4 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Transcript

1 ΜΑΘΗΜΑ: ΕΟ 40 ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάλυση της παρούσας ενδεικτικής απάντησης στηρίχτηκε στη θεωρία του τόµου του θέµατος και στη συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών από τις ιστοσελίδες των δυο εταιρειών καθώς και από πρόσθετο έντυπο υλικό που εκδίδεται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΙΤΑΝ: Προφίλ Στρατηγική διείσδυσης σε ξένες αγορές 1.1.1Ιστορικά Στοιχεία Η Εταιρία Τσιµέντων ΤΙΤΑΝ, µητρική Εταιρία του Οµίλου ΤΙΤΑΝ, ιδρύθηκε το Μετατράπηκε σε Ανώνυµη Εταιρία το 1911 και από το 1912 εισήχθη στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών. Είναι ελληνική ιδιωτική εταιρία και κατέχει εξέχουσα θέση ανάµεσα στις δέκα µεγαλύτερες ελληνικές ιδιωτικές βιοµηχανίες. Η πλειοψηφία των µετοχών της ελέγχεται από τους ιδρυτές της. Τα τελευταία χρόνια, ο ΟΜΙΛΟΣ αποφάσισε καθετοποίηση των δραστηριοτήτων του σε τοµείς που άπτονται της παραγωγής τσιµέντου (µονάδες ετοίµου σκυροδέµατος, λατοµεία, δοµικά υλικά, µεταφορικές και ναυτιλιακές εταιρίες κλπ.). Στη συνέχεια παραθέτονται πινακοποιηµένα τα ιστορικά στοιχεία της εταιρείας. Πίνακας 1.1: Ιστορική Αναδροµή ΤΙΤΑΝ 1902: Ιδρύεται στην Ελευσίνα το πρώτο εργοστάσιο τσιµέντου της Ελλάδος. 1911: Ο ΤΙΤΑΝ γίνεται Aνώνυµη Εταιρία. 1912: Η Εταιρία εισάγεται στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών. 1924: Ηλεκτροδοτείται για πρώτη φορά το εργοστάσιο της Ελευσίνας. 1936: Τα Οχυρά Ρούπελ κατασκευάζονται µε τσιµέντο ΤΙΤΑΝ. 1948: Πραγµατοποιούνται οι πρώτες εξαγωγές. 1960: Εντείνεται η εξαγωγική µας δραστηριότητα στη Μέση Ανατολή. 1961: Λειτουργεί το πρώτο ηλεκτροστατικό φίλτρο στην Ελλάδα στο εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ στην Ελευσίνα και θεµελιώνεται ο θεσµός της προστασίας του περιβάλλοντος. 1962: 2ο εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ στη Θεσσαλονίκη. Η ετήσια παραγωγή ξεπερνά το 1 εκ. τόνους. 1966: 3ο εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ, στο ρέπανο Αχαΐας. 1971: Θεµελιώνεται ο θεσµός αποκατάστασης περιβάλλοντος. 1976: 4ο εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ, στο Καµάρι Βοιωτίας. Συνολική παραγωγή Εταιρίας: 5 εκατ. τόνοι ετησίως. 1979: Ενισχύονται οι εξαγωγές στην Ανατ. Μεσόγειο, µε την τεχνολογία πλωτών σταθµών. 1988: Ιδρύονται σταθµοί διανοµής τσιµέντου στις ΗΠΑ και τη υτική Ευρώπη. 1991: Καθετοποιείται η παραγωγή του Οµίλου, µε εξαγορές/επενδύσεις σε λατοµεία και µονάδες σκυροδέµατος. 1992: Αποκτάται ο έλεγχος τσιµεντοβιοµηχανίας στο Roanoke, ΗΠΑ Αρχίζει η παραγωγή των έτοιµων κονιαµάτων "Intermix". 1998: Εξαγοράζεται η πλειοψηφία των µετοχών του εργοστασίου Plevenski Cement Βουλγαρίας και η πλειοψηφία των µετοχών CEMENTARNICA USJE, FYROM (κοινοπραξία TΙΤΑΝ- HOLCIM).

3 1999: Εξαγοράζεται η πλειοψηφία των µετοχών της Αιγυπτιακής Beni Suef Cement Company (κοινοπραξία ΤΙΤΑΝ-LAFARGE). 2000: Εξαγοράζεται η Τarmac America Inc. και αποκτάται το 100% του Roanoke (Virginia) και του Pennsuco (Florida), καθώς και 2 λατοµείων, 45 µονάδων παραγωγής σκυροδέµατος, 3 σταθµών διανοµής τσιµέντου που καλύπτουν εµπορικά όλη την αγορά της Florida, και µονάδων παραγωγής και εµπορίας ειδικών προϊόντων τσιµέντου κ.α. 2002: Συµπλήρωση και εορτασµός 100 χρόνων συνεχούς επιχειρηµατικής δραστηριότητας στον κλάδο του τσιµέντου. Εξαγοράζεται το 70% του µετοχικού κεφαλαίου της τσιµεντοβιοµηχανίας KOSJERIC, στη Σερβία, καθώς και το 50% της αιγυπτιακής εταιρίας "ALEXANDRIA PORTLAND CEMENT COMPANY" (APCC) (κοινοπραξία ΤΙΤΑΝ-LAFARGE). Εξαγοράζεται το 100% των µετοχών της Separation Technologies Inc. στις Η.Π.Α.(ιπτάµενη τέφρα) 2003: Έναρξη λειτουργίας της νέας υπερσύγχρονης γραµµής παραγωγής στο εργοστάσιο Ευκαρπίας Θεσσαλονίκης. Επένδυση ύψους : Παραχωρείται το 99,9% των µετοχών της Βουλγαρικής PLEVENSKI CEMENT A.D. και αντ αυτής εξαγοράζεται το 99,9% των µετοχών της εταιρίας ZLATNA PANEGA A.D. στη Βουλγαρία, που διαθέτει 1 εργοστάσιο παραγωγής τσιµέντου δυναµικότητας 1 εκατ. τόνων και 3 µονάδες έτοιµου σκυροδέµατος. Το USJE περιέρχεται κατά 94,8% στον Οµιλο Τιτάν ΤΙΤΑΝ Ελληνική Πολυεθνική Εταιρεία Πολυεθνική είναι µια επιχείρηση (ΠΕ) η οποία κατέχει, ελέγχει και διαχειρίζεται πλουτοπαραγωγικούς πόρους σε περισσότερες από µία χώρες ή, κατά συνέπεια, τουλάχιστον σε δυο χώρες. (ΤΟΜΟΣ, Ενότητα 1.1 σελ ) Στα βασικά χαρακτηριστικά µιας πολυεθνικής συγκαταλέγονται: 1) Μεταφορά παραγωγικών συντελεστών, κεφαλαίου και εργασίας 2) Μεταφορά Έρευνας και Ανάπτυξης, Τεχνολογίας και διοικητικών ικανοτήτων 3) Κοινή στρατηγική µεταξύ µητρικής και θυγατρικών 4) Η ΠΕ µπορεί να δραστηριοποιείται στο χώρο της µεταποίησης και να είναι βιοµηχανία ή βιοτεχνία, στο χώρο των υπηρεσιών ή να είναι επιχείρηση εκµετάλλευσης πρώτων υλών. 5) Σε όρους αξίας πωλήσεων και εργατικού δυναµικού µπορεί να είναι µικρή ή µεγάλη. 6) Ανάλογα µε το εύρος των δραστηριοτήτων της και την διαφορετικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών που παρέχει µπορεί να αποτελεί διαφοροποιηµένη ΠΕ. 7) Μπορεί να είναι ιδιωτική ή δηµόσια και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των θυγατρικών να επεκτείνεται από αποκλειστική σε µερική ιδιοκτησία. Σύµφωνα µε τα χαρακτηριστικά της ΠΕ και µελετώντας τα ιστορικά δεδοµένα του Τιτάνα, συµπεραίνουµε ότι πρόκειται για µια µεγάλη Ελληνική, ιδιωτική, πολυεθνική εταιρεία, µε την πλειοψηφία των µετοχών της να ανήκει στους ιδρυτές της όπως αναφέραµε και στην ιστορική αναδροµή. Μέχρι το 1988, η εταιρεία έχει διεθνή δραστηριότητα και διεισδύει στις ξένες αγορές µέσω των εξαγωγών κάτι το οποίο δεν την καθιστά πολυεθνική µέχρι εκείνη τη χρονική στιγµή. Μέσω της διαδικασίας των εξαγωγών που αποτελεί την απλούστερη µορφή διεθνοποίησης µιας επιχείρησης, γνωρίζει σταδιακά τις καινούργιες αγορές, διερευνά το διεθνή ανταγωνισµό και ελέγχει και προσαρµόζει τα χαρακτηριστικά των προϊόντων της, χωρίς να εκτίθεται σε µεγάλους οικονοµικούς κινδύνους.

4 Από το 1988, η εταιρεία υλοποιεί επιθετική στρατηγική ανάπτυξης, αποφασίζει την καθετοποίηση της παραγωγικής της διαδικασίας και προβαίνει µέχρι και σήµερα σε ίδρυση ή/ και εξαγορές σταθµών διανοµής, σε εξαγορές λατοµείων και µονάδων παραγωγής σκυροδέµατος στις Η.Π.Α., στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, στη υτική Ευρώπη, στη γειτονική Ιταλία, στη Μέση Ανατολή καθώς και σε κοινοπραξίες. Σήµερα, οι καθετοποιηµένες δραστηριότητες αποφέρουν περίπου το 40% των ενοποιηµένων πωλήσεων. Η ΤΙΤΑΝ παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά µιας πολυεθνικής επιχείρησης. Κατέχει, ελέγχει, διαχειρίζεται τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους των χωρών υποδοχής και συµµετέχει στη διοίκηση των εταιρειών στις χώρες υποδοχής, µέσω των εξαγορών ή µε σύναψη κοινοπραξιών (joint venture). Ειδικότερα, το 1992, εξαγόρασε το 59,1% της Roanoke Cement Co. (µε εργοστάσιο τσιµέντου ετήσιας παραγωγής 1,3 εκ τόνων σήµερα) στη Virginia των ΗΠΑ από την Tarmac plc. Το 1998, ο ΤΙΤΑΝ σε κοινοπραξία µε την Holderbank (σήµερα Holcim), που αποτελεί τη δεύτερη µεγαλύτερη τσιµεντοβιοµηχανία στον κόσµο, προχώρησαν στην εξαγορά του 95% της A.D. Cementarnica USJE των Σκοπίων που είναι και η µοναδική µονάδα παραγωγής τσιµέντου της χώρας (ετήσια παραγωγή 1 εκ. τόνους). Ακόµη την ίδια χρονιά ο Όµιλος εξαγόρασε το 48,6% της Βουλγαρικής εταιρίας Plevenski Cement (0,5 εκ. τόνους), που είναι και η παλαιότερη τσιµεντοβιοµηχανία της χώρας, ενώ µετέπειτα το ποσοστό συµµετοχής του Οµίλου ΤΙΤΑΝ στην Εταιρεία αυξήθηκε σε 99%. Το 1999 η Εταιρεία δηµιούργησε κοινοπραξία (50/50) µε την Γαλλική εταιρία Lafarge, που είναι ο παγκόσµιος ηγέτης στο χώρο των οικοδοµικών υλικών, µε σκοπό την είσοδο και την επέκταση στην αναπτυσσόµενη αγορά της Αιγύπτου. Οι δυο εταιρίες εξαγόρασαν στη συνέχεια την ίδια χρονιά το 95% της Αιγυπτιακής Beni Suef Cement Co., η οποία κατέχει την πιο σύγχρονη µονάδα παραγωγής τσιµέντου στην Αίγυπτο, µε δυνατότητα ετήσιας παραγωγής 1,4 εκ. τόνους. Η ΤΙΤΑΝ Α.Ε. τον Αύγουστο του 2000 εξαγόρασε από τον Όµιλο Anglo American plc το 100% της Tarmac America Inc., εταιρία παραγωγής δοµικών υλικών που δραστηριοποιείται στην Ανατολική Ακτή των Ηνωµένων Πολιτειών (παρατίθεται στο τέλος της ιστοσελίδας το ενηµερωτικό δελτίο της εξαγοράς αυτής προς το ΧΑΑ). Στον Όµιλο ΤΙΤΑΝ µέσω αυτής της συµφωνίας περιέρχονται τα παρακάτω περιουσιακά στοιχεία: Το εργοστάσιο παραγωγής τσιµέντου Pennsuco στην Πολιτεία της Florida, ετήσιας δυναµικότητας 1 εκατοµµυρίου τόνων. Ποσοστό (40,9%) του εργοστασίου παραγωγής τσιµέντου του Roanoke, στην Πολιτεία της Virginia, το οποίο περιήλθε έτσι κατά 100% πλέον στον Όµιλο ΤΙΤΑΝ. ύο λατοµεία στην Πολιτεία της Florida µε πωλήσεις 8,5 εκατοµµυρίων τόνων αδρανών το µονάδες ετοίµου σκυροδέµατος στις Πολιτείες της Φλόριντα και της Βιρτζίνια, µε πωλήσεις 2,4 εκατοµµυρίων κυβικών µέτρων το To 2002 εξαγοράζεται το 70% του µετοχικού κεφαλαίου της τσιµεντοβιοµηχανίας KOSJERIC, στη Σερβία, καθώς και το 50% της αιγυπτιακής εταιρίας "ALEXANDRIA PORTLAND CEMENT COMPANY" (APCC). Επιπλέον, µεταφέρει τεχνολογία, έρευνα και ανάπτυξη καθώς και διοικητικές ικανότητες. Αν και η Έρευνα και η Ανάπτυξη νέων τεχνολογιών πραγµατοποιείται στο

5 εργοστάσιο του Καµαρίου, τα αποτελέσµατα και οι τεχνολογίες µεταφέρονται στις θυγατρικές µέσω της επιµόρφωσης και µετακίνησης του προσωπικού. Τα στελέχη των εταιρειών του οµίλου επιµορφώνονται συστηµατικά στα πλαίσια οργανωµένων προγραµµάτων όπως το «MENTOR-Ανάπτυξη δεξιοτήτων», το οποίο απευθυνόταν στο στελεχιακό δυναµικό της Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης, το Επίσης, η µετακίνηση των στελεχών εντός των εταιρειών του οµίλου αποτελεί πρακτική της εταιρείας ώστε να αναπτύσσει τις γνώσεις και τις ικανότητες των εργαζοµένων της και παράλληλα ο κάθε εργαζόµενος να µεταφέρει την τεχνογνωσία και την εµπειρία του στις οµάδες. Η επιχείρηση, σταδιακά µετατρέπεται σε «µαθησιακό οργανισµό», η τεχνολογία, τεχνογνωσία και τα ικανά στελέχη αποτελούν µεταξύ άλλων ένα ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Αναπτύσσει κοινή στρατηγική και αυτό επιβεβαιώνεται από το σχήµα 1.1, όπου παρουσιάζεται το οργανόγραµµα της εταιρείας. Η στρατηγική του οµίλου σχεδιάζεται, υλοποιείται, παρακολουθείται και διαχέεται στις εταιρείες του οµίλου από ένα κεντρικό διοικητικό όργανο, τη ιεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασµού του Οµίλου. Σχήµα 1.1: Οργανόγραµµα ΤΙΤΑΝ 1.2 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ: Προφίλ Στρατηγική διείσδυσης σε ξένες αγορές Η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ είναι Ελληνική εταιρεία και η πλειοψηφία των µετοχών της ελέγχεται από το Ελληνικό ηµόσιο. Από την ιστορική αναδροµή που ακολουθεί συµπεραίνεται ότι από τη δεκαετία του 90, οι εξελίξεις στην εταιρεία είναι ραγδαίες και σηµαντικές. Ο ιευθύνοντας Σύµβουλος επισηµαίνει πως τα δυο τελευταία χρόνια γίνεται µια σοβαρή προσπάθεια να απαλλαγεί η εταιρεία από την κουλτούρα, την οργάνωση και λειτουργία µιας ηµόσιας εταιρείας και να αποκτήσει τη νοοτροπία, τις δοµές, τις σύγχρονες επιχειρησιακές διαδικασίες και τα χαρακτηριστικά µιας ανταγωνιστικής ιδιωτικής πολυεθνικής επιχείρησης Ιστορικά Στοιχεία

6 Η ιστορική αναδροµή παρουσιάζεται στον Πίνακα 1.2. Πίνακας 1.2: Ιστορική Αναδροµή για την ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ : Ιδρύεται η ΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Α.Ε. (.Ε.Π.) και εξαγοράζεται από το Ελληνικό ηµόσιο η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ Α.Ε. (ΕΛ..Α.). Το ηµόσιο ελέγχει πλήρως τη διύλιση, διάθεση και εµπορία διυλισµένων προϊόντων : Το ηµόσιο εξαγοράζει τον όµιλο εταιριών ESSO που µετονοµάζεται σε ΕΚΟ. Ιδρύεται η ΕΠ-ΕΚΥ για την άσκηση των δικαιωµάτων του ηµοσίου στην έρευνα και εκµετάλλευση υδρογονανθράκων. Ιδρύεται η ηµόσια Επιχείρηση Παροχής Αερίου Α.Ε. (.Ε.Π.Α.). Η.Ε.Π. αναλαµβάνει για λογαριασµό του Ελληνικού ηµοσίου τη διύλιση και διάθεση διυλισµένων προϊόντων στην εσωτερική αγορά και αποκτά τις µετοχές της ΕΛ..Α. και της.ε.π.α. Η ΕΛ..Α. ιδρύει την Εταιρία µελετών ΑΣΠΡΟΦΟΣ και την εµπορική Εταιρία ΕΛ Α- Ε. Η εµπορική ΕΚΟ ιδρύει συµµετοχικά την ΕΚΟΤΑ-ΚΩ : Απελευθερώνεται η αγορά πετρελαίου και η.ε.π. αναλαµβάνει τη διύλιση και διάθεση προϊόντων για δικό της λογαριασµό µέσω των διυλιστηρίων ΕΛ..Α. και ΕΚΟ. Η.Ε.Π. αποκτά τις µετοχές του οµίλου ΕΚΟ. Η εµπορική ΕΚΟ ιδρύει συµµετοχικά την ΕΚΟ GEORGIA και την ΕΚΟΛΙΝΑ. Η ΕΛ Α-Ε αναπτύσσεται στην εσωτερική αγορά..ε.π. και ΕΛ..Α. συµµετέχουν στην ίδρυση της V.P.I., βιοµηχανίας παραγωγής ρητίνης πολυαιθυλενίου στο Βόλο. Η ΕΠ-ΕΚΥ προχωρεί σε εκχωρήσεις στη υτική Ελλάδα µε συµµετοχή της στις κοινοπραξίες έρευνας TRITON και ENTERPRISE. 1998: Η.Ε.Π. µετονοµάζεται σε ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. και συγχωνεύεται µε τις ΕΠ-ΕΚΥ, ΕΛ..Α. και ΕΚΟ ( ιυλιστήρια και Χηµικά). Η εµπορική ΕΚΟ συγχωνεύεται µε την ΕΛ Α-Ε και µετονοµάζεται σε ΕΚΟ-ΕΛ Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. µεταβιβάζει στο Ελληνικό ηµόσιο το 85% των µετοχών της.ε.π.α. και µπαίνει στα Χρηµατιστήρια Αθηνών και Λονδίνου µε διάθεση στην αγορά του 23% των µετοχών της. Ιδρύεται η DIAXON, βιοµηχανία πλαστικών υλικών συσκευασίας στην Κοµοτηνή. Η ΕΚΟ-ΕΛ Α εξαγοράζει την Εταιρία υγραερίου ΠΕΤΡΟΛΙΝΑ και την Εταιρία εµπορίας πετρελαιοειδών Γ. ΜΑΜΙ ΑΚΗΣ. 1999: Ιδρύεται η ΕΛ.ΠΕ.Τ. - ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ Α.Ε. µε µέτοχο πλειοψηφίας την ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. Η ΕΛ.ΠΕ.Τ. αγοράζει πλειοψηφικό πακέτο (54%) του διυλιστηρίου ΟΚΤΑ AD SKOPJE. Εξαγοράζεται το 75% της εµπορικής Εταιρίας GLOBAL S.A. στην Αλβανία, η οποία προβαίνει σε σύσταση της ELDA PETROLEUM ALBANIA SH.P.K. Συγχωνεύεται στην ΕΚΟ-ΕΛ Α δι απορροφήσεως η θυγατρική της ΠΕΤΡΟΛΙΝΑ. 2000: Το Ελληνικό ηµόσιο διαθέτει µε δηµόσια εγγραφή δεύτερο πακέτο µετοχών της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. µε παράλληλη αύξηση του µετοχικού κεφαλαίου της Εταιρίας. Η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. αυξάνει τη συµµετοχή της στη.ε.π.α. στο 35%, στην GLOBAL στο 86,4% και στην ΟΚΤΑ, µέσω ΕΛ.ΠΕΤ. στο 69,5%. Συµµετέχει µε 34% στην ΕΤΑΙΡΙΑ ΑΓΩΓΟΥ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΑΕΡΟ ΡΟΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ και µε 25% (µέσω ΕΚΟ-ΕΛ Α) στη SAFCO A.E. Εταιρία εφοδιασµού και παροχής υπηρεσιών Αεροδροµίου Σπάτων. Αναπτύσσει κοινοπραξίες µε την 0MV στην Αλβανία και στο Ιράν και µε τη SIPETROL στη Λιβύη για έρευνα υδρογονανθράκων. Συγχωνεύονται στην ΕΚΟ-ΕΛ Α δι απορροφήσεως οι θυγατρικές της Γ. ΜΑΜΙ ΑΚΗΣ και ΕΚΟΛΙΝΑ. 2001: Το Ελληνικό ηµόσιο δηµοσιεύει πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη συµµετοχή στη διαδικασία επιλογής στρατηγικού εταίρου για την ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. Προσφερόµενο από το ηµόσιο προς αγορά ποσοστό µειοψηφίας µέχρι 23% στο υφιστάµενο µετοχικό κεφάλαιο της Εταιρίας. Στις ο διαγωνισµός κηρύχτηκε άγονος. Συστήνεται η HELLENIC PETROLEUM INTERNATIONAL A.G. ως 100% θυγατρική της ΕΛΛΗΝΙΚΑ

7 ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. µε έδρα τη Βιέννη Αυστρίας και µετοχικό κεφάλαιο ευρώ. 2002: Η Εταιρία αυξάνει το ποσοστό συµµετοχής στην GLOBAL στο 99,96% µετά από αύξηση κεφαλαίου στην οποία δεν συµµετείχαν οι µέτοχοι της µειοψηφίας. Συστήνεται η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ - ΠΟΣΕΙ ΩΝ ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ως 100% θυγατρική της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. Γίνεται η εξαγορά του 54,35% των µετοχών της JUGOPETROL AD KOTOR και του 100% της BP CYPRUS, η οποία µετονοµάζεται σε HELLENIC PETROLEUM CYPRUS, µέσω της θυγατρικής HELLENIC PETROLEUM INTERNATIONAL. H θυγατρική ΕΚΟ-ΕΛ Α Α.Β.Ε.Ε. προχωρεί στη σύσταση της EKO-YU-AD-BEOGRAD και της EKO ELDA BULGARIA EAD για επέκταση της εµπορικής της δραστηριότητας στη Σερβία και στη Βουλγαρία αντίστοιχα. 2003: Με απόφαση της Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων της συγχωνεύεται µε την ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. δια απορροφήσεως η Εταιρία ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Β.Ε. Σαν αποτέλεσµα της συγχώνευσης µε την ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ το ποσοστό της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. στην Εταιρία Αγωγού Καυσίµου Αεροδροµίου Αθηνών αυξάνεται από 34% σε 50%. Γίνεται η σύσταση της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. ΑΠΟΛΛΩΝ ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ως 100% θυγατρική της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. Γίνεται η σύσταση της Εταιρίας ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ µε συµµετοχή κατά 51% της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. και κατά 49% της Εταιρίας ΗΕLLENIC PETROLEUM INTERNATIONAL AG µε σκοπό την ανάπτυξη κατασκευή και εκµετάλλευση εργοστασίου Ηλεκτροπαραγωγής 390MW στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, βάσει της ήδη ληφθείσας σχετικής άδειας ηλεκτροπαραγωγής. Γίνεται η σύσταση της Εταιρίας ΕΚΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Α.Ε. µε συµµετοχή κατά 99% της ΕΚΟ-ΕΛ Α ΑΕΒΕΕ και 1% της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. Αναπτύσσεται κοινοπραξία της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. (20%) µε τις εταιρείες WOODSIDE ENERGY της Αυστραλίας(45%) και της REPSOL της Ισπανίας (35%). Μεταξύ της Κοινοπραξίας και του Λιβυκού Εθνικού Οργανισµού Πετρελαίων (ΝΟC) υπογράφεται συµφωνία για την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων σε έξι χερσαίες περιοχές στη βορειοδυτική Λιβύη. Επιπλέον προβλέπεται τριετής µελέτη για την ανάπτυξη του κοιτάσµατος ATCHAN στη υτική Λιβύη και ενδεχόµενη εµπορική εκµετάλλευση την αµέσως επόµενη τριετία. 2004: Ο Όµιλος, µέσω της θυγατρικής του Εταιρίας ΕΛ.Π.ΕΤ. ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ, αυξάνει το ποσοστό του στην Εταιρία ΟΚΤΑ AD SKOPJE της FYROM από 69,5% στο 81,51% µε αύξηση κεφαλαίου της τελευταίας, κατά την οποία παραιτήθηκαν των σχετικών δικαιωµάτων τους οι λοιποί µέτοχοι. 2005: Πραγµατοποιήθηκε η σύσταση εταιρίας ειδικού σκοπού µε την επωνυµία HELLENIC PETROLEUM FINANCE PLC µε έδρα το Λονδίνο και σκοπό την παροχή χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών στις εταιρίες του Οµίλου. Ιδρύθηκε η ΕΛ.ΠΕ. ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. µε µετόχους τις εταιρίες HELLENIC PETROLEUM INTERNATIONAL AG µε ποσοστό συµµετοχής 99% και ΝΤΙΑΞΟΝ ΑΒΕΕ µε ποσοστό συµµετοχής 1%. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑΓΩΓΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΣΚΟΠΙΑ Α.Ε. (ΕΛΕΠ Α.Ε.) απορροφά τον κλάδο του αγωγού αργού πετρελαίου Θεσσαλονίκη-Σκόπια από την ΕΛ.Π.ΕΤ. ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ Α.Ε. και µετονοµάζεται σε ΒΑΡ ΑΞ Α.Ε. Η συµµετοχή της ΕΛ.Π.ΕΤ. ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ Α.Ε. στο µετοχικό κεφάλαιο της ΒΑΡ ΑΞ Α.Ε. είναι 100%. Από όλες τις παραπάνω εταιρείες που παρουσιάζονται, η µητρική εταιρία είναι η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. και είναι άµεσα ή έµµεσα ο µοναδικός ή ο πλειοψηφών µέτοχος των θυγατρικών και συνδεδεµένων εταιριών, µε άσκηση διοίκησης. Κάθε Εταιρία διαθέτει το δικό της διοικητικό συµβούλιο και σχήµα διοίκησης, αλλά τα επενδυτικά προγράµµατα, η χρηµατοοικονοµική διαχείριση και οι ετήσιοι προϋπολογισµοί ελέγχονται κεντρικά από υπηρεσίες της µητρικής Εταιρίας. Οι θυγατρικές και συνδεδεµένες επιχειρήσεις υποβάλλουν στη µητρική Εταιρία τα αποτελέσµατα τους σε µηνιαία βάση.

8 Ο Όµιλος περιλαµβάνει 9 θυγατρικές εταιρίες, 7 συνδεδεµένες επιχειρήσεις µε άσκηση διοίκησης, 6 εταιρίες µε συµµετοχή από 6,6% έως 50% και 5 κοινοπραξίες µε ενοχικά δικαιώµατα από 20% έως 49%. Σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά της ως πολυεθνική εταιρεία, οι εξαγορές και οι κοινοπραξίες που πραγµατοποιεί για τη διύλιση, την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων, τεκµηριώνουν την µεταφορά παραγωγικών συντελεστών, Έρευνας και Ανάπτυξης, Τεχνολογίας και διοικητικών ικανοτήτων. Η δε σύνδεση των θυγατρικών µε τη µητρική εταιρεία διαφαίνεται και από το σχήµα διοίκησης που προαναφέρθηκε. Κάθε εταιρία διαθέτει το δικό της διοικητικό συµβούλιο το οποίο υποβάλλει τα αποτελέσµατά του σε µηνιαία βάση στην µητρική εταιρεία. Η χάραξη της στρατηγικής των εταιρειών του οµίλου πραγµατοποιείται από την ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, η οποία αποφασίζει για τις επενδύσεις και τους προϋπολογισµούς και στοχεύει στην επίτευξη των κοινών, συνολικών στόχων του οµίλου. Ως εκ τούτου, χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη κοινής στρατηγικής. 1.3 Σύγκριση στρατηγικών διείσδυσης των δυο εταιριών σε ξένες αγορές Η ΤΙΤΑΝ διεισδύει στις ξένες αγορές κυρίως µέσω των εξαγορών περίπου του 100% των εταιρειών στις χώρες υποδοχής, ιδρύει θυγατρικές ενώ έχει υλοποιήσει δύο µόνο κοινοπραξίες. Το 1998, ο ΤΙΤΑΝ σε κοινοπραξία µε την Holderbank (σήµερα Holcim), που αποτελεί τη δεύτερη µεγαλύτερη τσιµεντοβιοµηχανία στον κόσµο, προχώρησαν στην εξαγορά του 95% της A.D. Cementarnica USJE των Σκοπίων. Με την Γαλλική εταιρία Lafarge προχώρησε σε κοινοπραξία µε σκοπό την είσοδο και την επέκταση στην αναπτυσσόµενη αγορά της Αιγύπτου. Αντίθετα, η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ εµφανίζεται να προτιµά τις συγχωνεύσεις δι απορροφήσεως και τις κοινοπραξίες. Χαρακτηριστικά παραθέτουµε κάποια στοιχεία από τον Πίνακα 1.2. Ειδικότερα, το 2000 αναπτύσσει κοινοπραξίες µε την ΟMV στην Αλβανία και στο Ιράν και µε τη SIPETROL στη Λιβύη για έρευνα υδρογονανθράκων. Το 2003, αναπτύσσεται κοινοπραξία της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. (20%) µε τις εταιρείες WOODSIDE ENERGY της Αυστραλίας(45%) και της REPSOL της Ισπανίας (35%). Επιπλέον, ολοκληρώθηκε η εκτέλεση χερσαίας ερευνητικής γεώτρησης κοντά στην Αυλώνα Αλβανίας σε κοινοπραξία µε την Αυστριακή OMV (51% διαχειριστής). Οι εξαγορές πραγµατοποιούνται από τις θυγατρικές της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ. Το 1999, η ΕΛ.ΠΕ.Τ. αγοράζει πλειοψηφικό πακέτο (54%) του διυλιστηρίου ΟΚΤΑ AD SKOPJE. Εξαγοράζεται το 75% της εµπορικής Εταιρίας GLOBAL S.A. στην Αλβανία, η οποία προβαίνει σε σύσταση της ELDA PETROLEUM ALBANIA SH.P.K. Το 2002, γίνεται η εξαγορά του 54,35% των µετοχών της JUGOPETROL AD KOTOR και του 100% της BP CYPRUS, η οποία µετονοµάζεται σε HELLENIC PETROLEUM CYPRUS, µέσω της θυγατρικής HELLENIC PETROLEUM INTERNATIONAL. Σχήµα 1.2: Εταιρική οµή της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ

9 Σχήµα 1.3: Οργανόγραµµα της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑ Τύπος ΑΞΕ (Άµεσων Ξένων Επενδύσεων) Υπάρχουν τέσσερις βασικοί τύποι ΑΞΕ: 1) ΑΞΕ προς αναζήτηση πλουτοπαραγωγικών πόρων.

10 2) ΑΞΕ προς αναζήτηση αγορών 3) ΑΞΕ προς αναζήτηση αποδοτικότητας 4) ΑΞΕ προς αναζήτηση στρατηγικών πόρων ή ικανοτήτων Η ανάλυση κάθε τύπου παρουσιάζεται στον Τόµο, Ενότητα 2.1 σελ Αναλύοντας τον ανταγωνισµό στην τσιµεντοβιοµηχανία, µπορούµε να κατανοήσουµε καλύτερα των τύπο ΑΞΕ που ακολουθεί η ΤΙΤΑΝ. Ο κλάδος παραγωγής τσιµέντου παρουσιάζει µια έντονη τάση συγκέντρωσης τα τελευταία χρόνια κατά την οποία, σήµερα, το 43% της παγκόσµιας παραγωγής (πλην Κίνας) βρίσκεται στην κατοχή των πέντε µεγαλυτέρων οµίλων του κλάδου (Lafarge, Holcim, Cemex, Heidelberger, Italcementi) θα µπορέσουµε να κατανοήσουµε Ο Τιτάν βρίσκεται στη 15η θέση και µε τις εξαγορές του παίρνει µέρος κατά µικρότερο ποσοστό στην συγκέντρωση του κλάδου. Επίσης, ο κλάδος τσιµέντου χαρακτηρίζεται από: 1) υσκολία εισόδου νέων παικτών λόγω α) δυσκολίας εύρεσης κατάλληλων πρώτων υλών, β) υψηλής απαίτησης κεφαλαίων και, γ) εξειδίκευσης παικτών. 2) Τοπικό χαρακτήρα: δεν υπάρχουν παγκόσµιες οικονοµίες κλίµακα ενώ το µεταφορικό κόστος είναι πολύ υψηλό (συγκρινόµενο µε την αξία του προϊόντος). 3) Έλλειψη ικανού ανταγωνιστικού υλικού (σε κόστος και ανθεκτικότητα). 4) Υψηλό λειτουργικό cash flow. Η εταιρία ΤΙΤΑΝ έχει πραγµατοποιήσει ΑΞΕ µε στόχο την καθετοποίηση της παραγωγής της. Στην κάθετη ολοκλήρωση η επιχείρηση ελέγχει την παραγωγική διαδικασία από την εξόρυξη του φυσικού πόρου µέχρι την τελική διανοµή. Με αυτή τη λογική, η εξαγορά των λατοµείων αποτελεί ΑΞΕ προς αναζήτηση πλουτοπαραγωγικών πόρων, φυσικών πόρων πρώτης ύλης για την παραγωγή τσιµέντου, δεδοµένης και της δυσκολίας εύρεσης πρώτων υλών. Με αυτό τον τρόπο, µπορεί η επιχείρηση να ελέγχει το κόστος και την ποιότητα της πρώτης ύλης, η οποία επηρεάζει το κόστος και την ποιότητα της παραγωγικής διαδικασίας και του παραγόµενου προϊόντος, να µειώσει το κόστος και αποθήκευσης του φυσικού πόρου. Ταυτόχρονα, µέσω των ΑΞΕ προς αναζήτηση πλουτοπαραγωγικών πόρων, µπορεί να εµποδίσει την είσοδο νέων ανταγωνιστών στην αγορά. Επιπλέον, λόγω του υψηλού µεταφορικού κόστους, την ΤΙΤΑΝ τη συµφέρει η εξυπηρέτηση της αγοράς να πραγµατοποιηθεί µέσω ΑΞΕ. Να αναπτύξει δηλαδή καθετοποιηµένη παραγωγή στις χώρες όπου βρίσκονται οι ανταγωνιστές της αντί να εξάγει τα προϊόντα της. Τα δυο τελευταία κίνητρα αναφέρονται σε ΑΞΕ προς αναζήτηση αγορών. Ιστορικά, να επισηµάνουµε ότι ο ΤΙΤΑΝ αναγκάστηκε να προβεί σε τέτοιου τύπου επενδύσεις όταν την δεκαετία του 90, οι Ιταλοί εισήλθαν στην ελληνική αγορά εξαγοράζοντας λατοµεία και εταιρείες παραγωγής σκυροδέµατος (ΑΓΕΤ Ηρακλής). Βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να αντιµετωπίζει προβλήµατα την προµήθεια πρώτων υλών και ως εκ τούτου, προχώρησε σε κάθετη ολοκλήρωση προς τα πίσω και προς τα εµπρός εξαγοράζοντας εταιρείες σκυροδέµατος για να πουλάει έτοιµο σκυρόδεµα στην εγχώρια και διεθνή αγορά.

11 Σε ό,τι αφορά την ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, ως πετρελαϊκή αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγµα εταιρείας που προβαίνει σε ΑΞΕ προς αναζήτηση πλουτοπαραγωγικών πόρων σε χαµηλότερο κόστος. Για παράδειγµα, οι κοινοπραξίες και οι εξαγωγές πραγµατοποιούνται για την ανεύρεση πετρελαίου, την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων. Οι ΑΞΕ που πραγµατοποιεί στα Βαλκάνια είναι προς αναζήτηση νέων αγορών µέσω της επέκτασης του εµπορικού δικτύου και την κατασκευή ή αγορά 80 πρατηρίων λιανική πώλησης. ΕΡΩΤΗΜΑ Η Ολική Ποιότητα στην παραγωγή Μια ΠΕ για να µπορεί να ανταποκριθεί στις πιέσεις του διεθνή ανταγωνισµού είναι σηµαντικό να παράγει προϊόντα και υπηρεσίες που ικανοποιούν τους πελάτες της και είναι στιβαρές ποιοτικά. ηλαδή, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες παράγονται µε οµοιόµορφη ποιότητα και διατηρούν την αξιοπιστία τους και στην περίπτωση ύπαρξη µικρής µεταβλητότητας στα στοιχεία που συµµετέχουν στην παραγωγή τους. Για την ΠΕ, το θέµα της ποιότητας είναι στρατηγικός στόχος. Η ανάγκη για παροχή ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών ονοµάζεται ολική ποιότητα στην παραγωγή και συνίσταται στη: 1) Χρήση υλικών υψηλής τεχνολογίας 2) Χρήση σύγχρονων µεθόδων παραγωγής και σύγχρονης τεχνολογίας 3) Συµµετοχή όλων των εργαζοµένων. Ωστόσο, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η ύπαρξη ενός συστήµατος διαχείρισης ποιότητας διαφέρει από τη διοίκηση ολικής ποιότητας. Αποτελεί βεβαίως τη βάση προς αυτή την κατεύθυνση, η οποία όµως απαιτεί χρόνο και συλλογική προσπάθεια για την αλλαγή της κουλτούρας και την ενσωµάτωση των αρχών ολικής ποιότητας στον τρόπο σκέψης και λειτουργίας των εργαζοµένων. Η ποιότητα στις ελληνικές επιχειρήσεις άρχισε να εισάγεται µε την εγκατάσταση συστηµάτων διασφάλισης ποιότητας σύµφωνα µε διεθνή πρότυπα, και κάποιες εταιρείες συνέχισαν προς την εγκατάσταση συστηµάτων διαχείρισης ποιότητας και προγραµµάτων ολικής ποιότητας. Στην ΤΙΤΑΝ, η ποιότητα διασφαλίζεται µέσα από ένα πλήθος προτύπων, ενώ η επιβράβευση των προσπαθειών της εταιρείας επιβεβαιώνεται από ένα σύνολο βραβείων σχετικών µε την ποιότητα στην εργασία, στη διαχείριση περιβάλλοντος και την ποιότητα των προϊόντων και υπηρεσιών: Πίνακας 3.1: Πιστοποιητικά ΤΙΤΑΝ Πιστοποιητικό Συµµόρφωσης Συστήµατος Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία ΕΛΟΤ 1801: OHSAS 18001:1999 Πιστοποιητικό Συµµόρφωσης Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης ΕΛΟΤ ΕN ISO (Κεντρικά Γραφεία, Εργοστάσια Ελευσίνας-Καµαρίου-Πάτρας-Θεσσαλονίκης, Κέντρο ιανοµής Ηρακλείου) Πιστοποιητικά Συµµόρφωσης Συστήµατος Ποιότητας ΕΛΟΤ EN ISO 9001:2000 Για το σχεδιασµό, την παραγωγή και την εµπορία τσιµέντου (Κεντρικά Γραφεία, Εργοστάσια Ελευσίνας- Καµαρίου-Θεσσαλονίκης-Πάτρας µε τις αποθήκες τους στο εσωτερικό και εξωτερικό) Για το σχεδιασµό, την παραγωγή, και τη διάθεση Ετοίµου Σκυροδέµατος (Κεντρικά Γραφεία και το

12 σύνολο των µονάδων παραγωγής στην Ελλάδα) Για την εξόρυξη και θραύση πέτρας για σχεδιασµό, παραγωγή και πώληση Αδρανών Υλικών σκυροδέµατος, κονιαµάτων οδοποιίας και ασβεστοποιίας (Κεντρικά Γραφεία και Λατοµεία Ξηρορέµατος και ρυµού) Για την εξόρυξη, θραύση και φόρτωση σε πλοία και αυτοκίνητα γύψου (Αλτσί) και την εξόρυξη, θραύση και φόρτωση ποζολάνης σε πλοία (Μήλος) Για το σχεδιασµό, την παραγωγή, την πώληση και διάθεση Ετοίµων Ξηρών Κονιαµάτων (Εργοστάσιο Ελευσίνας) Πιστοποιητικά Συµµόρφωσης σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό Πρότυπο (σήµα CE) ΕΛΟΤ ΕΝ για όλους τους τύπους τσιµέντου που παράγονται σε όλα τα Εργοστάσια της Ελλάδος BSI Βρετανικό σήµα KITEMARK για τσιµέντο τύπου CEM I 52,5 Ν σύµφωνα µε τους Βρετανικούς κανονισµούς τσιµέντου BS EN (Εργοστάσιο Καµαρίου) Πιστοποιητικό συµµόρφωσης προϊόντος σύµφωνα µε τον ΚΤΣ -97 Για τα σκυροδέµατα κατηγοριών C16/20 και C20/25 (σε 9 µονάδες παραγωγής στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη) Πιστοποιητικό Ελέγχου Παραγωγής Λατοµείων Για αδρανή στο σκυρόδεµα (ΕΛΟΤ ΕΝ 12620), αδρανή ασφαλτοµιγµάτων και επιφανειακών επιστρώσεων οδών, αεροδροµίων και άλλων περιοχών κυκλοφορίας οχηµάτων (ΕΛΟΤ ΕΝ στα Λατοµεία Ξηροδέµατος και ρυµού) Κατ όµοιο τρόπο προσεγγίζει και η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ την ολική ποιότητα στην παραγωγή. Όπως δηλώνει και στην πολιτική ποιότητας της εταιρείας, εξασφαλίζει τη συνεχή ικανοποίηση του πελάτη µε την εφαρµογή συστηµάτων διασφάλισης ποιότητας στις παραγωγικές της διαδικασίες: Ειδικότερα, εφαρµόζει Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας κατά ISO, πιστοποιηµένο από τον ΕΛΟΤ. Επιπλέον, οι Βιοµηχανικές Εγκαταστάσεις Ελευσίνας της εταιρίας, µετά την απόκτηση του Πιστοποιητικού Συστήµατος ιαχείρισης Περιβάλλοντος (EMAS) το 2005, απέκτησαν πρόσφατα και το Πιστοποιητικό Εφαρµογής Συστηµάτων ιαχείρισης Υγιεινής & Ασφάλειας, σύµφωνα µε το Κοινοτικό Πρότυπο OHSAS (ΕΛΟΤ 1801). Η πιστοποίηση των εταιρειών καθ όλα τα διεθνή πρότυπα (ISO 9001:2000, ISΟ 14001:2004, EMAS, OHSAS 18001), τεκµηριώνει µια σοβαρή προσπάθεια των εταιρειών να γνωρίζουν και να διαχειρίζονται ποιοτικά το σύνολο των διεργασιών και των αλληλεπιδράσεών τους. Η προσέγγισή τους για διασφάλιση ποιότητας στην ολότητα, αποδεικνύει ένα συστηµικό τρόπο σκέψης και αναγνώρισης και διαχείρισης του συνόλου των αλληλεπιδράσεων, το οποίο αποτελεί µια από τις θεµελιώδεις αρχές της Ολικής Ποιότητας. Τέλος η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ στη Θεσσαλονίκη, διακρίθηκε στην παραγωγή πολυπροπυλενίου στις 28/03/2007, για τρίτη συνεχή χρονιά, από την εταιρία BASELL µε µία από τις ψηλότερες διακρίσεις στην Ευρώπη για το βέλτιστο επίπεδο της λειτουργικότητάς του. Η BASELL, που είναι η εταιρία η οποία παρέχει την τεχνολογία της σε περισσότερα από 100 παρόµοια εργοστάσια σε όλο τον κόσµο, µετά από σχετική παγκόσµια έρευνα, κατέταξε την ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ σε µία από τις υψηλότερες θέσεις µεταξύ των αντίστοιχων Ευρωπαϊκών µονάδων.

13 (Σχετικές πληροφορίες µπορείτε να βρείτε στον τόµο σελ. 122 καθώς και στον τόµο Β, ιοίκηση Ολικής Ποιότητας και ιαχείριση Περιβάλλοντος ( ΕΟ 42), Κεφάλαιο 9, σελ.169) 3.2 Βαθµός εσωτερικοποίησης ενδιάµεσων αγαθών στρατηγική καθετοποίησης της παραγωγής Από την µελέτη των ιστορικών στοιχείων και του τύπου ΑΞΕ των δυο επιχειρήσεων τεκµηριώνεται η πλήρης καθετοποίηση της παραγωγής και των δυο εταιρειών. Η οικονοµική θεωρία της εσωτερικοποίησης συνδέεται µε την στρατηγική της κάθετης ολοκλήρωσης. Σύµφωνα µε αυτή, η επιχείρηση ενσωµατώνει την παραγωγή όλων των ενδιάµεσων αγαθών που απαιτούνται για την παραγωγή του προϊόντος όπως πρώτες ύλες, ηµικατεργασµένα αγαθά, έρευνα και ανάπτυξη, εκπαίδευση προσωπικού, δίκτυο διανοµής προκειµένου να ελέγχει την ποιότητα, να µειώνει το κόστος παραγωγής, να βελτιώνει την ανταγωνιστικότητά της και να ισχυροποιεί τη θέση της στην αγορά µεγιστοποιώντας ταυτόχρονα και τα κέρδη της. Επίσης, διαφαίνεται ότι η στρατηγική των δύο εξεταζόµενων εταιριών είναι τέτοια ώστε να φροντίζουν να δηµιουργούν εµπόδια στην είσοδο ανταγωνιστών τους στην αγορά, και η εσωτερικοποίηση των ενδιάµεσων αγαθών και η καθετοποίηση της παραγωγής τους βοηθά και σε αυτό. ΕΡΩΤΗΜΑ ιαχείριση Ανθρώπινου υναµικού Σχετικές πληροφορίες αντλούνται από τον τόµο, ενότητα 9.1, σελ Το τµήµα Ανθρώπινων πόρων διαδραµατίζει ουσιαστικό ρόλο στην επιτυχία των δραστηριοτήτων µιας ΠΕ. Οι άνθρωποι αποτελούν την επιχείρηση και είναι αυτοί δίνουν τις επιτυχίες. Και οι δυο όµιλοι τονίζουν την έµφαση που δίνουν στους ανθρώπους τους παρουσιάζοντας τις επενδύσεις τους σε εκπαίδευση, κατάρτιση, ανάπτυξη καθώς και τα συστήµατα αξιολόγησης, παροχών και αµοιβών που υλοποιούν. Το τµήµα ανθρώπινων πόρων οφείλει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει σωστά όλα τα παραπάνω, συνυπολογίζοντας την εθνική κουλτούρα των θυγατρικών και της µητρικής, τη νοµοθεσία στις εργασιακές σχέσεις, το µορφωτικό επίπεδο του κάθε λαού, τη διαθεσιµότητα σε εξειδικευµένο προσωπικό και τις ανάγκες σε εκπαίδευση και τα θέµατα κινητικότητας των υπαλλήλων τους (εκπατρισµένοι). Αφού προσδιορίσει σε βάθος τις άνωθεν παραµέτρους και στελεχώσει την εταιρεία µε το πλέον κατάλληλο προσωπικό οφείλει, να σχεδιάσει το πιο αποδοτικό και αποτελεσµατικό σύστηµα αξιολόγησης, αµοιβών και υποκίνησης κατά περίπτωση, διατηρώντας τις βασικές αρχές της κουλτούρας της µητρικής εταιρείας. Τέλος, µια από τις µεγαλύτερες προκλήσεις του τµήµατος ανθρώπινων πόρων είναι να δηµιουργήσει και να θεµελιώσει κοινή εταιρική κουλτούρα και τη συνείδηση ότι οι εργαζόµενοι της ΠΕ ανήκουν στην ίδια «οικογένεια», µε κοινές αρχές και στόχους. Στον πίνακα 4.1 παρουσιάζεται πιο αναλυτικά η πολιτική των δυο πολυεθνικών επιχειρήσεων για τους ανθρώπους της.

14 Πίνακας 4.1: Πολιτική διαχείρισης ανθρώπινου δυναµικού για την ΤΙΤΑΝ και ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Συγκριτικός πίνακας Κριτήρια Σηµασία για την επιχείρηση Εκπαίδευση - Κατάρτιση Προσέγγιση ΤΙΤΑΝ Το σηµαντικότερο κεφάλαιο - Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της Εταιρίας συντελεί στην εφαρµογή πρωτοποριακών µεθόδων για την υποστήριξη των ανθρώπων της και των οικογενειών τους. Στόχος είναι η διατήρηση υψηλού επιπέδου ικανοποίησης των εργαζοµένων, ασφαλών συνθηκών εργασίας και εργασιακού περιβάλλοντος, που συµβάλλει στη γόνιµη συνεργασία, στην παραγωγικότητα και σε κλίµα αµοιβαίας εµπιστοσύνης. Α)Έµφαση στη βελτίωση των γνώσεων και των ικανοτήτων των εργαζοµένων µέσω ουσιαστικής εκπαίδευσης και επιµόρφωσης σε τεχνικά και διοικητικά θέµατα.για παράδειγµα το 2005 η υλοποίηση του προγράµµατος MENTOR Ανάπτυξη δεξιοτήτων που απευθύνεται στο στελεχικό δυναµικό της Νοτιο- Ανατολικής Ευρώπης. Β) Συνεχώς βελτιούµενες συνθήκες εργασίας Γ) ιαρκής εκπαίδευση σε θέµατα Υγιεινής και Ασφάλειας. Η υγιεινή και η ασφάλεια στους χώρους εργασίας και η πρόληψη ατυχηµάτων είναι τα θέµατα των περισσοτέρων ωρών εκπαίδευσης και κατάρτισης του προσωπικού του Οµίλου. )Θεσµός Κοινωνικών Λειτουργών στο χώρο εργασίας Ε) Σταθερή και ουσιαστική παρουσία Ιατρών Εργασίας Προσέγγιση ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Ανεκτίµητο κεφάλαιο Το όραµα και οι στόχοι της εταιρείας συνδέονται άρρηκτα µε την αποτελεσµατικότητα και ποιότητα των εργαζοµένων Α)Επιµορφωτικά προγράµµατα σχετικά µε θέµατα υγιεινής, ασφάλειας και περιβάλλοντος.: 1) Εισαγωγική εκπαίδευση νεοπροσληφθέντος προσωπικού και του µη τεχνικού προσωπικού στον εξοπλισµό των εγκαταστάσεων, τις φυσικές και χηµικές διεργασίες που λαµβάνουν χώρα εντός αυτού, τους κανόνες και τις διαδικασίες υγιεινής, ασφάλειας και περιβάλλοντος, τη χρήση πυροσβεστικού εξοπλισµού και την παροχή Α Βοηθειών. 2) Εκπαίδευση τεχνικού προσωπικού στη διαδικασία έκδοσης αδειών εκτέλεσης εργασίας, τις µετρήσεις αερίων, την ορθή χρήση των Μέσων Ατοµικής Προστασίας και του εξοπλισµού εργασίας 3) Ασκήσεις ετοιµότητας και αµοιβαίας βοήθειας µε όλα τα ιυλιστήρια της χώρας και την ΕΜΑΚ 4) Ασκήσεις µερικής και ολικής εκκένωσης χώρων. Β)Συµµετοχή των εργαζοµένων σε σεµινάρια και συνέδρια εντός και εκτός Ελλάδας, εκπαιδευτικά προγράµµατα, λειτουργία βιβλιοθήκης, εκµάθηση ξένης γλώσσας και συνδροµές σε επιστηµονικά περιοδικά και επαγγελµατικούς συλλόγους.

15 Γ) Η Εκπαίδευση διακρίνεται σε διοικητική και τεχνική, γενική και εξειδικευµένη. Για τις ανάγκες της εκπαίδευσης, πέρα από τον ετήσιο προϋπολογισµό εκπαίδευσης, αξιοποιούνται όλα τα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράµµατα επαγγελµατικής κατάρτισης που παρέχει ο Ο.Α.Ε.., το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και η Ευρωπαϊκή Ένωση. ) Εκπαιδευτικά ταξίδια εξωτερικού Ε) Χρηµατοδότηση συµµετοχών στο πρόγραµµα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου ΣΤ) Χρηµατοδότηση συµµετοχών σε µεταπτυχιακά προγράµµατα Ζ) απάνες για εµπλουτισµό των βιβλιοθηκών της Εταιρείας, για συνδροµές σε επιστηµονικά περιοδικά και εφηµερίδες και για συνδροµές σε διάφορους επαγγελµατικούς & επιστηµονικούς συλλόγους Αξιολόγηση 1) Η δίκαιη, αξιοκρατική και συνεχής παρακίνηση των στελεχών για βελτίωση των δεξιοτήτων τους αποτελεί κεντρική επιδίωξη του Οµίλου. 2) Το 2005 συνεχίσαµε και επεκτείναµε την εφαρµογή του Συστήµατος Αξιολόγησης 360 που ξεκίνησε το Η συγκεκριµένη διαδικασία προϋποθέτει και τη συµµετοχή των υφισταµένων στην αξιολόγηση των ανωτέρων και ανωτάτων στελεχών, µε αποτέλεσµα την ενίσχυση και αναβάθµιση του διαλόγου και της επικοινωνίας σε όλα τα ιεραρχικά κλιµάκια. 3) Έρευνας γνώµης των εργαζοµένων σε όλες τις εταιρείες του οµίλου 1)Το Σύστηµα Αξιολόγησης της Απόδοσης των ιευθυντικών Στελεχών. 2)Το σύστηµα Αξιολόγησης της απόδοσης προσωπικού που αµείβεται µε την Ε.Σ.Σ.Ε. Η αξιολόγηση είναι συνδεδεµένη µε την επίτευξη συγκεκριµένων στόχων και επιδόσεων. * Οι νεοπροσληφθέντες διέρχονται µια δοκιµαστική περίοδο έξι (6) µηνών πριν την ένταξή τους στο µόνιµο προσωπικό Αµοιβές Παροχές 1) Σύστηµα αµοιβών, το οποίο λαµβάνει υπόψη του τα δεδοµένα της αγοράς αλλά και τις προσδοκίες των εργαζοµένων 2) Παροχές πέραν των προβλεποµένων από το νόµο και τις συλλογικές συµβάσεις εργασίας, σύµφωνα µε τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε χώρας 3) Επαγγελµατικός προσανατολισµός των παιδιών των εργαζοµένων 1) Το Μισθολογικό Σύστηµα που εφαρµόζεται σε όλο το προσωπικό της (εκτός των ιευθυντικών Στελεχών και των ικηγόρων µε πάγια αντιµισθία), καθορίζεται από την Επιχειρησιακή Συλλογική Σύµβαση Εργασίας. 2) Τα ιευθυντικά Στελέχη αµείβονται µε βάση το σύστηµα Αµοιβών ιευθυντικών Στελεχών, το οποίο είναι άµεσα συνδεδεµένο µε την απόδοσή τους. 4) Πολιτιστικές εκδηλώσεις για την οικογένεια 5) Εκδηλώσεις για παιδιά εργαζοµένων 3) Ασφαλιστικές Παροχές 4) Κοινωνικές Παροχές

16 Κίνητρα Κινητικότητα Εκπατρισµένοι Συνδικαλισµός που επιτυγχάνουν στα ΑΕΙ και ΤΕΙ 1) υνατότητες εξέλιξης µέσω των µηχανισµών ανάπτυξης, εκπαίδευσης και αξιολόγησης 2) Το πρόγραµµα Πρόσθεσε Αξία ξεκίνησε το Σεπτέµβριο του 2005 στην Ελλάδα µε σκοπό την ενθάρρυνση και αναγνώριση της προσπάθειας και των πρωτοβουλιών των εργαζοµένων για συνεχή βελτίωση. Έµφαση δίνει το πρόγραµµα στη µείωση του κόστους και την αύξηση της παραγωγικότητας, στην αξία στον πελάτη, στη βελτίωση της ποιότητας, στην υγιεινή και την ασφάλεια και στην προστασία του περιβάλλοντος. Με αυτό επιτυγχάνεται και εµβαθύνεται µια συνεχής και δηµιουργική επικοινωνία µεταξύ των εργαζοµένων και της ιοίκησης, ενώ αναγνωρίζεται η συµµετοχή των εργαζοµένων στην επίτευξη κοινών στόχων. Υπάρχει υψηλή κινητικότητα ελλήνων στελεχών σε διοικητικές θέσεις των θυγατρικών εταιρειών Ιδιαίτερη σηµασία αποδίδεται στην αίσθηση -µεταξύ των εργαζοµένωνσταθερότητας στην εργασιακή σχέση, που πηγάζει από την εταιρική αρχή ότι καµία αλλαγή στο καθεστώς απασχόλησης δεν γίνεται χωρίς να έχουν ενηµερωθεί εγκαίρως και σωστά οι άµεσα ενδιαφερόµενοι. Σε όσες περιπτώσεις είναι αναγκαίος ο περιορισµός του προσωπικού, οι σχετικές αποφάσεις υλοποιούνται µέσω προγραµµάτων οικειοθελούς αποχώρησης και περιλαµβάνουν µέτρα υποστήριξης των δυνατοτήτων και προοπτικών µελλοντικής επαγγελµατικής απασχόλησης. 2) Επιδίωξή είναι η άµεση, ουσιαστική και δηµιουργική επικοινωνία µε τους εργαζοµένους. Στο πλαίσιο αυτό, εκτός από τις καθιερωµένες διαδικασίες διαπραγµατεύσεων µε τα συλλογικά όργανα που περιλαµβάνουν θέµατα αυξήσεων, συµβάσεων κ.ά., πραγµατοποιούνται τακτικές συναντήσεις της ιοίκησης του Οµίλου µε όλους τους εργαζοµένους. 5) Ειδικές Παροχές, όπως η χορήγηση εταιρικών αυτοκινήτων, κινητών τηλεφώνων, η συνδροµή σε εφηµερίδες & περιοδικά καθώς και συνδροµές σε επαγγελµατικούς συλλόγους και επιστηµονικά σωµατεία εµπίπτουν στην κατηγορία αυτή. υνατότητες εξέλιξης µέσω των µηχανισµών ανάπτυξης, εκπαίδευσης και αξιολόγησης Υπάρχει υψηλή κινητικότητα ελλήνων στελεχών σε διοικητικές θέσεις των θυγατρικών εταιρειών εν αναφέρονται σχετικές πληροφορίες Είναι προφανής η έµφαση και οι επενδύσεις που πραγµατοποιούν και οι δυο επιχειρήσεις στη εκπαίδευση του προσωπικού σε θέµατα ασφάλειας καθώς και τεχνικά ζητήµατα. Η ΤΙΤΑΝ ωστόσο, φαίνεται να διαθέτει ένα πιο εξελιγµένο, ώριµο, ολοκληρωµένο και ανθρωποκεντρικό σύστηµα αµοιβών,

17 παροχών και κινήτρων. Παρ όλα αυτά, θα πρέπει να θυµόµαστε ότι η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ µέχρι και πριν από δυο χρόνια χαρακτηριζόταν από τη νοοτροπία του ηµόσιου τοµέα όπου τα συστήµατα αξιολόγησης και υποκίνησης είναι ακόµα σε εµβρυακή κατάσταση. Στο σχήµα 4.1 φαίνεται η κατανοµή του προϋπολογισµού των προγραµµάτων εκπαίδευσης. Σχήµα 4.1: Κατανοµή ανθρωποωρών Αλληλεπίδραση µε εξωτερικό περιβάλλον ελαχιστοποίηση αρνητικών επιπτώσεων Πέρα από την εφαρµογή των προτύπων περιβαλλοντικής ποιότητας ISO 14001:2004 και EMAS που τεκµηριώνουν την περιβαλλοντική ευαισθησία τους, οι εταιρείες προβαίνουν σε ένα σύνολο σχεδίων δράσης για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των δραστηριοτήτων τους στο φυσικό περιβάλλον. Ειδικότερα, η ΤΙΤΑΝ: 1) Μεριµνά διαρκώς για τα διάφορα µεταφορικά µέσα που διακινούν τα προϊόντα της, όπως: Φορτηγά αυτοκίνητα εφοδιασµένα µε σκέπαστρα Ειδικά σιλοφόρα αυτοκίνητα για τη µεταφορά τσιµέντου Έλεγχος καθαριότητας φορτηγών πριν βγουν σε δηµόσιο δρόµο Έλεγχος αξιοπλοΐας των πλοίων της Εταιρίας και επίσηµη πιστοποίηση των κανόνων προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος 2) Καταστολή της ηχορύπανσης σε όλες του τις παραγωγικές δραστηριότητες µε την εφαρµογή των πλέον σύγχρονων διεθνών µεθόδων που διατίθενται, 3) Συµβάλλει στη µείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από δραστηριότητες τρίτων, βιοµηχανικές, αγροτικές και κοινωνικές, απαλλάσσοντας το περιβάλλον από εκατοµµύρια τόνους υποπροϊόντα και πάσης φύσεως απόβλητα, χωρίς την παραµικρή επίπτωση τόσο στο προϊόν, όσο και στο περιβάλλον. 4) Αποκατάσταση περιβάλλοντος µέσω δενδροφύτευσης, ανάπλασης εξαντληµένων λατοµείων, µε τις πλέον σύγχρονες µεθόδους, συµπεριλαµβανοµένης της υδροσποράς. Τέλος, ως επιστέγασµα της συστηµατικής και συνεπούς περιβαλλοντικής πολιτικής του Τιτάνα και συγκεκριµένα για το σύστηµα διαχείρισης της Αειφόρου Ανάπτυξης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον βράβευσε για µια ακόµη φορά τον εκέµβριο 2000, στις Βρυξέλλες Με όµοιο τρόπο, και προσαρµοσµένο στην περιβαλλοντική επικινδυνότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων µιας πετρελαϊκής εταιρείας, η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ υλοποιεί το δικό της αξιόλογο περιβαλλοντικό σχέδια δράσης. Η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ έχει θεσπίσει ενιαία πολιτική για το περιβάλλον, την υγιεινή, την ασφάλεια καθώς και για την πρόληψη µεγάλων ατυχηµάτων, η οποία ελέγχεται και αναθεωρείται όποτε απαιτείται. Στο πλαίσιο αυτό, στην οργανωτική δοµή της Εταιρίας για θέµατα υγιεινής, ασφάλειας και περιβάλλοντος, 1) ηµιουργήθηκε και λειτουργεί η ιεύθυνση Ι Υγιεινής, Ασφάλειας & Περιβάλλοντος Οµίλου, η οποία υποστηρίζει τη ιοίκηση στα συγκεκριµένα θέµατα, συντονίζει τις επιµέρους ιευθύνσεις Υγιεινής, Ασφάλειας και Προστασίας Περιβάλλοντος των επιχειρησιακών µονάδων της Εταιρίας και των

18 θυγατρικών του Οµίλου, που µέσω των Τµηµάτων της καλύπτουν όλα τα επιµέρους θέµατα και συνεργάζεται, όπου χρειάζεται, µε άλλες τεχνικές και λειτουργικές ιευθύνσεις του Οµίλου. Επιπλέον, παρακολουθεί τη συµµόρφωση των δραστηριοτήτων µε την Ελληνική και Ευρωπαϊκή Νοµοθεσία και διατυπώνονται οι απόψεις της Εταιρίας µέσω της µόνιµης Ελληνικής Αντιπροσωπείας, καθώς και του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Περιβάλλοντος CONCAWE και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πετρελαιοβιοµηχανίας EUROPIA, των οποίων η Εταιρία είναι µέλος. Για την καλύτερη παρακολούθηση της νοµοθεσίας, δηµιουργήθηκε βιβλιοθήκη για τη νοµοθεσία που αφορά το περιβάλλον και την ασφάλεια. 2) Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής, εντάσσονται και οι περιοδικές συσκέψεις των ιυλιστηρίων µε την ανταλλαγή τεχνικών πληροφοριών και συντονισµού για κοινές θέσεις επί θεµάτων κοινού ενδιαφέροντος. 3) Ανάλογα µε τα θέµατα που προκύπτουν η Εταιρία, µέσω των αρµοδίων ιευθύνσεων, συνεργάζεται µε τις αντίστοιχες αρχές (Υπουργεία Ανάπτυξης, ΠΕΧΩ Ε, Απασχόλησης και ΥΕΝ, Αρχηγείο Πυροσβεστικού Σώµατος κλπ.). Λειτουργεί έτσι ως συντονιστής όλων των διυλιστηρίων της χώρας, σε θέµατα σχεδιασµού νέων Οδηγιών και αναθεωρήσεων ισχυουσών Οδηγιών. 4) Ανάπτυξη συστηµάτων ελέγχου και µετρήσεων 5) Ανάπτυξη αντιρρυπαντικής τεχνολογίας και συστηµάτων διαχείρισης αποβλήτων