ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: Ε. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Π.Θ. ΘΕΜΑ: Συγκριτική αξιολόγηση Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Εφαρμογή στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών της Ελλάδας Γραμματικού Ιωάννα Θεσσαλονίκη, 2017

2 Περιεχόμενα Πρόλογος... 7 Περίληψη... 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Κύρια Υδρολογικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας Κατάσταση των Υδάτινων Πόρων στην Ελλάδα ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ Γενικά Αρχές διαχείρισης υδάτινων πόρων Οδηγία-Πλαίσιο για Νερά ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ Γενικά Αντικείμενο των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών Βασικές κατηγορίες μέτρων των Σχεδίων Διαχείρισης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Φυσικά Χαρακτηριστικά Θέση, γεωγραφία, γεωμορφολογία των ΥΔ Kλίμα και Βροχoπτώσεις Ανθρωπογενή Χαρακτηριστικά Πληθυσμιακά Δεδομένα Χρήσεις Νερού ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο : ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ Σ.Μ.Π.Ε. ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΑΠ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Τι είναι η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.) Περιεχόμενο των Σ.Μ.Π.Ε. Ομάδας Α Περιεχόμενο των ΣΜΠΕ Ομάδας Β Περιεχόμενο των ΣΜΠΕ Ομάδας Γ : Περιεχόμενο των ΣΜΠΕ Ομάδας Δ Περιεχόμενο των ΣΜΠΕ Ομάδας Ε Περιεχόμενο της ΣΜΠΕ Ομάδας Στ Περιεχόμενο της ΣΜΠΕ Ομάδας Ζ Σύνοψη στοιχείων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο : ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΜΠΕ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ... 96

3 4.1 Σύγκριση της έκτασης του συνόλου των ΣΜΠΕ και των επιμέρους Κεφαλαίων Υπολογισμός Δεικτών που σχετίζονται με την έκταση των ΣΜΠΕ Έκταση κάθε Κεφαλαίου στις ΣΜΠΕ Οι Ομάδες μελέτης των ΣΜΠΕ Δομή των ΣΜΠΕ Μη τεχνική περίληψη του συνόλου της μελέτης Σκοπιμότητα και στόχοι του Σχεδίου Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Εναλλακτικές δυνατότητες Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος Εκτίμηση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον του Σχεδίου Σύγκριση των ΣΜΠΕ ανά Κεφάλαιο Μη τεχνική περίληψη του συνόλου της μελέτης Στόχοι που αναφέρει η ΣΜΠΕ Συνάφεια με άλλα Σχέδια/Προγράμματα Περιγραφή του Προγράμματος Μέτρων Εναλλακτικές δυνατότητες Μεθοδολογία σύγκρισης των εναλλακτικών λύσεων Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος Γενικά Η παρουσίαση της υφιστάμενης κατάστασης στις ΣΜΠΕ Μεθοδολογία για την αξιολόγηση των επιπτώσεων Πρόγραμμα Παρακολούθησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κατάλογος Εικόνων Εικόνα 1.1.1: Ο υδρολογικός κύκλος (Πηγή: 10 Εικόνα : Τα Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας (Πηγή: 14 Εικόνα : Οι κυριότεροι ποταμοί της Ελλάδας (υδρογραφικό δίκτυο που περιλαμβάνει όλους τους κλάδους από 4 η τάξη και πάνω) (Πηγή: 15 Εικόνα :Υπερετήσια βροχόπτωση της χώρας (Πηγή: 18 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ01) (πηγή: GR) Εικόνα : Λεκάνες απορροής Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, (πηγή: GR)... 26

4 Εικόνα : (αριστερά) Υδατικό διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου (GR02), (δεξιά) Λεκάνες απορροής (Πηγή: diaxeirishs.pdf) Εικόνα : (αριστερά)υδατικό διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου (ΥΔ03), (δεξιά) Λεκάνες απορροής (Πηγή: 30 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ04) και Λεκάνες απορροής (Πηγή: 32 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Ηπείρου και Λεκάνες απορροής (ΥΔ05) (Πηγή: 34 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Αττικής (GR06) (πηγή: GR) Εικόνα : Λεκάνη απορροής ΥΔ Αττικής (Πηγή: 38 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ07) (Πηγή: 39 Εικόνα : Λεκάνες απορροής ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή: 40 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Ανατολικής Θεσσαλίας (GR08) και Λεκάνες Απορροής (Πηγή: 41 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας και Λεκάνες απορροής (GR09) (Πηγή: l-gr) Εικόνα : Διοικητική Διαίρεση ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων (Πηγή: 44 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας (GR10) και Λεκάνες απορροής (Πηγή: -GR) Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ11) (Πηγή: 49 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Θράκης (GR12) και Λεκάνες απορροής(πηγή: 50 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Κρήτης (GR13) και Λεκάνες Απορροής (Πηγή: 51 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου (ΥΔ14) (Πηγή: 53 Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1.1.1: Ποσοστά νερού (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Τα Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας (Πηγή: 13 Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ02) (Πηγή: Ιδία επεξεργασία)28

5 Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Ηπείρου (ΥΔ05) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Αττικής (ΥΔ06) (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ07) (Πηγή:Ίδια πεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Θεσσαλίας (ΥΔ08) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (ΥΔ08) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία)...44 Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ10) (Πηγή: Iδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνη Απορροής ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ11) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής Ποταμών ΥΔ Θράκης [GR12] (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής Ποταμών ΥΔ Κρήτης [ΥΔ3] (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Λεκάνες Απορροής Ποταμών ΥΔ Νήσων Αιγαίου (ΥΔ14) (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας 3.1.1: Ομαδοποίηση των ΣΜΠΕ (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας 3.9.1: Περιεχόμενα των κεφαλαίων των ΣΜΠΕ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας 3.9.2: Περιεχόμενα των κεφαλαίων των ΣΜΠΕ (συνέχεια) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας 4.1.1: Σύγκριση της έκτασης των ΣΜΠΕ αναλογικά με την έκταση των ΥΔ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας 4.1.2: Σύγκριση της έκτασης των ΣΜΠΕ αναλογικά με το πλήθος των ΥΣ των ΥΔ(Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Μέγεθος των κεφαλαίων των ΣΜΠΕ 1 ο έως 7 ο (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Μέγεθος των κεφαλαίων των ΣΜΠΕ 8 ο έως 13 ο (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Ποσοστό % τη έκτασης των κεφαλαίων των ΣΜΠΕ 1 ο έως 7 ο (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Ποσοστό % τη έκτασης των κεφαλαίων των ΣΜΠΕ 8 ο έως 13 ο (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας 4.2.1: Αριθμός μελών ομάδας μελέτης σε κάθε ΣΜΠΕ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας 4.2.2: Ειδικότητες των μελετητών που εκπόνησαν τις ΣΜΠΕ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Έκταση μη τεχνικών περιλήψεων (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Δομή μη τεχνικής περίληψης σε κάθε Ομάδα ΣΜΠΕ (Πηγή:Ιδια επεξεργασία) Πίνακας : Δομή του κεφαλαίου Σκοπιμότητα και Στόχοι του Σχεδίου σε κάθε Ομάδα ΣΜΠΕ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Δομή του κεφαλαίου Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης σε κάθε Ομάδα ΣΜΠΕ(Πηγή:Ίδια επεξργασία) Πίνακας : Δομή του κεφαλαίου Εναλλακτικές Δυνατότητες σε κάθε Ομάδα ΣΜΠΕ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Δομή του κεφαλαίου Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Δομή του κεφαλαίου Εκτίμηση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον του Σχεδίου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Διεθνείς, Κοινοτικοί και Εθνικοί Στόχοι στις ΣΜΠΕ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Σχετιζόμενα Σχέδια/Προγράμματα με τα Σχέδια Διαχείρισης (Πηγή: Ιδία επεξεργασία)

6 Πίνακας : Αξιολόγηση των ΣΜΠΕ με βάση το Πρόγραμμα Μέτρων (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Μεθοδολογίες σύγκρισης των εναλλακτικών λύσεων στις ΣΜΠΕ (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Πίνακας : Μεθοδολογίες εκτίμησης των επιπτώσεων στις ΣΜΠΕ (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) 145 Πίνακας : Ιδιότητες των επιπτώσεων στις μεθοδολογίες εκτίμησης και αξιολόγησής τους στις ΣΜΠΕ (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Κατάλογος Διαγραμμάτων Διάγραμμα : Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Μακεδονίας - Κατανομή υψομέτρων (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα : Συνολική έκταση Υδατικών Διαμερισμάτων (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα : Μέση ετήσια βροχόπτωση στα Υδατικά Διαμερίσματα (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.1: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.2: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.3: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.4: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.5: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ηπείρου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.6: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Αττικής (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.7: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.8: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Θεσσαλίας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 2.3.9: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) 68 Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Θράκης (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Κρήτης (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Νήσων Αιγαίου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 4.1.1: Διακύμανση των τιμών του Δείκτη 1 στα ΥΔ (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Διάγραμμα 4.1.2: Διακύμανση των τιμών του Δείκτη 2 στα ΥΔ (Πηγή:Ιδία επεξεργασία)

7 Πρόλογος Η μεταπτυχιακή εργασία που μου δόθηκε με θέμα «Συγκριτική αξιολόγηση Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Εφαρμογή στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών της Ελλάδας», παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί επιτρέπει στον αναγνώστη να κατανοήσει ό,τι αφορά μία Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τις διαφορές ή ομοιότητες που μπορεί να παρουσιάζουν οι συγκεκριμένες μελέτες που έχουν εκπονηθεί από διαφορετικές ομάδες μελέτης στον ελληνικό χώρο. Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως, τον επίκουρο καθηγητή του τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών κ. Οικονόμου Ευστάθιο, ο οποίος µου ανέθεσε και επέβλεψε τη συγκεκριµένη εργασία, για την υπομονή και τη συνεχή του καθοδήγηση αλλά και την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, καθ όλη τη διάρκεια εκπόνησης της εργασίας μου. Ακόμη, θα ήθελα να πω ένα µεγάλο ευχαριστώ στους συγγενείς και στους φίλους μου, για τη συνεχή υποστήριξή τους μέχρι το τέλος.

8 Περίληψη Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία έχει ως θέμα τη «Συγκριτική αξιολόγηση Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Εφαρμογή στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών της Ελλάδας». Στο 1 ο Κεφάλαιο γίνεται η περιγραφή των υδρολογικών χαρακτηριστικών και της κατάστασης των υδάτινων πόρων στην Ελλάδα. Επιπλέον, περιγράφονται οι έννοιες της διαχείρισης των υδάτινων πόρων καθώς επίσης και τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών. Στο 2 ο Κεφάλαιο παρουσιάζονται συνοπτικά τα βασικά φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά των 14 Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας για τα οποία έχουν εκπονηθεί τα Σχέδια Διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών καθώς και οι αντίστοιχες ΣΜΠΕ. Στη συνέχεια, στο 3 ο Κεφάλαιο περιγράφεται η έννοια της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και παρουσιάζεται εν συντομία το περιεχόμενο των Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που αφορούν στα Σχέδια Διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών για τα 14 Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας. Στο 4 ο Κεφάλαιο, γίνεται μία συγκριτική αξιολόγηση των Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με βάση αρχικά τη δομή τους και στη συνέχεια βάσει του περιεχομένου τους. Τέλος, εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα σε σχέση με τον τρόπο που εκπονήθηκαν οι παραπάνω μελέτες δηλαδή αξιολογείται κατά πόσο ακολουθήθηκαν οι απαιτούμενες προδιαγραφές σύνταξής τους, εάν υπάρχουν παραλείψεις ή όχι και γίνεται προσπάθεια επεξήγησης των τυχόν διαφορών που παρουσιάζονται στη δομή και στο περιεχόμενό τους.

9 Abstract The subject of this thesis is " Comparative evaluation of Strategic Environmental Assessments Studies. Implementation in Plans for River Watershed Management Plans in Greece." In the first chapter the hydrological characteristics and the state of water resources in Greece are descripted. Furthermore, the concepts of water management as well as basin management plans are analyzed. The second chapter summarizes the main natural and anthropogenic features of the 14 water districts of the country for which the river basins management plans have been developed and the respective SEA. The third chapter describes the concept of Strategic Environmental Impact Assessments and briefly presentes their content concerning the River Basin Management Plans for the 14 water districts of Greece. In the fourth chapter, a comparative evaluation of the Strategic Environmental Impact Assessments is presented. The evaluation is based, initially, on their structure and then on their content. Finally, useful conclusions can be drawn with regard to the way the aforementioned studies were prepared. This means that they are assessed depending whether they followed the required compilation specifications, but also if there are any omissions or not. Moreover, the possible differences in the structure and content are explained.

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενικά Η σπουδαιότητα του νερού είναι αναγνωρισμένη από την αρχαιότητα, καθώς το νερό είναι απαραίτητο για τον άνθρωπο, τα ζώα και τα φυτά, ενώ χρησιμοποιείται για την ύδρευση των πόλεων, την άρδευση των καλλιεργειών, τη βιομηχανία και την ανάπτυξη του τουρισμού (Κανακούδης, Τσιτσιφλή,2015). Το νερό αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ύπαρξη, ανάπτυξη αλλά και υγιεινή διαβίωση του ανθρώπου αλλά και της ίδιας της ζωής. Αν και το νερό υπάρχει σε αφθονία στη φύση, τα τελευταία χρόνια αποτελεί πλέον είδος εν ανεπαρκεία (Τσικνιά, 2010). Ο πλανήτης Γη αποτελείται από σύνθετα και αλληλεπιδραστικά συστήματα που βρίσκονται σε ισορροπία. Ο κύκλος του νερού είναι ένα από αυτά τα συστήματα (Ben-Zvi και Orion, 2000). Το νερό περισσότερο ή λιγότερο συνεχώς κινείται και αλλάζει από τη μία φυσική κατάσταση στην άλλη (στερεή, υγρή, αέρια/υδρατμός), ενώ αλληλεπιδρά με τις φυσικές διεργασίες που παρουσιάζονται στην ατμόσφαιρα, στη λιθόσφαιρα και στη βιόσφαιρα. Αυτές οι αλλαγές και οι κινήσεις του νερού συνδέονται μεταξύ τους στον κύκλο του νερού (Hubbart και Pidwirny, 2010). Σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS), έχουν διακριθεί 16 μέρη του υδρολογικού κύκλου, τα οποία είναι τα εξής: η αποθήκευση του νερού στη θάλασσα, η εξάτμιση, η εξατμισοδιαπνοή, η εξάχνωση, το νερό στην ατμόσφαιρα, η συμπύκνωση, τα κατακρημνίσματα, η αποθήκευση του νερού σε πάγους και χιόνια, η απορροή από λιώσιμο του χιονιού, η επιφανειακή απορροή και η ροή σε υδατορεύματα, η αποθήκευση γλυκού νερού, η διήθηση, η αποθήκευση και εκφόρτιση υπόγειου νερού και τέλος, οι πηγές (Perlman κ.α 2005).

11 Εικόνα 1.1.1: Ο υδρολογικός κύκλος (Πηγή: Η κατανομή των υδάτινων αποθεμάτων του πλανήτη αντικατοπτρίζει το πρόβλημα της διαχείρισης των υδατικών πόρων, καθώς το νερό που είναι αξιοποιήσιμο για την κάλυψη αναγκών, αποτελεί πολύ μικρό ποσοστό. Στον παρακάτω Πίνακα φαίνονται τα ποσοστά του αλμυρού νερού, το οποίο δεν είναι εύκολα αξιοποιήσιμο, καθώς η αφαλάτωση είναι προς το παρόν οικονομικά ασύμφορη, του νερού με τη μορφή χιονιού και πάγων, του υπόγειου γλυκού νερού και του επιφανειακού δηλαδή των λιμνών, ποταμών και υδρατμών. Αλμυρό νερό Χιόνια/Πάγοι Υπόγειο γλυκό νερό Επιφανειακό γλυκό νερό 97.20% 2.15% 0.63% 0.02% Πίνακας 1.1.1: Ποσοστά νερού (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Η αύξηση της ζήτησης για νερό που προκαλείται, αφενός από την αύξηση του πληθυσμού και της βιομηχανικής ανάπτυξης, αλλά και από τη υποβάθμιση των αποθεμάτων νερού και της κλιματικής αλλαγής, αφετέρου, προκαλούν σημαντικές πιέσεις στα αποθέματα νερού ανά τον κόσμο (Πιζπίκης, 2014). Παγκόσμια στοιχεία αναφέρουν ότι, σήμερα, 750 εκατομμύρια άνθρωποι (περίπου 1 στους 9) δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, ενώ περισσότεροι από πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που οφείλονται στο νερό. Από στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, το 65% του πληθυσμού που δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό βρίσκεται στην Ασία, το 27% στην Αφρική, το 6% στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική και μόλις το 2% στην Ευρώπη ( Φαινόμενα, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, η αυξημένη αστικοποίηση και οι αλλαγές στις χρήσεις γης δημιουργούν προβλήματα έλλειψης νερού παγκοσμίως και τη λεγόμενη «κρίση του νερού». Η κατανάλωση νερού σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνει, ενώ τα αποθέματα νερού μειώνονται συνεχώς (Κανακούδης,Τσιτσιφλή, 2015). Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής η αποτελεσματική διαχείριση των υδατικών πόρων είναι απαραίτητη. Το γλυκό νερό είναι ένας ανανεώσιμος πόρος, αλλά παρ όλα αυτά, η παγκόσμια προμήθεια καθαρού γλυκού νερού σταθερά μειώνεται. Η ζήτηση νερού ήδη ξεπερνά την προσφορά σε πολλά μέρη του κόσμου, καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται, και επομένως το ίδιο και η παγκόσμια ζήτηση νερού. Η εγρήγορση για την παγκόσμιας σημασίας διατήρησης νερού για την εξυπηρέτηση οικοσυστημάτων έχει μόλις πρόσφατα αρχίσει να αναπτύσσεται, συγκεκριμένα κατά τον 20 ο αι., ενώ πάνω από τους μισούς υγρότοπους της Γης έχουν χαθεί. Το νομικό πλαίσιο για την κατανομή των υδάτινων πόρων στους χρήστες νερού είναι γνωστό ως «δικαιώματα στο νερό» (water rights) (Rosen

12 2012). Σήμερα το 40% των ανθρώπων που ζουν στη Γη δεν έχει επαρκές νερό ούτε ακόμα και για την προσωπική τους υγιεινή. Περίπου 232 εκατ. άνθρωποι από 26 χώρες του τρίτου κόσµου δεν µπορούν να καλύψουν τις βασικές καθηµερινές ανάγκες τους σε νερό. Επίσης, 18 χώρες στην Αφρική και στην Ασία αντιμετωπίζουν άμεση απειλή διότι τα υδατικά τους αποθέματα είναι οριακά. Επιπλέον, εξαιτίας της ύπαρξης περισσότερων από 200 διακρατικών υδρολογικών λεκανών οι οποίες µοιράζονται ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες χώρες προβλέπεται ότι το νερό θα αποτελέσει αιτία διαµάχης και συγκρούσεων µεταξύ των γειτονικών χωρών. Επιπροσθέτως, επίσηµα στοιχεία του Ο.Η.Ε. αναφέρουν ότι η κρίση του πόσιµου νερού αφορά σε εκτός από την όλο και μικρότερη διατιθέμενη ποσότητά του, και στην υποβάθµιση της ποιότητάς του. Η Ελλάδα διαθέτει αξιόλογες ποσότητες υδατικών πόρων µε ικανοποιητικά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Όµως, υπάρχει γεωγραφική και χρονική ανισοκατανοµή αυτών, µε την ανατολική επικράτεια να παρουσιάζει έλλειψη ενώ η δυτική και βόρεια ενδοχώρα να διαθέτει πλεονασµατικό υδατικό δυναµικό. Μετά το 1984, παρατηρήθηκε μια μείωση της ετήσιας κατακρημνίσεως στην Ελλάδα. Οι επιπτώσεις της αλληλοδιαδοχής ξηρών ετών, είχαν σαν συνέπεια τη σταδιακή μείωση των επιφανειακών και υπογείων αποθεμάτων νερού έως του σταδίου λειψυδρίας, δηλαδή αδυναμίας ικανοποιήσεως της ζητήσεως των αναγκαίων ποσοτήτων νερού (Mimikou, 1993). Η κατά κεφαλήν κατανάλωση νερού στην Ελλάδα είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο (λίγο πίσω από την υπερδύναμη της υπερκατανάλωσης, τις ΗΠΑ) και είναι σχεδόν διπλάσια από τον μέσο όρο σε παγκόσμιο επίπεδο. Σχεδόν m 3 νερού τον χρόνο αναλογούν σε κάθε κάτοικο της Ελλάδας όταν ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 1240 m 3 ετησίως (Δουζινάς, 2010). Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτή η αναγκαιότητα ενός νέου τρόπου διαχείρισης των υδατικών πόρων, σε εναρμόνιση με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά 2000/60/EC και αφορά στην πολιτική διαχείρισης των υδάτων στα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επίτευξη της αειφόρου διαχείρισης και της βιώσιµης ανάπτυξης. 1.2 ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Κύρια Υδρολογικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας Με βάση το νόμο 1739/89 η Ελλάδα έχει διαιρεθεί σε 14 Υδατικά Διαμερίσματα και σημειώνεται πως δεν ταυτίζονται µε τις αντίστοιχες 13 διοικητικές περιφέρειες. Πολλά δε από αυτά ανήκουν διοικητικά σε περισσότερες από µια περιφέρειες. Ως Υδατικό Διαμέρισμα θεωρείται είτε μία σχετικά μεγάλη λεκάνη με υπολεκάνες (π.χ. Θεσσαλία), είτε άθροισμα

13 γειτονικών, σχετικά μικρών λεκανών που έχουν παρεμφερή υδρολογικά στοιχεία, όπως κατακρημνίσματα, γεωλογία κλπ. (π.χ. Θράκη). Στη συνολική έκταση της χώρας από τα 14 Υδατικά Διαμερίσματα τα τέσσερα είναι καθαρά ηπειρωτικά (Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας), τα δύο είναι νησιωτικά (Κρήτης και Νησιών Αιγαίου) και τα υπόλοιπα οκτώ είναι μικτά (Ιβάντσος, 1987). Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας (Πίνακας και Εικόνα ). Στην Εικόνα παρουσιάζονται οι κυριότεροι ποταμοί της χώρας. Με εξαίρεση τους διεθνείς ποταμούς (Έβρος, Νέστος, Στρυμόνας, Αξιός), οι ελληνικοί ποταμοί έχουν μικρές λεκάνες απορροής. Μόνο οι ποταμοί Αλιάκμονας, Πηνειός, Αχελώος έχουν λεκάνες απορροής μεγαλύτερες από km 2. ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΥΔ ΚΩΔΙΚΟΣ Δυτική Πελοπόννησος ΥΔ01 Βόρεια Πελοπόννησος ΥΔ02 Ανατολική Πελοπόννησος ΥΔ03 Δυτική Στερεά Ελλάδα ΥΔ04 Ήπειρος ΥΔ05 Αττική ΥΔ06 Ανατολική Στερεά Ελλάδα ΥΔ07 Θεσσαλία ΥΔ08 Δυτική Μακεδονία ΥΔ09 Κεντρική Μακεδονία ΥΔ10 Ανατολική Μακεδονία ΥΔ11 Θράκη ΥΔ12 Κρήτη ΥΔ13 Νήσοι Αιγαίου ΥΔ14 Πίνακας : Τα Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας (Πηγή:

14 Εικόνα : Τα Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας (Πηγή:

15 Εικόνα : Οι κυριότεροι ποταμοί της Ελλάδας (υδρογραφικό δίκτυο που περιλαμβάνει όλους τους κλάδους από 4 η τάξη και πάνω) (Πηγή: Κατάσταση των Υδάτινων Πόρων στην Ελλάδα Από πλευράς υδατικών αποθεµάτων, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται, πολύ εύστοχα, ως χώρα «πλούσια», πάντοτε σε σχέση µε το ευρύτερο πλαίσιο της περιοχής της Μεσογείου. Πλούσια χαρακτηρίζεται για µια σειρά από λόγους που σχετίζονται και ευθύνονται για το καθεστώς των ατµοσφαιρικών κατακρηµνισµάτων. Το ύψος των κατακρηµνισµάτων στον ελλαδικό χώρο εµφανίζει ένα µέσο όρο της τάξης των περίπου 800 mm, ύψος, που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τη λεκάνη της Μεσογείου. Αυτό οφείλεται στους γενικότερους παράγοντες που διαµορφώνουν το κλίµα και τα καιρικά φαινόμενα της Ελλάδος, αλλά και στο έντονο ανάγλυφο. Καθοριστικός παράγοντας στο θέµα αυτό είναι η οροσειρά της Πίνδου, η οποία δέχεται τους δυτικούς υγρούς ανέµους και για τον λόγο αυτόν, οι

16 βροχοπτώσεις δυτικά της Πίνδου είναι πολύ µεγαλύτερες από τις βροχοπτώσεις στις περιοχές ανατολικά της οροσειράς αυτής (ΕΜΕΚΑ, 2011). Σύμφωνα με την έκθεση του Ι.Γ.Μ.Ε., οι συνολικοί ετήσιοι υδάτινοι πόροι στην Ελλάδα είναι m 3. Στις πιο πάνω ποσότητες δεν συμπεριλαμβάνονται τα νερά τα οποία εισρέουν στον ελληνικό χώρο από τις γειτονικές χώρες με τα ποτάμια Έβρος, Νέστος, Στρυμώνας και Αξιός και που εκτιμούνται περίπου σε m 3. Επίσης, δεν συμπεριλαμβάνονται τα μόνιμα αποθέματα υπόγειου νερού που είναι τεράστια (πολλές φορές πολλαπλάσια), που δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε μόνιμη βάση, παρά ως εφεδρικά (ρυθμιστικά) στις ιδιαίτερα ξηρές περιόδους. Επομένως, η Ελλάδα διαθέτει, συνολικά, επαρκείς επιφανειακούς και υπόγειους υδατικούς πόρους. Όμως, διάφοροι λόγοι μειώνουν σημαντικά την πραγματικά διαθέσιμη ποσότητά τους και δυσκολεύουν την αξιοποίησή τους. Περίπου μπορούν να αξιοποιηθούν συνολικά κάθε έτος έως m 3 νερού (Κανακούδης και Τσιτσιφλή, 2015). Πάντως, από τους εγχώριους εκμεταλλεύσιμους αυτούς πόρους το 60% είναι επιφανειακοί που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με φράγματα και λιμνοδεξαμενές, αλλά αξιοποιούνται μόνο κατά πολύ μικρό ποσοστό. Στην Ελλάδα δεν έχει πραγματοποιηθεί παρά μικρός αριθμός έργων που αφορούν στο νερό, όπως είναι τα φράγματα και οι αγωγοί και έτσι το 80% του καταναλισκόμενου νερού ( m 3 ) είναι υπόγειο (Αντύπας, 2008). Οι κυριότεροι φυσικοί λόγοι που προκαλούν προβλήματα στην αξιοποίηση των υδατικών πόρων της χώρας είναι (Κουτσογιάννης και Ανδρεαδάκης, 2008): Η ανομοιόμορφη κατανομή των υδατικών πόρων στο χώρο και στο χρόνο: Η δυτική Ελλάδα δέχεται πολύ µεγαλύτερα ύψη βροχών από την ανατολική. Έτσι, η δυτική Ελλάδα, µε έκταση 24% της χώρας, δέχεται το 36% των συνολικών ατµοσφαιρικών κατακρηµνισµάτων, ενώ ακόµη µεγαλύτερη είναι η διαφοροποίηση στα ποσοστά της επιφανειακής απορροής. Στην Εικόνα που ακολουθεί φαίνεται η έντονη ανισοκατανομή των κατακρημνίσεων. Όσον αφορά στη χρονική ανισοκατανομή µεγάλη συγκέντρωση βροχοπτώσεων υφίσταται κατά τη διάρκεια της χειµερινής περιόδου. Στη νότια Ελλάδα το 80 90% των ετήσιων βροχοπτώσεων ανήκουν στη χειμερινή περίοδο, ενώ το ύψος της βροχής κατά τη διάρκεια του καλοκαριού ολοένα και αυξάνεται προς τη βόρεια Ελλάδα, και ειδικά στα πιο βόρεια τµήµατα παίρνει τη µέγιστη τιµή του (20% των ετήσιων βροχοπτώσεων).

17 Η ανομοιόμορφη κατανομή της ζήτησης στο χώρο και το χρόνο, σε αναντιστοιχία με την κατανομή της προσφοράς. Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά στον χώρο ο άξονας Θεσσαλονίκη-Αθήνα-Πάτρα, ο οποίος παρουσιάζει και τη µεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσµού και δραστηριοτήτων, δεν διαθέτει ιδιαίτερους υδατικούς πόρους. Όσον αφορά στη χρονική παράμετρο, ο µεγαλύτερος καταναλωτής του νερού, η γεωργία, που καταναλώνει το μέγιστο μέρος του χρησιµοποιούµενου νερού σε ποσοστό που φτάνει το 84%, το καταναλώνει την ξηρή περίοδο. Παράλληλα, την ίδια περίοδο, με αποκορύφωση τους µήνες Ιούλιο-Αύγουστο, διπλασιάζεται λόγω του τουρισµού και η κατανάλωση του νερού ύδρευσης. Η γεωμορφολογία της χώρας. Ο έντονος οριζόντιος και κατακόρυφος διαµελισµός, τον οποίο διαθέτει η Ελλάδα, καθώς και η δοµή και διάταξη των πετρωµάτων, έχουν αποτέλεσµα τη δηµιουργία πολλών µικρών υδατορεµάτων, επιφανειακή απορροή µικρής διάρκειας, αυξηµένη κατείσδυση και συχνά πληµµυρικά φαινόµενα. Η εκµετάλλευση του δυναµικού αυτών των ρεµάτων είναι δυσχερής και συχνά οικονοµικώς ασύµφορη, ενώ η αντίστοιχη των καρστικών υδροφόρων συστηµάτων συχνά αποτελεί σηµαντικό παράγοντα αναρρύθµισης των πληµµυρικών παροχών. Η εξάρτηση της Βόρειας Ελλάδας από τις επιφανειακές απορροές ποταμών που έρχονται από γειτονικά κράτη (περίπου 13 km 3 /χρόνο). Το μεγάλο ανάπτυγμα ακτών ( km) σε συνδυασµό µε τη λιθολογική σύσταση των πετρωµάτων, που συντείνει, λόγω της εντατικής εκµετάλλευσης παράκτιων υδροφορέων, στην υφαλµύρισή τους. Τα πολλά άνυδρα, ή με ελάχιστους υδατικούς πόρους, νησιά της χώρας.

18 Εικόνα :Υπερετήσια βροχόπτωση της χώρας (Πηγή: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ Γενικά Η αύξηση των πιέσεων στο υδατικό περιβάλλον καθιστά αναγκαία την εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών ανάπτυξης και διαχείρισης των υδατικών πόρων, μέσω σχεδιασμού, υλοποίησης και βέλτιστης λειτουργίας έργων υποδομής και παρεμβάσεων διαχείρισης τόσο της προσφοράς, όσο και της ζήτησης π.χ. μέσω μέτρων εξοικονόμησης και επαναχρησιμοποίησης του νερού. Μια ορθολογική πολιτική ανάπτυξης οφείλει επίσης να λαμβάνει υπ όψη της και τη διαχείριση ακραίων φαινομένων και κρίσεων όπως τα προβλήματα λειψυδρίας και πλημμυρών, αλλά και πιο μακροπρόθεσμους περιβαλλοντικούς στόχους, όπως η σε βάθος χρόνου προστασία των νερών και των σχετιζόμενων με αυτά οικοσυστημάτων, η βελτίωση της ποιότητας και της οικολογικής τους κατάστασης και βέβαια, η σταδιακή μείωση απορριπτόμενων ρυπαντικών ουσιών και η προοδευτική εξάλειψη τοξικών αποβλήτων (

19 Στόχος της διαχείρισης των Υδατικών Πόρων είναι να παρέχει επαρκούς ποσότητας και καλής ποιότητας νερό στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον. Η δοµή της σύγχρονης κοινωνίας παρουσιάζει αυξηµένες ανάγκες σε νερό που οφείλονται στα σύνθετα οικονοµικά χαρακτηριστικά της και τις γενικότερες απαιτήσεις άνεσης. Οι καλλιέργειες και η τροφική αλυσίδα απαιτούν νερό, τα ζώα έχουν ανάγκη από επαρκείς ποσότητες νερού και τα φυσικά υδατικά συστήµατα χρειάζονται το νερό για να διατηρήσουν τις λειτουργίες τους (Βαράνου, ασακλής κ.α., 2010) Αρχές διαχείρισης υδάτινων πόρων Για την κατάρτιση ενός πλήρους, ορθολογικού και μακρόπνοου σχεδίου διαχείρισης υδατικών πόρων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εξής αρχές: Να είναι επακριβώς γνωστή με βάση μακρόχρονα, συστηματικά και αξιόπιστα στοιχεία πεδίου η διαθέσιμη ποσότητα των υδατικών πόρων και η χωροχρονική διακύμανση της. Να υπολογιστεί επακριβώς με βάση δεδομένα η ζήτηση νερού και η χωροχρονική διακύμανση της, όπως και να υπάρχει βάσιμη επιστημονική εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξής της. Να γίνεται κατά το δυνατό συνδυασμένη χρήση επιφανειακών και υπόγειων νερών, ώστε το κόστος διαχείρισης να είναι ελάχιστο. Να μελετάται, αν ταυτόχρονα με τα έργα για υδροληψία προς κατανάλωση του νερού μπορούν να γίνουν και έργα για ενεργειακή χρήση του νερού. Να καθορίζονται τόσο το δόγμα και οι προτεραιότητες στη χρήση νερού με βάση το θεσμικό πλαίσιο και τα κοινωνικά-αναπτυξιακά δεδομένα, και να προβλέπονται οι ελάχιστες απαιτούμενες ποσότητες νερού που πρέπει να μη χρησιμοποιούνται, αλλά να αφήνονται για περιβαλλοντικούς λόγους. Να εξετάζεται ποιο είδος προγραμματισμού είναι το προσφορότερο για την κάθε - περίπτωση. Οι προβλεπόμενοι από το σχέδιο έλεγχοι να είναι εφικτοί και ρεαλιστικοί στην κοινωνική πραγματικότητα. Το σχέδιο να έχει την κοινωνική συναίνεση και τη θεσμική-διοικητική υποστήριξη και εφεκτικότητα. Αυτονόητο είναι ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το κόστος εφαρμογής του και το αναμενόμενο όφελος και φυσικά ο συντελεστής απόδοσης του.

20 Για την προστασία των υδατικών πόρων και την αποδοτική τους χρήση, απαιτείται η ορθολογική τους διαχείριση. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την Οδηγία-Πλαίσιο για τα Ύδατα (Water Framework Directive 2000/60/EK), η οποία αποτελεί μία ολιστική προσέγγιση για τη Διαχείριση των Υδάτων της Ευρώπης, προωθώντας με αυτόν τον τρόπο τη διαμόρφωση μιας μακροπρόθεσμης και ενοποιημένης πολιτικής διαχείρισης υδατικών πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Οδηγία- Πλαίσιο αποτελεί ένα εργαλείο για τη διαχείριση των υδάτων και τον έλεγχο της ποιότητάς τους, καθώς και για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης και βιώσιμης χρήσης τους (Κανακούδης και Τσιτσιφλή, 2015) Οδηγία-Πλαίσιο για Νερά Η Ευρωπαϊκή Ένωση, κατανοώντας τη σημασία της προστασίας και διατήρησης του υδάτινου περιβάλλοντος στην Κοινότητα προχώρησε στη διαμόρφωση μιας Οδηγίας- Πλαίσιο που θα θεσπίζει τις βασικές αρχές μιας βιώσιμης πολιτικής των υδάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση ( Βασικός στόχος της Οδηγίας είναι η αναβάθμιση και προστασία της ποιότητας των υδατικών πόρων και το πνεύμα της είναι σε μεγάλο βαθμό περιβαλλοντικό. Μεταξύ των βασικών και καινοτόμων αρχών της Οδηγίας είναι η συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων, μέχρι και τον τελικό χρήστη-καταναλωτή, στη διαχείριση των υδατικών πόρων και η αποτελεσματική εφαρμογή οικονομικών εργαλείων. Η Οδηγία συνδυάζει ποιοτικούς, οικολογικούς και ποσοτικούς στόχους για την προστασία υδάτινων οικοσυστημάτων και την καλή κατάσταση όλων των υδατικών πόρων και θέτει ως κεντρική ιδέα την ολοκληρωμένη διαχείριση τους στη γεωγραφική κλίμακα των Λεκανών Απορροής Ποταμών. Επιπλέον, επαναπροσδιορίζει την έννοια της Λεκάνης Απορροής, η οποία περιλαμβάνει τα εσωτερικά επιφανειακά (ποταμοί, λίμνες), τα υπόγεια ύδατα, τα μεταβατικά (δέλτα, εκβολές ποταμών) και τα παράκτια οικοσυστήματα. Η Οδηγία θέτει ως άµεση προτεραιότητα την πρόληψη και την µείωση του κινδύνου από φαινόµενα ξηρασίας και πληµµυρών, την παροχή κατάλληλου νερού για κάθε χρήση, την µείωση της ρύπανσης και την εξασφάλιση των θαλάσσιων και χωρικών υδάτων. Η παρακολούθηση των υδάτων γίνεται σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταµού. Τα κράτη µέλη λαµβάνουν την εντολή να ορίσουν λεκάνες απορροής στην επικράτειά τους. Βάσει του άρθρου 4 της Οδηγίας, τα ύδατα των λεκανών απορροής είναι αυτά που πρέπει να παρουσιάζουν καλή οικολογική κατάσταση και µειωµένη ρύπανση, ελέω της απόρριψης σε αυτά επικίνδυνων ρύπων. Τόσο οι ποιοτικοί παράγοντες (καλή οικολογική κατάσταση και ελάττωση ρύπων), όσο και οι ποσοτικοί (ξηρασίες και πληµµύρες) δεν δύναται να

21 εφαρµοστούν στην πράξη δίχως τη θεσµοθέτηση κατάλληλων αρµόδιων φορέων που θα διαχειρίζονται τα νερά σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Σαφέστατα η διαχείριση των λεκανών απορροής θα γίνεται στα πλαίσια της διοικητικής περιφέρειας στην οποία ανήκει. Στην περίπτωση που µια λεκάνη ανήκει σε περισσότερες από µία περιφέρειες, η διαχείριση πραγµατοποιείται από κοινού. Το αυτό ισχύει και στην περίπτωση διακρατικών υδάτων. Η Οδηγία προβλέπει αυστηρές κυρώσεις στην πορεία προς την επίτευξή της καλής οικολογικής κατάστασης των υδάτων. Υδατικά οικοσυστήµατα µε νερό κατάλληλο για πόση, προστατευµένες περιοχές και περιοχές µε λιγότερο αυστηρούς περιβαλλοντικούς στόχους, είτε διότι η προσπάθεια για καλή οικολογική κατάσταση είναι από φύση της ανέφικτη είτε εξαιτίας δυσβάσταχτου οικονοµικού κόστους, απαρτίζουν το σύνολο των υδατικών πόρων. 1.4 ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ Γενικά Το Σχέδιο Διαχείρισης είναι ένα έγγραφο στρατηγικού σχεδιασμού το οποίο αντιστοιχεί σε ένα Υδατικό Διαμέρισμα και παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες και τις λειτουργικές οδηγίες για μια ολοκληρωμένη διαχείριση των νερών εντός μιας λεκάνης απορροής ποταμού. Στο Σχέδιο αυτό γίνεται μια γενική περιγραφή των χαρακτηριστικών των ποταμών, των λιμνών, των παράκτιων υδάτων, των υπόγειων υδάτων και των προστατευόμενων περιοχών που σχετίζονται με τα ύδατα. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται ( Σύνοψη των σημαντικών πιέσεων και επιπτώσεων που ασκούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στα νερά. Το δίκτυο παρακολούθησης των νερών και τα αποτελέσματα της παρακολούθησης, από τα οποία φαίνεται η οικολογική, η χημική και η ποσοτική κατάσταση των υδάτων. Κατάλογο των περιβαλλοντικών στόχων που καθορίζονται για τα ύδατα. Περίληψη της οικονομικής ανάλυσης των χρήσεων του νερού. Περίληψη των προγραμμάτων μέτρων που θα θεσπιστούν Αντικείμενο των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών Τα Σχέδια διαχείρισης των Λεκανών απορροής ποταμών περιέχουν όλες τις πληροφορίες που καθορίζονται στο άρθρο 13 και στο Παράρτημα VII της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Αναλυτικότερα περιλαμβάνουν: Καταγραφή αρμόδιων αρχών για θέματα διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων και καθορισμό της περιοχής άσκησης των αρμοδιοτήτων τους.

22 Χαρακτηρισμό των υδατικών συστημάτων (water bodies), και επικαιροποίηση/ συμπλήρωσή τους. Προσδιορισμό, οριοθέτηση και χαρακτηρισμό των συστημάτων επιφανειακών και υπογείων υδάτων (water bodies) της περιοχής μελέτης, σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας και με βάση το σχετικό Κείμενο Κατευθυντήριων Γραμμών (Guidance Document No 02: Identification of Water Bodies). Οριστικό προσδιορισμό των ιδιαιτέρως τροποποιημένων και τεχνητών υδατικών συστημάτων, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του Άρθρου 4 της Οδηγίας και με βάση το σχετικό Κείμενο Κατευθυντήριων Γραμμών (Guidance Document on identification and designation of Heavily Modified and Artificial Water Bodies). Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών σύμφωνα με τα Άρθρα 6 και 7 και το Παράρτημα IV της Οδηγίας. Επισκόπηση των ανθρωπογενών πιέσεων και των επιπτώσεών τους. Οικονομική ανάλυση των χρήσεων ύδατος και εκτίμηση του βαθμού ανάκτησης του κόστους για τις διάφορες υπηρεσίες ύδατος. Καθορισμό τυπο-χαρακτηριστικών συνθηκών αναφοράς και αξιολόγηση/ταξινόμηση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. Καθορισμό των περιβαλλοντικών στόχων που πρέπει να επιτευχθούν, σε κάθε υδατικό σύστημα, με την εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης και Προσδιορισμό των «Εξαιρέσεων» με καθορισμό των επιδιωκόμενων για αυτές περιβαλλοντικών στόχων. Διαμόρφωση Προγραμμάτων Βασικών και Συμπληρωματικών Μέτρων για την προστασία και αποκατάσταση των υδατικών συστημάτων Βασικές κατηγορίες μέτρων των Σχεδίων Διαχείρισης Στα Σχέδια αυτά καθορίζονται, μετά από πλήρη και λεπτομερή ανάλυση, τα απαιτούμενα μέτρα για: Τη βελτίωση της ποιότητας των επιφανειακών νερών (ποταμών, λιμνών, εκβολών και παράκτιων νερών) όπως προσδιορισμός επιλεγμένων περιοχών λήψης υλικών για τις ανάγκες τεχνικών έργων. Την εξασφάλιση της επάρκειας και την βελτίωση της ποιότητας των υπόγειων νερών όπως τοποθέτηση συστημάτων καταγραφής απολήψεων υπογείων υδάτων. Την προστασία των χερσαίων οικοσυστημάτων και βιοτόπων σε ότι αφορά τις ανάγκες τους σε νερό.

23 Στα Σχέδια περιλαμβάνεται ανάλυση του κόστους του νερού στην κάθε κατηγορία χρηστών κατά περιοχή. Τα μέτρα μπορεί να περιλαμβάνουν κυρίως: Μέτρα περιορισμού ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων νερών στην πηγή μέσω του καθορισμού οριακών τιμών εκπομπών και περιβαλλοντικών ποιοτικών προτύπων. Μέτρα αύξησης των διαθέσιμων πόρων όπως τεχνητός εμπλουτισμός των υπόγειων νερών, επαναχρησιμοποίηση νερών και αφαλατώσεις. Μέτρα μείωσης της ζήτησης νερού όπως μέτρα για τον περιορισμό των απωλειών, μέτρα για μείωση της σπατάλης στην χρήση του νερού. Μέτρα περιορισμού των απολήψεων από επιφανειακά και υπόγεια νερά. Για την ποσότητα ύδατος, πρέπει να καθοριστούν γενικές αρχές για τον έλεγχο της υδροληψίας και της αποθήκευσης προκειμένου να εξασφαλιστεί η περιβαλλοντική βιωσιμότητα των επηρεασθέντων υδάτινων σωμάτων. Μέτρα περιορισμού ταμίευσης νερών και μικρών υδροηλεκτρικών έργων. Μέτρα ανασύστασης και αποκατάστασης υγροβιότοπων όπως εκπόνηση μελέτης για την επίπτωση των φραγμάτων στην ελεύθερη μετακίνηση των ανάδρομων και κατάδρομων ειδών ιχθυοπανίδας και τον προσδιορισμό των βέλτιστων μεθόδων και πρακτικών αντιμετώπισής τους. Μέτρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού σε θέματα νερού όπως οργάνωση ενημερωτικών ημερίδων, για θέματα νέων τεχνολογιών, σύγχρονων καλλιεργητικών τεχνικών, θεμάτων προστασίας περιβάλλοντος και ευφορίας των γεωργικών εδαφών.

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Στο Κεφάλαιο της παρούσας εργασίας προκειμένου να γίνει η σύντομη περιγραφή των Υδατικών Διαμερισμάτων της Ελλάδας χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τα αντίστοιχα Σχέδια Διαχείρισης των ΛΑΠ κάθε Διαμερίσματος. Για τα υπόλοιπα στοιχεία αναφέρεται η αντίστοιχη βιβλιογραφική πηγή. 2.1 Φυσικά Χαρακτηριστικά Στο παρόν Κεφάλαιο γίνεται η παρουσίαση των Υδατικών Διαμερισμάτων με βάση τα σημαντικότερα από τα φυσικά χαρακτηριστικά τους τα οποία αποτελούν η γεωγραφική θέση τους και η γενικότερη γεωμορφολογία τους, καθώς και το κλίμα της ευρύτερης περιοχής, συμπεριλαμβανομένου των τιμών των θερμοκρασιών και του όγκου των βροχοπτώσεων Θέση, γεωγραφία, γεωμορφολογία των ΥΔ Το Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ01) εκτείνεται γεωγραφικά στη δυτική και νοτιοδυτική Πελοπόννησο. Η συνολική έκταση του Διαμερίσματος είναι km 2. Από διοικητικής άποψης, σε αυτή την έκταση περιλαμβάνονται, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, οι Περιφερειακές Ενότητες Αρκαδίας, Ηλείας, Αχαΐας, Μεσσηνίας και Λακωνίας. Συνολικά περιλαμβάνει 14 ποτάμια με σημαντικότερα τον Αλφειό και τον Πάμισο. Κοντά στις ακτές του ΥΔ βρίσκονται οι λιμνοθάλασσες Γιάλοβας και Καϊάφα.

25 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ01) (πηγή: Το γεωμορφολογικό ανάγλυφο του ΥΔ είναι ορεινό στο ανατολικό και στο εσωτερικό του τμήμα με υψόμετρα από 600 έως m, λοφώδες και ημιορεινό στην περίμετρο του ( m) και πεδινό στις παραλιακές ζώνες και στις κοιλάδες των ποταμών. Οι πεδινές εκτάσεις είναι περίπου το 13% της έκτασης του ΥΔ και έχουν αναπτυχθεί στον κάμπο του Αλφειού, στην παραλιακή ζώνη Πύργου - Πύλου, στον κάμπο της Μεσσηνίας και στο υψίπεδο της Μεγαλόπολης. Στα βόρεια, το Διαμέρισμα συνορεύει με το Υδατικό Διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ 02), ενώ στα ανατολικά, με το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου (ΥΔ 03) (εικόνα ). Οι Λεκάνες Απορροής Ποταμού Αλφειού (GR29) και Πάμισου Νέδοντος Νέδα (GR32) συγκροτούν το εν λόγω Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ 01) (εικόνα ). Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις τους.

26 Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Αλφειού GR Πάμισου - Νέδοντος - Νέδα GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Εικόνα : Λεκάνες απορροής Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, (πηγή: Λεκάνη Απορροής Ποταμού Αλφειού (GR29) Η λεκάνη απορροής του ποταμού Αλφειού (GR29) αντιστοιχεί σε μια έκταση km 2, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του ΥΔ01 και εκτείνεται στις ΠΕ Αχαΐας, Ηλείας και Αρκαδίας. Η ΛΑΠ Αλφειού περιλαμβάνει την υδρολογική λεκάνη του Αλφειού έκτασης km 2 και δύο παράκτιες λεκάνες χωρίς σημαντικούς ποταμούς, τη λεκάνη που βρίσκεται η λιμνοθάλασσα Καϊάφα (165,8 km 2 ) και βόρεια αυτής τη λεκάνη της αποξηραμένης λίμνης Αγουλινίτσας (756 km 2 ). Η ΛΑΠ Αλφειού περιλαμβάνει τμήματα των

27 Περιφερειών Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας σε ποσοστά έκτασης 53,7% και 46,3% αντίστοιχα. Λεκάνη Απορροής Ποταμών Πάμισου - Νέδοντος - Νέδα (GR32) Η Λεκάνη Απορροής των ποταμών Πάμισου - Νέδοντος - Νέδα (Κωδικός GR32) βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου. Στα ανατολικά, η Λεκάνη Απορροής Πάμισου - Νέδοντος - Νέδα συνορεύει με τη Λεκάνη Απορροής του ποταμού Ευρώτα (GR33) του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου (ΠΛΑΠ 03). Η Λεκάνη Απορροής Πάμισου - Νέδοντος - Νέδα καλύπτει μία έκταση km 2 και το μεγαλύτερο τμήμα της εκτείνεται στην ΠΕ Μεσσηνίας. Οι κύριοι ποταμοί που διατρέχουν τη Λεκάνη Απορροής είναι ο Πάμισος και η Νέδα με συνεχή ροή και ο Νέδων με χειμαρρώδη ροή. Ο ποταμός Πάμισος αποτελεί το μεγαλύτερο ποτάμι της Μεσσηνίας. Άλλα ποτάμια που περιλαμβάνονται στη ΛΑΠ και εκβάλουν στο Μεσσηνιακό κόλπο είναι, ο ποταμός Άρης, και τα ρέματα Μύλοι, Βελίκα και Κλεισουρέικο, ενώ στις δυτικές παράκτιες ζώνες εκβάλουν τα ποτάμια Καλό Νερό, Φιλιατρινό, Λαγκούβαρδος, Σελάς, Γιανούζαγας και Μιναγιώτικο. Το Υδατικό Διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ 02) περιλαμβάνει επίσης και τα νησιά Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη. Η έκταση του Υδατικού Διαμερίσματος είναι 7.396,55 km 2 και περιλαμβάνει τμήματα των Περιφερειών Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων με ποσοστά έκτασης 28%, 54% και 18% αντίστοιχα. Το γεωμορφολογικό ανάγλυφο του ΥΔ χαρακτηρίζεται γενικά ορεινό (600 έως 2400 m) και απότομο στο εσωτερικό, ημιορεινό (100 έως 600 m) στην εξωτερική του περίμετρο και πεδινό (0 έως 100 m) στη παράκτια ζώνη του. Το Υδατικό Διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου αποτελείται από τις Λεκάνες Απορροής Πείρου - Βέργα - Πηνειού (GR28), Ρεμάτων Παραλίας Β. Πελοποννήσου (GR27) και Κεφαλονιάς - Ιθάκης - Ζακύνθου (GR45) (εικόνα ).

28 Εικόνα : (αριστερά) Υδατικό διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου (GR02), (δεξιά) Λεκάνες απορροής (Πηγή: rishs.pdf) Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις τους. Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Ρεμάτων Παραλίας Β. Πελοποννήσου GR Πείρου-Βέργα-Πηνειού GR Κεφαλλονιάς-Ιθάκης-Ζακύνθου GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ02) (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Λεκάνη Απορροής ρεμάτων Παραλίας Β.Πελοποννήσου (GR27) Η Λεκάνη Απορροής Ρεμάτων Παραλίας Βορ. Πελοποννήσου (GR27) βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Πελοποννήσου. Η εν λόγω λεκάνη εκτείνεται στις Περιφερειακές Ενότητες Αργολίδας, Κορινθίας και Αχαΐας.

29 Η Λεκάνη Απορροής Ρεμάτων Παραλίας Βορ. Πελοποννήσου περιλαμβάνει 42 υδρολογικές λεκάνες, από τις οποίες τρεις είναι κλειστές (Αλέας, Φενεού, Στυμφαλίας) και οι υπόλοιπες είναι παράκτιες. Το γεωμορφολογικό ανάγλυφο χαρακτηρίζεται γενικά ορεινό ( m) και απότομο στο εσωτερικό, ημιορεινό ( m) στην εξωτερική περίμετρό του, και πεδινό (0-100 m) στην παράκτια ζώνη του. Οι μεγαλύτερες πεδινές εκτάσεις αναπτύσσονται στις λεκάνες του ποταμού Γλαύκου, και στο εσωτερικό στις κλειστές λεκάνες Φενεού και Στυμφαλίας. Λεκάνη Απορροής Πείρου Βέργα -Πηνειού (GR28) Η Λεκάνη Απορροής Πείρου Βέργα- Πηνειού (GR28) βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου. Η υπό εξέταση Λεκάνη εκτείνεται στις Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας και Ηλείας. Η Λεκάνη Πείρου-Βέργα-Πηνειού περιλαμβάνει τις υδρολογικές λεκάνες Πηνειού έκτασης km 2, Πείρου έκτασης 580 km 2, Βέργα έκτασης 125 km 2, και έξι παράκτιες λεκάνες χωρίς σημαντικούς ποταμούς. Η ΛΑΠ Πηνειού - Πείρου - Βέργα ανήκει εξ ολοκλήρου στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Λεκάνη Απορροής Κεφαλονιάς Ιθάκης-Ζακύνθου (GR45) Η Λεκάνη Απορροής Κεφαλονιάς - Ιθάκης - Ζακύνθου (GR45) είναι νησιωτική χωρίς σημαντικά ποτάμια και λίμνες. Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και περιλαμβάνει τα νησιά Κεφαλονιά, Ιθάκη, Ζάκυνθο και Στροφάδες. Το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου (ΥΔ03) εκτείνεται γεωγραφικά στην ανατολική και νοτιοανατολική Πελοπόννησο. Εντός των ορίων του βρίσκονται, επίσης, τα νησιά Πόρος, Ύδρα, Σπέτσες, Σπετσοπούλα, Δοκός, Κύθηρα και Αντικύθηρα καθώς και η χερσόνησος των Μεθάνων. Στα δυτικά, συνορεύει με το Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ 01) ενώ στα βόρεια με το Υδατικό Διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ 02). Η συνολική έκταση του Διαμερίσματος είναι km 2. Από διοικητικής άποψης, σε αυτή την έκταση περιλαμβάνονται, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, οι Περιφερειακές Ενότητες Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας και Νήσων. Οι Λεκάνες Απορροής Οροπεδίου Τρίπολης (GR30), Ρεμάτων Αργολικού Κόλπου (GR31) και Ευρώτα (GR33) συγκροτούν το εν λόγω Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου.

30 Εικόνα : (αριστερά)υδατικό διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου (ΥΔ03), (δεξιά) Λεκάνες απορροής (Πηγή: Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις τους. Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Οροπεδίου Τρίπολης GR Ρεμάτων Αργολικού Κόλπου GR Ποταμού Ευρώτα GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Λεκάνη Απορροής Οροπεδίου Τρίπολης (GR30) Η Λεκάνη Απορροής του Οροπεδίου Τρίπολης (Κωδικός GR30) βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου. Η υπό εξέταση Λεκάνη εκτείνεται στην Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας, εκτός από ένα πολύ μικρό τμήμα της, που βρίσκεται στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας. Τα υψόμετρα στο οροπέδιο Τρίπολης κυμαίνονται από 600 m έως 700 m. Η κοιλάδα είναι μακρόστενη, με διεύθυνση Β Ν, και ορίζεται από περιμετρικές ορεινές

31 εξάρσεις, οι οποίες στο κέντρο της υπό εξέταση Λεκάνης δημιουργούν μία στένωση και χωρίζουν το Οροπέδιο στα λεκανοπέδια της Τρίπολης και της Μαντινείας. Την περιοχή δεν διατρέχει κάποιος σημαντικός ποταμός. Υπάρχουν μόνο μικρά υδατικά συστήματα. Λεκάνη Απορροής ρεμάτων Αργολικού Κόλπου (GR31) Η Λεκάνη Απορροής των Ρεμάτων Αργολικού Κόλπου (Κωδικός GR31) βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Πελοποννήσου. Στην υπό εξέταση ΛΑΠ υπάγονται και τα νησιά Κύθηρα, Αντικύθηρα, Σπέτσες, Ύδρα, Πόρος, καθώς επίσης και η χερσόνησος των Μεθάνων. Η υπό εξέταση Λεκάνη εκτείνεται στις Περιφερειακές Ενότητες Νήσων Αττικής, Αργολίδας, Αρκαδίας και Λακωνίας. Στα βόρεια, η υπό μελέτη Λεκάνη συνορεύει με την Περιφερειακή Ενότητα Κορινθίας και καλύπτει γεωγραφικά ένα μικρό τμήμα της. Οι κύριοι ποταμοί και ρέματα της περιοχής είναι ο Ράδος, ο Ίναχος, ο Τάνος, το ρέμα Βρασιάτης και το ρέμα Ξόρβριο, το ρέμα Δαφνών και το ρέμα Μαριόρρεμα, το οποίο καταλήγει στον Λακωνικό κόλπο. Λεκάνη Απορροής Ποταμού Ευρώτα (GR33) Η Λεκάνη Απορροής του ποταμού Ευρώτα (Κωδικός GR33) βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Πελοποννήσου. Το μεγαλύτερο τμήμα της εκτείνεται στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας. Στο βόρειο μέρος της λεκάνης υπάρχει ένα τμήμα που ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας ενώ στα δυτικά η λεκάνη καταλαμβάνει μια μικρή περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας. Το Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ04) εκτείνεται στο βόρειο τμήμα της περιφέρειας δυτικής Ελλάδας στην οποία εμπίπτει και η μεγαλύτερή του έκταση. Περιλαμβάνει ακόμη μέρος των Περιφερειών Στερεάς Ελλάδας και Ιονίων Νήσων, μικρό μέρος της Περιφέρειας Θεσσαλίας, και ελάχιστο μέρος της Περιφέρειας Ηπείρου. Η συνολική έκταση του είναι ίση με ,6 km 2, μαζί με τη νήσο Λευκάδα και περιλαμβάνει τους Νομούς Ευρυτανίας, Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, το μισό περίπου του Νομού Φωκίδας και μικρά τμήματα των Νομών Καρδίτσας, Τρικάλων, Άρτας και Φθιώτιδας.

32 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ04) και Λεκάνες απορροής (Πηγή: Η περιοχή είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος ορεινή, µε τις κυριότερες εξάρσεις στο ανατολικό τμήμα της. Οι μόνες πεδινές περιοχές εμφανίζονται στα παράλια του Μεσολογγίου, στην πεδιάδα Αγρινίου και στην παραλιακή περιοχή της Βόνιτσας. Στο Διαμέρισμα αναπτύσσεται από βορρά προς νότο η οροσειρά της νότιας Πίνδου. Τα υψόμετρα φτάνουν τα m (Αθαµανικά) ως m (Παναιτωλικό). Στα δυτικά εμφανίζονται χαμηλότερα βουνά. Τέλος, στα ανατολικά βρίσκεται η Οίτη, µε υψόμετρο m. Η μορφολογία των ακτών του Διαμερίσματος είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και περιλαμβάνει κλειστές θάλασσες και πολλούς μικρούς κόλπους και νησιά. Το Υδατικό

33 Διαμέρισμα της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας περιλαμβάνει τις Λεκάνες Απορροής Αχελώου (GR 15), Εύηνου (GR 20), Μόρνου (GR 21) και Λευκάδας (GR 44) (εικόνα ). Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις τους. Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Αχελώου GR Εύηνου GR Μόρνου GR Λευκάδας GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Λεκάνη απορροής Αχελώου (GR15) Ο ποταμός Αχελώος είναι ο μεγαλύτερος σε παροχή ποταμός που βρίσκεται εξ ολοκλήρου σε ελληνικό έδαφος. Διαρρέει το Υδατικό Διαμέρισμα σε μήκος 220 km περίπου πριν την εκβολή του στο Ιόνιο πέλαγος. Η ΛΑΠ Αχελώου περιλαμβάνει τους κύριους ποταμούς: o Αχελώο με μήκος 220 km. o Αγραφιώτη με μήκος 33 km. o Ταυρωπό με μήκος 52 km. o Ίναχο με μήκος 35 km. o Κρικελιώτη με μήκος 37 km. Η ΛΑΠ Αχελώου περιλαμβάνει, επίσης, τις φυσικές λίμνες Τριχωνίδα, Λυσιμαχία, Οζερό, Βουλκαριά, Αμβρακία, Σαλτίνη και τις τεχνητές λίμνες Κρεμαστών, Ταυρωπού, Καστρακίου και Στράτου. Λεκάνη απορροής Ευήνου (GR20) Η ΛΑΠ περιλαμβάνει κυρίως τον ποταμό Εύηνο με μήκος 93 km. Περιλαμβάνει επίσης την τεχνητή λίμνη Ευήνου με έκταση 2,89 km 2. Λεκάνη απορροής Μόρνου (GR21) Η ΛΑΠ Μόρνου περιλαμβάνει κυρίως τον ποταμό Μόρνο με Επίσης, περιλαμβάνει την τεχνητή λίμνη Μόρνου με έκταση 14,80 km 2. μήκος 60 km.

34 Λεκάνη απορροής Λευκάδας (GR44) Στην ΛΑΠ Λευκάδας δεν υπάρχουν κύριοι ποταμοί ούτε λίμνες. Εκτός από τις τρεις κύριες λεκάνες, σημαντικό τμήµα του Διαμερίσματος καταλαμβάνουν και οι υπολεκάνες των παραποτάμων του Αχελώου (Μέγδοβα, Τρικεριώτη, Αγραφιώτη και Ίναχου) και άλλα μικρότερα υδατορεύματα (π.χ. Ξηροπόταµος, Αράπης κ.λπ.). Στο Υδατικό Διαμέρισμα υπάρχουν επίσης οι φυσικές λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία, καθώς και μικρότερες λίμνες (Οζερός και Αµβρακία) (εικόνα). Ακόμη, υπάρχει και η μικρότερη λεκάνη της Νήσου Λευκάδας. Το Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου (ΥΔ05) περιλαμβάνει την Περιφέρεια Ηπείρου και πολύ μικρά τμήματα των Περιφερειών Δυτικής Μακεδονίας και Δυτικής Ελλάδας, καθώς και τα νησιά Κέρκυρα, Οθωνοί, Ερεικούσα, Παξοί και Αντίπαξοι, που ανήκουν στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων. Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Ηπείρου και Λεκάνες απορροής (ΥΔ05) (Πηγή:

35 Το Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου έχει έκταση km 2, από τα οποία τα 631 km 2 ανήκουν στα νησιά Κέρκυρα Οθωνοί, Ερεικούσα, Παξοί και Αντίπαξοι. Η συνολική επιφάνεια του είναι ίση με 9.384,2 km 2 (ηπειρωτική χώρα) και 592 km 2 (Νήσος Κέρκυρα) και περιλαμβάνει το σύνολο των νομών Θεσπρωτίας, Πρεβέζης και Κερκύρας και τη συντριπτική πλειοψηφία της έκτασης των νομών Ιωαννίνων και Άρτας. Μικρά τμήματα του Διαμερίσματος ανήκουν στους νομούς Φλώρινας και Γρεβενών στα βορειοανατολικά, και στο νομό Αιτωλοακαρνανίας στα νότια, ενώ τμήματα των νομών Ιωαννίνων και Άρτας περιλαμβάνουν μικρά τμήματα γειτονικών Υδατικών Διαμερισμάτων (Δυτικής Μακεδονίας και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας). Το Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου είναι από τα πιο ορεινά διαμερίσματα της χώρας, δεδομένου ότι οι ορεινές περιοχές του είναι το 70% της συνολικής έκτασης, ενώ οι πεδινές μόνο το 15%. Έχει έντονο ανάγλυφο με μεγάλες κλίσεις πρανών και βαθιές χαράδρες. Γεωμορφολογικά χαρακτηρίζεται από την παρουσία της οροσειράς της Πίνδου στην ανατολική πλευρά, η οποία περιλαμβάνει ορισμένους από τους μεγαλύτερους και υψηλότερους ορεινούς όγκους της χώρας. Τα υψόμετρα των κορυφών φθάνουν πάνω από τα m. Προς τα δυτικά, η μορφολογία γίνεται σταδιακά ηπιότερη και χαρακτηριστική της παράκτιας μορφολογίας, με εκτεταμένες κοιλάδες που ανοίγονται προς τη θάλασσα και πεδινές, επίπεδες εκτάσεις στα νότια. Το Υδατικό Διαμέρισμα της Ηπείρου περιλαμβάνει τις Λεκάνες Απορροής Αώου (GR 11), Καλαμά (GR 12), Αχέροντα και Λούρου (GR 13), Άραχθου (GR 14) και Κέρκυρας-Παξών (GR 34) (εικόνα ). Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις τους. Έκταση Λεκάνη Απορροής Κωδικός (km 2 ) Αώου GR Καλαμά GR Αχέροντα GR Άραχθου GR Κέρκυρας-Παξών GR Λούρου GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Ηπείρου (ΥΔ05) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία)

36 Λεκάνη απορροής ποταμού Αώου (GR11) Ο ποταμός Αώος, που πηγάζει από την Πίνδο, εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα. Το μήκος του στο ελληνικό έδαφος είναι 70 km, ενώ το συνολικό μήκος του είναι 260 km. Οι κυριότεροι παραπόταμοί του είναι ο Δρίνος, ο Σαραντάπορος και ο Βοϊδομάτης. Λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά (GR12) Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος. Το συνολικό μήκος του είναι 115 km. Η συνολική έκταση της υδρολογικής λεκάνης του Καλαμά είναι περίπου km 2 και σχεδόν το σύνολό της (>99%) ανήκει σε ελληνικό έδαφος, ενώ το μέγιστο υψόμετρό της είναι m. Λεκάνη απορροής ποταμού Αχέροντα (GR13) Ο ποταμός Αχέροντας (έκταση υδρολογικής λεκάνης 705 km 2 περίπου) πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του Όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος. Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 km. Λεκάνη απορροής ποταμού Αράχθου (GR14) Ο ποταμός Άραχθος κινείται μέσω αδιαπέρατων σχηματισμών, γεγονός που δημιουργεί πολύ μεγάλες διακυμάνσεις στην παροχή του. Λεκάνη απορροής ποταμού Κέρκυρας Παξών (GR34) μοί. Στο ΥΔ της Ηπείρου, στη ΛΑΠ Κέρκυρας Παξών (GR34) δεν υπάρχουν κύριοι ποτα Λεκάνη απορροής ποταμού Λούρου (GR46) Ο ποταμός Λούρος παρουσιάζει την πλέον σταθερή δίαιτα, γεγονός που οφείλεται στο ότι το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του γίνεται μέσα σε καρστικοποιημένους ασβεστόλιθους. Το Υδατικό Διαμέρισμα χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλών εκ των σημαντικότερων ποταμών της χώρας. Οι κυριότερες υδρολογικές λεκάνες ανήκουν στους ποταμούς Αώο (2.141 km 2 ), Άραχθο (2.005 km 2 ), Καλαμά (1.899 km 2 ), Λούρο (963 km 2 ) και

37 Αχέροντα (719 km 2 ), οι οποίες μαζί με την κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων (529 km 2 ), καλύπτουν την συντριπτική πλειοψηφία της ηπειρωτικής έκτασης του. Η λεκάνη του ποταμού Αώου, αποτελεί διασυνοριακή λεκάνη (με την Αλβανία). Το ανάντη τμήμα της βρίσκεται επί ελληνικού εδάφους. Τέλος, η Ν. Κέρκυρα, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο νησί του νησιωτικού τμήματος του Υδατικού Διαμερίσματος χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες μικρές υπολεκάνες απορροής, τυπικές της νησιωτικής μορφολογίας. Το Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής (ΥΔ06) περιλαμβάνει σχεδόν ολόκληρο το Νομό Αττικής (74,9%), τα νησιά Αίγινα, Αγκίστρι, Σαλαμίνα και Μακρόνησο, μικρό τμήμα του Νομού Βοιωτίας (1,4%) και του Νομού Κορινθίας (12,9%) (εικόνα ). Η συνολική του έκταση είναι km 2. Η γεωμορφολογική εικόνα του διαμερίσματος χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία αναγλύφου. Στο διαμέρισμα περιλαμβάνονται τέσσερα βουνά με υψόμετρο πάνω από m (Πάρνηθα με m, Κιθαιρώνας με m, Πεντέλη με m, Υμηττός με m), ενώ οι περισσότερες πεδινές εκτάσεις βρίσκονται στην παράκτια ζώνη. Το μέσο υψόμετρο του ηπειρωτικού τμήματος είναι 115 m, ενώ των νησιών Αίγινας και Σαλαμίνας 60 και 20 m αντίστοιχα.

38 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Αττικής (GR06) (πηγή: Το Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής, περιλαμβάνει τη Λεκάνη Απορροής του Λεκανοπεδίου Αττικής (ΥΔ 26), συμπεριλαμβανομένων και των νήσων Σαλαμίνας, Αίγινας, Αγκιστρίου και Μακρόνησου (εικόνα ). Εικόνα : Λεκάνη απορροής ΥΔ Αττικής (Πηγή: Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται η λεκάνη απορροής με τον αντίστοιχο κωδικό και την έκταση. Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Λεκανοπεδίου Αττικής GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Αττικής (ΥΔ06) (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Στο μέσον της περιοχής εκτείνεται η λεκάνη του Κηφισού που διαρρέεται από τον ομώνυμο ποταμό με κατεύθυνση από Β.ΒΑ προς Ν.ΝΔ. Στο ανατολικό τμήμα υπάρχει ακόμα η εσωτερική λεκάνη των Μεσογείων με την παράκτια ζώνη Μαραθώνα- Νέας Μάκρης, ενώ στα δυτικά οι λεκάνες Θριάσσιου πεδίου και Μεγάρων.

39 Το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ07) περιλαμβάνει ολόκληρους τους Νομούς Ευβοίας (και τη Σκύρο) και Βοιωτίας, μεγάλα τμήματα των Νομών Φθιώτιδας (83,1%) και Φωκίδας (41,9%) και μικρά τμήματα των Νομών Αττικής (7,2%), Μαγνησίας (Σποράδες) (14,9%) και Ευρυτανίας (εικόνα ). Η συνολική του έκταση είναι km 2. Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ07) (Πηγή: Το Υδατικό Διαμέρισμα χαρακτηρίζεται μορφολογικά ορεινό έως ημιορεινό. Στο διαμέρισμα περιλαμβάνονται τέσσερα ορεινά συγκροτήματα με υψόμετρο πάνω από m (Γκιώνα m, Παρνασσός m, Βαρδούσια m και Οίτη m) και άλλα εννέα ακόμη με υψόμετρα από έως m. Οι κυριότερες πεδινές περιοχές του διαμερίσματος είναι οι κοιλάδες του Σπερχειού και του Βοιωτικού Κηφισού Κωπαΐδας, ενώ μικρότερες είναι οι πεδιάδες της Ιστιαίας και της Αρτάκης στην Εύβοια. Το μέσο υψόμετρο του ηπειρωτικού τμήματος είναι 271 m και της Εύβοιας 146 m. Το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, περιλαμβάνει τη Λεκάνη Απορροής του Σπερχειού (GR18), της Εύβοιας (GR19), ΒΑ Παραλίας Καλλιδρόμου (GR22), Βοιωτικού Κηφισού (GR23), Άμφισσας (GR24), Ασωπού (GR25) και των Σποράδων (GR35) (εικόνα ).

40 Εικόνα : Λεκάνες απορροής ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή: Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις. Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Σπερχειού GR Εύβοιας GR ΒΑ Παραλίας Καλλιδρόμου GR Βοιωτικού Κηφισού GR Άμφισσας GR Ασωπού GR Σποράδων GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ07) (Πηγή:Ίδια πεξεργασία) Το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔ08) εκτείνεται στο μεγαλύτερο τμήμα του εντός της Περιφέρειας Θεσσαλίας, ενώ περιλαμβάνει μικρό μέρος της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, και ελάχιστο μέρος των Περιφερειών Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Η συνολική επιφάνεια του είναι ίση με km 2 και συμπίπτει σχεδόν με το αντίστοιχο γεωγραφικό διαμέρισμα. Περιλαμβάνει το νομό Λάρισας σχεδόν στο σύνολό του, πολύ

41 μεγάλο μέρος των νομών Μαγνησίας, Καρδίτσας και Τρικάλων και μικρά τμήματα των νομών Πιερίας, Γρεβενών (στα βόρεια) και Φθιώτιδας (στα νότια). Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Θεσσαλίας (GR08) και Λεκάνες Απορροής (Πηγή: Η περιοχή παρουσιάζει απλή γεωμορφολογική εικόνα με τα ορεινά τμήματά του στις περιφερειακές περιοχές και τα πεδινά τμήματα στις κεντρικές. Το Υδατικό Διαμέρισμα της Θεσσαλίας περιλαμβάνει τις Λεκάνες Απορροής Πηνειού (GR 16) και Αλμυρού-Πηλίου (GR 17) (εικόνα ). Επισημαίνεται ωστόσο ότι η υπολεκάνη του π. Ταυρωπού (Μέγδοβα), ανάντη του φράγματος Πλαστήρα, έκτασης 161 km 2, αν και υδρολογικά ανήκει σε αυτή του Αχελώου, από διαχειριστική σκοπιά εντάσσεται σε αυτή του Πηνειού (δηλαδή στο Υδατικό Διαμέρισμα 08), καθώς το σύνολο, πρακτικά, των υδατικών πόρων της εκτρέπονται προς την πλευρά της Θεσσαλίας. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις.

42 Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Πηνειού GR Αλμυρού-Πηλίου GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Θεσσαλίας (ΥΔ08) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Λεκάνη Απορροής Πηνειού (GR 16) Η κύρια υδρολογική λεκάνη του Υδατικού Διαμερίσματος είναι εκείνη του Πηνειού, με επιφάνεια στη θέση Πυργετός, κοντά στις εκβολές, ίση με περίπου km 2. Στο Υδατικό Διαμέρισμα βρίσκεται ακόμα και η κλειστή λεκάνη της Λίμνης Κάρλας, το σύστημα της οποίας βρίσκεται υπό διαμόρφωση, με ένα σύστημα τάφρων αμφίδρομης ροής προς και από τον Πηνειό για αντιπλημμυρική προστασία των πεδινών καλλιεργημένων εκτάσεων. Λεκάνη Απορροής ρεμάτων Αλμυρού Πηλίου (GR17) Στη ΛΑΠ του Αλμυρού-Πηλίου του υδατικού διαμερίσματος Θεσσαλίας, δεν υπάρχουν μεγάλοι ποταμοί αλλά ένα σύνολο ρεμάτων που καταλήγουν επί το πλείστον στον Παγασητικό κόλπο. Το Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας (ΥΔ 09) εντοπίζεται στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας και περιλαμβάνει τις Λεκάνες Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Πρεσπών (GR01) και Αλιάκμονα (GR02) (εικόνα ).

43 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας και Λεκάνες απορροής (GR09) (Πηγή: GR) Η έκτασή του είναι km 2 και διοικητικά υπάγεται στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας της Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας (65,2%) και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας της Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας Θράκης (33,1%) (εικόνα ). Μικρά επουσιώδη τμήματα του ΥΔ, υπάγονται στις Περιφέρειες Ηπείρου (0,4%) και Θεσσαλίας (1,4%). Επιπλέον, το ΥΔ καλύπτει το σύνολο των δώδεκα (12) δήμων της Περιφέρειας της Δυτικής Μακεδονίας, σημαντικά τμήματα από εννέα (9) δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας και μικρά τμήματα από ένα (1) δήμο της Ηπείρου και δύο (2) της Θεσσαλίας. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις τους. Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση

44 (km 2 ) Πρεσπών GR Αλιάκμονα GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (ΥΔ08) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Εικόνα : Διοικητική Διαίρεση ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων (Πηγή: GR) Το ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας περιλαμβάνει τη διασυνοριακή λεκάνη απορροής, των Πρεσπών. Η ΛΑΠ Πρεσπών οφείλει το όνομά της στις δύο από τις σπουδαιότερες λίμνες της Ελλάδας, της Μικρής και Μεγάλης Πρέσπας. Βρίσκεται στο ΒΔ άκρο του ΥΔ 09 και καλύπτει μικρό τμήμα του. Οι κύριοι ορεινοί όγκοι που αναπτύσσονται στη ΛΑΠ, έχουν ως αποτέλεσμα τη διάκριση δύο επιμέρους κύριων υδρολογικών υπολεκανών: την Κλειστή Λεκάνη των Πρεσπών και τη Λεκάνη Αξιού Τμήμα Φλώρινας. Η μεν πρώτη είναι τριεθνής

45 και μοιράζεται μεταξύ της Ελλάδας, Αλβανίας και ΠΓΔΜ, ενώ η δεύτερη μοιράζεται μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔM. Το ΥΔ 09 κυριαρχείται από την παρουσία του ποταμού Αλιάκμονα ενώ μικρότεροι ποταμοί είναι οι Λύγκος, Κοιλάδα και Μαυρονέρι. Ο αριθμός των λιμνών που παρατηρείται στο ΥΔ είναι σημαντικός και μεγαλύτερος από τα άλλα ΥΔ της χώρας. Έτσι, στο ΥΔ 09 απαντώνται οι φυσικές λίμνες Καστοριάς, Βεγορίτιδας, Πετρών, Ζάζαρης, Χειμαδίτιδας, Μικρής και Μεγάλης Πρέσπας, ο υγροβιότοπος του Άγρα και οι τεχνητές λίμνες Αλιάκμονα: Πολύφυτου, Σφηκιάς, Ασωμάτων, Αγίας Βαρβάρας, ενώ αναμένεται και η έναρξη λειτουργίας της Τ.Λ. Ιλαρίωνα. Το ανάγλυφο του ΥΔ είναι κυρίως ορεινό-ημιορεινό, καθώς μόνο το 30% της έκτασης του ΥΔ βρίσκεται κάτω από τα 600 m. Κύριο γνώρισμά του είναι η ύπαρξη εννέα κορυφών με υψόμετρο άνω των m με χαρακτηριστικότερη την κορυφή του Ολύμπου (Μύτικας, m), την υψηλότερη κορυφή της Ελλάδας. Αντίθετα, στο ανατολικό τμήμα του ΥΔ το ανάγλυφο γίνεται ομαλό και κυριαρχούν οι πεδινές εκτάσεις της Έδεσσας, Νάουσας, Βέροιας και Πιερίας. Η ακτογραμμή του ΥΔ είναι σχεδόν ευθεία, με ήπιο ανάγλυφο και το συνολικό μήκος της ανέρχεται στα 80 km. Το Υδατικό Διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ10), έχει έκταση km 2 και εντός των ορίων του Υ.Δ. 10 βρίσκεται το σύνολο των Περιφερειακών Ενοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, το μεγαλύτερο μέρος των Π.Ε. Θεσσαλονίκης και Κιλκίς, καθώς και τμήματα από τις Π.Ε. Πέλλας (33%) και Ημαθίας (26%).

46 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας (GR10) και Λεκάνες απορροής (Πηγή: GR) Το ΥΔ 10 περιλαμβάνει εκτεταμένες πεδιάδες, κυρίως στο δυτικό του τμήμα, οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι αυτές της Θεσσαλονίκης, των Γιαννιτσών και του Λαγκαδά, ενώ στο ανατολικό του τμήμα διακρίνεται η λεκάνη της Χαλκιδικής. Η μορφολογία του είναι κυρίως ημιορεινή με μέσο υψόμετρο τα 245 m, περίπου, ενώ το 36% της έκτασής του έχει υψόμετρο κάτω από 100 m και μόλις το 3% της έκτασής του έχει υψόμετρο πάνω από 800 m. Οι ακτές του, συνολικού μήκους 910 km, χαρακτηρίζονται από έντονο ανάγλυφο. Οι κύριοι ποταμοί του ΥΔ 10 είναι ο Αξιός, ο Γαλλικός και ο Λουδίας. Μικρότερα ποτάμια τοπικής σημασίας αποτελούν ο Χαβρίας και ο Ανθεμούντας στην Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής. Οι κυριότερες φυσικές λίμνες του υδατικού διαμερίσματος είναι οι λίμνες Βόλβη και Λαγκαδά, Δοϊράνη και Πικρολίμνη. Το Υδατικό Διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ 10) περιλαμβάνει τις ΛΑΠ Αξιού (GR03), Γαλλικού (GR04), Χαλκιδικής (GR05) και Άθω (GR43) (εικόνα ). Το ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας περιλαμβάνει τη διασυνοριακή λεκάνη απορροής, του Αξιού η

47 οποία εμπεριέχει και την διασυνοριακή υπολεκάνη της λίμνης Δοϊράνης. Ο Αξιός μοιράζεται μεταξύ της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της π.γ.δ.μ. και της Σερβίας. Η συνολική έκταση της λεκάνης απορροής του είναι km 2, από την οποία σε ελληνικό έδαφος βρίσκονται 2.513km 2. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι λεκάνες απορροής με τους αντίστοιχους κωδικούς και τις εκτάσεις. Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση (km 2 ) Αξιού GR Γαλλικού GR Χαλκιδικής GR Άθω GR Πίνακας : Λεκάνες Απορροής ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ10) (Πηγή: Ίδια επεξεργασία) Λεκάνη απορροής Αξιού Η ΛΑΠ Αξιού, η οποία διοικητικά υπάγεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, αποτελείται κυρίως από τις υδρολογικές λεκάνες απορροής των ποταμών Αξιού και Λουδία, βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του ΥΔ 10 και εκτείνεται από τα σύνορα Ελλάδας ΠΓΔΜ έως τις ακτές του ΥΔ, δυτικά του Θερμαϊκού κόλπου. Η ΛΑΠ χαρακτηρίζεται από υψηλά υψόμετρα (πάνω από m) στα ΒΔ (όρος Πάικο) και στα βόρεια (Όρος Κερκίνη) άκρα της και ήπια-πεδινή μορφολογία στην υπόλοιπη έκτασή της. Έτσι, πάνω από το 50% της έκτασής της έχει υψόμετρο κάτω από 100 m και πάνω από 75% κάτω από 200 m, ενώ το μέσο υψόμετρο της ΛΑΠ είναι 180 m περίπου. Οι κύριες λίμνες της ΛΑΠ Αξιού είναι η φυσική λίμνη της Δοϊράνης, η οποία «μοιράζεται» μεταξύ Ελλάδας και πγδμ και η τεχνητή λιμνοδεξαμενή Αρτζάν. Λεκάνη απορροής Γαλλικού Η ΛΑΠ Γαλλικού, με χερσαία έκταση km 2 διοικητικά υπάγεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, περιλαμβάνει τη λεκάνη απορροής του ομώνυμου ποταμού, βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του ΥΔ 10 και εκτείνεται σχεδόν από τα ΒΑ όρια της Π.Ε. Κιλκίς ως το Θερμαϊκό κόλπο. Το μοναδικό λιμναίο ΥΣ της ΛΑΠ είναι η φυσική λίμνη Πικρολίμνη. Η ΛΑΠ χαρακτηρίζεται από υψηλά υψόμετρα, πάνω από m στα βόρεια, τα οποία σταδιακά χαμηλώνουν ως το κέντρο της ΛΑΠ, ενώ στη συνέχεια απαντώνται πεδινές εκτάσεις με εξαίρεση την έξαρση στα νοτιοανατολικά όρια της ΛΑΠ. Έτσι, 17% της

48 έκτασής της έχει υψόμετρο κάτω από 100 m, 16% έχει υψόμετρο m, 20% έχει υψόμετρο m και το υπόλοιπο 47% έχει μεγαλύτερο υψόμετρο. Το μέσο υψόμετρο της ΛΑΠ είναι 300 m, περίπου. Λεκάνη απορροής Χαλκιδικής Η ΛΑΠ Χαλκιδικής, η οποία διοικητικά υπάγεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, είναι η μεγαλύτερη ΛΑΠ του ΥΔ 10, αποτελείται από τις λεκάνες απορροής των λιμνών Βόλβη και Λαγκαδά, την τεχνητή λίμνη Μαυρούδας, των ποταμών Ανθεμούντα και Χαβρία, τις υδρολογικές λεκάνες του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και περί αυτού, καθώς και άλλες μικρότερες υπολεκάνες της Π.Ε. Χαλκιδικής. Από τη συνολική έκταση της ΛΑΠ, ποσοστό 27% έχει υψόμετρο κάτω από 100 m, 20% έχει υψόμετρο m, 14% έχει υψόμετρο m και το υπόλοιπο 39% έχει μεγαλύτερο υψόμετρο, ενώ το μέσο υψόμετρο της ΛΑΠ είναι περίπου 275 m. Λεκάνη απορροής Άθω Η ΛΑΠ Άθω είναι η μικρότερη σε έκταση ΛΑΠ του ΥΔ10 και αποτελεί το βορειοανατολικό τμήμα της ομώνυμης χερσονήσου. Βρέχεται ΒΑ από τον κόλπο Ορφανού. Το έδαφος της χερσονήσου του Άθω είναι ορεινό και δυσπρόσιτο. Από τη συνολική έκταση της ΛΑΠ το 37% έχει υψόμετρο κάτω από 100 m, 24% έχει υψόμετρο m, 16% έχει υψόμετρο m και το υπόλοιπο 23% έχει μεγαλύτερο υψόμετρο, ενώ το μέσο υψόμετρο της ΛΑΠ είναι 220 m, περίπου. Το Υδατικό Διαμέρισμα περιλαμβάνει εκτεταμένες πεδιάδες, κυρίως στο δυτικό τµήµα, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι αυτές της Θεσσαλονίκης, των Γιαννιτσών και του Λαγκαδά, ενώ στο ανατολικό τμήμα διακρίνεται η λεκάνη της Χαλκιδικής. Δεν είναι ιδιαίτερα ορεινό, αφού περιλαμβάνει χαµηλά βουνά στην περιφερειακή ζώνη, ενώ υψόμετρο πάνω από m έχουν το όρος Άθως (2.033 m) και το όρος Κερκίνη (2.031 m). Το μέσο υψόμετρο του ΥΔ είναι 245 m, περίπου, ενώ το 36% της έκτασής του έχει υψόμετρο κάτω από 100m και μόλις το 3 % της έκτασής του έχει υψόμετρο πάνω από 800 m. Το συνολικό μήκος των ακτών του ΥΔ ανέρχεται στα 910 km, ενώ αυτές χαρακτηρίζονται από έντονο ανάγλυφο και το σχηματισμό πολυάριθμων βραχωδών κόλπων. Το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ11) (εικόνα ) έχει συνολική έκταση km 2 και κατά το μεγαλύτερο μέρος πεδινό και κατά το μικρότερο τμήμα του ορεινό και ημιορεινό. Οι πεδιάδες των Σερρών και της Δράμας αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του διαμερίσματος. Η κατανομή των υψομέτρων είναι

49 η ακόλουθη: το 10% της έκτασης του διαμερίσματος έχει υψόμετρο πάνω από m, το 49% μεταξύ 200 και m, και το 41% έχει υψόμετρο μικρότερο των 200 m (διάγραμμα ). Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ11) (Πηγή: Κατανομή υψομέτρων στο ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας 10% 49% 41% <200m m >1000m Διάγραμμα : Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Μακεδονίας - Κατανομή υψομέτρων (Πηγή: Ιδία επεξεργασία)

50 Το ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας [GR11] αποτελείται μία λεκάνηαπορροής, αυτή του Στρυμόνα (ΥΔ06). Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η λεκάνη απορροής με τον αντίστοιχο κωδικό και την έκταση. Κωδικός Έκταση Λεκάνη Απορροής Λεκάνης (km 2 ) Στρυμόνα GR Πίνακας : Λεκάνη Απορροής ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ11) (Πηγή:Ιδία επεξεργασία) Οι κύριοι ποταμοί του ΥΔ11 είναι ο Στρυμόνας και ο παραπόταμός του Αγγίτης. Ο Στρυμόνας αποτελεί ταυτόχρονα τον διασυνοριακό ποταμό του ΥΔ τα νερά του οποίου η Ελλάδα μοιράζεται με τη Βουλγαρία. Δευτερεύοντες ποταμοί του ΥΔ είναι οι π. Μπέλιτσα, Κρουσοβίτης και οι ανάντη παραπόταμοι του Αγγίτη. Ο Στρυμόνας είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Βαλκανικής χερσονήσου, με συνολικό μήκος ~315 km έως την εκβολή του στη λίμνη Κερκίνη. Στο ΥΔ11 περιλαμβάνονται μόνον δύο λίμνες, αμφότερες τεχνητές: η λίμνη Κερκίνη και η Τ.Λ. Λευκογείων. Το Υδατικό Διαμέρισμα Θράκης (ΥΔ12) έχει έκταση km 2, από τα οποία τα 564 km 2 ανήκουν στα νησιά Θάσο και Σαμοθράκη. Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Θράκης (GR12) και Λεκάνες απορροής(πηγή: Το ΥΔ12 εμπεριέχει δύο διασυνοριακές λεκάνες απορροής, αυτές των π. Νέστου και Έβρου. Τις λεκάνες αυτές μοιράζεται η Ελλάδα με την Βουλγαρία (Νέστου) και με την Βουλγαρία και την Τουρκία (Έβρου). Το Υ.Δ. Θράκης αποτελείται από πέντε (5) λεκάνες

51 απορροής, Νέστου (GR07), Ρέματος Ξάνθης Ξηρορέματος (GR08), Ρεμάτων Κομοτηνής Λουτρού Έβρου (GR09), Έβρου (GR10) και Θάσου Σαμοθράκης (GR42). Οι λεκάνες απορροής παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση Λεκάνης (km 2 ) Νέστου GR ,5 Ρέματος Ξάνθης Ξηρορέματος GR ,6 Ρεμάτων Κομοτηνής Λουτρού Έβρου GR ,4 Έβρου GR ,9 Θάσου Σαμοθράκης GR42 564,3 Πίνακας : Λεκάνες Απορροής Ποταμών ΥΔ Θράκης [GR12] (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Οι κύριοι ποταμοί του ΥΔ Θράκης είναι οι ποταμοί Νέστος και Έβρος. Οι ποταμοί αυτοί αποτελούν ταυτόχρονα τους διασυνοριακούς ποταμούς του ΥΔ τα νερά των οποίων η Ελλάδα μοιράζεται με την Βουλγαρία και την Τουρκία. Σημαντικοί παραπόταμοι του Έβρου αλλά και σε επίπεδο ΥΔ είναι ο Άρδας και ο Ερυθροπόταμος. Στο ΥΔ Θράκης περιλαμβάνεται μόνον μία φυσική λίμνη, η λίμνη Ισμαρίδα. Οι υπόλοιπες λίμνες του ΥΔ είναι ταμιευτήρες, συνολικά πέντε τον αριθμό. Το Υδατικό Διαμέρισμα Κρήτης (ΥΔ13) είναι το νοτιότερο διαμέρισμα της χώρας και αποτελείται από την ομώνυμη μεγαλόνησο μαζί με τα μικρά νησιά που βρίσκονται γύρω από αυτήν, με κυριότερα τη Γαύδο και το Δία. Περιλαμβάνει τους Νομούς Χανίων, Ρεθύμνης, Ηρακλείου και Λασιθίου. Η συνολική έκτασή του είναι km 2.

52 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Κρήτης (GR13) και Λεκάνες Απορροής (Πηγή: Το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού (3/4 της επιφάνειας περίπου) είναι ορεινό. Τα βασικά ορεινά συγκροτήματα του υδατικού διαμερίσματος είναι προς τα δυτικά τα Λευκά Όρη (2.454 m), στο κεντρικό τμήμα ο Ψηλορείτης ή Ίδη (2.456 m) και προς τα ανατολικά το όρος Δίκτη (2.147 m) και τα όρη Σητείας (1.476 m). Το υδρογραφικό δίκτυο είναι πυκνό στο δυτικό τμήμα του νησιού, ενώ στο ανατολικό δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένο. Το Υδατικό Διαμέρισμα Κρήτης, περιλαμβάνει τρεις (3) Λεκάνες Απορροής Ποταμών οι οποίες παρατίθενται στον Πίνακα που ακολουθεί : Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση Λεκάνης (km 2 ) Ρεμάτων Βορείου Τμήματος Χανίων - Ρεθύμνου Ηρακλείου GR ,06 Ρεμάτων Νοτίου Τμήματος Χανίων - Ρεθύμνου - Ηρακλείου GR ,2 Ρεμάτων Ανατολικής Κρήτης GR ,28 Πίνακας : Λεκάνες Απορροής Ποταμών ΥΔ Κρήτης [ΥΔ3] (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Το Υδατικό Διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου (ΥΔ14) περιλαμβάνει τα νησιωτικά συγκροτήματα των Νομών Κυκλάδων, Δωδεκανήσου, Λέσβου, Σάμου και Χίου. Απαρτίζεται δηλαδή από όλα τα νησιά των Περιφερειών Βόρειου και Νότιου Αιγαίου, εκτός από τη Μακρόνησο. Η συνολική έκτασή του ανέρχεται σε km 2, οριζόμενη, χωρίς να περιλαμβάνονται οι βραχονησίδες, Βόρεια από τη Λήμνο, Ανατολικά από το Καστελόριζο, Νότια από την Κάσο και Δυτικά από την Κέα.

53 Εικόνα : Υδατικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου (ΥΔ14) (Πηγή: Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι ο διαμελισμός της έκτασής του σε πολλές μικρότερες αυτοτελείς ενότητες, τα νησιά. Το έδαφος του συνόλου των νησιών του Υδατικού Διαμερίσματος κατανέμεται σε πεδινό, ορεινό και ημιορεινό, με τα μεγαλύτερα υψόμετρα να συναντώνται στη Σάμο (1.433 m), στη Χίο (1.297 m), στη Ρόδο (1.215 m), στη και στην Κάρπαθο (1.215 m). Το Υδατικό Διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου, περιλαμβάνει τρεις (3) Λεκάνες Απορροής: Ανατολικού Αιγαίου (GR36), Κυκλάδων (GR37), Δωδεκανήσων (GR38) (Πίνακας ). Λεκάνη Απορροής Κωδικός Έκταση Λεκάνης (km 2 ) Ανατολικού Αιγαίου ΥΔ Κυκλάδων ΥΔ Δωδεκανήσων ΥΔ Πίνακας : Λεκάνες Απορροής Ποταμών ΥΔ Νήσων Αιγαίου (ΥΔ14) (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Με βάση την έκταση του κάθε Διαμερίσματος από τα παραπάνω στοιχεία γίνεται μια σύγκριση μεταξύ των Υδατικών Διαμερισμάτων στο παρακάτω Διάγραμμα όπου φαίνεται η διαφοροποίηση στην έκταση που καλύπτουν (διάγραμμα ). Μεγαλύτερη έκταση στο σύνολό του εμφανίζεται να έχει το ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας ενώ τη μικρότερη κατέχει το ΥΔ Αττικής.

54 Συνολική έκταση Υδατικών Διαμερισμάτων Υ.Δ Νήσων Αιγαίου Υ.Δ Κρήτης Υ.Δ Θράκης Υ.Δ Ανατολικής Μακεδονίας Υ.Δ Κεντρικής Μακεδονίας Υ.Δ Δυτικής Μακεδονίας Υ.Δ Θεσσαλίας Υ.Δ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας Υ.Δ Αττικής Υ.Δ Ηπείρου Υ.Δ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας Υ.Δ Ανατολικής Πελοποννήσου Υ.Δ Βόρειας Πελοποννήσου Υ.Δ. Δυτικής Πελοποννήσου Έκταση (km 2 ) Διάγραμμα : Συνολική έκταση Υδατικών Διαμερισμάτων (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Kλίμα και Βροχoπτώσεις ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ01) Τα κατακρημνίσματα στην περιοχή του ΥΔ01 είναι αρκετά σημαντικά και συγκεκριμένα στη ΛΑΠ Αλφειού φτάνουν περίπου τα mm το χρόνο. Οι βροχές είναι μικρότερες προς τα ανατολικά και σημαντικότερες στης περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου, λόγω της σαφούς συσχέτισης που παρατηρείται μεταξύ της βροχόπτωσης και του υψομέτρου. Στη ΛΑΠ Πάμισου Νέδοντος Νέδα οι βροχοπτώσεις φτάνουν περίπου τη μέση τιμή των mm το χρόνο. Οι βροχές είναι μικρότερες προς τις δυτικές παράλιες και πεδινές περιοχές και σημαντικότερες στης περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου. Το πλείστο των βροχοπτώσεων παρουσιάζεται κατά τους μήνες Οκτώβριο έως και Μάρτιο, με πιο υγρό μήνα το Δεκέμβριο και πιο ξηρό τον Ιούλιο. ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ02)

55 Τα κατακρημνίσματα στην περιοχή του ΥΔ02 είναι σημαντικά με τις βροχοπτώσεις στη Λεκάνη Απορροής Ρεμάτων Παραλίας Βορ. Πελοποννήσου να κυμαίνονται από τα 697 mm το χρόνο μέχρι 1178 mm τον χρόνο. Οι βροχές είναι μικρότερες προς τα ανατολικά και σημαντικότερες στα δυτικά και στις περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου ενώ το πλείστο των βροχοπτώσεων παρουσιάζεται κατά τους μήνες Οκτώβριο ως και Μάρτιο, με πιο υγρό μήνα το Δεκέμβριο και πιο ξηρό τον Ιούνιο. Τα κατακρημνίσματα στην περιοχή της λεκάνης Απορροής Πείρου - Βέργα - Πηνειού φτάνουν περίπου τα 780 mm το χρόνο στα βόρειαανατολικά της λεκάνης μέχρι mm τον χρόνο στα νοτιοδυτικά της λεκάνης. Οι βροχές είναι μικρότερες προς τα ανατολικά και σημαντικότερες στης περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου και το πλείστο των βροχοπτώσεων παρουσιάζεται κατά τους μήνες Οκτώβριο ως και Μάρτιο, με πιο υγρό μήνα το Δεκέμβριο και πιο ξηρό τον Ιούνιο. Στη Λεκάνη Απορροής Κεφαλονιάς Ιθάκης-Ζακύνθου τα κατακρημνίσματα φτάνουν περίπου τα 800 mm το χρόνο στην Κεφαλονιά και στα 700 mm στη Ζάκυνθο. Το πλείστο των βροχοπτώσεων παρουσιάζεται κατά τους μήνες Οκτώβριο ως και Μάρτιο, με πιο υγρό μήνα το Δεκέμβριο και πιο ξηρό τον Ιούνιο. ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (ΥΔ03) Η περιοχή της Λεκάνης Απορροής Οροπεδίου Τρίπολης είναι πλούσια σε βροχοπτώσεις και παρουσιάζει υψηλό βροχομετρικό δείκτη. Τα μέσα ετήσια ύψη βροχόπτωσης, στο Οροπέδιο Τρίπολης είναι mm, ενώ στα όρη Μαίναλο, Ολίγυρτο, Αρτεμίσιο, και Πάρνωνα, που το περιβάλλουν, τα ύψη αυξάνονται σε mm. Οι περισσότερες βροχοπτώσεις παρουσιάζονται κατά τους μήνες Νοέμβριο - Μάρτιο, με πιο υγρό μήνα το Δεκέμβριο και πιο ξηρό τον Ιούνιο. Τα κατακρημνίσματα στην περιοχή της λεκάνης Απορροής ρεμάτων Αργολικού Κόλπου κυμαίνονται περίπου στα 800mm το χρόνο. Οι βροχές είναι μικρότερες προς τα ανατολικά και σημαντικότερες στις περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου. Το πλείστο των βροχοπτώσεων παρουσιάζεται κατά τους μήνες Νοέμβριο ως και Μάρτιο, με πιο υγρό μήνα τον Νοέμβριο και πιο ξηρό τον Ιούνιο. Στην περιοχή της ΛΑΠ Ευρώτα οι βροχοπτώσεις φτάνουν περίπου τα 900 mm το χρόνο. Οι βροχές είναι μικρότερες προς τα ανατολικά και σημαντικότερες στις περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου και το πλείστο των βροχοπτώσεων παρουσιάζεται κατά τους μήνες Οκτώβριο ως και Μάρτιο, με πιο υγρό μήνα το Νοέμβριο και πιο ξηρό τον Ιούνιο. ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ04)

56 Το ύψος των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας είναι το δεύτερο υψηλότερο στη χώρα μετά από εκείνο του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής κυμαίνεται από 800 έως mm περίπου στα παράκτια και πεδινά και φτάνει τα mm στα ορεινά, ενώ σε μεγάλα υψόμετρα ξεπερνά τα mm. ΥΔ Ηπείρου (ΥΔ05) Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής του υδατικού διαμερίσματος κυμαίνεται από μέχρι mm στα παράλια και φτάνει μέχρι mm στα ορεινά τμήματα. Ο αριθμός των ημερών βροχής του έτους κυμαίνεται μεταξύ 70 και 120 και είναι μεγαλύτερος στα παράκτια από ότι στο εσωτερικό του διαμερίσματος. ΥΔ Αττικής (ΥΔ06) Το κλίμα μπορεί να χαρακτηριστεί μεσογειακό, με εξαίρεση τα υψηλά σημεία, όπου το κλίμα είναι ορεινό. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής κυμαίνεται από 350 mm στο λεκανοπέδιο Αττικής μέχρι mm στα ορεινά τμήματα (Πάρνηθα), ενώ οι ημέρες βροχής κυμαίνονται από 50 μέχρι 100 ετησίως. Η χιονόπτωση είναι σπάνια στις παράκτιες περιοχές, ενώ αυξάνει σημαντικά στο εσωτερικό του. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από 16 C μέχρι 18 C, ανάλογα με το υψόμετρο και την απόσταση από τη θάλασσα, ενώ το ετήσιο θερμομετρικό εύρος είναι περίπου 16 C. ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ07) Η γεωγραφική θέση και το ανάγλυφο του Διαμερίσματος, συμβάλλουν στη μεγάλη κλιματική ποικιλία, που περιλαμβάνει από θαλάσσιο μεσογειακό μέχρι ορεινό κλίμα. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής κυμαίνεται από 500 mm στη λεκάνη του Ασωπού μέχρι mm στα ορεινά τμήματα της λεκάνης του Σπερχειού και της Εύβοιας, ενώ οι ημέρες βροχής κυμαίνονται από 50 μέχρι 100 ετησίως. Οι βροχοπτώσεις στις λεκάνες απορροής του Σπερχειού και του Βοιωτικού Κηφισού εκτιμώνται σε 905 mm και 765 mm αντίστοιχα. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από 11 C μέχρι 18 C, ανάλογα με το υψόμετρο και την απόσταση από τη θάλασσα. ΥΔ Θεσσαλίας (ΥΔ08) Το υδατικό διαμέρισμα διαιρείται σε τρεις περιοχές: την ανατολική παράκτια και ορεινή, με μεσογειακό κλίμα, την κεντρική πεδινή, με ηπειρωτικό κλίμα και τη Δυτική ορεινή, με ορεινό κλίμα. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από 16 ως 17 C. Το ετήσιο

57 θερμομετρικό εύρος ξεπερνά τους 22 C. Οι πιο θερμοί μήνες είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος και οι πιο ψυχροί Ιανουάριος, ο Φεβρουάριος και ο Δεκέμβριος. Οι παγετοί είναι συχνοί και εμφανίζονται κατά την περίοδο Νοεμβρίου Απριλίου. Από υδρολογική άποψη η μέση ετήσια κατακρήμνιση στη Θεσσαλία υπολογίζεται ίση με 686,8 mm (για την περίοδο έως ). ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (ΥΔ09) Το μεγαλύτερο μέρος του διαμερίσματος έχει ηπειρωτικό κλίμα, ενώ τα παράκτια και τα ορεινά τμήματα έχουν θαλάσσιο και ορεινό κλίμα αντίστοιχα. Η γεωγραφική θέση και το ανάγλυφο του διαμερίσματος συμβάλλουν στη μεγάλη κλιματική ποικιλία του. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής κυμαίνεται από 600 μέχρι mm, ενώ στα ορεινά τμήματα ξεπερνάει και τα mm. Οι χιονοπτώσεις είναι αρκετά συνηθισμένες κατά το διάστημα Σεπτεμβρίου - Απριλίου. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 14,5 και 17 C, με ψυχρότερο μήνα τον Ιανουάριο και θερμότερο τον Ιούλιο. ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ10) Το Διαμέρισμα χαρακτηρίζεται από ποικιλία κλιμάτων, όπως μεσογειακό στην περιοχή της Χαλκιδικής, και τις παράκτιες περιοχές, ηπειρωτικό στο εσωτερικό του και ορεινό στις περιοχές με μεγάλο υψόμετρο. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής κυμαίνεται από 400 μέχρι 800 mm, ενώ στα ορεινά τμήματα ξεπερνάει τα mm. Οι χιονοπτώσεις είναι αρκετά συνηθισμένες κατά το διάστημα Σεπτεμβρίου-Απριλίου. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 14.5 C και 17 C, με ψυχρότερο μήνα τον Ιανουάριο και θερμότερο τον Ιούλιο. ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ11) Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από 14,5 ως 16,0 C. Το ετήσιο θερμομετρικό εύρος ξεπερνά τους 21 C. Ο πιο θερμός μήνας είναι ο Ιούλιος και ο πιο ψυχρός ο Ιανουάριος. Το μέσο ετήσιο ύψος των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων στο ΥΔ 11 είναι 675 mm. Μεταβάλλεται από 500 έως 600 mm περίπου στα παράκτια και πεδινά, 600 ως mm στο εσωτερικό και υπερβαίνει τα 1000 mm στα ορεινά. Ως ενδεικτικές τιμές της ετήσιας βροχόπτωσης στο πεδινό τμήμα του διαμερίσματος αναφέρονται τα 508 mm στο σταθμό Δράμας και τα 576 mm στο σταθμό Αμυγδαλεώνα Καβάλας.

58 Οι περισσότερες βροχές πέφτουν κατά τη χειμερινή και εαρινή περίοδο. Οι χιονοπτώσεις είναι συνηθισμένο φαινόμενο και λαμβάνουν χώρα κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου Απριλίου. Οι χαλαζοπτώσεις είναι σπάνιες. ΥΔ Θράκης (ΥΔ12) Στο νησιωτικό τμήμα καθώς και σε μια στενή παράκτια ζώνη επικρατεί χερσαίο μεσογειακό κλίμα, στο εσωτερικό και στα πεδινά το μεσευρωπαϊκό, ενώ στα ορεινά επικρατεί το ορεινό. Η ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται στα παράκτια και το νησιωτικό τμήμα μεταξύ 500 και 600 mm, στο εσωτερικό μεταξύ 600 και 1000 mm, ενώ στα βόρεια ορεινά ξεπερνά τα mm. Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Διαχείρισης και Προστασίας Υδατικών Πόρων (2008), η μέση ετήσια βροχόπτωση εκτιμάται σε 778 mm. Η μέση ετήσια θερμοκρασία του διαμερίσματος είναι 14,5 16,5 C. ΥΔ Κρήτης (ΥΔ13) Το κλίμα του Διαμερίσματος χαρακτηρίζεται εύκρατο έως μεσογειακό θερμόημιυγρό. Στις ορεινές περιοχές ειδικά του δυτικού τμήματος εμφανίζεται και το ορεινό κλίμα. Η Κρήτη, σαν νησιωτική περιοχή επωφελείται μόνο από τα νερά που φτάνουν σε αυτήν με τη μορφή κατακρημνισμάτων (βροχή, χαλάζι, χιόνι). Η γεωγραφική της όμως θέση και το γεωφυσικό της περιβάλλον, δεν ευνοούν τη συγκέντρωση μεγάλου όγκου νερού. Εξάλλου, η γεωγραφική της τοποθέτηση στη διεύθυνση ανατολής-δύσης, καθώς και η ύπαρξη υψηλών οροσειρών καθορίζουν και το ύψος των νερών που δέχεται ετησίως. Έτσι, παρατηρείται μια σημαντική ανισοκατανομή του ετήσιου όγκου βροχόπτωσης τόσο γεωγραφικά, όσο και φυσιογραφικά. Η μέση ετήσια βροχόπτωση της Κρήτης φτάνει τα 927 mm. ΥΔ Νήσων Αιγαίου (ΥΔ14) Το Υδατικό Διαμέρισμα παρουσιάζει σημαντικές κλιματικές παραλλαγές λόγω της γεωγραφικής θέσης, του μεγέθους και της απόστασης των νησιών από τις πλησιέστερες ηπειρωτικές ακτές. Στο σύνολο των νησιών κυριαρχεί το ήπιο εύκρατο μεσογειακό κλίμα, το οποίο στις νοτιοανατολικές περιοχές κλίνει προς το θαλάσσιο. Η μέση ετήσια θερμοκρασία του Διαμερίσματος κυμαίνεται από 16.9 C στο βόρειο άκρο μέχρι 19.9 C στο νότιο (Λήμνος 16.9 C, Ρόδος 19.2 C). Το μεγαλύτερο ύψος βροχής δέχονται τα νησιά που βρίσκονται κοντά στις μικρασιατικές ακτές και το μικρότερο οι Κυκλάδες. Η μέση ετήσια βροχόπτωση φτάνει τα 523 mm.

59 Δεδομένου ότι το ύψος βροχής παίζει ουσιώδη ρόλο στο υδατικό περιβάλλον μιας περιοχής, στο επόμενο διάγραμμα παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα μέσα ετήσια ύψη βροχόπτωσης σε κάθε Υδατικό Διαμέρισμα. Όπως φαίνεται το ΥΔ που δέχεται το μεγαλύτερο όγκο ύδατος ανά έτος είναι το ΥΔ Ηπείρου ενώ το μικρότερο το ΥΔ Νήσων Αιγαίου. Μέση ετήσια βροχόπτωση των ΥΔ ΥΔ Κρήτης ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας ΥΔ Ηπείρου ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου Μέση ετήσια βροχόπτωση σε mm Διάγραμμα : Μέση ετήσια βροχόπτωση στα Υδατικά Διαμερίσματα (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) 2.2 Ανθρωπογενή Χαρακτηριστικά Σε αυτό το Κεφάλαιο πραγματοποιείται παρουσίαση των Υδατικών Διαμερισμάτων βάσει χαρακτηριστικών τα οποία αποτελούν τα βασικά στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της κάθε περιοχής και σχετίζονται περισσότερο με τα Σχέδια Διαχείρισης. Συνεπώς, τα ανθρωπογενή δεδομένα που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό αφορούν στον πληθυσμό κάθε περιοχής καθώς και οι χρήσεις του νερού Πληθυσμιακά Δεδομένα ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ01) Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ για το 2001 ο πληθυσμός του ΥΔ ανέρχεται σε κατοίκους. Ο συνολικός πραγματικός πληθυσμός στις ΛΑΠ Αλφειού και Πάμισου- Νέδοντος-Νέδα ανέρχεται, για το έτος 2001, σε και κατοίκους αντίστοιχα. Η γενική τάση μεταβολής του πληθυσμού για τις περιοχές εκτιμάται σε μείωση 0,65% και σε αύξηση 5,95% περίπου αντίστοιχα, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας

60 ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ 02) Ο συνολικός πραγματικός πληθυσμός στη Λεκάνη απορροής Ρεμάτων παραλίας Βόρ. Πελοποννήσου, Πείρου - Βέργα - Πηνειού και Κεφαλονιάς - Ιθάκης - Ζακύνθου ανέρχεται, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής της ΕΣΥΕ για το έτος 2001, σε , και κατοίκους αντίστοιχα. Η γενική τάση μεταβολής του πληθυσμού των περιοχών εκτιμάται περίπου σε αύξηση 6,5%, 15,2% και 20,8% αντίστοιχα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (ΥΔ 03) Ο συνολικός πραγματικός πληθυσμός στις λεκάνες απορροής Οροπεδίου Τρίπολης, Ρεμάτων Αργολικού Κόλπου και Ευρώτα ανέρχεται, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής της ΕΣΥΕ για το έτος 2001, σε , και κατοίκους αντίστοιχα. Η γενική τάση μεταβολής του πληθυσμού εκτιμάται σε αύξηση 3,9%, 5,5% και 3,2% ανά ΛΑΠ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ 04) Ο πληθυσμός του διαμερίσματος, με βάση τα απογραφικά στοιχεία της ΕΣΥΕ, το 1991 ήταν κάτοικοι και το 2001 ήταν κάτοικοι, παρουσιάζοντας αύξηση 2,3%. Οι κυριότερες πόλεις είναι το Αγρίνιο ( κάτοικοι), το Μεσολόγγι ( κάτοικοι), η Ναύπακτος ( κάτοικοι) και η Λευκάδα (6.903 κάτοικοι). Ο πληθυσμός σε πολλές περιοχές (κυρίως ορεινές) παρουσιάζει φθίνουσα τάση σε σχέση με το 1981, ενώ το 2001 είχε μικρή αύξηση. ΥΔ Ηπείρου (ΥΔ 05) Ο πληθυσμός του Υδατικού Διαμερίσματος, με βάση τα απογραφικά στοιχεία της ΕΣ ΥΕ, το 1991 ήταν κάτοικοι και το 2001 ήταν κάτοικοι, παρουσιάζοντας αύξηση 4,1%. Ο πληθυσμός της Κέρκυρας παρουσιάζει μεγαλύτερη αύξηση. Η οικονομία παρουσιάζει γενικά αρνητικές εξελίξεις στον πρωτογενή τομέα (κτηνοτροφία, δασοκομία, σχετική μεταποίηση), όπου βασίζεται κυρίως, και στο δευτερογενή, αλλά θετικές στον τριτογενή (τουρισμός). Τα Ιωάννινα αποτελούν το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Δυτικής Ελλάδας μετά την Πάτρα. Διαθέτουν Πανεπιστήμιο με επιρροή στη χώρα και τις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων.

61 ΥΔ Αττικής (ΥΔ 06) Ο πληθυσμός του, με βάση την απογραφή του 1991 ήταν κάτοικοι και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ήταν κάτοικοι, παρουσιάζοντας αύξηση 6.7%. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία απογραφής του 2011 ο πληθυσμός του Υδατικού Διαμερίσματος ανέρχεται σε κατοίκους. ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ 07) Ο πληθυσμός του ΥΔ07, με βάση την απογραφή του 1991 ήταν κάτοικοι και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ήταν κάτοικοι, παρουσιάζοντας αύξηση 3.0%. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία απογραφής του 2011 ο πληθυσμός του Υδατικού Διαμερίσματος ανέρχεται σε κατοίκους. ΥΔ Θεσσαλίας (ΥΔ 08) Ο πληθυσμός του διαμερίσματος, με βάση τα απογραφικά στοιχεία της ΕΣΥΕ, το 1991 ήταν κάτοικοι και το 2001 ήταν κάτοικοι παρουσιάζοντας αύξηση 2.7%. ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (ΥΔ 09) Ο πληθυσμός του Υδατικού Διαμερίσματος σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 είναι κάτοικοι ενώ το 2001 το αντίστοιχο νούμερο ήταν κάτοικοι. ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ 10) Στο σύνολο του Υδατικού Διαμερίσματος Κεντρικής Μακεδονίας, παρατηρείται μικρή αύξηση πληθυσμού, της τάξης του 2,29%, την τελευταία δεκαετία από κατοίκους το 2001 σε το Αύξηση πληθυσμού παρατηρείται σε όλες τις ΛΑΠ (Χαλκιδικής, Γαλλικού και Άθως) πλην της ΛΑΠ Αξιού, στην οποία σημειώνεται μείωση πληθυσμού της τάξης του 3,94 %. Γενικά, κυρίαρχη τάση είναι η μείωση του πληθυσμού σε πυκνοκατοικημένες περιοχές εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος και αύξηση του πληθυσμού των περιφερειακών Δήμων και Δημοτικών Ενοτήτων, είτε εντός του ίδιου του ΠΣΘ (Πυλαία, Ωραιόκαστρο, Εύοσμος, Ευκαρπία), είτε εντός της Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης (Θέρμη, Μίκρα, Περαία, Τρίλοφος). ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ 11) Ο πληθυσμός του διαμερίσματος, με βάση τα απογραφικά στοιχεία της ΕΣΥΕ, το 1991 ήταν κάτοικοι και το 2001 ήταν κάτοικοι, παρουσιάζοντας αύξηση

62 5.6%. Το 2011 σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο πληθυσμός του ΥΔ έφτανε τις κατοίκους παρουσιάζοντας μείωση από το 2001 της τάξης 8%. ΥΔ Θράκης (ΥΔ 12) Στο ΥΔ 12, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, απαντώνται 636 οικισμοί συ νολικού πραγματικού πληθυσμού ίσου με κατοίκους ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 2011 ο πληθυσμός ανήλθε στους κατοίκους. ΥΔ Κρήτης (ΥΔ 13) Η Περιφέρεια Κρήτης συγκεντρώνει το 5,4% του πληθυσμού της χώρας, με τάση αύξησης, αφού μεταξύ των απογραφών 2001 και 2011 ο πληθυσμός της αυξήθηκε κατά 3,65%. Στο Υδατικό Διαμέρισμα Κρήτης, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, απαντώνται οικισμοί συνολικού πραγματικού πληθυσμού ίσου με κατοίκους. ΥΔ Νήσων Αιγαίου (ΥΔ 14) Ο πληθυσμός του Διαμερίσματος, το 1991 ήταν κάτοικοι, το 2001 ήταν , ενώ το 2011 ήταν κάτοικοι (ΕΛΣΤΑΤ). 2.3 Χρήσεις Νερού ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ01) Στο σύνολο του Υδατικού Διαμερίσματος οι συνολικές ετήσιες ανάγκες νερού για όλες τις δραστηριότητες και χρήσεις ανέρχονται σε ~234,5 εκ.m 3. Στη γεωργία (αρδευθείσες εκτάσεις), που είναι και ο βασικός χρήστης νερού, καταναλώνεται ~77% (~180 εκ.m 3 ) των συνολικών αναγκών νερού, στη βιομηχανία το ~7,0% (~16,4 εκ.m 3 ), στην ύδρευση ~14,9% (~35 εκ.m 3 ) και στην κτηνοτροφία ~1,2% (~2,8 εκ.m 3 ). Τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

63 Χρήσεις νερού στο ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου 1.10% 7.00% 14.90% 77.00% Γεωργία Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.1:Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ02) Στο σύνολο του Υδατικού Διαμερίσματος 02 οι συνολικές ετήσιες ανάγκες νερού για όλες τις δραστηριότητες και χρήσεις ανέρχονται σε ~501 εκ.m 3. Στη γεωργία (αρδευθείσες εκτάσεις), που είναι και ο βασικός χρήστης νερού, καταναλώνεται ~83% (~416 εκ.m 3 ) των συνολικών αναγκών νερού, στη βιομηχανία το ~1,8% (~8,3 εκ.m 3 ), στην ύδρευση ~13,9% (~69,7 εκ.m 3 ) και στην κτηνοτροφία ~1,3% (~6,5 εκ.m 3 ) (διάγραμμα 2.3.2). Χρήσεις νερού στο ΥΔ Βόρειας Πελοποννήσου 1.80% 13.90% 1.30% 83.00% Γεωργία Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.2:Ποσοστά χρήσεων νερού του ΥΔ Βόρειας Πελοπννήσου (Πηγή: Ιδία επεξεργασία)

64 ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (ΥΔ03) Στο σύνολο του Υδατικού Διαμερίσματος οι συνολικές ετήσιες ανάγκες νερού για όλες τις δραστηριότητες και χρήσεις ανέρχονται σε ~373 εκ.μ 3. Στη γεωργία (αρδευθείσες εκτάσεις), που είναι και ο βασικός χρήστης νερού, καταναλώνεται ~89% (~330εκ.μ 3 ) των συνολικών αναγκών νερού, στη βιομηχανία το ~1,9% (~7,1 εκ.μ 3 ), στην ύδρευση ~8,5% (~31,7 εκ.μ 3 ) και στην κτηνοτροφία ~1,2% (~4,6 εκ.μ 3 ). (διάγραμμα 2.3.3). 1.80% Χρήσεις νερού στο ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου 8.00% 1.20% 89.00% Γεωργία Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.3: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ04) Οι χρήσεις νερού διακρίνονται στην ύδρευση και τον τουρισμό, που αφορούν πόσιμο νερό την άρδευση, την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία. Η σημαντικότερη ζήτηση αντιστοιχεί στις αρδεύσεις (86,7%) και, κατά δεύτερο λόγο, το πόσιμο νερό (11,2%). Οι ζητήσεις της βιομηχανίας και της κτηνοτροφίας είναι πολύ μικρότερες (0,1% και 2% αντίστοιχα). (διάγραμμα 2.3.4)

65 Χρήσεις νερού στο ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας 11.20% 2.00% 0.10% 86.70% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση/Τουρισμός Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.4: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Ηπείρου (ΥΔ05) Οι χρήσεις νερού διακρίνονται στην ύδρευση και τον τουρισμό, που αφορούν πόσιμο νερό την άρδευση, την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία. Η σημαντικότερη ζήτηση αντιστοιχεί στις αρδεύσεις (81,5%) και, κατά δεύτερο λόγο, το πόσιμο νερό (14,7%). Οι ζητήσεις της βιομηχανίας και της κτηνοτροφίας είναι πολύ μικρότερες (1,2% και 2,7% αντίστοιχα). (διάγραμμα 2.3.5) Χρήσεις Νερού στο ΥΔ Ηπείρου 2.70% 1.20% 14.69% 81.42% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση/Τουρισμός Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.5: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ηπείρου (Πηγή: Ιδία επεξεργασία)

66 ΥΔ Αττικής (ΥΔ06) Οι χρήσεις νερού διακρίνονται σ αυτές για την ύδρευση, την άρδευση, την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία. Σε αντίθεση με τα άλλα Υδατικά Διαμερίσματα, στο Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής, η σημαντικότερη ζήτηση αντιστοιχεί στην ύδρευση. Οι ζητήσεις για την άρδευση, τη βιομηχανία και την κτηνοτροφία είναι σαφώς μικρότερες. Η συνολική ετήσια ζήτηση από ανθρωπογενείς χρήσεις ανέρχεται σε περίπου 506*10 6 m 3, με τον κύριο όγκο να προέρχεται από τη ζήτηση νερού για υδρευτική χρήση, η οποία ανέρχεται σε m 3 (82,03%). Όσον αφορά στις υπόλοιπες χρήσεις, η ζήτηση για άρδευση διαμορφώνεται σε m 3 (13,54%), για τη βιομηχανία σε m 3 (4,12%) και για την κτηνοτροφία σε m 3 (0,31%) ανά έτος. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η ποσοστιαία συμμετοχή κάθε χρήσης στη ζήτηση νερού. Χρήσεις νερού στο ΥΔ Αττικής 0.31% 13.54% 4.12% 82.03% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.6: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Αττικής (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Στερεάς Ελλάδας (ΥΔ07) Οι χρήσεις νερού διακρίνονται στην ύδρευση, την άρδευση, την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία. Στο Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, η σημαντικότερη ζήτηση αντιστοιχεί στην άρδευση. Οι ζητήσεις για την ύδρευση, τη βιομηχανία και την κτηνοτροφία είναι σαφώς μικρότερες. Η συνολική ετήσια ζήτηση για όλες τις χρήσεις ανέρχεται σε περίπου 882*10 6 m 3, με τον κύριο όγκο να προέρχεται από την άρδευση, όπως προαναφέρθηκε, η οποία ανέρχεται σε m 3 (90,22%). Όσον αφορά στις υπόλοιπες χρήσεις, η ζήτηση για νερό ύδρευσης διαμορφώνεται σε m 3 (5,62%),

67 για τη βιομηχανία σε m 3 (3,31%) και για την κτηνοτροφία σε m 3 (0,85%) ανά έτος. (διάγραμμα 2.3.7) Χρήσεις νερού στο ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας 3.31% 5.62% 0.85% 90.22% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.7: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Θεσσαλίας (ΥΔ08) Οι χρήσεις νερού διακρίνονται στην ύδρευση και τον τουρισμό, που αφορούν πόσιμο νερό, την άρδευση, την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία. Η σημαντικότερη ζήτηση αντιστοιχεί στις αρδεύσεις (91,4%) και, κατά δεύτερο λόγο,το πόσιμο νερό (6,3%). Οι ζητήσεις της βιομηχανίας (1,3%) και της κτηνοτροφίας (1,0%) είναι πολύ μικρότερες (διάγραμμα 2.3.8). Επιπλέον των παραπάνω χρήσεων,εξαιρετικά σημαντική είναι η απαίτηση σε νερό για τη διατήρηση και βελτίωση του περιβάλλοντος. Οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις αφορούν τόσο τα επιφανειακά νερά για την προστασία ή και βελτίωση των οικοσυστημάτων των ποταμών και λιμνών όσο και τα υπόγεια νερά με στόχο τη διατήρηση μιας καλής, από πλευράς ποσοτικής και ποιοτικής, κατάστασης.

68 Xρήσεις νερού στο ΥΔ Θεσσαλίας 1.30% 6.30% 1.00% 91.40% Άρδευση Βιομηχανία Πόσιμο νερό Κτηνοτροφία Διάγραμμα 2.3.8: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Θεσσαλίας (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (ΥΔ09) Κυρίαρχη χρήση στο ΥΔ 09 αποτελεί η άρδευση, με ποσοστό 79%, ενώ ακολουθεί η ύδρευση, με ποσοστό 12%. Επίσης, σημαντική είναι η χρήση του νερού στους ΑΗΣ (ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) του υδατικού διαμερίσματος που φτάνει το 6,0%, ενώ μικρά ποσοστά αντιστοιχούν στις χρήσεις νερού για τα ορυχεία (1,6%), την κτηνοτροφία (0,8%) και τη βιομηχανία (0,6%) (Διάγραμμα 2.3.9). Χρήσεις Νερού στο ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας 0.80% 6.00% 1.60% 0.60% 12.00% 79.00% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία ΑΗΣ Ορυχεία Διάγραμμα 2.3.9: Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Δυτικής Μακεδονίας (Πηγή: Ιδία επεξεργασία)

69 ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ10) Η ζήτηση νερού στο υδατικό διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας μπορεί να διακριθεί σε ζήτηση για γεωργία και κτηνοτροφία, ύδρευση και βιομηχανία. Η ζήτηση για άρδευση και κτηνοτροφία αντιπροσωπεύει συνολικά το 74.8% της συνολικής ζήτησης Αντίστοιχα, η ζήτηση για ύδρευση αντιστοιχεί στο 13.9% της συνολικής ζήτησης ενώ η βιομηχανική ζήτηση είναι το 11.1% της συνολικής ζητούμενης ποσότητας νερού (διάγραμμα ) (πηγή: Κουντουρη, 2008). Xρήσεις νερού στο ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας 11.30% 13.90% 74.80% Άρδευση - Κτηνοτροφία Βιομηχανία Ύδρευση Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΔ11) Η κυριότερη χρήση νερού στο ΥΔ είναι η αρδευτική, όπως εξάλλου και στις περισσότερες περιοχές του ελληνικού χώρου. Δευτερεύουσες, από την άποψη των ποσοτήτων, ζητήσεις δημιουργούνται στην ύδρευση και τη βιομηχανία, ενώ μικρή είναι η συμμετοχή στην συνολική ζήτηση της κτηνοτροφίας και του τουρισμού. Υπάρχει ακόμα και μια ζήτηση νερού για τη διατήρηση του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων, ιδιαίτερα στην εκβολή του ποταμού Στρυμόνα αλλά και για τη διατήρηση της διακύμανσης της λίμνης Κερκίνης σε επιθυμητά για τα οικοσυστήματα που υποστηρίζει επίπεδα. Η συνολική μέση ετήσια ζήτηση από ανθρωπογενείς χρήσεις ανέρχεται σε 886 hm 3, με τον κύριο όγκο της να εντοπίζεται στα πεδινά τμήματα του υδατικού διαμερίσματος. Η μεγαλύτερη ζήτηση νερού στο υδατικό διαμέρισμα προέρχεται από την αρδευόμενη γεωργία, όπως προαναφέρθηκε, η οποία ανέρχεται σε 816,3 hm 3 (92,38%). Όσον αφορά στις υπόλοιπες χρήσεις, η ζήτηση διαμορφώνεται σε 47,0 hm 3 για την ύδρευση (5%), 0,7 hm 3 για τον τουρισμό (0,02%), 16,2 hm 3 για τη βιομηχανία (2%) και 5,8 hm 3 για την κτηνοτροφία

70 (0,6%). Στο διάγραμμα που ακολουθεί δίνεται παραστατικά η κατανομή της ζήτησης στο ΥΔ ανάμεσα στις διάφορες χρήσεις. Χρήσεις νερού στο ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας 2.00% 5.00% 0.60% 0.02% 92.38% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Τουρισμός Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Ανατολικής Μακεδονίας (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Θράκης (ΥΔ12) Η κυριότερη χρήση νερού στο ΥΔ είναι η αρδευτική, όπως εξ άλλου και στις περισσότερες περιοχές του ελληνικού χώρου. Σημαντική είναι επίσης η ζήτηση για την υδροηλεκτρική παραγωγή. Δευτερεύουσες, από την άποψη των ποσοτήτων, ζητήσεις δημιουργούνται στην ύδρευση και τη βιομηχανία, ενώ μικρή είναι η συμμετοχή στη συνολική ζήτηση της κτηνοτροφίας και του τουρισμού. Υπάρχει ακόμα και μια ζήτηση νερού για την διατήρηση του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων, ιδιαίτερα στην εκβολή των ποταμών Νέστου και Έβρου, αλλά και για τη διατήρηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών (κυρίως της αλατότητας) των πολυάριθμων μεταβατικών υδάτων (λιμνοθαλασσών) του ΥΔ σε επιθυμητά για τα οικοσυστήματα που υποστηρίζουν επίπεδα. Η συνολική μέση ετήσια ζήτηση από ανθρωπογενείς χρήσεις ανέρχεται σε 864,2 hm 3 (1.446,2 hm 3 μαζί με την υδροηλεκτρική παραγωγή). Η μεγαλύτερη ζήτηση νερού στο Υδατικό Διαμέρισμα προέρχεται από την αρδευόμενη γεωργία, όπως προαναφέρθηκε, η οποία ανέρχεται σε 792,1 hm 3 (54%). Η υδροηλεκτρική παραγωγή στη λεκάνη του Νέστου χρησιμοποιεί 582 hm 3 (40,2%). Για τις λοιπές χρήσεις η ζήτηση διαμορφώνεται σε 46,7 hm 3 για την ύδρευση (4,04%), 0,94 hm 3 για

71 τον τουρισμό (0,06%), 17,4 hm 3 για τη βιομηχανία (1,05%) και 7,1 hm 3 για την κτηνοτροφία (0,65%). Στο διάγραμμα που ακολουθεί δίνεται παραστατικά η κατανομή της ζήτησης στο ΥΔ ανάμεσα στις διάφορες χρήσεις. Χρήσεις νερού στο ΥΔ Θράκης 40.20% 0.06% 0.65% 4.04% 1.05% 54.00% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Τουρισμός Υ/Η παραγωγή Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Θράκης (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) ΥΔ Κρήτης (ΥΔ13) Το σύνολο των καλλιεργούμενων εκτάσεων στο Υ.Δ. είναι περίπου στρ. Από τις ανωτέρω εκτάσεις αρδεύτηκαν το 2000 τα στρ. Το σύνολο των αρδευτικών αναγκών του νησιού ανέρχεται σε 439 x 106 m 3 /έτος, ποσοστό 85,3% των συνολικών αναγκών του Υ.Δ. Οι ετήσιες ανάγκες σε νερό για την κτηνοτροφία ανέρχονται για το Υδατικό Διαμέρισμα Κρήτης σε 6,2 x 106 m 3, ποσοστό 1,2% των συνολικών αναγκών του Υδατικού Διαμερίσματος (διάγραμμα ). Στο Υδατικό Διαμέρισμα Κρήτης υπάρχουν ΒΙ.ΠΕ., ΒΙΟ.ΠΑ. και ΒΙ.ΠΑ. οι ανάγκες των οποίων καλύπτονται από υπόγεια νερά που αντλούνται από γεωτρήσεις. Ιδιαίτερες απαιτήσεις σε νερό έχουν οι πολλές οινοποιίες που υπάρχουν στο νησί όπως επίσης και ο μεγάλος αριθμός ελαιοτριβείων. Στην περιοχή λειτουργούν επίσης 11 βιομηχανίες εμφιάλωσης νερού. Σε γενικές γραμμές η ζήτηση νερού για βιομηχανική χρήση είναι μικρή και καλύπτεται επαρκώς. Οι υφιστάμενες ανάγκες ύδρευσης του μόνιμου και εποχιακού πληθυσμού του Υ.Δ. Κρήτης, ανέρχονται, σε ετήσια βάση, σε ποσοστό 12,7% των συνολικών αναγκών για όλες τις χρήσεις.

72 Χρήσεις νερού στο ΥΔ Κρήτης 1.20% 0.40% 0.60% 12.70% 85.30% Άρδευση Βιομηχανία Ύδρευση Κτηνοτροφία Ελαιουργεία Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Κρήτης (Πηγή: Ιδία επεξεργασία) Νήσων Αιγαίου (GR14) Η χρήση για άρδευση και κτηνοτροφία αντιπροσωπεύει συνολικά το 69,36% της συνολικής ζήτησης. Η χρήση για ύδρευση, βιομηχανική, τουρισμό αντιστοιχεί στο 30,64 % της συνολικής ζήτησης. Τα παραπάνω ποσοστά παρουσιάζονται στο διάγραμμα Χρήσεις νερού στο ΥΔ Νήσων Αιγαίου 30.64% Άρδευση και κτηνοτροφία 69.36% Ύδρευση, βιομηχανία, τουρισμός Διάγραμμα : Ποσοστά χρήσεων νερού στο ΥΔ Νήσων Αιγαίου (Πηγή: Ιδία επεξεργασία)