Η αναίρεση του εξασφαλιστικού χαρακτήρα του συµφώνου επιφύλαξης της κυριότητας

Transcript

1

2 Αστέριος Νικόλαος Α. Λιόντας Η αναίρεση του εξασφαλιστικού χαρακτήρα του συµφώνου επιφύλαξης της κυριότητας ιδακτορική ιατριβή Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών & Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής Θεσσαλονίκη Σεπτέµβριος 2008

3 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι. Ο ΟΡΟΣ «ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙ. ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΩΝ ΙΙΙ. Η ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ IV. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ 1. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. ΟΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΚ ΙΙ. ΛΟΙΠΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ 2. ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΩΣ ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΗ ΑΙΡΕΣΗ ΙΙ. ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΙΚΗ ΑΙΡΕΣΗ ΙΙΙ. ΟΙ ΕΝΔΙΑΜΕΣΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ 3. ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. Η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΙΙ. Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙΙ. ΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ IV. ΟΙ ΚΑΘΕΤΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΙ- ΔΙΚΟΤΕΡΑ V. Η ΑΤΕΛΗΣ Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗΣ ΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ 4. ΕΝΩΣΗ, ΣΥΝΑΦΕΙΑ & ΕΙΔΟΠΟΙΙΑ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΙΙ. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΚ ΙΙΙ. ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ IV. Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ V. ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 5. ΚΤΗΣΗ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΙΝΗΤΟΥ ΑΠΟ ΚΑΛΟΠΙΣΤΟ ΤΡΙΤΟ Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΚΤΗΣΗ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΜΗ ΚΥΡΙΟ I

4 6. ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΙΙ. ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΑΚΤΙΚΗ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ ΙΙΙ. ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΗ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ IV. Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ 7. ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΚΙΝΗΤΑ Ι. ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΝΕΧΥΡΟΥ ΑΠΟ ΜΗ ΚΥΡΙΟ ΜΕ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΙΙ. ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΟΜΙΜΟΥ ΕΝΕΧΥΡΟΥ ΣΕ ΚΙΝΗΤΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΝΗΚΕΙ ΚΑΤΑ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΟΦΕΙΛΕΤΗ ΙΙΙ. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ ΤΟΥ Ν. 2844/ Ν. 4112/1929 «ΠΕΡΙ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΥΠΟΘΗΚΗΣ ΕΠΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η ΑΛΛΩΝ ΕΓΚΑΤΑ- ΣΤΑΣΕΩΝ» Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΙΙΙ. ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΚ IV. ΟΙ ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ, ΓΕΝΙΚΑ V. ΟΙ ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ VΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Η ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ 9. ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΥΠΟ ΕΥΡΕΙΑ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. Η ΥΠΟ ΣΤΕΝΗ ΕΝΝΟΙΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΙΙ. Η ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ ΣΕ ΑΛΛΗΛΟΧΡΕΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΙΙΙ. Η ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ IV. ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΗ ΚΑΤ ΑΚ ΔΙΑΘΕΣΗ 10. ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΞΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΙΙ. ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΧΘΗΚΑΝ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙΙ. ΛΥΣΗ ΜΕ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΚ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ IV. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΞΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ II

5 ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ 11. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΠΑΡΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΕΚΧΩΡΗΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΙΙΙ. ΠΑΡΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ (ΣΥΜΒΑΣΗ FACTORING) IV. ΠΑΡΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ (ΣΥΜΒΑΣΗ FORFAITING) V. ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΙΝΗΤΟΥ 12. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΕΚΧΩΡΗΤΟ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ Ι. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΙΙ. Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΕΚΧΩΡΗΤΟ ΚΑΙ Η ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΠΩΛΗΣΗ ΙΙΙ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΠΩΛΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΡΙΤΩΝ 13. ΤΥΧΑΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΙΙ. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ ΜΕ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΙΙΙ. Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ 14. ΕΠΙΣΠΕΥΣΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΑΠΟ ΔΑΝΕΙΣΤΗ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. Η ΕΠΙΣΠΕΥΣΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ ΜΕ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΙΙ. ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΘΕΜΑΤΙΣΤΗ Η ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ ΙΙΙ. ΕΝΟΧΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΘΕΜΑΤΙΣΤΗ Η ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ IV. ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΟΤΑΝ ΕΠΙ- ΣΠΕΥΔΕΤΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ V. Η ΕΠΙΒΟΛΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ III

6 15. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ & ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ IΙΙ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ ΙV. ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ 16. ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΙΙ. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΤΥΠΩΘΗΚΑΝ ΥΠΟ ΤΗΝ ΙΣΧΥ ΤΟΥ ΕΝ ΙΙΙ. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ IV. ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ IV

7 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι. Ο ΟΡΟΣ «ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ....1 ΙΙ. ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΩΝ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως ιδιάζουσα εμπράγματη ασφάλεια. 4 Β. Η περιορισμένη τυπική δημοσιότητα του συμφώνου κατά το ν. 2844/ Γ. Η σύγκρουση του συμφώνου με το φαινόμενο δίκαιο της κατοχής του πράγματος από τον αγοραστή.8 Δ. Η επιρροή του στοιχείου του χρόνου στην πώληση με σύμφωνο επιφύλαξης...9 ΙΙΙ. Η ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Α. Απόσβεση του συμφώνου λόγω εκπλήρωσης του εξασφαλιστικού του ρόλου Β. Πρόωρη απόσβεση του συμφώνου με άρση του εξασφαλιστικού για τον πωλητή χαρακτήρα του Η επιρροή του στοιχείου του χρόνου Η έλλειψη τυπικής και ουσιαστικής δημοσιότητας.18 IV. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ...22 ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ 1. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. ΟΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΚ...25 ΙΙ. ΛΟΙΠΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΩΣ ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΗ ΑΙΡΕΣΗ...29 Α. Το σύμφωνο ως αναβλητική αίρεση στην εκποιητική δικαιοπραξία 29 Β. Το σύμφωνο ως αναβλητική αίρεση και στην υποσχετική και την εκποιητική δικαιοπραξία...29 ΙΙ. ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΙΚΗ ΑΙΡΕΣΗ...34 Α. Το σύμφωνα ως διαλυτική αίρεση στην εκποιητική αίρεση.34 Β. Το σύμφωνο ως διαλυτική αίρεση και στην υποσχετική και την εκποιητική δικαιοπραξία. 36 Γ. Το σύμφωνο ως διαλυτική αίρεση μόνο στην υποσχετική δικαιοπραξία IΙΙ. ΟΙ ΕΝΔΙΑΜΕΣΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ...39 Α. Το σύμφωνο ως αναβλητική αίρεση στην υποσχετική δικαιοπραξία και ως διαλυτική στην εκποιητική δικαιοπραξία.. 39 Β. Το σύμφωνο ως διαλυτική αίρεση στην υποσχετική δικαιοπραξία και ως αναβλητική στην εκποιητική δικαιοπραξία ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. Η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΙΙ. Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ...44 ΙΙΙ. ΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ...47 Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως ασφάλεια του καταλοίπου αλληλόχρεου λογαριασμού.47 Β. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως ασφάλεια υπέρ ομίλου εταιριών IV. ΟΙ ΚΑΘΕΤΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ...50 Α. Το σύμφωνο παρεκτεινόμενης επιφύλαξης της κυριότητας V

8 1. Το με στενή έννοια σύμφωνο παρεκτεινόμενης επιφύλαξης Το σύμφωνο επεκτεινόμενης επιφύλαξης...54 Β. Το σύμφωνο διαδεχόμενης επιφύλαξης της κυριότητας Γ. Το σύμφωνο συνεχιζόμενης επιφύλαξης της κυριότητας...58 V. Η ΑΤΕΛΗΣ Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ...61 ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗΣ ΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ 4. ΕΝΩΣΗ, ΣΥΝΑΦΕΙΑ & ΕΙΔΟΠΟΙΙΑ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ...63 ΙΙ. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΚ...65 Α. Ένωση (AK 1057) Ο αναγκαστικός χαρακτήρας των ΑΚ 953 & Η ΑΚ 1010 ως εξαίρεση του κανόνα των ΑΚ 953 & Β. Συνάφεια (ΑΚ 1058) Γ. Σύμμιξη & Σύγχυση (ΑΚ 1059)...74 Δ. Ειδοποιία (ΑΚ 1061)...76 ΙΙΙ. ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...78 Α. Η ex lege υποκατάσταση του δικαιώματος κυριότητας Η αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού Η αξίωση αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας Η αξίωση απόδοσης δαπανών Το δικαίωμα αφαίρεσης κατασκευάσματος...85 Β. Αξίωση καταβολής του τιμήματος και ΑΚ Η αδυναμία ταυτόχρονης ικανοποίησης της αξίωσης από τη σύμβαση πώλησης και της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού κατά την ΑΚ Η υπαναχώρηση του πωλητή ως προϋπόθεση για την άσκηση της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού Η πρόταση των συναλλαγών : εκχώρηση της εργολαβικής αμοιβής στον πωλητή της πρώτης ύλης η κυριότητα του οποίου αποσβήνεται λόγω ένωσης...93 IV. Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ...94 Α. Ορολογικές διευκρινίσεις Β. Η επεκτεινόμενη κυριότητα στην περίπτωση της συνάφειας Γ. Η επεκτεινόμενη κυριότητα στις περιπτώσεις της σύμμιξης και της σύγχυσης Δ. Η επεκτεινόμενη κυριότητα στην περίπτωση της ειδοποιίας και η ρύθμιση της ΑΚ Ο συζήτηση για τον αναγκαστικό ή ενδοτικό χαρακτήρα της ΑΚ Η ρύθμιση της ΑΚ 1062 και ο κίνδυνος δημιουργίας υπερασφαλιστικών πλεονεκτημάτων υπέρ του πωλητή Η ανάλογη εφαρμογή της έννομης συνέπειας της ΑΚ και στην περίπτωση της ειδοποιίας V. ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Α. Η ανάγκη ειδικής συνομολόγησης του συμφώνου επεκτεινόμενης κυριότητας Β. Η αξιοποίηση του απλού συμφώνου επιφύλαξης στα πλαίσια της ΑΚ Ευθεία εφαρμογής της διάταξης στην περίπτωση της ειδοποιίας Ανάλογη εφαρμογή της ΑΚ 1062 στις περιπτώσεις της συνάφειας, της σύμμιξης και της σύγχυσης Γ. Ειδοποιία και σύμβαση έργου Δ. Η επεξεργασία του αντικειμένου της πώλησης ως παράβαση παρεπόμενης υποχρέωσης..120 Ε. Πορίσματα VI

9 5. ΚΤΗΣΗ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΙΝΗΤΟΥ ΑΠΟ ΚΑΛΟΠΙΣΤΟ ΤΡΙΤΟ Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΚΤΗΣΗ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΜΗ ΚΥΡΙΟ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως αναβλητική αίρεση Η παράδοση της νομής ως προϋπόθεση της ΑΚ Περιπτώσεις αποκλεισμού της καλής πίστης του αγοραστή Η σχέση της ΑΚ 206 με την ΑΚ Ολοκλήρωση της κτήσης της κυριότητας από τον καλόπιστο τρίτο Εξαιρετικές περιπτώσεις κτήσης κυριότητας από κακόπιστο τρίτο Δικαιώματα του πωλητή ως αντιστάθμισμα για την απώλεια της ασφάλειας Β. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως διαλυτική αίρεση Η εφαρμογή της ΑΚ στην περίπτωση διαλυτικής αίρεσης Δικαιώματα του πωλητή ως αντιστάθμισμα για την απώλεια της ασφάλειας ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΙΙ. ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΑΚΤΙΚΗ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως αναβλητική αίρεση Β. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως διαλυτική αίρεση ΙΙΙ. ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΗ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ IV. Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ 7. ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΚΙΝΗΤΑ Ι. ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΝΕΧΥΡΟΥ ΑΠΟ ΜΗ ΚΥΡΙΟ ΜΕ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως αναβλητική αίρεση Β. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως διαλυτική αίρεση ΙΙ. ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΟΜΙΜΟΥ ΕΝΕΧΥΡΟΥ ΣΕ ΚΙΝΗΤΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΝΗΚΕΙ ΚΑΤΑ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΟΦΕΙΛΕΤΗ Α. Το νόμιμο ενέχυρο του εκμισθωτή Β. Οι υπόλοιπες περιπτώσεις νόμιμων ενέχυρων του ΑΚ ΙΙΙ. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ ΤΟΥ Ν. 2844/ Α. Σύσταση πλασματικού ενεχύρου παρά μη κυρίου χωρίς παράδοση Β. Σύσταση ενεχύρου με κοινή κατοχή παρά μη κυρίου Γ. Σύσταση κυμαινόμενης ασφάλειας παρά μη κυρίου Ν. 4112/1929 «ΠΕΡΙ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΥΠΟΘΗΚΗΣ ΕΠΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η ΑΛΛΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ» Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Α. Χορήγηση δανείου ή πίστωσης σε βιομηχανικές ή άλλες επιχειρήσεις Β. Εγγραφή (έγκυρης) υποθήκης με βάση τίτλο από ιδιωτική βούληση Γ. Αναγκαιότητα (;) περιγραφής των μηχανημάτων στον τίτλο με τον οποίο παρέχεται η υποθήκη και ειδικής (αρχικής και συμπληρωματικής) εγγραφής στα βιβλία υποθηκών Δ. Να μην πρόκειται για κινητά και εργαλεία τα οποία, κατά τη συνήθη πείρα και την εκτέλεση του προορισμού τους, βρίσκονται σε διαρκή και ελεύθερη μετακίνηση εντός του εργοστασίου ΙΙΙ. ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΚ Α. Επέκταση της υποθήκης και στα παραρτήματα, ακόμη και αν τρίτος έχει εμπράγματο δικαίωμα VII

10 επ αυτών Β. Ανάγκη ειδικής περιγραφής στον τίτλο και αρχικής ή συμπληρωματικής εγγραφής στα βιβλία υποθηκών Γ. Ακυρότητα κάθε εκποίησης των ενυπόθηκων πραγμάτων που επιχειρείται χωρίς τη συναίνεση του δανειστή ακυρότητα κάθε εκποίησης, εκμίσθωσης ή παραχώρησης της εκμετάλλευσης της βιομηχανικής ή άλλης επιχείρησης χωρίς τη συναίνεση του δανειστή Δ. Εις ολόκληρον ευθύνη του αποκτώντος την επιχείρηση ή μεμονωμένα στοιχεία αυτής για την αποπληρωμή του δανείου IV. ΟΙ ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ, ΓΕΝΙΚΑ Α. Η κατάστρωση των συνεπειών στο ν. 4112/ Β. Η συστηματική ερμηνεία των κυρώσεων για την παραβατική συμπεριφορά του οφειλέτη..187 Γ. Η οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής της απαγόρευσης του άρθρου 4 1 του ν. 4112/ V. ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Α. Η εγγραφή της υποθήκης ως αναγκαία συνθήκη για την απόσβεση του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας Το τελεολογικό κριτήριο Το κριτήριο της γραμματικής διατύπωσης Θεμελίωση της λύσης με παράλληλη ερμηνεία των διατάξεων του ν. 4112/1929 προς τις διατάξεις του ΑΚ για την ένωση κινητών με ακίνητο Β. Οι σχέσεις πωλητή και αγοραστή μετά την απόσβεση του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας Απόσβεση συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας που είχε συνομολογηθεί ως διαλυτική αίρεση Απόσβεση συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας που είχε συνομολογηθεί ως αναβλητική αίρεση Γ. Πορίσματα Η απόσβεση του δικαιώματος κυριότητας του πωλητή Η ικανοποίηση των ενοχικών αξιώσεων του πωλητή Η υποκατάσταση του δικαιώματος κυριότητας από τις ενοχικές αξιώσεις της ΑΚ VΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ Α. Η υπαγωγή του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας στο σύστημα δημοσιότητας του ν. 2844/ Β. Δυνατότητα εφαρμογής στην υποθήκη του ν. 4112/1929 των αρχών του ΑΚ για την υποθήκη Γ. Η μη απόσβεση του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας ως νομοθετική επιλογή Δ. Ήπια νομοθετική προσαρμογή με την κατάργηση του ν.δ. 4001/ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Η ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ 9. ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΥΠΟ ΕΥΡΕΙΑ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Ι. Η ΥΠΟ ΣΤΕΝΗ ΕΝΝΟΙΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ Α. Η παραίτηση από το δικαίωμα της κυριότητας Β. Η παραίτηση του πωλητή από τα πλεονεκτήματα του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας Γ. Συμπέρασμα ΙΙ. Η ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ ΣΕ ΑΛΛΗΛΟΧΡΕΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ Α. Εννοιολογικές διευκρινίσεις Β. Γενικά για την τύχη των ασφαλειών που υφίστανται υπέρ των απαιτήσεων που εισέρχονται στον αλληλόχρεο λογαριασμό Γ. Ειδικά για την τύχη του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας που ασφαλίζει απαίτηση που VIII

11 εισέρχεται στον αλληλόχρεο λογαριασμό ΙΙΙ. Η ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Α. Γενικά για τα δικαιώματα του πωλητή σε περίπτωση υπερημερίας του αγοραστή ως προς την καταβολή του τιμήματος Β. Η οριοθέτηση του προβληματισμού Γ. Οι απόψεις που είχαν διατυπωθεί υπό το καθεστώς του προϊσχύσαντος βυζαντινορωμαϊκού δικαίου Δ. Η θέση της Νομολογίας μετά την εισαγωγή του ΑΚ Ε. Διάλογος με τη Θεωρία. Η επιλεκτική συρροή δικαιωμάτων IV. ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΗ ΚΑΤ ΑΚ ΔΙΑΘΕΣΗ Α. Η συναίνεση του πωλητή για μεταπώληση Β. Μεταπώληση του πράγματος και κάθετες παραλλαγές του απλού συμφώνου επιφύλαξης Η παρεκτεινόμενη και η διαδεχόμενη επιφύλαξη της κυριότητας Ειδικότερα, η συνεχιζόμενη επιφύλαξη της κυριότητας ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΞΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΙΙ. ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΧΘΗΚΑΝ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙΙ. ΛΥΣΗ ΜΕ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΚ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ IV. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΞΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης ως αναβλητική αίρεση στην εκποιητική δικαιοπραξία Ματαίωση ή ατονία της αίρεσης ; Πλασματική πλήρωση της αίρεσης ; Η επενέργεια της καλής πίστης στο πεδίο των αιρέσεων Η δικαστική αναγνώριση της συμπλήρωσης του χρόνου παραγραφής Η λύση της καταδίκης του πωλητή σε δήλωση βούλησης Κτήση της κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία Συμπερασματικές σκέψεις Β. Το σύμφωνο επιφύλαξης ως διαλυτική αίρεση στην εκποιητική δικαιοπραξία Γ. Το σύμφωνο επιφύλαξης ως διαλυτική αίρεση και στην υποσχετική δικαιοπραξία Δ. Το σύμφωνο επιφύλαξης ως διαλυτική αίρεση στην υποσχετική και ως αναβλητική αίρεση στην εκποιητική δικαιοπραξία ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ 11. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΠΑΡΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΕΚΧΩΡΗΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Α. Οριοθέτηση της σύγκρουσης Β. Το σύστημα προαιρετικής δημοσιότητας του ν. 2844/ Γ. Επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ παρεκτεινόμενης ή διαδεχόμενης επιφύλαξης και καθολικής καταπιστευτικής προεκχώρησης Σύγκρουση των δύο συμβάσεων ενώ έχουν τηρηθεί οι διατυπώσεις του ν. 2844/ Σύγκρουση των δύο συμβάσεων χωρίς να έχουν τηρηθεί οι διατυπώσεις δημοσιότητας του ν. 2844/ ΙΙΙ. ΠΑΡΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ (ΣΥΜΒΑΣΗ FACTORING) IX

12 Α. Διάκριση του factoring σε γνήσιο και μη γνήσιο factoring B. Επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ παρεκτεινόμενης ή διαδεχόμενης επιφύλαξης και σύμβασης factoring Σύγκρουση των δύο συμβάσεων χωρίς να έχουν τηρηθεί οι διατυπώσεις του ν. 2844/ Σύγκρουση των δύο συμβάσεων ενώ έχουν τηρηθεί οι διατυπώσεις δημοσιότητας του ν. 2844/ IV. ΠΑΡΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ (ΣΥΜΒΑΣΗ FORFAITING) V. ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΙΝΗΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΕΚΧΩΡΗΤΟ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ Ι. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ Α. Το πεδίο της σύγκρουσης Β. Η φύση της ακυρότητας της ΑΚ Το άρθρο 466 εδ. α ΑΚ ως εξαίρεση της δικαιοπρακτικής απαγόρευσης διάθεσης Η ΑΚ 466 εδ. β ΙΙ. Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΕΚΧΩΡΗΤΟ ΚΑΙ Η ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΠΩΛΗΣΗ ΙΙΙ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΠΩΛΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΤΟΥ Α. Όταν το αντικείμενο της μεταπώλησης είναι ακίνητο Β. Όταν το αντικείμενο της μεταπώλησης είναι κινητό ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΡΙΤΩΝ 13. ΤΥΧΑΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Γενικά..327 Β. Εννοιολογικές διευκρινίσεις ΙΙ. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ ΜΕ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΙΙΙ. Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως αναβλητική αίρεση Προδιάθεση Οι απόψεις που διατυπώθηκαν σε θεωρία και νομολογία Προσφυγή στις διατάξεις του ΑΚ για τις εμπράγματες ασφάλειες Λύση του ζητήματος με στάθμιση των εκατέρωθεν συμφερόντων Β. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως διαλυτική αίρεση ΕΠΙΣΠΕΥΣΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΑΠΟ ΔΑΝΕΙΣΤΗ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. Η ΕΠΙΣΠΕΥΣΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ ΜΕ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως αναβλητική αίρεση Προθεσμία άσκησης της ανακοπής του άρθρου ΚΠολΔ Το αίτημα της ανακοπής του πωλητή Η κατάσχεση του δικαιώματος προσδοκίας του αγοραστή Β. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως διαλυτική αίρεση Γ. Η αδράνεια του πωλητή ως παραίτηση από το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ΙΙ. ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΟΝ X

13 ΥΠΕΡΘΕΜΑΤΙΣΤΗ Η ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ Α. Τα ερμηνευτικά ζητήματα του άρθρου 1020 ΚΠολΔ Β. Η αξιοποίηση της διάταξης της ΑΚ 206 εδ. β Η οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής της διάταξης Η κυριότητα ακινήτου ως αντικείμενο της εκτέλεσης Η κυριότητα κινητού ως αντικείμενο της εκτέλεσης Γ. Η σύνθεση ουσιαστικών και δικονομικών διατάξεων ΙΙΙ. ΕΝΟΧΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΘΕΜΑΤΙΣΤΗ Η ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ ΙV. ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΟΤΑΝ ΕΠΙΣΠΕΥΔΕΤΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Α. Η επεκτεινόμενη και η συνεχιζόμενη επιφύλαξη Β. Η με στενή έννοια παρεκτεινόμενη επιφύλαξη και η διαδεχόμενη επιφύλαξη V. Η ΕΠΙΒΟΛΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ Ι. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΙΙ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ & ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ ΙΙΙ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ.385 Α. Γενικά Β. Η θέση του πωλητή με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας Όταν συμβάλλεται στη συμφωνία συνδιαλλαγής Όταν δεν συμβάλλεται στη συμφωνία συνδιαλλαγής IV. ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗ Ι. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΙΙ. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΤΥΠΩΘΗΚΑΝ ΥΠΟ ΤΗΝ ΙΣΧΥ ΤΟΥ ΕΝ Α. Αποκλεισμός της διεκδίκησης Β. Διεκδίκηση με όρους Γ. Διεκδίκηση χωρίς όρους Δ. Συμπερασματικές σκέψεις Αποσαφήνιση της ratio legis του άρθρου 670 ΕΝ Υπερημερία του οφειλέτη και κήρυξή του σε πτώχευση Διεκδίκηση πριν την κήρυξη της πτώχευση IΙΙ. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ Α. Ο Κανονισμός 1346/2000 για τις διαδικασίες αφερεγγυότητας.412 Β. Η ρύθμιση της ΠτΚ Γ. Η διαδικασία αποχωρισμού ΙV. Η ΠΕΡΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗ. 416 Α. Σχέδιο αναδιοργάνωσης Έννοια και περιεχόμενο Αποτελέσματα της επικύρωσης Εξαφάνιση του σχεδίου Β. Εκποίηση του ενεργητικού. 419 Γ. Παύση των εργασιών V. ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ Α. Η παρεκτεινόμενη επιφύλαξη της κυριότητας Η με στενή έννοια παρεκτεινόμενη επιφύλαξη Η επεκτεινόμενη επιφύλαξη Β. Η διαδεχόμενη επιφύλαξη της κυριότητας Γ. Η συνεχιζόμενη επιφύλαξη της κυριότητας XI

14 Εισαγωγή 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι. Ο ΟΡΟΣ «ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ» Η εξασφάλιση της απαίτησης του πωλητή για είσπραξη του τιμήματος με τη διατήρηση ή παρακράτηση του δικαιώματος κυριότητας του πωλούμενου πράγματος απασχόλησε το δίκαιο σε διαχρονική βάση. Τόσο το αρχαίο ελληνικό 1 όσο και το βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο 2 επέλεξαν τη λύση της εκ του νόμου ex lege διατήρησης του δικαιώματος κυριότητας μέχρι την ολοσχερή καταβολή του συμφωνημένου τιμήματος (ο κανόνας). Και μόνο αν τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούσαν την πίστωση του τιμήματος, το δικαίωμα της κυριότητας μεταβιβαζόταν στον αγοραστή με συνέπεια τα δικαιώματα του πωλητή να περιορίζονται αποκλειστικά στην επιδίωξη είσπραξης του τιμήματος (η απόκλιση από τον κανόνα). Εάν, όμως, τα συμβαλλόμενα μέρη συνομολογούσαν την παρακράτηση του δικαιώματος κυριότητας, τότε, παρά την πίστωση του τιμήματος, η κυριότητα δεν μεταβιβαζόταν στον αγοραστή προτού ολοκληρωθεί η αποπληρωμή του τιμήματος (η επαναφορά στον κανόνα) 3. Οι διατάξεις του δέκατου τέταρτου κεφαλαίου του Αστικού Κώδικα για την πώληση (και την ανταλλαγή) δεν περιέχουν διάταξη για ex lege διατήρηση του δικαιώματος κυριότητας από τον πωλητή μέχρι την ολοσχερή καταβολή του συμφωνημένου τιμήματος 4. Απεναντίας, στον ΑΚ υπάρχουν διατάξεις που ρυθμίζουν αφενός την απόκλιση από τον κανόνα της ex lege διατήρησης του δικαιώματος κυριότητας και αφετέρου την επαναφορά στον κανόνα 5. Πράγματι, η ΑΚ 531 ορίζει ότι, αν ο πωλητής εκπλήρωσε εξ ολοκλήρου τη σύμβαση και πίστωσε το τίμημα, δεν δικαιούται πλέον να υπαναχωρήσει παρά το γεγονός ότι ο αγοραστής καθυστερεί την καταβολή του τιμήματος (η απόκλιση από τον κανόνα). Ακόμη, η ΑΚ θέτει δύο κανόνες 1 «Κυρία η ωνή και η πράσις εις μεν κτήσιν, όταν η τιμή δοθή και τα εκ των νόμων ποιήσωσιν, οίον αναγραφήν ή όρκον ή τοις γείτοσι το γιγνόμενον...» Θεόφραστος, Περί Συμβολαίων 2 «Όπερ επώλησα ού γίνεται του λαβόντος, ει μη δοθή το τίμημα ή ικανοδοσία, ή χωρίς ικανοδοσίας καταπιστεύσω τω αγοραστή...» Βασιλικά, Σχετικά με τα ισχύοντα στο αρχαίο ελληνικό και το βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο βλ. Μπόσδα, Διατήρησις της κυριότητος υπό του πωλητού, ΕΕΝ 46 [1979] 5 και 6, τον ίδιο, Παράδοσις υπό αίρεσιν, ΝΔικ 28 [1972] 232, τον ίδιο, Παρατηρήσεις στην ΑΠ 361/1960, ΝοΒ 8 [1960] 1201, Ράμμο, Η επίδρασις του Α.Κ. εις το δίκαιον της αναγκαστικής εκτελέσεως, Αρμ Ε [1951] 16, Παπανικολάου 72 σελ. 156, Σακελλαρόπουλο σελ. 25 επ., ΑΠ 162/1949 ΕΕΝ ΙΣΤ [1949] Αντίθετα, η νομοθεσία για την παραχώρηση κοινόχρηστων εποικιστικών εκτάσεων προέβλεπε ex lege παρακράτηση της κυριότητας υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου μέχρι την αποπληρωμή του τιμήματος (άρθρα του α.ν. 1832/1951 και 3 7 του ν. 666/1977) 5 Βλ. Ράμμο (ό.π. σημ. 3) σελ. 16

15 Εισαγωγή 2 ερμηνευτικούς της βούλησης των μερών, όταν συνομολογούν όρο σύμφωνα με τον οποίο ο πωλητής διατηρεί την κυριότητα εωσότου ο αγοραστής εξοφλήσει ολοσχερώς το συμφωνημένο τίμημα (η επαναφορά στον κανόνα) 6. Συνεπώς, στο πλαίσιο του ΑΚ, τον κανόνα αποτελεί η διατήρηση από τον πωλητή του δικαιώματος κυριότητας ως περιεχόμενο σχετικού συμβατικού όρου, άρα προϋποθέτει και την αποδοχή του αγοραστή 7. Η μονομερής επιφύλαξη της κυριότητας δεν είναι δυνατή κατά τη σύναψη της πώλησης, πολύ περισσότερο κατά την κατάρτιση της εκποιητικής δικαιοπραξίας, αφού τότε ο πωλητής υπέχει ήδη την κατ ΑΚ 513 υποχρέωση για μεταβίβαση της κυριότητας του πωλουμένου πράγματος 8. Έτσι, αν η υποσχετική σύμβαση της πώλησης καταρτιστεί χωρίς να έχει συνομολογηθεί τέτοιος όρος και ο πωλητής διατυπώσει για πρώτη φορά τη βούλησή του να παρακρατήσει το δικαίωμα κυριότητας κατά την κατάρτιση της εκποιητικής δικαιοπραξίας μεταβίβασης της κυριότητας, εναπόκειται στον αγοραστή να αποδεχθεί την πρόταση αυτή του πωλητή 9. Αν ο αγοραστής δεν την αποδεχθεί, η σύμβαση της πώλησης παραμένει ευλόγως καθαρή, δηλαδή χωρίς προσθήκη του όρου για τη διατήρηση του δικαιώματος κυριότητας από τον πωλητή 10. Η μεταβίβαση, όμως, της κυριότητας δεν επέρχεται, διότι απουσιάζει η βούληση του πωλητή (κυρίου) να μεταβιβάσει χωρίς όρους το δικαίωμα αυτό. Ωστόσο, επειδή η υποσχετική σύμβαση της πώλησης είναι καθαρή χωρίς αίρεση και δεσμεύει τα συμβαλλόμενα μέρη, ο αγοραστής έχει κατά του πωλητή όλα τα δικαιώματα που του απονέμει η ΑΚ , καθώς ο πωλητής, επιδιώκοντας να μεταβιβάσει το δικαίωμα κυριότητας με την αίρεση της αποπληρωμής του τιμήματος, δεν εκπληρώνει την ανειλημμένη υποχρέωση που απορρέει από την ΑΚ Ο αγοραστής δικαιούται, επομένως, να ασκήσει αγωγή κατά του πωλητή για καταδίκη του τελευταίου σε δήλωση βούλησης 13, οπότε η δήλωσή του θα αναπληρωθεί με την τελεσιδικία της δικαστικής απόφασης και την ολοσχερή εκπλή- 6 Πρβλ. Serick, Band I σελ. 130, σύμφωνα με τον οποίο η ΑΚ δεν συνιστά εξαίρεση της ρύθμισης της ΑΚ 531, αλλά, απλώς, διευρύνει τα όρια του δικαιώματος υπαναχώρησης στις αμφοτεροβαρείς συμβάσεις όπως αυτά ορίζονται στη διάταξη των ΑΚ 383 επ. 7 Βλ. Απ. Γεωργιάδη 27 αρ. 7, τον ίδιο Εμπράγματο ΙΙ, 91 αρ. 7, Σχινά, σε ΑΚ Γεωργιάδη Σταθόπουλου, 532 αρ. 44, Γαζή, σε ΕρμΑΚ, 532 αρ Έτσι Μπόσδας (ό.π. σημ. 3 1 ) σελ. 8 9 Τέτοια περίπτωση συντρέχει όταν λ.χ. η επιφύλαξη της κυριότητας περιέχεται στο δελτίο αποστολής που συνοδεύει τα πωληθέντα εμπορεύματα ή στο τιμολόγιο πώλησης που αποστέλλεται στον αγοραστή ταυτόχρονα με την παραλαβή των εμπορευμάτων και ο αγοραστής παραλαμβάνει ανεπιφύλακτα τα εμπορεύματα ή τα τιμολόγια βλ. Reinicke Tiedke σελ Έτσι Απ. Γεωργιάδης 27 αρ. 7, ο ίδιος Εμπράγματο ΙΙ 91 αρ Βλ., Κορνηλάκη 56 σελ. 344, Δεληγιάννη Κορνηλάκη 72 σελ. 276, Π. Φίλιο 14 σελ. 164, Καχριμάνη σελ Έτσι Σχινάς, σε ΑΚ Γεωργιάδη Σταθόπουλου, 532 αρ. 44, Παπανικολάου 74 σελ. 162, Γαζής, σε ΕρμΑΚ, 532 αρ. 23, MünchKomm H.P. Westermann 449 αρ Βλ. Σακελλαρόπουλο σελ. 52, Reinicke Tiedke σελ. 239, Serick, Band Ι σελ. 97

16 Εισαγωγή 3 ρωση των υποχρεώσεων του αγοραστή, σύμφωνα με όσα προβλέπονται από την ΚΠολΔ 949. Ενόψει του συμβατικού αυτού χαρακτήρα, ο οποίος προϋποθέτει τη σύμπτωση των δηλώσεων βούλησης του πωλητή και του αγοραστή, προκρίνεται η χρησιμοποίηση του όρου σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας, προκειμένου να αποδοθεί με σαφήνεια ο συμβατικός χαρακτήρας της συμφωνίας διατήρησης της κυριότητας 14. Η χρήση λέξεων όπως «όρος» ή «ρήτρα» δεν υπηρετούν τη ζητούμενη σαφήνεια, καθώς παραπέμπουν νοηματικά σε μονομερή προσπάθεια του πωλητή να διατηρήσει την κυριότητα του αντικειμένου της πώλησης. Εξάλλου, η χρήση του όρου σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας πλεονεκτεί έναντι των σχεδόν ταυτόσημων ό- ρων «παρακράτηση» ή «διατήρηση» της κυριότητας, διότι οι όροι αυτοί ταιριάζουν περισσότερο στην περίπτωση που τα συμβαλλόμενα μέρη υλοποιούν το σύμφωνο με τη μορφή αναβλητικής αίρεσης ολοσχερούς καταβολής του τιμήματος. Πράγματι, οι όροι «παρακράτηση» ή «διατήρηση» μόνο στην περίπτωση της αναβλητικής αίρεσης κυριολεκτούν, καθώς σ αυτήν την περίπτωση ο πωλητής παραμένει κύριος (και νομέας) του αντικειμένου της πώλησης. Αντίθετα, ο όρος «επιφύλαξη» καλύπτει όχι μόνο την υλοποίηση του συμφώνου με τη συνομολόγηση αναβλητικής αίρεσης, αλλά και τη συνομολόγηση διαλυτικής αίρεσης μη αποπληρωμής και συνηθέστατα μη εμπρόθεσμης αποπληρωμής του συμφωνημένου τιμήματος. Και τούτο, διότι, σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης εκπλήρωσης της υποχρέωσης του αγοραστή για καταβολή του τιμήματος, ο πωλητής επιφυλάσσεται να ασκήσει τα δικαιώματά του που απορρέουν από την κυριότητα, αφού προηγηθεί είτε η ματαίωση της αναβλητικής αίρεσης με την άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης 15 είτε η πλήρωση της διαλυτικής αίρεσης και η αυτοδίκαιη επιστροφή του δικαιώματος κυριότητας στην περιουσία του πωλητή Πρβλ. χαρακτηριστικά ΜονΠρωτΔραμ 4/2002 Α Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΑθ 2049/2000 ΑρχΝ ΝΔ [2003] 546, οι οποίες χαρακτηρίζουν το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως ειδικότερη σύμβαση, και ΕιρΑθ 1296/1986 ΕλλΔνη 28 [1987] 1364, η οποία χαρακτηρίζει το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως πρόσθετο σύμφωνο. 15 Για τη ματαίωση της αναβλητικής αίρεσης αποπληρωμής του τιμήματος απαιτείται η άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης εκ μέρους του πωλητή βλ. σχετ., Απ. Γεωργιάδη, Ενοχικό Ειδικό Μέρος Ι, 17 αρ. 2, Κορνηλάκη 56 σελ. 351, Απ. Γεωργιάδη 27 αρ. 3 & 17, Π. Φίλιο 14 σελ. 97, Απ. Γεωργιάδη, Εμπράγματο ΙΙ 91 αρ. 3 & 17, Σχινά, σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου, 532 αρ. 75, Καχριμάνη σελ. 42, Μπόσδα (ό.π. σημ. 3 1 ) σελ. 19, Παπανικολάου 78 σελ. 172, Staudinger Honsell 455 αρ. 30, Serick, Band Ι σελ. 416, ΑΠ 165/2006 Α δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 403/1967 ΑρχΝ ΙΗ [1967] σελ. 647, ΠρωτΑΘ 24821/1965 ΕλλΔνη 7 [1966] σελ. 460, ΜονΠρωτΛαμ 1010/1970 ΑρχΝ ΚΑ [1970] σελ. 765, ΕιρΑθ 1296/1986 ΕλλΔνη 28 [1987] σελ. 1364, ΕιρΑθ 292/1986 ΕλλΔνη 28 [1987] σελ Για την πλήρωση της διαλυτικής αίρεσης μη αποπληρωμής του τιμήματος αρκεί η περιέλευση του αγοραστή σε υπερημερία οφειλέτη μόνο κατόπιν συμφωνίας των συμβαλλομένων μερών

17 Εισαγωγή 4 ΙΙ. ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ ΚΙ- ΝΗΤΩΝ Α. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως ιδιάζουσα εμπράγματη ασφάλεια 1. Το σύμφωνο ασφαλίζει άμεσα την αξίωση του πωλητή για ανάληψη του αντικειμένου της πώλησης σε περίπτωση μη εκπλήρωσης της υποχρέωσης του αγοραστή για καταβολή του συμφωνημένου τιμήματος 17. Έμμεσα, όμως, ασφαλίζει και την απαίτηση του πωλητή για καταβολή του τιμήματος, δεδομένου ότι αν ο αγοραστής πως, αν δεν είναι συνεπής στην αποπληρωμή του τιμήματος, ο πωλητής δικαιούται να αφαιρέσει από την κατοχή του το αντικείμενο της πώλησης 18. Η έμμεση αυτή εξασφάλιση εντείνεται (ή γίνεται αποτελεσματικότερη), αν το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας συνδυαστεί με ρήτρα κράτησης του τιμήματος που καταβλήθηκε (πρβλ. ΑΚ 400) ή με κατάπτωσης των μελλοντικών δόσεων του τιμήματος 19, οπότε ο αγοραστής περιέρχεται σε δυσχερέστερη θέση, διότι και την κυριότητα του πράγματος θα στερηθεί και το τίμημα κινδυνεύει να υποχρεωθεί να καταβάλει στο σύνολό του. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ικανοποιεί, λοιπόν, τόσο την απαίτηση του αγοραστή για πίστωση του συμφωνημένου τιμήματος όσο και την απαίτηση του πωλητή να εξασφαλίσει την αξίωσή του για καταβολή του τιμήματος 20. Ενόψει αυτών, το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας αποτελεί, κατά τη νομική του φύση, ι- διάζουσα μορφή εμπράγματης ασφάλειας 21 ή, κατ άλλη διατύπωση, εξασφαλιστικό μόρφωμα με οιονεί εμπράγματη ενέργεια 22 μπορεί να αναγορευθεί η υπαναχώρηση του πωλητή σε γεγονός πληρωτικό της διαλυτικής αίρεσης βλ. Κορνηλάκη 56 σελ. 345, Δεληγιάννη Κορνηλάκη 72 σελ. 277, ΑΠ 637/2003 ΕΕΝ 71 [2004] σελ. 116, ΑΠ 1491/2002 ΕλλΔνη 45 [2004] σελ. 804 πρβλ., όμως, Απ. Γεωργιάδη, Ενοχικό Ειδικό Μέρος Ι, 17 αρ. 2, τον ίδιο 27 αρ. 3, τον ίδιο, Εμπράγματο ΙΙ 91 αρ. 3, ο ο- ποίος δέχεται ότι, σε περίπτωση αμφιβολίας, πρέπει να γίνει δεκτό πως η πλήρωση της διαλυτικής αίρεσης επέρχεται με την άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης μετά την υπερημερία του α- γοραστή 17 Βλ. Π. Φίλιο 14 σελ. 91, Staudinger- Honsell 455 αρ. 3, MünchKomm H.P. Westermann 449 αρ. 5, Serick, Band Ι σελ. 77 & Βλ. Απ. Γεωργιάδη, Ενοχικό Ειδικό Μέρος Ι, 17 αρ. 3, Κορνηλάκη 56 σελ. 340, Δεληγιάννη Κορνηλάκη 71 σελ Για την έννοια και τη λειτουργία της ρήτρας κράτησης του ληφθέντος μέρους της παροχής και την ρήτρας κατάπτωσης των μελλοντικών δόσεων του τιμήματος αλλά και για την άμυνα του αγοραστή με βάση την ΑΚ 409 βλ. σχετ. π.κ. 9 ΙΙΙ Α 20 Έτσι Κορνηλάκης 56 σελ. 340, Δεληγιάννης Κορνηλάκης 71 σελ. 273, Απ. Γεωργιάδης 27 αρ. 1, ο ίδιος, Εμπράγματο ΙΙ 91 αρ. 1, MünchKomm H.P. Westermann 449 αρ Έτσι Απ. Γεωργιάδης 27 σελ. 563, ο ίδιος, Εμπράγματο ΙΙ 91 αρ.1, ο ίδιος, Παρατηρήσεις στην ΠολΠρωτΘεσ 11581/1973, ΝοΒ 22 [1974], σελ. 89, Σχινάς, σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπου-

18 Εισαγωγή 5 2. Η ενέργεια αυτή του συμφώνου θα μπορούσε να θεωρηθεί ως διάσπαση της αρχής του κλειστού αριθμού (numerus clasus) των εμπραγμάτων ασφαλειών 23. Ο ΑΚ γνωρίζει μόνο το ενέχυρο σε κινητά, την υποθήκη και την προσημείωση υποθήκης σε ακίνητα (ΑΚ 973). Η διάσπαση αυτή, όμως, είναι μόνο φαινομενική, διότι, όπως υποστηρίζεται 24, η αξιοποίηση δυνατοτήτων που ούτως ή άλλως παρέχονται από το δίκαιο δεν συνιστά δημιουργία νέας εμπράγματης ασφάλειας, ακόμη και αν αυτές χρησιμοποιούνται με σκοπό την εξασφάλιση απαιτήσεων. Το ιδιάζον, συνεπώς, του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας έγκειται στην αξιοποίηση από τα συμβαλλόμενα μέρη της λειτουργίας των αιρέσεων για να τροποποιήσουν την αρχή της ταυτόχρονης εκπλήρωσης των παροχών, η οποία εκφράζεται στο πεδίο της πώλησης με τις ΑΚ 374 & 513, με απώτερο στόχο την εξασφάλιση της απαίτησης του πωλητή για καταβολή του συμφωνημένου τιμήματος. Άλλωστε, μετά τη θέσπιση του ν. 2844/2000 (Συμβάσεις επί κινητών ή απαιτήσεων υποκείμενες σε δημοσιότητα και άλλες συμβάσεις παροχής ασφάλειας), ο κλειστός αριθμός των εμπραγμάτων ασφαλειών διευρύνθηκε με την εισαγωγή του θεσμού της κυμαινόμενης ασφάλειας (floating charge), η οποία διαφέρει από τις μέχρι τότε ισχύουσες εμπράγματες ασφάλειες, καθώς συνεπάγεται την κάμψη της αρχής της ειδικότητας, αφού συνίσταται όχι σε ορισμένο πράγμα αλλά σε μία ομάδα (κινητών) πραγμάτων 25, με μεταβαλλόμενο μάλιστα περιεχόμενο. 3. Ο ιδιάζων χαρακτήρας του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας έναντι των «επωνύμων» εμπραγμάτων ασφαλειών αναδεικνύεται και στο ζήτημα της δημοσιότητας. Στο ενέχυρο με παράδοση η τυπική δημοσιότητα εξασφαλίζεται με την παράδοση της οιονεί νομής του πράγματος στο δανειστή, ή της κατοχής του στον τρίτο της ΑΚ 1212 με έκταξη της νομής και τον παράλληλο αποκλεισμό της σύστασης ενεχύρου με αντιφώνηση της νομής (πρβλ. ΑΚ 1213). Η ουσιαστική δημοσιότητα διασφαλίζεται με τη συνδυασμένη εφαρμογή των ΑΚ 1215 και , η οποία έχει ως συνέπεια ο καλόπιστος τρίτος, ο οποίος βασίστηκε στο φαινόμενο δίκαιο που δημιουργεί το πραγματικό γεγονός της κατοχής του κινητού, να αποκτά ενέχυρο, ακόμη και αν ο ασφαλειοδότης δεν ήταν κύριος του πράγματος 26. Στο πλασματικό ενέχυρο λου, 532 αρ. 54, Αυγητίδης, Παρακράτηση κυριότητας και συμφωνία εξυγίανσης (γνωμοδότηση), ΔΕΕ 14 [2008], σελ. 408, Σακελλαρόπουλος σελ Βλ. Μπεχρή Κεχαγιόγλου, Η ευρωπαϊκή πτώχευση και τα εμπράγματα δικαιώματα τρίτων σύμφωνα με τον κανονισμό 1346/2000 της Ε.Ε., ΕΕμπΔ ΝΕ [2004], σελ Για το περιεχόμενο της αρχής αυτής βλ. Παπαστερίου Ια σελ. 27 επ. 24 Βλ. Μπεχρή Κεχαγιόγλου (ό.π. σημ. 22) σελ. 25, Απ. Γεωργιάδη 18 αρ. 10, τον ίδιο, Εμπράγματο ΙΙ 85 αρ Πρβλ. Παπαστερίου Ια σελ Βλ. Απ. Γεωργιάδη 18 αρ. 14, τον ίδιο, Εμπράγματο ΙΙ 85 αρ. 15

19 Εισαγωγή 6 και την κυμαινόμενη ασφάλεια η τυπική δημοσιότητα επιτυγχάνεται με την καταχώρηση της συμφωνίας ασφαλειοδότη και ασφαλειολήπτη στο δημόσιο βιβλίο του αρμοδίου ενεχυροφυλακείου 27, ενώ η ουσιαστική δημοσιότητα εξασφαλίζεται με την, κατά παραπομπή των άρθρων 8 1 εδ. β και 16 1 εδ. α του ν. 2844/2000, εφαρμογή και πάλι της ΑΚ Η τυπική δημοσιότητα της υποθήκης (και της προσημείωσης υποθήκης) διασφαλίζεται με την εγγραφή του βάρους στα βιβλία υποθηκών του αρμοδίου υποθηκοφυλακείου. Σε αντίθεση, όμως, με την περίπτωση του ενεχύρου, στην υποθήκη και την προσημείωση υποθήκης, η ουσιαστική δημοσιότητα δεν είναι δεδομένη, εφόσον ο τρίτος, ο οποίος έδωσε πίστη στις εγγραφές των βιβλίων υποθηκών, δεν προστατεύεται αν στη συνέχεια αποδειχθεί ότι οι εγγραφές αυτές είναι λανθασμένες. Τέτοιου είδους προστασία απολαμβάνουν οι τρίτοι που απέκτησαν εμπράγματα δικαιώματα σε ακίνητα μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως εκείνη που ρυθμίζεται στην ΑΚ 1204, δηλαδή σε περίπτωση που η σύμβαση που μεταγράφηκε ακυρωθεί με τελεσίδικη απόφαση λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής 29. Β. Η περιορισμένη τυπική δημοσιότητα του συμφώνου κατά το ν. 2844/2000 Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας, σε αντίθεση με όσα προβλέπονται για τις «επώνυμες» εμπράγματες ασφάλειες, χαρακτηρίζεται από την έλλειψη δημοσιότητας, τόσο τυπικής όσο και ουσιαστικής, όταν αναφέρεται σε μεταβιβάσεις κινητών. Θα μπορούσε, βέβαια, να υποστηριχθεί πως, μετά τη θέσπιση του ν. 2844/2000, έχει πλέον ρυθμιστεί το ζήτημα της τυπικής τουλάχιστον δημοσιότητας. Πράγματι, το άρθρο 10 1 του ν. 2844/2000 προβλέπει τη δυνατότητα να υποβληθούν στις διατυπώσεις δημοσιότητας του άρθρου 3 οι πωλήσεις και μεταβιβάσεις κινητών, στις οποίες έχει συνομολογηθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας. Πρέπει, όμως, να παρατηρηθεί ότι, ανεξάρτητα από τον προαιρετικό χαρακτήρα της δημοσιότητας κατά το ν. 2844/2000, αυτή αφορά μόνο την περίπτωση που το σύμφωνο έχει μορφοποιηθεί με την προσθήκη αναβλητικής αίρε- 27 Μέχρι την έκδοση του σχετικού π.δ. και τη σύσταση των κατά τόπους ενεχυροφυλακείων το άρθρο 19 1 εδ. β του ν. 2844/2000 προβλέπει την τήρηση των ειδικών βιβλίων στα κατά τόπους υποθηκοφυλακεία και κτηματολογικά γραφεία 28 Η διάταξη του άρθρου 8 1 εδ. β παραπέμπει άμεσα στην ΑΚ 1215 ενώ εκείνη του άρθρου 16 1 εδ. α έμμεσα με τη φράση «κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου» ειδικά για την ε- φαρμογή των υπολοίπων διατάξεων του ν. 2844/2000 και στην κυμαινόμενη ασφάλεια βλ. την εισηγητική έκθεση του ν. 2844/2000 στο ΝοΒ 48 [2000] σελ Έτσι Απ. Γεωργιάδης 18 αρ. 13, ο ίδιος, Εμπράγματο ΙΙ 85 αρ. 14

20 Εισαγωγή 7 σης αποπληρωμής του τιμήματος 30. Συνεπώς, η προαιρετική δημοσιότητα του άρθρου 10 1 του ν. 2844/2000 δεν καταλαμβάνει τις περιπτώσεις εκείνες, όπου τα συμβαλλόμενα μέρη εξάρτησαν την ανατροπή των αποτελεσμάτων της δικαιοπραξίας από την πλήρωση της διαλυτικής αίρεσης της μη (εμπρόθεσμης) αποπληρωμής του συμφωνημένου τιμήματος 31. Εξάλλου, προκειμένου να υποβληθούν στις διατυπώσεις δημοσιότητας του άρθρου 3 του ν. 2844/2000 οι πωλήσεις και μεταβιβάσεις κινητών με την αναβλητική αίρεση αποπληρωμής του τιμήματος πρέπει, επιπρόσθετα, να συντρέχουν και οι γενικές προϋποθέσεις του άρθρου 1 1 του ν. 2844/2000. Θα πρέπει, δηλαδή, και ο πωλητής και ο αγοραστής να είναι επιχειρήσεις ή επαγγελματίες και η ασφάλεια να παρέχεται για τις ανάγκες της επιχείρησης ή του επαγγέλματος του αγοραστή 32. Με τη ρύθμιση αυτή αποκλείονται από το σύστημα δημοσιότητας του ν. 2844/2000 η μεγάλη πλειοψηφία των πωλήσεων και μεταβιβάσεων κινητών με την αναβλητική αίρεση της αποπληρωμής του τιμήματος που καταρτίζονται μεταξύ εμπόρων και τελικών καταναλωτών 33. Για τους λόγους αυτούς, η υποβολή στις κατά το άρθρο 3 διατυπώσεις δημοσιότητας του άρθρου 3 του ν. 2844/2000 των πωλήσεων και μεταβιβάσεων κινητών με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας, που έχει τη μορφή αναβλητικής αίρεσης, γνώρισε περιορισμένη απήχηση στην πράξη. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι μέχρι τα μέσα Ιουνίου του 2005, δηλαδή μετά την πάροδο τεσσάρων περίπου ετών από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού 34, στο «βιβλίο ενεχύρων» του υποθηκοφυλακείου 30 Η διάταξη του άρθρου 10 1 του ν. 2844/2000 δεν διακρίνει αν, για την εφαρμογή του νόμου, αρκεί η αναβλητική αίρεση να έχει τεθεί στη εκποιητική δικαιοπραξία ή πρέπει να καταλαμβάνει και την υποσχετική σύμφωνα, όμως, με τη θέση που υποστηρίζεται στη μελέτη αυτή τα αποτελέσματα της υποσχετικής δικαιοπραξίας δεν μπορεί να εξαρτώνται από την πλήρωση της αναβλητικής αίρεσης και, αν συντρέχει τέτοια περίπτωση, θα πρέπει, με βάση τα ερμηνευτικά κριτήρια των ΑΚ 173 & 200, η αίρεση να περιορίζεται στην εκποιητική δικαιοπραξία (βλ. σχετ. π.κ. 2 Ι Β) 31 Υποστηρίζεται ότι η προστασία του πωλητή, η οποία παρέχεται από την ΑΚ 206, σε περίπτωση συνομολόγησης διαλυτικής αίρεσης είναι επαρκής διότι, αν ο αγοραστής διαθέσει περαιτέρω το πράγμα, η διάθεση αυτή είναι αυτοδίκαια άκυρη μετά την πλήρωση της αίρεσης βλ. σχετικά Απ. Γεωργιάδη, Ο ν. 2844/2000 για το ενέχυρο χωρίς παράδοση της κατοχής και άλλες πιστωτικές συμβάσεις, ΧρΙδΔικ Α [2001], σελ. 11. Αυτό, όμως, δεν είναι ακριβές στο μέτρο που η μάλλον κρατούσα στη θεωρία άποψη δέχεται ότι η καλή πίστη του τρίτου αποκτώντος καλύπτει όχι μόνο την παντελή έλλειψη κυριότητας αλλά και την ύπαρξη μετακλητής κυριότητας όπως συμβαίνει στην περίπτωση της διαλυτικής αίρεσης. Για την άποψη αυτή βλ. Κορνηλάκη 56 σελ. 350, Δεληγιάννη Κορνηλάκη 73 σελ. 282, Σημαντήρα, Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, σελ & 69, αλλά και τον ίδιο τον Απ. Γεωργιάδη, Εμπράγματο Ι 50 αρ. 16 & Βλ. Κορνηλάκη 56 σελ. 342, Απ. Γεωργιάδη (ό.π. σημ. 31) σελ. 11, Μάζη, Ο νέος νόμος για την εμπράγματη ασφάλεια σε κινητά και απαιτήσεις (Ν. 2844/2000), Αρμ ΝΣΤ [2002], σελ Βλ. Απ. Γεωργιάδη (ό.π. σημ. 31) σελ. 8, Μάζη (ό.π. σημ. 31) σελ Σύμφωνα με το άρθρο 21 του ν. 2844/2000 η ισχύς του νόμου αυτού ξεκινούσε έξι μήνες από τη δημοσίευσή του στην ΕτΚ, δηλαδή τη 12 η Απριλίου Με π.δ., μετά από πρόταση του Υ- πουργού της δικαιοσύνης, η προθεσμία αυτή μπορούσε να παραταθεί το πολύ έξι μήνες. Με το π.δ. 74/2001 ορίστηκε ως ημερομηνία για την έναρξη ισχύος του ν. 2844/2000 η 13 η Σεπτεμβρίου 2001 και με το π.δ. 253/2001 η 13 η Οκτωβρίου 2001

21 Εισαγωγή 8 Θεσσαλονίκης είχαν καταχωρηθεί 34 συμβάσεις παροχής ασφάλειας, από τις οποίες μόνο μία αφορούσε σύμβαση πώλησης και μεταβίβασης κινητού με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας. Μάλιστα, η πωλήτρια που έσπευσε να καταχωρήσει στο βιβλίο τη σχετική σύμβαση είναι εταιρία της αλλοδαπής. Παρά τα μειονεκτήματά της αυτά, η υπαγωγή του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας στις διατυπώσεις δημοσιότητας του άρθρου 3 του ν. 2844/2000 εξοπλίζει τον πωλητή με ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 6 4 του ίδιου νόμου, στην οποία παραπέμπει μεταξύ άλλων η 2 του άρθρου 10 του νόμου αυτού, αν η πώληση κινητού με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας καταρτίστηκε εγγράφως και καταχωρήθηκε στο δημόσιο βιβλίο του άρθρου, το δικαίωμα κυριότητας του πωλητή δεν αποσβήνεται με την περαιτέρω διάθεση σε τρίτο, εκτός αν ο τελευταίος αγνοούσε, κατά το χρόνο παράδοσης της νομής, εντελώς ανυπαίτια το εμπράγματο δικαίωμα του πωλητή. Η διάταξη αυτή συνεπάγεται, πρώτον, τη διεύρυνση της έννοιας της κακής πίστης ώστε να περιλαμβάνετα σ αυτήν και η ελαφρά αμέλεια του τρίτου και, δεύτερον, την αντιστροφή του βάρους απόδειξης έτσι ώστε ο αποκτών να οφείλει να αποδείξει ότι δεν βαρύνεται ούτε με ελαφρά αμέλεια 35. Η εισαγωγή, όμως, του συστήματος δημοσιότητας με τήρηση δημόσιων βιβλίων στα κατά τόπους ενεχυροφυλακεία καθιστά δυσκολότερη για τον τρίτο την απόδειξη ότι δεν βαρύνεται ούτε με ελαφριά αμέλεια. Έτσι ο τρίτος αποκτών δεν θα βαρύνεται ούτε με ελαφριά αμέλεια, μόνο όταν συμβουλεύθηκε τα βιβλία ενεχύρων που τηρούνται στο τοπικό ενεχυροφυλακείο, αλλά το κινητό είχε μεταφερθεί από άλλο τόπο όπου είχε καταστεί αντικείμενο πώλησης με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας και είχε καταχωρηθεί στο εκεί τηρούμενο βιβλίο ενεχύρου 36. Γ. Η σύγκρουση του συμφώνου με το φαινόμενο δίκαιο της κατοχής του πράγματος από τον αγοραστή Τα σημαντικότερα, όμως, ζητήματα, με τη μεγάλη πρακτική αξία, περιστρέφονται γύρω από το θέμα της ουσιαστικής δημοσιότητας. Η συνομολόγηση του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας αποτελεί ασφαλώς μία σημαντική εξασφαλιστική συμφωνία για τον πωλητή, διότι κατοχυρώνει την απαίτησή του για είσπραξη του τιμήματος με εμπράγματη ενέργεια 37. Το πλεονέκτημα, όμως, αυτό εξουδετερώνεται 35 Βλ. Απ. Γεωργιάδη (ό.π. σημ. 31) σελ. 12, Μάζη (ό.π. σημ. 32) σελ Έτσι Απ. Γεωργιάδης (ό.π. σημ. 31) σελ Έτσι Γαζής, σε ΕρμΑΚ, 532 αρ. 2

22 Εισαγωγή 9 σε μεγάλο βαθμό αν όχι ολοκληρωτικά από τη σύγκρουση του συμφώνου με την ουσιαστική δημοσιότητα που δημιουργείται από το πραγματικό γεγονός της κατοχής του αντικειμένου της πώλησης από τον αγοραστή σε περίπτωση αναβλητικής αίρεσης στην εκποιητική δικαιοπραξία (πρβλ. ΑΚ 1110) 38. Πράγματι, το εξωτερικό γεγονός της κατοχής του αντικειμένου της πώλησης δημιουργεί στους τρίτους την εντύπωση ότι ο αγοραστής είναι και κύριος του πράγματος αυτού 39. Ο ίδιος κίνδυνος ελλοχεύει και όταν τα αποτελέσματα της υποσχετικής ή της εκποιητικής ή και των δύο συμβάσεων μπορούν να ανατραπούν από την πλήρωση διαλυτικής αίρεσης. Στην περίπτωση αυτή, η νομή του αντικειμένου της πώλησης ασκείται από τον αγοραστή με συνέπεια οι τρίτοι να μην είναι σε θέση να διαγνώσουν ότι η κυριότητα του αγοραστή είναι μετακλητή και ότι, ως εκ τούτου, υπάγεται στους περιορισμούς των ΑΚ 202 & 206. Με τον όρο «τρίτοι» νοούνται τόσο αυτοί που επιθυμούν να συναλλαχθούν με τον αγοραστή όσοι και εκείνοι οι δανειστές που συναλλάχθηκαν ήδη μαζί του και διατηρούν ληξιπρόθεσμη απαίτηση σε βάρος του. Στο πλαίσιο αυτό δεν πρέπει να παραγνωρίζεται και η διάθεση του αγοραστή να εκμεταλλευθεί το φαινόμενο δίκαιο που δημιουργεί η κατοχή του αντικειμένου της πώλησης με σκοπό είτε να το διαθέσει περαιτέρω είτε να το αξιοποιήσει για να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τις ατομικές του ανάγκες ή τις ανάγκες της επιχείρησής του. Η τυπική δημοσιότητα του συμφώνου επιφύλαξης της κυριότητας περιορίζεται, επομένως, στις περιπτώσεις που οι συμβαλλόμενοι, οι οποίοι έχουν τις ιδιότητες που περιγράφονται στην 1 του άρθρου 1 του ν. 2844/2000, συνομολογούν το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας ως αναβλητική αίρεση αποπληρωμής του τιμήματος. Αν, όμως, η τυπική δημοσιότητα είναι έστω σε περιορισμένη έκταση κατοχυρωμένη, δεν συμβαίνει το ίδιο με την ουσιαστική δημοσιότητα, η οποία είναι ανύπαρκτη και δεν προσφέρει προστασία στα συμφέροντα του πωλητή. Δ. Η επιρροή του στοιχείου του χρόνου στην πώληση με σύμφωνο επιφύλαξη της κυριότητας Η θέση του πωλητή καθίσταται επισφαλέστερη από την επιρροή που ασκεί στην πώληση με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας το στοιχείο του χρόνου. Υποστηρίζεται χαρακτηριστικά πως η σχέση που διαμορφώνεται μεταξύ πωλητή και αγο- 38 Βλ. Γαζή, σε ΕρμΑΚ, 532 αρ Βλ. Κορνηλάκη 56 σελ. 342, Παπαστερίου Ια σελ. 32, Δεληγιάννη Κορνηλάκη 71 σελ. 274, Μπόσδα, Η νομή ως τεκμήριο κυριότητας επί κινητών, ΑρχΝ ΜΕ [1994], σελ. 353

23 Εισαγωγή 10 ραστή συνιστά διαρκή ενοχή, καθώς η παροχή του πωλητή και η αντιπαροχή του α- γοραστή κλιμακώνονται στο χρόνο 40. Η διαπίστωση, όμως, αυτή ανταποκρίνεται εν μέρει μόνο στην πραγματικότητα. Διαρκής χαρακτηρίζεται μία παροχή, όταν η εκπλήρωσή της γίνεται με συνεχή ενέργεια ή παράλειψη του οφειλέτη. Αντίθετα, παροδική ή στιγμιαία χαρακτηρίζεται εκείνη η παροχή η οποία γίνεται με μία στιγμιαία ή έστω σύντομης διάρκειας πράξη και ενδιαφέρει πρώτιστα για το αποτέλεσμά της και όχι τη διάρκειά της 41. Μία παροχή, η οποία από τη φύση της είναι στιγμιαία αλλά τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν τη σταδιακή εκπλήρωσή της, όπως λ.χ. η καταβολή τιμήματος πώλησης σε δόσεις, παραμένει παροδική, διότι αποφασιστικό κριτήριο είναι ο σκοπός και όχι η διάπλαση της παροχής στην οποία προβαίνουν τα συμβαλλόμενα μέρη 42. Συνεπώς, η πώληση πράγματος με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας μέχρι την ολοσχερή εξόφληση του τιμήματος, του οποίου η καταβολή συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί σε δόσεις, δεν είναι μορφή διαρκούς ενοχής, διότι η παροχή του πωλητή και η αντιπαροχή του αγοραστή δεν συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά στοιχεία των διαρκών παροχών. Η παροχή του πωλητή που κατευθύνεται στη μεταβίβαση της κυριότητας του αντικειμένου της πώλησης δεν συνδέεται με την σταδιακή καταβολή του τιμήματος, με την έννοια ότι η σταδιακή καταβολή των δόσεων του ο- φειλομένου τιμήματος δεν συνεπάγεται και τη σταδιακή μεταβίβαση του δικαιώματος κυριότητος από τον πωλητή στον αγοραστή, καθώς η πλήρωση της αίρεσης λειτουργεί αδιαίρετα 43. Εξάλλου, και η αντιπαροχή του αγοραστή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, ως διαρκής από μόνο το γεγονός ότι τα συμβαλλόμενα μέρη διέπλασαν μία στιγμιαία κατά το σκοπό της παροχή σε διαρκή. Ωστόσο, η παρατήρηση ότι η πώληση πράγματος με σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας είναι διαρκής ενοχή είναι ορθή στο μέτρο που αποτυπώνει την οικο- 40 Έτσι Σχινάς, σε ΑΚ Γεωργιάδη Σταθόπουλου, 532 αρ Βλ. Σταθόπουλο 3 αρ. 20, Π. Φίλιο, Ενοχικό Δίκαιο, Γενικό Μέρος, σελ. 88 & 90, Αστ. Γεωργιάδη, Ενοχικό Δίκαιο Γενικό Μέρος Ι, 3 αρ. 13 & 14, Σταθόπουλο, σε ΑΚ Γεωργιάδη Σταθόπουλου, Εισαγ. παρατηρήσεις στα άρθρα αρ Βλ. Σταθόπουλο (ό.π. σημ ) 3 αρ. 20, ο οποίος κάνει λόγο για συνδυασμό πρόσκαιρης παροχής με ενοχή μεγάλης διάρκειας στην περίπτωση που έχει συμφωνηθεί προθεσμία για την εκπλήρωση, Αστ. Γεωργιάδη (ό.π. σημ. 41) 3 αρ. 13, Σταθόπουλο (ό.π. σημ ) άρθρα αρ Βλ. Μπόσδα (ό.π. σημ. 3 1 ) σελ. 17, Κρεμαλή σελ. 35, Γαζή, σε ΕρμΑΚ, 532 αρ. 36, Σακελλαρόπουλο σελ. 169, ΕφΑθ 7925/2002 ΝοΒ 51 [2003] σελ. 477, ΠρωτΑθ 2645/1958 ΑρχΝ Θ [1958] σελ. 334