηγυρικά εισέρχεται (σαν πλήρες μέλος) τον Ιούνιο του 2000 στο club της ενωμένης Ευρώπης! 1

2 Από την 1 η Ιανουαρίου του 2002, μαζί με τις υπόλοιπες 11 χώρες, η Ελλάδα υιοθετεί το ευρώ (1 = 340,75 δρχ). Η εισροή των κοινοτικών πακέτων στήριξης που είχε αρχίσει από τη 10ετία του 1980 συνεχίζεται με το τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης (17 τρις δρχ). Τεράστιοι πόροι έχουν εισρεύσει όλα αυτά τα χρόνια από τα κοινοτικά ταμεία. Οι αριθμοί εμφανίζουν εντυπωσιακή εικόνα για τα μακροοικονομικά μεγέθη! Οι επιχειρήσεις ανοίγονται στις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας. Νέα αγορά μετά το άνοιγμα της ενωμένης Ευρώπης προς αυτές της χώρες. Μέρος της χρηματοδότησης των νέων δραστηριοτήτων τους (με κόστος ασφαλώς χαμηλότερο του τραπεζικού δανεισμού) παρέχει η είσοδός τους στο Χρηματιστήριο, όπου οι διαφαινόμενες λαμπρές προοπτικές ανάπτυξης σε συνδυασμό με το νέο επάγγελμα των παπαγάλων εκτοξεύει ήδη από το τις τιμές των μετοχών τους. (Γενικός δείκτης: Σεπ 97=1700 μον Σεπ 99=6300 μον) Ο τρόπος με τον οποίο αρκετές εταιρίες εκπληρώσαν τα κριτήρια της επιτροπής της κεφαλαιαγοράς για την είσοδό τους στο Χρηματιστήριο θύμιζε εν πολλοίς τον τρόπο με τον οποίο οι μακροοικονομικοί δείκτες της Ελλάδας εκπλήρωσαν τα κριτήρια του Μάαστριχ! Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1999, το Ελληνικό χρηματιστήριο, επίμονα πλουτίζει τον οποιονδήποτε ασχολείται με αυτό! Με τη διαφορά ότι ο πλουτισμός είναι στα χαρτιά! Ακριβώς αυτά δείχνουν ότι το αρχικά υπενδεδυμένο (!) κεφάλαιο του δρχ. έχει γίνει σε 2 3 μήνες δρχ.! Όμως ελάχιστοι πωλούν τις μετοχές τους ακόμα και με αυτή την υπερ-απόδοση, ώστε να καταγράψουν πραγματικά κέρδη. Είναι η περίοδος που άπαντες επενδύουν στο Χρηματιστήριο, αγνοώντας ακόμα και το που βρίσκεται! Η περίοδος που όλοι οι Έλληνες ανεξαρτήτως ειδικότητας έγιναν οικονομολόγοι αναλυτές της πορείας της μετοχής ΟΛΩΝ των εισηγμένων εταιριών! Η περίοδος που γνωστός μου γιατρός μου υποδείκνυε ποιων εταιριών μετοχές να αγοράσω! Δεν θυμάμαι εγώ - σαν οικονομολόγος, να του διδάσκω Ιατρικά θέματα.. Σε αυτό συνηγορεί το γνωστό (ανέκδοτο) the sky is the limit αλλά και οι προτροπές - δυστυχώς από επίσημα χείλη, ότι το χρηματιστήριο θα ξεπεράσει τις μονάδες. Η καταστροφική συνέχεια είναι γνωστή. Κατά το μαγικό αυτό διάστημα, τα ποσά που μπήκαν στα ταμεία των εταιριών, λόγω της εισόδου τους στο χρηματιστήριο, αλλά και στη συνέχεια λόγω αυξήσεων των μετοχικών τους κεφαλαίων υποτίθεται ότι για αρκετές από αυτές χρηματοδότησαν τον εκσυγχρονισμό τους, την ανταγωνιστικότητά τους και τις παραγωγικές επενδύσεις τους! 2

3 Όπως ακριβώς υποτίθεται ότι η Ελλάδα διοχέτευσε προς την ίδια κατεύθυνση τα τεράστια κονδύλια που εισέπραττε από την Ε.Ε. Και με την ίδια λογική του υποτίθεται είχαμε αύξηση του βιοτικού επιπέδου, με τις Porsche να συνωστίζονται, με τις διακοπές των 40 ημερών τουλάχιστον οι μισές στο εξωτερικό, με τις καθημερινές εξόδους φυσικά σε πολυτελείς προορισμούς, με κάτι πανέμορφες πισίνες στα νεόκτιστα σπίτια - που να βρεις θάλασσα στην Ελλάδα; Και από ενδυματολογικές συνήθειες φυσικά μόνο φίρμες. Το μοναδικό ερώτημα ήταν: φυσικά όχι το πως θα πληρώσω, αλλά το με ποια από τις 5-6 κάρτες μου να πληρώσω! Ασφαλώς ούτε λόγος για την χρηματοδότηση των νέων καταναλωτικών προτύπων. Ας είναι καλά οι τράπεζες! Να σου τηλεφωνούν για να σε ενημερώσουν ότι έχει εγκριθεί δάνειο στο όνομά σου που ουδέποτε είχες ζητήσει ήταν πράγματι αρκετά πρωτότυπο! Πόσο εύκολος ήταν τελικά ο πλουτισμός! Η απόκτηση αγαθών - σπίτια, αυτοκίνητα, σκάφη! η ικανοποίηση αναγκών! Και ακόμα ποιο εύκολο να λες το σπίτι ΜΟΥ, το αυτοκίνητό ΜΟΥ ή το σκάφος ΜΟΥ! Στην πραγματικότητα υπήρχε και το δάνειό ΜΟΥ, το οποίο έχει την κακή συνήθεια να πρέπει να επιστραφεί και αν και όταν επιστραφεί τότε ισχύει το ΜΟΥ. Δηλαδή, πλουτισμός με πίστωση! Την πίστωση την παρείχε ποιος;; Σίγουρα όμως όχι ο ένας καταναλωτής στον άλλο. Νέα συνειρμική σκέψη μεταξύ του παραπάνω μικροοικονομικού εικονικού πλουτισμού και του αντίστοιχου μακροοικονομικού πλουτισμού επίσης εικονικού, της Ελλάδας! Το θορυβώδες σπάσιμο και η ευθύνη Και έτσι ξαφνικά (!), να που τη 2ετία όλα αρχίζουν να αλλάζουν, είτε σε μικρο, είτε σε μακροοικονομικό επίπεδο. Κάτι σαν οι πρώτες σεισμικές δονήσεις του οικοδομήματος. Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης (με υψηλό τον Μάρτιο του 2003 το 3,8 %) περνούν μια 4ετη περίοδο μέσης ανάπτυξης της τάξης του 1% (± 0,5 %) για να ξεκινήσει η καθοδική τους πορεία από το 2 ο 3μηνο του 2007 και βεβαίως από το 2009 να έχουν αρνητικές τιμές. 3

4 Το χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ, από το 103,7 του 2002 βρέθηκε στο 170,3 το Το ποσοστό ανεργίας από μια μέση τιμή του 10 % (± 2 %) της περιόδου , από το 2007 μέσω συνεχούς αύξησης έχει ξεπεράσει σήμερα το 28 %! Τα δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα από το ύψος (ρεκόρ) των 36420,20 εκατ. τον Ιανουάριο του 2009, έχουν συρρικνωθεί στα τον Ιούνιο του Η κατανάλωση από τα ιστορικά υψηλά των 38755,90 εκατ. τον Μάιο του 2008 βρέθηκε στο επίπεδο των 26442,3 εκατ. περί τα τέλη του Ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου Αθηνών από περίπου τις μον. του 2007 και μέσω σταδιακής πτώσης του, βρίσκεται από τα μέσα του 2011 σε επίπεδα κάτω των μον, όπου εξακολουθεί να είναι μέχρι και σήμερα ( ) 836,98 μον. Ασφαλώς, οι μη εξοικειωμένοι με τους δείκτες, αντιλαμβάνονται πλήρως την οδυνηρή κατάσταση μέσω της συνεχούς συρρίκνωσης του εισοδήματός τους, είτε μέσω πραγματικής μείωσης, είτε μέσω της συνεχούς φορολόγησης, είτε δυστυχώς μέσω ταυτόχρονης δράσης των παραπάνω. Την παραπάνω πολυτέλεια σκέψης την έχουν οι τυχεροί εργαζόμενοι, γιατί περίπου 1 στους 3 είναι δυστυχώς άνεργος - και φυσικά ούτε λόγος για την νόμιμη (κάποτε) αποζημίωση. Η πραγματική οικονομική κατάσταση του μέσου Έλληνα είναι ατυχώς ακόμα χειρότερη, διότι τώρα γίνεται αντιληπτό ότι δεν υπήρχε το ΜΟΥ! Με άλλα λόγια καλείται - έχοντας δεχτεί τις τόσο μεγάλες μειώσεις στο διαθέσιμο εισόδημά του, να αποπληρώσει τα δάνεια που είχε συνάψει στα χρόνια της πλαστικής ευδαιμονίας. Στο σημείο αυτό θέλω να θυμίσω ότι ο δανεισμός προς τον ιδιωτικό τομέα κορυφώθηκε μόλις 4 χρόνια πριν! Και αμέσως μετά (έτσι μαγικά) άρχισε η τεράστια μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Αν αυτός λέγεται σωστός συνδυασμός Νομισματικής και Δημοσιονομικής πολιτικής με γνώμονα την ανάπτυξη, εγώ θα πρέπει να παραδεχτώ ότι τα πτυχία μου στην Οικονομική επιστήμη εκ λάθους μου τα δώσανε! 4

5 Η προσπάθεια ανοικοδόμησης Μάλιστα! Στόχος να βγάλουμε την οικονομία από την βαθειά ύφεση, δηλαδή να επιστρέψουμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Θαυμάσια! Και πως γίνεται αυτό; Εύκολα! Να τονώσουμε τη ζήτηση η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής, άρα σε μείωση της ανεργίας, επομένως σε αύξηση του εισοδήματος και να η νέα αύξηση της ζήτησης και να πήρε μπρος η τελματωμένη οικονομία! Εναλλακτικά, να δώσουμε κίνητρα για προσέλκυση επενδύσεων οι οποίες θα αυξήσουν τις θέσεις απασχόληση, άρα το εισόδημα, τη ζήτηση και να πάλι που πήραμε μπρος. Α, υπάρχει και το κράτος! Πως θα φτιάξει τον (μονίμως) ελλειμματικό προϋπολογισμό του; Πανεύκολα! Αυξάνοντας τα έσοδα! Κύρια πηγή οι φόροι, μια και η επιχειρηματική του δραστηριότητα δεν φημίζεται για σημαντικές αποδόσεις. Και βέβαια τι το πιο εύκολο να φορολογείς τα νόμιμα εισοδήματα! Εξ άλλου δεν θέλω να πάει το μυαλό μου στο ότι υπάρχουν εισοδήματα σε αυτό τον τόπο που φοροδιαφεύγουν.. Αν δεν κάνω λάθος, στον κρατικό προϋπολογισμό υπάρχει και ένα σκέλος που λέγεται έξοδα! Μήπως να βάζαμε χέρι και σε αυτά; Μήπως ο εδώ και χρόνια διογκωμένος δημόσιος τομέας χρειάζεται κούρεμα. Αντί το συνεχιζόμενο κούρεμα του ήδη πενιχρού μέσου εισοδήματος των πολιτών; Λες να φοβόμαστε μήπως μειωθεί η ιδιαίτερα υψηλή παραγωγικότητά του (!) και το επίσης υψηλό επίπεδο υπηρεσιών που προσφέρει μέσα από την άριστη οργάνωση του η οποία μεταξύ άλλων οδήγησε και στην ολική εξάλειψη της γραφειοκρατίας; Δεν θα το έλεγα.. Ειλικρινά, δυσκολεύομαι πολύ να διακρίνω ποια είναι η πραγματική προσπάθεια που γίνεται προς μια από τις παραπάνω κατευθύνσεις ή και ακόμα καλύτερα προς το συνδυασμό τους που θα οδηγούσε τη χώρα μας στη έξοδο από την ύφεση. Δεν βλέπω την περίφημη αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα, ούτε τον εκσυγχρονισμό του, ούτε την αύξηση της παραγωγικότητάς του. Δεν βλέπω την εισροή στα κρατικά ταμεία φόρων από εισοδήματα που διέφυγαν σε φορολογικούς παραδείσους. Δεν βλέπω την παροχή κινήτρων για αύξηση των επενδύσεων. Για την ακρίβεια παρατηρώ τη συνεχιζόμενη παροχή αντι-κινήτρων. Δεν αντιλαμβάνομαι καμία κίνηση προς αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει! 5

6 Δεν γνωρίζω βάσει ποιου οικονομικού μοντέλου η συνεχιζόμενη μείωση του νόμιμου εισοδήματος μπορεί να οδηγήσει μια χώρα στην ανάπτυξη. Και αυτή η μείωση είναι το μόνο που μέχρι στιγμής βλέπω! Κάτι σαν συνώνυμο της λέξης εξαθλίωση για ένα λαό που πριν χρόνια τον οδήγησαν σε μια τεχνητή απογείωση για να αφήσουν σε μια ελεύθερη πτώση λίγα μόλις χρόνια μετά. 6