«Μορφές και τύποι της Ειδικής Αντοχής»

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον αγωνιστικό αθλητισμό (αντοχή)» η Διάλεξη: «Μορφές και τύποι της Ειδικής Αντοχής» Δρ. Δημήτριος Ελ. Σούλας, Επίκουρος Καθηγητής

2 Σε αυτή την θεματική ενότητα οι φοιτητές θα ενημερωθούν για : Τη φυσική ικανότητα της αντοχής σε σύνθετη μορφή με άλλες κινητικές ικανότητες Ως προς τη συμμετοχή των μυϊκών ομάδων Ως προς τη χρονική διάρκεια του αθλήματος Τις μορφές και τους τύπους της Ειδικής Αντοχής Για το διαχωρισμό της αντοχής ως προς τη χρονική διάρκεια του αθλήματος Για την τοποθέτηση των διαφόρων μορφών ειδικής αντοχής στις αντίστοιχες ζώνες του Βιοενεργειακού Πλάνου Για την ειδική αναερόβια αντοχή

3 Οι μορφές της αντοχής διακρίνονται: Ως σύνθετη μορφή με άλλες κινητικές ικανότητες Ως προς τη συμμετοχή των μυϊκών ομάδων Ως προς την παραγωγή ενέργειας Ως προς τη χρονική διάρκεια του αθλήματος, (αγωνιστική αντοχή)

4 Η φυσική ικανότητα της αντοχής σε σύνθετη μορφή με άλλες κινητικές ικανότητες Αντοχή στη δύναμη Δύναμη στην αντοχή Αντοχή στην ταχύτητα (υπομέγιστη ένταση) Ταχύτητα στην αντοχή Αντοχή στο σπριντ (μέγιστη ένταση) Αντοχή στην ταχυδύναμη (εκρηκτική εκτέλεση της κίνησης)

5 Η φυσική ικανότητα της αντοχής σε σύνθετη μορφή με άλλες κινητικές ικανότητες ΑΝΤΟΧΗ Δύναμη στην αντοχή Ταχύτητα στην αντοχή Αντοχή στη δύναμη Αντοχή στην ταχύτητα Αντοχή στην ταχυδύναμη Ευλυγισία Ευκαμψία Αντοχή στο σπριντ. Δύναμη Ταχυδύναμη Ταχύτητα

6 Σχηματική παράσταση στην οποία απεικονίζεται η φυσική ικανότητα της αντοχής συνδυασμένη μορφή με τη δύναμη και την ταχύτητα σε προσπάθειες αντοχής μικρής(rdc), μέσης(rdm) και μεγάλης διάρκειας:rld II, RLD III, RLD III, (από La resistencia, F., Navarro, 99) σε

7 Η αντοχή σε συνδυασμό με τις άλλες φυσικές ικανότητες Αντοχή στη δύναμη είναι η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί για τη χρονική διάρκεια του αγώνα σε υψηλό επίπεδο την απόδοσή του σε δύναμη. Αντοχή στην ταχύτητα είναι η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί τη μέγιστη ή υπομέγιστη ταχύτητα για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή να καθυστερεί την πτώση της.

8 Ως προς τη συμμετοχή των μυϊκών ομάδων: Τοπική αντοχή Περιφερική αντοχή Ολική αντοχή

9 Ως προς την παραγωγή ενέργειας: Αερόβια αντοχή Μεικτή Αερόβια-αναερόβια Αναερόβια αντοχή: γαλακτική, αγαλακτική

10 Ως προς τη χρονική διάρκεια του αγωνίσματος, αθλήματος (αγωνιστική αντοχή): Αντοχή μικρού χρόνου ή μικρής διάρκειας Αντοχή μεσαίου χρόνου ή μέσης διάρκειας Αντοχή μακρού χρόνου ή μεγάλης διάρκειας

11 Μορφές και τύποι της Ειδικής Αντοχής α. Ειδική Αερόβια αντοχή Η διάκριση των διαφόρων ειδικών τύπων αντοχής γίνεται με βάση: τη διάρκεια της επιβάρυνσης, την ένταση της επιβάρυνσης [ποσοστιαία απαίτηση της VΟ max, τις τιμές του γαλακτικού οξέος στο αίμα (mmol/l), την κατανάλωση ενέργειας στη μονάδα του χρόνου (Kl ή Kcal/min)] και τον τρόπο μεταβολής της ενέργειας [ποσοστιαία συνολική συμμετοχή της αερόβιας και αναερόβιας ενέργειας (αναερόβια αγαλακτική, αναερόβια γαλακτική, αερόβια γλυκόλυση, λιπόλυση]. Ετσι σύμφωνα με τους Neumann,9 & Badtke et al., 9) διακρίνουμε : Την αντοχή μικρού χρόνου ( - ) Την αντοχή μεσαίου χρόνου ( - 0 ) Την αντοχή μακρού χρόνου Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV ( >0 )

12 Ειδική αντοχή Διάκριση των μορφών της ειδικής αντοχής ως προς τη διάρκεια της επιβάρυνσης και το (%) συμμετοχής του αναερόβιου-αερόβιου αερόβιου μηχανισμού (Zintl,99) Μορφές ειδικής αντοχής Διάρκεια Αναερόβια : Αερόβια (%) Αντοχή μικρού χρόνου - 0:0 0: 0:0 Αντοχή μεσαίου χρόνου - 0 0: 0:0 0: 0:0 Αντοχή μακρού χρόνου Ι 0-0: 0:0 0:0 Αντοχή μακρού χρόνου ΙΙ Αντοχή μακρού χρόνου ΙΙΙ Αντοχή μακρού χρόνου ΙV :0 0:9 : ώρες 0:9 :90 :9 > ώρες :9 :99

13 Τοποθέτηση των διαφόρων μορφών ειδικής αντοχήςστιςαντίστοιχεςζώνεςτου Βιοενεργειακού Πλάνου

14 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ 0 90 > 0 έως έως ώρες έως a έως ώρες 0 NEURAL 0 9 AΠΜΔ ΑΜΔ PALM PLM Η τοποθέτηση των διαφόρων μορφών ειδικής αντοχής στις αντίστοιχες ζώνες του Βιοενεργειακού Πλάνου με βάση την (%) συμμετοχή του αερόβιου και αναερόβιου μηχανσιμού (Verdugo, G., M., 00, τροποποιημένο από Σούλα, Δ., Ελ., 00 ) MIXTO INTENSIVO MaxLax ΑΜΔ I ΑΜΔ II ΑΜΔ I ΑΜΔ II PAM ΑΜΔ III 0 0 Lact. Sang. ΑΜΔ IV 0 0 DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

15 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ NEURAL 0 9 PALM Αντοχή μικρού χρόνου ( - ), {(0αν.: 0%αερ.)-(αν.: %αερ.)} 0 PLM - Κυριαρχεί η αναερόβια γλυκολυτική παραγωγή ενέργειας για την επιτελούμενη μυϊκή εργασία. Σε δραστηριότητες με χρονική διάρκεια από - 0 περίπου καθοριστικός παράγων απόδοσης είναι ο αγαλακτικός (αποδόμηση φωσφορικών ενώσεων), η δύναμη, η ταχύτητα μυϊκής συστολής, η μεσομυϊκή συναρμογή, η ευκινησία και τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά MIXTO INTENSIVO MaxLax Lact. Sang. PAM DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

16 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ Χαρακτηριστικά αντοχής μικρού χρόνου ( - ) 0 NEURAL 0 9 PALM Ικανότητα για παραπέρα μυϊκή εργασία παρά την υπεροξέωση (-mmol/l).σε επιβαρύνσεις πάνω από 90 παίζει σημαντικότερο ρόλο από ότι σε αντίστοιχες των - 0. Ο αερόβιος μεταβολισμός επιτυγχάνει το μέγιστο ποσοστό ενεργοποίησής του από τα 90 έως τα. Το επίπεδο της ταχύτητας και της δύναμης είναι σχετικά υψηλό(υπερνίκηση σχετικά υψηλών αντιστάσεων) MIXTO INTENSIVO MaxLax Lact. Sang. - PLM PAM DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

17 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ NEURAL 0 9 PALM Aντοχή μεσαίου χρόνου ( -0 ), {(:%)-(:%)} 0 PLM Μέσω των ακόμη μέγιστων εντάσεων οι οποίες συμβαίνουν στην Α.ΜΕ. Χ., οι απαιτήσεις που τίθενται είναι πιο πολλές και πιο σύνθετες σε ότι αφορά το καρδιοκυκλοφορικό σύστημα MIXTO INTENSIVO έως 0 PAM 0 MaxLax Lact. Sang DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

18 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ NEURAL 0 9 PALM Aντοχή μεσαίου χρόνου ( -0 ), {(:%)-(:%)} 0 H αερόβια ικανότητα (VOmax) χρησιμοποιείται πλήρως από αθλητές αντοχής μεσαίου χρόνου διεθνούς επιπέδου (δρομείς 00/000μ. ml/kg/min). Η αναερόβια ικανότητα απόδοσης παίζει σημαντικό ρόλο (γαλακτικό οξύ -9 mmol/l) MIXTO INTENSIVO MaxLax έως 0 PLM PAM Lact. Sang DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

19 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ 0 a Χαρακτηριστικά αντοχής μακρού χρόνου Ι (0- ), {(:%)-(0:0%)} 0 NEURAL 0 9 PALM Υψηλή αερόβια ικανότητα. Αθλητές παγκοσμίου επιπέδου δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλη τη VO max για περισσότερα από 0. Εργάζονται ωστόσο με μια σχεδόν μέγιστη ενεργοποίηση 90-9% VO max και με τους Κ.Σ. να φτάνουν μέχρι τους 90/ Το ύψος της τιμής του αναερόβιου κατωφλιού έχει ιδιαίτερη σημασία για την Α. ΜΑ. Χ. Ι όχιτόσο όμως όσο στην περιοχή της Α. ΜΑ. Χ. ΙΙ και ΙΙΙ. Το ύψος του αναερόβιου κατωφλιού σε αθλητές Α. ΜΑ. Χ. Ι βρίσκεται περίπου στα 0% της VO max MIXTO INTENSIVO MaxLax Lact. Sang. ΑΜΔ I PLM PAM DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

20 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ 0 a Χαρακτηριστικά αντοχής μακρού χρόνου Ι (0- ), {(:%)-(0:0%)} 0 NEURAL 0 9 PALM Η ανοχή οξέωσης απέναντι σε μέτριες συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος στο αίμα (0mmol/l). PLM Οι ενεργειακές απαιτήσεις των προσπαθειών στην περιοχή της Α. ΜΑ. Χ. Ι, καλύπτονται κατά 90% από το γλυκογόνο (μυϊκό γλυκογόνο ), σε μικρότερη ποσότητα επίσης από το ηπατικό γλυκογόνο και σε πολύ μικρό ποσοστό από την οξείδωση των λιπών, όταν το παραγόμενο γαλακτικό οξύ δεν ξεπερνά τα mmol/l (αντιλιπολυτική δράση του γαλακτικού οξέος) MIXTO INTENSIVO MaxLax Lact. Sang. ΑΜΔ I PAM 0 0 DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

21 0 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ έως 90 NEURAL 9 PALM Aντοχή μακρού χρόνου ΙΙ ( -90 ), {(0:0%) (0:90%)} 0 PLM Το μέγεθος της VO max παίζει ακόμη αποφασιστικό ρόλο. Το ύψος της τιμής του αναερόβιου κατωφλιού παίζει σημαντικότατο ρόλο. Στην περιοχή ΙΙ φαίνεται ξεκάθαρος ο ρόλος ενός υψηλού αναερόβιου κατωφλιού που φτάνει τα 0-% της VO max. (σπανίως φτάνει και 9% με 0- Κ.Σ./ ) MIXTO INTENSIVO MaxLax Lact. Sang. ΑΜΔ II PAM DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

22 0 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ έως 90 NEURAL 9 PALM Aντοχή μακρού χρόνου ΙΙ ( -90 ), {(0:0%) (0:90%)} 0 PLM Κατά τη χρησιμοποίηση του 0% της VO max μπορεί να αυξηθεί το ποσοστό της καύσης των λιπών στην αερόβια διαδικασία μέχρι 0% αποδεικνύοντας τον προστατευτικό ρόλο των λιπών έναντι των αποθεμάτων γλυκογόνου. Η υψηλή θερμοκρασία του σώματος αποτελεί ζημιογόνο παράγοντα στην επίδοση της αντοχής ΙΙ δημιουργώντας καταστάσεις υπερθερμίας MIXTO INTENSIVO MaxLax ΑΜΔ II PAM 0 Lact. Sang DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

23 0 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ 90 έως ώρες Αντοχή μακρού χρόνου ΙΙΙ (90 -ώρες), {(0:90%) (:9%)} 0 NEURAL 9 PALM PLM Οιαγωνιστικέςεπιδόσειςσ αυτή τη χρονική περιοχή διενεργούνται κυρίως με μέτριες εντάσεις. Η χαμηλή παροχή ενέργειας επιτρέπει μια σημαντικά υψηλότερη αναλογία καύσης των λιπών. Περιοριστικοί παράγοντες επίδοσης είναι το πρόβλημα εφοδιασμού των αποθηκών των υδατανθράκων, η απώλεια ηλεκτρολυτών και νερού και η υπερθερμία MIXTO INTENSIVO MaxLax Lact. Sang. PAM ΑΜΔ III 0 0 DURACIÓN " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

24 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ 90 έως ώρες Αντοχή μακρού χρόνου ΙΙΙ (90 -ώρες), {(0:90%) (:9%)} Εδώ ο ρόλος του αναερόβιου κατωφλιού (-9% της VO max είναι καθοριστικός Η υψηλή αναλογία των ελεύθερων λιπαρών οξέων στη συνολική ενεργειακή απόδοση (0-0%), στις χρονικές αυτές περιοχές, έχει σημασία επίσης και η καύση των λιπών. Ηθερμορύθμιση(διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος) και η διατήρηση του ισοζυγίου νερού και ηλεκτρολυτών (απώλεια ιδρώτα - λίτρα) παίζει σπουδαίο ρόλο NEURAL DURACIÓN 0 9 MIXTO INTENSIVO PALM PLM PAM MaxLax ΑΜΔ III Lact. Sang. " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

25 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΛΑΝΟ > ώρες Αντοχή μακρού χρόνου ΙV > ώρες) {(:9%) ( :99% )} Η προπονητική αντιμετώπιση είναι η ίδια και στην Α.ΜΑ. Χ. ΙΙΙκαιστηνΑ.ΜΑ. Χ. ΙV. Εν τούτοις πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά σε ορισμένες ιδιαιτερότητες που συμβαίνουν σε προσπάθειες πάνω από ώρες (ultra maraton) όπως για παράδειγμα πρέπει να γίνεται συνεχής πρόσληψη τροφής και υγρών, να διασφαλίζεται η διατήρηση του ισοζυγίου νερού και ηλεκτρολυτών, οι δε ενεργειακές ανάγκες καλύπτονται κυρίως από τα λίπη σε ποσοστό που φτάνει το 0-90% NEURAL DURACIÓN 0 9 MIXTO INTENSIVO MaxLax Lact. Sang. PALM PLM PAM ΑΜΔ IV " 0" " 0" 0" 0" ' '0" ' '0" ' ' ' ' ' ' ' 0' 0' ' h h0' h h0 h

26 Παράμετροι επιβάρυνσης του οργανισμού στις διάφορες μορφές εμφάνισης της αντοχής (Martin, Carl, Lehnertz, 000)

27 β. Ειδική Aναερόβια αντοχή διακρίνεται σύμφωνα με τους (Hollman & Hettinger,90) στην: Αναερόβια αντοχή μικρού χρόνου (0-0 ) Αναερόβια αντοχή μεσαίου χρόνου (0-0 ) Αναερόβια αντοχή μακρού χρόνου (0-0 )

28 Χαρακτηριστικά της αναερόβιας αντοχής Κριτήριο για το διαχωρισμό των παρακάτω μορφών της αναερόβιας αντοχής είναι η αναλογική συμμετοχή της αγαλακτικής και της γαλακτικής παραγωγής ενέργειας. Στις αναερόβιες επιβαρύνσεις μικρού χρόνου (0-0 ) κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η αγαλακτική παραγωγή ενέργειας σε επίπεδο πάνω από 0% (Zintl, 99). Στις αναερόβιες επιβαρύνσεις μεσαίου χρόνου (0-0 ) αποφασιστική σημασία έχει η παρέμβαση του γαλακτικού μηχανισμού σε επίπεδο πάνω από 0% (Zintl, 99). και Στις αναερόβιες επιβαρύνσεις μακρού χρόνου (0-0 ) η παρουσία της οξειδωτικής γλυκόλυσης γίνεται όλο και περισσότερο σημαντική, με υπερέχουσα πάντοτε συνολικά την αναερόβια γλυκόλυση (Zintl, 99).

29 Σχηματική παράσταση της συμμετοχής των διαφόρων ενεργειακών υποστρωμάτων κατά την παραγωγή ενέργειας (Keul, Haralambie, 9)

30 Η ποσοστιαία συμμετοχή του αερόβιου και αναερόβιου μηχανισμού (γαλακτικού και αγαλακτικού) στις διάφορες μορφές εμφάνισης της αντοχής (από La resistencia του F., Navarro,99, τροποποιημένος από Δ.,Σούλα, 00} αερόβια Συνολική κατανάλωση ενέργειας Α.Μι.Δ. Α.Μεσ.Δ. Α.Μεγ.Δ. αερόβια αναερόβια αγαλακτική αναερόβια

31 Η ποσοστιαία συμμετοχή του αερόβιου και αναερόβιου μηχανισμού (γαλακτικού και αγαλακτικού) στην ολική ενεργειακή δαπάνη που απαιτείται στα αγωνίσματα της αγωνιστικής κολύμβησης (Holmer, I., 99 από Αθλητικές επιδόσεις στην κολύμβηση της Αυλωνίτου, Ε.,99)

32 Θέματα που σχετίζονται με εφαρμογές στην αθλητική πρακτική Είστε προπονητής σε κάποιο άθλημα. Ζητείται να σχολιάσετε για το άθλημα που επιθυμείτε: Α. Ποια είναι η αξιολογική θέση των διαφόρων φυσικών ικανοτήτων που συνυπάρχουν με τις διάφορες μορφές της αντοχής στο άθλημά σας; και Β. Ποιες μεθόδους και ποια προπονητικά μέσα θα χρησιμοποιήσετε προκειμένου να βελτιώσετε αυτές τις σύνθετες ικανότητες;

33 Θέματα προς συζήτηση Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της αντοχής στη δύναμη και της δύναμης στην αντοχή; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της αντοχής στην ταχύτητα και της ταχύτητας στην αντοχή; Ποιες μεθόδους και ποια μέσα χρησιμοποιούμε για τη βελτίωση της αντοχής στο σπριντ;

34 Επίλογος Ηγνώσητης «συνύπαρξης» της αντοχής με άλλες κινητικές ικανότητες μας βοηθάει να προσδιορίζουμε επακριβώς τους προπονητικούς στόχους και ως εκ τούτου να γίνεται η ανάλογη επιλογή της μεθόδου και κατ επέκταση των στοιχείων επιβάρυνσης αλλά και των ασκήσεων για την αποτελεσματικότερη προπονητική παρέμβαση. Ηγνώσητης% συμμετοχής των ενεργειακών μηχανισμών του αθλήματος που υπηρετούμε μας δίνει τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε τις ειδικές ενεργειακές απαιτήσεις του και έτσι να δομήσουμε πιο αποτελεσματικά τις ειδικές προπονητικές επιβαρύνσεις.

35 Σχετική Βιβλιογραφία Αυλωνίτου,Ε.(99).Αθλητικές Επιδόσεις στην Κολύμβηση.Αθήνα.Προβολή Barnes D.(00). What type of strength training do distance runners do or need? Modern Athlete and Coach. 0(): - Billat, V., Sirvent P., Lepretre, P. M. & Koralsztein, J. (00).Training effect on performance, substrate balance and blood lactate concentration at ΜLSS in master endurance-runners. Pflugers Arch-Eur J Physiology. : -. Bravo, J., Ga Verdugo, M., Gil F., Landa M, Marin J., Pascua M. (99). Carreras y Marcha. Madrid. R.F.E.A. Christensen S. (000), Strength Training For Endurance Runners With. Track Coach -. Garcia, Verdugo, M., Leibar, X. (99). Entrenamiento de la resistencia de los corredores de medio fondo y fondo. Garcia, Verdugo, M., (000). Una propuesta para el desarrollo de la fuerza en los corredores de madio fondo. Atletismo Espanol,. : 0-. Garcia, Verdugo, M.(00). Los metodos de entrenamiento en funcion de las zonas de intensidad. Cuadernos de atletismo 0. Madrid. RFEA. Garcia, Verdugo, M.(00). Medio fondo y fondo. Lapreparacion del corredor de rasistencia.atletismo. Madrid. RFEA. Garcia, Verdugo, M.(00). Resistencia y Entrenamiento. Una metodoligia practica. Barcelona. Paidotribo. Grosser M., Starischka, S. (000). Προπόνηση Φυσικής Κατάστασης σε όλα τα αθλήματα και τις ηλικίες. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Σάλτο. Κέλλης, Σ. (999).Φυσική κατάσταση νεαρών καλοθοσφαιριστών:δύναμη-ταχυδύναμη-ταχύητητα Ευκαμψία.Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Σάλτο. Κέλλης, Σ. (00). Προπονητική. Σημειώσειςαπότιςπαραδόσειςτουμαθήματος. Θεσσαλονίκη: Υπηρεσία δημοσιευμάτων ΑΠΘ. Kλεισούρας, B. (00). Εργοφυσιολογία. Aθήνα. Π.Χ. Πασχαλίδης. Manso,G.,Navarro,M., Caballero, R.(99).Bases teoreticas del entrenamiento deportivo.principios y aplicaciones. Madrid. Gymnhos. Martin, D., Carl, K. & Lehnertz, K (000). Εγχειρίδιο Προπονητικής. Η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη. Κομοτηνή: Αλφάβητο. Navarro, F.(99) La resistencia. Madrid. Gymnos. Peronet, F. (99). Marathon. Paris. Vigot. Rodas, G., Ventura, J.L., Cadefau, J.A., Cusso, R. & Parra, J. (000).A short training program for a rapid improvement of both aerobic and anaerobic metabolism. European Journal of Applied Physiology. (-): 0-. Raposo, V.,A.(00).O planeamento do treino deportivo. Deportes Individuales.Lisboa.Caminho. Soulas, D. (99). Contributii la perfectionarea metodologiei antrenamentului atletilor de mare performanta pentru probele de semifond, fond si maraton.teza de doctorat.universitatea Bucuresti. Facultatea de Sociologie, Psihologie, Pedagogie. Soulas D.(00). Las cualidades y cantidades caracteristicas del entrenamiento a alto nivel en medio fondo y fondo. Atletismo Espanol, N, (-) Τζιωρτζής Στ. (00). Προπονητική. Θεωρία Αθλητικής Προπόνησης. Αθήνα. Art work. Weineck, J(99). Προπονητική. Φυσική κατάσταση στο ποδόσφαιρο. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Σάλτο. Zintl F. (99). Προπόνηση Αντοχής. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Σάλτο.