Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 15 Σεπτεμβρίου Ελληνική Οικονομία

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 15 Σεπτεμβρίου Ελληνική Οικονομία Η περαιτέρω αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας τον Ιούνιο σε 21,2%, σε σχέση με 23,5% τον περυσινό αντίστοιχο μήνα και η άνοδος της βιομηχανικής παραγωγής στο πρώτο επτάμηνο του κατά 5,3%, σε ετήσια βάση, σε σχέση με μόλις 2,6% την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, συνιστούν ισχυρές ενδείξεις εξόδου από τη στασιμότητα των τελευταίων ετών. Η βελτίωση αυτή, ωστόσο, στηρίζεται περισσότερο στην ενίσχυση της ιδιωτικής και δημόσιας καταναλώσεως καθώς και των εξαγωγών υπηρεσιών λόγω της ανόδου του τουρισμού παρά στην ισχυροποίηση της επενδυτικής δαπάνης. Τούτο συνεπάγεται ότι μεσοπρόθεσμα η ανάκαμψη παραμένει εύθραυστη αφού στην πραγματικότητα δεν παρατηρείται μία διεύρυνση των παραγωγικών δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας. Στο Γράφημα 1 παρατηρείται ότι το ποσοστό συμμετοχής των συνολικών επενδύσεων στο ΑΕΠ μειώθηκε από 24,5% το 2007 σε 11,8% το πρώτο εξάμηνο του, ενώ, παράλληλα, το μερίδιο της ιδιωτικής καταναλώσεως στο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά περίπου 5 εκατοστιαίες μονάδες κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου. Παρά τη μακρά ύφεση, η οικονομία αδυνατεί να μεταβάλλει ουσιαστικά το παραγωγικό υπόδειγμα των προηγούμενων δεκαετιών που στηριζόταν στην καταναλωτική δαπάνη η οποία τροφοδοτούνταν από τη συσσώρευση του δημοσίου χρέους. 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Γράφημα 1. Εξέλιξη Επενδύσεων ανά Κατηγορία και Ιδιωτική Κατανάλωση (ως % του ΑΕΠ) Πηγή:ΕΛΣΤΑΤ 63% Η1 Λοιπά Μηχανολογικός και Μεταφορικός Εξοπλισμός Κατασκευές εξαιρ. Κατοικιών Κατοικίες Ιδιωτική Κατανάλωση, δεξ.άξονας Η φθίνουσα πορεία των επενδύσεων της περιόδου συνοδεύθηκε από μία διετία στασιμότητας σε επίπεδα πλέον χαμηλότερα του ύψους των αποσβέσεων με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του κεφαλαιακού αποθέματος της χώρας. Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, οι επενδύσεις σε κατοικίες σταδιακά κατέρρευσαν, ενώ οι επενδύσεις για μηχανολογικό και μεταφορικό εξοπλισμό ανακάμπτουν ελαφρά για τις ανάγκες ανανεώσεως του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. 71% 70% 69% 68% 67% 66% 65% 64% Καταλύτες για το επενδυτικό κλίμα Το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους η συνολική επενδυτική δαπάνη - συμπεριλαμβανομένων των αποθεμάτων - αυξήθηκε κατά μόλις 0,6% σε ετήσια βάση. Στο δεύτερο εξάμηνο του και το 2018 αναμένεται να αυξηθεί η επενδυτική δαπάνη με ισχυρότερο ρυθμό ως αποτέλεσμα της δεύτερης αξιολογήσεως, της επιταχύνσεως της αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών που θα τονώσει τη ρευστότητα, του σχετικά υψηλού βαθμού απορροφήσεως των διαθέσιμων κοινοτικών κονδυλίων και της αναμενόμενης προωθήσεως σημαντικών αποκρατικοποιήσεων 1 στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής. Το τελευταίο αναμένεται να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα αφού αποτελεί ένα ισχυρό σήμα (signaling) προς τις αγορές για την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων το οποίο προσδοκάται ότι θα συνοδευθεί από (α) τη μείωση των φορολογικών συντελεστών στα επιχειρηματικά κέρδη από το 2019 υπό την προϋπόθεση της επιτεύξεως των δημοσιονομικών στόχων και (β) τις μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις προς μία περισσότερο φιλική στην ανάπτυξη δημόσια διοίκηση που περιλαμβάνει το πρόγραμμα προσαρμογής και αναμένεται να εξειδικευθούν στο πλαίσιο της τρίτης αξιολογήσεως Γράφημα 2. Εξέλιξη Δεικτών Επενδυτικής Ζήτησης -25 Παραγωγή Κεφαλαιακών Αγαθών (% ετήσιες μεταβολές) -30 Δαπάνες ΠΔΕ (% ετήσιες μεταβολές) -35 Βαθμός Χρησιμοποίησης Εργοστασιακού Δυναμικού, δεξ.άξονας Η1 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΤτΕ Δυναμική δεικτών επενδυτικής ζητήσεως Εξετάζοντας την αναμενόμενη πορεία των επενδύσεων είναι χρήσιμο να εξετάσουμε 1 Τα προσδοκώμενα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό είναι 2,15 και 2,07 δισ. για το και 2018 αντιστοίχως. Καθοριστικής σημασίας είναι παράλληλα η υλοποίηση σύμφωνα με το χρονικό προγραμματισμό και των πρόσθετων επενδύσεων που συνδέονται με τις ιδιωτικοποιήσεις όπως συμβαίνει στην περίπτωση των περιφερειακών αεροδρομίων ( 330 εκατ. σε 4 έτη), του ΟΛΠ ( 350 εκατ. την πρώτη δεκαετία), του Ελληνικού ( 1,2 δισ.) και του Αστέρα Βουλιαγμένης ( 600 εκατ.)

2 ορισμένους πρόδρομους δείκτες επενδυτικής δαπάνης (Γράφημα 2 και Γράφημα 3). 1. Στη βιομηχανία η παραγωγή κεφαλαιακών αγαθών έχει μειωθεί δραματικά κατά 28,3% την περίοδο Ωστόσο, από το 2015 παρατηρείται αύξηση της παραγωγής κεφαλαιακών αγαθών, κατά 2,3% το 2015 και 2,9% το. Η ανοδική αυτή τάση συνεχίζεται το, καθώς η παραγωγή κεφαλαιακών αγαθών αυξήθηκε κατά 6,9% σε ετήσια βάση στο πρώτο εξάμηνο του. 2. Η βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών για την παραγωγή κεφαλαιακών αγαθών αντικατοπτρίζεται στην αύξηση του βαθμού χρησιμοποιήσεως του εργοστασιακού δυναμικού στη βιομηχανία. Είναι ενδεικτικό ότι ο βαθμός χρησιμοποιήσεως του εργοστασιακού δυναμικού βελτιώθηκε στο 67,3% το, από 64,3% το 2012 και περαιτέρω στο 68,4% στο πρώτο εξάμηνο του. Ο βιομηχανικός τομέας κατάφερε σε κάποιο βαθμό να αναπτύξει την επιχειρηματική δραστηριότητα ενισχύοντας την εξωστρέφειά του και βελτιώνοντας το μερίδιό του στις διεθνείς αγορές. 3. Επιβραδύνεται σημαντικά η ροή εκταμιεύσεως του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ), καθώς οι δαπάνες μειώνονται κάθε χρόνο από το Συγκεκριμένα, το οι δαπάνες ΠΔΕ μειώθηκαν κατά 1,8%, στα 6,3 δισ., ενώ και στο πρώτο εξάμηνο του οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 30,3%. Προκαλούνται συνεπώς, καθυστερήσεις σε δημόσια έργα υποδομής. Ωστόσο, στο δεύτερο εξάμηνο του αναμένεται επιτάχυνση των δαπανών ΠΔΕ. Συνολικά το, σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό, αναμένεται αύξηση των δαπανών ΠΔΕ σε σύγκριση με το ύψος των πληρωμών του προγράμματος το. Συγκεκριμένα, οι πληρωμές αναμένεται να προσεγγίσουν το τα 6,75 δισ. εκ των οποίων τα 5,75 δισ. αφορούν το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ. 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% -8,0% -10,0% -12,0% Γράφημα 3. Ποσοστό Αποταμίευσης των Νοικοκυριών και Πιστωτική Επέκταση Πηγή:ΤτΕλλάδος, ΕΚΤ Q1 Q2 Q4 Q4 Q1 Q2 Ποσοστό Αποταμίευσης Νοικοκυριών (% του διαθέσιμου εισοδήματος) Πιστωτική Επέκταση, Ιδιωτικός Τομέας Πιστωτική Επέκταση, Επιχειρήσεις 4. Η μέση ροπή προς αποταμίευση των νοικοκυριών παραμένει σε αρνητικό έδαφος όπως απεικονίζεται στο Γράφημα 3 και σε συνδυασμό με την αργή επιστροφή των καταθέσεων και τη χαμηλή ζήτηση για δανεισμό δυσχεραίνει την χρηματοδότηση προς των ιδιωτικό τομέα. Η εμπέδωση της εμπιστοσύνης με την ταχεία ολοκλήρωση της τρίτης αξιολογήσεως και η διαμόρφωση ενός ξεκάθαρου και σταθερού περιβάλλοντος για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ώστε να αντιμετωπίσει τη βασική του πρόκληση, τον περιορισμό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, θα ενισχύσει σημαντικά τη δυνατότητά του να στηρίξει ενεργά την ελληνική οικονομία. Η Αγορά Εργασίας: Συνεχίζεται η μείωση του ποσοστού ανεργίας που διαμορφώθηκε στο 21,2% τον Ιούνιο του, από 21,5% τον Μάιο του και 23,5% τον Ιούνιο του. Συνολικά το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί κατά 6,7 μονάδες σε σχέση με το υψηλότερο επίπεδο που είχε διαμορφωθεί τον Σεπτέμβριο του Ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 2,4%, σε ετήσια βάση, τον Ιούνιο του, ενώ ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε σημαντικά κατά 10,2% αντίστοιχα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 4. 4% 2% 0% -2% -4% -6% Γράφημα 4. % Ετήσιες Μεταβολές Αριθμού Ανέργων και Αριθμού Απασχολουμένων και Ποσοστό Ανεργίας -8% Ιούνιος : -10% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 21,2% -12% % 27% 26% 25% 24% 23% 22% 21% 20% 19% 18% % ετήσια μεταβολή αριθμού ανέργων, αριστερός άξονας % ετήσια μεταβολή αριθμού απασχολουμένων, αριστερός άξονας Ποσοστό Ανεργίας, δεξιός άξονας Συνολικά στο πρώτο εξάμηνο του το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 22,2%, από 23,8% στο πρώτο εξάμηνο του. Η πτώση του ποσοστού ανεργίας αποδίδεται στην αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων κατά 1,8%, σε ετήσια βάση, και τη μείωση του αριθμού των ανέργων κατά 7,3%. Σημαντική εξέλιξη αποτελεί η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης, το οποίο ορίζεται ως ο λόγος των απασχολουμένων στο σύνολο του ενεργού πληθυσμού (ηλικίας ετών), στο 46,4% στο πρώτο εξάμηνο του, από 45,4% στο πρώτο εξάμηνο του. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται ακόμα περισσότερο αν υπολογισθεί για τον πληθυσμό ηλικίας Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ, στο πρώτο τρίμηνο του, το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα ανήλθε στο 52,7%, από 52,0% το και 61,4% το Ωστόσο, το ποσοστό παραμένει αρκετά χαμηλότερο έναντι του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ (67,4% στο πρώτο τρίμηνο του 2

3 ) και αποτελεί το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό μετά την Τουρκία (50,9%). Όσον αφορά στη διάρθρωση του ποσοστού ανεργίας ανά ηλικιακή ομάδα αναφέρεται ότι όλες οι ομάδες ηλικιών σημείωσαν πτώση του ποσοστού τον Ιούνιο του και ιδιαίτερα η ομάδα και (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Ποσοστό Ανεργίας ανά Ηλικιακή Ομάδα, Ιούνιος ,1 49,0 48,2 46,5 43, ,5 35,3 31,8 29,6 26, ,0 22,8 22,8 19,9 19, ,4 21,0 19,7 19,3 16, ,3 17,4 16,5 19,9 16,8 Σύνολο 27,8 26,7 25,0 23,5 21,2 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Τέλος όσον αφορά στο ποσοστό ανεργίας ανά φύλο, οι γυναίκες διατηρούν υψηλότερο ποσοστό σε σχέση με τους άντρες, ήτοι 25,3% τον Ιούνιο του, έναντι 17,9% των αντρών. Ωστόσο το ποσοστό ανεργίας και στα δύο φύλα βαίνει μειούμενο σε σχέση με το προηγούμενο έτος αλλά και σε σχέση με το 2013, όταν κατεγράφησαν τα υψηλότερα ποσοστά. Πίνακας 2. Ποσοστό Ανεργίας ανά Φ ύλο, Ιούνιος Άρρενες 24,9 23,7 21,8 19,8 17,9 Θήλεις 31,5 30,6 28,8 28,0 25,3 Σύνολο 27,8 26,7 25,0 23,5 21,2 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Εθνικός Γενικός και Δομικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή: O εθνικός δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε κατά 0,9%, σε ετήσια βάση, τον Αύγουστο του, έναντι μείωσης 0,9% τον Αύγουστο του. Αυξητικά επιδρούν στον πληθωρισμό οι αυξημένες τιμές της ενέργειας, καθώς και οι επιβαρύνσεις από την έμμεση φορολογία που αύξησαν τις τιμές κυρίως στον καπνό και τις τηλεφωνικές υπηρεσίες. Μειωτικά επέδρασαν στον πληθωρισμό του Αυγούστου οι κατηγορίες «ένδυσηυπόδηση» και «διαρκή αγαθά», λόγω της επίδρασης των θερινών εκπτώσεων, αλλά και οι τιμές στην κατηγορία «διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», Επισημαίνεται η ισχυρή επίπτωση της αύξησης του ενεργειακού κόστους στον δείκτη τιμών του καταναλωτή κατά 1,5 εκατοστιαίες μονάδες τον Αύγουστο του, τάση που επικρατεί καθ όλη την διάρκεια του έτους, λόγω των αυξημένων τιμών του πετρελαίου σε σχέση με πέρυσι. Ειδικότερα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 5, τις μεγαλύτερες αυξήσεις, σε ετήσια βάση, στον δείκτη τιμών καταναλωτή του Αυγούστου είχαν οι κατηγορίες: (α) «αλκοολούχα ποτά και καπνός», (β) «στέγαση» λόγω της αύξησης των τιμών στο πετρέλαιο θέρμανσης και φυσικό αέριο (και παρά τις μειώσεις στα ενοίκια κατοικιών και στον ηλεκτρισμό), και (γ) οι «μεταφορές», λόγω κυρίως των αυξήσεων των τιμών σε καύσιμα και λιπαντικά. Τέλος, αύξηση, αν και μικρότερη, παρουσίασε η κατηγορία «ξενοδοχεία-καφέ-εστιατόρια», λόγω αύξησης των τιμών σε αυτούς τους χώρους. Η υψηλή στάθμιση που έχει αυτή η κατηγορία στον δείκτη τιμών καταναλωτή (10.28%) οδήγησε σε σημαντική θετική επίπτωση στον πληθωρισμό (0,19 εκατοστιαίες μονάδες). Γράφημα 5. Ετήσιες Μεταβολές Ομάδων Αγαθών και Υπηρεσιών στον Εθνικό ΔΤΚ Ξενοδοχεία-εστίαση Εκπαίδευση Αναψυχή Επικοινωνίες Μεταφορές* Υγεία Διαρκή αγαθά Στέγαση** Ένδυση και υπόδηση Αλκοολούχα ποτά και καπνός Διατροφή και μη αλκοολούχα Αύγουστος Αύγουστος -5% * συμπ. πετρελαίου κίνησης και βενζίνης -3% -1% 1% 3% 5% 7% ** συμπ. πετρελαίου θέρμανσης και φυσικό αέριο Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Σημειώνεται ότι η κατηγορία «διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» έχει την μεγαλύτερη στάθμιση στον πληθωρισμό (20,7%). Ωστόσο, ο δείκτης τιμών της ομάδας αυτής παρουσίασε μείωση, καθώς οι τιμές των περισσότερων προϊόντων αυτής της κατηγορίας μειώθηκαν, εξαιρουμένων των τιμών σε ελαιόλαδο και καφέ. Ο δομικός πληθωρισμός, δηλαδή ο πληθωρισμός εξαιρουμένων των καυσίμων και των μη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών, υπεχώρησε στο +0,3% τον Αύγουστο του, από +0,6% τον Ιούλιο του. Ο δείκτης των αγαθών αυξήθηκε κατά 0,5% (Ιούλιος : +0,2%), ενώ ο δείκτης των υπηρεσιών κατά 1,4% (Ιούλιος : +1,9%). Σημειώνεται ότι ο υποδείκτης των μη ενεργειακών βιομηχανικών προϊόντων συνεχίζει να εμφανίζει σημαντικές μειώσεις τιμών από τον Μάρτιο του μέχρι και τον Αύγουστο του, καθώς σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν αγαθά που προσφέρονται σε μειωμένες τιμές προκειμένου να ανταπεξέλθουν στον διεθνή ανταγωνισμό. Η μείωση των τιμών αυτής της κατηγορίας διατηρεί τον δομικό πληθωρισμό σε χαμηλό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, ο δομικός πληθωρισμός αντανακλά καλύτερα παράγοντες εγχώριας ζήτησης, καθώς εξαιρεί ιδιαίτερα ευμετάβλητους παράγοντες (όπως οι αυξήσεις στην τιμή του πετρελαίου). Η Βιομηχανική Παραγωγή: ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανίας, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 3

4 , αυξήθηκε κατά 5,3%, σε ετήσια βάση, έναντι μικρότερης αύξησης κατά 2,6% την ίδια περίοδο του. Η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής στο πρώτο επτάμηνο του, σε ετήσια βάση, οφείλεται στο συνδυαστικό αποτέλεσμα της αύξησης της παραγωγής στους τομείς ορυχεία-λατομία (+8,5%), μεταποίηση (+3,8%) και ηλεκτρισμού (+12,2%) και της μείωσης στον τομέα παροχής νερού (-2,2%). Αντίθετα, σύμφωνα με τους δείκτες προσδοκιών που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία μειώθηκε στις -3,7 μονάδες τον Αύγουστο του, από -2,7 μονάδες τον Ιούλιο, αλλά παραμένει σε αρκετά υψηλό επίπεδο σε σχέση με τον Αύγουστο του, όπου είχε διαμορφωθεί στις -5,1 μονάδες. Γράφημα 6. Ετήσια % Μεταβολή σε Επιλεγμένες Μεταποιητικές Βιομηχανίες, Α Επτάμηνο Βασικά Μέταλλα Η/Υ Φάρμακα Καύσιμα Μεταλικά Προϊόντα Τρόφιμα Μη-μεταλ. Ορυκτά Δέρματα-Υπόδηση Ένδυση Ποτά Εκτυπώσεις Καπνός -13.8% -18.1% -1.6% -3.2% -7.2% -9.1% 0.6% 11.8% 8.7% 7.5% 13.9% 239,0% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Από τους 24 κλάδους της μεταποίησης, οι μισοί παρουσίασαν θετικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής στον δείκτη παραγωγής στο πρώτο επτάμηνο, εκ των οποίων οι πιο σημαντικοί, με βάση την στάθμιση, είναι ο κλάδος των τροφίμων (+0,6%), των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα (+8,7%), των βασικών μετάλλων (+24,3%), των φαρμακευτικών προϊόντων (+11,8%), της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων (+7,5%) κ.α. Αντίθετα μείωση της παραγωγής στο πρώτο επτάμηνο του, σε ετήσια βάση, παρουσίασαν κλάδοι όπως ποτά, καπνός, μη μεταλλικά ορυκτά, ένδυση, υπόδηση, εκτυπώσεις κ.α. (Γράφημα 6). 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% Γράφημα 7. Δείκτης Βιομηχανικής παραγωγής, και ΡΜΙ στη Μεταποίηση % ετήσια μεταβολή, δεξ. άξον. κινητός μέσος 6μηνου PMI, rhs Νοε-09 Μαρ-10 Ιουλ-10 Νοε-10 Μαρ-11 Ιουλ-11 Νοε-11 Μαρ-12 Ιουλ-12 Νοε-12 Μαρ-13 Ιουλ-13 Νοε-13 Μαρ-14 Ιουλ-14 Νοε-14 Μαρ-15 Ιουλ-15 Νοε-15 Μαρ-16 Ιουλ-16 Νοε-16 Μαρ-17 Ιουλ-17 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Markit Επιπλέον, και ο δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών Markit για τον τομέα της μεταποίησης, που αντανακλά τις επιχειρηματικές συνθήκες του τομέα, αυξήθηκε στις 52,2 μονάδες τον Αύγουστο, από 50,5 μονάδες τον Ιούλιο και τον Ιούνιο. (Γράφημα 7). Σημειώνεται ότι το επίπεδο 50 είναι το όριο που προσδιορίζει την ανάπτυξη ή όχι του τομέα της μεταποίησης Σύμφωνα με τους σύνθετους πρόδρομους δείκτες (Composite leading indicators - CLIs) του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) οι οποίοι ανιχνεύουν τα σημεία καμπής στην οικονομική δραστηριότητα, με βάση τα προσφάτως δημοσιευθέντα στοιχεία του Ιουλίου, προβλέπεται σταθεροποίηση της οικονομικής ανάπτυξης στα κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ, στους προσεχείς έξι με εννέα μήνες. Ειδικότερα, η πορεία των σύνθετων πρόδρομων δεικτών, συνηγορεί στην σταθεροποίηση της αναπτυξιακής διαδικασίας στην περιοχή της Ευρωζώνης, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί τη διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής στις αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας (Γράφημα 8). Γράφημα 8. Πρόδρομος δείκτης συγκυρίας ΟΟΣΑ, επιλεγμένες χώρες Ιαν.-Ιούλιος 100,6 100,4 100,2 100,0 99,8 99,6 99,4 99,2 99,0 Πηγή:ΟΟΣΑ ΟΟΣΑ ΑΣΙΑ-5 Ευρωζώνη 7 Κύριες χώρες ΙΑΝ. ΦΕΒΡ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΣΙΑ-5: Κίνα, Ινδία,Ινδονησία,Ιαπωνία, Κορέα 7 κύριες χώρες: Καναδάς,Γαλλία,Ιαπωνία,Γερμανία,Ιταλία,ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο Όσον αφορά την Ευρωζώνη, η πορεία των πρόδρομων δεικτών συγκυρίας στην Ιταλία και στην Γερμανία υποδηλώνει ότι στην παρούσα φάση οι οικονομίες των συγκεκριμένων χωρών αποτελούν την βασική αναπτυξιακή δύναμη της ευρύτερης περιοχής, καθώς η Γαλλία εμφανίζει σημεία σταθεροποίησης της οικονομικής της δραστηριότητας (Γράφημα 9). Παράλληλα, οι σύνθετοι πρόδρομοι δείκτες συνεχίζουν να υποδεικνύουν σταθερή δυναμική ανάπτυξης στην Ιαπωνία και τον Καναδά. Στην Ιαπωνία, η διευκολυντική νομισματική πολιτική, οι χαλαρές χρηματοπιστωτικές συνθήκες και το πρόγραμμα δημοσιονομικής τόνωσης στηρίζουν την εγχώρια ζήτηση, ενώ οι εξαγωγές βελτιώνονται σταδιακά, καθώς ανακάμπτει η εξωτερική ζήτηση. 4

5 Γράφημα 9.Πρόδρομοι δείκτες συγκυρίας ΟΟΣΑ χωρών Ευρωζώνης, Ιαν.-Ιούλιος 101,0 100,8 100,6 100,4 100,2 100,0 99,8 99,6 ΙΑΝ. ΦΕΒΡ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. Πηγή:ΟΟΣΑ Γαλλία Γερμανία Ιταλία Σημειώνεται, ότι ο Καναδάς ήταν η χώρα με το δεύτερο υψηλότερο ρυθμό αύξησης (τριμηνιαία μεταβολή) του ΑΕΠ το 2ο τρίμηνο του, σε σχέση με τις υπόλοιπες ανεπτυγμένες οικονομίες που απαρτίζουν την ομάδα G-7. Το ΑΕΠ σημείωσε άνοδο 1,1% εξαιτίας της αύξησης των εξαγωγών και των καταναλωτικών δαπανών. Πρώτη χώρα σε ανάπτυξη στην ομάδα G-7 το 2ο τρίμηνο του, ήταν οι ΗΠΑ, με ρυθμό μεταβολής 3,0%. Εκτιμάται, ότι η ισχυρή οικονομική ανάκαμψη θα συνεχισθεί και στο δεύτερο εξάμηνο του, καθώς η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων διατηρείται σε υψηλά επίπεδα και οι βελτιωμένες συνθήκες στην αγορά εργασίας σταδιακά τροφοδοτούν υψηλότερες μισθολογικές αυξήσεις. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η πορεία του πρόδρομου δείκτη επιβεβαιώνει τα προσωρινά σημεία χαλάρωσης της οικονομικής ανάπτυξης που καταγράφηκαν από τον ΟΟΣΑ στις αξιολογήσεις των προηγούμενων μηνών. Οι θετικές προοπτικές ανάπτυξης που έχουν σημειωθεί στην Κίνα και τη Βραζιλία παραμένουν αμετάβλητες και συνάμα αποκτούν δυναμική. Μεταξύ των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών, οι σύνθετοι πρόδρομοι δείκτες, προβλέπουν ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής στην Ινδία, ενώ για την οικονομία της Ρωσίας διατηρούνται οι ενδείξεις χαλάρωσης της οικονομικής ανάπτυξης. Η πορεία των προαναφερθέντων δεικτών δικαιολογεί τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (Σεπτέμβριος ) περί διατήρησης ενός σταθερού ρυθμού επέκτασης της παγκόσμιας οικονομίας. Τα πρόσφατα οικονομικά δεδομένα και τα αποτελέσματα των ερευνών οικονομικού κλίματος στο χώρο των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, υποδεικνύουν την ανάκαμψη του παγκόσμιου ΑΕΠ, μετά από μια προσωρινή εξασθένιση της δυναμικής του, στην αρχή του έτους. Οι χρηματοοικονομικές συνθήκες στις προηγμένες οικονομίες είναι υποστηρικτικές, συνεπικουρούμενες από ευνοϊκές νομισματικές πολιτικές, ενώ οι χρηματοπιστωτικές αγορές στις αναδυόμενες οικονομίες επιδεικνύουν ανθεκτικότητα, καθώς οι ροές κεφαλαίων προς αυτές τις οικονομίες, εμφανίζονται ισχυρές. Σε γενικές γραμμές η βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας παγκοσμίως, υποστηρίζεται από τις νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές. Εκτιμάται, ότι μεταξύ των αναδυόμενων οικονομιών, η ανάπτυξη θα διατηρηθεί ισχυρή στις χώρες που θεωρούνται εισαγωγείς βασικών εμπορευμάτων όπως η Ινδία και η Κίνα, ενώ η οικονομική δραστηριότητα στις χώρες που είναι εξαγωγείς βασικών εμπορευμάτων, θα ενισχυθεί περαιτέρω. Η ανάκαμψη αυτών των οικονομιών αποτελεί τη βασική κινητήρια δύναμη της προβλεπόμενης ανόδου του παγκόσμιου ΑΕΠ. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης, το παγκόσμιο ΑΕΠ (εξαιρουμένης της Ευρωζώνης) αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,7% το και 3,8% έως το από 3,2% το. Εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, τον Ιούλιο, ανήλθε στα $43,7 δισ., έναντι $43,5 δισ. τον Ιούνιο (βλ. Γράφημα 10), κυρίως εξ αιτίας της μείωσης των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (κατά $565 εκατ.), η οποία ήταν μεγαλύτερη από τη μείωση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (κατά $418 εκατ.). Συνολικά, στο επτάμηνο του, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ήταν αυξημένο σε ετήσια βάση κατά 9,6% (ή, κατά $27,95 δισ.), καθώς καταγράφηκε σημαντική αύξηση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (κατά $104,7 δισ.), η οποία αντιστάθμισε την αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (ύψους $76,8 δισ.). Γράφημα 10. Έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου: Αυξημένο κατά 6,3% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο (δισ. δολ. ΗΠΑ) ,9-44,6-41,1-41,6-41,1-41,5 Τάση -43,4-45,3-37,4-38,4-41,5-43,8-41,1-41,1-36,5-43,1-46,4-44,6-48,8-44,5-44,8-46,4-47,4-43,5-43,7 Ιουλ-15 Αυγ-15 Σεπ-15 Οκτ-15 Νοε-15 Δεκ-15 Ιαν-16 Φεβ-16 Μαρ-16 Απρ-16 Μαϊ-16 Ιουν-16 Ιουλ-16 Αυγ-16 Σεπ-16 Οκτ-16 Νοε-16 Δεκ-16 Ιαν-17 Φεβ-17 Μαρ-17 Απρ-17 Μαϊ-17 Ιουν-17 Ιουλ-17 Πηγή: US Census Bureau Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εκτιμάται ότι θα επηρεασθεί τους επόμενους μήνες από τις συνέπειες του τυφώνα Χάρβεϊ, ο οποίος έπληξε το λιμάνι του Χιούστον, ένα από τους σημαντικότερους εμπορευματικούς λιμένες των ΗΠΑ, στα τέλη του Αυγούστου. Μεσοπρόθεσμα, το εμπορικό έλλειμμα αναμένεται να επηρεασθεί από την αναθεώρηση της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου Βορείου Αμερικής (NAFTA), η οποία αποτέλεσε βασική προεκλογική εξαγγελία του νέου Προέδρου. Η NAFTA καθορίζει βασικές παραμέτρους του εμπορίου ανάμεσα στις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό, όπως οι δασμοί και 5

6 τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας των εμπορευμάτων. Στις αρχές Σεπτεμβρίου ολοκληρώθηκε ο δεύτερος γύρος των συνομιλιών για την αναθεώρηση της Συμφωνίας, χωρίς ωστόσο να υπάρξει πρόοδος στα επίμαχα σημεία που αφορούν την αυτοκινητοβιομηχανία και την εργασιακή νομοθεσία. Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) ΑΕΠ Σύμφωνα με την Eurostat, στο δεύτερο τρίμηνο του, ο ρυθμός ανάπτυξης στη ΖτΕ αυξήθηκε στο 0,6% σε τριμηνιαία βάση (βλ. Πίνακα 3). Σε ετήσια βάση, στο δεύτερο τρίμηνο του, το ΑΕΠ ενισχύθηκε κατά 2,3%, το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων έξι ετών, με τη συμβολή των εξαγωγών να διαμορφώνεται στις 2 εκατοστιαίες μονάδες και της ιδιωτικής κατανάλωσης να αυξάνεται κατά μία εκατοστιαία μονάδα (βλ. Γράφημα 11). Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε ετήσια βάση, ενισχύθηκε ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στις πέντε μεγαλύτερες οικονομίες της ΖτΕ αλλά και σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση της ΕΚΤ ότι η ανάπτυξη στη ΖτΕ έχει αποκτήσει ευρεία βάση. Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της ΕΚΤ (Σεπτέμβριος ), ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί στο 2,2% το, προσεγγίζοντας τον αντίστοιχο ρυθμό της οικονομίας των ΗΠΑ ο οποίος εκτιμάται περί το 2,1% (Ομοσπονδιακή Τράπεζα, 14.6.). Το 2018, η οικονομική δραστηριότητα της ΖτΕ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 1,8% (βλ. Γράφημα 12). Πίνακας 3. Ποσοστιαία μεταβολή ΑΕΠ στη ΖτΕ και σε επιλεγμένα κράτη-μέλη 3μηνιαία βάση 2ο 1ο 4ο 3ο 2ο ΖτΕ 0,6 0,5 0,6 0,5 0,3 Γερμανία 0,6 0,7 0,4 0,3 0,5 Γαλλία 0,5 0,5 0,5 0,2-0,1 Ιταλία 0,4 0,4 0,4 0,3 0,1 Oλλανδία 1,5 0,6 0,7 0,8 0,7 Ισπανία 0,9 0,8 0,7 0,7 0,8 Πορτογαλία 0,3 1,0 0,7 0,9 0,2 Ελλάδα 0,5 0,5-1,0 0,8 0,3 Ην. Βασίλειο 0,3 0,2 0,7 0,5 0,6 ΗΠΑ 0,8 0,3 0,4 0,7 0,4 ετήσια βάση 2ο 1ο 4ο 3ο 2ο ΖτΕ 2,3 2,0 1,9 1,7 1,6 Γερμανία 2,1 1,9 1,9 1,9 1,8 Γαλλία 1,7 1,1 1,2 0,9 1,1 Ιταλία 1,5 1,2 1,2 0,9 0,8 Oλλανδία 3,8 2,7 2,6 2,4 1,8 Ισπανία 3,1 3,0 3,0 3,2 3,4 Πορτογαλία 2,9 2,8 2,0 1,7 0,9 Ελλάδα 0,8 0,4-1,0 2,0-0,4 Ην. Βασίλειο 1,7 2,0 1,9 2,0 1,7 ΗΠΑ 2,2 2,0 1,8 1,5 1,3 Πηγή: Eurostat (Σεπτέμβριος ) Πίνακας 4. Ποσοστιαία μεταβολή ΑΕΠ και επιμέρους στοιχείων του 3μηνιαία βάση ετήσια βάση 2ο 1ο 4ο 3ο 2ο 1ο 4ο 3ο ΑΕΠ 0,6 0,5 0,6 0,5 2,3 2,0 1,9 1,7 Ιδιωτική Κατανάλωση 0,5 0,4 0,6 0,3 1,8 1,6 2,0 1,9 Δημόσια Κατανάλωση 0,5 0,2 0,4 0,2 1,2 1,0 1,6 1,6 Κεφαλαιακές Επενδύσεις 0,9-0,3 1,3 0,1 2,0 3,8 4,4 4,6 Εξαγωγές 1,1 1,3 1,5 0,4 4,4 4,5 3,6 3,0 Εισαγωγές 0,9 0,4 2,0 0,5 3,9 4,7 4,7 4,3 Πηγή: Eurostat (Σεπέμβριος ). Γράφημα 11. Συμβολή στην μεταβολή του ΑΕΠ το δεύτερo τρίμηνο (ποσοστιαίες μονάδες σε ετήσια βάση) Ιδιωτική Κατανάλωση Επενδ. Παγίου Κεφαλαίου Δημόσια Κατανάλωση Μεταβολή Αποθεμάτων Καθαρές Εξαγωγές Πηγή: Eurostat, Σεπτέμβριος 0,1 0,2 0,3 0,4 1,0-0,4-0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 Γράφημα 12. Ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του ονομαστικού ΑΕΠ 3 3,0 2,1 2,0 2,2 1,5 1,8 1,2 0,4 1,8 1, , ,9-0, * 2018* Πηγή: Eurostat * προβλέψεις ΕΚΤ (Σεπτέμβριος ) Αγορά εργασίας Ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 0,4% στο δεύτερο τρίμηνο του σε τριμηνιαία βάση, ανερχόμενος στα 155,6 εκατ. άτομα, το υψηλότερο επίπεδο από μετρήσεώς του (πρώτο τρίμηνο 2005). Σε ετήσια βάση, στο δεύτερο τρίμηνο του, ο αριθμός απασχολουμένων αυξήθηκε για 14 ο συνεχόμενο τρίμηνο, διαμορφούμενος στο 1,6%, όσο και στο πρώτο τρίμηνο (βλ. Γράφημα 13). Η αύξηση της απασχόλησης στο δεύτερο τρίμηνο του, προήλθε κυρίως από τον τριτογενή τομέα, αντανακλώντας την αυξημένη εγχώρια ζήτηση. Το Μάρτιο του 2013, η ΕΚΤ υιοθέτησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, το οποίο συμπίεσε τα επιτόκια και έμμεσα ενίσχυσε την οικονομική δραστηριότητα. Ως αποτέλεσμα δημιουργήθηκαν περίπου 6 εκατ. θέσεις εργασίας και αντιστράφηκε η ανοδική τάση του ποσοστού ανεργίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, τον Ιούλιο, το ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ διαμορφώθηκε στο 9,1%, το χαμηλότερο ποσοστό από το Φεβρουάριο του Ωστόσο, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ, μετά το πέρας της συνεδρίασης της 8 ης Ιουνίου, ανέφερε ότι πολλές από τις νέες θέσεις εργασίας είναι «χαμηλής ποιότητας», καθώς πρόκειται για εκ περιτροπής θέσεις εργασίας ή θέσεις μερικής απασχόλησης. Επιπροσθέτως, η ΕΚΤ έχει επισημάνει ότι υπάρχει υψηλό ποσοστό αναξιοποίητων ανθρωπίνων πόρων (slack), 2019* 6

7 3 per. Mov. Avg. (Ετήσια ποσοστιαία μεταβολή ) Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων υπογραμμίζοντας την ανάγκη μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, προκειμένου να μειωθεί η διαρθρωτική ανεργία. Γράφημα 13. Αριθμός απασχολουμένων στη ΖτΕ (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0-2,5 Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 15) την εβδομάδα που Γράφημα 15. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ 2008Q2 2009Q2 2010Q2 2011Q2 2012Q2 2013Q2 2014Q2 2015Q2 Q2 Q Πηγή: Eurostat Βιομηχανική παραγωγή Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε, τον Ιούλιο κατά 3,2% σε ετήσια βάση, έναντι ανόδου 2,8% τον Ιούνιο (βλ. Γράφημα 14). Σημειώνεται ότι, αύξηση κατέγραψαν σε ετήσια βάση, όλες οι επιμέρους ομάδες της βιομηχανικής παραγωγής, αντανακλώντας τον διευρυμένο χαρακτήρα της οικονομικής ανάκαμψης. Επιπροσθέτως, σε ετήσια βάση, τον Ιούλιο, σημαντική ήταν η αύξηση της παραγωγής: (i) διαρκών καταναλωτικών αγαθών κατά 5,7%, ως απόρροια της αισιοδοξίας των νοικοκυριών για την εξέλιξη των εισοδημάτων τους, (ii) ενδιάμεσων και κεφαλαιουχικών αγαθών, κατά 4,8% και 4,3%, αντίστοιχα, ως αποτέλεσμα των σημαντικά βελτιωμένων επιχειρηματικών προσδοκιών για την ανάκαμψη της εγχώριας και παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Είναι ενδεικτικό ότι, ο Δείκτης PMI Markit των επιχειρηματικών προσδοκιών για τη μεταποίηση, τον Αύγουστο, ανήλθε στις 57,4 μονάδες, ήτοι το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 6 ετών. Γράφημα 14. Ετήσια ποσοστιαία μεταβολή βιομηχανικής παραγωγής 4,5 Ετήσια ποσοστιαία μεταβολή 3,5 Κινητός μέσος 3 μηνών 3,4% 3,2% 2,5 1,5 0,5-0,5-1,5-2,5-3,5-4,5 Ιουλ-12 Ιαν-13 Πηγή: Eurostat Ιουλ-13 Ιαν-14 Ιουλ-14 Ιαν-15 Ιουλ-15 Ιαν-16 Ιουλ-16 Ιαν-17 Ιουλ-17 Αριθμός συμβολαίων Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank έληξε στις 5 Σεπτεμβρίου αυξήθηκαν κατά συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα συμβόλαια από που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για τη δεύτερη εβδομαδιαία αύξηση που καταγράφεται από τις 22 Αυγούστου. Ευρώ: Το ευρώ εμφανίζεται ενισχυμένο σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 16,1% από το χαμηλό των τελευταίων 14 ετών ($1,0342) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου στην Ευρώπη διαμορφωνόταν περί τα 1,2009 USD/EUR με αποτέλεσμα το ευρώ να σημειώνει από την αρχή του έτους κέρδη 14,2%, έναντι του δολαρίου. Υπενθυμίζεται, ότι το ευρώ άγγιξε τα $1,2092 την περασμένη Παρασκευή, που αποτελεί το υψηλότερο σημείο από τον Ιανουάριο του Το δολάριο αναμένεται να περιορίσει τις απώλειες του, καθώς οι ανησυχίες για τη Βόρεια Κορέα και τον καταστροφικό τυφώνα Irma έχουν αρχίσει να υποχωρούν. Θετική εξέλιξη για το δολάριο αποτελεί το γεγονός, ότι οι κύριοι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην Ασία αποδέχθηκαν την ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την επιβολή νέων κυρώσεων στη Βόρεια Κορέα. Η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας προβλέπει περιορισμούς στον εφοδιασμό της Β. Κορέας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και απαγόρευση των εξαγωγών προϊόντων υφαντουργίας. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,1402 φράγκων. 7

8 Σημειώνεται ότι το ευρώ ενισχύεται έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 6,4%. Βάσει των δημοσιευθέντων νομισματικών στοιχείων της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, εκτιμάται ότι δεν υπήρξε παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, υποχώρησε οριακά στα 578,99 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 8 Σεπτεμβρίου, από 579,25 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και την 1 Σεπτεμβρίου. Στερλίνα: Θετική η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 11 Σεπτεμβρίου κατέγραφε κέρδη τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,3211 USD/GBP), όσο και έναντι του ευρώ (0,9087 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα καταγράφει απώλειες 6,7% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους και κέρδη 7,1% σε σχέση με το δολάριο. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου, η στερλίνα έχει διολισθήσει κατά 10,8% έναντι του δολαρίου και κατά 18,5% έναντι του ευρώ. Η στερλίνα ενισχύεται έναντι του ευρώ, καθώς οι επενδυτές δεν αποκλείουν η Τράπεζα της Αγγλίας (ΒΟΕ) στη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής που θα πραγματοποιηθεί εντός της εβδομάδος, να αναφερθεί σε πιθανή άνοδο των επιτοκίων, προκειμένου να διακοπεί η εξασθένιση του νομίσματος. Σημειώνεται ότι υπό τις παρούσες συνθήκες η αγορά τιμολογεί την αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΒοΕ στη συνεδρίαση της 14ης Δεκεμβρίου κατά 0,25% με πιθανότητα 26,4% όταν στις 31 Ιουλίου η πιθανότητα ήταν 38,0%. Σε επίπεδο ανάληψης επενδυτικού κινδύνου, η συμπεριφορά των επενδυτών όπως αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας, χαρακτηρίζεται επιφυλακτική, καθώς στις 11 Σεπτεμβρίου διατηρείτο περί τα 21,7 bps για δεύτερη συνεχή εβδομάδα. Θετική εξέλιξη για την στερλίνα αποτελεί το γεγονός ότι η κυβέρνηση κέρδισε την ψηφοφορία για το νομοσχέδιο (Repeal Bill) που διασφαλίζει ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν έχει ισχύ πλέον στο Ηνωμένο Βασίλειο, με 326 ψήφους έναντι 290. Με το νομοσχέδιο θα μετατραπούν όλοι οι ισχύοντες νόμοι της ΕΕ στο βρετανικό δίκαιο, ώστε να διασφαλισθεί ότι δεν θα υπάρξουν κενά στη νομοθεσία κατά την ημέρα του Brexit. Οι ανησυχίες των επικριτών του νομοσχεδίου επικεντρώνονται στο γεγονός, ότι οι υπουργοί αποκτούν εξουσία που τους δίνει την ευχέρεια, να τροποποιούν τους νόμους κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, χωρίς διαβούλευση με τους βουλευτές. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (Γράφημα 16) την εβδομάδα μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 1.720,02 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,1 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 929 εκατ. και Asset-backed securities αξίας 142 εκατ. Επίσης, η ΕΚΤ πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας εκατ. ενώ από τις 8 Ιουνίου έχει συνολικά αγοράσει 109,1 δισ Μάρτιος 2015 Γράφημα 16. Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ δισ. Εφαρμογή προγράμματος: 131 εβδομάδες 80 Ανώτατοόριο αγορών μήνα Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Ανώτατοόριο αγορών μήνα Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 10ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ διαμορφωνόταν το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου μεταξύ 87,81-88,10 ήτοι απόδοση 5,46%-5,51%. Σημειώνεται ότι στις 18 Ιουλίου το 10ετές ομόλογο της Ελληνικής Δημοκρατίας κατέγραψε χαμηλό αποδόσεως 5,25% και στις υψηλό αποδόσεως 19,27%. Γράφημα 17. Αποδόσεις 10ετών ομολόγων Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα 0,37 0,33 0,50 0,46 0,69 0,63 2,04 1,95 1,44 1,54 2,82 2, Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Απρίλιος Μάιος 4-Σεπ-17 Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος 5,55 5,48 Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 11-Σεπ-17 Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 10ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) υποχώρησε στις 515 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 10ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, υποχώρησε στο 0,33% (Γράφημα 17). Το 10ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 11 Σεπτεμβρίου κατέγραφε απόδοση 2,80%, της Ισπανίας 1,54% και της Ιταλίας 1,95%. Η διαφορά απόδοσης του 10ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την 8

9 αντίστοιχη του Γερμανικού, ανήλθε σε εβδομαδιαία βάση στις 247 μ.β. ενώ του 10ετούς Ιταλικού ομολόγου υποχώρησε στις 167 μ.β. (Πίνακας 5). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,10% στις 11 Σεπτεμβρίου. Πίνακας 5. Διαφορά αποδόσεων 10ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 10ετές της Γερμανίας 11-Σεπ-17 4-Σεπ-17 Διαφορά μβ* Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Γαλλία Ρουμανία Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός υποχώρησε τον Αύγουστο, στο 1,2% από 1,4% τον Ιούλιο (Γράφημα 19). Στο πρώτο οκτάμηνο του έτους το μέσο επίπεδο πληθωρισμού υπολογίζεται στο 0,7%. Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε χαμηλότερα του στόχου της ΤτΡουμανίας (1,5%-3,5%), ενώ εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο τρίτο τρίμηνο του άνω του 1,5%. Σημειώνεται, ότι ο πληθωρισμός διατήρησε το θετικό του πρόσημο για όγδοο κατά σειρά μήνα, καθώς έχει εξαλειφθεί η επίδραση της μείωσης του βασικού συντελεστή ΦΠΑ στο 20% από 24%. Ολλανδία Πηγή: Reuters *μβ=μονάδες βάσης 2,0% Γράφημα 19. Πληθωρισμός 1,2% 1,0% 0,0% Κύπρος Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός διατήρησε για δεύτερο κατά σειρά μήνα, το αρνητικό του πρόσημο. Ωστόσο, ανήλθε τον Αύγουστο στο -0,2% από -0,7% που ήταν τον Ιούλιο, ενώ στο πρώτο οκτάμηνο του η μέση τιμή του διαμορφώθηκε στο 0,9%. Αντιθέτως, θετικό ήταν το πρόσημο για τον εναρμονισμένο πληθωρισμό, ο οποίος ανήλθε στο 0,5% τον Αύγουστο από -0,1% τον Ιούλιο, ενώ την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούυστου, ο μέσος εναρμονισμένος πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 1,0% (Γράφημα 18). Οι τιμές ηλεκτρισμού, ύδρευσης και φυσικού αερίου σημείωσαν την μεγαλύτερη αύξηση, ενώ οι τιμές των αλκοολούχων ποτών και του καπνού. κατέγραψαν την μεγαλύτερη μείωση. 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% -2,0% -3,0% Γράφημα 18. Εναρμονισμένος πληθωρισμός Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Φεβ-17 Απρ-17 Ιουν-17 Αυγ-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Κύπρου 0,5% -1,0% -2,0% Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Φεβ-17 Απρ-17 Ιουν-17 Αυγ-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ρουμανίας Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Στο πρώτο επτάμηνο του, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 63,1%, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στα 3,6 δισ. από 2,2 δισ. που ήταν στο πρώτο επτάμηνο του (Γράφημα 20). Η αύξηση αποδίδεται κυρίως στη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος και δευτερευόντως στη μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων. Αντιθέτως, θετική επίδραση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είχε η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου εισοδημάτων Γράφημα20. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (εκατ. ευρώ) Ιαν.-Ιούλ.16 Ιαν.-Οκτ.16 Ιαν.17 Ιαν.-Απρ.17 Ιαν.-Ιούλ.17 Πηγή: National Bank of Romania

10 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -5,5-9,1-7,3-3,2 0,4-0,2 0,0 Ιδιωτική Κατανάλωση -6,5-9,9-7,9-2,6 0,4-0,2 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -4,2-7,0-7,2-6,4-1,4 0,0-2,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -19,3-20,7-23,4-8,4-4,6-0,2 0,1 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 4,4 0,8 1,1 1,5 7,8 3,4-2,0 Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -3,4-8,2-9,4-2,4 7,6 0,3-0,4 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7-0,8 Ανεργία (%) 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 25,1 23,6 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0-1,5 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -5,7-3,3-1,0 1,7 0,2 0,5 3,9 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 179,0 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -11,4-10,0-3,8-2,0-1,6 0,1-0,6 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού π ρογράμματος π ροσαρμογής της Ελλάδας 2015 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικού Εμπορίου (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) -0,5 0,4-2,0-2,4 3,7 2,3 2,4 (Ιαν. -Ioύν.) Νέες εγγραφές Επιβατηγών Αυτοκινήτων 13,8 10,7-0,3 19,5 16,8 4,0 20,3 (Ιαν.- Αύγ.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα (όγκος σε χιλ. μ 3 ) -0,2-6,9-11,9-30,9 38,4-9,5 24,0 (Ιαν.-Ιούν.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 4,0 1,1 7,3 5,1 2,3 3,8 (Ιαν.-Ιούλ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 45,4 49,2 49,1 49,5 49,4 48,7 52,0 (Aύγ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 89,7 91,8 90,6 90,3 92,1 94,1 99,0 (Αύγ.) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 81,9 91,2 90,7 91,9 91,1 91,2 91,6 (Ιούλ.) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -51,0-68,0-68,0-71,0-68,0-65,0-57,0 (Αύγ.) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -2,0-1,4-2,1-2,0-1,6-1,5-1,2 (Ιούλ.) Επιχειρήσεις -0,9 0,1-1,4-1,0-0,5 0,1-0,1 (Ιούλ.) - Βιομηχανία 2,4-1,5-0,3 0,2-0,7-1,5-4,6 (Ιούλ.) - Κατασκευές -0,9-0,7 1,0 0,8-0,5-0,7-2,3 (Ιούλ.) - Τουρισμός 0,6 2,3 0,9 0,4 0,3 2,3 1,3 (Ιούλ.) Νοικοκυριά -3,1-2,8-3,0-3,0-2,8-2,8-2,4 (Ιούλ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,3-0,8-1,7-1,5-0,7-0,8-0,5 (Ιούλ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5-3,1 (Ιούλ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,7-0,8-0,9-0,9-1,0-0,4 0,9 (Αύγουστος) Δομικός Πληθωρισμός -0,5-0,1 0,0 0,3-0,3-0,7 0,3 (Αύγουστος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -5,1-2,4-4,4-2,5-1,5-1,0-1,2 (β τρίμηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -0,2 0,0-0,8-0,4 2,1-1,0 0,8 (β' τρίμηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -0,2 1,4-0,7-0,7 6,1 1,1 0,7 (β' τρίμηνο) Δημόσια Κατανάλωση 0,0-2,1-3,5-1,5-1,3-2,0 3,3 (β' τρίμηνο) Επενδύσεις -0,2 0,1-10,1 17,8 12,6-13,8-4,6 (β' τρίμηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,4-2,0-10,4-9,9 10,8 4,9 9,5 (β' τρίμηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 0,3-0,4-10,1-2,1 13,8 3,3 3,1 (β' τρίμηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 24,8 24,5 5,5 6,1 6,3 6,6 13,8 (Ιαν.-Iουν.) Εισαγωγές Αγαθών 42,0 41,1 9,7 10,2 10,1 11,1 22,9 (Ιαν.-Ιούν.) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-16,6-4,2-4,1-3,8-4,5-9,2 (Ιαν.-Ιούν.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών 0,2-1,1-2,4-0,4 4,0-2,3-2,8 (Ιαν.-Ιούν.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.