«ΣΔΥΝΗΚΔ ΔΤΑΗΘΖΣΟΠΟΗΖΖ ΚΑΗ ΠΡΟΒΟΛΖ ΣΧΝ ΔΘΔΛΟΝΣΗΚΧΝ ΟΡΓΑΝΧΔΧΝ ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΜΟΝΣΔΛΟ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΡΟΝΟΗΑ Ο ΡΟΛΟ ΣΧΝ Μ.Μ.Δ.»

Transcript

1 ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ «ΣΔΥΝΗΚΔ ΔΤΑΗΘΖΣΟΠΟΗΖΖ ΚΑΗ ΠΡΟΒΟΛΖ ΣΧΝ ΔΘΔΛΟΝΣΗΚΧΝ ΟΡΓΑΝΧΔΧΝ ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΜΟΝΣΔΛΟ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΡΟΝΟΗΑ Ο ΡΟΛΟ ΣΧΝ Μ.Μ.Δ.» ΠΟΤΓΑΣΡΗΑ ΚΑΛΛΗΟΠΖ ΛΑΓΟΓΖΜΟΤ ΔΠΗΒΛΔΠΟΤΑ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ ΦΧΣΔΗΝΖ ΜΑΡΗΝΖ ΑΘΖΝΑ 2011

2 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Με ηελ νινθιήξσζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ζα ήζεια, πξσηίζησο, λα εθθξάζσ ηηο ζεξκέο κνπ επραξηζηίεο ζηελ επηβιέπνπζα εθπαηδεχηξηά κνπ, θ. Φσηεηλή Μαξίλε, ε νπνία κε ηηο θαίξηεο θαηεπζχλζεηο ηεο, ηηο εχζηνρεο ππνδείμεηο θαη ηελ ελεξγή ζπκπαξάζηαζή ηεο θαζ φιε ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο απηήο ηεο εξγαζίαο, κνπ παξείρε πνιχηηκε θαη αλαληηθαηάζηαηε βνήζεηα. Παξάιιεια, ζα ήζεια λα εθθξάζσ ηηο επραξηζηίεο κνπ ζηνλ θ. Σδαλέην Αληύπα, Πξφεδξν ηεο εζεινληηθήο νξγάλσζεο «PRAKSIS», ζηνλ θ. Πεξηθιή Βαζηιόπνπιν, δεκνζηνγξάθν θαη Αληηπξφεδξν ηεο «Έλσζεο Πνιηηψλ γηα ηελ ΠΑΡΔΜΒΑΖ» ππεχζπλν Δηαηξηθήο Κνηλσληθήο Δπζχλεο θαη Κέληξνπ Δπηθνηλσλίαο θαη Δλεκέξσζεο Πνιηηψλ ηεο ΔΡΣ, ζηελ θ. Αγγειηθή Μπνύξα, επηζηεκνληθή ζπλεξγάηηδα ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Νέαο Γεληάο θαη εηδηθήο ζπκβνχινπ ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Νέαο Γεληάο γηα ην Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ θαη ζηνλ θ. Αληώλε θνξδίιε, δεκνζηνγξάθν κε εμεηδίθεπζε ζε ζέκαηα θνηλσληθήο πξφλνηαο γηα ηελ επγελή παξαρψξεζε εθ κέξνπο ηνπο πξνζσπηθψλ ζπλεληεχμεσλ θαη ηελ δηάζεζε πνιχηηκνπ πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ. Ζ γλψζε θαη ε εκπεηξία ηνπο πάλσ ζηα ζέκαηα πνπ απνηεινχλ ην αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηέιεζαλ πνιχηηκεο πεγέο ηφζν γηα ηελ ζπγθέληξσζε πιεξνθνξηψλ φζν θαη γηα ηελ βαζχηεξε θαηαλφεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ. 2

3 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ο εζεινληηζκφο απνηειεί έλαλ θξίζηκν ηνκέα δξάζεο γηα ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο αιιά θαη έλα δείθηε πνιηηηζκνχ. Δίλαη, ζπλεπψο, θπζηθφ λα απνηειεί ζεκαληηθφ πεδίν πνιηηηθήο έκθαζεο ζε Δπξσπατθφ αιιά θαη ζε εζληθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. ην πιαίζην απηφ, ηα αξκφδηα φξγαλα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, δηαπηζηψλνληαο έλα ζεκαληηθφ έιιεηκκα ζηελ ζπκκεηνρή ησλ Δπξσπαίσλ πνιηηψλ ζε εζεινληηθέο δξάζεηο, πξνρψξεζαλ ζηελ αλαθήξπμε ηνπ έηνπο 2011 σο «Δπξσπατθνχ Έηνπο γηα ηνλ Δζεινληηζκφ» κε ζηφρν λα ελζαξξχλνπλ ηα θξάηε κέιε ζηελ αλάιεςε ελεξγνχο δξάζεο γηα ηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ κέζσ ηεο πξνβνιήο ησλ εζληθψλ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ θαη ηνπ πνιχηηκνπ έξγνπ ηνπο. ηελ Διιάδα, αλ θαη νη πξνλνηαθέο εζεινληηθέο νξγαλψζεηο παξέρνπλ πνιχπιεπξν θαη πνιχηηκν έξγν ζην πεδίν ησλ ππεξεζηψλ θνηλσληθήο θξνληίδαο, ε ζρεηηθή ελεκέξσζε ηεο θνηλήο γλψκεο παξακέλεη ειιεηκκαηηθή θαη ζπλεπψο ν βαζκφο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ θηλείηαη ζε ρακειά επίπεδα. Βαζηθά αίηηα ησλ παξαηεξνχκελσλ θελψλ θαη ζηξεβιψζεσλ ζην πεδίν ηεο πξνβνιήο ηνπ ειιεληθνχ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ απνηεινχλ ε έιιεηςε επηθνηλσληαθήο θαηάξηηζεο ησλ εζεινληψλ, ν ρακειφο δείθηεο επαηζζεηνπνίεζεο θαη ελεκέξσζεο ησλ δεκνζηνγξάθσλ αιιά θαη ε απνπζία απνηειεζκαηηθήο δηθηχσζεο θαη αξκνληθήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ (εζεινληηθέο νξγαλψζεηο, δηνίθεζε, Μ.Μ.Δ.). Χζηφζν, ε Δπξσπατθή εκπεηξία πξνζθέξεη αμηφινγα ππνδείγκαηα «θαιψλ πξαθηηθψλ» ζην πεδίν ηεο πξνβνιήο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ, ηφζν ζε φ,ηη αθνξά ηελ αμηνπνίεζε θαηλνηνκηθψλ ηερληθψλ θαη εξγαιείσλ φζν θαη ζε φ,ηη αθνξά ηελ αλάπηπμε κίαο πγηνχο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ, Μ.Μ.Δ. θαη θνξέσλ ηεο δηνίθεζεο (θεληξηθήο θαη ηνπηθήο). Ζ θαηαγξαθή θαη αλάιπζε παξφκνησλ πξαθηηθψλ ζπληζηά πνιχηηκε πεγή εκπεηξίαο, πιεξνθνξηψλ αιιά θαη έκπλεπζεο γηα ηελ Διιάδα. Με δεδνκέλν κάιηζηα φηη, ζχκθσλα κε ην ειιεληθφ ζεζκηθφ πιαίζην, νη Ο.Σ.Α. έρνπλ θξίζηκεο αξκνδηφηεηεο ηφζν ζην πεδίν ηεο πξνλνηαθήο πξνζηαζίαο φζν ζην πεδίν ηεο πξνψζεζεο ηνπ ηνπηθνχ εζεινληηζκνχ, ε πξφθιεζε γηα ηελ αλαβάζκηζε ησλ ηερληθψλ πξνβνιήο ηνπ εζεινληηθνχ πξνλνηαθνχ έξγνπ ζα πξέπεη λα απνηειέζεη γηα απηνχο ζηξαηεγηθή πξνηεξαηφηεηα αιιά θαη πξνλνκνηαθφ πεδίν πνιηηηθήο δξάζεο. 3

4 Λέξειρ-Κλειδιά: εζεινληηζκφο, Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ, θνηλσληθή πξφλνηα, πξνλνηαθφο εζεινληηζκφο, εζεινληηθέο νξγαλψζεηο, Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο, Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ζπλεξγαζία 4

5 ABSTRACT Volunteering constitutes a crucial sector of action in order to improve the quality of life in modern societies, as well as an indicator of culture. As a result, it is normal that volunteering is an important field of political emphasis at European, national and local level. In these terms, the competent EU bodies, after noting a deficit in European citizens participation in voluntary actions, declared the year 2011 as European Year of Volunteering in order to encourage the member states to take action for the sensitization of the citizens through the promotion of the NGOs and their priceless work. In Greece, although the welfare voluntary organisations provide a multiple and valuable work in the field of social care services, the awareness of the public opinion remains inadequate, so the participation of the citizens is at very low levels. The reasons of this gaps and distortion in the field of the projection of the Greek welfare volunteering are the lack of training the volunteers in communication, the low ratio of sensitisation and awareness of the journalists, as well as the absence of an effective networking and a harmonious cooperation among the stakeholders (NGOs, administration, media). However, European experience provides notable examples of good practice in promoting welfare volunteering, not only in what concerns the use of innovative techniques and tools, but also the development of a healthy cooperation among the NGOs, the media and the administration bodies (central and local). The recording and analysis of such practices constitutes a valuable source of experience, information and inspiration for Greece. Given that according to the Greek institutional framework, Public Administration has crucial responsibilities in the field of welfare protection, as well as the field of projection of local volunteering, the challenge of upgrading the techniques of promotion of the voluntary welfare work has to be a strategic priority and a privileged field of political action Keywords: volunteering, European Year of Volunteering, social welfare, welfare volunteering, NGO s, media, local government, cooperation 5

6 ΠΗΝΑΚΑ ΤΝΣΜΖΔΧΝ ΑΔΠ Αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ Δ.Δ. Δπξσπατθή Έλσζε Δ.Δ.Δ. Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ ΔΔΣΑΑ Διιεληθή Δηαηξεία Σνπηθήο Αλάπηπμεο ΔΚΓΓΑ Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο &Απηνδηνίθεζεο ΔΚΚΔ Δζληθφ Κέληξν Κνηλσληθψλ Δξεπλψλ ΔΚΠΔ Δζληθφ Κέληξν Πξνψζεζεο Δζεινληηζκνχ ΔΡΣ Διιεληθή Ραδηνηειεφξαζε ΔΡ Δζληθφ Ραδηνηειενπηηθφ πκβνχιην ΗΣΑ Ηλζηηηνχην Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ΚΔΓΚΔ Κεληξηθή Έλσζε Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ Διιάδνο Μ.Μ.Δ. Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο Ο.Σ.Α. Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Π.Γ. Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 6

7 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ... 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α. ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΔΣΟ ΔΘΔΛΟΝΣΗΜΟΤ ΚΑΗ ΔΘΔΛΟΝΣΗΜΟ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Α1.Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ Α2. Ο εζεινληηζκφο ζηελ Διιάδα Α3. Ο πξνλνηαθφο Δζεινληηζκφο ζηελ Διιάδα-Ο ξφινο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β. Ζ ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΑΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΟΤ ΠΡΟΝΟΗΑΚΟΤ ΔΘΔΛΟΝΣΗΜΟΤ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Β.1 Πξνλνηαθέο εζεινληηθέο νξγαλψζεηο θαη επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε Β.2. Ζ πξνβνιή ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ απφ ηα Μ.Μ.Δ Β. 3. Ο ξφινο ησλ Ο.Σ.Α. ζηελ πξνβνιή ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ Β4. Ο ξφινο ηνπ Διιεληθνχ Κέληξνπ Πξνψζεζεο ηνπ Δζεινληηζκνχ θαη ησλ «Γεκνζηνγξάθσλ Δζεινληψλ γηα ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ» Β5.Ο αληίθηππνο ηνπ Δπξσπατθνχ Έηνπο Δζεινληηζκνχ ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ. ΚΑΛΔ ΠΡΑΚΣΗΚΔ ΑΠΟ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΚΑΗ ΓΗΓΑΓΜΑΣΑ ΠΟΛΗΣΗΚΖ Γ.1. Τπνδείγκαηα πξνβνιήο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ απφ ηελ Δπξσπατθή Πεξηθέξεηα Γ.2. Πξνηάζεηο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο πξνβνιήο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ ζην Διιεληθφ πξνλνηαθφ κνληέιν ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

8 ΔΗΑΓΧΓΖ Ο εζεινληηζκφο απνηειεί βαζηθή κνξθή έθθξαζεο ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζηελ θνηλσληθή δσή θαη ηηο δεκνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ζπκβάιιεη ζηελ εκπέδσζε θξίζηκσλ πνιηηηζηηθψλ αμηψλ φπσο ε αιιειεγγχε, ε αληδηνηειήο πξνζθνξά θαη ε πξνζηαζία ηνπ γεληθνχ θνηλσληθνχ ζπκθέξνληνο. Ο εζεινληηζκφο δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζε δηάθνξνπο ηνκείο δξάζεο φπσο ε εθπαίδεπζε, ε λενιαία, ν πνιηηηζκφο, ν αζιεηηζκφο, ην πεξηβάιινλ, ε πγεία, ε θνηλσληθή θξνληίδα, ε πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηψλ, ε αλζξσπηζηηθή βνήζεηα, ε αλαπηπμηαθή πνιηηηθή, ε έξεπλα, ε ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ θαη νη εμσηεξηθέο ζρέζεηο. Σαπηφρξνλα, ν εζεινληηζκφο απνηειεί ζεκαληηθή καζεζηαθή επθαηξία, επεηδή κε ηε ζπκκεηνρή ζε εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο νη πνιίηεο απνθηνχλ λέεο δεμηφηεηεο θαη βηψλνπλ εληνλφηεξα ην πλεχκα ηεο νκαδηθήο δξάζεο θαη ην ζπλαίζζεκα φηη είλαη κέιε ελφο θνηλσληθνχ ζπλφινπ. Δπνκέλσο ν εζεινληηζκφο θνκίδεη κία δηπιή σθέιεηα θαζψο αθελφο, ζπκβάιιεη ζηελ θνηλσληθή ζπλνρή κέζσ ησλ απνηειεζκάησλ πνπ επηηπγράλεη θαη ησλ δεζκψλ αιιειεγγχεο πνπ δεκηνπξγεί θαη, αθεηέξνπ, βνεζά ηνπο ίδηνπο ηνπο εζεινληέο κέζσ ηεο αλαβάζκηζεο ησλ δεμηνηήησλ ηνπο θαη ηεο πξνψζεζεο ηεο πξνζσπηθήο ηνπο εμέιημεο. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ν εζεινληηζκφο αλαπηχζζεηαη γνξγά θαη κεηαιιάζζεηαη θαζψο ιακβάλεη κία ζχγρξνλε θαη πην εμειηγκέλε κνξθή κέζσ ησλ Με Κπβεξλεηηθψλ Οξγαλψζεσλ. Χζηφζν, ν ξπζκφο ζπκκεηνρήο θαη επαηζζεηνπνίεζεο ησλ πνιηηψλ παξακέλεη ρακειφο ηφζν ζε Δπξσπατθφ φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν. Δλφςεη ησλ παξαπάλσ, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αλαθήξπμε ην έηνο 2011 σο Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ θαη πξνσζεί ζεκαληηθέο δξάζεηο ελεκέξσζεο θαη επαηζζεηνπνίεζεο, αθελφο, γηα ηελ ελίζρπζε ηεο πξνβνιήο ησλ εζεινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ αθεηέξνπ, γηα ηελ αληαιιαγή εκπεηξηψλ θαη βέιηηζησλ πξαθηηθψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ. Ζ θνηλσληθή πξφλνηα, πνπ απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθά πεδία δξάζεο γηα ηνπο εζεινληέο αιιά θαη λεπξαιγηθφ ηνκέα γηα ηελ θνηλσληθή επεκεξία θαη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή επηθεληξψλεηαη θαηά θαλφλα ζηελ ππνζηήξημε θνηλσληθψλ νκάδσλ πνπ βηψλνπλ θαηαζηάζεηο θξίζεο (θηψρεηα, θνηλσληθφο απνθιεηζκφο) θαη αδπλαηνχλ λα ηηο αληηκεησπίζνπλ κε ηηο δηθέο ηνπο δπλάκεηο. Με δεδνκέλν φηη ζηελ Διιάδα ε νμεία νηθνλνκηθή χθεζε δηνγθψλεη ξαγδαία ηα ζπγθεθξηκέλα θνηλσληθά πξνβιήκαηα, ν πξνλνηαθφο ηνκέαο αληηκεησπίδεη κία πξσηνθαλή πξφθιεζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε 8

9 ηεο νπνίαο είλαη αλαγθαία ε θηλεηνπνίεζε φισλ ησλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ ηεο ρψξαο. ην πιαίζην απηφ, ε ζπκβνιή ηνπ εζεινληηζκνχ κπνξεί λα απνβεί θαηαιπηηθή θαη λα έρεη βαξχλνπζα ζεκαζία ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. Γηα ηελ απνηειεζκαηηθή κάιηζηα αμηνπνίεζε ηνπ εζεινληηθνχ δπλακηθνχ, θαζίζηαηαη αλαγθαία ε ελεξγνπνίεζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο πνπ αθελφο απνηεινχλ θχξηνπο θνξείο άζθεζεο ηνπηθψλ πξνλνηαθψλ πνιηηηθψλ, αθεηέξνπ δηαζέηνπλ θξίζηκεο αξκνδηφηεηεο ζην πεδίν ηεο δηθηχσζεο θαη ηεο αλάπηπμεο ηνπ εζεινληηζκνχ ηνπηθήο εκβέιεηαο. Με αθνξκή ην Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ, ζθνπόο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε ησλ ηερληθψλ πξνβνιήο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ ζηελ Διιάδα ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ δηεξεχλεζε ηξφπσλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηάο ηνπο. ηόρνη ηεο εξγαζίαο απνηεινχλ, ζε πξψην επίπεδν, ε θαηαγξαθή ησλ βαζηθψλ ηερληθψλ πξνβνιήο ηνπ εζεινληηζκνχ πνπ αμηνπνηνχληαη ηφζν απφ ηνπο εζεινληέο φζν θαη απφ ηα Μ.Μ.Δ. θαη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε θαη ε αμηνιφγεζή ηνπο κε έκθαζε ζηα θελά θαη ζηηο ζηξεβιψζεηο πνπ επηδξνχλ αξλεηηθά ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο. ε δεχηεξν επίπεδν, ε εξγαζία ζηνρεχεη ζηνλ εληνπηζκφ θαη ζηελ αλάιπζε κίαο ζεηξάο θαιψλ πξαθηηθψλ πνπ εθαξκφδνληαη ζε άιια θξάηε κέιε θαη νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ έλα ρξήζηκν ππφδεηγκα γηα ηνλ επαλαπξνζαλαηνιηζκφ ηεο επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο ηνπ εζεινληηζκνχ ζην ειιεληθφ πξνλνηαθφ κνληέιν. Σέινο, κε βάζε ηα πνξίζκαηα ηεο έξεπλαο πνπ δηεμήρζε ζην πιαίζην εθπφλεζεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, επηδηψθεηαη ε δηαηχπσζε κίαο ζεηξάο πξνηάζεσλ γηα ηελ ελεξγεηηθφηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε πξνβνιή ηνπ ειιεληθνχ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ κέζσ ηεο ηζρπξήο δηθηχσζεο θαη ζπλεξγαζίαο φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ. ε επίπεδν κεζνδνινγίαο, ε εθπφλεζε βαζίζηεθε ζε έλα πξψην επίπεδν ζηελ έξεπλα, θαηαγξαθή θαη επεμεξγαζία πξσηνγελώλ θαη δεπηεξνγελώλ πεγώλ. Σν ζεσξεηηθφ κέξνο ηεο εξγαζίαο επέβαιιε ηελ έξεπλα θαη θαηαγξαθή ειιεληθήο θαη μελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο θαζψο θαη εζληθψλ θαη επξσπατθψλ λνκηθψλ θεηκέλσλ θαη θεηκέλσλ εξγαζίαο. Ζ αλαδήηεζε ηνπ ζρεηηθνχ πιηθνχ έγηλε ζηηο βηβιηνζήθεο ηνπ ΔΚΓΓΑ, ηνπ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ, ηνπ ΗΣΑ, ηεο ΔΔΣΑΑ θαη ηνπ ΔΚΚΔ, θαζψο θαη ζε πιήζνο δηαδηθηπαθψλ ηζηνηφπσλ πνπ απνδείρζεθαλ ηδηαίηεξα ρξήζηκνη. Γηα ηελ αθξηβέζηεξε θαη πιεξέζηεξε απνηχπσζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζην πεδίν ηεο πξνβνιήο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ ζηελ Διιάδα, αμηνπνηήζεθε επίζεο 9

10 πιηθφ απφ ζπλεληεύμεηο κε εθπξνζψπνπο δεκνζίσλ θαη εζεινληηθψλ θνξέσλ αιιά θαη επαγγεικαηηψλ ησλ Μ.Μ.Δ. πνπ εμεηδηθεχνληαη ζην πεδίν πξνβνιήο θαη πξνψζεζεο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο θαηαγξαθήο ησλ πεγψλ θαζψο θαη ηε δηελέξγεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ, αθνινχζεζε ε επεμεξγαζία ηνπ πιηθνχ θαη ε εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο πνπ νινθιεξψζεθε κε ηελ δηαηχπσζε ζπκπεξαζκάησλ θαη πξνηάζεσλ. Ζ εξγαζία δηαξζξψλεηαη ζε ηξία ζεκαηηθά θεθάιαηα - εθηφο ησλ θεθαιαίσλ ηεο εηζαγσγήο θαη ησλ ζπκπεξαζκάησλ. ην πξώην θεθάιαην, αξρηθά παξνπζηάδνληαη ε θηινζνθία, ην πεξηερφκελν θαη νη ζηφρνη ηνπ Δπξσπατθνχ Έηνπο Δζεινληηζκνχ. ηε ζπλέρεηα αλαιχεηαη ν ξφινο θαη ε εμέιημε ηνπ εζεινληηζκνχ ζηελ Διιάδα γεληθά, ελψ ηδηαίηεξε κλεία γίλεηαη αθελφο, ζηελ παξνπζίαζε ηεο ζπκβνιήο ηνπ ζην πεδίν ησλ «ππεξεζηψλ θνηλσληθήο θξνληίδαο», αθεηέξνπ, ζηηο ζεκαληηθέο ζεζκηθέο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν. Σν δεύηεξν ζεκαηηθφ θεθάιαην απνηππψλεη κηα φζν ην δπλαηφ πιεξέζηεξε εηθφλα ηεο επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ ζηελ Διιάδα. Καηαγξάθνληαη ηα βαζηθά επηθνηλσληαθά εξγαιεία θαη νη ηερληθέο πνπ αμηνπνηνχλ νη πξνλνηαθέο εζεινληηθέο νξγαλψζεηο ζηελ Διιάδα θαη εληνπίδνληαη ηα θελά θαη νη ζηξεβιψζεηο πνπ κεηψλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο. Σαπηφρξνλα, εμεηάδεηαη θαη ε ζηάζε ησλ ειιεληθψλ Μ.Μ.Δ. έλαληη ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηθνχ θηλήκαηνο, θαζψο θαη νη δηαθνξεηηθέο (αξλεηηθέο ή ζεηηθέο) επηδξάζεηο πνπ πξνθαινχληαη αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πξνζέγγηζεο ηνπ ζέκαηνο. ε φ,ηη αθνξά ζηνλ ξφιν ησλ ΟΣΑ ζηελ πξνβνιή ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ, παξνπζηάδνληαη επηιεγκέλα ππνδείγκαηα παξέκβαζεο πνπ ζπγθεληξψλνπλ ελδηαθέξνληα ζηνηρεία θαηλνηνκίαο. ην ηξίην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην, δηεξεπλψληαη νη κέζνδνη θαη νη ηερληθέο πνπ ζχκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή εκπεηξία δηαζθαιίδνπλ ηελ βέιηηζηε πξνβνιή ηνπ εζεινληηθνχ έξγνπ θαη ηελ κέγηζηε δπλαηή επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ. ην πιαίζην απηφ, αλαιχνληαη κειέηεο πεξίπησζεο πνπ ζπγθεληξψλνπλ ραξαθηεξηζηηθά «θαιήο πξαθηηθήο» θαη εθαξκφδνληαη ζε άιια θξάηε κέιε είηε απφ εζεινληηθέο νξγαλψζεηο, είηε απφ Μ.Μ.Δ, είηε απφ δεκφζηνπο θνξείο. Σν ηξίην θεθάιαην πεξηιακβάλεη επίζεο θαη κία ζεηξά πξνηάζεσλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο πξνβνιήο ηνπ Διιεληθνχ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ κε βάζε ηα δεδνκέλα πνπ έρνπλ παξνπζηαζηεί πξνεγνπκέλσο. 10

11 Μεηά ην ηξίην ζεκαηηθφ θεθάιαην αθνινπζεί ην θεθάιαην ησλ πκπεξαζκάησλ φπνπ παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά νη βαζηθέο επηζεκάλζεηο ηεο έξεπλαο, φπσο απηέο αλαιχζεθαλ ζηα ζεκαηηθά θεθάιαηα πνπ πξνεγήζεθαλ. 11

12 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α. ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΔΣΟ ΔΘΔΛΟΝΣΗΜΟΤ ΚΑΗ ΔΘΔΛΟΝΣΗΜΟ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ο εζεινληηζκφο απνηειεί πνιχ ζεκαληηθφ παξάγνληα εμέιημεο θαη αλάπηπμεο κηαο θνηλσλίαο. Οη εζεινληέο απνηεινχλ θαζξέθηε ηεο πνηθηινκνξθίαο ηεο θνηλσλίαο κε αλζξψπνπο φισλ ησλ ειηθηψλ, γπλαίθεο θαη άλδξεο, εξγαδφκελνπο θαη αλέξγνπο, αλζξψπνπο κε δηαθνξεηηθή εζληθή πξνέιεπζε, ηδενινγηθέο νκάδεο θαη πνιίηεο φισλ ησλ εζληθνηήησλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε δξάζεηο. Δπηπιένλ, νη εζεινληέο ζπκκεηέρνπλ ζε κηα επξεία γθάκα δξαζηεξηνηήησλ θαη είλαη έλαο απφ ηνπο ηξφπνπο κέζσ ησλ νπνίσλ άλζξσπνη φισλ ησλ ηθαλνηήησλ θαη φισλ ησλ πξνειεχζεσλ κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ ζεηηθή αιιαγή. Ο εζεινληηζκφο είλαη έλα κέζν θνηλσληθήο έληαμεο θαη ζπκκεηνρήο θαη παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ εμεχξεζε ιχζεσλ ζε θνηλσληθά δεηήκαηα. Καλείο επίζεο δελ κπνξεί λα ακθηζβεηήζεη ην γεγνλφο φηη ν εζεινληηζκφο είλαη έλαο ζεκαληηθφο νηθνλνκηθφο παξάγνληαο. Ο εζεινληηθφο ηνκέαο εθηηκάηαη φηη ζπκβάιιεη έλα 5% ζην ΑΔΠ ησλ εζληθψλ νηθνλνκηψλ (ζχκθσλα κε κηα πξφζθαηε κειέηε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ John Hopkins University) θαη πνιινί ηνκείο ησλ νξγαληζκψλ εζεινληηζκνχ ζηεξίδνληαη ζεκαληηθά ζηε δνπιεηά εζεινληψλ ψζηε λα εθπιεξψζνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο Ο εζεινληηζκφο ζπκβάιιεη επίζεο ζηε δεκηνπξγία θαηλνηφκσλ ζπλεξγαζηψλ κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ, ησλ δεκφζησλ αξρψλ θαη ησλ νξγαληζκψλ ηνπ εζεινληηθνχ ηνκέα. Σέηνηεο ζπλεξγαζίεο, φηαλ ζπλδπάδνληαη κε ηελ πξσηνπφξα θχζε πνιιψλ εζεινληηθψλ δξάζεσλ, κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζηε δεκηνπξγία λέσλ επθαηξηψλ απαζρφιεζεο. Σέινο, ν εζεινληηζκφο παξέρεη επίζεκα θαη αλεπίζεκα επθαηξίεο εθκάζεζεο θαη απνηειεί, ζπλεπψο, έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν ζηελ δηα βίνπ εθπαίδεπζε ( why_volunteering_matters!_153-el.html- ηειεπηαία επίζθεςε 30/8/2011). Γηα φινπο απηνχο ηνπο ιφγνπο, ε αμία ηνπ εζεινληηζκνχ είλαη αδηακθηζβήηεηα πνιχηηκε, ελψ ηαπηφρξνλα είλαη πην επίθαηξε απφ πνηέ αθελφο δηφηη ε Δπξσπατθή Έλσζε θήξπμε ην έηνο 2011 σο Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ, αθεηέξνπ δηφηη κε ηελ θξίζε πνπ καζηίδεη ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία, κπνξεί λα απνηειέζεη εθαιηήξην αλάπηπμεο ηεο θνηλσλίαο, πξνζηαηεχνληαο επάισηεο νκάδεο απφ άκεζν θίλδπλν. Με δεδνκέλν φηη ην έηνο 2011 αλαθεξχρζεθε σο Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ (Δ.Δ.Δ.), ζην παξφλ θεθάιαην πξφθεηηαη λα αλαιχζνπκε ηνπο ιφγνπο πνπ νδήγεζαλ ηελ Δ.Δ. ζηελ πξνψζεζε ηεο ηδέαο απηήο αιιά θαη λα παξνπζηάζνπκε κία ζπλνπηηθή 12

13 ηζηνξηθή αλαδξνκή πνπ αλαδεηθλχεη ηελ ελεξγή ππνζηήξημε ηεο Δ.Δ. πξνο ηνλ εζεινληηθφ ηνκέα. ην πιαίζην απηφ ζα δηεπθξηληζζνχλ νη ζηφρνη αιιά θαη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα απφ ην Δ.Δ.Δ. γηα φια ηα θξάηε ηεο Έλσζεο. ηε ζπλέρεηα, πξφθεηηαη λα κειεηεζεί ν ξφινο θαη ε εμέιημε ηνπ εζεινληηζκνχ ζηελ Διιάδα θαη ζα εμεηαζζεί δηεμνδηθά ν ξφινο ηδίσο ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηθνχ ηνκέα, δίλνληαο έκθαζε ζηελ έλλνηα ηεο «θνηλσληθήο θξνληίδαο» θαη ζηελ παξνπζίαζε ηνπ πθηζηάκελνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη ην ζπγθεθξηκέλν πεδίν. Με δεδνκέλν εμάιινπ, φηη ε πξνψζεζε ηνπ εζεινληηζκνχ γεληθά αιιά θαη ε αλάπηπμε ηεο πξνλνηαθήο πξνζηαζίαο ζε ηνπηθφ επίπεδν απνηεινχλ βαζηθέο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ζα παξνπζηαζζεί αλαιπηηθά ε ζρεηηθή ηζρχνπζα λνκνζεζία κέζα απφ ηελ νπνία αλαδεηθλχεηαη ν θξίζηκνο ξφινο ησλ Ο.Σ.Α. Α.1. Δπξσπατθό Έηνο Δζεινληηζκνύ Δίλαη γεγνλφο φηη, πεξηζζφηεξνη απφ 100 εθαηνκκχξηα Δπξσπαίνη ζπκκεηέρνπλ ζε εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Μηα έξεπλα ηνπ Δπξσβαξνκέηξνπ ην 2006 έδεημε φηη 3 ζηνπο 10 Δπξσπαίνπο ηζρπξίδνληαη φηη ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζε εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη φηη πεξίπνπ ην 80% ησλ εξσηεζέλησλ αηζζάλνληαη φηη νη εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο απνηεινχλ έλα ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο δεκνθξαηηθήο δσήο ζηελ Δπξψπε. Απηφ πνπ απνηειεί θνηλφ ζηνηρείν ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε είλαη φηη νπνπδήπνηε άλζξσπνη ζπκκεηέρνπλ ζε δξαζηεξηφηεηεο κε ζηφρν ηελ αιιεινβνήζεηα, ηελ ππνζηήξημε απηψλ πνπ έρνπλ αλάγθε, ηε δηαηήξεζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ηελ θηλεηνπνίεζε γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα ή ην μεθίλεκα δξάζεσλ κε ζθνπφ λα ζπκβάιινπλ ζηελ δηαζθάιηζε κηαο αμηνπξεπνχο δσήο γηα φινπο, ηα νθέιε απφ ηελ δξάζε ηνπο είλαη ζεκαληηθά ηφζν γηα ηνπο ίδηνπο ζε πξνζσπηθφ επίπεδν φζν θαη γηα ηελ θνηλσλία ζην ζχλνιφ ηεο. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε επελδχεη ζηνλ εζεινληηζκφ θαζψο ηνλ ζεσξεί ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ επηηπρίαο ησλ πνιηηηθψλ ηεο ζηφρσλ. ε ζεσξεηηθφ επίπεδν, νη εζεινληέο απνηεινχλ ηνπο θνξείο ησλ επξσπατθώλ αμηώλ θαη ησλ ζηόρσλ όπσο απηνί αλαθέξνληαη ζηηο πλζήθεο, αθνχ ε δξάζε ηνπο πξνσζεί ηελ θνηλσληθή ζπλνρή, ηελ αιιειεγγχε, ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή. Οη εζεινληέο κεηνπζηψλνπλ ηηο ζπγθεθξηκέλεο αμίεο ζε θαζεκεξηλή δξάζε. Με άιια ιφγηα, ν εζεινληηζκφο ζπκβάιιεη ζηελ θαηαζθεπή κηαο επξσπατθήο ηαπηόηεηαο βαζηά ξηδσκέλεο ζηηο θνηλέο αμίεο ηεο δεκνθξαηίαο, ηεο αιιειεγγχεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο. Πξνσζεί ηελ 13

14 αιιεινθαηαλφεζε κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ ζηελ θνηλσλία θαη ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε θαζψο θαη ηελ ελεξγφ θαη ππεχζπλε ζπκκεηνρή ηνπ Δπξσπαίνπ πνιίηε, πνπ θαηέρεη θεληξηθή ζέζε ζηα επξσπατθά ηδεψδε. ε πξαθηηθφ επίπεδν, ν εζεινληηζκφο κε φιε ηνπ ηελ πνιπκνξθία είλαη αλαγθαίνο ζε έλα επξχ θάζκα πεδίσλ πνιηηηθήο ηεο ΔΔ πνπ πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα: Κνηλσληθή έληαμε Ζ αηδέληα ηεο δηα βίνπ εθπαίδεπζεο Πνιηηηθέο γηα ηε λενιαία Γηαγελεαθφο δηάινγνο Δλεξγφο γήξαλζε Έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ Γηαπνιηηηζκηθφο δηάινγνο Πξνζηαζία ηνπ πνιίηε Αλζξσπηζηηθή δξάζε θαη αλάπηπμε Βηψζηκε αλάπηπμε θαη πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία Αλζξψπηλα δηθαηψκαηα Παξνρή θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ Αχμεζε ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο Γεθχξσζε ηνπ ςεθηαθνχ θελνχ Δηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε αλέθαζελ ππνζηήξηδε ηελ αμία ηνπ εζεινληηζκνχ ελψ θαηά ηελ ηειεπηαία 15εηία έρεη αλαιάβεη κία ζεηξά πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ πξνψζεζή ηνπ. πγθεθξηκέλα, ε Γηαθπβεξλεηηθή Γηάζθεςε ηνπ 1997 πηνζέηεζε ηε Γήισζε αξηζ. 38 γηα ηηο εζεινληηθέο δξαζηεξηόηεηεο (πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ) ε νπνία επηζπλάπηεηαη ζηελ ηειηθή πξάμε ηεο ζπλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ θαη αλαγλσξίδεη φηη νη εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζπκβάιινπλ ζεκαληηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο. Νσξίηεξα ηελ ίδηα ρξνληά (Ηνχληνο 1997), ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζε Αλαθνίλσζή ηεο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ξφινπ ησλ ζσκαηείσλ θαη ησλ ηδξπκάησλ ζηελ Δπξψπε (Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο ηεο «για ηην πποώθηζη ηος πόλος ηων ζωμαηείων και ηων ιδπςμάηων ζηην Εςπώπη», EE COM (1997) 0241) είρε δψζεη έκθαζε ζηηο ηξεηο πηπρέο ηεο δξάζεο ησλ εζεινληψλ: ζηελ νηθνλνκηθή πηπρή πνπ αληηζηνηρεί ζηελ δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, ζηελ θνηλσληθή πηπρή πνπ ζπληζηά ε ζπκκεηνρή ζηνλ ζρεδηαζκφ θνηλσληθψλ πνιηηηθψλ 14

15 θαη ζπλεπψο ε ζπκβνιή ζηελ θνηλσληθή πξφνδν θαη ζηελ πνιηηηθή πηπρή πνπ αθνξά ζηελ ελίζρπζε ηεο δεκνθξαηίαο, ζηελ ελεξγνπνίεζε ηεο ηδηφηεηαο ηνπ πνιίηε θαη ζηε ζπκκεηνρή ζηα θνηλά Σν 2002, ζε Φήθηζκα ηνπ πκβνπιίνπ ησλ αληηπξνζψπσλ ησλ θπβεξλήζεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ (Φήθηζκα ηνπ πκβνπιίνπ θαη ησλ αληηπξνζώπσλ ησλ θπβεξλήζεσλ ησλ θξαηώλ κειώλ ζπλειζόλησλ ζην πιαίζην ηνπ πκβνπιίνπ ηεο «για ηο πλαίζιο ηηρ εςπωπαϊκήρ ζςνεπγαζίαρ ζηον ηομέα ηηρ νεολαίαρ», EE C168, ), θαζψο επίζεο θαη ζην Φήθηζκά ηνπ ηεο 16 εο Ννεκβξίνπ 2007 θαη ζηε χζηαζή ηνπ ηεο 20ήο Ννεκβξίνπ 2008 (ύζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο «για ηην κινηηικόηηηα ηων νέων εθελονηών ζηην Εςπωπαϊκή Ένωζη», ΔΔ C319, , ζ ), ην πκβνχιην θαη ηα θξάηε κέιε αλαγλψξηζαλ φηη νη «εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο» απνηεινχλ βαζηθφ ζηνηρείν ηεο πνιηηηθήο γηα ηε λενιαία θαη ζπκθψλεζαλ ζρεηηθά κε θνηλνχο ζηφρνπο γηα εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ λέσλ, θαζψο θαη γηα ηελ θηλεηηθφηεηα ησλ λέσλ ζηελ Δ.Δ. Παξάιιεια, ζηε Γλψκε ηεο 13 εο Γεθεκβξίνπ 2006 κε ζέκα «Δζεινληηζκφο: ν ξφινο ηνπ ζηελ επξσπατθή θνηλσλία θαη ν αληίθηππφο ηνπ», ε Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή δήηεζε απφ ηελ Δπηηξνπή «λα αλαθεξπρζεί έλα έηνο σο Έηνο ησλ Δζεινληψλ θαη λα δεκνζηεχζεη ην ζπληνκφηεξν δπλαηφ κηα Λεπθή Βίβιν γηα ηνλ εζεινληηζκφ θαη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηα θνηλά». Σνλ Μάξηην ηνπ 2008, ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην ελέθξηλε έθζεζε κε ηίηιν «Η ζπκβνιή ηνπ εζεινληηζκνχ ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή», ε νπνία ελζαξξχλεη ηα θξάηε κέιε θαη ηηο πεξηθεξεηαθέο θαη ηνπηθέο αξρέο λα αλαγλσξίζνπλ ηελ αμία ηνπ εζεινληηζκνχ ζηελ πξνψζεζε ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ζπλνρήο (Απόθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ννεκβξίνπ 2009 γηα ην επξσπατθό έηνο εζεινληηθώλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνσζνύλ ηελ ελεξγό ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε (2011), Επίζημη Εθημεπίδα απιθ. L 017 ηηρ 22/01/2010 ζ ). Σέινο, ζηα πιαίζηα ηεο πξνψζεζεο ηνπ εζεινληηζκνχ, ήδε απφ ην 2008 ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αλέιαβε ηελ πξσηνβνπιία εθπφλεζεο κειέηεο γηα ηνλ εζεινληηζκφ ζε επξσπατθφ επίπεδν. «ηφρνο ηεο ελ ιφγσ κειέηεο ήηαλ ε θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ ζπλζεθψλ ππφ ηηο νπνίεο ιεηηνπξγεί ην εζεινληηθφ θίλεκα ζηα 27 θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαζψο θαη ε δηαπίζησζε ηάζεσλ, νκνηνηήησλ, δηαθνξψλ θαη πξνθιήζεσλ πνπ αλαδχνληαη γηα ηνλ εζεινληηζκφ ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Η κειέηε επηθεληξψλεηαη θπξίσο γχξσ απφ ηνλ εζεινληηζκφ θαη ηνλ αζιεηηζκφ, ηνκέα πνπ παξαδνζηαθά ζεσξείηαη φηη ζπγθεληξψλεη ηε 15

16 κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή εζεινληψλ» ( -Σειεπηαία επίζθεςε 30/8/2011). Χζηφζν, ηα θνηλνηηθά φξγαλα νδεγήζεθαλ ζηε δηαπίζησζε φηη παξά ηηο πξνζπάζεηεο ζε επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν, κεγάιν κέξνο ηνπ δπλακηθνχ ζην πεδίν ηνπ εζεινληηζκνχ παξέκελε αλαμηνπνίεην. Σνλ Ηνχιην ηνπ 2008, ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην ελέθξηλε γξαπηή δήισζε κε ηελ νπνία δεηείηαη λα αλαθεξπρζεί ην 2011 Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ. ε ζπκθσλία πξνο απηφ ην αίηεκα, ην πκβνχιην πξνρψξεζε κε Απόθαζή ηνπ ζηελ αλαθήξπμε ηνπ έηνπο 2011 σο Δπξσπατθνύ Έηνπο Δζεινληηζκνύ επηζεκαίλνληαο φηη «Σν επξσπατθφ έηνο εζεινληηζκνχ γηα ηελ πξναγσγή ηεο ελεξγνχ ζπκκεηνρήο ηνπ πνιίηε ζα δψζεη ηελ επθαηξία λα απνδεηρζεί, ζε έλα επξσπατθφ πιαίζην, φηη ν εζεινληηζκφο πξνάγεη ηε ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε ζηα θνηλά θαη κπνξεί λα εληζρχζεη ηελ αίζζεζε ησλ πνιηηψλ φηη αλήθνπλ ζηελ θνηλσλία θαη ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε απηήλ ζε φια ηα επίπεδα ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ, εζληθφ θαη επξσπατθφ. Σν έηνο εζεινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνσζνχλ ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε ζα κπνξνχζε επίζεο λα ζπκβάιεη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ αληζνηήησλ κεηαμχ ησλ θχισλ ζηνλ ηνκέα ηνπ εζεινληηζκνχ, παξαδείγκαηνο ράξε φζνλ αθνξά ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε ηνκείο θαη δξαζηεξηφηεηεο φπνπ ζπκκεηέρνπλ άλδξεο θαη γπλαίθεο ή ηελ εθπξνζψπεζε ζε εγεηηθέο ζέζεηο ηνπ θηλήκαηνο. Σν επξσπατθφ έηνο 2011, ηέινο, ζπκπίπηεη κε ηε 10ε επέηεην ηνπ δηεζλνχο έηνπο εζεινληηζκνχ ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ ην 2001». (Απόθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ννεκβξίνπ 2009 γηα ην επξσπατθό έηνο εζεινληηθώλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνσζνύλ ηελ ελεξγό ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε (2011), Επίζημη Εθημεπίδα απιθ. L 017 ηηρ 22/01/2010 ζ ) ηελ ίδηα Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ αλαθέξεηαη επίζεο φηη «Βαζηθφο ζηφρνο ηνπ Δπξσπατθνχ Έηνπο Δζεινληηζκνχ είλαη ε ελζάξξπλζε θαη ε ππνζηήξημε -θπξίσο κέζσ αληαιιαγήο εκπεηξηψλ θαη βέιηηζησλ πξαθηηθψλ ησλ πξνζπαζεηψλ πνπ θαηαβάιινπλ ε Έλσζε, ηα θξάηε κέιε θαη νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο γηα ηε δεκηνπξγία ησλ ζπλζεθψλ εθείλσλ ζηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ νη νπνίεο επλννχλ ηνλ εζεινληηζκφ θαζψο θαη ε ελίζρπζε ηεο πξνβνιήο ησλ εζεινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ο ζηφρνο απηφο επηκεξίδεηαη ζε ηέζζεξηο βαζηθνχο άμνλεο: Δημιοςπγία πεπιβάλλονηορ καηάλληλος για ηον εθελονηιζμό ζηην Ε.Ε. Να ζπκπεξηιεθζεί ν εζεινληηζκφο ζηηο πξνζπάζεηεο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζηα θνηλά θαη ησλ δηαπξνζσπηθψλ δξάζεσλ ζην πιαίζην ηεο Δ.Δ θαη λα εμεηαζηνχλ, φηαλ 16

17 θαη εθφζνλ ρξεηάδεηαη, ηα πθηζηάκελα εκπφδηα φζνλ αθνξά ηηο εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο Ενίζσςζη ηων διοπγανωηών εθελονηικών δπαζηηπιοηήηων για βεληίωζη ηηρ ποιόηηηαρ ηων εθελονηικών δπαζηηπιοηήηων-να δηεπθνιπλζνχλ νη εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη λα βνεζεζνχλ νη δηνξγαλσηέο λα εθαξκφζνπλ λέεο κνξθέο εζεινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη λα ελζαξξπλζνχλ ε δηθηχσζε, ε θηλεηηθφηεηα, ε ζπλεξγαζία θαη νη ζπλέξγεηεο κεηαμχ θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ θαη άιισλ ηνκέσλ ζην πιαίζην ηεο ΔΔ. Αναγνώπιζη ηων εθελονηικών δπαζηηπιοηήηων-να ελζαξξπλζεί ε παξνρή θαηάιιεισλ θηλήηξσλ γηα ηα άηνκα, ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηηο νξγαλψζεηο αλάπηπμεο ηνπ εζεινληηζκνχ θαη λα επηηεπρζεί αλαγλψξηζε ηνπ εζεινληηζκνχ ζε επίπεδν ΔΔ απφ ηνπο ππεπζχλνπο γηα ηε ράξαμε πνιηηηθήο, ηηο νξγαλψζεηο ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ηνπο θξαηηθνχο νξγαληζκνχο, ηνλ ηνκέα ηεο ηππηθήο θαη ηεο κε ηππηθήο εθπαίδεπζεο θαη ηνπο εξγνδφηεο φζνλ αθνξά ηηο δεμηφηεηεο θαη ηηο ηθαλφηεηεο πνπ απνθηψληαη ζην πιαίζην ηνπ εζεινληηζκνχ. Εςαιζθηηοποίηζη για ηην αξία και ηη ζημαζία ηος εθελονηιζμού- Να επαηζζεηνπνηεζεί ε θνηλή γλψκε γηα ηε ζεκαζία ηνπ εζεινληηζκνχ σο έθθξαζεο ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζηα θνηλά ε νπνία ζπκβάιιεη ζηελ πινπνίεζε ζηφρσλ πνπ ελδηαθέξνπλ φια ηα θξάηε κέιε, φπσο είλαη ε αξκνληθή θνηλσληθή αλάπηπμε θαη ε θνηλσληθή ζπλνρή. Σα κέηξα πνπ ιακβάλνληαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ θαζνξίδνληαη παξαπάλσ κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνπλ ηηο αθφινπζεο πξσηνβνπιίεο ζε επξσπατθφ, εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ ή ηνπηθφ επίπεδν, νη νπνίεο ζπλδένληαη κε ηνπο ζηφρνπο ηνπ επξσπατθνχ έηνπο: α) αληαιιαγή εκπεηξίαο θαη νξζψλ πξαθηηθψλ β) δηελέξγεηα κειεηψλ θαη έξεπλαο θαζψο θαη δηάδνζε ησλ ζρεηηθψλ απνηειεζκάησλ γ) ζπλέδξηα θαη εθδειψζεηο κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηνπ δηαιφγνπ, ηελ αχμεζε ηεο επαηζζεηνπνίεζεο φζνλ αθνξά ηε ζεκαζία θαη ηελ αμία ησλ εζεινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνάγνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ, θαζψο θαη ηελ επηβξάβεπζε ησλ πξνζπαζεηψλ ησλ εζεινληψλ θαη ησλ νξγαλψζεψλ ηνπο 17

18 δ) ζπγθεθξηκέλεο πξσηνβνπιίεο ζηα θξάηε κέιε κε ζηφρν ηελ πξνψζεζε ησλ ζηφρσλ ηνπ επξσπατθνχ έηνπο. Σνπιάρηζηνλ ην 25 % ηνπ ζπλνιηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ έηνπο ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ην ζθνπφ απηφ ε) εθζηξαηείεο ελεκέξσζεο θαη πξνβνιήο γηα ηε δηάδνζε ησλ βαζηθψλ κελπκάησλ. Κνηλνηηθή ρξεκαηνδφηεζε γηα πξνγξάκκαηα κπνξεί λα παξέρεηαη κέζσ πθηζηακέλσλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ (Απόθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ννεκβξίνπ 2009 ν.π., Άπθπα 2 και 3). Ζ θαηεπζπληήξηα αξρή, νπζηαζηηθά, γηα ην Δπξσπατθφ Έηνο είλαη φηη ε πινπνίεζή ηνπ ζα βαζηζηεί ζηε δέζκεπζε, ηελ θηλεηνπνίεζε επξείαο θιίκαθαο θαη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ θαη άιισλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ. Δπηπιένλ, ε πινπνίεζε ζα πξαγκαηνπνηεζεί κε εθζηξαηείεο πιεξνθφξεζεο θαη πξνβνιήο πνπ πεξηιακβάλνπλ: - εθδειψζεηο επξείαο πξνβνιήο θαη θφξνπκ γηα ηελ αληαιιαγή εκπεηξίαο θαη νξζψλ πξαθηηθψλ, - δηαγσληζκνχο κε ή ρσξίο απνλνκή βξαβείσλ, - ζπλεξγαζία κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, ηνπο ξαδηνηειενπηηθνχο νξγαληζκνχο θαη ινηπά κέζα ελεκέξσζεο, σο εηαίξνπο γηα ηε δηάδνζε ησλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηηο εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ην επξσπατθφ έηνο, - παξαγσγή πιηθνχ θαη εξγαιείσλ γηα κέζα ελεκέξσζεο, ηα νπνία ζα είλαη δηαζέζηκα ζε φιε ηελ ΔΔ, κε ζθνπφ ηελ ηφλσζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ηνπ θνηλνχ, - κέηξα γηα ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ θαη ηελ ελίζρπζε ηεο πξνβνιήο ησλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ, δξάζεσλ θαη πξσηνβνπιηψλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ επξσπατθνχ έηνπο, - ζχζηαζε ηζηνζειίδσλ πιεξνθφξεζεο ζην δηθηπαθφ ηφπν Europa, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο δηθηπαθήο πχιεο γηα ηνπο ππεπζχλνπο έξγσλ ζρεηηθά κε ηνλ εζεινληηζκφ, έηζη ψζηε λα ηνπο θαζνδεγεί κέζα απφ ηα δηάθνξα ζρεηηθά θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα θαη πξσηνβνπιίεο. - έξεπλεο θαη κειέηεο θνηλνηηθήο θιίκαθαο κε ζθνπφ ηελ αμηνιφγεζε θαη ηε ζχληαμε εθζέζεσλ ζρεηηθά κε ηελ πξνεηνηκαζία, ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ηνλ αληίθηππν θαη ηε καθξνπξφζεζκε παξαθνινχζεζε ηνπ επξσπατθνχ έηνπο. Σν πξφγξακκα εξγαζίαο/ δξάζεσλ κπνξεί αθφκα λα πεξηιακβάλεη: - ζπλαληήζεηο θαη εθδειψζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο ζηφρνπο ηνπ επξσπατθνχ έηνπο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ εζληθψλ εθδειψζεσλ γηα ηελ έλαξμε θαη ηελ πξνβνιή ηνπ επξσπατθνχ έηνπο, θαζψο θαη εθδειψζεσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ θαηαιπηηθά θαη 18

19 πξνζθέξνπλ αλνηθηνχο ρψξνπο γηα ηε δηεμαγσγή δηαιφγνπ γχξσ απφ ζπγθεθξηκέλεο ηφρνη Αλακελφκελα απνηειέζκαηα Γείθηεο (ελδεηθηηθή απαξίζκεζε) πξσηνβνπιίεο, - ζπλέδξηα θαη ζεκηλάξηα ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν κε ζηφρν ηελ ακνηβαία κάζεζε θαη ηελ αληαιιαγή νξζψλ πξαθηηθψλ, - πιεξνθφξεζε, δξαζηεξηφηεηεο έξεπλαο θαη ζρεηηθέο κειέηεο, εθζηξαηείεο ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο θαη πξνβνιή ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο δηνξγάλσζεο βξαβείσλ θαη δηαγσληζκψλ, - ζπλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ. (Απόθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ννεκβξίνπ 2009 ν.π., Παπάπηημα) ηα πιαίζηα, ινηπφλ, ηεο αλάδεημεο ηνπ Δπξσπατθνχ Έηνπο Δζεινληηζκνχ, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή δεκνζίεπζε αλνηθηή πξφζθιεζε γηα ππνβνιή πξνηάζεσλ γηα θαηλνηνκηθά πξνγξάκκαηα ζην πιαίζην ηνπ Δπξσπατθνχ Έηνπο Δζεινληηζκνχ θνπφο ηεο πξφζθιεζεο ήηαλ ε ππνζηήξημε ελφο ή δχν θαηλνηνκηθψλ πξνγξακκάησλ αλά θξάηνο-κέινο κε ζηφρν ηελ ελζάξξπλζε ηεο αλάπηπμεο λέσλ θαη θαηλνηφκσλ εγρεηξεκάησλ πνπ απνζθνπνχλ ζηελ νηθνδφκεζε καθξνπξφζεζκσλ ζπλεξγαζηψλ κεηαμχ νξγαλψζεσλ ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ ζηνλ ρψξν ηνπ εζεινληηζκνχ. Παξάιιεια, νξίζηεθε γηα θάζε θξάηνο κέινο έλαο εζεινληήο-αληαπνθξηηήο, φπνπ ζην ζχλνιφ ηνπο σο νκάδα νη 27 αληαπνθξηηέο ζα αλαιάβνπλ λα θαηαγξάςνπλ θαη λα αλακεηαδψζνπλ πιεξνθνξίεο γηα εζεινληηθέο δξάζεηο θαη εθδειψζεηο, ζπλεληεχμεηο κε εζεινληέο θαζψο θαη γεληθφηεξα ζέκαηα, ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηνλ εζεινληηζκφ, θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ Δπξσπατθνχ Έηνπο Δζεινληηζκνχ. ( - Σειεπηαία επίζθεςε 30/8/ 2011) Ο αθφινπζνο πίλαθαο απεηθνλίδεη ζπλνπηηθά ηνπο ζηφρνπο, ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα θαη ηνπο δείθηεο αμηνιφγεζεο ηνπ Δπξσπατθνχ Έηνπο Δζεινληηζκνχ: 19

20 Γεκηνπξγία πεξηβάιινληνο θαηάιιεινπ γηα ηνλ εζεινληηζκφ ζηελ ΔΔ Δλίζρπζε ησλ κέζσλ ησλ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ θαη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ εζεινληηζκνχ Αληακνηβή θαη αλαγλψξηζε ησλ εζεινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Δπαηζζεηνπνίεζε φζνλ αθνξά ηε ζεκαζία ηνπ εζεινληηζκνχ σο έθθξαζεο ηεο ζπκκεηνρήο Σν επξσπατθφ έηνο ζα πξνζθέξεη ζηνηρεία γηα ηελ αλάπηπμε πεξαηηέξσ πνιηηηθψλ ηα θξάηε κέιε άξρηζε δηάινγνο γηα ζέκαηα εζεινληηζκνχ Ξεθίλεζε δηάινγνο αλάκεζα ζηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ θαη ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο πνπ είλαη εηαίξνη ηεο Δπξψπεο γηα ζέκαηα εζεινληηζκνχ. Γηεπθφιπλζε (ηεο πξφζβαζεο ζε δξαζηεξηφηεηεο) ηνπ εζεινληηζκνχ Δλζάξξπλζε ηεο δηθηχσζεο, ηεο ζπλεξγαζίαο, ηεο αληαιιαγήο θαη ησλ ζπλεξγεηψλ αλάκεζα ζηηο εζεινληηθέο νξγαλψζεηο θαη άιινπο ηνκείο Νέα ζηνηρεία γηα ηηο εζεινληηθέο νξγαλψζεηο (Μεγαιχηεξε) αλαγλψξηζε ηνπ εζεινληηζκνχ απφ ηνπο ππεπζχλνπο γηα ηε ράξαμε πνιηηηθήο, ηηο νξγαλψζεηο ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ηνπο πηζαλνχο εξγνδφηεο θαη ην επξχ θνηλφ Μεγαιχηεξε αλαγλψξηζε ηεο επίδξαζεο ηνπ εζεινληηζκνχ ζηηο δεμηφηεηεο θαη ηθαλφηεηεο Αχμεζε ηεο πξνβνιήο ηνπ εζεινληηζκνχ θαη ηεο αμίαο ηνπ γηα ην άηνκν θαη ηελ επξσπατθή θνηλσλία Έθηαζε λέσλ γλψζεσλ θαη ηδεψλ πνπ αλαπηχρζεθαλ κε ηελ ππνζηήξημε ηνπ επξσπατθνχ έηνπο Αξηζκφο νξζψλ πξαθηηθψλ πνπ Δληνπίζηεθαλ. Έθηαζε λένπ δηαιφγνπ γηα ηνλ εζεινληηζκφ ζηα θξάηε κέιε θαη κεηαμχ απηψλ Οξγαλσκέλεο ζπλαληήζεηο δηαιφγνπ θαη αξηζκφο νξζψλ πξαθηηθψλ πνπ εληνπίζηεθαλ. Αξηζκφο νξγαλψζεσλ πνπ έιαβαλ λέεο ηδέεο γηα ηελ επεμεξγαζία κέηξσλ κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ εζεινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Βαζκφο δηθηχσζεο, ζπλεξγαζίαο θαη ζπλεξγεηψλ αλάκεζα ζηηο εζεινληηθέο νξγαλψζεηο θαη άιινπο ηνκείο Αξηζκφο εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ πνπ βξήθαλ λένπο εηαίξνπο Αξηζκφο πξσηνβνπιηψλ απφ ππεπζχλνπο γηα ηε ράξαμε πνιηηηθήο, νξγαλψζεηο ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ θαη εξγνδφηεο, νη νπνίεο θαλεξψλνπλ κεγαιχηεξε αλαγλψξηζε ηνπ εζεινληηζκνχ Έθηαζε ηεο ρξήζεο λέσλ ζπζηεκάησλ ησλ δεμηνηήησλ θαη ησλ ηθαλνηήησλ πνπ απνθηήζεθαλ κέζσ ηνπ εζεινληηζκνχ Πνζνζηφ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην επξσπατθφ έηνο νη νπνίνη δειψλνπλ 20

21 ησλ πνιηηψλ ζηα θνηλά Δπαηζζεηνπνίεζε ηφζν ζηελ Δπξψπε φζν θαη ζηηο ρψξεο εηαίξνπο φζνλ αθνξά ηελ αμία ηνπ εζεινληηζκνχ. φηη κέζσ απηνχ βειηηψζεθε ε αληίιεςή ηνπο γηα ηνλ εζεινληηζκφ Έθηαζε θαη πεξηερφκελν ηεο θάιπςεο (πνηνηηθήο θαη πνζνηηθήο) ηνπ ίδηνπ ηνπ επξσπατθνχ έηνπο θαη ησλ εθδειψζεσλ θαη πξσηνβνπιηψλ απφ ηνλ ηχπν θαη ηα κέζα ελεκέξσζεο. ΠΖΓΖ: Πξφηαζε Απφθαζεο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 3 εο Ηνπλίνπ 2009 ζρεηηθά κε ην Δπξσπατθφ Έηνο Δζεινληηζκνχ (2011),COM(2009)254 ηειηθφ, 2009/0072 (CMS),C7-0054/09 (ζει.21-22) 21

22 Α2. Ο εζεινληηζκόο ζηελ Διιάδα χκθσλα κε ηελ κειέηε πνπ εθπνλήζεθε ζε ζρέζε κε ηνλ εζεινληηζκφ ζηελ Διιάδα( pdf Σειεπηαία επίζθεςε 1/9/2011) ε ηζηνξία ηνπ ειιεληθνχ εζεινληηζκνχ μεθηλά ήδε απφ ηελ αξραηφηεηα κέζσ ηνπ ζεζκνχ ησλ «ρνξεγηψλ». ηε ζχγρξνλε ηζηνξία, δείγκαηα εζεινληηθήο δξάζεο εληνπίδνληαη ήδε απφ ηελ πεξίνδν ηεο επαλάζηαζεο ηνπ 1821 αιιά θαη θαηά ηε ζχζηαζε ηνπ λένπ ειιεληθνχ θξάηνπο, φηαλ εζληθνί επεξγέηεο αθηέξσλαλ θιεξνδνηήκαηα γηα πνιηηηζηηθνχο θαη εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο. Ο εζεινληηζκφο μεθηλά λα αλαπηχζζεηαη πην ζπζηεκαηηθά κεηά ην 1913 θαη ελδπλακψλεηαη θαηά ηνλ Πξψην Παγθφζκην Πφιεκν κε ηελ ίδξπζε ηνπ Παηξησηηθνχ Ηδξχκαηνο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο θαη Αληίιεςεο (ΠΗΚΠΑ) γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ησλ παηδηψλ. ήκεξα εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο αζθνχληαη ζε πνιιαπιά πεδία απφ νξγαλψζεηο κε πνηθίιεο λνκηθέο κνξθέο θαη εηδηθφηεξα απφ ζσκαηεία, αζηηθέο κε θεξδνζθνπηθέο εηαηξείεο, αζηηθνχο ζπλεηαηξηζκνχο θαη ηδξχκαηα. ηνλ εζεινληηθφ ρψξν εληάζζνληαη αλζξσπηζηηθέο, αιιά θαη νηθνινγηθέο νξγαλψζεηο, αζιεηηθνί, αιιά θαη πνιηηηζηηθνί ζχιινγνη, ηνπηθνί, αιιά θαη θαιιηηερληθνί, εηξεληζηηθνί θαη δηαθξαηηθήο θηιίαο, ζξεζθεπηηθνί, αιιά θαη εηδηθψλ ζπκθεξφλησλ, κεηαλαζηψλ θαη αληηξαηζηζηηθνί(οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή ηεο Διιάδνο (ΟΚΔ), Γλώκε 137 «Μη Κπαηικέρ Οπγανώζειρ (ΜΚΟ)» ηεο ). Παξά ηελ καθξά ηνπ παξάδνζε, ν εζεινληηζκφο ζηελ Διιάδα δελ έρεη γλσξίζεη ηζρπξή αλάπηπμε ιφγσ νξηζκέλσλ εγγελψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο πνπ ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο: o Ζ ηζρπξή παξνπζία ηνπ Κξάηνπο θαη ηεο Οξζφδνμεο Δθθιεζίαο ηεο Διιάδνο αιιά θαη ησλ άηππσλ δηθηχσλ θξνληίδαο (π.ρ. νηθνγέλεηα) ζην πεδίν ηεο πξνλνηαθήο πξνζηαζίαο o Ζ αζζελήο θπβεξλεηηθή ζηήξημε ζε κε θεξδνζθνπηθνχο νξγαληζκνχο o Σν ηζρπξφ «αηνκηζηηθφ» αίζζεκα ησλ πνιηηψλ θαη ν ρακειφο βαζκφο επαηζζεηνπνίεζήο ηνπο ζε πεδία ζπιινγηθήο ελεξγνπνίεζεο (κε εμαίξεζε ηελ ζπλδηθαιηζηηθή δξάζε). 22

23 Δηδηθφηεξα, ζηελ Διιάδα ε νηθνγέλεηα αλέθαζελ απνηεινχζε ην βαζηθφ πιαίζην ζην νπνίν αλαπηπζζφηαλ ε βνήζεηα, ε αιιειεγγχε θαη ε ζπλεξγαζία. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ άιισζηε ππήξρε πάληα κηα έιιεηςε «θνηλσληθήο εκπηζηνζχλεο», πνπ απνηειεί θξίζηκε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ εζεινληηζκνχ. Δπηπιένλ, «ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο ραξαθηήξηδε έλαο επξχηαηνο πξσηνγελήο ηνκέαο, έλαο πνιχ πεξηνξηζκέλνο δεπηεξνγελήο ηνκέαο κε ραξαθηήξα θπξίσο κεηαπξαηηθφ, έλαο επξχο ηξηηνγελήο ηνκέαο θαη έλα επξχ πεδίν δξάζεο ζηελ παξανηθνλνκία. Απηή ε νηθνλνκηθή δνκή δελ δεκηνπξγνχζε εκθαλείο θαη έληνλεο αληζφηεηεο, φρη πσο δελ ππήξραλ άιιεο κνξθέο, αθνχ ν δεκφζηνο ηνκέαο παξείρε ζηνπο εξγαδνκέλνπο κηα ειάρηζηε αζθάιεηα» (Μειέηε ΚΔΓΚΔ-ΔΣΑΑ,1995, ζει.56) Χζηφζν ηα πξάγκαηα ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη ζπγθεθξηκέλα ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ηείλνπλ λα αιιάμνπλ, εθφζνλ ε ίδηα ε θνηλσλία είλαη απηή πνπ έρεη αιιάμεη πξσηίζησο. ηελ αιιαγή αληηκεηψπηζεο ηνπ εζεινληηζκνχ, ζχκθσλα κε ηε κειέηε, έρνπλ ζπληειέζεη θαη ηα κέζα ελεκέξσζεο, κε απνηέιεζκα νη εζεινληηθέο νξγαλψζεηο λα έρνπλ απμεζεί ζε αξηζκφ θαη λα έρνπλ επεθηαζεί ζε εκβέιεηα δξάζεο. Ζ ζχζηαζε ησλ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ λένπ ηχπνπ (γλσζηέο σο Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο - ΜΚΟ) φκσο, δελ ζπληέιεζε ζηελ επξχηεξε πηνζέηεζε ηνπ εζεινληηζκνχ, νχηε ζηελ νξγάλσζε θαη θαηαγξαθή ηνπ ηξίηνπ ηνκέα γεληθά. Έηζη, ζχκθσλα κε Δπξσπατθή κειέηε, ζηελ Διιάδα δελ ππάξρεη θάπνηνο επίζεκνο νξηζκφο πνπ λα εμεγεί ηη είλαη ν εζεινληηζκφο. Μηα έκκεζε πξνζέγγηζε ηνπ νξηζκνχ πξνέξρεηαη απφ ηελ Υάξηα Κνηλσληθήο Δπζχλεο ησλ Οξγαλψζεσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ, φπνπ ζην άξζξν 2 αλαθέξεηαη «Κάζε πξάμε εζεινληηζκνχ εμππεξεηεί θνηλσθειείο ζθνπνχο, είλαη ελζπλείδεηε θαη αληδηνηειήο, γίλεηαη κε δηάζεζε πξνζθνξάο θαη ζπκπαξάζηαζεο, πάληνηε κε ηελ ειεχζεξε ζέιεζε θαη απφθαζε ηφζν ηνπ εζεινληή, φζν θαη εθείλνπ πνπ δέρεηαη ηελ πξνζθνξά ηεο εζεινληηθήο πξάμεο. Γελ ππνρξεψλεη, κε θαλέλα ηξφπν, νχηε ηνλ πξψην νχηε ην δεχηεξν, νχηε δεκηνπξγεί κεηαμχ ηνπο ζρέζε εμάξηεζεο. Ο εζεινληήο νθείιεη λα δηαζέηεη αθξηβή αληίιεςε θαη ζπλαίζζεζε ηφζν ησλ αλαγθψλ πνπ θαιείηαη λα ζπλδξάκεη, φζν θαη ησλ δηθψλ ηνπ δπλαηνηήησλ» ( - Σειεπηαία επίζθεςε 1/9/2011). Ο επξσπατθφο νξηζκφο, σζηφζν γηα ην ηη είλαη εζεινληηζκφο, βξίζθεηαη ζηελ ίδηα ηελ απφθαζε ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ, φπνπ αλαθέξεηαη: «κε ηνλ φξν "εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο" λνείηαη θάζε ηχπνο εζεινληηθήο ηππηθήο, κε ηππηθήο ή άηππεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ ζπληειείηαη κε ηελ ειεχζεξε βνχιεζε ηνπ αηφκνπ σο 23

24 απνηέιεζκα πξνζσπηθψλ επηινγψλ θαη θηλήηξσλ, ρσξίο λα πξνζδνθάηαη ρξεκαηηθφ αληάιιαγκα. Τπάξρεη δε φθεινο γηα ηνλ ίδην ηνλ εζεινληή, ηηο δηάθνξεο θνηλφηεηεο θαη ην θνηλσληθφ ζχλνιν. Οη εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο ρξεζηκνπνηνχληαη εμάιινπ απφ ηα κεκνλσκέλα άηνκα θαη ηηο ελψζεηο σο κέζν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλζξψπηλσλ, θνηλσληθψλ, ζρεηηθψλ κε ηε δηαθνξά γελεψλ ή πεξηβαιινληηθψλ αλαγθψλ θαη κειεκάησλ, θαη αλαπηχζζνληαη ζπρλά πξνο ζηήξημε ησλ πξσηνβνπιηψλ κηαο κε θεξδνζθνπηθήο νξγάλσζεο ή κηαο θνηλφηεηαο. Γελ αληηθαζηζηνχλ ηηο επαγγεικαηηθέο θαη ακεηβφκελεο δπλαηφηεηεο απαζρφιεζεο, αιιά ζπληζηνχλ πξνζηηζέκελε αμία γηα ηελ θνηλσλία» (Απόθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ννεκβξίνπ 2009 ν.π.) Δπηπιένλ, δελ ππάξρεη αθφκε κηα ζαθήο εηθφλα νχηε γηα ηνλ επίζεκν αξηζκφ ησλ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ ζηελ Διιάδα ή ησλ ίδησλ ησλ εζεινληψλ αιιά κφλν εθηηκήζεηο. Ζ βάζε δεδνκέλσλ πνπ δηαζέηεη ην «Έξγν Πνιηηψλ 1» παξέρεη θάπνηα 1 Με ζηφρν ηελ ελίζρπζε θαη αλάδεημε ηνπ εζεινληηζκνχ ζηελ Διιάδα, ην ειιεληθφ θξάηνο είρε πξνρσξήζεη ζηε ζχζηαζε εμεηδηθεπκέλνπ θνξέα κε ηελ επσλπκία «Έξγν πνιηηψλ». Δπξφθεηην γηα έλαλ Οξγαληζκφ Δζεινληηζκνχ κε ηε κνξθή λνκηθνχ πξνζψπνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ θαη ηεινχζε ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγείνπ Πνιηηηζκνχ. Σν Έξγν Πνιηηψλ επσκηδφηαλ : Σελ αλάπηπμε ηνπ ξφινπ ηεο Κνηλσλίαο Πνιηηψλ θαη ηνπ εζεινληηθνχ ηδεψδνπο. Σελ αλάδεημε ησλ δπλαηνηήησλ ησλ νξγαλψζεσλ ηεο Κνηλσλίαο Πνιηηψλ. Σελ αλαγέλλεζε ηεο ρνξεγίαο σο θνηλσληθνχ πινχηνπ. Καη αλαιάκβαλε: Σελ θαηαγξαθή θαη ηελ θηλεηνπνίεζε ησλ νξγαλψζεσλ ηεο Κνηλσλίαο Πνιηηψλ. Σελ ελαξκφληζε ησλ δπλάκεσλ ηνπ δεκνζίνπ θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα γηα ηελ επηηπρία ησλ θνηλσληθψλ δξάζεσλ. Σε ζεζκηθή εγγχεζε ηνπ ξφινπ ηεο Κνηλσλίαο Πνιηηψλ(Νόκνο ππ αξηζκόλ 3390/2005 «Οξγαληζκόο Δζεινληηζκνύ Έξγν Πνιηηώλ θαη άιιεο δηαηάμεηο», Δθεκεξίδα ηεο Κπβέξλεζεο, Αξ. Φύιινπ 233, ζει ). Καηφπηλ, φκσο ησλ πεξηθνπψλ θαη ησλ ζπγρσλεχζεσλ πνπ επηβιήζεθαλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα, ην «Έξγν Πνιηηψλ» θαηαξγείηαη. 24

25 ζηνηρεία θαηαγξαθήο ησλ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο πνπ έρνπλ σο εμήο: ΑΡΗΘΜΟ ΔΘΔΛΟΝΣΗΚΧΝ ΣΟΜΔΗ ΟΡΓΑΝΧΔΧΝ ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ 512 ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ 506 ΠΟΛΗΣΗΜΟ 1541 ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΠΑΗΓΗΟΤ 45 ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΛΛΖΛΔΓΓΤΖ 761 ΔΡΔΤΝΑ, ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ 243 ΑΜΔΑ 270 ΑΝΘΡΧΠΗΝΑ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΑ 188 ΓΡΑΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ 102 ΤΝΟΛΟ 4168 ΠΖΓΉ: Σειεπηαία Δπίζθεςε 1/9/2011) Δπηπιένλ, ν λένο ηχπνο εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ πνπ είλαη γλσζηέο σο «Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο» δελ έρεη επίζεκν ζεζκηθφ νξηζκφ (κε εμαίξεζε ηηο νξγαλψζεηο πνπ εμεηδηθεχνληαη ζηελ παξνρή αλζξσπηζηηθήο βνήζεηαο ζε μέλεο ρψξεο ζχκθσλα κε εηδηθή λνκνζεζία) παξά ην γεγνλφο φηη έλα ηέηνην αίηεκα πξνσζήζεθε απφ ηελ «Δζληθή Δπηηξνπή γηα ην Έηνο ηνπ Δζεινληή ην 2001» ε νπνία θαη επεμεξγάζηεθε ζρεηηθφ ζρέδην λφκνπ. ε δηνηθεηηθφ επίπεδν, νη θνξείο ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο πνπ ζπλεξγάδνληαη ζηελά κε ηηο ΜΚΟ (ι.ρ. Τπνπξγεία Τγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο, Παηδείαο (Νέα Γεληά), Δζσηεξηθψλ, Πνιηηηζκνχ θιπ.) θαηαιήγνπλ λα εληάζζνπλ θνξείο ζηελ θαηεγνξία ΜΚΟ ζηε βάζε ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. ε επίπεδν ελλνηνινγηθήο πξνζέγγηζεο πάλησο, ηα γεληθά θνηλά ραξαθηεξηζηηθά πνπ εληνπίδνληαη ζε φιεο ηηο ΜΚΟ πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: 1) Οη ΜΚΟ απνηεινχλ κε θεξδνζθνπηθέο ελψζεηο αθνχ δελ δηαλέκνπλ θέξδε ζηα κέιε ή ζηε δηνίθεζή ηνπο, παξά ην γεγνλφο φηη κπνξνχλ λα πξνζιακβάλνπλ ππαιιήινπο θαη λα αζρνινχληαη κε δξαζηεξηφηεηεο νηθνλνκηθνχ αληηθεηκέλνπ. 25

26 2) Οη ΜΚΟ είλαη νξγαληζκνί πξναηξεηηθήο ζπκκεηνρήο θαζψο ζπζηήλνληαη ζε εζεινληηθή βάζε. 3) Οη ΜΚΟ δηαθξίλνληαη απφ άηππεο ή ad hoc ελψζεηο πξνζψπσλ επεηδή δηαζέηνπλ λνκηθή πξνζσπηθφηεηα θαη ζπλεπψο θαηαζηαηηθφ πνπ νξίδεη ηελ απνζηνιή, ηνπο ζηφρνπο θαη ην πεδίν δξάζεο ηνπο. 4) Οη ΜΚΟ είλαη αλεμάξηεηνη θνξείο πνπ δελ έρνπλ άκεζε ζρέζε ή εμάξηεζε απφ ην θξάηνο, απφ πνιηηηθά θφκκαηα ή απφ ηδησηηθέο θεξδνζθνπηθέο επηρεηξήζεηο. 5) Οη ΜΚΟ είλαη αθηινθεξδείο φζνλ αθνξά ηνπο ζηφρνπο ηνπο θαη ηηο αμίεο πνπ ππνζηεξίδνπλ. ηφρνο ηνπο είλαη ε ελεξγφο ζπκκεηνρή ζην δεκφζην βίν γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ην γεληθφ ζπκθέξνλ ηνπ πιεζπζκνχ, εηδηθψλ νκάδσλ ηεο θνηλσλίαο ή ηεο θνηλσλίαο ζαλ ζπλφινπ. Γελ επηδηψθνπλ ηελ εμππεξέηεζε εκπνξηθψλ ή επαγγεικαηηθψλ ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ ηνπο. Παξά ην γεγνλφο, πάλησο, φηη απηά ηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά βνεζνχλ ζηελ φζν ην δπλαηφ πιεξέζηεξε απνηχπσζε ηεο έλλνηαο «Με Κπβεξλεηηθή Οξγάλσζε», έλαο ζεζκηθφο (λνκηθφο) νξηζκφο ζα πξέπεη λα ιάβεη ππφςε θαη ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ην κέγεζνο θαη ην πεδίν δξαζηεξηφηεηαο. (Έγγξαθν εξγαζίαο ηεο Δπηηξνπήο «Ζ Δπηηξνπή θαη νη κε θπβεξλεηηθνί νξγαληζκνί: νηθνδόκεζε ηζρπξόηεξεο εηαηξηθήο ζρέζεο» COM/2000/0011) Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη νηθνδνκήζεη κηα ηζρπξή εηαηξηθή ζρέζε κε ηηο ζεκαληηθφηεξεο εζληθέο θαη επξσπατθέο ΜΚΟ. Καηά ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ε εηαηξηθή ζρέζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ησλ ΜΚΟ επεθηάζεθε ζε φινπο ηνπο ηνκείο θαη ζε έλα κεγάιν θάζκα πεδίσλ, απφ ηνλ πνιηηηθφ δηάινγν θαη ηελ πνιηηηθή πξαθηηθή κέρξη ηε δηαρείξηζε ζρεδίσλ θαη πξνγξακκάησλ, ηφζν κέζα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε φζν θαη ζηα θξάηε κέιε. Απηή ε δηαδηθαζία πξνθχπηεη απφ ζεηξά ζπλπθαζκέλσλ παξαγφλησλ πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηηο αιιαγέο θαη ηηο εμειίμεηο ζην εζσηεξηθφ ησλ ίδησλ ησλ νξγάλσλ ηεο ΔΔ αιιά θαη κε ηηο εμειίμεηο ζην ζχλνιν ησλ ΜΚΟ. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή απέθηεζε ζπκπιεξσκαηηθέο αξκνδηφηεηεο ζε πνιινχο λένπο ηνκείο πνιηηηθήο, ελψ ηαπηφρξνλα ν αξηζκφο ησλ ΜΚΟ πνπ δξνπλ ζην εζσηεξηθφ ηεο Δπξψπεο θαη εθηφο απηήο απμήζεθε θαη ην πεδίν δξάζεο ηνπο δηεπξχλζεθε ( Έγγξαθν εξγαζίαο ηεο Δπηηξνπήο «Ζ Δπηηξνπή θαη νη κε θπβεξλεηηθνί νξγαληζκνί: νηθνδόκεζε ηζρπξόηεξεο εηαηξηθήο ζρέζεο» /* COM/2000/0011) 26

27 Α3. Ο πξνλνηαθόο Δζεινληηζκόο ζηελ Διιάδα - Ο ξόινο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Σν ζχζηεκα θνηλσληθήο πξφλνηαο ζηελ Διιάδα έρεη αλαπηπρζεί ζην πιαίζην εμέιημεο ελφο ππνιεηκκαηηθνχ κνληέινπ θνηλσληθήο αζθάιεηαο, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ επηθέληξσζε ησλ δξάζεσλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο ζηελ αζθαιηζηηθή θάιπςε ηνπ πιεζπζκνχ. Απφ νπζηαζηηθή άπνςε, ην ζχζηεκα πηνζεηεί ηελ παξαδνζηαθή ηππνινγία ησλ πεξηζζφηεξσλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ ηεο Δπξσπατθήο πεξηθέξεηαο, πξνβιέπνληαο ηξεηο δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο πξνγξακκάησλ θνηλσληθήο πξφλνηαο πνπ αληηζηνηρνχλ ζηα πξνγξάκκαηα εηζνδεκαηηθήο ελίζρπζεο, ζηα πξνγξάκκαηα παξνρψλ ζε είδνο θαη ζηα πξνγξάκκαηα πξνζσπηθψλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ (ππεξεζηψλ θνηλσληθήο θξνληίδαο) (Γ. Ακίηζεο θαη Φ.Μαξίλε, 2011,ζει.16). χκθσλα κε ην άξζξν 1 ηνπ λόκνπ 2646/1998 «θνηλσληθή θξνληίδα είλαη ε πξνζηαζία πνπ παξέρεηαη ζε άηνκα ή νκάδεο κε πξνγξάκκαηα πξφιεςεο θαη απνθαηάζηαζεο θαη απνζθνπεί λα δεκηνπξγήζεη πξνυπνζέζεηο ηζφηηκεο ζπκκεηνρήο ησλ αηφκσλ ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή θαη λα ηνπο εμαζθαιίζεη αμηνπξεπέο επίπεδν δηαβίσζεο». χκθσλα κε ην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην, θάζε άηνκν πνπ δηακέλεη λφκηκα ζηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα θαη βξίζθεηαη ζε θαηάζηαζε αλάγθεο δηθαηνχηαη θνηλσληθήο θξνληίδαο. Οη ππεξεζίεο ησλ δεκφζησλ πξνλνηαθψλ θνξέσλ παξέρνληαη (ζχκθσλα κε ηελ σο άλσ δηάηαμε λφκνπ) κεηά απφ δηαπίζησζε ηνπ απεηινχκελνπ άκεζνπ θηλδχλνπ ή ηεο ππάξρνπζαο αλάγθεο θαη δηαξθεί φζν δηαηεξνχληαη νη πξνυπνζέζεηο ρνξήγεζεο απηήο. χκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ 2646/1998, νη ππεξεζίεο θνηλσληθήο θξνληίδαο παξέρνληαη ρσξίο δηαθξίζεηο, αλάινγα κε ηηο ηδηαίηεξεο πξνζσπηθέο, νηθνγελεηαθέο, νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο αλάγθεο ησλ αηφκσλ απφ θνξείο πνπ ζπλαπνηεινχλ ην εληαίν θαη απνθεληξσκέλν Δζληθφ χζηεκα Κνηλσληθήο Φξνληίδαο (ΔΤΚΦ). ην ΔΤΚΦ, εθηφο απφ ηνπο δεκόζηνπο πξνλνηαθνύο θνξείο, κεηέρνπλ θαη ηδησηηθνί θνξείο θεξδνζθνπηθνύ ραξαθηήξα (άξζξν 1 Ν. 2646/1998) αιιά θαη εηδηθά πηζηνπνηεκέλεο εζεινληηθέο νξγαλώζεηο. Με ην Ν. 2646/1998 θαη ηελ ζεζκηθή θαηνρχξσζε ηνπ ΔΤΚΦ, ην ειιεληθφ θξάηνο πξνρψξεζε γηα πξψηε θνξά ζηελ ζπζηεκαηνπνίεζε ησλ ππεξεζηψλ θνηλσληθήο θξνληίδαο κε ζηφρν ηνλ εμνξζνινγηζκφ θαη ηελ δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηάο ηνπο. Έηζη, ζην άξζξν 3 αλαθέξεηαη φηη «ζην Δζληθφ χζηεκα Κνηλσληθήο 27

28 Φξνληίδαο, ππεξεζίεο παξέρνπλ νη θνξείο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα πνπ επνπηεχνληαη απφ ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη Πξφλνηαο θαη νη ηδησηηθνί θνξείο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα. Οη παξερφκελεο ππεξεζίεο απφ ηνπο θνξείο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο δηαθξίλνληαη ζε : α) πξσηνβάζκηα θνηλσληθή θξνληίδα, κε αληηθείκελν ηελ παξνρή ππεξεζηψλ αλνηθηήο θξνληίδαο θαη απνζθνπεί ζηελ πξφιεςε ησλ αλαγθψλ θαη ζηνλ έγθαηξν εληνπηζκφ πξνβιεκάησλ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ απνθιεηζκνχ, β) δεπηεξνβάζκηα θνηλσληθή θξνληίδα, κε αληηθείκελν ηελ παξνρή ππεξεζηψλ θηινμελίαο ή θιεηζηήο θξνληίδαο θαη απνζθνπεί ζηε ζεξαπεία θαη απνθαηάζηαζε ζσκαηηθήο, πλεπκαηηθήο, ςπρηθήο λφζνπ ή αλαπεξίαο σο θαη ζηελ πξφιεςε θαη απνθαηάζηαζε ησλ ζπλεπεηψλ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ απνθιεηζκνχ, γ) ηξηηνβάζκηα θνηλσληθή θξνληίδα, κε αληηθείκελν ηελ παξνρή ππεξεζηψλ αλνηθηήο θαη θιεηζηήο θνηλσληθήο θξνληίδαο πνπ απαηηεί εμεηδίθεπζε θαη ηερλνινγία.». Όζνλ αθνξά ηνπο ηδησηηθνχο θνξείο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα θαη ηνλ ηξφπν αδεηνδφηεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπο, ζην άξζξν 5 ηνπ Ν.2646/1998 αλαθέξεηαη φηη ζε θάζε Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε ηεξείηαη Μεηξψν Φνξέσλ Ηδησηηθνχ Σνκέα Με Κεξδνζθνπηθνχ Υαξαθηήξα πνπ αθνξά ηηο νξγαλψζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ηνπηθά ελψ ζην δε Τπνπξγείν Τγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο ηεξείηαη ην αληίζηνηρν Δζληθφ Μεηξψν. ηα σο άλσ Μεηξψα εγγξάθνληαη: α) νη ηδησηηθνί θνξείο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα πνπ ήδε ιεηηνπξγνχλ θαη παξέρνπλ ππεξεζίεο θνηλσληθήο θξνληίδαο θαη β) νη λένη θνξείο ακέζσο κεηά ηελ έθδνζε άδεηαο ιεηηνπξγίαο ηνπο. Οη εζεινληηθέο νξγαλψζεηο πνπ έρνπλ εγγξαθεί ζηα εηδηθά Μεηξψα δηθαηνχληαη λα δεηήζνπλ ηελ αλαγλψξηζή ηνπο σο «εηδηθψο πηζηνπνηεκέλσλ θνξέσλ» ηνπ ΔΤΚΦ. Ζ Δηδηθή Πηζηνπνίεζε (αιιά θαη ε άξζε ηεο) γίλεηαη κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Τγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο, πνπ δεκνζηεχεηαη ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο, χζηεξα απφ γλψκε ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ Κνηλσληθήο Φξνληίδαο. Πξνθεηκέλνπ λα ιάβνπλ ηελ Δηδηθή Πηζηνπνίεζε, νη εζεινληηθέο νξγαλψζεηο ππνρξενχληαη λα ππνβάιινπλ κεηαμχ άιισλ θαη κειέηεο ζθνπηκφηεηαο θαη βησζηκφηεηαο. Άκεζε πξαθηηθή ζπλέπεηα ηεο Δηδηθήο Πηζηνπνίεζεο είλαη ε πξφζβαζε ζηηο επηρνξεγήζεηο θαη θάζε είδνπο παξνρέο απφ ηνπο θνξείο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα (θεληξηθή θαη απνθεληξσκέλε δηνίθεζε θαη ηνπηθή απηνδηνίθεζε πξψηνπ θαη δεπηέξνπ βαζκνχ) πνπ πιένλ επηθπιάζζεηαη κφλν ππέξ ησλ πηζηνπνηεκέλσλ νξγαλψζεσλ. 28

29 Ο αθξηβήο αξηζκφο ησλ πξνλνηαθψλ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ δελ είλαη γλσζηφο θαζψο πνιιέο νξγαλψζεηο δελ έρνπλ ηεξήζεη ηελ ππνρξέσζε εγγξαθήο ηνπο ζην Μεηξψν. χκθσλα, πάλησο, κε ηνλ πίλαθα εγγεγξακκέλσλ ζην Δζληθό Μεηξών Φνξέσλ Ηδησηηθνύ Σνκέα κε Κεξδνζθνπηθνύ Υαξαθηήξα γηα ππεξεζίεο θνηλσληθήο θξνληίδαο, νη εγγεγξακκέλεο εζεινληηθέο πξνλνηαθέο νξγαλψζεηο αλέξρνληαη ζηηο ( -Σειεπηαία επίζθεςε 1/9/2011) ην πεδίν ηνπ πξνλνηαθνχ εζεινληηζκνχ, ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δηαδξακαηίδεη έλα εμαηξεηηθά βαξχλνληα ξφιν θαζψο έρεη επξχηαηεο ζεζκηθέο αξκνδηφηεηεο ηφζν ζε φ,ηη αθνξά ηελ άζθεζε ηνπηθψλ πξνλνηαθψλ πνιηηηθψλ γεληθά, φζν θαη ζε φ,ηη αθνξά ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπηθνχ εζεινληηζκνχ θαη ηελ επνπηεία ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ (αδεηνδφηεζε, έιεγρνο, επνπηεία, επηρνξήγεζε). πγθεθξηκέλα, ην άξζξν 4 ηνπ Ν.2646/1998 θαζνξίδεη ηελ θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ επηπέδσλ δηνίθεζεο ζην πεδίν ησλ ππεξεζηψλ θνηλσληθήο θξνληίδαο. Έηζη, ε θεληξηθή δηνίθεζε (Τπνπξγείν Τγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο) έρεη ηελ επζχλε γηα ηε ράξαμε ηεο εζληθήο πνιηηηθήο θνηλσληθήο θξνληίδαο, ην ζρεδηαζκφ Δζληθψλ Πξνγξακκάησλ, ηελ έξεπλα, κειέηε θαη ηεθκεξίσζε ζε ζέκαηα θνηλσληθήο θξνληίδαο, ην ζπληνληζκφ ησλ δξάζεσλ θαη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ φξσλ θαη πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ παξνρή νξγαλσκέλσλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ, θαζψο θαη ηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ησλ θνξέσλ ηνπ ΔΤΚΦ. Απφ ηελ άιιε κεξηά, νη Πεξηθέξεηεο έρνπλ ηελ επζχλε ηεο εμεηδίθεπζεο θαη ηεο παξαθνινχζεζεο ηεο εθαξκνγήο ησλ Δζληθψλ Πξνγξακκάησλ θαζψο θαη ηελ αξκνδηφηεηα εηζήγεζεο γηα ηελ αλαγλψξηζε εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ σο «εηδηθψο πηζηνπνηεκέλεο γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ζην πιαίζην ηνπ ΔΤΚΦ». Δπίζεο, νη Πεξηθέξεηεο είλαη αξκφδηεο γηα ηνλ νξηζκφ ελφο εηδηθνχ επηζηήκνλα (θνηλσληθφο ιεηηνπξγφο ή άιινο θνηλσληθφο επηζηήκνλαο) σο «Κνηλσληθνχ πκβνχινπ» κε απνζηνιή ηελ επίβιεςε θαη ζπλερή παξαθνινχζεζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο επάξθεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη απφ ηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο θαη ηνπο εζεινληέο. Οη Ο.Σ.Α. α βαζκνχ, ηέινο, είλαη 29