Οργάνωςθ και Διοίκθςθ Επιχειριςεων

Transcript

1 Οργάνωςθ και Διοίκθςθ Επιχειριςεων 3 Ο εξάμθνο Χθμικϊν Μθχανικϊν Γιάννθσ Καλογιρου, Καθηγητής ΕΜΠ y.caloghirou@ntua.gr ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣΙΚΕ ΟΡΓΑΝΩΙΑΚΕ ΚΟΤΛΣΟΤΡΕ ΣΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ

2 Άδεια Χρήζης Το παρόν εκπαιδεσηικό σλικό σπόκειηαι ζε άδειες τρήζης Creative Commons. Για εκπαιδεσηικό σλικό, όπως εικόνες, ποσ σπόκειηαι ζε άδεια τρήζης άλλοσ ηύποσ, ασηή πρέπει να αναθέρεηαι ρηηώς.

3 Kουλτοφρα οργανιςμοφ/ επιχείρθςθσ 3 Η Κουλτοφρα ενόσ Οργανιςµοφ ςυνδζεται µε: τισ ςυµπεριφορζσ τα πρότυπα τισ νοοτροπίεσ τισ προτεραιότθτεσ τισ δοξαςίεσ τισ πεποικιςεισ, τισ ςτάςεισ απζναντι ςτα πράγµατα, τισ κρατοφςεσ ι τισ ανταγωνιηόµενεσ αντιλιψεισ

4 Οι κουλτοφρεσ διαφζρουν 4 Άλλεσ επιχειριςεισ χαρακτθρίηονται από ςυγκρατθµζνεσ (ςυντθρθτικζσ) ςυµπεριφορζσ ςτθ λιψθ αποφάςεων και ςτθν ανάλθψθ κινδφνων, άλλεσ από πιο ριψοκίνδυνεσ. Σε κάποιεσ επιχειριςεισ οι διαδικαςίεσ και ςυµπεριφορζσ κακορίηονται κακορίηονται κατά περίπτωςθ περίπτωςθ, ςε άλλεσ θ πεικαρχία πεικαρχία και θ δυνατότθτα δυνατότθτα πρόβλεψισ τουσ αποτελοφν τον κανόνα. Σε κάποιεσ τα ανϊτερα ςτελζχθ είναι απόµακρα, ενϊ ςε άλλεσ είναι ευκολότερθ θ πρόςβαςθ ςε αυτά και θ επικοινωνία µαηί τουσ. Η διαφορά κουλτοφρασ µπορεί να µαταιϊςει, να δυςκολζψει ι/και να οδθγιςει ςε αποτυχία ςυνεργαςίεσ και ςυγχωνεφςεισ επιχειριςεων.

5 Kουλτοφρα επιχείρθςθσ/οργάνωςθσ (1/2) 5 Οριςμόσ: «Όπωσ, οι φυλζσ ι οι οικογζνειεσ, οι οργανϊςεισ/ οι οργανιςμοί ζχουν τον τρόπο τουσ να κάνουν πράγματα, να κάνουν τθ δουλειά τουσ» (Charles Handy). Η κουλτοφρα ενόσ οργανιςμοφ (μιασ επιχείρθςθσ) μπορεί να οριςτεί ωσ ο τρόποσ που δουλεφει και το τι πιςτεφουν οι άνκρωποι γιϋαυτόν. Το ςφνολο των κακιερωμζνων ιδεϊν, πεποικιςεων, αξιϊν, ςτάςεων, παραδόςεων, κανόνων ςυμπεριφοράσ που ςυγκροτοφν τθν κοινι βάςθ ςυλλογικισ δράςθσ. Οι κουλτοφρεσ των οργανϊςεων διαφζρουν μεταξφ τουσ και επθρεάηουν τθν ποικιλία δομϊν και ςυςτθμάτων που χρθςιμοποιοφν κακϊσ και τθν επίδοςι τουσ.

6 Kουλτοφρα επιχείρθςθσ/οργάνωςθσ (2/2) 6 Οριςμόσ: Ιςχυρι και αςκενισ επιχειρθςιακι ι οργανωςιακι κουλτοφρα. «Η θγεςία μιασ επιχείρθςθσ κζτει ςτόχουσ, που όμωσ αναφζρονται πάντοτε ςε αρικμοφσ. Δεν αναφζρονται ποτζ ςε διεργαςίεσ, δεν αναφζρονται ποτζ ςε αξίεσ» (Handy). Η κουλτοφρα είναι το χαρακτθριςτικό γνϊριςμα μιασ επιχείρθςθσ που αλλάηει δυςκολότερα. Επιβιϊνει προϊόντων, υπθρεςιϊν, ιδρυτϊν και θγεςιϊν και όλων των άλλων φυςικϊν χαρακτθριςτικϊν τθσ. Αλλάηει, αλλά αλλάηει δφςκολα και αργά.

7 Διαφορετικοί τφποι οργανιςμών 7 Με βάςθ τθν κουλτοφρα τουσ (Charles Handy, 1974): Η ιδζα για τθ διάκριςθ των οργανιςμϊν με βάςθ τθν κουλτοφρα τουσ ξεκίνθςε από τον Roger Harrison, ζναν ςφμβουλο επιχειριςεων. Τθν επεξεργάςτθκε ο Handy που ζδωςε ςτουσ διάφορουσ τφπουσ ονόματα των αρχαιοελλθνικϊν κεϊν προκειμζνου να καταςτιςει τθν ταξινόμθςθ αυτι πιο εφχρθςτθ. Η ταξινόμθςθ Handy- Harrison περιλαμβάνει τζςςερα δυνθτικά μοντζλα που αντιςτοιχοφν ςε διαφορετικά ςτυλ διοίκθςθσ:

8 1. Η κουλτοφρα τθσ ιςχφοσ (του Δία) 8 Η κουλτοφρα του Δία. Δθλ. θ κουλτοφρα τθσ ιςχφοσ. Αναφζρεται ςε επιχειριςεισ που χαρακτθρίηονται από τθν κυριαρχία μιασ προςωπικότθτασ και τθν εξουςία ενόσ προςϊπου (ςυνικωσ ιδρυτισ ι ιδιοκτιτθσ). Ιςχφουν λίγοι κανόνεσ και περιοριςμζνθ γραφειοκρατία, γριγορεσ αλλά και ξαφνικζσ αποφάςεισ. Είναι χαρακτθριςτικι των οικογενειακών επιχειριςεων.

9 2. Η κουλτοφρα των ρόλων 9 Η κουλτοφρα του Απόλλωνα: Ο Απόλλων είναι ο κεόσ τθσ αρμονίασ και τθσ τάξθσ. Αναφζρεται ςτο ςτερεότυπο τθσ γραφειοκρατικισ και ιεραρχικισ οργάνωςθσ. Π.χ. μια μεγάλθ πολυεκνικι εταιρεία πετρελαίου. αφώσ προςδιοριςμζνθ ανάκεςθ αρμοδιοτιτων και εξουςιών ςε μια καλώσ οριςμζνθ οργανωτικι δομι. Αναφζρεται ςε επιχειριςεισ που χαρακτθρίηονται από κανόνεσ (π.χ. επίλυςθσ διαφορϊν) και διαδικαςίεσ (π.χ. περιγραφζσ κζςεων εργαςίασ, οριςμόσ αρμοδιοτιτων, διαδικαςίεσ επικοινωνίασ).

10 3. Η κουλτοφρα τθσ επιτζλεςθσ ενόσ ζργου 10 Η κουλτοφρα τθσ Ακθνάσ: Δθλ. θ κουλτοφρα τθσ οργάνωςθσ ζργων (project organisation) και τθσ επιτζλεςθσ ενόσ ζργου/ μιασ εργαςίασ (task culture) που χαρακτθρίηει τισ εταιρείεσ ςυμβοφλων, τισ διαφθμιςτικζσ εταιρείεσ και περιςςότερο τισ καινοτόμεσ επιχειριςεισ. Η ζμφαςθ δίνεται ςτο να γίνει θ δουλειά. Δθμιουργοφνται ομάδεσ ζργου για να αντιμετωπίςουν ζνα πρόβλθμα ι να υλοποιιςουν ζνα ζργο. Επιδιϊκεται να ςυνδυαςτοφν οι κατάλλθλοι πόροι, οι κατάλλθλοι άνκρωποι και το κατάλλθλο επίπεδο οργάνωςθσ (οργανωτικό ςχιμα) και τουσ δίνεται θ δυνατότθτα να προχωριςουν για τθν πραγματοποίθςθ του ζργου.

11 4. Η κουλτοφρα τθσ ιδιοςυγκραςίασ ατόμων 11 Του Διονφςου: Τα άτομα κεωροφν τουσ εαυτοφσ τουσ υπζρτερουσ του οργανιςμοφ ςτον οποίο ανικουν. Στο πλαίςιο τθσ κουλτοφρασ αυτισ το άτομο ζχει τθν ελευκερία να αναπτφξει τισ ιδζεσ του με τον τρόπο που κζλει (καλλιτεχνικό εργαςτιριο, Πανεπιςτιμιο). Αυτζσ οι οργανϊςεισ διοικοφνται δφςκολα, αλλά χαρακτθρίηουν οργανιςμοφσ που ςυγκεντρϊνουν δθμιουργικοφσ ανκρϊπουσ. Η οργανωτικι δομι υφίςταται για να εξυπθρετιςει και να βοθκιςει τα άτομα που δραςτθριοποιοφνται ςτο πλαίςιό τθσ.

12 Μεικτά ςτυλ διοίκθςθσ (1/2) 12 Μιπωσ, θ τυπολογία των Handy-Harrison ςθμαίνει πωσ κάκε οργανιςμόσ/ κάκε επιχείρθςθ ζχει μόνον τζςςερεισ επιλογζσ για να διαμορφϊςει το ςτυλ διοίκθςισ τθσ; Όμωσ, ο πραγματικόσ κόςμοσ δεν είναι τόςο απλόσ. Συνικωσ, δεν υπάρχουν κακαρζσ μορφζσ, αλλά διαφορετικά μείγματα των τεςςάρων τφπων οργανωςιακισ/επιχειρθςιακισ κουλτοφρασ. υνφπαρξθ διαφορετικών ςτυλ διοίκθςθσ, αλλά ςτθν πράξθ υπάρχει κυρίαρχθ κουλτοφρα.

13 Μεικτά ςτυλ διοίκθςθσ (2/2) 13 «Καμία κουλτοφρα ι μείγμα τουσ δεν είναι κακι κακεαυτι, είναι μόνο ακατάλλθλθ ωσ προσ τισ περιςτάςεισ». Κάκε οργανιςμόσ, όπωσ και κάκε άτομο, είναι διαφορετικόσ. Δθλαδι χαρακτθρίηεται από ζνα διαφορετικό μείγμα ωσ προσ τισ τζςςερισ βαςικζσ κουλτοφρεσ. Κίνδυνοσ εμμονισ ςε ζνα ςτυλ και όχι ςτθ διαμόρφωςθ του κατάλλθλου μείγματοσ ωσ προσ το ςτυλ διοίκθςθσ (κολλθμζνεσ).

14 Ο κφκλοσ τθσ ανάπτυξθσ μιασ επιχείρθςθσ και θ κατάλλθλθ κουλτοφρα 14 Οποιαδιποτε ιςορροπία και αν επιτευχκεί δεν διαρκεί. Μόλισ μια επιχείρθςθ φκάςει ζνα κρίςιμο μζγεκοσ, ο ιδρυτισ τθσ (Δίασ) πρζπει να ανακζςει τθ διοίκθςθ ςε επαγγελματίεσ μάνατηερσ (Απολλϊνιοι). Οι «Ακθναίοι» πρζπει να αναπτφξουν τθν επιχείρθςθ ςε νζεσ δραςτθριότθτεσ. Επομζνωσ, θ διοίκθςθ είναι ο ςυντονιςμόσ τθσ ςυμβίωςθσ/ ςυνφπαρξθσ τριϊν τφπων ι και τεςςάρων τφπων εργαςίασ.

15 Κίνδυνοσ: Τπερβολικι κυριαρχία μιασ κουλτοφρασ Π.χ. Η κουλτοφρα του Απόλλωνα που είναι πανίςχυρθ και ςε πολλζσ περιπτϊςεισ αποτελεςματικι μπορεί να πνίξει μια επιχείρθςθ ι ζναν οργανιςμό ςε ςτόχουσ, προχπολογιςμοφσ και μορφζσ γραφειοκρατίασ που δυςκολεφουν τθν προςαρμογι ςε αλλαγζσ ςτο περιβάλλον ι τθν κατάλλθλθ απάντθςθ ςε κρίςεισ που ανακφπτουν.

16 Χρημαηοδόηηζη Το παρόν εκπαιδεσηικό σλικό έτει αναπηστθεί ζηα πλαίζια ηοσ εκπαιδεσηικού έργοσ ηοσ διδάζκονηα. Το έργο «Ανοικηά Ακαδημαϊκά Μαθήμαηα Ε.Μ.Π.» έτει τρημαηοδοηήζει μόνο ηη αναδιαμόρθωζη ηοσ εκπαιδεσηικού σλικού. Το έργο σλοποιείηαι ζηο πλαίζιο ηοσ Επιτειρηζιακού Προγράμμαηος «Εκπαίδεσζη και Δια Βίοσ Μάθηζη» και ζσγτρημαηοδοηείηαι από ηην Εσρωπαϊκή Ένωζη (Εσρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόροσς.