Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 12 Μαΐου Ελληνική Οικονομία

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 12 Μαΐου 2017 Ελληνική Οικονομία Η εκτίμηση της δημοσιονομικής προσαρμογής, διορθωμένη προς τον οικονομικό κύκλο, που ανακοίνωσε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνδυασμό με την πορεία των εξωτερικών συναλλαγών της χώρας επιβεβαιώνουν ότι στην περίοδο επετεύχθη σταδιακά η άρση των δύο δομικών ανισορροπιών της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή η ελλειμματική δημοσιονομική διαχείριση και το ελλειμματικό ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών με την αλλοδαπή. Το μέγεθος της κυκλικά διορθωμένης δημοσιονομικής προσαρμογής Με βάση τις Εαρινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το προσαρμοσμένο ως προς τον οικονομικό κύκλο δημοσιονομικό πλεόνασμα 1 ανήλθε στο 8,7% του δυνητικού ΑΕΠ το 2016, έναντι ελλείμματος 10,5% του δυνητικού ΑΕΠ το Το μέγεθος αυτό συνιστά καλύτερο μέτρο της προσπάθειας δημοσιονομικής προσαρμογής καθώς λαμβάνει υπόψη το δυσχερές οικονομικό περιβάλλον εντός του οποίου αυτή έλαβε χώρα. Συνεπώς, η δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδας συνολικά την ανωτέρω περίοδο έφθασε τις 19,2 ποσοστιαίες μονάδες του δυνητικού ΑΕΠ, και είναι κατά πολύ υψηλότερη έναντι των υπολοίπων χωρών που επίσης εφάρμοσαν προγράμματα προσαρμογής (Γράφημα 1). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι την δεύτερη μεγαλύτερη προσαρμογή μετά τη χώρα μας επέτυχε η Ιρλανδία (10,3% του δυνητικού ΑΕΠ). Η εμπέδωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την ψήφιση των σχετικών μέτρων από το ελληνικό κοινοβούλιο την επόμενη εβδομάδα διαμορφώνει ένα ευνοϊκό έδαφος για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης 12,0% 8,0% 4,0% 0,0% -4,0% -8,0% -3,7% 1,8% 3,0% -9,1% -12,0% -10,5% -11,4% -10,0% -16,0% Γράφημα 1. Κυκλικά Προσαρμοσμένο Πρωτογενές Ισοζύγιο και Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών 6,3% 3,0% -2,1%-2,0% -3,8% -1,6% 0,1% Δημοσιονομική 8,7% Προσαρμογή -0,6% Προσαρμογή Εξωτερικού Τομέα Κυκλικά Προσαρμοσμένο Πρωτογενές Ισοζύγιο % Δυνητικού ΑΕΠ Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών % ΑΕΠ Πηγές: ΤτΕ, Ε. Επιτροπή Ελλάδα: 19,2% Ιρλανδία : 10,3% Κύπρος: 7,0% Πορτ/λία: 8,4% Ελλάδα: 8,5% 1 Το διορθωμένο, ως προς τον οικονομικό κύκλο, δημοσιονομικό αποτέλεσμα προκύπτει εάν πολλαπλασιασθεί το παραγωγικό κενό με τον βαθμό ευαισθησίας που έχουν τα έσοδα και οι δαπάνες στην μεταβολή του ΑΕΠ. και την προσέλκυση κρίσιμων για την ανάπτυξη επενδύσεων στη χώρα. Επιβεβαιώνει δε την άποψη ότι δεν απαιτείται περαιτέρω δημοσιονομική προσαρμογή αλλά εξειδίκευση μέτρων ελάφρυνσης του δημοσίου χρέους έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος δημοσιονομικός χώρος μέσω της μελλοντικής εκλογίκευσης των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα. Σταδιακή Εξισορρόπηση των Εξωτερικών Συναλλαγών Εκτίμηση για το τρέχον έτος Στον εξωτερικό τομέα, η Ελλάδα κατόρθωσε επίσης να αντιμετωπίσει σε μεγάλο βαθμό το υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, καθώς το έλλειμμα συρρικνώθηκε κατά 8,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ την περίοδο (Γράφημα 1). Η προσαρμογή αυτή στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην αποδυνάμωση της ζήτησης για εισαγόμενα καταναλωτικά και κεφαλαιουχικά αγαθά. Ωστόσο, ενώ η χώρα έχει ανακτήσει σημαντικό μέρος της ανταγωνιστικότητάς της σε όρους κόστους εργασίας, δεν έχει κατορθώσει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μία μόνιμα πλεονασματική θέση στις εξωτερικές συναλλαγές καθώς δεν έχει μεταβάλλει ουσιωδώς το παραγωγικό της μοντέλο. Σύμφωνα μάλιστα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ισοζύγιο ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να παρουσιάσει έλλειμμα της τάξεως του 0,5% του ΑΕΠ το 2017 (αντίστοιχη πρόβλεψη ΔΝΤ:-0,3%). Η τάση αυτή διαφαίνεται ήδη στο πρώτο τρίμηνο του 2017, καθώς σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ για τις εμπορευματικές συναλλαγές, το έλλειμμα διευρύνθηκε κατά 44,8%, σε ετήσια βάση. Αυτό αποδίδεται στην μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών, που υπερκάλυψε την αντίστοιχη αύξηση των εξαγωγών (+31,0% και +20,3% αντίστοιχα). σε δισ. 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 Γράφημα 2. Εξέλιξη Εξαγωγών και Εισαγωγών (Εμπορευματικές Συναλλαγές) 1,5 Ιαν-14 Ιουλ-14 Ιαν-15 Ιουλ-15 Ιαν-16 Ιουλ-16 Εξαγωγές Αγαθών κιν.μέσος 3 μηνών Εισαγωγές Αγαθών Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 2, η αξία των εισαγωγών έχει ανοδική τάση από τον Ιούλιο του 2016, ενώ οι εξαγωγές εμφανίζουν κάποια

2 Ιαν. Μαρτ. Μαϊ Ιουλ Σεπ Νοε Ιαν. Μαρτ. Μαϊ Ιουλ Σεπ Νοε Ιαν. Μαρτ. Μαϊ Ιουλ Σεπ Νοε Ιαν. Μαρτ. Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων στασιμότητα, όπως φαίνεται από τον κινητό μέσο όρο τριών μηνών. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχισθεί το 2017, και οι παράγοντες που αναμένεται να συμβάλουν στην εξέλιξη αυτή είναι: (ι) Η αναμενόμενη αύξηση των τιμών του πετρελαίου κατά 29,6% το 2017 (σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή) αναμένεται να λειτουργήσει αρνητικά στην εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου. Σημειώνεται ότι, χώρες όπως η Ελλάδα που είναι καθαρός εισαγωγέας πετρελαίου και ταυτόχρονα παρουσιάζει υψηλό δείκτη ενεργειακής εξάρτησης (energy dependency ratio), επηρεάζονται περισσότερο από την αύξηση των τιμών ενέργειας. (ιι) Η αναμενόμενη αύξηση της εγχώριας ζήτησης, καθώς ανακάμπτει η οικονομία σταδιακά, ενισχύει και την ζήτηση για εισαγόμενα προϊόντα. Τέλος, είναι ενδεικτικό ότι η Ελλάδα σημειώνει απώλεια του μεριδίου των εξαγωγών της στο σύνολο των εισαγωγών παγκοσμίως, καθώς ο λόγος αυτός μειώθηκε κατά 3,7% στην διετία , έναντι αύξησης 2,25% στην περίοδο , δηλαδή πριν την κρίση. Συνεπώς, παρά το γεγονός ότι εφαρμόσθηκε η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης στο πλαίσιο της προσπάθειας βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, δεν κατέστη δυνατή η άνοδος του μεριδίου εξαγωγών της χώρας. Βιομηχανική Παραγωγή: Ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανίας αυξήθηκε σημαντικά κατά 8,7%, σε ετήσια βάση, τον Μάρτιο του 2017, έναντι πτώσης κατά 3,6% τον αντίστοιχο μήνα του Η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής οφείλεται: α) στην άνοδο της παραγωγής των ορυχείων και λατομείων (+34,3%), λόγω της μεγάλης αύξησης στην εξόρυξη άνθρακα και λιγνίτη (81,2%), β) στην αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (+4,8%), λόγω της αυξημένης ζήτησης και γ) στην αύξηση της μεταποιητικής παραγωγής (+8,6%). Σε όρους πρώτου τριμήνου 2017, ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανίας αυξήθηκε κατά 8,9% σε ετήσια βάση, έναντι μείωσης κατά 1,0% στην αντίστοιχη περίοδο του 2016, ενώ σημειώθηκε σημαντική αύξηση στον τομέα των ορυχείων-λατομείων (+11,6%), της μεταποίησης (+5,5%) και του ηλεκτρισμού (+22,4%). Στην αύξηση του δείκτη κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους συνέβαλαν οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες που προκάλεσαν την αύξηση της ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια που ενίσχυσε και την εξορυκτική δραστηριότητα και η αύξηση των τιμών του πετρελαίου κατά 53% σε ετήσια βάση. Επιπλέον σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), η χρήση του λιγνίτη για την παραγωγή ενέργειας, την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2017, αυξήθηκε κατά 19,4%, σε ετήσια βάση. Στο Γράφημα 3 παρουσιάζεται η εξέλιξη του δείκτη στον κλάδο παραγωγής παραγώγων πετρελαίου τα τελευταία έτη. Το 2017, ο κλάδος που αναμένεται να επηρεάσει αυξητικά τον δείκτη βιομηχανικής παραγωγής είναι ο κλάδος της παραγωγής παραγώγων πετρελαίου καθώς σύμφωνα με τις προβλέψεις των διεθνών οργανισμών αναμένεται οι τιμές πετρελαίου να αυξηθούν κατά 29,6% σε μέσο επίπεδο το 2017 σε σχέση με το 2016 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Εαρινές Προβλέψεις). 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% Γράφημα 3. Εξέλιξη Δεκτών Μεταποιητικής Παράγωγής και Παραγωγής Προϊόντων Πετρελαίου (% ετήσια μετ.) Μεταποιητική Παραγωγή Παραγωγή Προϊόντων Πετραλαίου Ανάμεσα στους λοιπούς κλάδους που στήριξαν την μεταποιητική παραγωγή στο πρώτο τρίμηνο του 2017 ήταν ο κλάδος των μηχανημάτων, των φαρμάκων, της παραγωγής βασικών μετάλλων, των μεταλλικών προϊόντων και των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Γράφημα 4). Γράφημα 4. Επιλεγμένες Μεταποιητικές Βιομηχανίες, Α Τρίμηνο 2017, (% ετήσια μεταβολή) Μηχ/τα Οχήματα Βασικά Μέταλα Η/Υ Μεταλικά Προϊόντα Φαρμακοβιομηχανία Ηλ/κός Εξοπλισμός Βιομ. Καυσίμων Τρόφιμα Χημικά Ένδυση Ποτοποιϊα Καπνός -28,7% -13,6% -0,6% -4,0% 0,8% 16,6% 12,7% 11,9% 10,5% 23,0% 31,4% 239,0% Επισημαίνεται ότι η αύξηση της μεταποιητικής βιομηχανίας προκύπτει και από την περαιτέρω βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία (με βάση την Ευρωπαϊκή Επιτροπή), που διαμορφώθηκαν στις -5,6 μονάδες, τον Απρίλιο του 2017, έναντι των -6,7 μονάδων τον Μάρτιο του 2017 και -7,8 τον Απρίλιο του

3 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Εθνικός Γενικός και Δομικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Απρίλιος 2017: O εθνικός δείκτης τιμών καταναλωτή σημείωσε αύξηση κατά 1,6% τον Απρίλιο του 2017, έναντι μείωσης 1,3% τον Απρίλιο του Θετική επίδραση στον πληθωρισμό τον Απρίλιο, όπως και τους προηγούμενους μήνες του 2017 είχαν οι αυξημένες τιμές της ενέργειας, η αύξηση των τιμών στα νωπά φρούτα και λαχανικά και οι αυξήσεις στις τιμές του καπνού. Γράφημα 5. Ετήσιες Μεταβολές Ομάδων Αγαθών και Υπηρεσιών στον Εθνικό ΔΤΚ Αλκοολούχα ποτά και καπνός Διατροφή και μη αλκοολούχα -5% * συμπ. πετρελαίου κίνησης και βενζίνης -3% -1% 1% 3% 5% 7% ** συμπ. πετρελαίου θέρμανσης και φυσικό αέριο Ειδικότερα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 5 τις μεγαλύτερες αυξήσεις στον πληθωρισμό του Απριλίου είχαν οι κατηγορίες «αλκοολούχα ποτά και καπνός», «στέγαση» λόγω της αύξησης των τιμών σε πετρέλαιο θέρμανσης και φυσικό αέριο και παρά τις μειώσεις στα ενοίκια κατοικιών, και «μεταφορές», λόγω κυρίως των αυξήσεων σε καύσιμα και λιπαντικά. Αύξηση, αν και μικρότερη, παρουσίασε και η κατηγορία «διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», ωστόσο η υψηλή στάθμιση που έχει αυτή η κατηγορία στον δείκτη τιμών καταναλωτή είχε ως αποτέλεσμα να έχει την μεγαλύτερη θετική επίπτωση στον πληθωρισμό (0,38 εκατοστιαίες μονάδες). Ειδικότερα επισημαίνεται η επίπτωση της αύξησης του ενεργειακού κόστους στον δείκτη τιμών του καταναλωτή κατά 2,0 εκατοστιαίες μονάδες τον Απρίλιο του 2017, και των νωπών φρούτων και λαχανικών και του ελαιόλαδου κατά 0,45 εκατοστιαίες μονάδες. 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% -1,0% -1,5% -2,0% -2,5% -3,0% Ξενοδοχεία-εστίαση Εκπαίδευση Αναψυχή Επικοινωνίες Μεταφορές* Υγεία Διαρκή αγαθά Στέγαση** Ένδυση και υπόδηση Γράφημα 6. Πληθωρισμός με βάση τον Εθνικό ΔΤΚ και Δομικός Πληθωρισμός Πληθωρισμός, ΤτΕλλάδος Δομικός Πληθωρισμός Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απρίλιος 2016 Απρίλιος 2017 Ο δομικός πληθωρισμός, δηλαδή ο πληθωρισμός εξαιρουμένων των καυσίμων και των μη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών ανήλθε επίσης τον Απρίλιο του 2017 σε θετικό έδαφος για δεύτερο συνεχή μήνα (Γράφημα 6) στο +0,2%, από +0,1% τον Μάρτιο του Τέλος, σημειώνεται ότι ο μέσος πληθωρισμός την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2017 διαμορφώνεται στο 1,5%, ενώ ο αντίστοιχος εναρμονισμένος στο 1,6%. Με βάση τις Εαρινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο εναρμονισμένος πληθωρισμός αναμένεται να διαμορφωθεί στο 1,2% το 2017, από 0% το Διεθνές Εμπόριο Αγαθών Πρώτο Τρίμηνο 2017: Εμπορικό Ισοζύγιο Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών διευρύνθηκε κατά 2 δισ. ή κατά 44,8%, έναντι μείωσής του κατά 5,4% που επετεύχθη στην αντίστοιχη περίοδο του 2016, λόγω της μεγαλύτερης αύξησης των συνολικών εισαγωγών (31,0%) στο πρώτο τρίμηνο του 2017 σε σχέση με την αύξηση των αντίστοιχων εξαγωγών (20,3%). Παράλληλα και το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου χωρίς τα καύσιμα διευρύνθηκε κατά 32,2% στο πρώτο τρίμηνο του 2017, έναντι μικρότερης αύξησης κατά 8,1% στην αντίστοιχη περίοδο του Τέλος, το έλλειμμα του ισοζυγίου των καυσίμων διευρύνθηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2017 σε 1.247,9 εκατ. έναντι 0,52 δισ. στο πρώτο τρίμηνο του Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τιμών του πετρελαίου (κατά 53%, σε ετήσια βάση, το πρώτο τρίμηνο) και στην μεγαλύτερη αύξηση της αξίας των εισαγωγών από τις εξαγωγές καυσίμων (90% έναντι 70%). α. Συνολικές Εξαγωγές Ειδικότερα, ο 12-μηνος ρυθμός αύξησης των εξαγωγών διαμορφώθηκε σε 20,3% στο πρώτο τρίμηνο του 2017, έναντι μείωσης κατά 9,0% στην αντίστοιχη περίοδο του Σημειώνεται η θεαματική επίδοση των εξαγωγών τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους και κυρίως κατά τον μήνα Μάρτιο (Ιαν.:+ 24,5%, Φεβ.:+10,6%, Μαρτ.:+25,7%, σε ετήσια βάση). Βασική αιτία είναι η κάθετη αύξηση, κατά 70%, των εξαγωγών των πετρελαιοειδών το πρώτο τρίμηνο του έτους, σε ετήσια βάση, τόσο λόγω της αύξησης της τιμής του αργού πετρελαίου όσο και της αυξημένης ζήτησης για καύσιμα εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικράτησαν τους πρώτους μήνες του έτους. Σημειώνεται ότι οι εξαγωγές καυσίμων αποτελούσαν στο πρώτο τρίμηνο του έτους το 31% των συνολικών εξαγωγών. 3

4 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Αναφορικά με τις εξαγωγές ανά κλάδο στο πρώτο τρίμηνο του 2016, σύμφωνα με την ανάλυση του εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ, εκτός των πετρελαιοειδών, σημαντική αύξηση, σε ετήσια βάση, παρουσίασαν ο κλάδος των πρώτων υλών (+41,6%) αλλά και οι κλάδοι των χημικών (+11,9%) και βιομηχανικών ειδών (+9,6%). Απεναντίας όπως παρατηρείται στο Γράφημα 7, οι κλάδοι που μείωσαν τις εξαγωγές σε σχέση με πέρυσι, ήσαν ο κλάδος των ελαίων (-26,3%), τα ποτά-καπνός (-10,2%) και τα μηχανήματα (-2,0%). 60% 40% 20% 0% -20% Γράφημα 7. Εξαγωγές Αγαθών, A' Τρίμηνο 2017 % ετήσιες μεταβολές 70,5% 3,6% -10,2% 41,6% -26,3% β. Εξαγωγές χωρίς καύσιμα 11,9% 9,5% -40% Τρόφιμα Ποτά Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά Βιομ. /Καπνός Ύλες Είδη -2,0% Ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών εκτός καυσίμων διαμορφώθηκε σε 6,4%, σε ετήσια βάση, σε όρους πρώτου τριμήνου 2017, έναντι μικρής μείωσης κατά 0,2% την αντίστοιχη περίοδο του Αναφορικά με την κατεύθυνση των εξαγωγών, οι εξαγωγές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκαν κατά 6,2% στο πρώτο τρίμηνο του 2017 σε ετήσια βάση, ενώ οι εξαγωγές προς τις τρίτες χώρες αυξήθηκαν σημαντικά κατά 6,7%. Σημειώνεται ότι το 69,5% των εξαγωγών αγαθών εκτός καυσίμων απορροφήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το υπόλοιπο 30,5% από τις τρίτες χώρες. Η ενίσχυση του ρυθμού μεγέθυνσης των οικονομιών της Ζώνης του Ευρώ το 2017 (+1,7%, Εαρινές Προβλέψεις 2017 Ε.Επιτροπής) αναμένεται να διαμορφώσει πιο ευνοϊκές συνθήκες για την εξέλιξη της ζήτησης των ελληνικών εξαγώγιμων προϊόντων. Γράφημα 8. Διάρθρωση Εξαγωγών, A' Τρίμηνο 2017 Βιομ. Είδη 23% Χημικά 11% Μηχα νήματα 5,9% Λοιπά Μηχα Λοιπά νήματα 2% Τρόφιμα 9% 15% Ποτά /Καπνός 2% Ελαια 2% Καύσιμα 31% Πρώτες Ύλες 5% Τέλος όσον αφορά στην διάρθρωση των εξαγωγών σημειώνεται ότι οι περισσότερες εξαγωγές εκτός από τα καύσιμα πραγματοποιήθηκαν από τον ευρύτερο κλάδο των τροφίμων (συμπεριλαμβάνονται τρόφιμα, ποτά, καπνός, έλαια) κατά 19%, των βιομηχανικών ειδών κατά 23% και των χημικών προϊόντων κατά 11% (Γράφημα 8). γ. Συνολικές Εισαγωγές Στο πρώτο τρίμηνο του 2017, οι συνολικές ελληνικές εισαγωγές αυξήθηκαν σημαντικά, και περισσότερο από ότι οι εξαγωγές, ήτοι κατά 31,0%, έναντι μείωσης κατά 7,4% στο αντίστοιχο τρίμηνο του Οι ελληνικές εισαγωγές επηρεάστηκαν από τους ιδίους παράγοντες που επηρέασαν και τις εξαγωγές κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους (βλέπε παραπάνω), και επιπλέον από τις νέες παραλαβές πλοίων (εισαγωγές πλοίων στο πρώτο τρίμηνο του ,5 δισ., έναντι 0,4 δισ. στο πρώτο τρίμηνο του 2016). Σημειώνεται ότι οι εισαγωγές καυσίμων, που περιλαμβάνουν κυρίως το αργό πετρέλαιο, σημείωσαν στο πρώτο τρίμηνο του 2017 κάθετη αύξηση κατά 90%. Τέλος, όσον αφορά στην διάρθρωση των εισαγωγών ανά εισαγόμενο προϊόν οι περισσότερες εισαγωγές εκτός από τα καύσιμα (26%) προέρχονται από τον κλάδο των μηχανημάτων κατά 25%, των βιομηχανικών ειδών κατά 21% και των χημικών προϊόντων κατά 14%, Γράφημα 9. Γράφημα 9. Διάρθρωση Εισαγωγών, A' Τρίμηνο 2017 Βιομ. Είδη 21% Μηχα νήματα 25% δ. Εισαγωγές χωρίς καύσιμα Λοιπά 0,1% Τρόφιμα 10% Ποτά /Καπνός 1% Πρώτες Ύλες 2% Ελαια 1% Χημικά 14% Καύσιμα 26% Οι εισαγωγές χωρίς τα καύσιμα αυξήθηκαν κατά 18,5% στο πρώτο τρίμηνο του 2017, έναντι μικρής αύξησης κατά 3,5% στην αντίστοιχη περίοδο του Η άνοδος των εισαγωγών εκτιμάται ότι θα επιβαρύνει τις εξωτερικές συναλλαγές, όσο ανακάμπτει η οικονομική δραστηριότητα. Αξίζει να επισημανθεί ότι το 48% περίπου των εισαγωγών αφορά σε μηχανήματα, βιομηχανικά αγαθά και πρώτες ύλες, γεγονός που καθιστά αναγκαία την περαιτέρω ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων. Σχετικά με την προέλευση των εισαγωγών, όπως και με τις εξαγωγές, η αύξηση τους προήλθε κυρίως από τρίτες χώρες κατά 41,6%, έναντι κατά πολύ μικρότερης αύξησης κατά 7,2% από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημειώνεται ότι μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά ποσοστό 60,7%. 4

5 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Πωλήσεις νέων Επιβατικών Αυτοκινήτων: Οι νέες εγγραφές ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων μειώθηκαν κατά 7,3% σε ετήσια βάση, τον Απρίλιο του 2017, έναντι ωστόσο υψηλής αύξησης που κατέγραψαν τον Απρίλιο του 2016 (25,2%). Ωστόσο, οι μεγάλες αυξήσεις που σημειώθηκαν τους τρείς πρώτους μήνες του 2017 σε ετήσια βάση, είχαν ως αποτέλεσμα τα αυτοκίνητα που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά να αυξηθούν κατά 21,7% στο πρώτο τετράμηνο του 2017, έναντι αύξησης κατά 7,7% στην αντίστοιχη περίοδο του Σημειώνεται ότι η αύξηση των νέων ΙΧ αυτοκινήτων οφείλεται στην αύξηση των μεταχειρισμένων κατά 30,8% σε ετήσια βάση στο πρώτο τετράμηνο του 2017, ενώ τα καινούρια σημείωσαν μικρότερη αύξηση, κατά 17,9%. Γράφημα 10. Πωλήσεις Νέων ΙΧ Αυτοκινήτων (% ετήσια μεταβολή) 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% Απρ-12 Απρ-13 Απρ-14 Απρ-15 Απρ-16 Κινητός μέσος 6 μηνών Επίσης, οι επιχειρηματικές προσδοκίες για την ζήτηση οχημάτων βελτιώνονται, καθώς ο σχετικός δείκτης διαμορφώθηκε στις 104,4 μονάδες (ΙΟΒΕ) τον Απρίλιο του 2017, από 94,7 τον Απρίλιο του Παράλληλα, οι προβλέψεις για την απασχόληση στον κλάδο των αυτοκινήτων έχουν επιδεινωθεί σε ετήσια βάση, καθώς το ισοζύγιο θετικών/αρνητικών απαντήσεων είναι αρνητικό (-7 μονάδες) τον Απρίλιο του 2017, έναντι +19 μονάδες τον Απρίλιο του Ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης στις συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Εαρινής Συνόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τραπέζης στην Ουάσιγκτον τον περασμένο μήνα, ήταν το παράδοξο της σχετικά υψηλής αβεβαιότητας σε πολιτικό και γεωπολιτικό επίπεδο εν αντιθέσει με την πολύ καλή συμπεριφορά των χρηματοπιστωτικών αγορών. Συχνά, η προσπάθεια ανίχνευσης των πολιτικών ή γεωπολιτικών επιδράσεων επί των περιουσιακών στοιχείων στηρίζεται στην ενσωμάτωση ιστορικών στοιχείων. Ωστόσο, πολλά από τα σημερινά πολιτικά και γεωπολιτικά προβλήματα δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με παρελθόντα περιστατικά και συνιστούν «αχαρτογράφητες περιοχές». Η απουσία ιστορικού περιστατικού, συνεπάγεται ότι οι αγορές δεν μπορούν επαρκώς να τιμολογήσουν την όποια αβεβαιότητα. Ως ένα επίσης, χαρακτηριστικό παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί η συμπεριφορά των αγορών μετά την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) για αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit) τον περασμένο Ιούνιο. Παρά το υψηλό επίπεδο της αβεβαιότητας, οι αντιδράσεις της αγοράς ήσαν σχετικά ρηχές και μικρής χρονικής διάρκειας (Γράφημα 11). Γράφημα 11. Ημερήσια συμπεριφορά 10ετους ομολόγου ΗΒ και χρηματιστηριακού δείκτη FTSE 100 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 % 1,0 0,8 0,6 0,4 Απόδοση 10ετούς ομολόγου ΗΒ 0,2 Χρηματιστηριακός δείκτης FTSE 100 0,0 Ιαν-16 Ιουν-16 Νοε-16 Πηγή: Datastream Στην συγκεκριμένη περίπτωση, οι χρηματοπιστωτικές αγορές παρέμειναν εντυπωσιακά ανθεκτικές στον πολιτικό κίνδυνο, ενισχυμένες από ευνοϊκές μακροοικονομικές πολιτικές και από την πεποίθηση, ότι θα αποφευχθούν τα χειρότερα αποτελέσματα. Ιστορικά διαπιστώνεται, ότι οι αγορές τις περισσότερες φορές έχουν επιστρέψει σχετικά γρήγορα στα προ πολιτικής διαταραχής επίπεδα. Στην παρούσα συγκυρία, μάλιστα, οι χρηματοπιστωτικές αγορές απολαμβάνουν αρκετά σημαντικών μέτρων στήριξης από κυβερνήσεις και Κεντρικές Τράπεζες, τα οποία συνθέτουν ένα δίχτυ προστασίας για τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων από πολιτικές διαταραχές, περιορίζοντας τη μεταβλητότητα. Συγκεκριμένα, σημαντικό ρόλο στην σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών σήμερα έχει διαδραματίσει: i) η ενίσχυση της ρευστότητας που έχουν παράσχει οι μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης QE, ii) τα επιτόκια περί ή κάτω από το μηδέν και iii) οι διαβεβαιώσεις για διασφάλιση της σταθερότητας. Στην περίπτωση του Brexit, η Τράπεζα της Αγγλίας μέσω της διοχέτευσης σημαντικής ποσότητας ρευστότητας και τη μείωση του βασικού επιτοκίου σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο αλλά και η σημαντική εξασθένιση της στερλίνας, έχουν συμβάλει ουσιαστικά στην σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών. Μ ο ν ά δ ε ς 5

6 Απρ-07 Οκτ-07 Απρ-08 Οκτ-08 Απρ-09 Οκτ-09 Απρ-10 Οκτ-10 Απρ-11 Οκτ-11 Απρ-12 Οκτ-12 Απρ-13 Οκτ-13 Απρ-14 Οκτ-14 Απρ-15 Οκτ-15 Απρ-16 Οκτ-16 Απρ-15 Ιουν-15 Αυγ-15 Οκτ-15 Δεκ-15 Φεβ-16 Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων ΗΠΑ Ομοσπονδιακή Τράπεζα Το Συμβούλιο Νομισματικής Πολιτικής της Fed (FOMC), κατά τη συνεδρίαση της 2 ης -3 ης Μαρτίου, αποφάσισε ομόφωνα τη διατήρηση των βασικών επιτοκίων μεταξύ 0,75% και 1,00%. Στο ανακοινωθέν που ακολούθησε αναφέρεται ότι η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο αποτελεί παροδικό φαινόμενο, καθώς τα βασικά οικονομικά μεγέθη, τα οποία στηρίζουν την καταναλωτική δαπάνη, παραμένουν υγιή. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Fed (Μάρτιος 2017), ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα ανέλθει στο 2,1% το 2017 και 2018, έναντι 1,6% το Επιπλέον, η Fed σημείωσε ότι, μετά την σταδιακή προσαρμογή της νομισματικής πολιτικής, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επεκταθεί με μέτριο ρυθμό, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας να βελτιωθούν και ο πληθωρισμός να σταθεροποιηθεί μεσοπρόθεσμα περί τον στόχο της Fed (2%). Η Fed εκτιμά τον πληθωρισμό του 2017 στο 1,9% και στο 2,0% τα επόμενα δύο έτη. Η επόμενη συνεδρίαση της Fed είναι προγραμματισμένη για την 13 η -14 η Ιουνίου, κατά την οποία πιθανολογείται ότι η Fed θα προβεί σε αύξηση των βασικών επιτοκίων. Ανεργία Το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε στο 4,4% τον Απρίλιο, από 4,5% τον Μάρτιο (βλ. Γράφημα 12). Το ποσοστό της ανεργίας ακολουθεί πτωτική πορεία τα τελευταία έτη και πλέον διαμορφώνεται στο χαμηλότερο ποσοστό από τον Μάρτιο του 2007 (βλ. Γράφημα 13). Παράλληλα, τον Απρίλιο, δημιουργήθηκαν 211 χιλ. νέες θέσεις εργασίας, σημαντικά περισσότερες από όσες ανέμεναν οι αναλυτές (190 χιλ.). Επίσης, μειώθηκε ο αριθμός των μερικώς απασχολουμένων που θα επιθυμούσαν να έχουν πλήρη απασχόληση. Οι ανωτέρω θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας ενισχύουν την άποψη της Fed ότι ο εξασθενημένος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο του 2017, κατά 0,7% σε ετήσια βάση, αποτελεί πρόσκαιρο φαινόμενο. Εντούτοις, παρά τη βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας και τη διαμόρφωση του ποσοστού ανεργίας περί το επίπεδο πλήρους απασχόλησης, οι αυξητικές πιέσεις στις αποδοχές από εργασία παραμένουν υποτονικές και, ειδικότερα τον Απρίλιο, υποχώρησαν. Αυτό ενισχύει την εκτίμηση, την οποία συμμερίζονται αξιωματούχοι της Fed, ότι η καμπύλη Phillips, η οποία περιγράφει τη σχέση ανάμεσα στην ανεργία και τους μισθούς, φαίνεται να είναι πιο επίπεδη σε σχέση με προηγούμενους οικονομικούς κύκλους. Αναλυτικότερα, τον Απρίλιο, οι μέσες ωριαίες και εβδομαδιαίες αποδοχές από εργασία αυξήθηκαν κατά 2,5% σε ετήσια βάση, έναντι 2,7% και 2,4%, αντίστοιχα, τον Μάρτιο. Τέλος, μειώθηκε το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού (participation rate), στο 62,9%, έναντι 63,0% τον Μάρτιο. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Fed (Μάρτιος 2017), το ποσοστό ανεργίας θα διαμορφωθεί στο 4,5% τα επόμενα τρία έτη, ενώ μετά την συνεδρίαση της 3 ης Μαΐου, ανακοίνωσε ότι «με την σταδιακή προσαρμογή της νομισματικής πολιτικής οι συνθήκες στην αγορά εργασίας αναμένεται να βελτιωθούν κατά τι περαιτέρω». 5,8 5,4 5,0 4,6 4,2 10,5 9,5 8,5 7,5 6,5 5,5 4,5 3,5 Γράφημα 12. Ποσοστό ανεργίας 5,4 5,5 5,3 5,2 5,1 5,0 5,0 5,0 5,0 4,9 4,9 5,0 5,0 Πηγή: Bloomberg Γράφημα 13. Διαχρονική εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας Πηγή: Bloomberg Έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου συρρικνώθηκε οριακά τον Μάρτιο, στα $43,7 δισ. έναντι $43,8 δισ. το Φεβρουάριο (βλ. Γράφημα 14). Σε μηνιαία βάση, οι εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκαν αλλά σε ετήσια βάση ήταν αυξημένες, αντανακλώντας τις βελτιωμένες συνθήκες στην αλλοδαπή και στην εγχώρια οικονομία. Οι καθαρές εξαγωγές, στο πρώτο τρίμηνο του 2017, συνεισέφεραν κατά 0,07 εκατοστιαίες μονάδες στον ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ (0,7%). Σε ετήσια βάση, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, τον Μάρτιο, αυξήθηκε κατά 17,3%. Η πορεία του εμπορικού ισοζυγίου, μεσοπρόθεσμα, αναμένεται να επηρεασθεί από την πρόθεση των ΗΠΑ να γίνει επαναδιαπραγμάτευση της NAFTA (Συμφωνία για το Ελεύθερο Εμπόριο στη Βόρεια Αμερική). Η Συμφωνία είναι σε ισχύ από το 1994, ανάμεσα στις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό, και επηρεάζει ετήσιες εμπορικές συναλλαγές ύψους περίπου $1 τρισ., καθώς αφορά πληθώρα προδιαγραφών, δασμών, την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και τις ευρεσιτεχνίες, για τελικά και, κυρίως, για ενδιάμεσα αγαθά τα οποία είναι στενά 4,7 4,9 4,9 4,9 4,9 4,8 4,6 4,7 4,8 4,7 4,5 4,4 6

7 Μαρ-15 Απρ-15 Μαϊ-15 Ιουν-15 Ιουλ-15 Αυγ-15 Σεπ-15 Οκτ-15 Νοε-15 Δεκ-15 Ιαν-16 Φεβ-16 Μαρ-16 Απρ-16 Μαϊ-16 Ιουν-16 Ιουλ-16 Αυγ-16 Σεπ-16 Οκτ-16 Νοε-16 Δεκ-16 Μαρ-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων συνδεδεμένα με την εφοδιαστική αλυσίδα των ΗΠΑ. Τέλος, σχετικά με τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ, σημαντική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι στη δημοσιοποίηση των πρώτων παραμέτρων του νέου φορολογικού πλαισίου, δεν γίνεται καμία αναφορά στην επιβολή φόρου στις εισαγωγές, όπως είχε αναφερθεί προεκλογικά. Γράφημα 14. Έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου: Αυξημένο κατά 17,3% σε ετήσια βάση τον Μάρτιο (δισ. δολ. ΗΠΑ) ,2-40,9-40,2-43,0-39,9-44,6 Πηγή: US Census Bureau -41,1-41,6-41,1-41,5-43,4-45,6-37,3-38,5 Παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών Οι παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών, τον Μάρτιο, αυξήθηκαν για τέταρτο συνεχή μήνα, κατά 0,2% σε μηνιαία βάση (εποχικά διορθωμένα στοιχεία). Σημειώνεται ότι, τον Μάρτιο, οι παραγγελίες διαρκών αγαθών για μη αμυντικά αγαθά (και εξαιρουμένων των αεροσκαφών), αυξήθηκαν για έκτο συνεχή μήνα, κατά 0,5% σε μηνιαία βάση και κατά 3,6% σε ετήσια βάση. Επιπροσθέτως, είναι ενθαρρυντικό ότι, οι παραγγελίες για βιομηχανικό εξοπλισμό αυξήθηκαν για τρίτο συνεχή μήνα τον Μάρτιο, κατά 4,2% σε μηνιαία βάση, αντανακλώντας την βελτίωση του επενδυτικού κλίματος εν αναμονή της μείωσης των φορολογικών και των ρυθμιστικών βαρών για τις επιχειρήσεις, όπως αυτές είχαν ανακοινωθεί προεκλογικά. Ωστόσο, η ενίσχυση του βιομηχανικού κλάδου ενδεχομένως να ανακοπεί εν μέρει από την πιθανή άνοδο τον βασικών επιτοκίων κατά την επόμενη συνεδρίαση της Fed (14 Ιουνίου) και την συνακόλουθη ενίσχυση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολλαρίου. Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit αυξήθηκε στις 56,8 μονάδες τον Απρίλιο (βλ. Πίνακα 1), έναντι 56,4 μονάδων τον Μάρτιο, διαμορφούμενος σε υψηλό δεκαετίας. Η αύξηση του δείκτη προήλθε από τη διαμόρφωση αμφότερων των επιμέρους δεικτών-για τον κλάδο της μεταποίησης και των υπηρεσιών-σε υψηλό εξαετίας. Πιο συγκεκριμένα, τον Απρίλιο: α) Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι, η απασχόληση στον μεταποιητικό κλάδο αυξήθηκε με τον υψηλότερο ρυθμό κατά την τελευταία δεκαετία. Ο -42,2-45,1-39,7-40,5-36,0-42,6-45,5-44,3-48,2-43,8-43,7 κλάδος της μεταποίησης ενισχύθηκε και στις πέντε σημαντικότερες οικονομίες της ΖτΕ, στηριζόμενος στο εξασθενημένο Ευρώ, την αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση, τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια και τη συνεχιζόμενη διασταλτική νομισματική πολιτική. β) Ο κλάδος των υπηρεσιών κατέγραψε αύξηση της απασχόλησης και των νέων εργασιών, αντανακλώντας την περαιτέρω άνοδο της εγχώριας ζήτησης. Η εγχώρια ζήτηση στηρίζεται, σε σημαντικό βαθμό, στην διευκολυντική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ από τον Ιούνιο του Το επίπεδο του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit προοιωνίζεται αύξηση του ΑΕΠ περί το 0,7% στο πρώτο τρίμηνο του 2017, έναντι 0,4% το τέταρτο τρίμηνο του 2016 (σε τριμηνιαία βάση). Είναι σημαντικό ότι, η ώθηση της οικονομικής δραστηριότητας στη ΖτΕ έχει ευρεία βάση, προερχόμενη από όλες τις μεγάλες οικονομίες, καθώς ο δείκτης PMI Markit κυμαίνεται μεταξύ 56,6 και 57,3 μονάδων για τις οικονομίες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας. Επιπροσθέτως, τα στοιχεία της έρευνας αντανακλούν την άνοδο του πληθωρισμού κόστους στη ΖτΕ, ο οποίος πιθανότατα θα μετακυληθεί στις τελικές τιμές, δημιουργώντας πληθωριστικές πιέσεις. Πίνακας 1. Δείκτης PMI Markit, Απρίλιος ZτΕ Γερμανία Γαλλία Ενοποιημένος 56,8 56,7 56,6 Μεταποίηση 56,7 58,2 55,1 Υπηρεσίες 56,4 55,4 56,7 Λιαν. Πωλήσεις 52,7 56,2 51,8 Σημ.: Με πράσινο/κόκκινο σημειώνονται τα επίπεδα του δείκτη άνω/κάτω των 50 μονάδων, επίπεδο το οποίο σηματοδοτεί ανάκαμψη/συρρίκνωση της οικονομίας ή του εν λόγω κλάδου. Ο δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις στη ΖτΕ αυξήθηκε αισθητά, τον Απρίλιο, υπερβαίνοντας τις 50 μονάδες, το επίπεδο που οριοθετεί την ανάκαμψη/στασιμότητα του κλάδου. Πιο συγκεκριμένα, διαμορφώθηκε στις 52,7 μονάδες, έναντι 49,5 μονάδων τον Μάρτιο, ευρισκόμενος στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2015 (βλ. Γράφημα 15). Τα στοιχεία της έρευνας αντανακλούν την ενδυνάμωση της καταναλωτική δαπάνης, όπως αποτυπώνεται και από τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, σύμφωνα με τα οποία οι λιανικές πωλήσεις, τον Μάρτιο, αυξήθηκαν κατά 2,3% σε ετήσια βάση. Ωστόσο, η πορεία των λιανικών πωλήσεων διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις τον Απρίλιο στη Γερμανία αυξήθηκε κατά 3,7 μονάδες, αναρριχόμενος σε υψηλό 21 μηνών, στις 56,2 μονάδες, με την οικονομική δραστηριότητα του κλάδου να επεκτείνεται τους τελευταίους πέντε συνεχόμενους μήνες. Στη Γαλλία ο κλάδος των λιανικών πωλήσεων επανήλθε στην ανάκαμψη, αλλά η αύξηση του δείκτη ήταν μικρότερη, ενώ στην Ιταλία ο αντίστοιχος 7

8 Απρ-14 Ιουλ-14 Οκτ-14 Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 Αριθμός συμβολαίων Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων δείκτης εξακολουθεί να είναι χαμηλότερος των 50 μονάδων (Απρίλιος: 48,3 μονάδες), γεγονός που ισοδυναμεί με συρρίκνωση του κλάδου Γράφημα 15. Δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις ΚΙΝΑ Εμπορικό ισοζύγιο Το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας διαμορφώθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο από το αναμενόμενο, καθώς επηρεάσθηκε αρνητικά από την εξασθένιση της ζήτησης στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό και από τη μείωση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων. Αυτή η επίδραση ακολούθησε την αντίστοιχη στους δείκτες PMI στη μεταποίηση και στις υπηρεσίες και εκτιμάται ότι στο δεύτερο τρίμηνο του έτους θα σημειωθεί επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ. Αναλυτικότερα, το εμπορικό πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 38,0 δισ. δολ. ΗΠΑ τον Απρίλιο, παρουσιάζοντας μικρή υποχώρηση σε σχέση με 39,2 δισ. δολ. ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2016, ενώ αυξήθηκε έναντι 23,9 δισ. δολ. ΗΠΑ τον Μάρτιο (Γράφημα 16), καθώς οι εξαγωγές σημείωσαν μικρότερη αύξηση συγκριτικά με τις εισαγωγές. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 8,0%, σε ετήσια βάση, τον Απρίλιο, με χαμηλότερο ρυθμό έναντι 16,4% τον Μάρτιο, καθώς και έναντι αυτού που αναμενόταν. Παράλληλα, οι εισαγωγές, αυξήθηκαν κατά 11,9%, με χαμηλότερο ρυθμό έναντι 20,3% τον Μάρτιο, αλλά και έναντι του αναμενόμενου. 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0-10,0-20,0 Πηγή: PMI Markit 39,2 Γράφημα 16. Εμπορικό ισοζύγιο (δισ.δολ.ηπα) 44,8 45,6 48,5 50,1 40,9 48,5 Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Πηγή: Τελωνειακή Αρχή Κίνας 44,2 40,8 51,3-9,1 23,9 38,0 Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 17) την εβδομάδα που Γράφημα 17. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank έληξε στις 2 Μαΐου μειώθηκαν κατά 754 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα συμβόλαια από που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την πρώτη μεγαλύτερη εβδομαδιαία μείωση από τις 21 Μαρτίου Ευρώ: Το ευρώ εμφανίζει τάση σταθεροποίησης σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 5,5% από το χαμηλό των τελευταίων 14 ετών ($1,0342) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου στις 9 Μαΐου τις πρωινές ώρες διαμορφωνόταν περί τα 1,0912 USD/EUR από 1,0913 USD/EUR που ήταν στις 2 Μαΐου, με αποτέλεσμα το ευρώ να σημειώνει από την αρχή του έτους κέρδη 3,8% έναντι του δολαρίου. Η εκλογή του Εμμανουήλ Μακρόν στη θέση του νέου Προέδρου της Γαλλίας απομάκρυνε τις πολιτικές ανησυχίες, ώθησε υψηλότερα τις ομολογιακές αποδόσεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ, ενώ οδήγησε σε μερικό κλείσιμο θέσεων υπέρ του ευρώ με γνώμονα την καταγραφή βραχυχρόνιων κερδών. Θετικά επηρεάζουν το ευρώ οι πρόσφατες δηλώσεις του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ), Yves Mersch, ότι η ΕΚΤ είναι κοντά στην αντικατάσταση του χαρακτηρισμού των προοπτικών της οικονομίας της Ευρωζώνης, από αρνητικές σε ουδέτερες. Όσον αφορά το δολάριο, οι επενδυτές διαπίστωσαν από το ανακοινωθέν της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής (FOMC) της Ομοσπονδιακής Τραπέζης των ΗΠΑ στις 3 Μαΐου, ότι είναι πολύ πιθανή μια νέα άνοδος των επιτοκίων στις 14 Ιουνίου, με αποτέλεσμα η αγορά των προθεσμιακών 8

9 Μαρ-17 Μαρ-17 Μαρ-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Μαϊ-17 bps Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, να προβλέπει την πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων μεταξύ 75%-80%. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,0917 φράγκων. Σημειώνεται ότι το ευρώ ενισχύεται έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 1,87%, καθώς διαπραγματεύεται στο χαμηλότερο επίπεδο έναντι του ευρώ από τα μέσα του Οκτωβρίου Βάσει των δημοσιευθέντων νομισματικών στοιχείων της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, ενδεχομένως να υπήρξε παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε στα 573,07 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 5 Μαΐου, έναντι 571,45 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και 28 Απριλίου. Στερλίνα: Μικτή η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 9 Μαΐου εμφάνιζε ανοδική τάση έναντι του δολαρίου-ηπα (1,2946 USD/GBP) και οριακά κέρδη έναντι του ευρώ (0,8433 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα καταγράφει κέρδη 1,0% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους και 4,9% σε σχέση με το δολάριο. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου 2016 η στερλίνα έχει διολισθήσει 12,6% έναντι του δολαρίου και 10,0% έναντι του ευρώ. Η στερλίνα εμφανίζεται ενισχυμένη έναντι του δολαρίου άνω του 3%, από την ημέρα που η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε την προσφυγή σε πρόωρες εκλογές (8 Ιουνίου). Η ανθεκτική στάση της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου, έναντι αυτού που προσδοκούσαν οι αγορές το καλοκαίρι του 2016, αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας το οποίο στις 9 Μαΐου διαμορφωνόταν στα 27,1 bps (Γράφημα 18) από 28,3 bps που ήταν στις 2 Μαΐου Γράφημα 18. Ημερήσια διακύμανση CDS 5ετούς διάρκειας Πηγή: Bloomberg Ωστόσο, το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι στραμμένο την τρέχουσα εβδομάδα στην συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τραπέζης της Αγγλίας (11 Μαΐου) και στη δημοσίευση της τριμηνιαίας έκθεσης για τον πληθωρισμό. Η τελευταία τυγχάνει ιδιαίτερης σημασίας, καθώς η Κεντρική Τράπεζα δεν έχει αποκλείσει την άνοδο των επιτοκίων προκειμένου να συγκρατηθεί η εξασθένιση της στερλίνας. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (Γράφημα 19) την εβδομάδα μέχρι τις 5 Μαΐου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 1.522,73 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,5 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 1,065 δισ.. και πωλήσεις Asset-backed securities αξίας 7 εκατ. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ πραγματοποίησε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 1,2 δισ. ενώ από τις 8 Ιουνίου 2016 έχει συνολικά αγοράσει 83,41 δισ. Γράφημα 19. Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ δισ Εφαρμογή προγράμματος: 113 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 10ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ διαμορφωνόταν στις 9 Μαΐου μεταξύ 85,73-86,38 ήτοι απόδοση 5,63%-5,72%. Υπενθυμίζεται ότι στις το 10ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό αποδόσεως 5,475% και στις υψηλό αποδόσεως 19,27%. Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Γράφημα 20. Αποδόσεις 10ετών ομολόγων 0,33 0,43 0,55 0,65 0,75 0,81 2,28 2,28 1,64 1,61 3,54 3, Μαϊ-17 9-Μαϊ-17 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 5,99 5,66 9

10 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 10ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) υποχώρησε στις 523 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 10ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, ανήλθε στο 0,43% (Γράφημα 20). Το 10ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 9 Μαΐου κατέγραφε απόδοση 3,41%, της Ισπανίας 1,61% και της Ιταλίας 2,28%. Η διαφορά απόδοσης του 10ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γερμανικού, υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση στις 297 μ.β. ενώ του 10ετούς Ιταλικού ομολόγου διατηρήθηκε στις 184 μ.β. ( Πίνακας 2). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,41% στις 9 Μαΐου Πίνακας 2. Διαφορά αποδόσεων 10ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 10ετές της Γερμανίας εντονότερη αύξηση συγκριτικά με τις δαπάνες. Αναλυτικότερα, τα έσοδα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 4,5%, ως αποτέλεσμα κυρίως των υψηλότερων εσόδων από τον ΦΠΑ. Παράλληλα, οι δαπάνες του προϋπολογισμού ήταν οριακά αυξημένες κατά 0,2%, καθώς η αύξηση των μισθών και των κεφαλαιακών δαπανών σχεδόν αντισταθμίσθηκαν από τη μείωση των επιδομάτων και των παροχών κοινωνικής ασφάλισης. 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% -2,0% Γράφημα 21. Εναρμονισμένος πληθωρισμός 2,1% 9-Μαϊ-17 3-Μαϊ-17 Διαφορά μβ* Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Γαλλία ,0% Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή Κύπρου Ρουμανία Ολλανδία Πηγή: Reuters Κύπρος *μβ=μονάδες βάσης Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός αυξήθηκε, για πέμπτο στη σειρά μήνα και ανήλθε σε 2,0% τον Απρίλιο από 1,9% τον Μάρτιο. Στο πρώτο τετράμηνο του 2017, ο πληθωρισμός, σε μέσο επίπεδο, διαμορφώθηκε σε 1,5%. Παράλληλα, ο εναρμονισμένος πληθωρισμός αυξήθηκε, για έκτο κατά σειρά μήνα και ανήλθε στο 2,1% τον Απρίλιο από 1,5% τον Μάρτιο (Γράφημα 21). Στο πρώτο τετράμηνο του 2017, ο εναρμονισμένος πληθωρισμός, κατά μέσο όρο, διαμορφώθηκε στο 1,4%. Τον Απρίλιο, τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι τιμές του ηλεκτρισμού, της ύδρευσης και του φυσικού αερίου, ενώ την εντονότερη μείωση παρουσίασαν οι τιμές των επικοινωνιών. Προϋπολογισμός Το πλεόνασμα του προϋπολογισμού αυξήθηκε κατά 37,3%, σε ετήσια βάση, στα 200,9 εκατ. (1,1% του ΑΕΠ), στο διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου, έναντι 146,3 εκατ. (0,8% του ΑΕΠ), στο αντίστοιχο διάστημα του 2016, καθώς τα έσοδα σημείωσαν ΤτΡουμανίας-Βασικό επιτόκιο Η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΡουμανίας στη συνεδρίαση στις 5 Μαίου αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο (monetary policy rate) στο 1,75% (ιστορικά χαμηλό) (Γράφημα 22). Παράλληλα, η ΤτΡουμανίας αποφάσισε να μειώσει το ποσοστό των υποχρεωτικών διαθεσίμων των τραπεζών σε ξένο νόμισμα από 10% σε 8%, αλλά να αφήσει αμετάβλητο το ποσοστό των υποχρεωτικών διαθεσίμων των τραπεζών σε RON στο 8%. Επίσης, η ΤτΡουμανίας ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει την πολιτική ενίσχυσης της ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα. Με την ασκούμενη νομισματική πολιτική επιδιώκεται η σταθερότητα των τιμών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να επιτευχθεί βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής έχει προγραμματισθεί στις 3 Ιουλίου. 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% Γράφημα 22. Βασικό επιτόκιο ΤτΡουμανίας 0,0% Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Μαρ-15 Σεπ-15 Μαϊ-16 Νοε-16 Μαϊ-17 Πηγή: National Bank of Romania ,75% 10

11 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -5,5-9,1-7,3-3,2 0,4-0,2 0,0 Ιδιωτική Κατανάλωση -6,5-9,9-7,9-2,6 0,4-0,2 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -4,2-7,0-7,2-6,4-1,4 0,0-2,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -19,3-20,7-23,4-8,4-4,6-0,2 0,1 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 4,4 0,8 1,1 1,5 7,8 3,4-2,0 Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -3,4-8,2-9,4-2,4 7,6 0,3-0,4 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7-0,8 Ανεργία (%) 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 24,9 23,5 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0-1,4 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -5,7-3,3-0,9 1,7 0,3 0,2 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 179,0 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -11,4-10,0-3,8-2,0-1,6 0,1-0,6 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού π ρογράμματος π ροσαρμογής της Ελλάδας Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικού Εμπορίου (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) -0,5 0,4-2,0-2,4 3,7 2,3 4,3 (Ιαν. Φεβ.) Νέες εγγραφές Επιβατηγών Αυτοκινήτων 13,8 10,7-0,3 19,5 16,8 4,0 21,7 (Ιαν.- Απρ.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα -0,2-6,9-11,9-30,9 38,4-9,5-14,1 (Ιαν.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 4,0 1,1 7,3 5,1 2,3 5,5 (Ιαν.-Μαρτ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 45,4 49,2 49,1 49,5 49,4 48,7 48,2 (Απρ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 89,7 91,8 90,6 90,3 92,1 94,1 94,9 (Απρ.) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 81,9 91,2 90,7 91,9 91,1 91,2 93,3 (Απρ.) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -51,0-68,0-68,0-71,0-68,0-65,0-72,2 (Απρ.) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -2,0-1,4-2,1-2,0-1,6-1,4-1,3 (Μάρτ.) Επιχειρήσεις -0,9 0,1-1,4-1,0-0,5 0,1-0,1 (Μάρτ.) - Βιομηχανία 2,4-1,5-0,3 0,2-0,7-1,5-2,1 (Μάρτ.) - Κατασκευές -0,9-0,7 1,0 0,8-0,5-0,7-2,9 (Μάρτ.) - Τουρισμός 0,6 2,3 0,9 0,4 0,3 2,3 2,1 (Μάρτ.) Νοικοκυριά -3,1-2,8-3,0-3,0-2,8-2,8-2,6 (Μάρτ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,3-0,8-1,7-1,5-0,7-0,8-0,7 (Μάρτ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5-3,3 (Μάρτ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,7-0,8-0,9-0,9-1,0-0,4 1,6 (Απρ.) Δομικός Πληθωρισμός -0,5-0,1 0,0 0,3-0,3-0,7 0,2 (Απρ.) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -5,1-2,2 3,0-2,6-1,5-0,6-2,2 (2016) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -0,2 0,0-0,7-0,4 2,0-1,1 - Ιδιωτική Κατανάλωση -0,2 1,4-0,6-0,7 6,1 1,1 - Δημόσια Κατανάλωση 0,0-2,1-3,5-1,5-1,3-2,0 - Επενδύσεις -0,2 0,1-10,2 17,8 12,6-13,8 - Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,4-2,0-11,0-9,9 11,0 5,7 - Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 0,3-0,4-10,0-2,1 13,8 3,0 - Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 24,8 24,5 5,5 6,1 6,3 6,6 4,1 (Ιαν.-Φεβ.) Εισαγωγές Αγαθών 42,0 41,1 9,7 10,2 10,1 11,1 7,2 (Ιαν.-Φεβ.) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-16,6-4,2-4,1-3,8-4,5-3,1 (Ιαν.-Φεβ.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών 0,2-1,1-2,4-0,4 4,0-2,3-1,2 (Ιαν.-Φεβ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.