«Εντατικοποιημένα προγράμματα παρέμβασης στην πρόληψη και αντιμετώπιση του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ανασκόπηση: δίαιτα, άσκηση ή συνδυασμός;»

Transcript

1 «Εντατικοποιημένα προγράμματα παρέμβασης στην πρόληψη και αντιμετώπιση του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ανασκόπηση: δίαιτα, άσκηση ή συνδυασμός;» ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΩΤΣΑ ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ, ΔΙΑΒΗΤΗ, ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Α ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΧΕΠΑ

2 Σκοπός Ο ρόλος της Διατροφής και της Άσκησης στην πρόληψη και στη θεραπεία του Σ/Δ με στόχο τη ρύθμιση σακχάρου και άλλων μεταβολικών δεικτών πρόληψη και θεραπεία επιπλοκών Εκατομίκευση Αποφυγή επιβολής διατροφικών περιορισμών ή προτύπων ζωής χωρίς επαρκή τεκμηρίωση

3 Ο Σακχαρώδης Διαβήτης προσλαμβάνει διαστάσεις Επιδημίας τον 21ο αιώνα Σήμερα, Εκτιμάται ότι 382 εκ άτομα θα αυξηθούν εκτιμάται ότι πάσχουν σε 592 εκ ως το από ΣΔ1 Στις ΗΠΑ και στην ΕΕ Επιπολασμός ΣΔ Τοπικές εκτιμήσεις για το ΣΔ (20 79 έτη) μεταξύ 2013 και Millions of patients 58% των ατόμων με ΣΔ βρίσκονται πάνω από το στόχο της HbA1c % των ατόμων με ΣΔ είναι αδιάγνωστοι Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Μέση Ανατολή και Αφρική 1. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 6th Edition, 2013 update. Accessed January 17, Piercy et al. Abstract 2032 ADA11D1, 71st Scientific Sessions, ADA Νότια Βόρεια Ευρώπη Αφρική Μέση ΝότιαΔυτικός & Αμερική Ανατολή& Ανατολι Ειρηνικός Κεντρική & και Βόρεια κή Aμερική Καραϊβική Αφρική Ασία

4 Η αντιμετώπιση συνοδών προβλημάτων είναι καθοριστική στη θεραπεία του ΣΔ2 HbA1c Βάρος Α.Π. Διατήρηση γλυκαιμικού ελέγχου (HbA1c) και αντιμετώπιση παχυσαρκίας, υπέρτασης και δυσλιπιδαιμίας σε βάθος χρόνου προσφέρει σημαντικό κλινικό όφελος1 5 Λιπίδια 1. Stratton IM, et al. BMJ 2000;321:405 12; 2. Pi-Sunyer FX. Postgrad Med 2009;121:94 107; 3. Williamson DF, et al. Diabetes Care 2000;23: ; 4. Patel A, ADVANCE Collaborative Group. Lancet 2007;370:829 40; 5. Pyǒrälä K, et al. Diabetes Care 1997;20:

5 ADA/EASD 2012 position statement on the management of Type 2 diabetes Consider more/less stringent targets in specific patients Unless contraindicated Diet, exercise and education Metformin Minimise side effects where possible Combination therapy Ultimately required by many patients Insulin HbA1c <7% Individualised targets All treatment decisions should be made in conjunction with the patient CV risk Strength of guiding data ADA, American Diabetes Association; CV, cardiovascular; EASD, European Association for the Study of Diabetes. Adapted from: Inzucchi SE, et al. Diabetes Care 2012;35:

6 Η επιτυχής αντιμετώπιση του Σ/Δ Περιλαμβάνει 3 παραμέτρους: Διατροφή Άσκηση Φαρμακευτική Αγωγή

7 Το κλειδί είναι η ισορροπία Η πρόσληψη τροφής αυξάνει τα επίπεδα της γλυκόζης Η άσκηση και η αντιδιαβητική αγωγή τα μειώνει

8 Βασίλης 59 ετών FBG 120 mg/dl A1C 6.2% BMI=30 Έχει Σ/Δ?

9 2015 Διάγνωση Σ/Δ FPG 126 mg/dl Καμία θερμιδική πρόσληψη για 8 ώρες ή A1C 6.5% (σε ενήλικες) Χρησιμοποιώντας μια σταθμισμένη μέθοδο μέτρησης, απουσία παραμέτρων που επηρεάζουν το αποτέλεσμα και όχι για Σ/Δ1 ή 2hPG in a 75-g OGTT 200mg/dl ή Random PG 200 mg/dl Τυχαία μέτρηση ανεξάρτητα από την ώρα του τελευταίου γεύματος

10 2015 Διάγνωση Προδιαβήτη* Test Result Prediabetes Category Fasting Plasma Glucose (mg/dl) Impaired fasting glucose (IFG) 2-hr Plasma Glucose in a 75-g Oral Glucose Tolerance Test (mg/dl) Impaired glucose tolerance (IGT) Prediabetes Glycated Hemoglobin (A1C) (%) * Προδιαβήτης = IFG, IGT or A1C % high risk of developing T2DM

11 Μπορούμε να καθυστερήσουμε την εκδήλωση του Σ/Δ???

12 Είναι δυνατή η πρόληψη μίας νόσου??? Η ασθένεια αποτελεί σοβαρό πρόβλημα υγείας Η αιτιολογία και φυσική ιστορία της νόσου να είναι κατανοητή ώστε να αναγνωριστούν παράμετροι που ευνοούν την εξέλιξη της νόσου Διαγνωστικές δοκιμασίες εύχρηστες, ασφαλείς και ικανές να προβλέψουν την εξέλιξη της νόσου Τρόποι πρόληψης της νόσου

13 Είναι δυνατή η πρόληψη του ΣΔ τύπου 2??? Υπάρχει μια περίοδος διαταραχής ανοχής γλυκόζης που προηγείται του ΣΔ Δοκιμασίες ελέγχου μπορούν να εντοπίσουν τα άτομα υψηλού κινδύνου Υπάρχουν ασφαλείς και δυνητικά αποτελεσματικοί τρόποι παρέμβασης στους παράγοντες κινδύνου που μπορούν να τροποποιηθούν

14 Παράγοντες κινδύνου που μπορούν να τροποποιηθούν Παχυσαρκία Κατανομή λίπους Έλλειψη άσκησης

15 Η άσκηση στην πρόληψη του Σ/Δ τύπου 2 Μελέτες που τεκμηριώνουν τη σχέση μεταξύ οξέων και χρόνιων επιδράσεων της άσκησης στο μεταβολισμό της γλυκόζης Επιδημιολογικά στοιχεία που τεκμηριώνουν αύξηση της συχνότητας του Σ/Δ τύπου 2 σε κοινωνίες που εγκατέλειψαν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και περιόρισαν την φυσική δραστηριότητα Αύξηση της συχνότητας του Σ/Δ τύπου 2 σε μετανάστες σε χώρες με «δυτικό» τρόπο ζωής

16 Η άσκηση στην πρόληψη του Σ/Δ τύπου 2 Μελέτες απέδειξαν ότι οι διαβητικοί έχουν χαμηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας όχι μόνο μετά αλλά και πριν την εκδήλωση του Σ/Δ. Μελέτες σε υγιείς έδειξαν ότι τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης σε δοκιμασία ανοχής γλυκόζης σχετίζονται με το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας.

17 Η άσκηση στην πρόληψη του Σ/Δ τύπου 2 Μια εντυπωσιακή κλινική μελέτη πρόληψης του Σ/Δ έγινε στην Κίνα (διάρκεια 6 χρόνια) 577 άτομα με διαταραχή ανοχής γλυκόζης χωρίστηκαν σε 4 ομάδες: μόνο άσκηση, μόνο δίαιτα, δίαιτα και άσκηση και ομάδα ελέγχου Η ομάδα της άσκησης περιελάμβανε αύξηση φυσικής δραστηριότητας κατά 1 μονάδα=20 λεπτά γρήγορο βάδισμα. Η επίπτωση του Σ/Δ ήταν σημαντικά μικρότερη στις ομάδες της άσκησης ακόμα και όταν έγιναν διορθώσεις για διαφορές στο δείκτη μάζας σώματος και στα επίπεδα γλυκόζης.

18 Η άσκηση στην πρόληψη του Σ/Δ τύπου Diabetes Care : the Da Qing IGT and diabetes study (διάρκεια 6 χρόνια άτομα με διαταραχή ανοχής γλυκόζης) = Η επίπτωση του Σ/Δ ήταν σημαντικά μικρότερη στις ομάδες της άσκησης ακόμα και όταν έγιναν διορθώσεις για διαφορές στο δείκτη μάζας σώματος και στα επίπεδα γλυκόζης N Engl J Med : Finnish Diabetes Prevention Study Group(διάρκεια 4 χρόνια 522 υπέρβαρα άτομα με διαταραχή ανοχής γλυκόζης) = Μείωση της μετάπτωσης σε Σ/Δ κατά 58% στην ομάδα της άσκησης

19 The Diabetes Prevention Program (DPP) 2002 N Engl J Med Τυχαιοποιημένη Κλινική Μελέτη πρόληψης του ΣΔ τύπου 2 σε άτομα υψηλού κινδύνου The DPP Research Group

20 Επιλογή πληθυσμού Ηλικία > 25 χρονών Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά λήψη γλυκόζης mg/dl και Γλυκόζη νηστείας mg/dl ΒΜΙ > 24 kg/m2

21 Επιλογή πληθυσμού Μέγεθος πληθυσμού Step 1 screening 158,177 Step 2 OGTT 30,985 Step 3 start runrun-in 4,719 Step 3 end runrun-in 4,080 Step 4 randomization 3,819* *3,234 in 3 arm study (585 in troglitazone arm) The DPP Research Group, Controlled Clin Trials (in press)

22 Σχεδιασμός Μελέτης Επιλεγμένος πληθυσμός Τυχαιοποίηση Γενικές οδηγίες δίαιτας - άσκησης Συστηματική άσκηση (n = 1079) Μετφορμίνη (n = 1073) Placebo (n = 1082)

23 Πρωταρχικός στόχος: Σ/Δ Ετήσιος έλεγχος με γλυκόζη νηστείας (FPG) και OGTT FPG > 126 mg/dl ή 2-hr > 200 mg/dl Επιβεβαίωση με επανεξέταση Ανά 6 μήνες FPG > 126 mg/dl, με επιβεβαίωση

24 Παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής : φυσική δραστηριότητα 74% των εθελοντών στην ομάδα της άσκησης πέτυχαν το στόχο των > 150 λεπτών φυσικής δραστηριότητας /εβδομάδα στις 24 εβδομάδες The DPP Research Group, NEJM 346: , 2002

25 Μεταβολές στη φυσική δραστηριότητα άσκηση Metformin Placebo The DPP Research Group, NEJM 346: , 2002

26 Μεταβολές στη γλυκόζη νηστείας Placebo Lifestyle Metformin The DPP Research Group, NEJM 346: , 2002

27 Μεταβολές σε HbA1c Placebo Metformin Lifestyle The DPP Research Group, NEJM 346: , 2002

28 Diabetes Prevention Program (DPP) Benefit of diet and exercise or Metformin on diabetes prevention in at-risk patients N = 3234 with IFG and IGT, without diabetes 40 Placebo Metformin 31% 30 Cumulative incidence of diabetes 20 (%) Lifestyle 58% P* < < Years Diabetes Prevention Program (DPP) Research Group. N Engl J Med 2002;346: *vs placebo IFG = impaired fasting glucose, IGT = impaired glucose tolerance

29 Exercise Combats Diabetes New York Times Syndicate Thursday, April 11, 2002

30 2015 Τι θα του πούμε για την άσκηση?? Τουλάχιστον 150 λεπτά μέτρια έως έντονη αεροβική άσκηση ανά εβδομάδα Ασκήσεις αντίστασης 2 φορές ανά εβδομάδα

31 Τι θα του πούμε για τη διατροφή????

32 The Diabetes Pyramid

33 Τύποι διατροφικών προτύπων Τύπος διατροφικού προτύπου Μεσογειακή δίαιτα Περιγραφή -Άφθονες φυτικές τροφές -Ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα -Φρέσκα και τοπικής παραγωγής τρόφιμα -Μέλι και απλά σάκχαρα λίγες φορές/μήνα -Ελαιόλαδο: κύρια πηγή διατροφικού λίπους -Τυρί και γιαούρτι σε χαμηλές έως μέτριες ποσότητες - < 4 αυγά/εβδομάδα - κόκκινο κρέας σε χαμηλή συχνότητα και ποσότητα - χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ στα γεύματα DASH DIET -Κυρίως φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά χαμηλού λίπους, δημητριακά ολικής αλέσεως, πουλερικά, ψάρι, ξηρούς καρπούς και σπόρους - μείωση του κόκκινου κρέατος, γλυκών και αναψυκτικών με ζάχαρη - μείωση πρόσληψης νατρίου ~2300 mg/ημέρα Δίαιτες φυτοφαγίας (vegeterian + vegan) -Χαμηλότερη πρόσληψη κορεσμένου λίπους και chol - υψηλότερη πρόσληψη φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, ξηρών καρπών, προϊόντων σόγιας - υψηλότερη φυτικών ινών και φυτοχημικών

34

35 418 μη-διαβητικοί εθελοντές, ηλικίας 55 έως 80 ετών, με περισσότερους από 2 παράγοντες κινδύνου για καρδιοαγγειακές παθήσεις, χωρίστηκαν σε 3 ομάδες και παρακολουθήθηκαν για περίπου 4 χρόνια.

36 Σύσταση διαιτολογίου(% Συνολικών θερμίδων) % of total energy Calories per gram Grams for 2000 calorie/day diet BW = body weight Carbohydrates Protein Fat 45-60% 15-20% 20-35% (or 1-1.5g / kg BW)

37 Να επιλέγει υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη

38 Τι πρέπει να θυμάται?? Η ποσότητα εξαρτάται από τις θερμίδες Οι θερμίδες εξαρτώνται από το φύλο, την ηλικία, το ΒΜΙ, τη δραστηριότητα Ο σχεδιασμός των γευμάτων εξατομικεύεται Ο Διατροφολόγος είναι σύμμαχος στο σωστό σχεδιασμό της θεραπείας και πολύτιμο μέλος της ομάδας σε ένα Διαβητολογικό ιατρείο

39 Ο Βασίλης χάθηκε... Και εμφανίστηκε 3 χρόνια αργότερα με FBG 162 mg/dl A1C 8.3% BMI=31 Ποιοι είναι οι στόχοι για το Βασίλη???

40

41 Τι θεραπεία θα δώσουμε στο Βασίλη???

42

43 AT DIAGNOSIS OF TYPE 2 DIABETES Start lifestyle intervention (nutrition therapy and physical activity) +/- Metformin L I F E S T Y L E 2015 A1C <8.5% If not at glycemic target (2-3 mos) Start / Increase metformin A1C 8.5% Symptomatic hyperglycemia with metabolic decompensation Start metformin immediately Consider initial combination with another antihyperglycemic agent Initiate insulin +/metformin If not at glycemic targets Add an agent best suited to the individual: Patient Characteristics Degree of hyperglycemia Risk of hypoglycemia Overweight or obesity Comorbidities (renal, cardiac, hepatic) Preferences & access to treatment Other Agent Characteristics BG lowering efficacy and durability Risk of inducing hypoglycemia Effect on weight Contraindications & side-effects Cost and coverage Other See next page

44 Αποτελεσματικότητα της διατροφικής θεραπείας σύσταση Η διατροφική θεραπεία συστήνεται για όλα τα άτομα με ΣΔ 1 και ΣΔ 2 Βαθμός απόδειξης Α Άτομα με διαβήτη πρέπει να λαμβάνουν εξατομικευμένη διατροφική Α θεραπεία από Κλινικό Διαιτολόγο με εμπειρία στο Διαβήτη Για άτομα με ΣΔ 1, η συμμετοχή σε ένα εντατικό ευέλικτο πρόγραμμα Α εκπαίδευσης πάνω στην ινσουλίνη (υπολογισμός CHO) μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου Για άτομα που χρησιμοποιούν συγκεκριμένη δοσολογία ινσουλίνης, η Β συνέπεια στην πρόσληψη CHO σε σχέση με το χρόνο και την ποσότητα καθημερινά, μπορεί να βελτιώσει το γλυκαιμικό έλεγχο και να μειώσει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας Μια απλή προσέγγιση σχεδιασμού γευμάτων όπως είναι ο έλεγχος της C ποσότητας ή υγιεινές επιλογές τροφίμων («το πιάτο μου») να ταιριάζει καλύτερα σε άτομα με ΣΔ 2 και ηλικιωμένους Άτομα με ΣΔ πρέπει λαμβάνουν DSME και DSMS σύμφωνα με τα εθνικά Β πρότυπα και κατά την διάγνωση του διαβήτη Η διατροφική θεραπεία στο διαβήτη μπορεί να μειώσει το συνολικό Ε κόστος θεραπείας της νόσου, γι αυτό θα πρέπει να καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία

45

46 Ενεργειακή ισορροπία- συνδυασμός μακροθρεπτικών συστατικών σύσταση Σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, η Α μείωση της ενεργειακής πρόσληψης ακολουθώντας ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο συστήνεται για να προωθηθεί η απώλεια βάρους Για να επιτευχθεί μέτρια απώλεια βάρους συστήνονται εντατικά Α προγράμματα παρέμβασης που αφορούν την τροποποίηση συμπεριφορών, την χορήγηση εξατομικευμένου διατροφικού πλάνου και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας με συνεχής υποστήριξη Δεν υπάρχει ένα ιδανικό ποσοστό θερμίδων από τους υδατάνθρακες, Β πρωτεΐνες και λίπος για όλα τα άτομα με διαβήτη Η συνεισφορά των μακροθρεπτικών συστατικών πρέπει να βασίζεται Ε σε εξατομικευμένη εκτίμηση των διατροφικών συνηθειών, προτιμήσεων και μεταβολικών στόχων Η CDA προτείνει: σε ενήλικες με διαβήτη, η συνεισφορά των D μακροθρεπτικών συστατικών ως προς την ενέργεια που αποδίδουν θα μπορεί να κυμαίνεται % CHO, 15-20% PRO, 20-35% FAT επιτρέποντας την εξατομίκευση ανάλογα με τις διατροφικές προτιμήσεις και μεταβολικούς στόχους του κάθε ατόμου Βαθμός απόδειξης

47 Διατροφικές συνήθειες-διατροφικά πρότυπα σύσταση Μια ποικιλία διατροφικών συνηθειών συνδυασμοί διαφορετικών Ε τροφίμων ή ομάδων τροφίμων- είναι αποδεκτή για την αντιμετώπιση του ΣΔ. Προσωπικές προτιμήσεις (π.χ. παραδόσεις, κουλτούρα, θρησκεία, Ε αντιλήψεις περί υγείας, μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο) και οι εξατομικευμένοι μεταβολικοί στόχοι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν προτείνεται μια διατροφική συνήθεια έναντι μιας άλλης Βαθμός απόδειξης

48 Χαρακτηριστικά των διατροφικών παρεμβάσεων P.D. Dworatzek et al. / Can J Diabetes 37 (2013) S45-S55

49

50 Υδατάνθρακες- γλυκαιμικός δείκτης και φορτίο- φυτικές ίνες Σύσταση Βαθμός απόδειξης Δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη για μια ιδανική ποσότητα πρόσληψης CHO για τα άτομα με ΣΔ C Το ποσό CHO και η διαθέσιμη ινσουλίνη πιθανώς είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στον σχεδιασμό των γευμάτων A Η παρακολούθηση της πρόσληψης CHO παραμένει το κλειδί γλυκαιμικό έλεγχο για τον βέλτιστο Β Πρέπει να καταναλώνονται CHO από λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια και γαλακτοκομικά προϊόντα και όχι από πηγές που περιέχουν πρόσθετο λίπος, απλά σάκχαρα ή νάτριο Β Η αντικατάσταση τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού φορτίου από τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού φορτίου πιθανώς να βελτιώσει μέτρια τον γλυκαιμικό έλεγχο C Η κατανάλωση της σουκρόζης πρέπει να ελαχιστοποιηθεί ώστε μην εκτοπίζονται διατροφικές επιλογές υψηλής θρεπτικής αξίας Α θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωσησακχαρούχων αναψυκτικών για αποφυγή πρόσληψης βάρους και μείωση καρδιαγγειακού κινδύνου B Τα άτομα με ΣΔ πρέπει να καταναλώνουν ποσότητα φυτικών ινών τουλάχιστον ίδια με τις συστάσεις για τον γενικό πληθυσμό (14g/1000Kcal/ημέρα) και τουλάχιστον η μισή ποσότητα δημητριακών που καταναλώνεται να είναι ολικής αλέσεως Ο CDA προτείνει: g/1000kcal/ημέρα C

51 Πρωτεϊνη σύσταση Δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη για μια ιδανική ποσότητα πρόσληψης C PRO για τα άτομα με ΣΔ χωρίς διαβητική νεφροπάθεια Για άτομα με διαβήτη και μικρο- ή μακρο- αλβουμινουρία η μείωση A της διατροφικής PRO κάτω από τις συνήθεις προσλήψεις δεν συστήνεται επειδή δεν μεταβάλλει τις μετρήσεις γλυκόζης, καρδιαγγειακού κινδύνου ή την πορεία της μείωσης του GFR O CDA και ο NKF προτείνουν: 0,8 g/kg BW/d, 0,6-0,8 g/kg BW/d Σε άτομα με διαβητική νεφροπάθεια και μακροαλβομινουρία, η C αλλαγή της πηγής της πρωτεΐνης (π.χ. σόγια) πιθανώς να βελτιώσει τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου χωρίς να μεταβάλλει την πρωτεϊνουρία Στα άτομα με ΣΔ 2 η πρωτεΐνη που πέπτεται φαίνεται να αυξάνει την Β απόκριση της ινσουλίνης χωρίς να αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο πλάσμα. Γι αυτό πηγές CHO πλούσιες σε πρωτεΐνη δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να αντιμετωπίζεται ή να προλαμβάνεται η υπογλυκαιμία Βαθμός απόδειξης

52 λίπος σύσταση Δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη για μια ιδανική ποσότητα πρόσληψης C συνολικού λίπους, γι αυτό οι στόχοι πρέπει να εξατομικεύονται Η ποιότητα του λίπους φαίνεται να είναι πιο σημαντική από την Β ποσότητα MUFAs: ένα μεσογειακό πρότυπο δίαιτας, πλούσιο σε MUFA, μπορεί B ωφελήσει τον γλυκαιμικό έλεγχο και τους παράγοντες CVD και να προταθεί ως εναλλακτική στην δίαιτα λίπος και CHO Ω-3 λιπαρά οξέα: δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη για την χορήγηση Α συμπληρωμάτων ω-3 (EPA και DHA) σε άτομα με διαβήτη για την πρόληψη ή θεραπεία των καρδιαγγειακών συμβαμάτων Οι διατροφικές συστάσεις των ω-3 για τα άτομα με διαβήτη είναι ίδιες Β με εκείνες του γενικού πληθυσμού- κατανάλωση κυρίως λιπαρών ψαριών τουλάχιστον 2 φορές/εβδομάδα (2 ισοδύναμα) Η ποσότητα κορεσμένου λίπους, χοληστερίνης και trans λιπαρών C οξέων από τις τροφές υπακούει τις συστάσεις για το γενικό πληθυσμό (κορεσμένο λίπος <10%, χοληστερίνη < 300 mg/ημέρα Βαθμός απόδειξης

53 αλκοόλ σύσταση Εάν οι ενήλικες με διαβήτη επιλέγουν να καταναλώσουν αλκοόλ, θα Ε πρέπει να γίνεται σε μέτριο βαθμό : 1 ποτό/ημέρα για τις γυναίκες και 2 ποτά/ημέρα για τους άνδρες Η κατανάλωση αλκοόλ πιθανώς να δημιουργήσει στα άτομα με C διαβήτη αυξημένο κίνδυνο καθυστερημένης υπογλυκαιμίας, ιδιαίτερα εάν λαμβάνουν ινσουλίνη ή ινσουλινοεκκριταγωγά. Η εκπαίδευση στην αναγνώριση και αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι σημαντική Απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ: άτομα με ιστορικό κατάχρησης ή εξάρτησης, εγκυμονούσες, άτομα με ηπατική νόσο, παγκρεατίτιδα, προχωρημένη νευροπάθεια, εκσεσημασμένη υπερτριγλυκαιριδαιμία 1 ποτό αντιστοιχεί σε 15 g οινοπνεύματος = 12 oz μπύρα = 5 oz κρασί = 1,5 oz αλκοολούχο ποτό (βότκα, ουίσκι κ.α.) 1 oz = 29,57 ml Βαθμός απόδειξης

54 Συμπληρώματα μικροθρεπτικών συστατικών και βοτάνων- φυτικές στανόλες και στερόλες σύσταση Δεν είναι αποδεδειγμένη η ωφέλεια της χορήγησης συμπληρωμάτων C βιταμινών ή μετάλλων στα άτομα με διαβήτη που δεν παρουσιάζουν κάποια λανθάνουσα έλλειψη Καθημερινή χορήγηση αντιοξειδωτικών π.χ. βιτ Ε, C και καροτένιο Α δεν προτείνεται και λόγω επιφυλάξεων όσον αφορά την ασφάλεια τους σε βάθος χρόνου Ανεπαρκή στοιχεία για την χρησιμότητα των συμπληρωμάτων C στοιχείων όπως Cr, Mg, βιτ D στην βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου Η χρήση της κανέλας ή άλλων βοτάνων για την θεραπεία του C διαβήτη δεν αποδεικνύεται επαρκώς Το εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο θα πρέπει να περιλαμβάνει Ε διατροφικές επιλογές που θα ικανοποιούν πλήρως τις ημερήσιες συνιστώμενες ποσότητες όλων των μικροθρεπτικών συστατικών Άτομα με διαβήτη και δυσλιπιδαιμία πιθανώς να μπορούν να C μειώσουν μετρίως την chol και την LDL-C καταναλώνοντας 1,6-3 g/d φυτικές στανόλες και στερόλες που βρίσκονται σε εμπλουτισμένα τρόφιμα Βαθμός απόδειξης

55 Τι θα του πούμε για την άσκηση??

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66 Κάθε ασθενής είναι διαφορετικός When dealing with a complex chronic disease such as type 2 diabetes:... the guidance does not override the individual responsibility of healthcare professionals to make decisions appropriate to the circumstances of the individual patient, in consultation with the patient and/or guardian or carer, and informed by the summary of product characteristics of any drug they are considering. NICE Clinical Guidelines for the Management of Type 2 Diabetes. May 2009.