ΣΥΝΕ ΡΙΟ Τ.Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΑ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ

Transcript

1 ΣΥΝΕ ΡΙΟ Τ.Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΑ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ (Α3) ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ 2.2 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ 2.3 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΨΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΑ ΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ 2.4 ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ Η Ο ΗΓΙΑ 89/106/ΕΟΚ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Ο ΗΓΟΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ 2.9 ΜΗΤΡΩΟ ΕΡΓΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ (Β3) ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ 3.2 ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ κ.. KITΣΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ 3.4 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ κ.. ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑ ΜΕ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ 4. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΗΜΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΗΜΜΕΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 1

2 1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑΣ «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ - ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 1. Τεχνικές Προδιαγραφές Η ύπαρξη πλήρων και εκσυγχρονισµένων Προτύπων Τεχνικών Προδιαγραφών (ΠΤΠ) για όλους τους τοµείς των.ε. αποτελεί σηµαντική προϋπόθεση για την αποτελεσµατική λειτουργία του συστήµατος παραγωγής τους. Οι διαθέσιµες σήµερα Τεχνικές Προδιαγραφές (Τ.Π.) παρουσιάζουν σηµαντικά µειονεκτήµατα: εν καλύπτουν το σύνολο των τεχνικών αντικειµένων των.ε. Υπάρχει µία πολλαπλότητα Τ.Π. για το ίδιο επιµέρους τεχνικό αντικείµενο. εν είναι επικαιροποιηµένες (σύγχρονες µέθοδοι και µέσα παραγωγής). εν συνδέονται µονοσήµαντα µε τις υπάρχουσες Αναλύσεις Τιµών.Ε. Το Ινστιτούτο Οικονοµίας Κατασκευών (ΙΟΚ) ανέλαβε την υλοποίηση της κατάρτισης Σχεδίων ΠΤΠ µε συµµετοχή αρµόδιων φορέων και ειδικευµένων Μηχανικών. Για τον σκοπό αυτό το ΙΟΚ έχει προβεί στις παρακάτω δράσεις: Έκδοση Κανονισµού λειτουργίας τεχνικών επιτροπών σύνταξης Σχεδίων ΠΤΠ Έκδοση Κανονισµού σύνταξης Σχεδίων ΠΤΠ Έκδοση οδηγιών σύνταξης και τυποποίησης Προσωρινών Τεχνικών Προδιαγραφών (ΠΕΤΕΠ) Σύνταξη σχεδίων Προσωρινών Εθνικών ΠΤΠ διαφόρων κατηγοριών.ε. Κατ' αρχήν, έχουν συνταχθεί σύγχρονες, προσωρινές ΠΤΠ για Χωµατουργικά έργα, Έργα Οδοποιίας - Οδοστρωσίας και Γεφυροποιίας, Σήραγγες, Γεωτεχνικά έργα, Υδραυλικά έργα Ανοικτούς αγωγούς, Εγγειοβελτιωτικά, Σωληνώσεις, Υδρεύσεις, Αποχετεύσεις, Λιµενικά έργα, Οικοδοµικά έργα - Οικοδοµικές εργασίες και εγκαταστάσεις, Φράγµατα, Έργα Πρασίνου, Σιδηροδροµικά έργα, Έργα Αεροδροµίων. 2. Σύστηµα προσδιορισµού κόστους Η ύπαρξη ενός ενιαίου και σύγχρονου συστήµατος τιµολόγησης των επιµέρους εργασιών υλοποίησης των.ε, εκτίµησης του συνολικού κόστους και στατιστικής παρακολούθησης του, αποτελεί κύριο στοιχείο του πλαισίου παραγωγής.ε. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 2

3 Το σύστηµα αυτό πρέπει να είναι συνδεδεµένο µε τις Τ.Π των.ε. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιήθηκαν ή ολοκληρώνονται, µέσω του ΙΟΚ, τα παρακάτω: Επικαιροποίηση / ανασύνταξη, υφισταµένων Αναλύσεων Τιµών.Ε. Η επικαιροποίηση κρίθηκε απαραίτητη, µέχρι να λειτουργήσει το Νέο Σύστηµα Κοστολόγησης /Τιµολόγησης. Ανάληψη λειτουργίας Πληροφοριακού Συστήµατος στατιστικής παρακολούθησης του κόστους των υλοποιούµενων.ε., που ανέπτυξε η ΜΕΚ, ώστε να προκύπτουν στατιστικά στοιχεία κόστους.ε.. Ανάπτυξη ενός νέου Συστήµατος Κοστολόγησης/ Τιµολόγησης (νέας Εθνικής Ανάλυσης Τιµών ηµοσίων Έργων). Το νέο Σύστηµα Κοστολόγισης/ Τιµολόγησης θα περιλαµβάνει τις ενότητες: Γενικές εργοταξιακές δαπάνες Χωµατουργικά έργα Έργα Οδοποιίας Σήραγγες Γεωτεχνικά έργα Υδραυλικά έργα Λιµενικά έργα Οικοδοµικά έργα Φράγµατα Έργα Πρασίνου Σιδηροδροµικά έργα Έργα Αεροδροµίων. Για την ανάπτυξη και ορθολογική χρήση του νέου συστήµατος προβλέφθηκαν τα ακόλουθα: Κανονισµός για την σύνταξη του Συστήµατος Κοστολόγησης/ Τιµολόγησης (υπό αποπεράτωση) Κατάλογος και στοιχεία λειτουργίας µηχανηµάτων τεχνικών έργων(αποπερατώθηκε) Κατάλογος ειδικοτήτων και στοιχεία εργασίας προσωπικού υλοποίησης τεχνικών έργων (υπό αποπεράτωση) Συγκέντρωση δεδοµένων τυπικών αποδόσεων µηχανηµάτων και προσωπικού τεχνικών έργων (υπό αποπεράτωση). ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 3

4 3. Οδηγίες, Πρότυπα τεύχη και έγγραφα Η έκδοση Οδηγών και Τεχνικών Εγχειριδίων είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αύξηση της αποτελεσµατικότητας σε µικρότερο κόστος διοίκησης των.ε και σε βελτίωση του χρόνου και της ποιότητας υλοποίησης των.ε. Στο πλαίσιο του εν λόγω εκσυγχρονισµού υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται από διάφορους φορείς τα ακόλουθα: Έκδοση τυποποιηµένων τευχών δηµοπράτησης για: Μεγάλα έργα (κατασκευές) Μικρά έργα (κατασκευές) Τεχνικές και άλλες µελέτες Υπηρεσίες συµβούλου Έκδοση τυποποιηµένων εγγράφων διοίκησης συµβάσεων: Έργων (κατασκευών) Τεχνικών και λοιπών µελετών Υπηρεσιών Συµβούλου Έκδοση νέου Μητρώου Οδών Έκδοση Οδηγιών για τους ελάχιστους απαραίτητους ποιοτικούς ελέγχους 4. Νοµοθετικό πλαίσιο Η κωδικοποίηση της Νοµοθεσίας και Νοµολογίας για τα.ε. αποτελεί πλέον κρίσιµο θέµα απόλυτα αναγκαίο για την αποτελεσµατική και σωστή εφαρµογή του νοµοθετικού πλαισίου. Επίσης κρίσιµο ζήτηµα αποτελεί ο εκσυγχρονισµός και η συµπλήρωση νοµοθετικού πλαισίου µε: Οριστική ρύθµιση των θεµάτων που αφορούν τις µελέτες και την παροχή υπηρεσιών. Βελτιώσεις των διατάξεων που αφορούν την ανάθεση και την κατασκευή.ε. Ρυθµίσεις που θα προκύψουν ως αναγκαίες από την υλοποίηση των λοιπών δράσεων π.χ, θέσπιση των ΠΤΠ, ρυθµίσεις σχετικά µε την ανάπτυξη και εκµετάλλευση δανειοθαλάµων και λατοµείων κλπ.) ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 4

5 5. Συµβάσεις Παραχώρησης και ρόλος συµβούλων 5.1 Χρηµατοοικονοµικός Σύµβουλος ( ραστηριότητες) Προκαταρτική εξέταση της ελκυστικότητας και αρχικός καθορισµός του έργου Προσδιορισµός των επιθυµητών χρηµατοοικονοµικών χαρακτηριστικών των Υποψηφίων Παραχωρησιούχων και θέσπιση κριτηρίων Προεπιλογής Υποβοήθηση του ΚτΕ στην ιαδικασία Προεπιλογής Παροχή Υποστήριξης για την παρουσίαση των έργων στους ιεθνείς Πιστωτικούς Οργανισµούς και τις Εµπορικές Τράπεζες Σύνταξη Χρηµατοοικονοµικού Μοντέλου Υποβοήθηση του Νοµικού Συµβούλου στη σύνταξη ιακήρυξης καισχεδίου Σύµβασης Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την επιλογή Αναδόχου και οριστικοποίησης της Σύµβασης 5.2 Νοµικός Σύµβουλος (δραστηριότητες) Σύνταξη της Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος Υποβοήθηση του ΚτΕ στην ιαδικασία Προεπιλογής Σύνταξη των Τευχών ηµοπράτησης και ιδίως του Σχεδίου Σύµβασης Παραχώρησης Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία επιλογής Αναδόχου Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία οριστικοποίησης της Σύµβασης 5.3 Τεχνικός Σύµβουλος ( ραστηριότητες) Προσδιορισµός Βασικών Τεχνικών Απαιτήσεων του έργου Επισκόπηση και αξιολόγηση των υπαρχουσών µελετών / ερευνών Προσδιορισµός απαιτούµενων πρόσθετων µελετών / ερευνών Παροχή υποστήριξης για ανάθεση των αναγκαίων πρόσθετων µελετών/ ερευνών Επισκόπηση και αξιολόγηση των πρόσθετων µελετών / ερευνών Προσδιορισµός των επιθυµητών τεχνικών δεξιοτήτων των Υποψηφίων Παραχωρησιούχων και θέσπιση κριτηρίων για τυχόν ιαδικασία Προεπιλογής Υποβοήθηση του ΚτΕ στην ιαδικασία Προεπιλογής Εκτίµηση του Κόστους Κατασκευής Εκτίµηση Κόστους Λειτουργίας και συντήρησης µαζί µε τον Κυκλοφοριακό Σύµβουλο Εκτίµηση του απαιτούµενου Χρονοδιαγράµµατος Κατασκευής Σύνταξη των Τεχνικών Τευχών ηµοπράτησης ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 5

6 Υποβοήθηση του Νοµικού Συµβούλου στη σύνταξη ιακήρυξης και Σχεδίου Σύµβασης Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία επιλογής Αναδόχου Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία οριστικοποίησης της Σύµβασης 5.4 Κυκλοφοριακός Σύµβουλος (δραστηριότητες) Αξιολόγηση των κυκλοφοριακών στοιχείων και των µελετών σκοπιµότητας Απαιτήσεις για τα συστήµατα διοδίων και τα συστήµατα διαχείρισης κυκλοφορίας Προκαταρτική εξέταση της ελκυστικότητας των έργων προς Παραχώρηση σε συνεργασία µε τον Χρηµατοοικονοµικό και τον Τεχνικό Σύµβουλο Εκπόνηση Κυκλοφοριακών Μετρήσεων, Κυκλοφορικού Μοντέλου και Σεναρίων Υποβοήθηση Νοµικού Συµβούλου στη σύνταξη ιακήρυξης και Σχεδίου Σύµβασης 5.5 Ανεξάρτητος Μηχανικός ( ραστηριότητες) Κατά την εκπόνηση των Μελετών (Ρόλος Ελεγκτή Μελετών) είναι υπεύθυνος για: τον έλεγχο της Οριστικής Μελέτης και των Σχεδίων σύµφωνα µε Συµβατικές Απαιτήσεις τον έλεγχο και την έγκριση των εγχειριδίων ποιοτικού ελέγχου και ποιοτικής διασφάλισης την αίτηση για τροποποιήσεις και την παρακολούθηση υλοποίησής τους. τη σύνταξη και παροχή στον Ανάδοχο και την Υπηρεσία εκθέσεων προόδου Κατά την ιάρκεια Κατασκευής (Ρόλος Επιβλέποντα Μηχανικού) ο Ανεξάρτητος Μηχανικός είναι υπεύθυνος για: Την εξέταση της προόδου των Εργασιών σε συνάρτηση µε Χρονοδιάγραµµα. ιασφάλιση ποιότητας και Έλεγχο ποιότητας Την παρακολούθηση της εφαρµογής των σχετικών Περιβαλλοντικών Νόµων. Την επιθεώρηση και τον έλεγχο της συµφωνίας των υλικών και της ποιότητας της εργασίας µε τις Προδιαγραφές και για τη διαπίστωση του ότι οι εκτελούµενες Εργασίες συµφωνούν µε τις Τεχνικές Απαιτήσεις. Την έκδοση Πιστοποιητικού Ελέγχου Κατασκευής για κάθε τµήµα των Εργασιών. Την παρακολούθηση της συµµόρφωσης του Αναδόχου Παραχώρησης µε όλους τους Κανονισµούς Υγιεινής και Ασφάλειας. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 6

7 Την έκδοση του Πιστοποιητικού Περαίωσης Κατά την διάρκεια της Λειτουργίας (Ρόλος Επιθεωρητή Μηχανικού) ο Ανεξάρτητος Μηχανικός είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση και εξέταση της συµµόρφωσης του Αναδόχου µε τις απαιτήσεις λειτουργίας, τις απαιτήσεις συντήρησης και τις απαιτήσεις επιστροφής του Έργου στον ΚτΕ στο τέλος της Περιόδου Παραχώρησης 5.6 Τεχνικός Σύµβουλος των Τραπεζών (δραστηριότητες) Κατά την περίοδο πριν από την Οριστικοποίηση της Χρηµατοδότησης (Due Diligence Period) ο Τεχνικός Σύµβουλος των Τραπεζών εκτελεί τις ακόλουθες εργασίες: Επισκόπηση και αξιολόγηση των µελετών του έργου του εκτιµώµενου κόστους κατασκευής, του εκτιµώµενου κόστους λειτουργίας και συντήρησης και του χρονοδιαγράµµατος κατασκευής Έλεγχο της διαδικασίας αδειοδότησης του έργου Επιβεβαίωση της εφικτότητας του σχεδίου Επισκόπηση όλων των συµβατικών εγγράφων Αναγνώριση των κινδύνων για τις Τράπεζες και προτάσεις για µετριασµό τους Υποστήριξη του lead arranger στην συγκέντρωση κεφαλαίων (loan syndication) Κατά την περίοδο κατασκευής ο Τεχνικός Σύµβουλος των Τραπεζών εκτελεί την παρακολούθηση εξέλιξης του φυσικού αντικειµένου, του οικονοµικού αντικειµένου και των κινδύνων και ενηµερώνει διαρκώς τους επενδυτές για την πορεία της επένδυσης. 6. Σύµβουλοι ιαχείρισης (Σ..) Αρχικά η Ε.Ε. πίεζε για πρόσληψη πραγµατικού «ιαχειριστή» ηµοσίων Έργων (Project Manager) µε δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών, άσκηση veto κλπ. Στην πράξη οι περισσότεροι Σ.., υποστηρίζουν τις ηµόσιες Υπηρεσίες στη διαδικασία παραγωγής των.ε. ως απλοί Σύµβουλοι, κυρίως λόγω του υπάρχοντος νοµοθετικού πλαισίου. Με την εφαρµογή του µέτρου πρόσληψης Ανεξάρτητων Συµβούλων παρατηρήθηκαν τα εξής: Επιφυλακτική ως αρνητική αποδοχή του θεσµού των Συµβούλων (Σύµβουλου ιαχείρισης ή Project Manager) και Συµβούλου Κατασκευής (Construction Manager) από ηµόσιες Υπηρεσίες, Εργολάβους και Λοιπούς Φορείς. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 7

8 Η παρουσία και µόνη ενός αρχικά τρίτου φορέα / µατιού έχει πετύχει συγκεκριµένα και απτά θετικά αποτελέσµατα σε ότι αφορά την ποιότητα των έργων. Χρησιµοποιείται αντικειµενικά σαν πηγή γρήγορης παροχής ειδικευµένου προσωπικού, για την επίτευξη της βελτίωσης της τελικής ποιότητας του παραγόµενου έργου. Η µέχρι τώρα εµπειρία δείχνει ότι ο εκάστοτε Σ.. πετυχαίνει εν γένει το σκοπό του. Η παροχή υπηρεσιών των Σ..είναι σε θέµατα: - ελέγχου µελετών µε ανεξάρτητους µελετητές, - υπηρεσίες ανεξάρτητης επίβλεψης και δειγµατοληπτικού ποιοτικού ελέγχου, - υπηρεσίες γεωµετρικών ελέγχων, - υπηρεσίες διαχείρισης/ διασφάλισης ποιότητας, - υπηρεσίες οικονοµικής και χρονικής παρακολούθησης Η παρουσία των Σ.. έφερε στο προσκήνιο, την έννοια της οργάνωσης και εξορθολογισµού τόσο των συστηµάτων ιοίκησης των έργων από πλευράς ΚτΕ, όσο και αυτών των Αναδόχων. Τα «παραδοτέα» των Σ.. σε µερικές περιπτώσεις είναι υπηρεσίες κατώτερες των προσδοκώµενων επειδή στην πράξη, λόγω των διαφόρων εξωτερικών συνεργατών που χρησιµοποιούν, το «προϊόν» των παρεχοµένων υπηρεσιών δεν είναι διασφαλισµένο. 7. Οδηγίες εκπόνησης µελετών Από το 1992 έως σήµερα έχουν εκπονηθεί στην Ελλάδα Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων και µάλιστα από αυτές αρκετές έχουν ήδη αναθεωρηθεί, προκειµένου να ληφθούν υπόψη τα αποτελέσµατα επιστηµονικών ερευνών και τα νεώτερα δεδοµένα. Οι οδηγίες που έχουν εκπονηθεί είναι οι ακόλουθες: 1. ΟΜΟΕ-ΛΚΟ, Λειτουργική κατάταξη Οδικού ικτύου, ΟΜΟΕ-, ιατοµές, ΟΜΟΕ-Χ, Χαράξεις, ΟΜΟΕ-ΚΑΟ, Κύριες Αστικές Οδοί, ΟΜΟΕ-ΠΛΚ, Πρόσθετες Λωρίδες Κυκλοφορίας, 2001 (µετάφραση Γερµανικών Οδηγιών) 6. ΟΜΟΕ-ΚΣΑ, Κατακόρυφη Σήµανση Αυτοκινητοδρόµων, 2003 ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 8

9 7. ΟΜΟΕ-ΣΕΕΟ, Σήµανση Εκτελούµενων Έργων σε Οδούς, Συστήµατα Αναχαίτισης Οχηµάτων, ΟΜΟΕ Τεχνικά Έργα, ΟΜΟΕ Οδικές Σήραγγες Έργα Πολιτικού Μηχανικού, Σχέδιο Οδηγιών Σύνταξης Μελετών Η/Μ Εργασιών Οδικών Σηράγγων και Φωτισµού Υπαίθριων Οδικών Έργων Οι Οδηγίες αυτές πρέπει να αντικαταστήσουν όλες τις σχετικές οδηγίες, τις εγκυκλίους και τα νοµοθετικά διατάγµατα που έχουν εκδοθεί κατά το παρελθόν. Επίσης πρέπει να εκπονηθούν και άλλες Οδηγίες πχ. για κόµβους, ώστε να καλυφθεί όλο το φάσµα εκπόνησης µελετών οιδικών έργων. Επίσης ισχύουν τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα που αφορούν - στην κυκλοφοριακή καθοδήγηση µε προειδοποιητικούς φανούς, σηµατοδότες και αισθητήρες (ΕΝ 12352, 12368, και V 13563) - στην διαγράµµιση οδοστρωµάτων (ΕΝ 12802, 13197, 13212, 1423, 1424, 1436, , , 1790, 1824, 1871, V , V και V ) - στα συστήµατα αναχαίτισης οχηµάτων (ΕΝ , , και V ) - στις πινακίδες σήµανσης (ΕΝ ) - στα αντιθαµβωτικά πετάσµατα (ΕΝ , ) - στα ηχοπετάσµατα (ΕΝ , , , , , V ) - στα φωτιστικά σώµατα (ΕΝ , , , , ) - στην αποχέτευση (ΕΝ 1433) - στις εγκαταστάσεις κυκλοφοριακής καθοδήγησης (ΕΝ 50293), κλπ Σηµειώνεται, ότι τα ευρωπαϊκά πρότυπα διαµορφώνουν το τεχνικό πλαίσιο µε το οποίο πρέπει να εναρµονισθούν οι εθνικές οδηγίες και προδιαγραφές. Επισηµαίνεται, ότι η εκπόνηση Οδηγιών Μελετών δεν αποτελεί στατική διαδικασία. Επιβάλλεται η συνεχής συµπλήρωση ή/και αναθεώρησή τους σε τακτά διαστήµατα. Οι οδηγίες εκπόνησης µελετών δεν αρκούν για να διασφαλισθεί η εφαρµογή τους καθώς και η ποιότητα και ασφάλεια στα έργα. Απαιτείται παράλληλα η εκπόνηση Τεχνικών Προδιαγραφών, σύµφωνων µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα, που θα περιλαµβάνουν αναλυτικά σχέδια, ανοχές κατασκευαστικές και τοποθέτησης, λεπτοµέρειες διαµόρφωσης, ελέγχους, διαδικασίες δοκιµών, διαδικασίες παραλαβής κλπ. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 9

10 Σε τρίτο στάδιο πλέον απαιτείται η πιστοποίηση, δηλαδή ο έλεγχος των παραγόµενων υλικών και κατασκευών, ώστε να δηµιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη βιοµηχανιών/βιοτεχνιών αξιόπιστων. Τα προβλήµατα εφαρµογής των ανωτέρω προέρχονται από τη δυσκολία ή έλλειψη ενδιαφέροντος του τεχνικού κόσµου για ενηµέρωση και την προσήλωσή του σε παρωχηµένες οδηγίες λόγω εξοικείωσης κλπ. 8. Τεχνικές Εγκρίσεις Συστηµάτων Αφορά την έγκριση χρήσης συστηµάτων που διαθέτουν «κατατεθέντα σήµατα» (π.χ. οπλισµένη γη, εφέδρανα, αρµοί, συστήµατα προέντασης, χάλυβες κλπ) και γίνεται από το ΥΠΕΧΩ Ε. Η έγκριση χρήσης δίνεται για ορισµένο διάστηµα. Η διαδικασία περιλαµβάνει κατάθεση φακέλου στην αρµόδια Υπηρεσία, έλεγχο φακέλου, εισήγηση στο Συµβούλιο ηµοσίων Έργων (Τµήµα Κατασκευών), γνωµοδότηση του Σ Ε, εγκριτική απόφαση Υπουργού. Ο υποβαλλόµενος φάκελος περιλαµβάνει εταιρικά έγγραφα, πιστοποιήσεις ποιότητας και αντοχής των επί µέρους υλικών, εφαρµογές του συστήµατος, περιγραφές συστήµατος και λειτουργίας του, πιστοποιητικό αναγνωρισµένου κέντρου εργαστηρίου για το όλο σύστηµα. Η αρµόδια Υπηρεσία καθορίζει το πλαίσιο Κανονισµών για τον έλεγχο της καταλληλότητας και του πεδίου εφαρµογής του ελεγχόµενου συστήµατος. Το βασικό πλαίσιο κανονισµών ελέγχου ήταν ως τώρα τα DIN και από 1/7/2004 εναλλακτικά είναι τα DIN-FACHBERICHTE. Επίσηµη µετάφραση των νέων Κανονισµών θα υπάρχει στο τέλος του Το όλο πλαίσιο έγκρισης χρήσης συστηµάτων µπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω. 9. Κατάλογοι και χαρακτηριστικά τεχνικού προσωπικού Το Μητρώο Εµπειρίας Κατασκευαστών και το Μητρώο Μελετητών καλύπτουν επαρκώς τις αντίστοιχες ανάγκες αλλά µπορούν να βελτιωθούν περισσότερο. Για το τεχνικό προσωπικό δεν υπάρχει κανένα µητρώο ούτε διαδικασίες εκπαίδευσης και αυτό αποτελεί σοβαρότατο πρόβληµα. Στο Νόµο 2831/2000 που τροποποίησε το Γ.Ο.Κ. προβλέπεται η έκδοση Π.. για τη δηµιουργία των µητρώων για τους εργολάβους (Ιδιωτικών Έργων), τους υπεργολάβους, τους τεχνικούς, τους παραγωγούς και τους προµηθευτές των οικοδοµικών υλικών. Μέχρι ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 10

11 σήµερα έχει υπάρξει µόνο ένα σχέδιο Π.. που αφορά το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων (ΜΚΙΕ). 10. οµικά Υλικά Η οδηγία 89/106 της Ε.Ε αναφέρεται στα δοµικά υλικά και θέτει προθεσµίες υποχρεωτικής σήµανσης (το γνωστό C.E) για τις διάφορες κατηγορίες των υλικών. Για πολλά από τα υλικά αυτά ήδη ισχύει η υποχρέωση σήµανσης (C.E) για την ελεύθερη κυκλοφορία τους. Για ορισµένα δοµικά υλικά δεν υπάρχουν στην Ελλάδα διαπιστευµένα εργαστήρια για να κάνουν τους ελέγχους που είναι απαραίτητοι για τη σήµανση C.E. Υπάρχει κίνδυνος να κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά υλικά µε C.E από άλλες χώρες και τα αντίστοιχα ελληνικά να µην µπορούν να κυκλοφορήσουν. Το ΚΕ Ε και τα περιφερειακά εργαστήρια δεν καλύπτουν όλους τους τοµείς των δοµικών υλικών και θα υπάρξει πρόβληµα εάν δεν καλυφθούν οι ελλείψεις από ιδιωτικά εργαστήρια. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Για να έρθει σε πέρας η παρούσα Μονογραφία, βοήθησαν µε διάφορους τρόπους πολλοί και σηµαντικοί συνάδελφοι Μηχανικοί. Για τις συµβάσεις παραχώρησης και το ρόλο των Συµβούλων βοήθησε καθοριστικά ο κ. Γ. Πασγιάνος, Σύµβουλος Μηχανικός, ο καθηγητής κ. Μ. Καββαδάς έδωσε σηµαντικά στοιχεία για το Κανονιστικό Περιβάλλον, Εθνικό και Ευρωπαϊκό. Για το ίδιο θέµα βοήθησαν οι συνάδελφοι Μηχανικοί Α. Αποστολέρης, Β. Ψαριανός, Γ. Κατσαράκης, Ι. Ανέστης, Ν. Κουρής,. ρυµαλίτου, K. Ξένος, Θ. Ζήλιας. Ο Γενικός ιευθυντής του ΥΠΕΧΩ Ε κ.. Κίτσος και ο πολύ έµπειρος σε θέµατα παραχώρησης Μηχανικός. Παπαµιχαήλ, έδωσαν δυο σηµαντικές συνεντεύξεις. Ο συνάδελφος Πολιτικός Μηχανικός κ. ηµήτρης Τασιόπουλος είχε την υποµονή να δεί και να κάνει παρατηρήσεις στο τελικό κείµενο. Την επιµέλεια της διαδικασίας είχε η συνάδελφος Κυρ. Αρχοντάκη Μηχανολόγος Μηχανικός. Όλους αυτούς τους συναδέλφους τους ευχαριστώ θερµά για τη συµβολή τους και πιστεύω ότι στα πλαίσια ειδικών εισηγήσεων στο συνέδριο του ΤΕΕ µπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί η γνώση, η πείρα και το ταλέντο τους ως Μηχανικών. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 11

12 2. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 2.1. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Το κανονιστικό περιβάλλον για την δηµοπράτηση, εκπόνηση µελετών ηµοσίων Έργων και για τη διαχείριση συµβάσεων µελετών περιλαµβάνει : I. Το Θεσµικό πλαίσιο H Ελληνική Νοµοθεσία µε τους ακόλουθους βασικότερους νόµους και προεδρικά διατάγµατα : i. Το Π 696/74 όπως τροποποιήθηκε µε το Π 515/89 αναφέρει τα στάδια κάθε µελέτης, τις βασικές τεχνικές απαιτήσεις και ειδικότερα το τεχνικό αντικείµενο κάθε σταδίου, τα παραδοτέα και τα βήµατα κάθε σταδίου καθώς και επίσης και τα περί αµοιβών των µελετητών. Οι αµοιβές των µελετών εξαρτώνται κυρίως από τον προϋπολογισµό µελέτης του έργου, αλλά προβλέπονται και περιπτώσεις αµοιβής κατά µονάδα έργου, κατ αποκοπή ή βάσει χρόνου απασχόλησης. ii. Τον Ν.716/77 περί µελετών ηµοσίων Έργων καθώς και τους Νόµους 849/78, 947/79, 1418/84, 1647/86 καθώς και τα Προεδρικά ιατάγµατα που εκδόθηκαν σε εκτέλεσή τους, όπως έχουν τροποποιηθεί / συµπληρωθεί και κάθε φορά ισχύουν : Π 33/78, 99/78, 412/78, 541/78, 798/78, 799/78, 840/78, 862/78, 917/78, 923/78, 194/79, 152/87. Με το Ν. 716/77 θεσπίζονται οι ακόλουθες διαδικασίες ανάθεσης µελετών: α) Περίπτωση παρ. 5, άρθρου 11 του 716/77. Μεταξύ των γραφείων του εκδήλωσαν ενδιαφέρον, ο εργοδότης επιλέγει έναν αριθµό γραφείων που συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για την ανάληψη της µελέτης. Τα επιλεγόµενα γραφεία καλούνται σε τακτή προθεσµία να υποβάλλουν ειδική προκαταρκτική µελέτη (για έργα µεγάλης σηµασίας) ή απλή προκαταρκτική έκθεση (για έργα µικρότερης σηµασίας), έτσι ώστε από αυτές να προκύπτουν καθαρά οι προτεινόµενες λύσεις και οι προϋπολογισµοί των έργων Ύστερα από αξιολόγηση των υποβαλλοµένων προκαταρκτικών µελετών ή εκθέσεων ανατίθεται τελικά η µελέτη σε αυτόν που υπέβαλε την αρτιότερη ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 12

13 τεχνοοικονοµική λύση. Στις τρεις πιο αξιόλογες προκαταρκτικές µελέτες καταβάλλεται αµοιβή που ορίζεται στην πρόσκληση β) Περίπτωση παρ.7, άρθρου 11 του 716/77. Εάν ο εργοδότης κρίνει ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα εφαρµογής της παρ.5 του άρθρου 11 του Ν.716/77, τότε αφού φυσικά το γράψει στην πρόσκληση, µπορεί να επιλέξει απευθείας µελετητή, Κυρίως λόγοι ταχύτητας και απλότητας αντικειµένου της µελέτης µας οδηγούν στην απευθείας επιλογή µελετητή. γ) Περίπτωση παρ.6, άρθρου 11 του 716/77. Μπορεί, εάν έτσι κρίνει ο εργοδότης, για µελέτες έργων ιδιαίτερης σηµασίας ή έργων επαναλαµβανόµενων τύπων ή όπου αυτό υπαγορεύεται από τη φύση του έργου ή επιβάλλεται από την κείµενη νοµοθεσία, να γίνεται ανάθεση ύστερα από διαγωνισµό ιδεών ή προσχεδίων. Στην περίπτωση αυτή εφαρµόζονται ανάλογα οι διατάξεις περί αρχιτεκτονικών διαγωνισµών (Απόφαση Υ..Ε αρ.ε.27960/19665/70, περί εγκρίσεων προδιαγραφών Αρχιτεκτονικών ιαγωνισµών). Η λύση που βραβεύεται εξαγοράζεται και ανατίθεται στο βραβευµένο, εάν έχει τα τυπικά προσόντα, η σύνταξη της πλήρους µελέτης ή, αν δεν έχει τα προσόντα, συµπράττει µε Γραφείο Μελετών που έχει τα τυπικά προσόντα. Ο ιαγωνισµός ανάθεσης µιας µελέτης µπορεί να είναι Πανελλήνιος ή ιεθνής. Ο αρχιτεκτονικός ιαγωνισµός µπορεί να είναι : ιαγωνισµός προσχεδίων, ιαγωνισµός ιδεών ή ιαγωνισµός κλιµακωτός µε πρώτη φάση διαγωνισµό ιδεών και δεύτερη διαγωνισµό προσχεδίων. Μετά την επιλογή µελετητή συνάπτεται έγγραφη σύµβαση µεταξύ εργοδότη και µελετητή, όπου κυρίως διαλαµβάνονται θέµατα προθεσµιών για τα στάδια εκπόνησης της µελέτης, θέµατα ποινικών ρητρών για τυχόν µη εκπλήρωση υποχρεώσεων του µελετητή, τυχόν δυνατότητα παραλαβής αυτοτελούς τµήµατος µελέτης πριν ολοκληρωθεί ή όλη µελέτη, και κάθε άλλο στοιχείο θα κριθεί χρήσιµο για την οµαλή εξέλιξη της µελέτης. Οι Εισηγήσεις για συµπληρώσεις /τροποποιήσεις του Ν716/77,των εκδιδόµενων διαταγµάτων, αποφάσεων και εγκυκλίων κατ εξουσιοδότηση του Νόµου, είναι αρµοδιότητα της Γνωµοδοτικής Επιτροπής Μελετών (ΓΕΜ) που υπάγεται στο Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών. Η ίδια επιτροπή έχει αρµοδιότητα για τη χορήγηση, ανανέωση, επέκταση ή αφαίρεση των πτυχίων µελετητικών ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 13

14 γραφείων και της κατάρτισης και τήρησης του Μητρώου Μελετητών και Γραφείων Μελετών. Το Π..541/78 προβλέπει τη διάκριση των µελετών σε κατηγορίες ανάλογα µε το κύριο αντικείµενό τους, ενώ τα µελετητικά πτυχία διακρίνονται σε κατηγορίες αντίστοιχες προς τις κατηγορίες των µελετών και σε τάξεις ανάλογα µε το δυναµικό του Μελετητή ή του Γραφείου Μελετών. iii. Τις εγκυκλίους 37/95 και 27/97 του ΥΠΕΧΩ Ε που αφορούν εκπόνηση µελετών ηµοσίων Έργων (Οδικά, Υδραυλικά, Λιµενικά και Κτιριακά) ή αντίστοιχα µελέτες που εκπονούνται για ηµόσια Έργα που δηµοπρατούνται µε το σύστηµα Μελέτη Κατασκευή (βλέπε έκδοση ΜΕΚ / σειρά 3). Περιλαµβάνουν κωδικοποιηµένα την κατηγοριοποίηση των µελετών ανάλογα µε το είδος του έργου, τα διάφορα στάδια δηµοπράτησης και εκπόνησης των µελετών καθώς και τα περιεχόµενα κάθε σταδίου. iv. Τον Ν.2362/95 (ιδίως τα άρθρα 79 έως και 85) «Περί ηµοσίου Λογιστικού Ελέγχου και δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις» και τον Ν.2522/97 «ικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συµβάσεων Ε, κρατικών προµηθειών και υπηρεσιών σύµφωνα µε την οδηγία 89/665 ΕΟΚ v. Tον Ν. 3164/03 για τα Μητρώα των µελετητών και την ανάθεση και εκπόνηση των Μελετών. Ο νόµος αυτός απαιτούσε για την εφαρµογή του την έκδοση κάποιων Π.. αλλά τελικά η εφαρµογή του νόµου ανεστάλη µε τον Ν. 3242/04. iv. Tο υπό συζήτηση τέλος (Γενάρης 2005) νέο Noµοσχέδιο περί ανάθεσης και εκτέλεσης δηµοσίων συµβάσεων εκπόνησης µελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών Το Ευρωπαϊκό ίκαιο για τις Μελέτες ηµοσίου, περιέχεται στις ρυθµίσεις για τις ηµόσιες Συµβάσεις Υπηρεσιών και περιλαµβάνει κυρίως : i. Την Κοινοτική Οδηγία 92/50/ΕΟΚ του 1992 για τις δηµόσιες συµβάσεις υπηρεσιών. Η Οδηγία αυτή ενσωµατώθηκε στο εθνικό δίκαιο το 1998 µε το Π.. 346/98. Οι διατάξεις της υπόψη οδηγίας προβλέπουν τις ακόλουθες διαδικασίες ανάθεσης : Ανοικτή διαδικασία, είναι η διαδικασία όπου µπορούν να υποβάλλουν προσφορά όλοι όσοι ενδιαφέρονται να παράσχουν υπηρεσίες (αντιστοιχεί στην διαδικασία του άρθρου 11 παρ.7 του Ν.716/77). ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 14

15 Κλειστή διαδικασία, είναι η διαδικασία όπου µπορούν να υποβάλλουν προσφορά µόνο οι παρέχοντες υπηρεσίες, οι οποίες έχουν προσκληθεί από την Αναθέτουσα Αρχή ( αντιστοιχεί στην διαδικασία του άρθρου 11 παρ.5 του Ν.716/77) ιαδικασία µε διαπραγµάτευση, είναι η διαδικασία στα πλαίσια της οποίας η Αναθέτουσα Αρχή προβαίνει σε διαβουλεύσεις µε τους παρέχοντες υπηρεσίες της επιλογής της και διαπραγµατεύεται τους όρους της σύµβασης µε έναν ή περισσότερους από αυτούς.(αντιστοιχεί περίπου στην περίπτωση της παρ.6 του άρθρου 11 του Ν. 716/77 για Αρχιτεκτονικούς ιαγωνισµούς ). Η διαδικασία µε διαπραγµάτευση είναι επιτρεπτή µόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Μετά από δηµοσίευση: α) σε περίπτωση αντικανονικών προσφορών ή µη αποδεκτών προσφορών, β) σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν δεν είναι εύκολη η τιµολόγηση και γ) δεν είναι εφικτή ή µε σαφήνεια περιγραφή των απαιτούµενων µελετητικών εργασιών. Χωρίς δηµοσίευση: α) όταν δεν υποβλήθηκε καµία προσφορά σε διενεργηθέντα διαγωνισµό, β) για καλλιτεχνικούς λόγους ή λόγους προστασίας αποκλειστικών δικαιωµάτων γ) όταν η προτεινόµενη σύµβαση είναι συνέχεια διαγωνισµού µελετών, δ) όταν η ανάγκη µελέτης προκύπτει από γεγονότα απρόβλεπτα, ε) για συµπληρωµατικές υπηρεσίες µιας αρχικής σύµβασης στ) για επανάληψη παρόµοιων υπηρεσιών. ιαγωνισµοί µελετών, είναι οι εθνικές διαδικασίες που αποσκοπούν στην εξασφάλιση από την Αναθέτουσα Αρχή µελετών ή σχεδίων, µέσα από µια κριτική επιτροπή και µετά από σύγκριση των υποβαλλοµένων προτάσεων µε ή χωρίς απονοµή χρηµατικών βραβείων ( αντίστοιχο άρθρο 11 παρ.6 του Ν.716/77).Από την Κοινοτική Οδηγία ορίζονται κοινοί κανόνες συµµετοχής, κοινά κριτήρια ποιοτικής επιλογής και περιγράφονται βασικές αρχές σύναψης συµβάσεων. Σηµειώνεται ότι η Οδηγία 92/50 σε πολλά σηµεία είναι ασύµβατη µε τον Ν. 716/77, όπως στα κριτήρια ανάθεσης των µελετών (π.χ. την εµπειρία του µελετητή και τον φόρτο εργασίας) και την σύνδεση της αµοιβής του µελετητή µε το κόστος του έργου. Ο υπό συζήτηση νέος νόµος περί ανάθεσης και εκτέλεσης δηµοσίων συµβάσεων εκπόνησης µελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών σκοπεύει µεταξύ άλλων και στην οµογενοποίηση της Εθνικής Νοµοθεσίας µε την ανωτέρω Κοινοτική Οδηγία. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 15

16 Επισυνάπτονται τέλος και Πίνακες µε την περιβάλλουσα της ισχύουσας Νοµοθεσίας σχετικά µε τις µελέτες του ηµοσίου και τη διαδικασία ωρίµανσης διαφόρων κατηγοριών έργων και συντέλεσης απαλλοτριώσεων όπως παρουσιάστηκαν στα πλαίσια του προγράµµατος σύνταξης «Προτύπων Τευχών για Περιφερειακά Έργα» ΙI.Προδιαγραφές σύνταξης Μελετών ηµοσίου - Κανονισµοί Σχεδιασµού- Οδηγίες σύνταξης Μελετών Οι βασικές τεχνικές απαιτήσεις για τη σύνταξη και τα παραδοτέα τεύχη και σχέδια κάθε σταδίου µελέτης προσδιορίζονται από το Π 696/74 όπως αυτό τροποποιήθηκε µε το Π 515/89. Είναι βέβαιο ότι η πρόοδος της τεχνολογίας σε κάθε επίπεδο έχει επιφέρει σοβαρές βελτιώσεις στην µεθοδολογία σύνταξης των µελετών και στη µορφή των παραδοτέων, που δεν καλύπτονται από τα πιο πάνω Προεδρικά ιατάγµατα. Ετσι, κατά διαστήµατα ή επιµέρους αποφάσεις ή και στην πράξη, γίνονται συνεχείς βελτιστοποιήσεις και προσθήκες σε ό,τι αφορά τις προδιαγραφές σύνταξης µελετών σε Εθνικό επίπεδο ενώ παράλληλα προωθείται η σύνταξη και η αποδοχή των Ευρωκωδίκων από τα κράτη µέλη της Ε.Ε. Ενδεικτικά αναφέρεται: Υπάρχει σήµερα απαίτηση υποβολής όλων των συντασσοµένων µελετών σε ψηφιακή µορφή (παλαιότερα µόνο σε διαφάνειες και αντίγραφα). Τα σύγχρονα όργανα αποτύπωσης και η φωτογραµµετρία έχουν αλλάξει τις απαιτήσεις και τα βήµατα αποτύπωσης. Πρακτικά η ύπαρξη χαρτών σε κλίµακα 1:5000 στο µέγιστο τµήµα της χώρας, µετέφερε την αναγκαιότητα επίγειας ή µε φωτογραµµετρικές µεθόδους αποτύπωσης σε κλίµακα 1:1000 ή 1:500 στην φάση της οριστικής µελέτης. Σε ό,τι αφορά στις επιστηµονικές και τεχνικές απαιτήσεις όπως και στον προσδιορισµό των παραµέτρων σχεδιασµού µιας µελέτης οδοποιίας, υπάρχει και σε εθνικό επίπεδο ένα σύνολο Ελληνικών Κανονισµών και Προδιαγραφών που καλύπτουν τέτοιες απαιτήσεις ( όπως φορτία, παραδοχές, επιτρεπόµενες τάσεις, µεθοδολογίες, υπολογισµούς κ.λ.π.), ενώ βεβαίως υπάρχουν Ευρωπαϊκοί κανονισµοί και πρότυπα σχεδιασµού µελετών καθώς και εθνικοί κανονισµοί, πρότυπα και οδηγίες άλλων χωρών στην Ευρώπη ή Αµερική. Για τη σύνταξη των Μελετών χρησιµοποιούνται οι ακόλουθοι κανονισµοί Πρότυπα σχεδιασµού Μελετών. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 16

17 ι. Οι Κανονισµοί Μελετών (Norms) και τα αντίστοιχα Πρότυπα (Standards) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήµερα βρίσκονται σε εξέλιξη οι Ευρωκώδικες. Η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ΕΕΚ αποφάσισε να θέσει σε εφαρµογή από το τέλος του 1998 την Ευρωπαϊκή Οδηγία σχετικά µε την ενοποίηση της αγοράς των κατασκευών σε όλα τα κράτη µέλη, αναθέτοντας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης CEN την εκπόνηση ενιαίων προδιαγραφών για το σχεδιασµό, διαστασιολόγηση και εκτέλεση των κατασκευών, τους λεγόµενους Ευροκώδικες υπό την µορφή Πειραµατικών Ευρωπαϊκών Προτύπων (ENV). Η διάρκεια ζωής των Πειραµατικών Ευρωπαϊκών Προτύπων (ENV ) είναι τρία χρόνια, µε πιθανότητα παράτασης δύο ακόµη ετών. Στο χρονικό δοκιµαστικό διάστηµα χρήσης των Ευρωκωδίκων σε έργα κατασκευής, εξακολουθούν να ισχύουν τα Εθνικά πρότυπα παράλληλα µε τα ENV. Στην περίπτωση οριστικής έγκρισης των ENV σε Ευρωπαϊκά Πρότυπα ΕΝ τότε παύει η ισχύς των Εθνικών προτύπων που δεν συµβαδίζουν µε τα ΕΝ. Σηµειώνεται ότι όλοι οι Ευρωκώδικες ακόµη παραµένουν στο πειραµατικό τους στάδιο. Ο κατάλογος των οµικών Ευρωκωδίκων - όπως ονοµάζεται αποτελείται από εννέα (9) άρθρα. Η πλειοψηφία των άρθρων των Ευρωκωδίκων αναφέρεται στο σχεδιασµό κατασκευής έργων Πολιτικού Μηχανικού. Μόνο ένα µέρος του Ευρωκώδικα 3- ENV 1993 αναφέρεται στο σχεδιασµό Η/Μ κατασκευών (µεταλλικές κατασκευές πυλώνων και ιστών φωτισµού, καµινάδων, σιλό, µεταλλικών δεξαµενών ). Τα επιµέρους αυτά τµήµατα είναι : Τµήµα 3-1/1997, Τµήµα 3-2/1997, Τµήµα 4-1/1999, Τµήµα 4-2/1999, Τµήµα 4-3/1999 Επισυνάπτονται Κατάλογος οµικών Ευρωκωδίκων και αναλυτική παρουσίαση των τµηµάτων του κάθε Ευρωκώδικα, µε αναφορά στα τµήµατα εκείνα στα οποία έχει γίνει µετάφραση στα Ελληνικά από το ΤΕΕ. Οι Ευρωκώδικες πωλούνται µόνο από τον ΕΛΟΤ Ένα τµήµα του αντικειµένου των µελετών έχει καλυφθεί από Ευρωκώδικες, αλλά είναι µια εργασία που δεν έχει ολοκληρωθεί και πρακτικά θα είναι πάντα σε εξέλιξη καλύπτοντας όλες τις σύγχρονες προηγµένες ανάγκες σχεδιασµού (π.χ. υψηλά βάθρα, σήραγγες, εξαερισµοί, ηλεκτροµηχανολογικά, τηλεµατικά, κλπ.). Φυσικά η αποδοχή και µετάφραση των Ευρωκωδίκων από τις χώρες µέλη της Ε.Ε. γίνεται σταδιακά. Στην ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 17

18 κατηγορία αυτή περιλαµβάνονται και οι οµικοί Ευρωκώδικες (ΕΝ) για τις Βάσεις Σχεδιασµού των Έργων (ΕΝ 1990), τις ράσεις επί των Κατασκευών (ΕΝ 1991), τον Σχεδιασµό έργων από σκυρόδεµα (ΕΝ 1992), τον Σχεδιασµό µεταλλικών κατασκευών (ΕΝ 1993), των Σχεδιασµό σύµµεικτων έργων από χάλυβα και σκυρόδεµα (ΕΝ 1994), τον Σχεδιασµό Ξύλινων Κατασκευών (ΕΝ 1995), τον Σχεδιασµό έργων από φέρουσα τοιχοποιία (ΕΝ 1996), τον Σχεδιασµό γεωτεχνικών έργων (ΕΝ 1997) τον Σχεδιασµό έργων έναντι σεισµικών δράσεων (ΕΝ 1998) και τον σχεδιασµό έργων από αλουµίνιο (ΕΝ 1999), όπως (ενδεικτικός κατάλογος) : EN (1994) Eurocode 1: Basis of design and actions on structures Part 1: Basis of design EN (1991) Eurocode 2: Design of concrete structures Part 1-1: General rules and rules for buildings. ENV (1992) Eurocode 4: Design of composite steel and concrete structures Part 1-1: General rules for buildings ENV Eurocode 5: Design of timber structures Part 1.1: General rules and rules for buildings. EN (2004) Eurocode 7: Geotechnical Design Part 1: General rules Επίσης σχετικά µε τις µελέτες Οδικών Έργων ισχύουν τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα που αφορούν : στην κυκλοφοριακή καθοδήγηση µε προειδοποιητικούς φανούς, σηµατοδότες και αισθητήρες (ΕΝ 12352, 12368, και V 13563) στην διαγράµµιση οδοστρωµάτων (ΕΝ 12802, 13197, 13212, 1423, 1424, 1436, , , 1790, 1824, 1871, V , V και V ) στα συστήµατα αναχαίτισης οχηµάτων (ΕΝ , , και V ) στις πινακίδες σήµανσης (ΕΝ ) στα αντιθαµβωτικά πετάσµατα (ΕΝ , ) στα ηχοπετάσµατα (ΕΝ , , , , , V ) στα φωτιστικά σώµατα (ΕΝ , , , , ) στην αποχέτευση (ΕΝ 1433) στις εγκαταστάσεις κυκλοφοριακής καθοδήγησης (ΕΝ 50293), κλπ Σηµειώνεται, ότι τα ευρωπαϊκά πρότυπα διαµορφώνουν το τεχνικό πλαίσιο µε το οποίο πρέπει να εναρµονισθούν οι εθνικές οδηγίες και προδιαγραφές. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 18

19 ιι. Οι Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές εκπόνησης µελετών και οι Κανονισµοί Μελετών που εφαρµόζονται από τους διάφορους φορείς όπως ο Κανονισµός Μελετών και Ερευνών (ΚΜΕ) που εφαρµόζεται από το ΥΠΕΧΩ Ε, και σε πολλά σηµεία υπερκαλύπτει το Π.696/74, οι πρότυπες διατοµές ελληνικών οδών, όπου ανάλογα µε την κατηγορία του δρόµου προτείνονται διατοµές οδού και παράµετροι σχεδιασµού (ελάχιστη ακτίνα καµπυλότητας, µέγιστη κατά µήκος κλίση, ελάχιστη κυρτή και κοίλη ακτίνα καµπυλότητας στην µηκοτοµή, ταχύτητα µελέτης κ.ά.), οι Οδηγίες Σύνταξης Μελετών της Εγνατίας Οδού (ΟΣΜΕΟ), κλπ. ιιι. Οι Οδηγίες Μελετών διαφόρων τύπων έργων που έχουν εγκριθεί και εκδοθεί προσφάτως από το ΥΠΕΧΩ Ε ή άλλες που βρίσκονται σε προσωρινή έκδοση, όπως οι ΟΜΟΕ (Οδικών Έργων), κλπ. Ειδικότερα από το 1992 έως σήµερα έχει γίνει σηµαντική δουλειά και έχουν εκπονηθεί στην Ελλάδα Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων και µάλιστα από αυτές αρκετές έχουν ήδη αναθεωρηθεί, προκειµένου να ληφθούν υπόψη τα αποτελέσµατα επιστηµονικών ερευνών και τα δεδοµένα λειτουργίας που προέκυψαν από την εφαρµογή τους στις µελέτες των έργων. Οι οδηγίες που έχουν εκπονηθεί είναι οι ακόλουθες : 1. ΟΜΟΕ-ΛΚΟ, Λειτουργική κατάταξη Οδικού ικτύου, ΟΜΟΕ-, ιατοµές, ΟΜΟΕ-Χ, Χαράξεις, ΟΜΟΕ-ΚΑΟ, Κύριες Αστικές Οδοί, ΟΜΟΕ-ΠΛΚ, Πρόσθετες Λωρίδες Κυκλοφορίας, 2001 (µετάφραση Γερµανικών Οδηγιών) 6. ΟΜΟΕ-Σ, Σταθµοί ιοδίων, Προσωρινή έκδοση ΟΜΟΕ-ΣΕ, Σταθµοί Εξυπηρέτησης, Προσωρινή Έκδοση ΟΜΟΕ- ιατάξεις Αποχέτευσης και Στράγγισης Καταστρώµατος Οδού, Προσωρινή Έκδοση ΟΜΟΕ-ΚΣΑ, Κατακόρυφη Σήµανση Αυτοκινητοδρόµων, Μέρος 1: Πληροφοριακή Σήµανση - Μέρος 2: Πινακίδες Σταθερού Περιεχοµένου και Ενηµερωτικές Πινακίδες - Μέρος 4: Στήριξη Πινακίδων Σήµανσης ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 19

20 - Μέρος 5: Χρώµατα Οπισθοανακλαστικά Υλικά και Απαιτήσεις Ποιότητας Πινακίδων Σήµανσης - Μέρος 6: Κατασκευαστικά Σχέδια Γραµµάτων και Αριθµών - Μέρος 7: Κατασκευαστικά Σχέδια Γραφικών Συµβόλων 10. ΟΜΟΕ-ΣΕΕΟ, Σήµανση Εκτελούµενων Έργων σε Οδούς, Συστήµατα Αναχαίτισης Οχηµάτων, Μέρος 1: Εισαγωγή και Τεκµηρίωση - Μέρος 2: Οδηγίες για τον Σχεδιασµό και την Εγκατάσταση 12. ΟΜΟΕ Τεχνικά Έργα, ΟΜΟΕ Οδικές Σήραγγες Έργα Πολιτικού Μηχανικού, Σχέδιο Οδηγιών Σύνταξης Μελετών Η/Μ Εργασιών Οδικών Σηράγγων και Φωτισµού Υπαίθριων Οδικών Έργων Οι παραπάνω Οδηγίες είναι προφανές ότι δεν καλύπτουν όλα τα θέµατα µελετών Οδικών Έργων και ενδέχεται να υπερκαλύπτουν ή και να έρχονται σε ορισµένα σηµεία σε σύγκρουση µε προγενέστερες σχετικές οδηγίες, εγκυκλίους ή και νοµοθετικά διατάγµατα, γεγονός που απαιτεί συµπλήρωση µε νέες σε συµφωνία µε τα Ευρωπαϊκά και ιεθνή πρότυπα, οριστικοποίηση υφισταµένων και ξεκαθάρισµα του τι παραµένει σε ισχύ και τι όχι. Το ΤΕΕ, στο πλαίσιο των επιστηµονικών του δραστηριοτήτων, ανέλαβε µεταξύ των ετών τη σύνταξη δέκα τευχών προδιαγραφών υπό τη µορφή Τεχνικών Οδηγιών, ως πρώτο και µοναδικό δείγµα γραφής του είδους αυτού της προδιαγραφής στη χώρα µας. Η υποχρέωση εφαρµογής των Τεχνικών Οδηγιών κυρώθηκε µε Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΧΩ Ε. Οι ΤΟΤΕΕ καλύπτουν το κενό που προκύπτει από την έλλειψη Ελληνικών Τεχνικών Προδιαγραφών στον κατασκευαστικό και τον παραγωγικό τοµέα.τα κείµενα των ΤΟΤΕΕ δίνουν συστάσεις σχετικές µε τον σχεδιασµό, την επιλογή των υλικών και εξαρτηµάτων, την κατασκευή, την εγκατάσταση, τη συντήρηση και τη χρήση ενός τεχνικού έργου. Στα κείµενα υπάρχει συχνή αναφορά σε πρότυπα ΕΛΟΤ και όπου δεν υπάρχουν, σε Ευρωπαϊκά πρότυπα (CEN, CENELEC ), σε διεθνή πρότυπα (ISO,ASTM, ANSI) ή και σε άλλα αναγνωρισµένα εθνικά πρότυπα (DIN, BS, AFNOR,IEC). To Γραφείο Τυποποίησης του TEE συνεργάζεται µε όλους τους προαναφερθέντες Οργανισµούς Τυποποίησης. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 20

21 Οι ΤΟΤΕΕ διατίθενται, µόνο για ανάγνωση, στο Γραφείο Τυποποίησης του ΤΕΕ καθώς και στις περιφερειακές βιβλιοθήκες του ΤΕΕ, ενώ πωλούνται στα ταµεία του ΤΕΕ. iv. Οι Κανονισµοί και τα Πρότυπα χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων χωρών (π.χ. ΗΠΑ) που συχνά εφαρµόζονται στην Ελλάδα, όπως οι Γερµανικοί κανονισµοί (DIN, RAL) ιδίως σε µελέτες κόµβων ή γεφυρών, τα Βρετανικά Πρότυπα (BS), οι Γαλλικοί κανονισµοί (AFNOR), οι Αµερικανικές Οδηγίες (ASTM, AASHTO), κλπ. Σχετικά µε τους στατικούς υπολογισµούς των Τεχνικών Έργων ισχύουν και οι ακόλουθες εγκύκλιοι του ΥΠΕΧΩ Ε Η Εγκύκλιος Α144/75 (Απόφαση Γ2γ/ο/122/ ) µε την οποία για τους στατικούς υπολογισµούς των τεχνικών έργων ισχύουν οι εκάστοτε γερµανικοί κανονισµοί. Η Εγκύκλιος Ε39/99 (Απόφαση ΜΕΟ/γ/ο/884/ ) µε βάση την οποία συντάσσεται ο αντισεισµικός υπολογισµός στις µελέτες των τεχνικών έργων Η Εγκύκλιος Ε31/04 (Απόφαση ΜΕΟ/γ/ο/556/ ) µε βάση την οποία παρατείνεται µέχρι , για όλες τις µελέτες Συγκοινωνιακών Τεχνικών Έργων σ όλη την επικράτεια, η ισχύς των Γερµανικών Κανονισµών (DIN) µε τις τελευταίες εκδόσεις τους, ενώ παράλληλα θα ισχύουν και θα γίνονται αποδεκτοί και οι κανονισµοί DIN FACHBERICHTE. Ενδεικτικά και µόνο αναφέρονται στη συνέχεια κάποιες βασικές κατηγορίες τεχνικών έργων που συναντώνται σε έργα Οδοποιίας και παρατίθενται βασικοί κανονισµοί και οδηγίες (ευρωπαϊκοί, γερµανικοί, ελληνικοί) από τις οποίες διέπονται οι µελέτες αυτών των έργων. Α. Έργα Σταθεροποίησης και Αντιστήριξης Φυσικών Εδαφικών ή Βραχωδών Πρανών, Ορυγµάτων και Επιχωµάτων, όπως : Συνήθεις Τοίχοι από Ο.Σ. (π.χ. βαρύτητας ή µορφής L) Ανοικτοί ή κλειστοί πασσαλότοιχοι, εν προβόλω, µε αντηρίδες ή µε προεντεταµένες αγκυρώσεις. Μηχανική ενίσχυση και σταθεροποίηση των γαιών ή του βράχου (οπλισµένη γή, soil nailing, αγκύρια βράχου, προεντεταµένες αγκυρώσεις). Έργα Αποστράγγισης και Ελέγχου Υπογείων Υδάτων Ενδεικτική παράθεση βασικών Κανονισµών - Οδηγιών DIN 488, Betonstabstahl (Χάλυβας Οπλισµού σε Ράβδους) ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 21

22 DIN 1045, Beton und Stahlbeton (Άοπλο και Οπλισµένο Σκυρόδεµα ) DIN 1048, Prüfverfahren für Beton (Μέθοδοι οκιµασίας Σκυροδέµατος) DIN 1054, Baugrund Zulässige Belastung des Baugrundes (Το Έδαφος Θεµελίωσης Επιτρεπόµενη Φόρτιση του Εδάφους) DIN 4014, Bohrpfäle (Έγχυτοι Πάσσαλοι) DIN 4017, Grundbruchberechnung (Υπολογισµός Θραύσης Εδάφους) DIN 4084, Baugrund; Gelände- und Böschungsbruchberechnungen (Ευστάθεια Πρανών) DIN 4085, Berechnung des Erddrucks (Υπολογισµός της Ώθησης Γαιών) DIN 4125, Verpressanker (Προεντεταµένες Αγκυρώσεις) EAB, Empfehlungen des Arbeitskreises Baugruben (Οδηγίες της Γερµανικής Επιτροπής Ορυγµάτων) Ευρωκώδικας 7, Γεωτεχνικός Σχεδιασµός Eurocode 8, Design Provisions for Earthquake Resistance of Structures Part 5: Foundations, Retaining Structures and Geotechnical Aspects (Αντισεισµικός Υπολογισµός των Κατασκευών Μέρος 5: Θεµελιώσεις, Αντιστηρίξεις και Γεωτεχνικά Θέµατα) ΕΚΟΣ 2000 ΕΑΚ 2000 Ε39/99, Οδηγίες για την Αντισεισµική Μελέτη Γεφυρών ΚΤΣ 1997 ΚΤΧ 2000 ΟΜΟΕ, Τεύχος Τεχνικών Έργων (Κεφ. 1 έως 11) Ειδικά συστήµατα και υλικά αγκυρίων, αγκυρώσεων κτλ διέπονται από Άδειες Εφαρµογής που εκδίδει το αρµόδιο (Γερµανικό) Ινστιτούτο οµικής Τεχνολογίας. Για την εφαρµογή τους στην Ελλάδα απαιτείται έγκριση από το ΥΠΕΧΩ Ε. Β. Οχετοί και Οδικές Γέφυρες, κυρίως, από Οπλισµένο και Προεντεταµένο Σκυρόδεµα Συµπληρωµατικοί Βασικοί Κανονισµοί (πέραν εκείνων που αναφέρονται πιο πάνω στο Α) DIN 1072, Strassen- und Wegbrücken - Lastannahmen (Οδογέφυρες και Πεζογέφυρες Παραδοχές Φορτίων) DIN 1075, Betonbrücken Bemessung und Ausführung (Υπολογισµός και Κατασκευή Γεφυρών από Σκυρόδεµα) ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 22

23 DIN 4018, Baugrund, Berechnung der Sohldruckverteilung unter Flächengründungen (Υπολογισµός της Κατανοµής των Πιέσεων κάτω από Επιφανειακές Θεµελιώσεις) DIN 4019, Setzungsberechnungen (Υπολογισµοί Καθιζήσεων) DIN 4227, Spannbeton (Προεντεταµένο Σκυρόδεµα) DIN 4041, Lager im Bauwesen (Τα Εφέδρανα στις Κατασκευές) DIN 4421, Traggerüste (Ικριώµατα) ZTV-K, Zusätzliche Technische Vertragsbedingungen für Kunstbauten (Πρόσθετοι Τεχνικοί Όροι Συµβάσεων) Τα συστήµατα και τα υλικά προέντασης διέπονται από Άδειες Εφαρµογής που εκδίδει το αρµόδιο (Γερµανικό) Ινστιτούτο οµικής Τεχνολογίας. Για την εφαρµογή τους στην Ελλάδα απαιτείται έγκριση από το ΥΠΕΧΩ Ε. Γ. Σήραγγες µε Εκσκαφή και Επανεπίχωση ή Υπόγεια ιάνοιξη. Συµπληρωµατικοί Βασικοί Κανονισµοί (πέραν εκείνων που αναφέρονται πιο πάνω στα Α και Β) ΟΜΟΕ, Τεύχος Οδικών Σηράγγων III. ιαχείριση Μελετών Το Νοµοθετικό πλαίσιο των Μελετών εκτός από τα κείµενα που αναφέρονται στην τεχνική υποστήριξη της παραγωγής της µελέτης µε τη µορφή Προδιαγραφών Κανονισµών Οδηγιών Σύνταξης Μελετών, περιλαµβάνει και τις ρυθµίσεις που αφορούν τη φάση ανάπτυξης και διαχείρισης της Μελέτης, που αναφέρεται στη διαδικασία και στα βήµατα που ακολουθούνται στα διάφορα στάδια εκπόνησης της Μελέτης και στον τρόπο αλληλοτροφοδότησης των διαφόρων σταδίων µεταξύ τους. Στη φάση της διαχείρισης των Μελετών, σηµαντική είναι η ιαδικασία του Ποιοτικού Ελέγχου, που αναφέρεται τόσο στον Μελετητή, στην Υπηρεσία Επίβλεψης όσο και σε Ενδεχόµενο Σύµβουλο ιαχείρισης και τέλος στον Ανάδοχο Κατασκευής Έργου στις περιπτώσεις Μελετοκατασκευής. Επισηµαίνεται τέλος, ως νέα στοιχεία, η υποχρέωση του Μελετητή σύµφωνα µε πρόσφατες Αποφάσεις του ΥΠΕΧΩ Ε για την σύνταξη και υποβολή και εφαρµογή Προγράµµατος Ποιότητας της Μελέτης (ΠΠΜ), που χρησιµοποιείται και το στοιχείο αξιολόγησης του αλλά και η εµπλοκή του Μελετητή στην σύνταξη του ΣΑΥ ενός έργου. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 23

24 Για τα θέµατα των Προγραµµάτων Ποιότητας των Μελετών δηµοσίων έργων ισχύουν οι παρακάτω Υπουργικές Αποφάσεις καθώς και το ιεθνές Πρότυπο για την Ποιότητα ΕΛΟΤ ΙSO : 2001: Η µε αρ. ΕΕΠΠ/ΟΙΚ/502/ Απόφαση του Υφυπουργού ΠEΧΩ Ε (ΦΕΚ 1265Β/ ) για την εκπόνηση και εφαρµογή Προγραµµάτων Ποιότητας στα ηµόσια Έργα (ΠΠΕ) και Μελέτες (ΠΠΜ). Η µε αρ. ΙΠΑ /οικ/177/ Απόφαση Υφυπουργού ΠΕΧΩ Ε µε θέµα την Πρόληψη Εργασιακού Κινδύνου κατά τη µελέτη του έργου (ΣΑΥ και ΦΑΥ κατά τη µελέτη). Η µε αρ. ΙΠΑ /οικ/501/ Απόφαση Υφυπουργού ΠΕΧΩ Ε µε θέµα «Οδηγίες υποχρεωτικής εφαρµογής για το περιεχόµενο, τον έλεγχο και την έγκριση Προγράµµατος Ποιότητας Μελέτης». Τέλος έχουν συνταχθεί από Επιτροπή που συνέστησε η ΓΓ Ε/ΥΠΕΧΩ Ε και είναι υπό έκδοση «Οδηγίες Παρακολούθησης Εφαρµογής των Προγραµµάτων Ποιότητας Μελετών (ΠΠΜ)» (βλ. Α.Π. ΙΠΑ /οικ/1170/ ) Μετά την υπογραφή της σύµβασης, αρχίζει η σύνταξη της µελέτης που επιβλέπεται από την ιευθύνουσα Υπηρεσία του εργοδότη και τον Επιβλέποντα της µελέτης. Από τον Ν.716/77 και το Π..194/79 προβλέπονται όλες οι πιθανές ρυθµίσεις και τα προβλήµατα που πιθανόν να ανακύψουν, όπως και ο τρόπος πληρωµής, τυχόν εκτέλεση συµπληρωµατικών εργασιών της µελέτης, τροποποιήσεις της σύµβασης, Συγκριτικοί Πίνακες, Νέες Τιµές Μονάδας, έκπτωση Αναδόχου, ποινικές ρήτρες, ενστάσεις, αιτήσεις θεραπείας, παραλαβή µελέτης, παραλήψεις ή ελαττώµατα διαπιστούµενα µετά την παραλαβή κ.λ.π. Τα Π..(694/74 και 515/89) που περιλαµβάνουν θέµατα προδιαγραφών, προδιαγράφουν και τον τρόπο υπολογισµού των αµοιβών των Μελετητών. IV. Λογισµικό σύνταξης και ελέγχου Μελετών Όσον αφορά στις µελέτες Οδοποιίας τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί αρκετά πακέτα λογισµικών. Από αυτά άλλα είναι ξένης προέλευσης (αµερικανικά, Γερµανικά) και άλλα έχουν αναπτυχθεί από Έλληνες επιστήµονες και είναι προσαρµοσµένα στις ελληνικές συνθήκες. Τα περισσότερα από αυτά τα προγράµµατα έχουν δοκιµαστεί επαρκώς στην πράξη, έχουν δείξει το καθένα τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατά του. Οι συντάκτες τους ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 24

25 βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση εξασφαλίζοντας διάφορες αναβαθµίσεις που καλύπτουν τις εκάστοτε προκύπτουσες απαιτήσεις. Όσον αφορά στις µελέτες Η/Μ, το Τεχνικό Λογισµικό και ειδικότερα τα προγράµµατα µελετών Η/Μ εγκαταστάσεων έχουν φθάσει σε ένα υψηλό βαθµό τελειοποίησης και τείνουν να διαµορφώσουν δικό τους χαρακτήρα. Φυσικά όλα αυτά σε επίπεδο λειτουργικότητας, µεθοδολογίας και συµβολισµών τα ελληνικά Η/Μ πακέτα υιοθετούν τα διεθνή πρότυπα ISO, ASTM, NFPA τα ευρωπαϊκά πρότυπα, δηλ. των Ευρωπαϊκών Οργανισµών τυποποίησης, όπως CEN, CENELΕC, ETSI, EIC, DIN, B.S κλπ καθώς και τα ελληνικά πρότυπα του ΕΛΟΤ, τις ΤΟΤΕΕ,τον KEHE και την υφιστάµενη ελληνική νοµοθεσία. Τα Η/Μ προγράµµατα είναι από τις πλέον πολυσύνθετες εφαρµογές Η/Υ καθώς συνδυάζουν ταυτόχρονα πολλαπλές δυνατότητες. Περιγράφοντας σε γενικές γραµµές ένα ολοκληρωµένο περιβάλλον εκπόνησης Η/Μ µελετών, ξεχωρίζουµε πρώτα από όλα το Υπολογιστικό και το Σχεδιαστικό Περιβάλλον και κατά δεύτερο λόγο τα βοηθητικά υποσυστήµατα τα οποία είναι άµεσα συνυφασµένα µε τα δύο κύρια υποσυστήµατα, όπως αυτά αναφέρονται παρακάτω και τα οποία συµπληρώνουν το σύνολο των αναγκών ενός γραφείου Η/Μ µελετών. Κύρια συστήµατα Απλών ή πολύπλοκων Μαθηµατικών Υπολογισµών (Φύλλο Υπολογισµών) υνατότητα 2D και 3D σχεδίασης Βοηθητικά Υποσυστήµατα Χρήσης Τεχνικών Βάσεων εδοµένων Τεχνικών Βιβλιοθηκών ηµιουργίας και επεξεργασίας Καταλόγων Υλικών Παρουσίασης αποτελεσµάτων εκτύπωση αποτελεσµάτων ιαχειρίσεις αρχείων µελετών Φύλλο προσµέτρησης- κοστολογήσεις- προσφοράς(προκοστολόγιση κατά ΑΤΗΕ) ιαχειριστή Τεχνικών Εκθέσεων Κατά καιρούς το ΤΕΕ έχει εκδώσει αρχεία σε ψηφιακή µορφή (CD) στα οποία περιλαµβάνει καταλόγους υλικών της Ελληνικής αγοράς. Είναι σαφές ότι τα αρχεία αυτά και άλλα παρόµοια που κατά καιρούς εκδίδουν διάφοροι προµηθευτές, βοηθούν τον Η/Μ µελετητή στην εξεύρεση των απαιτούµενων στοιχείων της αγοράς. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 25

26 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιβάλλεται ο εκσυγχρονισµός του θεσµικού πλαισίου για την ανάθεση και την εκπόνηση των µελετών των δηµοσίων έργων το ταχύτερο δυνατό. Το Π.. 696/74 παραµένει σε ισχύ για πάνω από 30 χρόνια. Η µόνη αλλαγή που έχει γίνει µε το Π..515/89 αφορά µόνο το ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ που διέπει τις αµοιβές. Το ΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟ που διέπει τις Τεχνικές Προδιαγραφές για την εκπόνηση των Μελετών δεν έχει µέχρι σήµερα αλλάξει. Παρά τις προσπάθειες τα τελευταία χρόνια να συνταχθούν κάποιες οδηγίες και κανονισµοί προδιαγραφές (µε επικέντρωση κυρίως στις µελέτες οδοποιίας), υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις, τόσον όσον αφορά στην ποιοτική όσο και στην ποσοτική διάσταση του όλου πλαισίου. Αλλά ούτε οι διαδικασίες γνωστοποίησης του πλαισίου αυτού είναι επαρκείς. Οι υπάρχουσες οδηγίες µελετών δεν είναι διαθέσιµες στους µελετητές και τις Υπηρεσίες ούτε καν σε καλή εκτυπωµένη µορφή και δεν είναι διαθέσιµες από τις ηλεκτρονικές ιστοσελίδες του ΥΠΕΧΩ Ε. Υπάρχουν Τεχνικές Υπηρεσίες ανά την Ελλάδα, π.χ. σε νοµαρχιακό ή δηµοτικό επίπεδο που αγνοούν την ύπαρξή τους πλήρως. Οι προαναφερθείσες οδηγίες και κανονισµοί και προδιαγραφές δεν καλύπτουν σε καµία περίπτωση όλο το απαιτούµενο φάσµα Απαιτείται συµπλήρωση και αναθεώρηση, προκειµένου να συµπεριλαµβάνουν τις τελευταίες εξελίξεις στα σχετικά θέµατα (stateof-the-art / state-of-the-practice). Ταυτόχρονα υπάρχει παντελής έλλειψη κανονισµών και οδηγιών σε πολλούς επιµέρους τοµείς. Απαιτείται εποµένως άµεση συµπλήρωση των κανονισµών και οδηγιών και για τους υπόλοιπους τοµείς. Όλη δε η σχετική τεχνογνωσία πρέπει να αναθεωρείται και να συµπληρώνεται σε συστηµατική βάση και µε ρυθµούς όχι µεγαλύτερους της δεκαετίας. Οι νέες Οδηγίες που έχουν εκδοθεί δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα προβλήµατα εφαρµοσιµότητας. Όµως τα προβλήµατα είναι αφενός η έλλειψη εξοικείωσης των Μηχανικών µε τις οδηγίες, γεγονός που είναι ιδιαίτερα αισθητό στην Περιφέρεια και αφετέρου η µη τήρησή τους από ορισµένους µελετητές. Θα πρέπει να υπάρξει συστηµατική παρακολούθηση και συνεχής ενηµέρωση/ επικαιροποίηση των οδηγιών αυτών. Αυτό µπορεί να γίνει µε την δηµιουργία ενός φορέα (ή και ειδικής επιτροπής) που θα προκαλεί και θα συγκεντρώνει όλες τις παρατηρήσεις που προκύπτουν από την εφαρµογή των οδηγιών αυτών, θα τις επεξεργάζεται και θα προτείνει βελτιώσεις για την επόµενη έκδοση των οδηγιών. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 26

27 Επίσης πρέπει να γίνει ανασκόπηση των προδιαγραφών ώστε να αφαιρεθούν ή να τροποποιηθούν οι µη εφαρµόσιµες ή και να προστεθούν νέες όπου αυτές χρειάζονται. Κατά την διαδικασία αυτή θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διευκολύνσεις που παρέχονται σήµερα από την εκτεταµένη χρήση των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, ώστε η κάθε µελέτη να είναι πληρέστερη, οικονοµικότερη και να παρέχει την βέλτιστη λύση στον Κύριο του Έργου. Χρειάζεται να προστεθούν προδιαγραφές για µελέτες για τις οποίες δεν υπάρχουν (όπως π.χ. για περιβαλλοντικές µελέτες) ή δεν καλύπτονται επαρκώς (όπως π.χ. για µελέτες σηράγγων). Σε ό,τι αφορά τη χρήση του λογισµικού για την εκπόνηση µελετών υπάρχουν διαδικαστικά θέµατα, όπως: εν υπάρχει θεσµοθετηµένη υποχρέωση χρήσης λογισµικού. εν υπάρχει διαφοροποίηση απαιτήσεων εάν η µελέτη γίνεται µε λογισµικό ή µε το χέρι. εν υπάρχει σύνδεση της καταβαλλόµενης αµοιβής (του 696/74, όπως τροποποιήθηκε µε τον 515/89) αν γίνεται µε λογισµικό ή όχι, αν υποβάλλεται ψηφιακά ή όχι, κλπ. Θα πρέπει να υπάρξουν συγκεκριµένες απαιτήσεις και προτυποποίηση των χαρακτηριστικών των σχεδίων και λοιπού υλικού, για την ηλεκτρονική επεξεργασία και την ψηφιακή υποβολή των µελετών (π.χ. κατά τα πρότυπα της Εγκυκλίου της ΜΕΟ) καθώς και ο συσχετισµός της αµοιβής σχετικά µε την ψηφιακή υποβολή (δηλαδή θα πρέπει να καθορίζονται επακριβώς οι υποχρεώσεις του µελετητή για το πόσα αντίγραφα θα παραδίδει σε χαρτί, πόσα σε διαφάνειες εάν πλέον χρειάζονται -, πόσα σε CD, κλπ). Προτείνεται να δηµιουργηθεί θεσµικό πλαίσιο ανάπτυξης και χρήσης λογισµικού. Θα πρέπει να υπάρχει επιτροπή πιστοποίησης της καταλληλότητας του λογισµικού για την χρήση την οποία προορίζεται. Άπαξ και πιστοποιείται ένα πρόγραµµα αυτό πλέον θα µπορεί να χρησιµοποιείται για εφαρµογή στα δηµόσια έργα Θα πρέπει να καθιερωθεί η υποχρέωση των µελετητών για την χρησιµοποίηση «πιστοποιηµένου» λογισµικού κατάλληλου για την εκάστοτε εφαρµογή. Στο βαθµό και για το χρονικό διάστηµα που δεν είναι δυνατή η σύνταξη και εφαρµογή εθνικών κανονισµών απαιτούνται, τουλάχιστον, τα παρακάτω: ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 27

28 1. Η σαφής και επίσηµη κωδικοποίηση των κανονισµών που θα ισχύουν για τη σύνταξη µελετών στην Ελλάδα. 2. Η σύσταση και η λειτουργία Ειδικής ιεύθυνσης Υπηρεσίας ή επιτροπής στο ΥΠΕΧΩ Ε που, σε συνεργασία µε το ΤΕΕ, θα έχει την αρµοδιότητα και την ευθύνη: α) της µετάφρασης των υποχρεωτικά ισχυόντων ξενόγλωσσων κανονισµών αυτών, β) της δηµοσίευσης και της διάθεσης των µεταφράσεων, γ) της διαρκούς παρακολούθησης των µεταβολών και των τροποποιήσεων των πρωτότυπων ξένων κανονισµών και της άµεσης µετάφρασης και διάθεσης των τροποποιήσεών τους σε όλες τις ηµόσιες Υπηρεσίες και τους Έλληνες µελετητές, δ) της φροντίδας ώστε οι υιοθετούµενοι (ξενόγλωσσοι) κανονισµοί να αποτελούν ένα, κατά το δυνατόν, συνεπές και αρµονικό σύνολο µεταξύ τους αλλά και µε τους λοιπούς (πρωτότυπους) εθνικούς κανονισµούς, ε) της αυθεντικής ερµηνείας των κανονισµών σε περίπτωση αµφιβολιών ή/και αντιφάσεων. στ) της οργάνωσης εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών για την ενηµέρωση των µηχανικών και την εξοικείωσή τους µε τους νέους κανονισµούς. Με δεδοµένο τις ελλείψεις που υπάρχουν σε ό,τι αφορά στις οδηγίες, τους κανονισµούς και τις προδιαγραφές και µέχρι να συµπληρωθούν και αναβαθµισθούν προτείνεται όπως ληφθούν τα παρακάτω µέτρα, που θα διασφαλίσουν ένα αποδεκτό επίπεδο ποιότητας στις µελέτες. Θεσµοθετηµένη Υποχρέωση για τους µελετητές να υποβάλλουν µελέτες, που να ανταποκρίνονται απόλυτα στα τελευταία δεδοµένα της επιστήµης και της τεχνικής (state-of-the-art καθώς και state-of-the-practice), ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή µη ελληνικών οδηγιών / κανονισµών. Είναι χαρακτηριστικό στην προκειµένη περίπτωση ότι παρά το γεγονός ότι όσες οδηγίες υπάρχουν έχουν εκδοθεί εδώ και χρόνια, ορισµένοι µελετητές αρνούνται να τις χρησιµοποιήσουν ή τις χρησιµοποιούν λανθασµένα. Θεσµοθέτηση σαφών και ουσιαστικών κανόνων και διαδικασιών εκπόνησης ελέγχου και έγκρισης µελετών, που θα στηρίζεται στο τρίπτυχο Υπηρεσία-Μελετητής Κατασκευαστής-Σύµβουλος ιαχείρισης ή άλλος ανεξάρτητος ελεγκτής. Είναι ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 28

29 καθοριστικής σηµασίας οι ελεγκτικοί µηχανισµοί του δηµοσίου να επιβάλλουν την υποβολή πλήρων και τεκµηριωµένων µελετών, απορρίπτοντας όσες δεν είναι σύµφωνες µε αυτό το πνεύµα και το γράµµα των κανονισµών και προδιαγραφών που έχουν τεθεί και ισχύουν. Πρέπει να ορισθεί και ιαδικασία Έγκρισης Απόκλισης (Design Exception Procedure) από εγκεκριµένες οδηγίες ή κανονισµούςπροδιαγραφές, η οποία θα διασφαλίζει την τεχνικά σωστή και τεκµηριωµένη απόκλιση από εγκεκριµένα και ευρέως αποδεκτά τεχνικά κείµενα. Μια τέτοια διαδικασία θα απαλείψει το φαινόµενο αυθαίρετων και µη τεκµηριωµένων επιλογών σχεδιασµού, ενώ παράλληλα θα αναδεικνύει µε την σωστή εφαρµογή της και την αναγκαιότητα επικαιροποίησης των εγκεκριµένων τεχνικών κειµένων µερικά ή ολικά. Πρέπει να εφαρµοστεί η Ειδική ιαδικασία Ελέγχου Οδικής Ασφάλειας (safety audit) σε όλες τις φάσεις ενός έργου οδοποιίας, σύµφωνα µε πρότυπα άλλων χωρών, από τρίτο ανεξάρτητο ειδικό µελετητή ή ειδικό σύµβουλο. Πρέπει να εγκριθούν άµεσα και να εφαρµοστούν πλήρως οι ρυθµίσεις που αφορούν την εφαρµογή των Προγραµµάτων Ποιότητας των Μελετών (Π.Π.Μ.) κατά την εκπόνηση, τον έλεγχό τους. Τέλος επιβάλλεται η αντιµετώπιση του κανονιστικού πλαισίου των µελετών σε µια διαρκή, ουσιαστική και επιστηµονικά αποδεκτή βάση µε την συγκρότηση κατάλληλης µόνιµης επιτροπής ή ιεύθυνσης στο ΥΠΕΧΩ Ε, µε αποκλειστική αρµοδιότητα τις υποστηρικτικές δράσεις, που απαιτεί ένα σύγχρονο και αποτελεσµατικό κανονιστικό πλαίσιο µελετών. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 29

30 2.2. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Υφιστάµενη κατάσταση. Το κανονιστικό περιβάλλον για την εκτέλεση των ηµοσίων Έργων και για τη διαχείριση συµβάσεων κατασκευών περιλαµβάνει : I. Το Θεσµικό πλαίσιο Για την δηµοπράτηση του έργου, την εκτέλεση της σύµβασης και την κατασκευή του, ισχύουν οι παρακάτω διατάξεις: Ο Ν. 1418/84 - «ηµόσια έργα και ρυθµίσεις συναφών θεµάτων» (ΦΕΚ 23 Α /84) όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µε τους Νόµους : Ν. 2052/92 άρθρα 6 και 20 (ΦΕΚ Α 94/ ) Ν. 2229/94 άρθρα 1 έως και 4 (ΦΕΚ 138 Α / ) Ν. 2338/95 άρθρο 13 (ΦΕΚ Α 202/ ) Ν. 2372/96 άρθρο 4 (ΦΕΚ Α 29/ ) Ν. 2940/01 (ΦΕΚ Α 180/ ) Ν. 3212/2003 (ΦΕΚ 308Α/ ) Ν. 3263/2004 (ΦΕΚ. 179Α/ ) Οι διατάξεις περί ονοµαστικοποίησης των µετοχών εργοληπτικών επιχειρήσεων κλπ. άρθρο 15 Ν. 2328/95 (ΦΕΚ 159 Α /95), άρθρο 11 Ν. 2372/96 (ΦΕΚ 29 Α /96), Ν. 2533/97 (ΦΕΚ 228 Α /97) και Π.. 82/96 (ΦΕΚ 66 Α /96). Οι διατάξεις Ν. 1642/86 για το Φ.Π.Α. (ΦΕΚ Α 25/86) και Το άρθρο 27 του Ν. 2166/93 για κράτηση 6 στο ΤΣΜΕ Ε (ΦΕΚ Α 137/ ) Ν. 2362/95 - ηµόσιο Λογιστικό (ΦΕΚ 247 Α /95) Ν. 2522/97 - ικαστική προστασία κατά το προσυµβατικό στάδιο (ΦΕΚ Α 178/97) Ν. 3021/2002 (ΦΕΚ. Α 143/ ) Ν. 3060/2002 (ΦΕΚ. 242Α/ ) Ν. 3090/2002 (ΦΕΚ. 329Α/ ) Το άρθρο 8 - κρατικές προµήθειες - του Ν. 2741/99 (προσυµβατικός έλεγχος) (ΦΕΚ 199 Α / ) ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 30

31 Το Π.. 334/2000 (ΦΕΚ 279 Α / ), περί προσαρµογής της Ελληνικής Νοµοθεσίας για τα δηµόσια έργα στις οδηγίες της Ε/Ε όπως ισχύει. (µόνο για έργα που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής του Π 334/2000) Το Π.. 609/85 (ΦΕΚ 223 Α /85) - Κατασκευή ηµοσίων Έργων, όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µε τα: Π.. 286/94, (ΦΕΚ Α 148/94) Π.. 368/94 άρθρα 5,6,7,8,9 και 11 (ΦΕΚ Α 201/94) Π.. 210/97, (ΦΕΚ Α 166/97) Π.. 285/97, (ΦΕΚ Α 207/97) Π.. 218/99 (ΦΕΚ 187 Α / ) Οι σε εκτέλεση των ανωτέρω διατάξεων εκδοθείσες αποφάσεις, καθώς και λοιπές διατάξεις που αναφέρονται ρητά ή απορρέουν από τα οριζόµενα στα συµβατικά τεύχη εκάστης εργολαβίας και γενικότερα κάθε διάταξη (Νόµος, ιάταγµα, Απόφαση, κ.λ.π.) που διέπει την εκτέλεση του έργου της υπογραφόµενης σύµβασης, έστω και αν δεν αναφέρονται ρητά παραπάνω. Η αριθµ. 15/ΟΙΚ/10128/ απόφαση του Υφυπουργού ΠΕΧΩ Ε (ΦΕΚ882/Β/ και 1628/Β/ ) «Ενηµερότητα πτυχίου έκδοση βεβαιώσεων ανεκτέλεστου και καλής και εµπρόθεσµης εκτέλεσης εργασιών από τις Υπηρεσίες» όπως τροποποιήθηκε µε την αριθµ. 5/ΟΙΚ/6178/ υπουργική απόφαση (ΦΕΚ522/Β/ ). Η µε αριθ. 17α/03/101/ΦΝ.437 απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩ Ε (ΦΕΚ 1581/ ), σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Ν3263/2004 (παραγρ. 3 άρθρου 4) για τον καθορισµό του ορίου ποσοστού έκπτωσης άνω του οποίου είναι υποχρεωτική η προσκόµιση προσθέτων εγγυήσεων, για τα έργα Οδοποιίας, Υδραυλικών, Λιµενικών, Πρασίνου καθώς και για τα έργα σε νησιωτικές περιοχές. Για τα θέµατα των Προγραµµάτων Ποιότητας των δηµοσίων έργων ισχύουν οι παρακάτω Αποφάσεις: Η µε αρ. ΕΕΠΠ/ΟΙΚ/502/ Απόφαση του Υφυπουργού ΠEΧΩ Ε (ΦΕΚ 1265Β/ ) για την εκπόνηση και εφαρµογή Προγραµµάτων Ποιότητας στα ηµόσια Έργα (ΠΠΕ) και Μελέτες (ΠΠΜ). ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 31

32 Η µε αρ. ΙΠΑ /οικ/611/ Απόφαση του Υφυπ. ΠΕΧΩ Ε µε θέµα Οδηγίες υποχρεωτικής εφαρµογής για το περιεχόµενο, τον έλεγχο και την έγκριση Προγραµµάτων Ποιότητας Έργου». Η µε αρ. ΙΠΑ /οικ/177/ Απόφαση Υφυπουργού ΠΕΧΩ Ε µε θέµα την Πρόληψη Εργασιακού Κινδύνου κατά τη µελέτη του έργου (ΣΑΥ και ΦΑΥ κατά τη µελέτη). Η µε αρ. ΙΠΑ /οικ/501/ Απόφαση Υφυπουργού ΠΕΧΩ Ε µε θέµα «Οδηγίες υποχρεωτικής εφαρµογής για το περιεχόµενο, τον έλεγχο και την έγκριση Προγράµµατος Ποιότητας Μελέτης». ΙI. Πρότυπα τεύχη ιακηρύξεων i. Μετά την ισχύ του Ν3263/2004 «Μειοδοτικό σύστηµα ανάθεσης των δηµοσίων έργων και άλλες διατάξεις» και σύµφωνα µε την παρ. 1 του άρθρου 8, το ΥΠΕΧΩ Ε προχώρησε στην έκδοση νέων τευχών διακηρύξεων. Με την απόφ. 17α/02/101/ΦΝ.437 του Υπουργού ΠΕΧΩ Ε, που δηµοσιεύθηκε στο ΦΕΚ1581 Β / , εγκρίθηκαν νέα πρότυπα τεύχη διακηρύξεων ανοικτής δηµοπρασίας δηµοσίων έργων και έντυπο οικονοµικής προσφοράς. Συγκεκριµένα εγκρίθηκαν : ιακήρυξη ανοικτής δηµοπρασίας για έργα που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής του Π 334/2000 (τύπος Α) ιακήρυξη ανοικτής δηµοπρασίας για έργα που δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής του Π 334/2000 και είναι προϋπολογισµού άνω της 2 ης τάξης ΜΕΕΠ (τύπος Β) ιακήρυξη ανοικτής δηµοπρασίας για έργα που δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής του Π 334/2000 και είναι προϋπολογισµού κάτω της 2 ης τάξης ΜΕΕΠ (τύπος Γ) Έντυπο οικονοµικής προσφοράς κατά το σύστηµα δηµοπράτησης µε επί µέρους ποσοστό έκπτωσης (άρθρο 7 του Π 609/85) ii. Τα θέµατα που καθορίζονται µέσω των διακηρύξεων είναι τα ακόλουθα : Κύριος του έργου Αναθέτουσα Αρχή Παραλαβή τευχών Προϋποθέσεις έγκαιρης και έγκυρης συµµετοχής στο διαγωνισµό Τρόπος υποβολής Φακέλλων Προσφοράς ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 32

33 ιαδικασία κατάθεσης και εξέτασης των Προσφορών Σύµβαση Συµβατικά τεύχη Γλώσσα διαδικασίας Εφαρµοστέα νοµοθεσία Χρηµατοδότηση του Έργου, Φόροι, ασµοί κ.λ.π. Πληρωµή Αναδόχου Παροχή διευκρινίσεων για το διαγωνισµό Τεκµήριο από την συµµετοχή στον διαγωνισµό Τίτλος, προϋπολογισµός, τόπος, περιγραφή και ουσιώδη χαρακτηριστικά του έργου Προθεσµία εκτέλεσης του έργου ιαδικασία Επιλογής Αναδόχου Σύστηµα υποβολής οικονοµικών προσφορών Κριτήριο Ανάθεσης - Ανάδειξη Αναδόχου Εγγύηση συµµετοχής στο διαγωνισµό Χορήγηση προκαταβολής Ρήτρα Πρόσθετης Καταβολής (Πριµ) Εγγυήσεις καλής εκτέλεσης του έργου Όριο ποσοστού έκπτωσης για πρόσθετη εγγύηση καλής εκτέλεσης (απόφαση 17α/03/101/ΦΝ437/ΥΠΕΧΩ Ε/ΦΕΚ1581/ ) Ηµεροµηνία λήξης της προθεσµίας παραλαβής των προσφορών Χρόνος ισχύος προσφορών ηµοσιότητα απάνες δηµοσίευσης ικαιούµενοι συµµετοχής στον διαγωνισµό Επαγγελµατικά προσόντα ικαιολογητικά Περιεχόµενο Φακέλλου Προσφοράς ιάφορα άλλα θέµατα (π.χ. εγκριτική απόφαση κατασκευής έργου, απόφαση διάθεσης πίστωσης, ενδεχόµενο χρησιµοποίησης τεχνικού συµβούλου, κλπ.) ΙIΙ.Τεύχη ηµοπράτησης i. Για την υπογραφή της σύµβασης, ισχύουν τα προβλεπόµενα στο άρθρο 26 του Π.. 609/85, καθώς και τα αναφερόµενα στο άρθρο 35 του Π.. 609/85. Ο Ανάδοχος πρέπει να καταθέσει τις εγγυήσεις καλής εκτέλεσης. Πρέπει επίσης να ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 33

34 καταθέσει τα ασφαλιστήρια συµβόλαια σύµφωνα µε όσα αναφέρονται στην Ε.Σ.Υ. και ό,τι άλλο ειδικότερα ορίζεται να προσκοµιστεί κατά την υπογραφή της Σύµβασης. ii. Τα οριζόµενα ως συµβατικά τεύχη και στοιχεία της εργολαβίας, µε βάση τα οποία θα γίνει η εκτέλεση του έργου, είναι τα παρακάτω και σε περίπτωση ασυµφωνίας µεταξύ των περιεχοµένων σ' αυτά όρων, η σειρά ισχύος αυτών καθορίζεται ως κατωτέρω: 1) Το συµφωνητικό (σύµβαση) 2) Η ιακήρυξη 3) Το Έντυπο Οικονοµικής Προσφοράς 4) Το Τιµολόγιο Μελέτης 5) Η Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων (Ε.Σ.Υ.). 6) Οι Τεχνικές Προδιαγραφές και τα Παραρτήµατα τους, Τ.Σ.Υ. 7) Η Τεχνική Περιγραφή (Τ.Π.). 8) Ο Προϋπολογισµός Μελέτης. 9) Οι εγκεκριµένες µελέτες που θα χορηγηθούν στον Ανάδοχο από την Υπηρεσία καθώς και οι Τεχνικές Μελέτες που τυχόν θα συνταχθούν από τον Ανάδοχο σύµφωνα µε τους όρους δηµοπράτησης, όπως τελικά θα εγκριθούν από την Υπηρεσία. 10) Το Χρονοδιάγραµµα / Πρόγραµµα κατασκευής του έργου, όπως αυτό τελικά θα εγκριθεί από την Υπηρεσία. iii. Επίσης συµβατική ισχύ έχουν µετά από τα αναφερόµενα στην προηγούµενη παράγραφο, επειδή είναι δηµοσιευµένα κείµενα : 11) Τα εγκεκριµµένα Ενιαία Τιµολόγια του άρθρου 8 του Ν.3263/ ) Οι Ευρωκώδικες. 13) Oι Πρότυπες Τεχνικές Προδιαγραφές (Π.Τ.Π.) του ΥΠΕΧΩ Ε (ή του τ. Υ Ε). 14) Οι προδιαγραφές ΕΛ.Ο.Τ. και I.S.O. ΙV. Ενιαία Τιµολόγια Από τον Οκτώβριο του 2004 µε την απόφαση Αρ. 17α/01/93/ΦΝ.437 που δηµοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1556Β / , το ΥΠΕΧΩ Ε, κατ εξουσιοδότηση του Ν.3263/2004 (άρθρο 8) ενέκρινε και εξέδωσε Ενιαία Τιµολόγια Εργασιών για τις ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 34

35 δηµοπρατήσεις δηµοσίων έργων που ανήκουν στις κατηγορίες Οδοποιίας, Υδραυλικών, Λιµενικών και Πρασίνου. Τα τιµολόγια αυτά έχουν υποχρεωτική εφαρµογή για τις δηµοπρατήσεις των έργων από όλους τους φορείς που κατασκευάζουν δηµόσια έργα. Στόχος ήταν να καλύπτουν µε την µεγαλύτερη δυνατή πληρότητα τις διάφορες εργασίες και να ελαχιστοποιήσουν την ανάγκη σύνταξης νέων τιµών κατά την εκτέλεση των έργων. V. Έργα που υλοποιούνται µε συµβάσεις Παραχώρησης Για τα έργα παραχώρησης δεν υφίσταται ξεχωριστό θεσµικό πλαίσιο. Όµως τα έργα αυτά χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά µεγάλες ιδιαιτερότητες κυρίως λόγω των απαιτήσεων που θέτουν οι διεθνείς Tράπεζες που παρέχουν τα δάνεια για την κατασκευή των έργων.τσι αρκετές από τις διατάξεις του θεσµικού πλαισίου για τα κλασσικά δηµόσια έργα. δεν µπορούν να έχουν εφαρµογή στα έργα παραχώρησης ή να εφαρµόζονται µερικώς ή κατ αναλογία. Για παράδειγµα, στα έργα παραχώρησης εφαρµόζεται ο θεσµός του Ανεξάρτητου Μηχανικού, ο οποίος σε αρκετά και σηµαντικά θέµατα έχει αρµοδιότητες, που υποκαθιστούν την ιευθύνουσα Υπηρεσία. Άλλο παράδειγµα είναι ότι στα έργα παραχώρησης όλες οι διαφωνίες επιλύονται µέσω διαιτησίας και όχι µέσω των δικαστηρίων. Για τους λόγους αυτούς µέχρι σήµερα οι συµβάσεις των έργων παραχώρησης, που περιλαµβάνουν πολλές και βασικές παρεκκλίσεις από την κείµενη νοµοθεσία, υποχρεωτικά συζητούνται και ψηφίζονται από τη Βουλή. Με βάση την εµπειρία που αποκτήθηκε µέχρι σήµερα, θα πρέπει να ψηφιστεί ένα θεσµικό πλαίσιο για τα έργα παραχώρησης, που όµως δεν θα είναι λεπτοµερειακό, αλλά θα καλύπτει τα βασικά θέµατα που χαρακτηρίζουν τα έργα αυτά. VI. Πλαίσιο Ευρωπαϊκής Ένωσης Για την απελευθέρωση του τοµέα των δηµοσίων συµβάσεων η ΕΕ έχει θεσπίσει µε τη µορφή κοινοτικών οδηγιών [η 92/50/ΕΟΚ (Π 346/98), η 93/36/ΕΟΚ (Π 370/95), η 93/37/ΕΟΚ (Π 334/2000) και η 93/38/ΕΟΚ (Π /57/2000)] κοινούς κανόνες διαφάνειας για τη δηµοπράτηση των κυριότερων έργων, προµηθειών και µελετών του δηµόσιου (υπό την ευρύτερη έννοια) τοµέα. Επίσης υπάρχει η οδηγία 89/106/ΕΟΚ (Π 334/94) που αφορά την ποιότητα των χρησιµοποιούµενων υλικών. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 35

36 Τα περισσότερα στοιχεία αυτών των Οδηγιών έχουν ενσωµατωθεί στην ελληνική νοµοθεσία µε µια σειρά Προεδρικών ιαταγµάτων. Όµως εξίσου σηµαντικό ρόλο για τον έλεγχο της συµβατότητας, µε το κανονιστικό πλαίσιο της Κοινότητας, των πράξεων διαχείρισης των Έργων από το στάδιο της προκήρυξης µέχρι και την αποπεράτωσή τους έχουν και οι ειδικότεροι Κανονισµοί των Φορέων Χρηµατοδότησης, όπως οι Κανονισµοί λειτουργίας του Ταµείου Συνοχής και του ΕΤΠΑ. Η συµµόρφωση µε τους Κανονισµούς αυτούς είναι κυρίαρχο κριτήριο για την επιλεξιµότητα των δαπανών. Επιπλέον σηµαντικό κριτήριο επιλεξιµότητας δαπανών αποτελεί η πλήρης συµµόρφωση µε τις Αποφάσεις Έγκρισης Συγχρηµατοδότησης που εκδίδονται για κάθε ένα έργο. Επιπλέον των ανωτέρω είναι σε εξέλιξη οι διαδικασίες για την έκδοση πράσινης βίβλου σχετικά µε τις Συµπράξεις ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα (Σ ΙΤ) και το Κοινοτικό ίκαιο των δηµοσίων συµβάσεων και των συµβάσεων παραχώρησης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει την πιθανότητα έγκρισης µιας πρότασης οδηγίας µε σκοπό την οµοιογενή ρύθµιση του τοµέα των συµβάσεων παραχωρήσεως και των άλλων µορφών Σύµπραξης ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα (Σ ΙΤ). Η Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή εκτιµά επίσης ότι επιβάλλεται να υπάρξει µια νοµοθετική πρωτοβουλία. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή είχε ανακοινώσει, στη στρατηγική της για την εσωτερική αγορά , ότι θα δηµοσίευε µια Πράσινη Βίβλο σχετικά µε τις Σ ΙΤ και το κοινοτικό δίκαιο των δηµοσίων συµβάσεων και των συµβάσεων παραχώρησης, µε σκοπό να δώσει το έναυσµα για µια συζήτηση σχετικά µε την εξεύρεση του καλύτερου δυνατού τρόπου που θα εξασφαλίζει ότι οι Σ ΙΤ µπορούν να αναπτυχθούν µέσα σ ένα πλαίσιο αποτελεσµατικού ανταγωνισµού και νοµικής σαφήνειας. Η δηµοσίευση µιας Πράσινης Βίβλου περιλαµβάνεται επίσης µεταξύ των ενεργειών που προβλέπονται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη. Ο σκοπός της Πράσινης Βίβλου είναι να δώσει το έναυσµα για µια συζήτηση σχετικά µε την εφαρµογή του κοινοτικού δικαίου των δηµοσίων συµβάσεων και των συµβάσεων παραχώρησης στο φαινόµενο των Σ ΙΤ. Εποµένως, η συζήτηση που εγκαινιάζεται µε τον τρόπο αυτό θα επικεντρωθεί στους κανόνες που πρέπει να εφαρµόζονται όταν αποφασίζεται η ανάθεση µιας αποστολής ή ενός καθήκοντος σε τρίτο. Αφορά το σχέδιο που έπεται της οικονοµικής και οργανωτικής επιλογής που πραγµατοποιεί µια τοπική ή ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 36

37 εθνική αρχή και δεν µπορεί κατά κανένα τρόπο να θεωρηθεί ότι επιχειρεί να αξιολογήσει την επιλογή της ανάθεσης ή όχι σε εξωτερικούς φορείς της διαχείρισης των δηµοσίων υπηρεσιών η επιλογή αυτή ανήκει στην αρµοδιότητα των δηµοσίων αρχών. Μάλιστα, το κοινοτικό δίκαιο για τις δηµόσιες συµβάσεις και τις συµβάσεις παραχώρησης είναι ουδέτερο ως προς την επιλογή των κρατών µελών να εξασφαλίσουν µια δηµόσια υπηρεσία µε τις ίδιες τις δικές τους υπηρεσίες ή µε την ανάθεσή της σε τρίτο. Η προτεινόµενη Πράσινη Βίβλος σκοπό έχει να παρουσιάσει την έκταση εφαρµογής των κοινοτικών κανόνων κατά το στάδιο επιλογής του εταίρου του ιδιωτικού τοµέα και κατά το στάδιο που ακολουθεί την επιλογή αυτή, ώστε να διαπιστωθούν τυχόν αβεβαιότητες και να αναλυθεί εάν το κοινοτικό πλαίσιο είναι το κατάλληλο για τις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Σ ΙΤ. Θα εξεταστούν πιθανές δυνατότητες κοινοτικής παρέµβασης. Καθώς η προτεινόµενη Πράσινη Βίβλος αποσκοπεί στο να ξεκινήσει µια διαβούλευση, δεν έχει αποφασιστεί καµιά προκαθορισµένη επιλογή κοινοτικής παρέµβασης. Τα διαθέσιµα µέσα για τη βελτίωση του ανοίγµατος των Σ ΙΤ στον ανταγωνισµό µέσα σ ένα σαφές νοµικό περιβάλλον είναι όντως πολύ διαφορετικά: νοµοθετικά µέσα, ερµηνευτικές ανακοινώσεις, ενέργειες µε στόχο τον καλύτερο συντονισµό των εθνικών πρακτικών ή την ανταλλαγή ορθών πρακτικών µεταξύ των κρατών µελών. Εποµένως, παρότι η Βίβλος αυτή αφορά κυρίως θέµατα που συνδέονται µε το δίκαιο των δηµοσίων συµβάσεων και των συµβάσεων παραχώρησης, πρέπει να υπενθυµιστεί ότι η Επιτροπή έχει ήδη λάβει, σε άλλους τοµείς, µέτρα που αποσκοπούν στην άρση των εµποδίων που θα µπορούσαν να παρεµποδίσουν τη δηµιουργία Σ ΙΤ. Έτσι, διευκρινίστηκαν πρόσφατα οι κανόνες που αφορούν τη λογιστική αντιµετώπιση, στους εθνικούς λογαριασµούς, των συµβάσεων που συνάπτονται από δηµόσιους φορείς στο πλαίσιο συµπράξεων µε ιδιωτικούς φορείς. Πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι η έγκριση του καταστατικού της ευρωπαϊκής εταιρείας θα διευκολύνει τη δηµιουργία διευρωπαϊκών Σ ΙΤ. Για τους σκοπούς της ανάλυσης αυτής της Πράσινης Βίβλου, προτείνεται να γίνει η ακόλουθη διάκριση: Σ ΙΤ καθαρά συµβατικού τύπου, στις οποίες η σύµπραξη µεταξύ δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα βασίζεται σε αποκλειστικά συµβατικούς δεσµούς, και ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 37

38 Σ ΙΤ θεσµοθετηµένου τύπου, στις οποίες υπάρχει συνεργασία µεταξύ δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα στο πλαίσιο ενός άλλου φορέα. Η διάκριση αυτή βασίζεται στη διαπίστωση ότι οι διαφορετικές πρακτικές Σ ΙΤ που απαντώνται στα κράτη µέλη µπορούν να διαιρεθούν σε δύο µεγάλες κατηγορίες. Η καθεµιά από αυτές δηµιουργεί ιδιαίτερα ζητήµατα όσον αφορά την εφαρµογή του κοινοτικού δικαίου για τις δηµόσιες συµβάσεις και τις συµβάσεις παραχώρησης, τα οποία αξίζει να εξεταστούν ξεχωριστά, όπως και γίνεται στα κεφάλαια που ακολουθούν. Το σχέδιο της Πράσινης Βίβλου έχει δοθεί από τα µέσα του 2004 στα κράτη µέλη για σχολιασµό. Το περιεχόµενο του σχεδίου της Πράσινης Βίβλου περιλαµβάνει τα εξής κεφάλαια: 1. Η εξέλιξη των συµπράξεων δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα: διαπιστώσεις και προκλήσεις 1.1. Το φαινόµενο "συµπράξεις δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα" 1.2 Η πρόκληση της εσωτερικής αγοράς: εξασφάλιση της ανάπτυξης των Σ ΙΤ σε συνθήκες πραγµατικού ανταγωνισµού και νοµικής σαφήνειας Συγκεκριµένο αντικείµενο και σχέδιο της παρούσας Πράσινης Βίβλου 2. Οι Σ ΙΤ καθαρά συµβατικού τύπου και το κοινοτικό δίκαιο για τις δηµόσιες συµβάσεις και τις συµβάσεις παραχώρησης 2.1. Το στάδιο της επιλογής του εταίρου του ιδιωτικού τοµέα Σύµπραξη καθαρά συµβατικού τύπου: πράξη ανάθεσης που χαρακτηρίζεται δηµόσια σύµβαση Σύµπραξη καθαρά συµβατικού τύπου: πράξη ανάθεσης που χαρακτηρίζεται σύµβαση παραχώρησης 2.2. Ειδικά ζητήµατα που αφορούν την επιλογή οικονοµικού φορέα στο πλαίσιο µιας Σ ΙΤ ιδιωτικής πρωτοβουλίας 2.3. Η φάση µετά την επιλογή του εταίρου του ιδιωτικού τοµέα Το συµβατικό πλαίσιο του σχεδίου Η ανάθεση ορισµένων εργασιών σε υπεργολάβους 3. Η Σ ΙΤ θεσµοθετηµένου τύπου και το κοινοτικό δίκαιο περί δηµοσίων συµβάσεων και συµβάσεων παραχώρησης 3.1. Σύσταση σύµπραξης που συνεπάγεται τη δηµιουργία ενός φορέα ad hoc, ο οποίος ελέγχεται από κοινού από τον δηµόσιο τοµέα και τον ιδιωτικό τοµέα ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 38

39 3.2. Απόκτηση του ελέγχου ενός δηµόσιου φορέα από έναν ιδιωτικό φορέα 4. Τελικές παρατηρήσεις VII. Προτάσεις 1. Η κωδικοποίηση της Νοµοθεσίας και της Νοµολογίας για τα δηµόσια έργα αποτελεί πλέον κρίσιµο θέµα απόλυτα αναγκαίο για την αποτελεσµατική και σωστή εφαρµογή του Νοµοθετικού Πλαισίου. 2. Η θέσπιση Θεσµικού Πλαισίου µε τις γενικές αρχές για τα έργα που υλοποιούνται µε συµβάσεις παραχώρησης αποτελεί πλέον προϋπόθεση για την ευρεία και αποτελεσµατική εφαρµογή του συστήµατος αυτού. 3. Θα πρέπει να µελετηθεί το σχέδιο της Πράσινης Βίβλου και να διατυπωθούν απόψεις που θα διευκολύνουν τη σύµπραξη δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα για την επιτάχυνση της απόκτησης αναπτυξιακής υποδοµής που έχει ανάγκη η χώρα. 4. Να επιταχυνθεί η διαδικασία εκπόνησης και έγκρισης πρότυπων συµβατικών τευχών. 5. Να συνεχιστεί και να ενισχυθεί η προσπάθεια του ΙΟΚ για την εκπόνηση σύγχρονων ενιαίων τιµολογίων εργασιών που θα καλύπτουν όλες τις κατηγορίες δηµοσίων έργων και οι αντίστοιχες τιµές τους θα προκύπτουν από αξιόπιστες και επιστηµονικά έγκυρες µεθόδους. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 39

40 2.3. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΨΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΑ ΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ 1. Γενικά Για την έγκαιρη διασφάλιση των απαραίτητων οικονοµικών και λοιπών πόρων για την υλοποίηση κάθε σταδίου υλοποίησης των δηµοσίων έργων, απαιτούνται συγκεκριµένες διαδικασίες υποβολής αναφορών, εκθέσεων και παροχής παραστατικών προς τους αρµόδιους διαχειριστικούς και χρηµατοδοτικούς φορείς. Το σύνολο των απαιτούµενων εκθέσεων και αναφορών προβλέπεται από τον εκάστοτε φορέα. Άρα κάθε Υπηρεσία, για την εξασφάλιση της οµαλής και απρόσκοπτης εξέλιξης κάθε έργου ή σταδίου έργου, απαιτείται να έχει αποτυπωµένα ξεκάθαρα τις κατευθύνσεις και τις οδηγίες για τη συγκέντρωση των απαραίτητων στοιχείων και για την σύνταξη εκθέσεων - αναφορών - αναλύσεων δεδοµένων, που πρέπει να υποβληθούν στους χρηµατοδοτικούς φορείς, στις εποπτεύουσες αρχές ή στις αρχές διαχείρισης. Εξάλλου η συγκέντρωση των απαραίτητων στοιχείων διαχείρισης έργων είναι εξίσου αναγκαία για την τροφοδότηση του Συστήµατος ιαχείρισης του Συνολικού Έργου µια Υπηρεσίας. Κάθε Υπηρεσία που διαχειρίζεται µεγάλα προγράµµατα είναι υποχρεωµένη πλέον να αναπτύξει και να συντηρήσει ένα Σύστηµα ιαχείρισης, για να υπάρχει ορθολογική διαχείριση όχι µόνον των οικονοµικών που ήταν πάντα ο κύριος στόχος, αλλά και των χρονικών και φυσικών δεικτών παρακολούθησης των σταδίων κάθε έργου. Πιο συγκεκριµένα πρέπει να δηµιουργηθεί ένα τυποποιηµένο σύστηµα: Για εκθέσεις - αναφορές που υποβάλλονται σε τακτά χρονικά διαστήµατα ή εκτάκτως, εάν απαιτηθεί, από τη ιευθύνουσα Υπηρεσία (.Υ.) προς την Προϊστάµενη Αρχή Κεντρική Υπηρεσία (Κ.Υ.) που αφορούν στην φυσική, χρονική και οικονοµική πρόοδο των εργολαβιών ευθύνης τους. Για εκθέσεις - αναφορές που υποβάλλονται από τον Κ.τ.Ε. σε τακτά χρονικά διαστήµατα ή εκτάκτως, εάν απαιτηθεί, από τον Κ.τ.Ε σε χρηµατοδοτικούς φορείς ή ελεγκτικές αρχές, Ελληνικές ή ιεθνείς. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 40

41 Για αναλύσεις και στατιστική επεξεργασία δεδοµένων που αφορούν στην ιαχείριση του εκάστοτε Συνολικού Έργου της Υπηρεσίας. Οι συγκεκριµένες διαδικασίες πρέπει να εφαρµόζονται από όλα τα Τµήµατα του Κ.τ.Ε., στο βαθµό που τα αφορά κατά τα περιγραφόµενα στην 4 του παρόντος. Οι διαδικασίες και το σύστηµα πρέπει να καλύπτουν όλα τα στάδια της σύνταξης και αξιοποίησης των ανωτέρω εκθέσεων - αναφορών και αναλύσεων δεδοµένων και να περιλαµβάνουν: Συλλογή στοιχείων (φυσικής προόδου, χρονικής, οικονοµικής πορείας) για κάθε στάδιο έργου και οπωσδήποτε για κάθε εν εξελίξει Σύµβαση, που έχει συνάψει η Υπηρεσία (εργολαβία, µελέτη, παροχή υπηρεσιών κλπ). Επεξεργασία, σύνταξη και αναθεωρήσεις κειµένων και πινάκων µε ποσοτικά αριθµητικά, τεχνικά και οικονοµικά δεδοµένα, καθώς και σχετικά διαγράµµατα. Μορφοποίηση και παραγωγή των εκθέσεων αναφορών - αναλύσεων δεδοµένων. Έλεγχους και έγκριση των ανωτέρω. Αναπαραγωγή και διανοµή αρµοδίως των ανωτέρω. Τήρηση αρχείων (εντύπων και ηλεκτρονικών). ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΑ Για την εφαρµογή των εν λόγω διαδικασιών υπεύθυνοι είναι όσοι προβλέπονται από το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, ανάλογα µε το οργανόγραµµα κάθε Υπηρεσίας, συµπεριλαµβανοµένων των: ιευθυντή της Υπηρεσίας. Προϊστάµενου του Τµήµατος Προγραµµατισµού (αν υπάρχει) Του Προσωπικού του Τµήµατος Προγραµµατισµού (αν υπάρχει) Του Προϊστάµενου κάθε.υ Του Επιβλέποντα κάθε έργου. Του Προϊστάµενου ιοικητικού - Οικονοµικού. Των Υπολόγων Οικονοµικής ιαχείρισης της Κ.Υ.. Των Υπολόγων Οικονοµικής ιαχείρισης κάθε.υ. Των Προϊσταµένων των άλλων Τµηµάτων της Κ.Υ. και των Προϊσταµένων των Γραφείων κάθε.υ. ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 41

42 2. Ορισµοί Συνολικό Έργο: Το συνολικό Τεχνικό αντικείµενο µιας Υπηρεσίας. Κ.Υ. = Κεντρική Υπηρεσία ή Προϊσταµένη Αρχη..Υ. = ιευθύνουσα Υπηρεσία Έργο: Τµήµα του Συνολικού Έργου (π.χ. το σύνολο των αναγκαίων συµβάσεων, µελετών και κατασκευών για την υλοποίηση ενός τεχνικού έργου) Υποέργο: Τµήµα του Έργου (π.χ. κάθε επί µέρους σύµβαση µελέτης ή σύµβαση εργολαβίας ή σύµβαση υπηρεσιών ή απόφαση απαλλοτρίωσης κλπ ). Ο.Π.Σ.: Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα της Υπηρεσίας (αν υπάρχει). 3. Εκθέσεις και αναφορές για την έγκαιρη διασφάλιση και απρόσκοπτη χρηµατορροή για την υλοποίηση δηµοσίων έργων 3.1 Είδη εκθέσεων - αναφορών Οι εκθέσεις - αναφορές διακρίνονται σε εσωτερικές (από.υ. ή άλλα Τµήµατα προς την Προϊσταµένη Αρχή) και σε εκθέσεις προς τρίτους, δηλαδή προς χρηµατοδοτικούς φορείς, ελεγκτικές αρχές ή ηµόσιες Υπηρεσίες (π.χ. διαχειριστικές αρχές, Ευρωπαϊκή Ένωση για συγχρηµατοδοτούµενα έργα κλπ). Οι εκθέσεις - αναφορές έχουν διαφορετικό περιεχόµενο ανάλογα µε τον τρόπο χρηµατοδότησης του σταδίου υλοποίησης εκάστου τεχνικού αντικειµένου, ανάλογα µε τον φορέα - αρχή - υπηρεσία στην οποία απευθύνονται, ανάλογα µε το είδος του τεχνικού αντικειµένου και ανάλογα µε την φάση στην οποία βρίσκεται. Οι εκθέσεις - αναφορές διακρίνονται σε περιοδικές (ανά τακτά χρονικά διαστήµατα) και έκτακτες (όταν και εφ όσον ζητηθούν για ειδικό λόγο ή ειδικό έργο). Οι εκθέσεις - αναφορές είτε αφορούν στην φάση προγραµµατισµού ενός τεχνικού αντικειµένου (και έχουν συνήθως την µορφή εντύπων χορήγησης προγραµµατικών στοιχείων) είτε αφορούν στην παρακολούθηση της υλοποίησης του τεχνικού αντικειµένου (και έχουν συνήθως την µορφή εντύπων παρακολούθησης της προόδου υλοποίησης του τεχνικού αντικειµένου). Ενδεικτικά και µόνο αναφέρεται ότι για τα τεχνικά αντικείµενα που υλοποιούνται στα πλαίσια του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (Γ ΚΠΣ) απαιτείται η υποβολή των ακόλουθων εντύπων που η µορφή τους καθορίζεται από το Ο.Π.Σ. του ΥΠΕΘΟ. Γ ΚΠΣ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 42

43 Έντυπα Προγραµµατικών Στοιχείων Τεχνικά ελτία Έργων Τεχνικά ελτία Υποέργων Έντυπα Παρακολούθησης Προόδου Υλοποίησης Γενικές Πληροφορίες Μηνιαίο ελτίο ήλωσης απανών Υποέργου Τριµηνιαίο ελτίο Παρακολούθησης Έργου και Υποέργου Εξαµηνιαία Έκθεση Προόδου Ετήσια Έκθεση Προόδου Επίσης για τα τεχνικά αντικείµενα που συγχρηµατοδοτούνται από το Ταµείο Συνοχής, απαιτείται η υποβολή των αντίστοιχων εντύπων µε τα παραπάνω. Οι εκθέσεις - αναφορές τις περισσότερες φορές υποβάλλονται µε την µορφή συµπληρωµένων εντύπων - πινάκων σε προκαθορισµένες φόρµες. Σπανιότερα επισυνάπτεται συνοδευτικό - επεξηγηµατικό κείµενο εφ όσον τούτο κριθεί απαραίτητο. Τα είδη των εκθέσεων - αναφορών που συντάσσονται από την Υπηρεσία (σε περίπτωση µεγάλων έργων), το αντικείµενο και τα περιεχόµενά τους (συνοπτικά), η συχνότητα υποβολής τους, ο συντάκτης και ο αποδέκτης της έκθεσης - αναφοράς και ο τύπος των συντασσόµενων εντύπων φαίνονται στον ακόλουθο ενδεικτικό πίνακα: ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΕΕ ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2005 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ /ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ 43

44 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα Στοιχεία φυσικής προόδου έργου 1 ελτίο Εξέλιξης Σύµβασης κατασκευής έργου Στοιχεία Οικονοµικής προόδου έργου Ποσοστά υλοποίησης Μήνας.Υ. Προϊσταµένη Αρχή Τυπική µορφή Εξέλιξη λοιπών συµβάσεων Τεχνικά χρονικά και οικονοµικά στοιχεία 2 ελτίο απορρόφησης χρηµάτων έργου έργου Χρηµατοδοτήσεις Απορροφήσεις Μήνας.Υ. Προϊσταµένη Αρχή Τυπική µορφή Εκτιµήσεις χρόνου αποπεράτωσης 3 ελτίο σταδίων υλοποίησης απαλλοτριώσεων έργου Στάδια υλοποίησης απαλλοτριώσεων Μήνας.Υ. Προϊσταµένη Αρχή Τυπική µορφή 4 ελτίο ανάλυσης δαπανών Στοιχεία δαπανών Κατηγορία δαπάνης ικαιούχοι Μήνας.Υ. Προϊσταµένη Αρχή Τυπική µορφή 5 ελτίο Υποέργου Παρακολούθησης Στοιχεία απανών Υποέργου Μήνας Τµήµα ιοικητικού- Οικονοµικού ΙΑΧ. ΑΡΧΗ Τυπική µορφή ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

45 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα Για κάθε διαρθρωτικό Ταµείο (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΕΓΤΠΕ-Π, ΧΜΠΑ) Αθροιστικές δαπάνες από αρχή έτους απάνες προηγούµενου µήνα Η µορφή των 6 Προβλέψεις ηµόσιων απανών κατά ιαρθρωτικό Ταµείο απάνες που είχαν προβλεφτεί για προηγούµενο µήνα Επίτευξη στόχου πρόβλεψης (%) Μήνας Τµήµα ιοικητικού- Οικονοµικού ΙΑΧ. ΑΡΧΗ εγγράφων καθορίζεται ΙΑΧ. από ΑΡΧΗ Αιτιολόγηση απόκλισης (πίνακες) Πρόβλεψη δαπανών τρέχοντος µήνα Πρόβλεψη δαπάνης τρέχοντος εξαµήνου Πρόβλεψη δαπάνης επόµενου εξαµήνου ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

46 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα 7 Τριµηνιαία ελτία Παρακολούθησης Γ Κ.Π.Σ Τρίµηνο Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) ΙΑΧ. ΑΡΧΗ Η µορφή των εγγράφων καθορίζεται από ΙΑΧ. ΑΡΧΗ Περιγραφή Τµηµατοποίηση Ιστορικό Χρονική περίοδος- προβλέψεις Φυσική πρόοδος 8 Τεχνική έκθεση προόδου έργου Μέτρα δηµοσιότητας Απορροφήσεις- προβλέψεις Πίνακας οικονοµικού- φυσικού αντικειµένου Εξάµηνο Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) ΙΑΧ. ΑΡΧΗ και ειδικών στοιχείων του έργου Πίνακας συγκριτικής προόδου φυσικού και οικονοµικού αντικειµένου Πίνακας εξέλιξης συµβάσεων έργου Πίνακας συνολικών πληρωµών ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

47 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα Η µορφή των 9 Ενηµερωτικό Τεύχος προόδου Έργων για την Επιτροπή Παρακολούθησης Στοιχεία προόδου Έργων ωδεκάµηνο Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) Επιτροπή Παρακολούθησης ΙΑΧ. ΑΡΧΗΣ εγγράφων καθορίζεται από Επιτροπή Παρακολούθησης ΙΑΧ. ΑΡΧΗ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

48 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα Εκτάκτως κατόπιν πρόσκλησης της Η µορφή των 10 Τεχνικά ελτία Έργου και Υποέργου ΕΥ /ΕΠ ΟΑΛΑΑ (για ένταξη έργου στα χρηµατοδοτούµενα ή Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) ΙΑΧ. ΑΡΧΗ εγγράφων καθορίζεται από το ΟΠΣ του αναθεώρηση ΥΠΕΘΟ χρηµατοδότησης) Η µορφή των 11 Έκθεση προόδου έργων που συγχρηµατοδοτούνται από Ταµείο Συνοχής Συνοπτική έκθεση Πίνακας προόδου φυσικής και οικονοµικής υλοποίησης Εκτάκτως εφ όσον ζητηθούν από ΕΥ /ΕΠ ΟΑΛΑΑ Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) ΙΑΧ. ΑΡΧΗ εγγράφων καθορίζεται ΙΑΧ. (έκθεση από ΑΡΧΗ και πίνακες) Η µορφή των 12 Φάκελος πληρωµών έργων που συγχρηµατοδοτούνται από Ταµείο Συνοχής Στοιχεία Πληρωµών Εκτάκτως εφ όσον ζητηθούν από ΕΥ /ΕΠ ΟΑΛΑΑ Τµήµα ιοικητικού- Οικονοµικού ΙΑΧ. ΑΡΧΗ εγγράφων καθορίζεται ΙΑΧ. από ΑΡΧΗ (πίνακες) ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

49 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα 13 ελτίο Προόδου Έργων Ιστορικό Οικονοµικό αντικείµενο Χρονικά και οικονοµικά στοιχεία προόδου έργου Τρίµηνο Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) ΥΠΕΧΩ Ε/ ΓΓ Ε Η µορφή των εγγράφων καθορίζεται από ΓΓ Ε (πίνακες και ιστογράµµατα) 14 ελτίο Προόδου Μελέτης Ιστορικό Οικονοµικό αντικείµενο Χρονικά και οικονοµικά στοιχεία προόδου µελέτης Τρίµηνο Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) ΥΠΕΧΩ Ε/ ΓΓ Ε Η µορφή των εγγράφων καθορίζεται από ΓΓ Ε (πίνακες και ιστογράµµατα) ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

50 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα 15 Πίνακας Πληρωµών και Αιτούµενης Χρηµατοδότησης (χρηµατοδοτούµενα από Π Ε) Στοιχεία πληρωµών έργων, µελετών και λοιπών δαπανών. Στοιχεία χρηµατοδότησης έργων, µελετών και λοιπών δαπανών (ανά ΣΑΕ ή ΣΑΜ) καθώς και αιτούµενης χρηµατοδότησης Μήνας Τµήµα ιοικητικού- Οικονοµικού ΥΠΕΧΩ Ε / ΓΓ Ε /ΝΣΗ 11 α Τυπική (για ΣΑΕ) Τυπική (για ΣΑΜ) µορφή µορφή Στοιχεία µελετών ή έργων Τµήµατα Η µορφή των 16 για την κατάρτιση του ετήσιου Προγράµµατος ηµοσίων Επενδύσεων (ΣΑΕ Απαιτούµενη χρηµατοδότηση µελετών ή έργων που αιτείται να συµπεριληφθούν Κατόπιν πρόσκλησης της 11 του ΥΠΕΧΩ Ε Προγραµµατισµού και ιοικητικού Οικονοµικού (από ΥΠΕΧΩ Ε/ΓΓ Ε/ 11 εγγράφων καθορίζεται ΥΠΕΧΩ Ε από - ΣΑΜ) κοινού) (πίνακες) Η µορφή των Τµήµα εγγράφων 17 ελτίο απανών Έργου Μήνας Προγραµµατισµού Περιφέρεια/ Υ ΕΠ καθορίζεται από (εφόσον υπάρχει) Περιφέρεια (πίνακες) ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

51 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙ ΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Α/Α Τίτλος Περιεχόµενα Συχνότητα Συντάκτης Αποδέκτης Έντυπα Η µορφή των Τµήµα εγγράφων 18 ελτίο απανών Έργου Τρίµηνο Προγραµµατισµού Περιφέρεια/ Υ ΕΠ καθορίζεται από (εφόσον υπάρχει) Περιφέρεια (πίνακες) 19 Έκθεση προόδου έργων που συγχρηµατοδοτούνται από Ε.Τ.ΕΠ.. Περιγραφή έργου Φυσική πρόοδος έργου Στοιχεία κόστους έργου Χρηµατοδότηση έργου Εκτιµήσεις για χρόνο κόστος ολοκλήρωσης Εξάµηνο Τµήµα Προγραµµατισµού (εφόσον υπάρχει) Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων Ελεύθερη µορφή εγγράφων (έκθεση και πίνακας) 20 ελτίο δαπανών έργων Υπηρεσίας (ΚΤΕ) Στοιχεία δαπάνης (αιτιολογία, δικαιούχος, ποσό, στοιχεία επιταγής κλπ) από κάθε υπόλογο για την απαλλαγή του. Σε διαρκή βάση (για κάθε πραγµατοποιηθείσα δαπάνη).υ. ή Τµήµα ιοικητικού Οικονοµικού Γενικό Λογιστήριο του Κράτους Τυπική µορφή ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»

52 4. Εκθέσεις - αναφορές µηνιαίας προόδου υποέργου - έργου 4.1 ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Οι εκθέσεις - αναφορές µηνιαίας προόδου που περιλαµβάνουν τα σχετικά έντυπα, συντάσσονται από τον Επιβλέποντα Μηχανικό κάθε έργου (µε την ενδεχόµενη συνδροµή και άλλων µελών του κλιµακίου επίβλεψης), µε το τέλος κάθε περιόδου και υποβάλλονται στον Προϊστάµενο.Υ. Οι εκθέσεις - αναφορές µηνιαίων εξόδων (δαπανών), αιτηµάτων χρηµατοδότησης, καθώς και λειτουργικών δαπανών συντάσσονται από τους Υπόλογους Οικονοµικής ιαχείρισης της.υ., µε το τέλος κάθε περιόδου και υποβάλλονται στον Προϊστάµενο.Υ.. Ο Υπόλογος Οικονοµικής ιαχείρισης αντλεί τα απαραίτητα στοιχεία από σειρά εντύπων που έχει ήδη συµπληρώσει (όπως π.χ «ελτίο απανών έργων Υπηρεσίας», «Πίνακας Πληρωµών µέσω Προκαταβολής», «Μηνιαία Κατάσταση απανών» κ.α.). Οι εκθέσεις - αναφορές µηνιαίας προόδου και δαπανών συγκεντρώνονται από τον Προϊστάµενο.Υ., ελέγχονται (µε την ενδεχόµενη συνδροµή των Προϊσταµένων Γραφείων του.υ.), διορθώνονται αν απαιτείται, ενοποιούνται ως σώµα και αποστέλλονται, εγγράφως και ηλεκτρονικά, στην Προϊσταµένη Αρχή µέσα στις πρώτες ηµέρες κάθε µήνα για τα στοιχεία του προηγούµενου µήνα. 4.2 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ - ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ - ΑΝΑΦΟΡΩΝ Ο ιευθυντής της Κ.Υ. χρεώνει τα θέµατα απορρόφησης και εξέλιξης της σύµβασης κατασκευής έργου στο Τµήµα Προγραµµατισµού αν υπάρχει -, ενώ τα θέµατα δαπανών και αιτήσεων χρηµατοδότησης στο Τµήµα ιοικητικού Οικονοµικού προκειµένου να προετοιµάσουν τις εκθέσεις - αναφορές προς τους χρηµατοδοτικούς φορείς και τις ελεγκτικές αρχές. Στον Προϊστάµενο ιοικητικού - Οικονοµικού υποβάλλονται επίσης και τα στοιχεία δαπανών για τις Μελέτες, τις Συµβάσεις Παροχής Υπηρεσιών καθώς και λοιπών δαπανών, από τους Υπόλογους Οικονοµικής ιαχείρισης της Κ.Υ, µε το τέλος της περιόδου. Και αυτοί οι Υπόλογοι αντλούν τα στοιχεία από σειρά εντύπων που ήδη έχουν συµπληρώσει (αντίστοιχα µε τα έντυπα των Υπολόγων των.υ.). Το Τµήµα Προγραµµατισµού, ελέγχει και επεξεργάζεται τα στοιχεία που υποβλήθηκαν από τις.υ. και συντάσσει σχέδια εκθέσεων - αναφορών για τους χρηµατοδοτικούς φορείς και τις ελεγκτικές αρχές. Το Τµήµα ιοικητικού - Οικονοµικού, ελέγχει και επεξεργάζεται τα στοιχεία που υποβλήθηκαν από τους Υπόλογους Οικονοµικής ιαχείρισης των.υ. (µέσω των Προϊσταµένων.Υ.) και της Κ.Υ. και συντάσσει τις εκθέσεις - αναφορές για τους χρηµατοδοτικούς φορείς και τις ελεγκτικές αρχές. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 52

53 4.3 ΤΕΛΙΚΗ ΕΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ - ΑΝΑΦΟΡΩΝ Οι εκθέσεις αναφορές, αφού εγκριθούν από τον ιευθυντή της Κ.Υ., αποστέλλονται στους αρµόδιους Φορείς µε επιµέλεια των Τµηµαταρχών της Κ.Υ. που είχαν αντίστοιχα την ευθύνη της σύνταξης, το συντοµότερο δυνατό και πάντως όχι σε χρόνο µεγαλύτερο από δεκαπέντε (15) µέρες από την λήξη της περιόδου. Οι εκθέσεις - αναφορές κοινοποιούνται για ενηµέρωση σε όλα τα Τµήµατα της Υπηρεσίας, στο βαθµό που τους αφορούν (δηλαδή αφορούν τεχνικά αντικείµενά τους) και αρχειοθετούνται καταλλήλως. 4.4 ΛΟΙΠΕΣ ΠΕΡΙΟ ΙΚΕΣ Η ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ - ΑΝΑΦΟΡΕΣ Εκτός από τις µηνιαίες εκθέσεις - αναφορές αιτούνται από τους χρηµατοδοτικούς φορείς ή τις ελεγκτικές αρχές ή άλλες ηµόσιες Υπηρεσίες και άλλες εκθέσεις αναφορές που υποβάλλονται περιοδικά ανά τρίµηνο, εξάµηνο ή δωδεκάµηνο, ή έκτακτα έπειτα από σχετικό αίτηµα ή σε ειδική περίπτωση (π.χ ένταξη έργου σε καθεστώς χρηµατοδότησης κλπ) που αφορούν στα υποέργα, τα έργα ή τις οµάδες έργων και σχετίζονται µε προγραµµατισµό ή παρακολούθηση της προόδου υλοποίησης. Οι εκθέσεις - αναφορές αυτές συντάσσονται από τα Τµήµατα Προγραµµατισµού και ιοικητικού Οικονοµικού, ανάλογα µε το περιεχόµενό τους και βασίζονται στις µηνιαίες εκθέσεις - αναφορές των.υ., σε διαχρονικά στοιχεία που τηρούνται στα ανωτέρω τµήµατα της Κ.Υ. ή σε έκτακτες εκθέσεις - αναφορές που ζητούνται από λοιπά Τµήµατα ή Γραφεία της Υπηρεσίας. Εγκρίνονται από τον ιευθυντή της Κ.Υ., διαβιβάζονται - κοινοποιούνται αρµοδίως και αρχειοθετούνται καταλλήλως. 5. Σχετικά έγγραφα Κάθε Υπηρεσία είναι υποχρεωτικό να έχει τυποποιήσει τα έντυπα που παράγει, εφόσον δεν της παρέχονται τυποποιηµένα έντυπα από τις διαχειριστικές και λοιπές αρχές προς τις οποίες απευθύνονται οι εκθέσεις και αναφορές της. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 53

54 2.4. ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ 1. Γενικά Η ύπαρξη πλήρων και εκσυγχρονισµένων Προτύπων Τεχνικών Προδιαγραφών (ΠΤΠ) για όλους τους τοµείς των δηµοσίων έργων αποτελεί σηµαντική προϋπόθεση για την αποτελεσµατική λειτουργία του συστήµατος παραγωγής τους, σε όλο τον κύκλο της µελέτης-παραγωγής-λειτουργίας-συντήρησής τους. Οι διαθέσιµες σήµερα Πρότυπες Τεχνικές Προδιαγραφές (Π.Τ.Π.), που οι περισσότερες επίσηµες χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960, παρουσιάζουν σηµαντικά µειονεκτήµατα: εν καλύπτουν το σύνολο των τεχνικών αντικειµένων (τοµέων, κατηγοριών έργων, επιµέρους τεχνικών αντικειµένων, κλπ) των δηµοσίων έργων. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει µία πολλαπλότητα τεχνικών προδιαγραφών για το ίδιο επιµέρους τεχνικό αντικείµενο, µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία σύγχυσης και την χρησιµοποίηση διαφορετικών προδιαγραφών από διάφορους φορείς υλοποίησης έργων. εν είναι σύγχρονες, δηλαδή δεν αναφέρονται στις µεθόδους και µέσα παραγωγής των τεχνικών έργων που χρησιµοποιούνται σήµερα. εν συνδέονται µονοσήµαντα µε αντίστοιχα άρθρα Τιµολογίου (Αναλύσεων Τιµών.Ε.). Σύµφωνα µε το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο η θέσπιση Τεχνικών Προδιαγραφών για τα δηµόσια έργα γίνεται από την ηµόσια ιοίκηση (κυρίως το ΥΠΕΧΩ Ε). Η υλοποίηση του εκσυγχρονισµού των Τεχνικών Προδιαγραφών διακρίνεται στα ακόλουθα στάδια: Κατάρτιση Σχεδίου Πρότυπης Τεχνικής Προδιαγραφής (ΠΤΠ) για κάθε µία κατηγορία ή υποκατηγορία των δηµοσίων έργων. ιάλογος επί του Σχεδίου ΠΤΠ, για ενδεχόµενες βελτιώσεις του και για την επίτευξη ευρείας αποδοχής. Θέσπιση της ΠΤΠ από τον αρµόδιο δηµόσιο φορέα (έκδοση Κανονιστικής Απόφασης). 2. Εκπόνηση Προσωρινών Εθνικών Τεχνικών Προδιαγραφών (ΠΕΤΕΠ) Στόχος της δράσης αυτής είναι η κατάρτιση ενός σώµατος Τεχνικών Προδιαγραφών προς εφαρµογή στο σύνολο των κατασκευαζόµενων έργων του ευρύτερου ηµόσιου Τοµέα (και ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 54

55 κατ επέκταση καί του Ιδιωτικού Τοµέα). Το έργο αυτό στο πλαίσιο του Προγράµµατος εκσυγχρονισµού του συστήµατος παραγωγής των δηµοσίων έργων (action plan) καθοδηγείται από την 2 η Οµάδα ιοίκησης Έργου (Ο..Ε.) του action plan. Η κατάρτιση Σχεδίων ΠΤΠ υλοποιείται υπό τον συντονισµό του Ινστιτούτου Οικονοµίας των Κατασκευών (ΙΟΚ) και µε την συνεργασία και συµµετοχή ειδικευµένων και έµπειρων Μηχανικών από Υπηρεσίες του ηµόσιου και ευρύτερου ηµόσιου τοµέα, τις Πολυτεχνικές Σχολές και τα Ερευνητικά Ιδρύµατα της χώρας, το Τεχνικό Επιµελητήριο της Ελλάδος (TEE), και άλλους φορείς καθώς και από ιδιώτες Μηχανικούς και στελέχη τεχνικών εταιρειών. Για τον σκοπό αυτό εκδόθηκαν από το ΙΟΚ: Κανονισµός σύνταξης και έκτασης Σχεδίων ΠΤΠ Κανονισµός σύστασης και λειτουργίας τεχνικών επιτροπών σύνταξης Σχεδίων ΠΤΠ Το κάθε σχέδιο ΠΤΠ περιλαµβάνει τις εξής ενότητες: 1. Αντικείµενο εργασιών. 2. Ενσωµατούµενα υλικά και κριτήρια αποδοχής αυτών. 3. Μεθοδολογία κατασκευής απαιτήσεις τελειωµένης εργασίας. 4. Απαιτήσεις ποιοτικών ελέγχων για την παραλαβή. 5. Όροι/ απαιτήσεις υγιεινής ασφάλειας του εργατοτεχνικού προσωπικού κατά την εκτέλεση των εργασιών και απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος. 6. Τρόπος επιµέτρησης Συντάχθηκαν ήδη ή συντάσσονται Σχέδια ΠΤΠ για τις ακόλουθες κατηγορίες.ε: Χωµατουργικά έργα Έργα Οδοποιίας - Οδοστρωσίας και Γεφυροποιίας Σήραγγες Γεωτεχνικά έργα Υδραυλικά έργα Ανοικτοί αγωγοί, Εγγειοβελτιωτικά, Σωληνώσεις, Υδρεύσεις, Αποχετεύσεις Λιµενικά έργα Οικοδοµικά έργα - Οικοδοµικές εργασίες και εγκαταστάσεις Φράγµατα Έργα Πρασίνου Σιδηροδροµικά έργα ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 55

56 Έργα Αεροδροµίων Για τους παραγόµενους τίτλους Τεχνικών Προδιαγραφών υιοθετήθηκε η ονοµασία «Προσωρινές Εθνικές ΤΕχνικές Προδιαγραφές (ΠΕΤΕΠ)». Η αρχική προσέγγιση/ επιλογή, ήταν η συλλογή υπαρχόντων κειµένων (από τα τεύχη δηµοπράτησης των πλέον σηµαντικών έργων που εκτελέσθηκαν στη Χώρα), της επιλογής των ωριµοτέρων εξ αυτών, και της αδροµερούς επεξεργασίας και αναδιάταξης του περιεχοµένου τους, ώστε να αποκτήσουν ενιαία δοµή και µορφή, όπως αυτή καθορίστηκε στις Κατευθυντήριες Οδηγίες προς τις Οµάδες εργασίας που συντάχθηκε µετά από µακρά µελέτη και προβληµατισµούς επί του θέµατος. Με την καθοδήγηση των Μελών της 2 ης Ο Ε και την υποβοήθηση του τµήµατος υποστήριξης που συστάθηκε στο ΙΟΚ για την προώθηση του έργου της, οι Οµάδες Εργασίας επεξεργάσθηκαν, σύµφωνα µε τις δοθείσες κατευθυντήριες οδηγίες, και παρέδωσαν περί τους 450 τίτλους (µέχρι σήµερα) που καλύπτουν σε ποικίλο βαθµό όλους τους κατασκευαστικούς τοµείς. Λόγω του γεγονότος ότι η διενέργεια δηµόσιου διαλόγου είναι εκ των πραγµάτων ανέφικτη (υπό τις συγκεκριµένες συνθήκες), για την εξασφάλιση ενός ελαχίστου επιπέδου ελέγχων συγκροτήθηκαν οι Επιτροπές Τελικού Ελέγχου Κειµένων (ΕΤΕΚ). Οι ΕΤΕΚ, και παράλληλα τα Μέλη της Ο Ε, εξετάζουν και διορθώνουν στο µέτρο του εφικτού τα παραδιδόµενα από τις Οµάδες Εργασίας κείµενα, προκειµένου τα κείµενα αυτά να φθάσουν σε ένα πρώτο επίπεδο επάρκειας από τεχνικής και επιστηµονικής πλευράς. Μέχρι σήµερα ( εκέµβριος 2004) 300 τίτλοι ΠΕΤΕΠ έχουν περάσει το στάδιο των ως άνω προσθέτων ελέγχων και επεξεργασίας, και µπορούν να θεωρηθούν ως ικανοποιητικού επιπέδου (από τεχνική και επιστηµονική άποψη) κείµενα. Η επεξεργασία των υπολοίπων τίτλων ΠΕΤΕΠ προχωρά µε αµείωτους ρυθµούς. Το σύστηµα των ΠΕΤΕΠ που υλοποιείται στην παρούσα φάση έχει εκ των πραγµάτων προσωρινό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά το ευρέων χρονικών οριζόντων έργο της ανάπτυξης ενός ολοκληρωµένου συστήµατος Εθνικών Τεχνικών Προδιαγραφών. 3. Προτάσεις 1. Χρηµατοδότηση του ΙΟΚ για τη σύνταξη όσο το δυνατόν περισσότερων ΠΕΤΕΠ. 2. Ενεργοποίηση του ΥΠΕΧΩ Ε για την ταχεία έγκριση των ΠΕΤΕΠ. 3. Εφαρµογή των εγκρινοµένων ΠΕΤΕΠ στα νέα έργα. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 56

57 4. Ανάθεση στο ΙΟΚ του έργου της παρακολούθησης και αξιολόγησης των αποτελεσµάτων εφαρµογής των ΠΕΤΕΠ µε κατάλληλες διαδικασίες, καθώς και της βελτίωσης και οριστικοποίησής τους ως Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 57

58 2.5. Η Ο ΗΓΙΑ 89/106/ΕΟΚ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Η Οδηγία 89/106/ΕΟΚ (Π.. 334/94) Ο τοµέας των δοµικών προϊόντων έχει πολύ µεγάλη σηµασία όχι µόνο για την ελληνική αλλά και για την κοινοτική οικονοµία. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 αντιστοιχεί στο 3% του συνολικού ΑΕγχΠ. Η Οδηγία 89/106/ΕΟΚ για τα οµικά Προϊόντα (Ο Π) έχει στόχο την επίτευξη της Εσωτερικής Αγοράς στον τοµέα αυτόν. Ως δοµικά προϊόντα νοούνται όλα τα προϊόντα που ενσωµατώνονται σε έργα πολιτικού µηχανικού και υπόκεινται σε κανονιστικές διατάξεις π.χ. τσιµέντο, χάλυβες σκυροδέµατος, αδρανή, πλακάκια, καλώδια, σωλήνες, υλικά οδοποιίας, θερµοµονωτικά υλικά, πινακίδες σήµανσης, στηθαία ασφαλείας κλπ. Σύµφωνα µε την Οδηγία αυτή τα δοµικά προϊόντα είναι κατάλληλα για τη χρήση για την οποία προορίζονται, εάν έχουν βασικά χαρακτηριστικά τέτοια ώστε το έργο στο οποίο θα ενσωµατωθούν, να µπορεί να ικανοποιήσει τις παρακάτω 6 βασικές απαιτήσεις : Μηχανική αντοχή και ευστάθεια Πυρασφάλεια Υγιεινή, υγεία και περιβάλλον Ασφάλεια χρήσης Προστασία κατά του θορύβου Εξοικονόµηση ενέργειας και συγκράτηση θερµότητας. Η Ο Π ενσωµατώθηκε στην ελληνική νοµοθεσία µε το Π.. 334/94 και προβλέπει τη σύνταξη και εφαρµογή σε όλα τα κράτη µέλη κοινών ευρωπαϊκών τεχνικών προδιαγραφών για τα δοµικά προϊόντα. Οι προδιαγραφές αυτές είναι τα Εναρµονισµένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα και οι Ευρωπαϊκές Τεχνικές Εγκρίσεις. Μετά την εφαρµογή των ευρωπαϊκών προδιαγραφών τα σχετικά δοµικά προϊόντα θα φέρουν πλέον υποχρεωτικά τη σήµανση CE. Τα δοµικά προϊόντα που δεν θα συµφωνούν µε τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές δεν επιτρέπεται να χρησιµοποιούνται πλέον ούτε στο εσωτερικό του κράτους µέλους στο οποίο παράγονται. Η Οδηγία απαιτεί τη σταδιακή προσαρµογή των δοµικών κανονισµών και των συστηµάτων τεχνικών προδιαγραφών των κρατών µελών ώστε να ενσωµατώσουν τις θεσπιζόµενες ευρωπαϊκές τεχνικές προδιαγραφές. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 58

59 Εναρµονισµένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Εναρµονισµένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα είναι τα πρότυπα που θεσπίζονται από τους δύο Ευρωπαϊκούς Οργανισµούς Τυποποίησης, τη CEN ή τη CENELEC µετά από σχετική εντολή της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Μετά την κατάρτιση των εναρµονισµένων προτύπων από τους ευρωπαϊκούς οργανισµούς τυποποίησης, η Επιτροπή δηµοσιεύει τα στοιχεία τους στην ΕΕΕΕ µαζί µε 2 βασικές ηµεροµηνίες. Η πρώτη είναι η ηµεροµηνία µετά την οποία δοµικά προϊόντα επιτρέπεται να κυκλοφορούν µε σήµανση CE ενώ η δεύτερη είναι η ηµεροµηνία µετά την οποία τα σχετικά δοµικά προϊόντα θα κυκλοφορούν στην αγορά υποχρεωτικά µε σήµανση CE. Ήδη έχουν εκδοθεί 150 περίπου εναρµονισµένα ευρωπαϊκά πρότυπα και 1200 περίπου πρότυπα δοκιµών, που είναι ήδη και ελληνικά πρότυπα (ΕΛΟΤ ΕΝ), που καλύπτουν πολλά σηµαντικά δοµικά προϊόντα, όπως π.χ. τσιµέντο, θερµοµονωτικά υλικά, τούβλα, αδρανή, ασβέστη, συστήµατα πυρόσβεσης κλπ ενώ είναι υπό σύνταξη 350 επιπλέον εναρµονισµένα ευρωπαϊκά πρότυπα που θα καλύψουν όλα τα δοµικά προϊόντα. Ευρωπαϊκές Τεχνικές Εγκρίσεις Για τα προϊόντα που αποτελούν καινοτοµία (δεν µπορούν να καλυφθούν από εναρµονισµένα ευρωπαϊκά πρότυπα) προβλέπεται η έκδοση Ευρωπαϊκών Τεχνικών Εγκρίσεων (Ε.Τ.Ε.) από ειδικευµένους οργανισµούς. Υπάρχουν ήδη αρκετές ΕΤΕ που καλύπτουν, κυρίως, µεταλλικά αγκύρια βαρέως τύπου. Ευρωκώδικες Παράλληλα, στα πλαίσια της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ εκπονούνται και οι Ευρωκώδικες που θα αποτελέσουν τους ευρωπαϊκούς κανονισµούς για τη στατική επάρκεια των δοµικών έργων. Υπάρχουν ήδη αρκετά ΕΝ Ευρωκωδίκων (π.χ. ΕΛΟΤ ΕΝ 1990 : Βάσεις σχεδιασµού) και πρέπει σταδιακά να εφαρµόζονται από τα κράτη µέλη. Η παρακολούθηση της εκπόνησης των Ευρωκωδίκων, ο συντονισµός εφαρµογής και η επίλυση των σχετικών προβληµάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο γίνεται από την οµάδα ENC (Eurocodes National Correspondents) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 59

60 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τη Σύσταση 2003/887/ΕΚ (EEEE L 332, ) µε την οποία καλεί τα κράτη µέλη να εφαρµόσουν τους Ευρωκώδικες µε συγκεκριµένα βήµατα και διαδικασίες. Εφαρµογή της Οδηγίας 89/106/ΕΕΟΚ Έχουν εκδοθεί αρκετές Αποφάσεις της Επιτροπής για την εναρµόνιση σε θέµατα πυρασφάλειας (αντίσταση και αντίδραση στη φωτιά) και απαιτείται η αναθεώρηση του ελληνικού κανονισµού πυροπροστασίας για να ενσωµατωθούν οι αποφάσεις αυτές στην ελληνική νοµοθεσία. Έχουν επίσης εκδοθεί πολλές Αποφάσεις της Επιτροπής για τον τρόπο µε τον οποίο θα πραγµατοποιείται η βεβαίωση της συµµόρφωσης των προϊόντων προς τις ευρωπαϊκές τεχνικές προδιαγραφές και πρέπει και αυτές να µεταφερθούν στην ελληνική νοµοθεσία. Για την επίλυση των προβληµάτων που ανακύπτουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και για τη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων η Οδηγία 89/106/ΕΟΚ προέβλεψε Μόνιµη Επιτροπή Τεχνικών Έργων µε κανονιστικές και συµβουλευτικές αρµοδιότητες. Εκπρόσωπος του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. στην εν λόγω επιτροπή έχει οριστεί ο ιευθυντής της ιεύθυνσης ιαµόρφωσης Αρχών και Κανόνων ιασφάλισης Ποιότητας ηµοσίων Έργων και Εξειδίκευσης Ανθρώπινου υναµικού ( ΙΠΑ ) του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. Για την εφαρµογή της Ο Π στην Ελλάδα είναι σε εξέλιξη η σύσταση Συντονιστικής Επιτροπής (ΥΠΑΝ/ΥΠΕΧΩ Ε/ΕΛΟΤ). Όταν ένα Κράτος Μέλος διαπιστώνει ότι ένα δοµικό προϊόν δεν είναι κατάλληλο προς χρήση, πρέπει να λάβει κάθε κατάλληλο µέτρο για να αποσύρει το προϊόν από την αγορά, να απαγορεύσει τη διάθεσή του ή να περιορίσει την ελεύθερη κυκλοφορία του. Το Κράτος Μέλος ενηµερώνει αµέσως την Επιτροπή για τα µέτρα αυτά και αναφέρει τους λόγους της απόφασής του. Η Επιτροπή διεξάγει διαβουλεύσεις µε τα ενδιαφερόµενα µέρη το ταχύτερο δυνατό. Όταν, µετά τις διαβουλεύσεις, διαπιστώσει ότι δικαιολογείται η λήψη µέτρων, πληροφορεί αµέσως σχετικά όλα τα Κράτη Μέλη. Η υφιστάµενη νοµοθεσία για τον έλεγχο ποιότητας δοµικών προϊόντων και υλικών είναι η εξής : Ο Νόµος 1418/84, άρθρο 21, παρ. 2,3 και 4 : έλεγχοι υλικών (αρµοδιότητα του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε.) Το Π.. 121/2001 επιβολή προστίµου για παράβαση του άρθρου 21 του Νόµου 1418/84 ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 60

61 Η Απόφαση 14/43309 του 2001 (κανονισµός διενέργειας ελέγχου ποιότητας υλικών και έργων) Το Π.. 334/94, άρθρο 11 µε το οποίο ενσωµατώθηκε η Οδηγία 89/106/ΕΟΚ στην Ελληνική Νοµοθεσία. Εκκρεµεί όµως η ενσωµάτωση : 40 περίπου Αποφάσεων της Επιτροπής για την κατάταξη προϊόντων σχετικά µε αντίδραση / αντίσταση στη φωτιά, και για τη βεβαίωση συµµόρφωσης προϊόντων των υφιστάµενων εναρµονισµένων ΕΝ και ΚΓ για Ευρωπαϊκές Τεχνικές Εγκρίσεις στους ελληνικούς τεχνικούς κανονισµούς και στις τεχνικές προδιαγραφές δηµοσίων έργων. της υποχρεωτικής σήµανσης µε CE πολλών οικογενειών δοµικών προϊόντων η µετάφραση εναρµονισµένων ΕΝ και ΚΓ για ΕΤΕ η σύσταση Συντονιστικής Επιτροπής (ΥΠΑΝ/ΥΠΕΧΩ Ε/ΕΛΟΤ/ΤΕΕ/ΣΕΒ) για την επίλυση των προβληµάτων εφαρµογής. Η εφαρµογή της Οδηγίας σηµαίνει για τη χώρα µας ότι πρέπει να γίνει µία τεράστια προσπάθεια για να εξασφαλιστούν ταχύτατα οι παρακάτω βασικές προϋποθέσεις : 1. Προσαρµογή των προϊόντων των ελληνικών βιοµηχανιών και βιοτεχνιών στις απαιτήσεις ποιότητας που επιβάλλουν τα αντίστοιχα Εναρµονισµένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα, ώστε να µπορούν να αποκτήσουν τη σήµανση CE. 2. Την ύπαρξη ενός δικτύου διαπιστευµένων εργαστηρίων κρατικών και ιδιωτικών, ώστε να µπορεί να καλυφθεί όλο το φάσµα των εξειδικευµένων ελέγχων που είναι αναγκαίοι στα διάφορα δοµικά προϊόντα για να αποκτήσουν τη σήµανση CE. 3. Την ύπαρξη αξιόπιστου και αποτελεσµατικού µηχανισµού για την εποπτεία της αγοράς. Για την προσαρµογή των δοµικών προϊόντων που παράγονται στην Ελλάδα στις απαιτήσεις των Εναρµονισµένων Ευρωπαϊκών Προτύπων σε αρκετές περιπτώσεις θα χρειαστεί σηµαντική προσπάθεια από πλευράς των ελληνικών βιοµηχανιών και βιοτεχνιών. Θα χρειαστεί καλύτερη οργάνωση, βελτιώσεις στο σχεδιασµό και στην ποιότητα των προϊόντων, πιθανά να απαιτηθούν επενδύσεις για σύγχρονο εξοπλισµό, ώστε να επιτυγχάνεται η επιθυµητή ποιότητα και τέλος θα χρειαστεί η εγκατάσταση συστηµάτων ιαχείρισης Ποιότητας, ώστε να εξασφαλίζεται ότι η ποιότητα θα είναι σταθερή. Όσες παραγωγικές µονάδες δεν µπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις αυτές, αναγκαστικά θα βγουν από την αγορά και θα δηµιουργηθούν µεγάλα προβλήµατα στην Οικονοµία και στην απασχόληση. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 61

62 Σ ό,τι αφορά την προϋπόθεση της ύπαρξης των αναγκαίων διαπιστευµένων εργαστηρίων πρέπει να επισηµανθεί ότι υπάρχει σοβαρό πρόβληµα. Για ορισµένα δοµικά υλικά δεν υπάρχουν στην Ελλάδα διαπιστευµένα εργαστήρια για να κάνουν τους ελέγχους που είναι απαραίτητοι για τη σήµανση CE. Υπάρχει λοιπόν κίνδυνος να κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά τέτοια προϊόντα µε CE από άλλες χώρες και τα ελληνικά να µην µπορούν να κυκλοφορήσουν. Το ΚΕ Ε είναι σε φάση διαπίστευσης και στη συνέχεια θα ακολουθήσουν και τα Περιφερειακά Εργαστήρια που ήδη προετοιµάζονται γι αυτό. Όµως το ΚΕ Ε και τα Περιφερειακά Εργαστήρια δεν καλύπτουν όλους τους τοµείς των δοµικών υλικών και θα υπάρξει πρόβληµα αν θα καλυφθούν οι ελλείψεις από ιδιωτικά εργαστήρια. Είναι ανάγκη, ο ιδιωτικός τοµέας να αναλάβει πρωτοβουλίες στο θέµα αυτό. εν πρέπει όλα να τα περιµένουµε από το Κράτος. Για την εποπτεία της Αγοράς στον τοµέα των δοµικών προϊόντων χρειάζεται ένα αποτελεσµατικό σύστηµα εποπτείας για τον εντοπισµό των δοµικών προϊόντων που δεν είναι κατάλληλα για την προβλεπόµενη χρήση. Στόχος είναι η οµοιόµορφη προστασία του ευρωπαίου καταναλωτή. Η εποπτεία της αγοράς βασίζεται στις ενέργειες των κρατών µελών στην επικράτειά τους (άρθρο 10 της Συνθήκης ΕΚ). Στον τοµέα των δοµικών προϊόντων οι δραστηριότητες αυτές βρίσκονται σε εντελώς αρχικό στάδιο µε δεδοµένο ότι το πρώτο προϊόν µε σήµανση CE (τσιµέντο) άρχισε να κυκλοφορεί στην ευρωπαϊκή αγορά από το Αναµένεται η ανάπτυξη κοινών δραστηριοτήτων των κρατών µελών για την ανταλλαγή εµπειρίας από τις πρακτικές που ακολουθούν σε εθνικό επίπεδο και τη στενότερη συνεργασία τους για την επίτευξη µίας αποτελεσµατικής εποπτείας της αγοράς. Βασικά προς επίλυση θέµατα παραµένουν η διαχείριση των περιπτώσεων ακατάλληλων προϊόντων και η δηµιουργία ενός συστήµατος ταχείας προειδοποίησης. Προϋπόθεση βέβαια για την άσκηση εποπτείας εκτός από το µηχανισµό είναι και η ύπαρξη του δικτύου των αναγκαίων διαπιστευµένων εργαστηρίων που αναφέρθηκε παραπάνω. Η Οδηγία 98/34/ΕΚ (Π 39/2001) Η Οδηγία αυτή έχει στόχο την αποφυγή δηµιουργίας νέων εµποδίων στην κυκλοφορία προϊόντων. Απαιτεί (µεταξύ άλλων) να κοινοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή όλα τα σχέδια τεχνικών κανόνων. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 62

63 Τα κράτη µέλη υποχρεούνται να αναβάλλουν τη θέσπιση των σχεδιαζόµενων µέτρων για 3 µήνες, ώστε να διατυπώσει τυχόν σχόλια / αντιρρήσεις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μη κοινοποίηση του σχεδίου του τεχνικού κανόνα έχει σαν αποτέλεσµα να µην µπορεί αυτός να εφαρµοστεί. Οι υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε πρέπει εποµένως να κοινοποιούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (µέσω της ΙΠΑ ) τα σχέδια των τεχνικών κανόνων που εκπονούν. Επιπτώσεις στα ηµόσια Έργα Για την απελευθέρωση του τοµέα των δηµοσίων συµβάσεων η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει µε τη µορφή κοινοτικών οδηγιών, που είναι η 92/50/ΕΟΚ (Π 346/98), η 93/37/ΕΟΚ (Π 370/95), η 93/37/ΕΟΚ (Π 334/2000) και η 93/38/ΕΟΚ (Π 57/2000), κοινούς κανόνες διαφάνειας για τη δηµοπράτηση των κυριότερων έργων, προµηθειών και µελετών του δηµοσίου (υπό την ευρύτερη έννοια) τοµέα. Όλες οι ανωτέρω οδηγίες απαιτούν την αναφορά στα τεύχη δηµοπράτησης των ευρωπαϊκών τεχνικών προδιαγραφών κατά προτεραιότητα. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η εφαρµογή των ευρωπαϊκών τεχνικών προδιαγραφών γενικότερα αποτελεί υποχρέωση για την κατασκευή όλων των συγχρηµατοδοτούµενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργων. Χρειάζεται λοιπόν να συµπεριληφθούν στα τεύχη δηµοπράτησης όλες οι ευρωπαϊκές τεχνικές προδιαγραφές και οι Κανονισµοί και να ελέγχεται αυστηρά η εφαρµογή τους κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου. Απαιτείται να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον έλεγχο των δοµικών υλικών που προσκοµίζονται στο εργοτάξιο και ενσωµατώνονται στο έργο για να διαπιστώνεται ότι φέρουν τη σήµανση CE. Οπωσδήποτε η χρησιµοποίηση µόνο των δοµικών υλικών που έχουν σήµανση CE θα έχει ως αποτέλεσµα την περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των δηµοσίων έργων. Όµως αν δεν υπάρχουν, για όλα τα είδη των απαιτούµενων δοµικών υλικών, υλικά ελληνικής παραγωγής µε σήµανση CE θα δηµιουργηθούν προβλήµατα µεταξύ αναδόχων και επιβλεπόντων, καθυστερήσεις και πιθανές αυξήσεις στο κόστος. Ο ρόλος του ΕΛΟΤ και του Εθνικού Κέντρου Πληροφόρησης Ο Ελληνικός Οργανισµός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) είναι ο µοναδικός διαπιστευµένος φορέας θέσπισης προδιαγραφών και πιστοποίησης προϊόντων στην Ελλάδα καθώς και την εναρµόνιση τους µε τα πρότυπα που θεσπίζονται σήµερα πλέον στην ΕΕ. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 63

64 Ο ΕΛΟΤ εκπροσωπεί στην Ελλάδα πολλούς Ευρωπαϊκούς και ιεθνείς Οργανισµούς Τυποποίησης όπως, CE, CENELEC, ETSI, EOTA ISO, IEC κλπ. Είναι επίσης ο ΕΛΟΤ υπεύθυνος για την έκδοση των Οδηγιών «ΝΕΑΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ» που αφορούν τις Εναρµονισµένες στα πρότυπα της Ε.Ε. Ελληνικές Προδιαγραφές. Με σκοπό να ανταποκριθεί ο ΕΛΟΤ στις υποχρεώσεις της εναρµόνισης των Εθνικών Προδιαγραφών µε αυτές της Ε.Ε, προχώρησε στην δηµιουργία του Εθνικού Κέντρου Πληροφόρησης. Το Εθνικό Κέντρο Πληροφόρησης του ΕΛΟΤ δηµιουργήθηκε µε στόχο να καλύψει τις υποχρεώσεις της Ελλάδας που πηγάζουν από την Κοινοτική Οδηγία 83/189/ΕΟΚ και τις τροποποιήσεις της 88/182/ΕΟΚ, 94/10/ΕK, 98/34/EK και 98/48/ΕΚ, καθώς και από την ιεθνή Συµφωνία ασµών και Εµπορίου (παλαιά GATT, νυν WTO/TBT). Οι ευθύνες του καθορίσθηκαν µέσα από σειρά Π.. (Π.. 206/87, Π.. 523/88, Π.. 48/88, Π..229/88) µε τα οποία και ανατέθηκε η δηµιουργία και λειτουργία του στον ΕΛΟΤ. Σύµφωνα λοιπόν µε τις διαδικασίες της οδηγίας 98/34/ΕΕ (ΠΑΛΑΙΑ 83/189/ΕΟΚ), κάθε τεχνικός κανονισµός ή πρότυπο, που σχεδιάζεται να τεθεί σε ισχύ, σε κάποιο κράτος-µέλος της Ε.Ε. ή της ΕΖΕΣ, κοινοποιείται στην Ε.Ε. και µέσω αυτής, µεταφρασµένο, σε όλα τα υπόλοιπα κράτη-µέλη. Σκοπός της διαδικασίας της οδηγίας 98/34/ΕΕ (ΠΑΛΑΙΑ 83/189/ΕΟΚ), είναι η καλύτερη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, εφόσον τα κράτη-µέλη προειδοποιούνται εγκαίρως για τα τεχνικά µέτρα που τα υπόλοιπα κράτη-µέλη σχεδιάζουν να λάβουν, σε ένα αρκετά πρώιµο στάδιο, που επιτρέπει την παρέµβαση και την απάλειψη, από το τελικό κείµενο, διατάξεων που ενδεχοµένως θα οδηγούσαν στη δηµιουργία τεχνικών εµποδίων στο ενδοκοινοτικό εµπόριο. Σύµφωνα λοιπόν µε τα Π.. 206/87 (ΦΕΚ 94 Α/ ), Π.. 523/88 (ΦΕΚ 236 Α/ και Π.. 48/96 (ΦΕΚ 44 Α/96) για την «Καθιέρωση µιας διαδικασίας πληροφόρησης στον τοµέα των προτύπων και τεχνικών κανονισµών της οδηγίας 83/189/ΕΟΚ» βάση των οποίων έγινε η εναρµόνιση µε την κοινοτική νοµοθεσία, κάθε δηµόσια αρχή-φορέας υποχρεούται να κοινοποιεί κάθε εθνική διάταξη στον ΕΛΟΤ και το Υπουργείο Ανάπτυξης. Ο ΕΛΟΤ αποτελεί τον εθνικό κόµβο για την Ελλάδα στην διαδικασία αυτή, µε την έννοια ότι αφενός αποστέλλει τα σχέδια των Ελληνικών τεχνικών κανονισµών και προτύπων και αφετέρου δέχεται τα σχέδια όλων των άλλων κρατών-µελών, τα οποία φροντίζει να ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 64

65 µοιράζει στους κατάλληλους φορείς για να υπάρχει ελληνική θέση πάνω στα σχέδια αυτά. Εάν υπάρχουν σχόλια από δηµόσια αρχή, ο ΕΛΟΤ φροντίζει για την κοινοποίησή τους στην Επιτροπή της Ε.Ε. Ο ΕΛΟΤ ενηµερώνει για : α. Τα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά πρότυπα και σχέδια προτύπων β. Τους Ελληνικούς τεχνικούς κανονισµούς γ. Τα σχέδια προτύπων των άλλων κρατών-µελών της Ε.Ε. και της ΕΖΕΣ δ. Τους τεχνικούς κανονισµούς των άλλων κρατών-µελών της Ε.Ε. και της ΕΖΕΣ Ο ρόλος της τυποποίησης στην Ευρώπη Η τυποποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί καίριο στοιχείο για την εύρυθµη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Μέσω της ευρωπαϊκής τυποποίησης και µε την αρχή της αµοιβαίας αναγνώρισης η τυποποίηση εξασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εµπορευµάτων στην εσωτερική αγορά,πράγµα που αυξάνει τη δυνατότητα επιλογής προϊόντων για τους καταναλωτές, αλλά και εξασφαλίζει ότι τα προϊόντα που διατίθενται προς πώληση ανταποκρίνονται σε συγκεκριµένα πρότυπα. Η τυποποίηση συνιστά αναπόσπαστο τµήµα των πολιτικών που ακολουθεί το Συµβούλιο και η Επιτροπή για την βελτίωση των κανονιστικών ρυθµίσεων, την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και την άρση των φραγµών του εµπορίου σε διεθνές επίπεδο. Κριτικός σχολιασµός Οι φορείς και τα άτοµα που αποφασίζουν για την επιλογή των υλικών κατασκευής στα ηµόσια έργα αλλά και οι υπεύθυνοι στα Ιδιωτικά έργα και στη Βιοµηχανία, θα πρέπει συγκροτηµένα και συνεχώς να ερευνούν την αγορά και να ενηµερώνονται για τις νέες προδιαγραφές που εκδίδονται από την Ε.Ε., δια µέσου του διαδικτύου και του ΕΛΟΤ, των κλαδικών εκθέσεων και των σεµιναρίων. Η επικοινωνία µε τον ΕΛΟΤ είναι µη ικανοποιητική και δαπανηρή, καθ ότι η και παραµικρή πληροφόρηση έχει το κόστος της το οποίο δεν είναι και µικρό συνήθως. Θα πρέπει να µελετηθούν τρόποι βελτίωσης της συνεργασίας και επικοινωνίας των τεχνικών φορέων µε τον ΕΛΟΤ. Η επιλογή των υλικών που ενσωµατώνονται στα έργα και ο Η/Μ εξοπλισµός των έργων, δεν πρέπει να περιορίζεται σε συγκεκριµένο µόνο τύπο (αποφυγή φωτογραφικών ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 65

66 προδιαγραφών και ενδεικτικού τύπου προϊόντος) αλλά να προδιαγράφονται σαφώς τα απαιτούµενα βασικά χαρακτηριστικά και να υπάρχει η δυνατότητα επιλογής του προϊόντος µέσα από µία οµάδα ποιοτικά οµοειδών υλικών και προϊόντων, για την ενίσχυση του ανταγωνισµού της αγοράς. Θα πρέπει επίσης να Πιστοποιηθούν κατά ISO κατά το δυνατόν οι Υπηρεσίες κατασκευής ηµοσίων έργων, αλλά και αυτές του Ιδιωτικού τοµέα και της Ελληνικής Βιοµηχανίας, ώστε να βελτιώνεται συνεχώς η ανταγωνιστικότητά τους στους τοµείς της Κατασκευής και της Βιοµηχανίας τόσο στη περιοχή µας,τα Βαλκάνια, όσο και στη µεγάλη αγορά της Ε.Ε. των 25. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 66

67 2.6. ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ 1. Γενικά Ο υπολογισµός του Κόστους Κατασκευής είναι η βάση του οικονοµικού σχεδιασµού των τεχνικών έργων και η ελαχιστοποίηση του κόστους κατασκευής είναι ένας από τους τρεις βασικούς αντικειµενικούς στόχους κάθε οργανωτικής προσπάθειας για την υλοποίηση των τεχνικών έργων. Το προφίλ των σύγχρονων τεχνικών έργων, εξειδικευµένων, πολύπλοκων και τεχνολογικά καινοτόµων, µε το µέγεθος και την συνθετότητά τους, την εµπλοκή πολλών φορέων και την πολύµορφη εποπτεία, το ανταγωνιστικό περιβάλλον και το ασταθές οικονοµικό περιβάλλον, επιβάλει προσεκτική µελέτη κόστους από εξειδικευµένους κοστολόγους µηχανικούς µε τις απαραίτητες θεωρητικές γνώσεις και την ανάλογη τεχνική εµπειρία, τόσο στη φάση του σχεδιασµού του έργου ( για τον οικονοµικό προγραµµατισµό του έργου και την διαµόρφωση οικονοµικής προσφοράς) όσο και κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου ( για τον οργανωµένο έλεγχο της προόδου σε σύγκριση µε το κόστος σχεδιασµού). Κάτω από αυτή τη θεώρηση ο υπολογισµός του κόστους κατασκευής από το στάδιο του σχεδιασµού του έργου ( προκοστολόγηση ) έχει την ίδια βαρύτητα για την επιτυχή εκτέλεση του έργου, όπως η µελέτη εφαρµογής και τα κατασκευαστικά σχέδια. Η προκοστολόγηση βασίζεται σε εµπειρικά στοιχεία προηγούµενων εργασιών ή ειδικών πινάκων. Για τα ηµόσια Έργα είναι υποχρεωτικό να χρησιµοποιηθούν εγκεκριµένοι πίνακες από το ΥΠΕΧΩ Ε που έχουν γενική εφαρµογή για κάθε κατηγορία έργου. Οι τιµές που προκύπτουν έχουν µόνο συµβατική σηµασία για την νοµική ρύθµιση των σχέσεων µεταξύ εργοδότη και εργολήπτη, ενώ ενδέχεται να παρουσιάζουν σηµαντικές αποκλίσεις από τις πραγµατικές συνθήκες παραγωγής. Οι λόγοι είναι ότι ούτε τα ίδια χαρακτηριστικά και οι ίδιες συνθήκες υπάρχουν σε κάθε έργο, (µέγεθος, χρονικές προθεσµίες, χαρακτηριστικά εδάφους και υλικών, προδιαγραφές ποιότητας, περιβαλλοντικές συνθήκες, προσβάσεις, πρώτες ύλες κ.λ.π.), ούτε τα ίδια µέσα παραγωγής ( διαθέσιµα υλικά, µηχανήµατα, προσωπικό, κεφάλαιο κλπ), ούτε οι ίδιες συνθήκες µεθοδολογίας κατασκευής χρησιµοποιούνται ( διαφορετικό επίπεδο τεχνογνωσίας, εξειδίκευση, χρησιµοποιούµενης τεχνολογίας κλπ). Η τυποποίηση που εφαρµόζεται στην διαδικασία προκοστολόγησης δηµοσίων έργων είναι απαραίτητη για την βελτίωση των συνθηκών ανταγωνισµού µεταξύ των κατασκευαστικών επιχειρήσεων, για την εξασφάλιση τόσο της κατασκευαστικής επιχείρησης έναντι ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 67

68 οικονοµικών αστοχιών όσο και του ΚτΕ από υποκειµενικές και παράτολµες εκτιµήσεις των προσφερόντων κατασκευαστικών επιχειρήσεων, για την εξασφάλιση διαδικασίας συνεχούς και ορθολογικής παρακολούθησης και ελέγχου του κόστους παραγωγής κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης και για την απλούστευση της διαδικασίας πληρωµών των Αναδόχων. 2. ιάκριση κόστους κατασκευής Το κόστος στα τεχνικά έργα διακρίνεται στη εξής κατηγορίες: 2.1 Άµεσο Κόστος Έργου Είναι το άθροισµα του κόστους των δραστηριοτήτων στις οποίες αναλύεται ένα έργο και αναφέρεται στο κόστος του προσωπικού, στο κόστος των µηχανηµάτων και το κόστος των ενσωµατούµενων υλικών. 2.2 Συνολικό κόστος έργου. Είναι το άθροισµα του Άµεσου Κόστους του Έργου, των γενικών εξόδων και οφέλους του Αναδόχου του Έργου. Αναφέρεται και ως Συνολική κατά τη µελέτη αξία του έργου. Τα γενικά έξοδα και το όφελος του αναδόχου, καθορίζονται από την ελληνική νοµοθεσία, αλλά διαφέρουν ανάλογα µε την πηγή χρηµατοδότησης. Εκφράζονται ως ποσοστό του άµεσου κόστους του έργου Γενικά έξοδα Το κόστος της δοµικής δραστηριότητας επιβαρύνεται µε τα γενικά έξοδα που οφείλονται στο εργοτάξιο και στην επιχείρηση Γενικά έξοδα εργοταξίου. Περιλαµβάνουν τις ακόλουθες κατηγορίες κόστους: Κόστος εργοταξιακής διάταξης και εργοταξιακών εγκαταστάσεων (κτηρίων, βοηθητικών τµηµάτων, αποθηκών, συνεργείων, ιατρείου, εργοταξιακού εργαστηρίου, εξοπλισµός γραφείων, κτηρίου και εργοταξίου κ.λ.π). Κόστος διαµορφώσεων προσβάσεων και γενικές εργασίες εργοταξιακής διαµόρφωσης. Κόστος συσκευασίας, εκφορτώσεων, µεταθέσεων, συναρµολογήσεων και εγκαταστάσεων µηχανηµάτων και εργοταξιακών παραγωγικών µονάδων. Κόστος µηχανικού εξοπλισµού ως προς αποσβέσεις, τόκους, ενοίκια κ ά, όταν δεν υπολογίζεται στο άµεσο κόστος των δραστηριοτήτων. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 68

69 Αµοιβές υπαλλήλων εργοταξίου, κόστος οδοιπορικών εξόδων,διανυκτερεύσεων, δευτερεύουσες αµοιβές, ασφαλίσεις, νόµιµες επιβαρύνσεις επί µισθών και ηµεροµισθίων, αποζηµιώσεις, λύσεις συµβάσεων κ.ά. Παραγωγή µελετών και σχεδίων εφαρµογής λεπτοµερειών κλπ. Λειτουργικά έξοδα γραφείων διοίκησης και λοιπών εγκαταστάσεων εργοταξίου, φως, νερό, τηλέφωνο, καύσιµα, χαρτικά, καθαριότητα, φύλαξη Αναλώσιµα υλικά και εργαλεία, δευτερεύοντα υλικά που δεν κατανέµονται σε συγκεκριµένες θέσεις κόστους. Ενοικίαση ή αγορά οικοπέδων, έξοδα απαλλοτριώσεων Ασφάλιση εργοταξίου. Τα γενικά έξοδα του εργοταξίου επιβαρύνουν το εκτελούµενο έργο και κυµαίνονται σε πραγµατικές συνθήκες συνήθως στο 4-6% του αντίστοιχου προϋπολογισµού του έργου Γενικά έξοδα επιχείρησης. Περιλαµβάνουν τις ακόλουθες κατηγορίες κόστους εκτός των περιπτώσεων που έχουν υπολογισθεί απ ευθείας στα έξοδα εργοταξίου. Μισθός διεύθυνσης επιχείρησης, αµοιβές διοικητικών και τεχνικών υπαλλήλων κεντρικών γραφείων επιχείρησης. Κόστος παραγωγής προσφορών, παραγωγής και επεξεργασίας λογιστικών θεµάτων, µισθοδοσίας κ.ά Έντυπα γραφείων, θέρµανση, φως, νερό, τηλέφωνα, καθαριότητα, φύλαξη κεντρικών γραφείων κ.ά Αποσβέσεις επίπλων γραφείων και εξοπλισµού δικτύου Η/Υ, συντήρηση εξοπλισµού και δικτύων κεντρικών γραφείων, µίσθωση γραµµών κ.λ.π. Κόστος αυτοκινήτων και κίνησης προσωπικού κεντρικών γραφείων. Γενικές επιβαρύνσεις προσωπικού επιχείρησης, συντάξεις, εφάπαξ, πρόσθετες παροχές κ.λ.π. Ασφαλίσεις, τόκοι κεφαλαίων, φόροι, εξυπηρέτηση εγγυητικών, κ. ά Τα γενικά έξοδα της επιχείρησης κυµαίνονται σε πραγµατικές συνθήκες στο 4-6% του κύκλου εργασιών της επιχείρησης και επιβαρύνουν το κάθε έργο ανάλογα µε τη συµµετοχή του στον κύκλο εργασιών της επιχείρησης. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 69

70 3. Παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος του έργου Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος του έργου θα µπορούσαν να θεωρηθούν: - Ο τρόπος ιοίκησης των έργων, οργάνωσης και εξοπλισµού των οµάδων εργασίας σύµφωνα µε το πρόγραµµα κατασκευής. - Η κατάλληλη επιλογή των µηχανηµάτων εξοπλισµού από άποψη τύπου, µεγέθους και αριθµού. - Η κατάλληλη επιλογή του προσωπικού από άποψη εκπαίδευσης, ικανότητας και αριθµού. - Η κατάλληλη επιλογή και οργάνωση της διάθεσης των απαραίτητων υλικών. Μια σειρά επίσης άλλων παραγόντων που δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθούν µε ακρίβεια στην φάση προκοστολόγησης επηρεάζουν σηµαντικά το κόστος του έργου και είναι δυνατόν να το βελτιώσουµε επεµβαίνοντας σ αυτούς: - Η εργοταξιακή διάταξη - Η κατάσταση των οδών πρόσβασης. - Η οργάνωση του εργοταξίου - Η τεχνική κατάσταση και αξιοπιστία των µηχανηµάτων ( µε προγραµµατισµένη και προληπτική συντήρηση) - Η τεχνική κατάρτιση και ενηµέρωση του προσωπικού. Μια σειρά τέλος παραγόντων που επηρεάζουν το κόστος του έργου αλλά υπάρχει και σ αυτούς σηµαντικός βαθµός αβεβαιότητας και διαµόρφωσής τους από εξωγενείς παράγοντες. Αυτοί είναι: - Οι καιρικές συνθήκες ( επηρεάζουν βαθµό απασχόλησης και παραγωγικότητα) - Οι εδαφολογικές συνθήκες ( επηρεάζουν απόδοση και κόστος λειτουργίας ) - Η διαθεσιµότητα εξειδικευµένου προσωπικού ( επηρεάζει τον προγραµµατισµό) - Οι τιµές των πρώτων υλών ( κρίσιµη η έγκαιρη παραγγελία και αποθήκευση πρώτων υλών, επηρεάζει τη δαπάνη αναθεώρησης) - Η χρηµατοδότηση του έργου (επηρεάζει ρευστότητα και διαχειριστική ικανότητα αναδόχου) - Ο ανταγωνισµός (διαµορφώνει τη στρατηγική της προσφοράς). ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 70

71 4. Αφανή στοιχεία κόστους Μετά την αρχική σχεδίαση του έργου και την πρόβλεψη των διαφόρων σταδίων της κατασκευής γίνεται και η πρώτη προσέγγιση του κόστους. Με την ολοκλήρωση της οριστικής µελέτης του έργου και τις διαδοχικές προσεγγίσεις, έχει διαπιστωθεί ότι παρουσιάζονται στην πορεία της εκτέλεσης του έργου διάφορα αφανή στοιχεία κόστους τα οποία δεν είχαν υπολογισθεί στην προκοστολόγηση του έργου. Για παράδειγµα αλλαγές στον χαρακτηρισµό των εδαφών λόγω ανεπαρκών γεωλογικών ερευνών µπορεί να µεταβάλλουν τις ποσότητες των εργασιών ή και να µεταβάλλουν τοπικά τον σχεδιασµό του έργου. Απρόβλεπτες εργασίες ή αλλαγές στην κατασκευή των έργων Π.Μ., µπορεί να έχουν άµεσες επιπτώσεις στην αύξηση των ποσοτήτων ή και στην αλλαγή σχεδιασµού των Η/Μ υλικών και εργασιών. Μη επιβεβαίωση των υδρολογικών προβλέψεων σχετικά µε τις πηγές νερού µπορεί να επιφέρει αλλαγές στο σχεδιασµό, στις ποσότητες και στη µεθοδολογία κατασκευής των εργασιών άρδευσης και φύτευσης, κλπ. 5. Κοστολόγος µηχανικός Ο υπολογισµός του κόστους κατά το στάδιο του σχεδιασµού ή της προσφοράς και η παρακολούθηση και ο έλεγχος του κόστους από τον Ανάδοχο ή τον Επιβλέποντα κατά τη διάρκεια της κατασκευής είναι ιδιαίτερα σοβαρές εργασίες και από αυτόν εξαρτάται η οικονοµική επιτυχία του έργου. Για τον λόγο αυτό απαιτείται τόσο στον Ανάδοχο όσο και στην /νουσα Υπηρεσία λειτουργία ειδικού Τµήµατος κοστολόγησης µε επικεφαλή κοστολόγο µηχανικό και το οποίο να διαθέτει τα κατάλληλα έντυπα ή κατά προτίµηση ηλεκτρονικά εργαλεία για να πραγµατοποιηθούν οι εργασίες αυτές. Τέτοια εργαλεία είναι: Το Εγχειρίδιο εκτίµησης κόστους που είναι ένας κωδικοποιηµένος, συνεχώς εµπλουτιζόµενος τιµοκατάλογος εργασιών, υπηρεσιών, ηµεροµισθίων και υλικών. Ένα οργανωµένο σύστηµα πληροφοριών µε στοιχεία κοστολόγησης κατάλληλο ώστε µε ελάχιστη προσπάθεια να είναι δυνατή η σύνταξη και ο έλεγχος µιας προσφοράς. Τεχνικές και οικονοµικές οδηγίες για έλεγχο του κόστους και για ελαχιστοποίηση των αποκλίσεων από προϋπολογισθέντα. ιαδικασίες ανάδρασης και τροφοδότησης του ολοκληρωµένου πληροφοριακού Συστήµατος µε πραγµατικά στοιχεία και διαδικασίες βελτίωσης Εγχειριδίου εκτίµησης κόστους. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 71

72 Από τις προαναφερθείσες απαιτήσεις προκύπτει ότι ο Κοστολόγος Μηχανικός εκτός από τις απαραίτητες οικονοµικές γνώσεις, πρέπει να διαθέτει πλούσια κατασκευαστική εµπειρία, για να δίνει τις απαραίτητες κατευθύνσεις στους µηχανικούς κατασκευής σχετικά µε την τήρηση του κατασκευαστικού προγράµµατος και την επιτυχία του τρίπτυχου των στόχων της επιχείρησης (χρόνος, κόστος, ποιότητα ). Ο Κοστολόγος Μηχανικός στον βαθµό που οι απαιτούµενες ειδικές γνώσεις δεν αντιµετωπίζονται στα πλαίσια της πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης θα πρέπει να εξειδικευτεί µε κατάλληλες µεταπτυχιακές σπουδές και να ενηµερώνεται παρακολουθώντας σχετικά επιµορφωτικά Σεµινάρια. Στα πλαίσια της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης έχουν γίνει ορισµένα βήµατα τα τελευταία χρόνια και στη χώρα µας µε νέες ειδικότητες και εισαγωγή των µαθηµάτων στα προγράµµατα σπουδών, αλλά πολύ απέχει η χώρα µας από την Ευρωπαϊκή πρακτική στον τοµέα αυτό. Στην Ελλάδα αυτή η θέση του Κοστολόγου Μηχανικού δεν είναι επίσηµα θεσµοθετηµένη και τις εργασίες προκοστολόγησης και ελέγχου κόστους των έργων αναλαµβάνουν συνήθως Μηχανικοί διαφόρων ειδικοτήτων, οι οποίοι στα διάφορα εργοτάξια κάνουν και τις επιµετρήσεις, ετοιµάζουν τα ΠΠΑΕ και ΑΠΕ κλπ., χωρίς να προβλέπεται τις περισσότερες φορές ειδική θέση στο οργανόγραµµα διοίκησης του έργου. Επίσης µερικές φορές οι οικονοµικές προσφορές µιας Επιχείρησης συντάσσονται από κάποιον έµπειρο µηχανικό, χωρίς να έχει προηγηθεί επεξεργασία από ειδικό τµήµα Κοστολόγησης της Επιχείρησης. Σε άλλες χώρες υπάρχει θεσµοθετηµένη αυτή η ειδικότητα, π.χ. στην Αγγλία όπου αυτός λέγεται Quantity Surveyor και στις ΗΠΑ είναι ο Construction Manager του έργου. Ο κοστολόγος Μηχανικός, µετά από ειδικές σπουδές, τίθεται επικεφαλής µίας οµάδας ανθρώπων οι οποίοι συλλέγουν και επεξεργάζονται όλα τα απαραίτητα εκείνα στοιχεία κόστους κατασκευής των δηµοσίων έργων, ενηµερώνοντας συνεχώς τις βάσεις των δεδοµένων τους µε νέα στοιχεία. Τα νέα αυτά στοιχεία πρέπει να αφορούν τις νέες τιµές υλικών, συσκευών και µηχανηµάτων του έργου, το κόστος εργασίας, το κόστος της µεταφοράς των υλικών έργου, το ωριαίο κόστος λειτουργίας των µηχανηµάτων κατασκευής του έργου καθώς και το κόστος λειτουργίας και συντήρησης του ενσωµατωθέντος µηχανολογικού εξοπλισµού. Έτσι οµαδοποιώντας αυτά τα στοιχεία για τα οµοειδή έργα, µπορούν να καταρτίζουν πίνακες µε πλήρη στατιστικά στοιχεία κόστους, τα οποία να χρησιµοποιούν για την Προκοστολόγηση νέων έργων µε υψηλή προσέγγιση και ακρίβεια. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 72

73 Αυτός λοιπόν είναι ο ρόλος του Κοστολόγου Μηχανικού στην διαδικασία της προετοιµασίας των προϋπολογισµών των νέων έργων και θα πρέπει να υπάρξει και στη χώρα µας πρόβλεψη και για τις σπουδές του και για τη θεσµοθέτηση του ρόλου του. 6. Αδροµερής εκτίµηση συνολικού κόστους στη φάση προγραµµατισµού του έργου. 6.1 Συστήµατα ΜΤΦΑ Το ζητούµενο είναι να αναπτυχθεί ένα αξιόπιστο εργαλείο προεκτίµησης, µια µεθοδολογία προσέγγισης του προϋπολογισµού του κόστους των έργων ανά Μονάδα Τελειωµένου Φυσικού Αντικειµένου, προκειµένου να µπορούν οι Υπηρεσίες να προβαίνουν σε µια αδροµερή εκτίµηση του κόστους ενός έργου από τη φάση σχεδιασµού - προγραµµατισµού του και πριν την εκτέλεση ερευνών και τη σύνταξη µελετών. Η µεθοδολογία θα πρέπει να βασίζεται στον καθορισµό σειράς χαρακτηριστικών παραµέτρων ανά κατηγορία έργων, και στην εισαγωγή των στοιχείων αυτών σε κατάλληλα δοµηµένη βάση δεδοµένων. Με την επεξεργασία και την εισαγωγή στοιχείων από σηµαντικό αριθµό έργων και την αυτοµατοποιηµένη στατιστική επεξεργασία τους µέσω ειδικού λογισµικού, µπορεί να παρέχεται η δυνατότητα συνοπτικής προεκτίµησης του κόστους ενός έργου βάσει των χαρακτηριστικών παραµέτρων του. Όσο µεγαλύτερο είναι το στατιστικό δείγµα, τόσο και θα βελτιώνεται η αξιοπιστία ενός συστήµατος ΜΤΦΑ. Βέβαια ακόµη και σε ένα άρτια αναπτυγµένο και δοµηµένο σύστηµα ΜΤΦΑ, η ακρίβεια των αποτελεσµάτων θα είναι εκ των πραγµάτων περιορισµένη, µια και πλήθος παραγόντων επηρεάζουν το κόστος ενός έργου που για ορισµένους είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν και να παραµετροποιηθούν. Ενδεικτικά επισηµαίνεται ότι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος των έργων είναι : Στο στάδιο σχεδιασµού προγραµµατισµού Η µορφολογία του εδάφους Ο χαρακτηρισµός του εδάφους Οι µηχανικές ιδιότητες του εδάφους Η κατηγορία του έργου Το µέγεθος του έργου ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 73

74 Η τοποθεσία του έργου (γεωγραφικό διαµέρισµα, χαρακτήρας περιοχής, προσβασιµότητα) Χαρακτήρας του έργου (νέα κατασκευή ή βελτίωση υπάρχουσας κατάστασης) Το σύστηµα δηµοπράτησης του έργου Το χρονοδιάγραµµα του έργου, κ.α. Στο στάδιο της υλοποίησης Οι καθυστερήσεις Η διαχείριση του έργου Το σύστηµα µε το οποίο επελέγη ο Ανάδοχος Οι τροποποιήσεις µελετών Το εργοληπτικό σχήµα Η χρηµατοδότηση του έργου Απρόβλεπτες ή αδιερεύνητες γεωλογικές συνθήκες (υπέδαφος, υδροφόρος ορίζοντας, ευστάθεια, κλπ) Αρχαιολογικά ευρήµατα Απαλλοτριώσεις, κ.α. Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος των έργων, ενίοτε δε υπεισέρχονται αθροιστικά (π.χ. δυσµενείς συνθήκες εδάφους + απαίτηση ταχείας ολοκλήρωσης, κλπ.). Η ποικιλία των παραµέτρων που επηρεάζουν το κόστος (και που, κατά συνέπεια, πρέπει να λαµβάνονται υπόψη σε ένα σύστηµα ΜΤΦΑ), καθιστούν την µεθοδολογία αρκετά πολύπλοκη. Σε τελική ανάλυση, το κάθε έργο έχει την δική του ''ταυτότητα'' και ''ιστορικό'' υλοποίησης, οπότε οι δείκτες κόστους που µπορούν να εξαχθούν από µια βάση δεδοµένων ΜΤΦΑ θα παρουσιάζουν αναπόφευκτα σηµαντική διασπορά. Και ναί µεν η διασπορά αυτή εκτιµάται ότι θα µειώνεται µε την αύξηση του αριθµού των καταχωρήσεων, όµως η προεκτίµηση του κόστους ενός έργου µε ακρίβεια µικρότερη του ± 25%, προφανώς δεν είναι χρήσιµη για την λήψη αποφάσεων (π.χ. για την προεπιλογή µιάς εκ των εναλλακτικών λύσεων κατασκευής ενός έργου µε οικονοµικά κριτήρια). Παρά ταύτα, ένα σύστηµα ΜΤΦΑ µε ευρεία βάση, θα µπορούσε να αποτελέσει ένα ''εργαλείο κοστολογικής προσέγγισης'', το οποίο θα γίνεται τόσο χρησιµότερο όσο θα αυξάνεται, µε σαφή όµως επίγνωση των πολλαπλών περιορισµών του. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 74

75 6.2 Ενέργειες ΙΟΚ Το ΥΠΕΧΩ Ε ανέθεσε στο ΙΟΚ την αξιοποίηση και µετεξέλιξη του συστήµατος προσδιορισµού µοναδιαίου κόστους έργων (ανά Μονάδα Τελειωµένου Φυσικού Αντικειµένου = ΜΤΦΑ) που αναπτύχθηκε αρχικά στο πλαίσιο των δράσεων της ΜΕΚ για το Β ΚΠΣ. Το ΙΟΚ έχει συγκεντρώσει το διαθέσιµο από τη ΜΕΚ υλικό (λογισµικό, εκθέσεις, εγχειρίδιο χρήσης, ερωτηµατολόγια, κλπ.) και στόχο έχει να αξιολογήσει, αξιοποιήσει και επαναλειτουργήσει το σύστηµα ΜΤΦΑ που ήδη έχει αναπτυχθεί. Για το σκοπό αυτό προγραµµάτισε και υλοποιεί τις δράσεις του στις ακόλουθες κατευθύνσεις : a) Στη µελέτη και αξιολόγηση του υπάρχοντος συστήµατος µε τα ακόλουθα : Εξοικείωση µε την λειτουργία του υπάρχοντος λογισµικού και διερεύνηση των στοιχείων που έχουν καταχωρηθεί στην βάση δεδοµένων. Μελέτη της δοµής των δεδοµένων του συστήµατος και της εφαρµοζόµενης κατηγοριοποίησης των δεδοµένων των έργων που καταχωρούνται. Επαναπροσδιορισµός του Φυσικού Αντικειµένου όλων των κατηγοριών έργων και των χαρακτηριστικών τους. Αξιολόγηση των ήδη καταχωρηθέντων στοιχείων έργων (περίπου 600 έργα της περιόδου ) και της αξιοπιστίας των αποτελεσµάτων που παρέχει το σύστηµα. Εξέταση των δυνατοτήτων συσχετισµού των κριτηρίων κατάταξης των έργων, ώστε να µπορεί να διευρυνθεί το στατιστικό δείγµα. Επεξεργασία των κοστολογικών στοιχείων που παρέχονται από το σύστηµα ΜΤΦΑ, αξιολόγηση και σύνταξη προτάσεων για την βελτίωση ή/και συµπλήρωση του συστήµατος (ενδεχοµένως διαφοροποίηση καταχωρουµένων κοστολογικών παραµέτρων των διαφόρων κατηγοριών έργων). Προτάσεις αναβάθµισης ή και τροποποίησης (π.χ. τα οικονοµικά στοιχεία που έχουν καταχωρηθεί στο σύστηµα της ΜΕΚ είναι σε δραχµές). Σύγκριση των πορισµάτων της σχετικής µε ΜΤΦΑ εργασίας του Ι ΑΤΕ/ ΣΕΓΜ µε τα εξαγόµενα από την βάση δεδοµένων του συστήµατος ΜΤΦΑ (διασταύρωση στοιχείων - εκτίµηση αξιοπιστίας). Μελέτη µεθόδων προσδιορισµού του ύψους των αµοιβών των µελετών µε βάση ΜΤΦΑ που έχουν επεξεργασθεί οι Επιτροπές οι οποίες ασχολήθηκαν µε την σύνταξη των σχεδίων Προεδρικών ιαταγµάτων που προβλέπονταν από τον νέο Νόµο περί Μελετών ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 75

76 3164/2003, που τελικά δεν εφαρµόστηκε, και εξέταση εάν προσφέρονται προς αξιοποίηση στην διαµόρφωση των ΜΤΦΑ των Έργων. Εξέταση των λειτουργικών χαρακτηριστικών του λογισµικού και διατύπωση προτάσεων για τον εκσυγχρονισµό και βελτίωσή του. Παραλαβή του λογισµικού (σε περιβάλλον Excel) και της τεκµηρίωσης του συστήµατος ΜΤΦΑ έργων Οδοποιίας ROCKS της ιεθνούς Τράπεζας (µετάφραση στα ελληνικά), και συγκριτική αξιολόγηση αυτού µε την αντίστοιχη εφαρµογή της ΜΕΚ (κωδικοποίηση / κατηγοριοποίηση εργασιών, περιβάλλον λειτουργίας λογισµικού). b) Στον προσδιορισµό των οργανωτικών και λοιπών απαιτήσεων για τη λειτουργία του ήδη υπάρχοντος συστήµατος µε τα ακόλουθα : Eµπλουτισµός της βάσης δεδοµένων διαδικασία η οποία απαιτεί : συλλογή στοιχείων περαιωθέντων έργων (τελικοί Ανακεφαλαιωτικοί ή Συγκριτικοί Πίνακες, Τεχνικές Περιγραφές, Πρωτόκολλα Οριστικής Παραλαβής κλπ) κοστολογική ανάλυση περαιωθέντων έργων σε µοναδιαία αντικείµενα χαρακτηρισµός των µοναδιαίων αντικειµένων µε βάση τα κοστολογικά κριτήρια αναφοράς του συστήµατος ΜΤΦΑ. συµπλήρωση επεξεργασµένων εντύπων εισαγωγής στοιχείων καταχώρηση στοιχείων στην βάση δεδοµένων µε βάση τα έντυπα ιερεύνηση και εκτίµηση τί συνεπάγονται τα ανωτέρω από πλευράς κόστους, οργανωτικής δοµής, στελέχωσης, µέσων, διαδικασιών κλπ. Ειδικότερα µελέτη συστήµατος διαχείρισης της βάσης δεδοµένων και ανάλυση των σχετικών απαιτήσεων από πλευράς διαδικασιών επιστηµονικού δυναµικού, µέσων και κόστους. Eπεξεργασία προτάσεων για την θεσµοθέτηση διαδικασίας υποχρεωτικής αποστολής προς το ΙΟΚ ή άλλον αποδέκτη ''δελτίων έργου'' για την επεξεργασία των κοστολογικών δεδοµένων τους και την εισαγωγή τους στο σύστηµα ΜΤΦΑ. (επεξεργασία ερωτηµατολογίων, πινάκων, οδηγιών). Οι προτάσεις θα συµπεριλαµβάνουν το θεσµικό πλαίσιο, την γραµµογράφηση των δελτίων ανά κατηγορία έργων και οδηγίες συµπλήρωσης αυτών. Μελέτη του τρόπου εξασφάλισης προσπέλασης των χρηστών στις υπηρεσίες του συστήµατος ΜΤΦΑ. Στόχος ενός συστήµατος ΜΤΦΑ είναι η παροχή δυνατοτήτων αδροµερούς αλλά αξιόπιστης προκοστολόγησης των έργων σε προγραµµατικό επίπεδο. Χρήστες του συστήµατος πρέπει είναι οι υπηρεσιακοί παράγοντες Κεντρικών ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 76

77 Υπηρεσιών Υπουργείων και Ο.Τ.Α. που ασχολούνται µε την ένταξη έργων σε προγράµµατα χρηµατοδότησης ή/και συναφείς δραστηριότητες (προγραµµατικού επιπέδου). Οι χρήστες αυτοί πρέπει να έχουν προσπέλαση στις υπηρεσίες του συστήµατος ΜΤΦΑ. Αναφέρονται - ενδεικτικά - οι εξής δυνατότητες προσπέλασης προς τις υπηρεσίες του συστήµατος : Προετοιµασία δελτίου δεικτών κόστους και ανάρτηση αυτού στην ιστοσελίδα του ΙΟΚ. Οι ενδιαφερόµενοι, επισκεπτόµενοι την ιστοσελίδα, θα έχουν την δυνατότητα αναζήτησης στοιχείων µοναδιαίου κόστους για διάφορες κατηγορίες έργων, και επιλεκτικής εκτυπώσεως αυτών. Οι πίνακες θα ανανεώνονται π.χ. ανά µήνα, και οι τιµές ΜΤΦΑ θα αντικατοπτρίζουν το σύνολο των µέχρι τότε καταχωρηµένων στοιχείων στην βάση δεδοµένων. Η διαδικασία αυτή απαιτεί σύσταση τµήµατος υποστήριξης της ιστοσελίδας. Ροή του προγράµµατος on line στο διαδίκτυο από τους ενδιαφεροµένους. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται, κατ αρχήν, αναµόρφωση του λογισµικού ώστε να καταστεί δικτυακή εφαρµογή. Το ΙΟΚ θα διερευνήσει τις δυνατότητες αυτές, ή/και άλλες εναλλακτικές, από τεχνική, οικονοµική και λειτουργική άποψη, και θα συντάξει σχετικές προτάσεις, λαµβάνοντας υπόψη ότι ο βασικός πελάτης είναι το ηµόσιο (ο ευρύτερος ηµόσιος τοµέας) c) Στην επαναλειτουργία του συστήµατος ΜΤΦΑ µε τα ακόλουθα : Συλλογή στοιχείων έργων που έχουν ολοκληρωθεί από το έτος 2000 και εφεξής (η υπάρχουσα βάση δεδοµένων περιλαµβάνει στοιχεία έργων µέχρι το 2000), ανάλυση αυτών και καταχώρηση στην βάση δεδοµένων. Επιλογή αριθµού χαρακτηριστικών έργων όλων των κατηγοριών από διάφορες περιοχές της χώρας (µε έµφαση στα Έργα Οδοποιίας), ανάλυση αυτών σε µοναδιαία αντικείµενα, χαρακτηρισµός αυτών µε βάση τα κοστολογικά κριτήρια του συστήµατος ΜΤΦΑ και καταχώρησή τους στην βάση δεδοµένων. Η επαναλειτουργία του συστήµατος ΜΤΦΑ θα είναι πιλοτικού χαρακτήρα, και εκτιµάται οτι θα γίνει µε χρήση του ήδη υπάρχοντος λογισµικού της ΜΕΚ. Μέχρι σήµερα το ΙΟΚ µε τα στελέχη του οργάνωσε την υποδοµή για την υλοποίηση του έργου, σύστησε τις οµάδες εργασίας, εξέδωσε τις αναγκαίες οδηγίες, παρέλαβε το υλικό από τη ΜΕΚ, εκπαίδευσε το προσωπικό για τη χρήση του λογισµικού και τις διαδικασίες ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 77

78 συγκέντρωσης και επεξεργασίας στοιχείων, µελέτησε το σύστηµα ROCKS της ιεθνούς Τράπεζας για τον προσδιορισµό του κόστους ΜΤΦΑ των έργων Οδοποιίας και το µετέφρασε στα Ελληνικά. Οι οµάδες εργασίας προχωρούν µε ικανοποιητικούς ρυθµούς στην υλοποίηση των επί µέρους δράσεων που αναφέρθηκαν παραπάνω. 7. Προκοστολόγηση 7.1 εδοµένα µέχρι Η προκοστολόγηση των δηµοσίων έργων γίνονταν µεµονωµένα µε ευθύνη της Τεχνικής Υπηρεσία του κάθε φορέα (σε επίπεδο Υπουργείων, Νοµαρχιών ήµων ή Κοινοτήτων), που ετοίµαζε µε το δικό του τρόπο, τα δικά του άρθρα τιµολογίου, µε οδηγούς ανάλυσης συνήθως τα άρθρα των Αναλυτικών Τιµολογίων. Οι Αναλύσεις Τιµών και τα Αναλυτικά Τιµολόγια που ίσχυαν µέχρι 18/10/2004 και εφαρµόζονταν εν µέρει χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1970 (µε µόνη ουσιαστική επέµβαση το Νέου ΑΤΕΟ του 1994) και ήταν ξεπερασµένες σε σχέση µε τα υλικά, τα µηχανήµατα και την τεχνογνωσία που χρησιµοποιούνται σήµερα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσµα τις αυθαίρετες επεµβάσεις των Υπηρεσιών στις τιµές µονάδας µε όλα τα γνωστά συνεπακόλουθα. Εκτός από τις διαφορές κόστους που προέκυπταν στις οµοειδείς εργασίες, σηµαντική ήταν και η διαφοροποίηση λόγω διαδικασίας του τρόπου τιµολόγησης. Αλλού υπήρχε αναλυτική κοστολόγηση και τιµολόγηση της κάθε εργασίας και αλλού προκοστολόγιση σε ανηγµένες τιµές µονάδος ενός συνόλου οµοειδών εργασιών µε κριτήρια (όχι πάντα συµβατά µεταξύ τους) την διευκόλυνση σύνταξης επιµετρητικών στοιχείων και την αποφυγή σύνταξης νέων τιµών λόγω τυχόν αλλαγής σχεδιασµού των διαφόρων εργασιών του έργου. Ο στόχος ήταν οι νέες εργασίες να αποτελούν αύξηση ποσοτήτων των υφιστάµενων εργασιών. Χαρακτηριστικό είναι και το ακόλουθα ενδεικτικά παραδείγµατα όπου από ορισµένες Υπηρεσίες δηµιουργούνται σύνθετα άρθρα για επιµετρητική διευκόλυνση : «Kατασκευή στρώσεων οδοστρωσίας µε την µεταφορά των αδρανών υλικών επί τόπου του έργου από οποιαδήποτε απόσταση», «Πλήρης κατασκευή ενός τρέχοντος µέτρου αγωγού αποχέτευσης ακαθάρτων», «Εκσκαφή χανδάκων υποδοχής υπογείων δικτύων συµπεριλαµβανοµένης της αντιστηρίξεως των παρειών και της επανεπίχωσης», «Εκσκαφή σε πάσης φύσεως έδαφος µε την φορτοεκφόρτωση και µεταφορά των προϊόντων εκσκαφών σε οποιαδήποτε απόσταση» κ.ο.κ. Η µεθόδευση αυτή απλοποιεί µεν τις ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 78

79 διαδικασίες των επιµετρήσεων, αλλά καθιστά υποκειµενική την προκοστολόγηση και δεν επιτρέπει την άµεση σύγκριση των τιµών δηµοπράτησης οµοειδών εργασιών. Επί πλέον σε περίπτωση µεταβολής του ποσοστού συµµετοχής των συµπαροµαρτουσών εργασιών, προκαλούνται τιµολογιακές αδικίες και αντεγκλήσεις. Σε άλλες περιπτώσεις, η κατ άρθρο ανάλυση των εργασιών είναι λεπτοµερέστερη της αντίστοιχης των εγκεκριµένων αναλύσεων τιµών (π.χ. τιµολόγια που περιλαµβάνουν 15 άρθρα κατασκευών από σκυρόδεµα, έναντι των 8 συνολικά άρθρων της ΑΤΕΟ). Κατά κανόνα, στους προϋπολογισµούς των έργων απαντάται σηµαντικός αριθµός άρθρων που δεν συµπεριλαµβάνονται στις θεσµοθετηµένες Αναλύσεις Τιµών. Ιδίως οι προϋπολογισµοί των δηµοπρατουµένων µεγάλων έργων (ΠΑΘΕ, Εγνατία Οδός, κλπ) και των έργων των Ο.Κ.Ω. (ΕΥ ΑΠ κλπ), ουδέποτε είναι απόλυτα συσχετισµένοι µε τα άρθρα των εγκεκριµένων µεχρι τις 18/10/2004 αναλύσεων τιµών. Τελείως ενδεικτικά αναφέρονται εδώ µερικά άρθρα για τα οποία δεν συµπεριλαµβάνονται αναλύσεις στα θεσµοθετηµένα Κείµενα Α.Τ. : κατασκευή αντιολισθηρού τάπητα, µεταλλικά στηθαία ασφαλείας, γεωυφάσµατα στραγγιστηρίων, γεωυφάσµατα διαχωρισµού, πινακίδες σήµανσης, δίκτυα από σωλήνες πολυαιθυλενίου, δίκτυα από σωλήνες ελατού χυτοσιδήρου (ductile iron), ελαστοµεταλλικά εφέδρανα γεφυρών, κ.α. Και τα Αναλυτικά Τιµολόγια των Η/Μ εργασιών, µε βάση τις αναλύσεις τους, καλύπτουν σήµερα µόνο εν µέρει τις ανάγκες των έργων. Οι αλλαγές στην τυποποίηση των υλικών αλλά και η εξέλιξη στην τεχνολογία του τεχνικού εξοπλισµού επιτείνουν το πρόβληµα της ανεπάρκεια των Αναλυτικών Τιµολογίων Για παράδειγµα οι σήραγγες, τα σύστηµα εποπτείας της λειτουργίας τους (SCADA, CCTV κ.λ.π.) αλλά και η φωτοσήµανση (VMS, LCS, ΠΜΟΤ, ΣΜΥ κλπ.) δεν καλύπτονται καθόλου ως προς τα ηλεκτροµηχανολογικά τους από τα υφιστάµενα Αναλυτικά Τιµολόγια. Άλλα άρθρα δεν έχουν προσαρµοσθεί σε οδηγίες της ΕΕ, όπως π.χ. τα ΗΛΜ στην οδηγία ΕΝ-40 / ΕΛΟΤ (Ο ΟΦΩΤΙΣΜΟΣ) της Ε.Ε. Τα άρθρα περί σκυροδεµάτων και σιδηροπλισµών, όλων ανεξαιρέτως των αναλύσεων τιµών, δεν ήταν προσαρµοσµένα στην ποιοτική κατηγοριοποίηση που προβλέπεται από τους ισχύοντες νέους κανονισµούς (ΚΤΣ, ΚΤΧ). Αποτέλεσµα αυτού είναι λόγου χάριν να χρησιµοποιείται κατά κόρον το άρθρο Ο Ο-2551 Οπλισµένο σκυρόδεµα κατηγορίας Σ260 (Β300) για την κατασκευή βάθρων, δοκών εδράσεως ή προσκεφαλαίων και προχύτων πασσάλων για το σύνολο των κατασκευών από σκυρόδεµα ποιότητας C20/25 (από τοίχους αντιστήριξης και πλαισιωτούς οχετούς, µέχρι σκυρόδεµα πασσάλων), δεδοµένου ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 79

80 οτι το άρθρο αυτό είναι το µόνο πού αναφέρεται σε σκυρόδεµα παραπλήσιας αντοχής µε το C20/25. Αλλά και στη Νέα ΑΤΕΟ του 1994 οι αλλαγές που έγιναν ήταν στον αναλυτικό προσδιορισµό της ηµερησίας δαπάνης µηχανηµάτων έργων. Το θεµατολόγιό της παρέµεινε αµετάβλητο και ελλιπές. Επεµβάσεις έχουν γίνει επίσης στην Ανάλυση Τιµών Υδραυλικών Εργων µε την εισαγωγή διορθωτικών συντελεστών επί του χρόνου απασχόλησης εργατοτεχνικού προσωπικού και µηχανικού εξοπλισµού ανά κατηγορία εργασιών. (Απόφαση 6/οικ/22172/ , ΦΕΚ 562/92 Β) Στις άλλες αναλύσεις δεν είχαν εφαρµοσθεί διορθωτικοί συντελεστές, και ισχύουν ως έχουν από την εποχή σύνταξής τους (ΑΤΟΕ, ΑΤΛΕ, ΑΤΗΕ). Οι τιµές εφαρµογής οµοειδών εργασιών, όπως κατασκευές από σκυρόδεµα, σιδηροπλισµοί και εκσκαφές εµφανίζουν σηµαντικές διαφορές από Ανάλυση σε Ανάλυση. Χαρακτηριστικά αναφέρεται οτι η τιµή του σιδηροπλισµού St III στην µεν ΑΤΟΕ ανέρχεται σε 1,19 /kg (OIK-3873, 02), στην δε ΑΤΕΟ 0,94 /kg (Ο Ο-2612, 02), ήτοι διαφορά 26,5%. Στα πλαίσια των διάφορων έργων έχουν γίνει σποραδικές προσπάθειες από Υπηρεσίες για ανασύνταξη ή/ και σύνταξη νέων Αναλύσεων Τιµών οι οποίες όµως δεν αντιµετώπιζαν το πρόβληµα στο σύνολό του. Η υπάρχουσα µέχρι τις 18/10/2004 κατάσταση από πλευράς Κειµένων Τιµών Μονάδος (ΚΤΜ) συνοψίζεται ως εξής: 1 Εγκεκριµένες Αναλύσεις Τιµών (και Περιγραφικά Τιµολόγια) του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. ΑΤΕΟ Ανάλυση Τιµών Έργων Οδοποιίας (Ο Ο) ΑΤΟΕ Ανάλυση Τιµών Οικοδοµικών Εργασιών (ΟΙΚ) ΑΤΥΕ Ανάλυση Τιµών Υδραυλικών Έργων (Υ Ρ) ΑΤΛΕ Ανάλυση Τιµών Λιµενικών Έργων (ΛΙΜ) ΑΤΕΠ Ανάλυση Τιµών Έργων Πρασίνου (ΠΡΣ) ΑΤΗΕ Ανάλυση Τιµών Ηλεκτροµηχανολογικών Εργασιών (ΗΛΜ) ΑΤΑΕ Ανάλυση Τιµών Αναδασωτικών Εργασιών ( ΑΣ) 2 Ηµιεπίσηµες Αναλύσεις Τιµών ΑΤΗΛΜΕ Συντάχθηκε από την ΠΕ ΜΗΕ Ε για λογαριασµό του ΥΠΕΧΩ Ε, αλλά ουδέποτε θεσµοθετήθηκε. Αποτελείται από δύο εκτενή τεύχη: ένα για τις Μηχανολογικές εργασίες και ένα για τις Ηλεκτρολογικές εργασίες. Τα άρθρα των ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 80

81 υλικών που ενσωµατώνονται στις διάφορες εργασίες περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα της Τιµαριθµικής Ανάλυση Τιµών Έργων Επισκευών από Σεισµούς του ΥΠΕΧΩ Ε 3 Αναλύσεις Τιµών που συµπεριλαµβάνονται στα διάφορα Τεύχη ηµοπράτησης έργων που συντάσσονταν από τους Μελετητές - όταν στο αντικείµενο της σύµβασής τους συµπεριλαµβάνεται η σύνταξη Τευχών ηµοπράτησης - για την κάλυψη αντικειµένων που δεν προβλέπονταν στις θεσµοθετηµένες αναλύσεις τιµών. Οι αναλύσεις τιµών της κατηγορίας αυτής ποικίλουν από Υπηρεσία σε Υπηρεσία, ανάλογα µε τα κριτήρια επιλογής-αποδοχής εκάστης (λ.χ. αναλύσεις τιµών µεταβατικών επιχωµάτων: ΥΠΕΧΩ Ε/ ΜΕΟ, ΕΡΓΟΣΕ κλπ). 7.2 Ενέργειες του ΙΟΚ Το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. έχει εντάξει το έργο του εκσυγχρονισµού του υπάρχοντος θεσµοθετηµένου συστήµατος Αναλύσεων Τιµών στα πλαίσια του προγράµµατος Action Plan και το ανέθεσε στο ΙΟΚ. Το ΙΟΚ έπειτα από επισταµένη µελέτη του υπάρχοντος συστήµατος και αξιολόγηση των ελλείψεων και αδυναµιών του, κατάρτισε αναλυτικό πρόγραµµα δράσεων για τον εξορθολογισµό και συµπλήρωση των θεσµοθετηµένων Αναλύσεων Τιµών. Σε πρώτη φάση υλοποιήθηκαν τα ακόλουθα : α. Kαταγραφή του συνόλου των άρθρων όλων των αναλύσεων τιµών σε ενιαίο ηλεκτρονικό αρχείο. ηµιουργήθηκε βάση δεδοµένων µε τα στοιχεία όλων των εγκεκριµένων Αναλύσεων Τιµών (συµπεριλαµβανοµένης της ηµιεπίσηµης ΑΤΗΛΜΕ). Το σύστηµα τροφοδοτείται από αρχεία Τιµαριθµικής, παρέχει τις Τιµές Εφαρµογής όλων των άρθρων, και επιτρέπει την τροποποίηση των επιµέρους συντελεστών απασχόλησης και ενσωµάτωσης ανά άρθρο εργασιών. β. Επισήµανση κοινών άρθρων των εγκεκριµένων αναλύσεων. ηµιουργήθηκαν πίνακες κοινών ή οµοειδών άρθρων των διαφόρων αναλύσεων (π.χ. άρθρα σιδηροπλισµούσκυροδεµάτων, άρθρα χωµατουργικών εργασιών), µε τιµές εφαρµογής κατά το αυτό τρίµηνο (για την κοστολογική σύγκριση). γ. Συλλογή τιµολογίων δηµοπρατηθέντων έργων - επισήµανση νέων κατασκευαστικών αντικειµένων. Συγκεντρώθηκαν τεύχη τιµολογίων διαφόρων δηµοπρατηθέντων έργων, επισηµάνθηκαν τα άρθρα που δεν συµπεριλαµβάνονται στις εγκεκριµένες Αναλύσεις Τιµών και συντάχθηκαν πίνακες των προς σύνταξη νέων άρθρων. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 81

82 δ. Συλλογή στοιχείων µηχανηµάτων έργων. Συγκεντρώθηκαν τεχνικά στοιχεία µηχανηµάτων έργων (ανά κατασκευαστή, κατηγορία, µέγεθος). Καταγράφηκαν υπό µορφή πινάκων τα µηχανήµατα έργων τα οποία, ενώ χρησιµοποιούνται ευρύτατα στην κατασκευή, δεν λαµβάνονται υπόψη στις υπάρχουσες Αναλύσεις Τιµών. Επισηµάνθηκαν επίσης τα άρθρα των αναλύσεων που αναφέρονται σε παρωχηµένου τύπου εξοπλισµό. Στη συνέχεια το ΙΟΚ σύστησε οµάδες εργασίας, καθόρισε τις µεθοδολογίες προσέγγισης που θα ακολουθηθούν και προσδιόρισε τα βήµατα και τα παραδοτέα στη δουλειά της κάθε οµάδας για τα ακόλουθα αντικείµενα: Α) Εξορθολογισµός των υπαρχουσών µέχρι 18/10/2004 Αναλύσεων Τιµών. Η δράση αυτή περιλαµβάνει δύο ενότητες: α. Επεµβάσεις επί των άρθρων των υπαρχουσών αναλύσεων β. Σύνταξη νέων άρθρων Στόχος του επιχειρούµενου εξορθολογισµού είναι αφενός µεν ο περιορισµός των σηµαντικών διαφορών που εµφανίζουν οι Τιµές Εφαρµογής των υπαρχουσών Αναλύσεων Τιµών µε το πραγµατικό κόστος κατασκευής (τιµές αγοράς), και αφετέρου η προσθήκη αριθµού νέων άρθρων για την κάλυψη συνήθων και βασικών εργασιών που δεν συµπεριλαµβάνονται στις πεπαλαιωµένες ήδη αναλύσεις. Η Τιµαριθµική θα διατηρηθεί, δηλαδή θα εξακολουθήσει να τροφοδοτεί τις Αναλύσεις Τιµών µε βασικές τιµές υλικών και ωροµισθίων εργατοτεχνικού προσωπικού, θα εξετασθεί όµως η αξιοπιστία των διαπιστουµένων τιµών. Οι επεµβάσεις εκσυγχρονισµού των Αναλύσεων Τιµών θα είναι αδροµερείς, µε διατήρηση, κατά το δυνατόν, της δοµής των υπαρχουσών αναλύσεων. Η σηµερινή κωδικοποίηση των άρθρων θα διατηρηθεί (Ο Ο-, Υ Ρ-, ΟΙΚ-, ΠΡΣ- κλπ) για λόγους συµβατότητας και ταχείας προσαρµογής των χρηστών στο νέο σύστηµα. Παράλληλα όµως θα αναπτυχθεί νέο σύστηµα κωδικοποίησης των άρθρων κοστολόγησης, κατ αντιστοιχία µε το σύστηµα κωδικοποίησης που υιοθετήθηκε για τις Προσωρινές Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές (ΠΕΤΕΠ). Η Νέα Ανάλυση Τιµών θα είναι ενιαία, θα ενσωµατωθούν δε σ αυτήν και τα άρθρα της ηµιεπίσηµης Ανάλυσης Τιµών Ηλεκτροµηχανολογικών Εργασιών. Τα κοινά άρθρα (π.χ. άρθρα κατασκευών από σκυρόδεµα της Ο Ο, Υ Ρ, ΟΙΚ, άρθρα χωµατουργικών εργασιών κλπ) θα φιλτραρισθούν και θα παραµείνει ένα µόνον άρθρο ανά επιµέρους εργασία, ενιαίας χρήσης για όλα τα τεχνικά αντικείµενα. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 82

83 Οι κωδικοί των φιλτραρισµένων άρθρων θα παραπέµπουν στα αντίστοιχα διατηρούµενα άρθρα για λόγους συµβατότητας µε το εφαρµοζόµενο σήµερα σύστηµα προσδιορισµού της αναθεώρησης. Για την επεξεργασία των παραπάνω αντικειµένων εφαρµόζονται τα εξής βήµατα: Κριτικός έλεγχος Τιµών Εφαρµογής άρθρων υπαρχουσών αναλύσεων µε βάση την Τιµαριθµική τριµήνου 2002 (ή νεώτερη) Εντοπισµός ανωµάλων άρθρων [άρθρα µε υπερβολικά υψηλές ή υπερβολικά χαµηλές τιµές εφαρµογής, και άρθρα που εµφανίζουν σηµαντικές διαφορές έναντι οµοειδών Εισήγηση για την κατάργηση ορισµένων υπαρχόντων άρθρων Εισήγηση για την αλλαγή τρόπου επιµέτρησης υπαρχόντων άρθρων Εισήγηση για την προσθήκη νέων άρθρων Εισήγηση για την προσθήκη νέων άρθρων µηχανικού εξοπλισµού και νέων άρθρων υλικών στην Τιµαριθµική Αξιολόγηση των άρθρων της Τιµαριθµικής που χρησιµοποιούνται στα άρθρα των εργασιών µε επικέντρωση της προσοχής στις Τιµές µονάδος των υλικών - ηµεροµισθίων - µισθωµάτων που προέρχονται από την Τιµαριθµική και οι οποίες εκτιµώνται ότι αποτελούν πηγή σφάλµατος και απαιτούν εξυγίανση) Σύνταξη νέων άρθρων Προτάσεις εφαρµογής διορθωτικών συντελεστών απόδοσης επί των υπαρχόντων και διατηρουµένων άρθρων των Αναλύσεων Τιµών, ως εναλλακτική λύση ταχείας επέµβασης για τον εξορθολογισµό αυτών Β) Στατιστική επεξεργασία τιµών προσφορών. Ο επιχειρούµενος εκσυγχρονισµός και η συµπλήρωση του υπάρχοντος συστήµατος προκοστολόγησης των ηµοσίων Έργων (Αναλύσεις Τιµών - Τιµαριθµική - Ηµερήσια απάνη Μηχανικού Εξοπλισµού) αποσκοπεί στην µείωση των παρατηρουµένων σηµαντικών αποκλίσεων µεταξύ προγραµµατικού κόστους και προσφορών για την ανάληψη της κατασκευής των έργων. Κάθε σύστηµα προκοστολόγησης δεν µπορεί παρά να βασίζεται σε σειρά παραδοχών και γενικεύσεων, τα δε αποτελέσµατα που περιέχονται συνιστούν απλώς προσέγγιση του αναµενόµενου κόστους κατασκευής. Η αξιοπιστία ενός συστήµατος προκοστολόγησης εξαρτάται από την ορθότητα και ακρίβεια των παραδοχών δόµησης αυτού, και συγκεκριµένα από τις παραδοχές αποδόσεων εργατοτεχνικού προσωπικού και µηχανικού εξοπλισµού που εισάγονται σε κάθε άρθρο ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 83

84 εργασιών, αλλά και από τις εισαγόµενες στο σύστηµα τιµές ενσωµατουµένων υλικών, µικτά ωροµίσθια εργατοτεχνικού προσωπικού και µισθώµατα µηχανικού εξοπλισµού. Πρόκειται, κατά βάση, για ένα µαθηµατικό προσοµοίωµα, το οποίο απαιτεί ρυθµίσεις (βαθµονόµηση) για την βελτίωση των χαρακτηριστικών του. Το ΙΟΚ κατέληξε στο συµπέρασµα ότι, προκειµένου να εξασφαλισθεί υψηλός (ή τουλάχιστον αποδεκτός) βαθµός αξιοπιστίας στο υπό ανανέωση σύστηµα, θα πρέπει να διερευνηθεί και η µέχρι τούδε απόκριση (response) της αγοράς στο υπάρχον σύστηµα. Για την επεξεργασία του παραπάνω αντικειµένου εφαρµόζονται τα εξής βήµατα: Συλλογή αντιπροσωπευτικού δείγµατος προϋπολογισµών προσφοράς (Τιµαριθµικώς επικαιροποιηµένων) προσφάτως περαιωθέντων ή υπό κατασκευή έργων, για τα οποία κρίνεται οτι δεν συνέτρεξαν ακραίες ή µή οµαλές συνθήκες (ο έλεγχος αυτός προηγείται και εξετάζεται επίσης εάν το έργο ανατέθηκε στον µειοδότη). Κατάταξη των άρθρων του τιµολογίου κατά φθίνουσα τάξη ως προς το ποσοστό ποσοστό συµµετοχής τους στην ολική δαπάνη του έργου, και επιλογή αυτών των οποίων τα ποσοστά ανέρχονται αθροιστικά στο 80% της συνολικής δαπάνης Αντιστοίχιση των επιλεγοµένων άρθρων των τιµολογίων µε τα άρθρα των εγκεκριµένων Αναλύσεων Τιµών (υπέρβαση των δυσχερειών που προκύπτουν απ την ανοµοιότητα διατύπωσης του κάθε τιµολογίου) Επικαιροποίηση των τιµών σε ενιαίο τρίµηνο αναφοράς Στατιστική ανάλυση των τιµών προσφορών (οι οποίες κρίθηκαν τελικώς ως συγκρίσιµες), και προσδιορισµός του εύρους διακύµανσης Αξιολόγηση αποτελεσµάτων στατιστικής ανάλυσης και απόρριψη ανωµάλων τιµών (singular) ηµιουργία πινάκων µέσων τιµών ανά κατηγορία εργασιών. Σύνταξη έκθεσης στην οποία αναλύεται η µεθοδολογία και τα πορίσµατα της διερεύνησης Γ) Προσδιορισµός των γενικών εργοταξιακών δαπανών. Με το ισχύον σήµερα καθεστώς τιµολόγησης των έργων, οι τιµές µονάδος (µελέτης και προσφοράς) προσαυξάνονται για ''γενικά έξοδα & όφελος εργολάβου'' (ΓΕ & ΟΕ): κατά 18% όταν το έργο χρηµατοδοτείται από πιστώσεις προϋπολογισµού δηµοσίων επενδύσεων, κατά 28% όταν το έργο χρηµατοδοτείται από τακτικό προϋπολογισµό (στην περίπτωση αυτή συµπεριλαµβάνονται κρατήσεις υπέρ τρίτων: ΤΣΜΕ Ε, ΤΕΕ, ΕΜΠ και ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 84

85 Ταµεία Επικουρικής Ασφάλισης που ανέρχονται σε 7,7-9,0% κατά περίπτωση) και κατά 15% για τις εκτελούµενες απολογιστικώς εργασίες. Πρόκειται για σηµαντικό ποσοστό της συνολικής δαπάνης ενός έργου, η οποία θα απαιτούσε, οπωσδήποτε, εξειδίκευση ανά κατηγορία και τύπο του έργου και προσαρµογήσυσχετισµό µε τις απαιτήσεις της Ειδικής Συγγραφής Υποχρεώσεων του έργου. Λόγω αδυναµιών των Αναλύσεων Τιµών και την κατά συνέπεια µή πλήρη κάλυψη του αµέσου κόστους κατασκευής (direct cost) µε άρθρα εργασιών, η κοστολογική ενότητα ΓΕ&ΟΕ κατέληξε µε την πάροδο του χρόνου σε αποθετήριο όλων των εκτός των άρθρων του τιµολογίου υποχρεώσεων που ο εκάστοτε Κύριος του Έργου επιδιώκει να µεταφέρει προς τον Ανάδοχο, για την κάλυψη ιδίων απαιτήσεων ή/και απαιτήσεων και υποχρεώσεων προερχοµένων από την εφαρµογή των προβλεποµένων από την ισχύουσα Νοµοθεσία διατάξεων. Επιπρόσθετα, ο όρος ΓΕ&ΟΕ δεν είναι πλέον δόκιµος. Παγίως, το όφελος (κέρδος) ενσωµατώνεται στην τιµή διαθέσεως του προϊόντος ή της Υπηρεσίας. Ειδικότερα εκείνο που ενδιαφέρει πολύ την προκοστολόγηση των έργων και απαιτεί εµπεριστατωµένη ανάλυση, είναι οι γενικές εργοταξιακές δαπάνες, δοθέντος οτι ο έµµεσος ''συνυπολογισµός'' τους στις τιµές γυµνού αντικειµένου µπορεί να οδηγήσει σε σηµαντικές στρεβλώσεις. Ως γνωστόν, στις "γενικές εργοταξιακές δαπάνες" (Γ.Ε..) περιλαµβάνονται: 1. Η κινητοποίηση του Αναδόχου για την κατασκευή του έργου εξασφάλιση χώρων για την ανέγερση εργοταξιακών εγκαταστάσεων εξασφάλιση ηλεκτροδότησης, παροχής νερού και επικοινωνιών ανέγερση και εξοπλισµός γραφείων, συνεργείων, αποθηκών κλπ µεταφορά επί τόπου του έργου του απαιτουµένου µηχανικού εξοπλισµού, σύµφωνα µε τις προβλέψεις του χρονοδιαγράµµατος εργοταξιακή σήµανση διάνοιξη/βελτίωση/συντήρηση εργοταξιακών οδών (όταν και εφόσον απαιτούνται) 2. Η στελέχωση του εργοταξίου µε επιστηµονικό, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό, σύµφωνα µε τις συµβατικές υποχρεώσεις του Αναδόχου. 3. Η παροχή των πάσης φύσεως διευκολύνσεων προς την Επίβλεψη του Έργου, σύµφωνα µε τα καθοριζόµενα στην Σύµβαση (εργοταξιακά γραφεία και εξοπλισµός, έξοδα µετακινήσεων) ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 85

86 4. Οι δαπάνες ασφάλισης του έργου (CAR), του µηχανικού εξοπλισµού και του εργατοτεχνικού προσωπικού. 5. Οι πρόσθετες παροχές προς το εργατοτεχνικό προσωπικό, όταν απαιτείται µετάκληση αυτού. 6. Οι δαπάνες υπερωριακής απασχόλησης του προσωπικού, όταν αυτό προβλέπεται από την Σύµβαση. 7. Οι δαπάνες εργαστηριακών ελέγχων και δοκιµών, και γενικά οι δαπάνες εφαρµογής του προβλεποµένου από την Σύµβαση Προγράµµατος Ποιοτικού Ελέγχου Εργου (ΠΠΕ). 8. Οι δαπάνες των εργασιών δυσχερούς επιµέτρησης, εντασσοµένων ή µη στις βασικές εργασίες του έργου, απαραιτήτων όµως για την άρτια ολοκλήρωση αυτού σύµφωνα µε την Μελέτη. 9. Οι δαπάνες εφαρµογής-τήρησης των Περιβαλλοντικών Όρων του Έργου. 10. Οι κρατήσεις υπέρ τρίτων που βαρύνουν τον προϋπολογισµό των έργων, σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις. 11. Οι δαπάνες αποκινητοποίησης: απόλυση µισθωτών µε συµβάσεις αορίστου χρόνου αποσυναρµολόγηση/αποξήλωση εργοταξιακών εγκαταστάσεων αποκατάσταση εργοταξιακών χώρων αποµάκρυνση του µηχανικού εξοπλισµού από το εργοτάξιο 12. Οι δαπάνες συντήρησης του έργου, σύµφωνα µε τις συµβατικές απαιτήσεις. Οι δαπάνες αυτές διαφοροποιούνται µεταξύ των έργων, ανάλογα µε τον βαθµό επιτελεστικότητας και τα ειδικά χαρακτηριστικά εκάστου. Για την επεξεργασία των παραπάνω αντικειµένων εφαρµόστηκαν τα εξής βήµατα: Μελέτη χαρακτηριστικών τύπων έργων (case studies), εκτίµηση και αξιολόγηση των πλέον βασικών συνιστωσών των Γ.Ε.. Σύνταξη πίνακα µε το σύνολο των ΓΕ που απαντώνται σε διάφορες κατηγορίες έργων ιάκριση των Γ.Ε.. σε ελαστικές και ανελαστικές και ποσοστιαία κατανοµή εκάστης κατηγορίας επί του συνόλου Σύνταξη τιµών µονάδος για την τιµολόγηση συγκεκριµένων επιµετρησίµων αντικειµένων των ΓΕ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 86

87 ηµιουργία ενός ευχρήστου πίνακα συντελεστών (matrix) για τον προσδιορισµό του ποσοστού ΓΕ ανά κατηγορία έργων (βλ. προεργασία ΙΟΚ) Μέχρι σήµερα ολοκληρώθηκαν τα εξής: α) Η Κωδικοποίηση παραµέτρων έµµεσου κόστους κατασκευών και γενικών εργοταξιακών δαπανών. β) Η Ανάπτυξη συστήµατος προσδιορισµού έµµεσου κόστους έργων (προσδιορισµός/ ανάλυση Γενικών Εργοταξιακών απανών) µε παραµετροποίηση του έµµεσου κόστους και σύνταξη τιµών µονάδος. 8. Ενιαίο τιµολόγιο (ΦΕΚ 1556 / ) Ως άµεση λύση ανάγκης για την άµβλυνση των προβληµάτων, το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. προώθησε την έκδοση των Ενιαίων Τιµολογίων Εργασιών, χρησιµοποιώντας µέρος του έργου που έχει υλοποιήσει το ΙΟΚ. Από τον Οκτώβριο του 2004 µε την απόφαση Αρ. 17α/01/93/ΦΝ.437 που δηµοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 1556 Β / , το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε., κατ εξουσιοδότηση του Ν. 3263/2004 (άρθρο 8) ενέκρινε και εξέδωσε Ενιαία Τιµολόγια Εργασιών για τις δηµοπρατήσεις δηµοσίων έργων που ανήκουν στις κατηγορίες Οδοποιίας, Υδραυλικών, Λιµενικών και Πρασίνου. Τα Τιµολόγια αυτά έχουν υποχρεωτική εφαρµογή για τις δηµοπρατήσεις των έργων από όλους τους φορείς που κατασκευάζουν δηµόσια έργα. Στόχος ήταν να καλύπτουν µε την µεγαλύτερη δυνατή πληρότητα τις διάφορες εργασίες και να ελαχιστοποιούν την ανάγκη σύνταξης νέων τιµών κατά την εκτέλεση των έργων. Το Ενιαίο Τιµολόγιο Οδοποιίας κατατάσσει τα έργα ανάλογα µε το µέγεθός τους σε τρεις κατηγορίες : Α) Μικρά έργα προϋπολογισµού από Β) Μεσαία έργα προϋπολογισµού από Γ) Μεγάλα έργα προϋπολογισµού πάνω από Κατά συνέπεια το ενιαίο τιµολόγιο Οδοποιίας περιλαµβάνει τρεις πίνακες τιµών που αντιστοιχούν στις παραπάνω κατηγορίες. Η προσαύξηση των τιµών από την κατηγορία Γ προς τη Β είναι της τάξης του 10%, και προς την Α 20% (για κάλυψη των αυξηµένων γενικών εξόδων των µικρών έργων σε σχέση µε τα µεγάλα). Το ενιαίο τιµολόγιο Οδοποιίας περιλαµβάνει τα εξής τεύχη : ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 87

88 Περιγραφικό τιµολόγιο, µε πλήρη περιγραφή όλων των άρθρων του τιµολογίου, ενιαίο και για τις τρεις κατηγορίες τιµών. Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων και για τις τρεις κατηγορίες, η οποία συµπληρώνει το περιγραφικό τιµολόγιο και στην οποία παραπέµπουν όλες οι αναφορές του περιγραφικού τιµολογίου. Πίνακες τιµών για κάθε µια από τις τρεις κατηγορίες έργων (ανάλογα µε το µέγεθος του προϋπολογισµού τους) Το Eνιαίο τιµολόγιο Υδραυλικών Έργων, αναφέρεται σε α) Υδραυλικά Έργα και σε β) Χωµάτινα Λιθόριπτα φράγµατα και υδραυλικές σήραγγες και αποτελείται από: Περιγραφικό τιµολόγιο όλων των άρθρων Πίνακα άρθρων και τιµών Τεχνικές Προδιαγραφές Το Ενιαίο Τιµολόγιο Λιµενικών Έργων, αποτελείται από : Περιγραφικό τιµολόγιο όλων των άρθρων Πίνακα άρθρων και τιµών Το Ενιαίο Τιµολόγιο Έργων Πρασίνου, αποτελείται από : Περιγραφικό τιµολόγιο όλων των άρθρων µε συµπληρωµένη την αντίστοιχη τιµή Για τις λοιπές κατηγορίες έργων δεν αλλάζει τίποτα ως προς τα ήδη ισχύοντα. Τα ενιαία τιµολόγια θα χρησιµοποιούνται και για τον καθορισµό των νέων τιµών σύµφωνα µε την παράγραφο 3β του άρθρου 43 του Π 609/85 καθώς και για τον υπολογισµό του συντελεστή σ της παρ. 4 του ίδιου άρθρου. Ο υπολογισµός της αναθεώρησης θα γίνεται µε τον τρόπο που γινότανε. Για το λόγο αυτό υπάρχει πλήρης αντιστοίχιση των άρθρων των ενιαίων τιµολογίων µε τα άρθρα των εγκεκριµένων αναλύσεων (που χρησιµοποιούνται µόνο για τον υπολογισµό της αναθεώρησης). Για τις εργασίες που δεν καλύπτονται από τα ενιαία τιµολόγια η Υπηρεσία ηµοπράτησης θα συντάσσει και θα περιλαµβάνει στον Προϋπολογισµό του έργου νέο άρθρο και τιµή µονάδας, ενώ θα συντάσσεται παράρτηµα της ΤΣΥ για τα άρθρα αυτά. Κατά την κρίση της, η Υπηρεσία ηµοπράτησης µπορεί να δηµιουργεί άρθρα µε πρόσθετες αποζηµιώσεις για ορισµένα άρθρα του ενιαίου τιµολογίου, εφ όσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις διαφοροποίησης των απαιτήσεων και σε αυτή την περίπτωση συντάσσεται αντίστοιχα παράρτηµα της ΤΣΥ για τα νέα άρθρα των πρόσθετων αποζηµιώσεων. Για τα ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 88

89 άρθρα πρόσθετης αποζηµίωσης (η συγκεκριµένη εργασία θα εµφανίζεται µε δύο άρθρα στο Τιµολόγιο και µε δύο τεχνικές αναφορές στην ΤΣΥ και στο παράρτηµα της ΤΣΥ) απαιτείται έγκριση της Προϊσταµένης Αρχής και η εγκριτική απόφαση θα κοινοποιείται στη /νση 17 της ΓΓ Ε του ΥΠΕΧΩ Ε. Στη συνέχεια µε την 17α/09/136/ΦΝ.437/ απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩ Ε, εγκρίθηκαν το Ενιαίο Τιµολόγιο Οικοδοµικών Έργων αλλά και η 1 η τροποποίηση των ενιαίων Τιµολογίων Υδραυλικών και Λιµενικών Έργων. Το ΥΠΕΧΩ Ε εξέδωσε επίσης την εγκύκλιο 33/ µε οδηγίες για την εφαρµογή των ενιαίων τιµολογίων. Το νέο ενιαίο τιµολόγιο εργασιών δηµοπράτησης δηµοσίων έργων ενοποίησε και άλλαξε την µέθοδο µε την οποία οι διάφοροι φορείς κοστολογούσαν και δηµοπρατούσαν τα έργα ο καθένας µε τον τρόπο του και µάλιστα µε ανεξέλεγκτα τιµολόγια, τα οποία οδηγούσαν στις γνωστές δυσκολίες της έγκαιρης περαίωσης των δηµοσίων έργων. Με τα νέα λοιπόν αυτά Ενιαία Τιµολόγια επιδιώκεται να κοστολογούνται οι εργασίες µε τον ίδιο τρόπο από όλους τους φορείς παραγωγής των δηµοσίων έργων. Τα νέα ενιαία τιµολόγια βασίζονται στη χρήση σύγχρονων υλικών και µηχανηµάτων καθώς και σε σύγχρονες διεθνείς προδιαγραφές καλύπτοντας τοµείς στους οποίους δεν υπάρχουν ελληνικές προδιαγραφές και βελτιώνοντας αυτές όπου χρειάζεται. Προφανώς η οποιαδήποτε κριτική σε αυτή τη φάση θα ήταν πρόωρη δεδοµένου ότι αυτά δεν έχουν ακόµη ουσιαστικά εφαρµοσθεί. Πάντως µία αρχική εκτίµηση είναι ότι οι προτεινόµενες τιµές προέρχονται από αυτές που έχουν χρησιµοποιηθεί για τα µεγάλα έργα (ΠΑΘΕ, ΕΓΝΑΤΙΑ, ΑΤΤΙΚΗ Ο ΟΣ, ΕΡΓΟΣΕ) και εποµένως µπορεί κανείς να πει ότι για τέτοια έργα θεωρούνται «δοκιµασµένες». Αποµένει να δούµε πως οι τιµές αυτές µπορούν να εφαρµοσθούν σε έργα µικρής κλίµακας και µικρού προϋπολογισµού και κατά πόσο οι «µικροί» εργολάβοι θα µπορέσουν να προσαρµοσθούν σ αυτές. Πιστεύεται ότι τα τιµολόγια αυτά δεν θα µπορέσουν να «δουλέψουν» για τα µικρά έργα και ιδιαίτερα για τα «πολύ µικρά» έργα ( προϋπολογισµού κάτω του ), που όµως αποτελούν και την πλειοψηφία των έργων, ιδιαίτερα στην περιφέρεια. Μια άλλη παρατήρηση αφορά την ανάγκη συµπλήρωσής τους ώστε να περιλαµβάνουν το σύνολο των συναντόµενων στα έργα εργασιών. Για παράδειγµα στα άρθρα των άρθρων των Η/Μ εργασιών του νέου ενιαίου τιµολογίου, καλύπτουν µόνο τον Οδοφωτισµό και ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 89

90 µερικώς την Άρδευση, συνεπώς σε ένα βαθµό τα προβλήµατα του παρελθόντος θα συνεχίζονται τουλάχιστον επί του παρόντος για τα Η/Μ έργα όπως στις σήραγγες, στα λοιπά αρδευτικά π.χ. αντλιοστάσια, κλπ. Μια ήσσονος σηµασίας παρατήρηση είναι ότι ενώ η τιµολόγηση βασίζεται επάνω σε σύγχρονα δεδοµένα, πρώτον η αναθεώρηση των άρθρων του νέου ενιαίου τιµολογίου γίνεται µε τη χρήση των παλαιών άρθρων και δεύτερον ότι ενώ τα άρθρα του νέου τιµολογίου οµαδοποιούν τις διάφορες επί µέρους εργασίες και ανάγουν την τιµολόγηση σε ολοκληρωµένα σύνολα συναφών εργασιών, αναθεωρούν τις τιµές µονάδος µε βάση κάποιο παλαιό άρθρο το οποίο αναφέρεται σίγουρα µόνο σε µία εργασία από τις πολλές του περιλαµβάνει το προς αναθεώρηση νέο άρθρο. (π.χ. βλέπε, ιστός ηλεκτροφωτισµού οδών, Άρθρο τιµολογίου Ζ-1, αντί να επιµερίζει την αναθεώρηση και στα άρθρα ΟΙΚ.Υ Ρ. κλπ.) ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 90

91 2.7. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 1. Γενικά Τα σύγχρονα τεχνικά έργα χαρακτηρίζονται από µεγάλο µέγεθος, πολυπλοκότητα, εξελιγµένη φιλοσοφία σχεδίασης, εξαιρετικές τεχνικές δυσκολίες, υποχρεωτική χρήση εξειδικευµένων τεχνολογιών, ένταση εξοπλισµού, αυξηµένο βαθµό εκµηχάνισης, αυξηµένες απαιτήσεις επιστηµονικής διαχείρισης και υψηλές απαιτήσεις ποιότητας. Στο εξαιρετικά απαιτητικό περιβάλλον που διαµορφώθηκε στις κατασκευές, η γνώση των σύγχρονων τεχνολογιών, η απόκτηση των προσφορότερων µέσων για την επιτυχή αποδοτική και αποτελεσµατική εφαρµογή τους και η βέλτιστη από τεχνικής και οικονοµικής πλευράς διαχείριση και εκµετάλλευση των µέσων αυτών είναι όρος επιβίωσης. Σ ότι αφορά στα µέσα παραγωγής κεντρικό ρόλο παίζει ο χρησιµοποιούµενος µηχανικός εξοπλισµός. Ο υψηλής βαθµός εκµηχάνισης που απαιτούν τα σύγχρονα έργα και οι σηµαντικές επενδύσεις σε µηχανικό εξοπλισµό την τελευταία δεκαετία, προϋποθέτουν υψηλό βαθµό οργάνωσης και διοίκησης και επιστηµονικό προγραµµατισµό των εργασιών. Προϋποθέτουν επίσης σηµαντικές ειδικές εγκαταστάσεις υποστήριξης, συνεργεία επισκευών, συστήµατα παρακολούθησης εξοπλισµού και προγραµµατισµένης συντήρησης, συστήµατα παραγγελίας και αποθήκευσης ανταλλακτικών φυσικά, όλα αυτά µε την κατάλληλη µηχανοργάνωση. Τα τελευταία χρόνια εκτός από το πλήθος, το µέγεθος των έργων και τις ειδικές απαιτήσεις των έργων και το κρίσιµο θέµα της εξασφάλισης ανταγωνιστικότητας µεταξύ των κατασκευαστικών εταιρειών, υπήρξαν και µια σειρά κίνητρα µέσα από τους Ν.2601/98 και Ν2940/01 που βοήθησαν την αιτιολόγηση και απόσβεση της επένδυσης και οδήγησαν σε µια εντυπωσιακή ανανέωση και αναβάθµιση, ποσοτική και ποιοτική του µηχανικού εξοπλισµού των κατασκευαστικών εταιρειών. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισµένοι τοµείς σηµαντικών επενδύσεων σε µηχανικό εξοπλισµό: Υπήρξε αλµατώδης αύξηση στο σύγχρονο εξοπλισµό για υπόγεια έργα. Εξασφαλίστηκαν µηχανήµατα ολοµέτωπης κοπής, µεγάλα διατρητικά, µηχανήµατα σηµειακής κοπής, συστήµατα προσωρινής προστασίας και αγκυρώσεων, µηχανήµατα γκανάιτ και τσιµεντενέσεων, ειδικά φορτηγά και µεταφορικά οχήµατα. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 91

92 Έγιναν µεγάλες επενδύσεις για εξοπλισµό έργων οδοποιίας, για χωµατουργικά µηχανήµατα, για φρεζαρίσµατα, για ανακύκλωση ασφαλτικών ταπήτων, για εργοταξιακά συγκροτήµατα αδρανών υλικών και ασφαλτοµιγµάτων. Ιδιαίτερα οι επενδύσεις για ασφαλτικά νέας γενιάς και εξελιγµένα µηχανήµατα αναµόχλευσης, ανακύκλωσης και διάστρωσης είχαν αποτέλεσµα τη βελτίωση των ασφαλτοταπήτων. Στη γεφυροποιία υπήρξε θεαµατική πρόοδος, µε αναρριχώµενους µεταλλότυπους, µε συστήµατα δόµησης εν προβόλω και άλλα. Στις θεµελιώσεις έχουµε ευρεία χρήση µηχανηµάτων κατασκευής έγχυτων πασσάλων και διαφραγµάτων. Έγιναν επενδύσεις σε σύγχρονο εξοπλισµό λατοµείων, σε συνέπεια τη µείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη βελτίωση της ποιότητας των αδρανών υλικών. Στον τοµέα του σκυροδέµατος και σε όλα τα στάδια- από την παραγωγή έως και τη διάστρωση γίνεται πλέον ευρεία χρήση µηχανηµάτων υψηλής τεχνολογίας, µε αποτέλεσµα τη βελτίωση της ποιότητας των κατασκευών. Στον τοµέα των οικοδοµικών έργων έχουµε ριζικές αλλαγές µεθόδων. Χρησιµοποιείται ειδικός εξοπλισµός, ειδικοί πυργογερανοί και τηλεσκοπικοί γερανοί, µηχανήµατα προκατασκευής, ειδικοί µεταλλότυποι κ.λ.π., που αντικατέστησαν πλήρως παραδοσιακές χειρωνακτικές εργασίες. Αναµφισβήτητα, ο Μηχανολογικός εξοπλισµός είναι η καρδιά των εργοταξίων κατασκευής ηµοσίων Έργων αλλά και το βασικό περιουσιακό στοιχείο του εργολήπτη. Με τη πρόοδο της τεχνολογίας και την εξέλιξη των υδραυλικών συστηµάτων, των κινητήρων, των διατάξεων ελέγχου και αυτοµατισµών, ο µηχανικός εξοπλισµός κατασκευής έργων έχει εξελιχθεί κατά πολύ και σήµερα διατίθεται µεγάλη ποικιλία µηχανηµάτων, προσαρµοσµένων σε ευρύτατο φάσµα εφαρµογών. Είναι λογικό ανάλογα µε την κατηγορία, το µέγεθος και τις ιδιαιτερότητες του έργου να απαιτούνται και τα ανάλογα βασικά µηχανήµατα κατασκευής του. Είναι κατανοητό ότι άλλα είναι τα βασικά µηχανήµατα διάνοιξης µίας σήραγγας και άλλα εκείνα της διάστρωσης της σιδηροδροµικής γραµµής τραίνου ή της κατασκευής µίας αποβάθρας σε λιµενικό έργο. Η επιλογή του τύπου, του µεγέθους και του αριθµού των µηχανηµάτων είναι αποτέλεσµα οικονοµοτεχνικής θεώρησης και µελέτης που εκτός από τη τεχνική γνώση του έργου και της µεθοδολογίας που θα χρησιµοποιηθεί, προϋποθέτει τη γνώση του ωριαίου κόστους και ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 92

93 της απόδοσης κάθε µηχανήµατος. Με βάση κριτήρια τεχνικά και οικονοµικά γίνεται τελικά η επιλογή του κατάλληλου εξοπλισµού από σχετικούς καταλόγους µηχανηµάτων. Η οµοιοµορφία στις οµοειδείς οµάδες του εξοπλισµού αλλά και ο µέσος όρος ηλικίας του, παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην λειτουργία του εργοταξίου. Στα ελληνικά εργοτάξια τόσο στην Ελλάδα αλλά όσο και στο εξωτερικό - συναντάµε αρκετές φορές ποικιλία µηχανηµάτων, µε µεγάλο συνήθως µέσο όρο ηλικίας (ίσως και άνω των 10 ετών ), κακοσυντηρηµένα λόγω έλλειψης προγραµµατισµού αλλά και προσωπικού συντήρησης και επισκευής,σε συνδυασµό δε και µε ακατάλληλους πολλές φορές χειριστές, φθάνουµε στη µείωση της απόδοσης του εξοπλισµού και στην αύξηση τόσο του κόστους της κατασκευής όσο και της διάρκειας εκτέλεσης του έργου. Λογικό είναι πώς ο εργολήπτης δεν θα αγοράσει για κάθε νέο έργο όλα τα µηχανήµατα του από την αντιπροσωπεία. Η συνήθης πρακτική στις µεγάλες Ευρωπαϊκές εταιρείες είναι να ανανεώνουν τον εξοπλισµό που χρησιµοποιήθηκε στο προηγούµενο έργο κατά 40-50% επισκευάζοντας και ετοιµάζοντας τα παλαιότερα καλά µηχανήµατα και στέλνοντάς τα στο νέο έργο µαζί µε τα υπόλοιπα καινούρια που θα αγοράσουν. Στην Ελλάδα δεν παρουσιάζονται τέτοια ποσοστά ανανέωσης του εξοπλισµού. Πάντως αργά ή γρήγορα η νέα αντιρρυπαντική νοµοθεσία της Ε.Ε. θα αλλάξει σταδιακά την υπάρχουσα κατάσταση. Μετά την από τριετίας περίπου έκδοση της οδηγίας Stage II, που αφορά την εκποµπή ρύπων των ντιζελοκινητήρων µε ιπποδύναµη από 75 έως 560 KW, η Ε.Ε. προχωρά στη θέσπιση των οδηγιών Stage IIIA και Stage IIIB µε ορίζοντα εφαρµογής το 2006 και το 2008 αντίστοιχα. Η χρήση πάντως εξοπλισµού νέας τεχνολογίας, αν και έχει σχετικά υψηλό κόστος απόκτησης, προσφέρει στον ιδιοκτήτη του άλλα λειτουργικά οφέλη όπως το µειωµένο κόστος καυσίµου λόγω των ηλεκτρονικά πλέον ελεγχόµενων συστηµάτων ψεκασµού των ντιζελοκινητήρων, των υψηλής ποιότητας και αξιοπιστίας υδραυλικών τους συστηµάτων, καθώς και το χαµηλό κόστος επισκευών, τις µειωµένες σταλίες του εξοπλισµού λόγω της ελαχιστοποίησης των βλαβών αλλά και µε πολύ καλλίτερη απόδοση αφού πλέον όλες οι κινήσεις χειρισµού εκτελούνται µε υψηλή ακρίβεια ηλεκτρονικά ελεγχόµενη, ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες ανθρωπίνου λάθους αφού σε αυτές τις περιπτώσεις ενεργοποιούνται συναγερµοί και άλλα προειδοποιητικά σήµατα κινδύνου. Η προηγµένη και εξειδικευµένη τεχνολογία δηµιουργεί παράλληλα την απαίτηση της καλλίτερης εκπαίδευσης και επιµόρφωσης τόσο των χειριστών όσο και των συντηρητών των Μηχανηµάτων Έργων. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 93

94 Τα σηµαντικότερα θέµατα σε σχέση µε τον χρησιµοποιούµενο µηχανικό εξοπλισµό στα έργα που χρήζουν σήµερα αντιµετώπισης είναι : Ένας πλήρης και τεχνολογικά σύγχρονος κατάλογος των διαφόρων ειδών Μηχανηµάτων Έργων, εµπλουτιζόµενος και αναθεωρούµενος σε διαρκή βάση, µε τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά και οικονοµικά στοιχεία κάθε είδους µηχανήµατος. Ένα αξιόπιστα τηρούµενο και διαρκώς ενηµερωνόµενο Μητρώο υφιστάµενων στη χώρα µας Μηχανηµάτων έργων. Ένας αποδεκτός, από όλες τις πλευρές, τρόπος υπολογισµού του ωριαίου κόστους των µηχανηµάτων. Κατάλληλη εκπαίδευση σε ειδικές σχολές και επιµόρφωση των χειριστών και συντηρητών των µηχανηµάτων 2. ιάκριση και τεχνικά χαρακτηριστικά µηχανηµάτων Ανάλογα µε το είδος της εργασίας που εκτελεί κάθε µηχάνηµα, τα δοµικά µηχανήµατα µπορούν πολύ χονδρικά να διακριθούν σε µηχανήµατα γενικής χρήσης (µε την έννοια της δυνατότητας χρησιµοποίησης τους σε διαφορετικές κατηγορίες έργων) και σε µηχανήµατα ειδικών κατασκευών. Μηχανήµατα Γενικής Χρήσης µπορούµε να θεωρήσουµε (ενδεικτική παράθεση) τα : Μηχανήµατα µεταφοράς υλικών (π.χ. ανατρεπόµενα φορτηγά, βαριά χωµατουργικά, αρθρωτά φορτηγά, ρυµουλκά µε ρυµουλκούµενα, µεταφορικούς ιµάντες, σιδηροδροµικό υλικό, κλπ.) Μηχανήµατα εκσκαφής, µεταφοράς και διάστρωσης υλικών (π.χ. προωθητές, ισοπεδωτές, αποξέστες κλπ.) Μηχανήµατα εκσκαφής (σόβελ, τσάπες, ντραγκ-λάϊν, αρπάγες, κλπ.) Φορτωτές (ελαστικοφόροι, ερπυστριοφόροι, αρθρωτοί, τύπου JCB, κλπ.) Μηχανήµατα συµπύκνωσης (στατικοί οδοστρωτήρες, δονητικοί οδοστρωτήρες, κατσικοπόδαρα, ελαστικοφόροι συµπυκνωτές, δονητικές πλάκες, συµπιεστές πεζού χειριστή, κλπ.) Μηχανήµατα ασφαλτικών εργασιών (διαστρωτήρες ασφαλτοµίγµατος, µηχάνηµα ψεκασµού ασφάλτου, οδοστρωτήρες µε λείους κυλίνδρους, ελαστικοφόροι συµπυκνωτές, µηχανικές σκούπες, αρµοκόπτες κλπ.) Συγκροτήµατα παρασκευής σκυροδέµατος ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 94

95 Μηχανήµατα µεταφοράς, διανοµής και συµπύκνωσης σκυροδέµατος (αυτοκινούµενες βαρέλες, αντλίες, δονητές µάζας, κλπ.) Μηχανήµατα σκυροδέτησης σύνθετων διατοµών (π.χ. new-jersey, κανάλια κλπ.) Συγκροτήµατα παραγωγής αδρανών υλικών (σπαστήρες, αµµοτριβεία, δονητικά κόσκινα, µύλοι άλεσης, διατρητικά φορεία, αεροσυµπιεστές, αερόσφυρες, υδραυλικά σφυριά, Silos διανοµής και αποθήκευσης, φίλτρα, κλπ.) Συγκροτήµατα παραγωγής ασφαλτοσκυροδέµατος. Μηχανήµατα παραγωγής ρευστών κονιαµάτων Ανυψωτικά µηχανήµατα (αναβατόρια, πυργογερανοί, τηλεσκοπικοί γερανοί, παπαγαλάκια, περονοφόρα, ανυψωτικές πατφόρµες, κλπ.) Αντλητικά συγκροτήµατα (φυγοκεντρικές αντλίες, υποβρύχιες αντλίες, αντλίες ακαθάρτων, µεµβρανοφόρες αντλίες, αντλίες υδροβολής, κλπ.) Αεροσυµπιεστές (ηλεκτροκίνητοι, πετρελαιοκίνητοι, κλπ.) Ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη Μηχανές Ηλεκτροσυγκόλλησης Μηχανήµατα µηχανουργείου Μηχανήµατα ειδικών κατασκευών (ενδεικτική παράθεση) θεωρούµε τα : Εκσκαφείς µεγάλης αποδόσεως (µε καδοτροχό, µε καδοφόρο αλυσίδα, κλπ.) Μηχανήµατα διάνοιξης και προστασίας σηράγγων (µηχανήµατα ολοµέτωπης ή σηµειακής κοπής, διατρητικά δοκών πρωτοπορείας, διατρητικά υπογείων πολλαπλών βραχιόνων, εξοπλισµός τσιµεντενέσεων, εξοπλισµός αγκυρώσεων, συγκρότηµα γκανάιτ, κλπ.) Φορτωτές και οχήµατα σηράγγων Μηχανήµατα πασσάλων και διαφραγµάτων (διατρητικά φρεατοπασσάλων, διατρητικά µικροπασσάλων, µηχανήµατα κατασκευής διαφραγµάτων, πασσαλοεµπήκτες, εξολκείς πασσαλοσανίδων, κλπ.) Συρµοί ψυχρής ανακύκλωσης ασφάλτου και φρέζες απόξεσης παλαιών οδοστρωµάτων Ειδικοί ξυλότυποι ή µεταλλότυποι (αναριχώµενοι, προβολοδόµησης, ολισθαίνοντες, κλπ). Μηχανήµατα διάστρωσης σιδηροδροµικών ραγών. Πλωτός εξοπλισµός λιµενικών έργων (πλωτοί εκσκαφείς, πλωτοί γερανοί, πλωτές πλατφόρµες, φορτηγίδες, δράγες, κλπ.) ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 95

96 Η κάθε µια από τις παραπάνω κατηγορίες µηχανηµάτων προδιαγράφεται µε ορισµένα τεχνικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι και τα βασικά µεγέθη επιλογής του κάθε µηχανήµατος για µια συγκεκριµένη εργασία ώστε αυτό το µηχάνηµα να αποδώσει κατά το δυνατόν τη µέγιστη απόδοσή του στο συντοµότερο δυνατό χρόνο και µε το µικρότερο κόστος. Βασικά µεγέθη σύγκρισης µεταξύ οµοειδών µηχανηµάτων είναι συνήθως η χωρητικότητα, το ωφέλιµο φορτίο, η ιπποδύναµη του κινητήρα, το βάρος και οι διαστάσεις των µηχανηµάτων κ.α. Στην περίπτωση π.χ. των χωµατουργικών οχηµάτων βασικό µέγεθος είναι το ωφέλιµο φορτίο και η ιπποδύναµή τους. Στα εκσκαφείς σόβελ ή τσάπας ή στους φορτωτές βασικό µέγεθος είναι το µέγεθος του πτύου. Στους προωθητές και ισοπεδωτές ο τύπος και οι διαστάσεις του µαχαιριού και η ιπποδύναµη. Στα αποξεστικά η ιπποδύναµη και το βάρος τους Στα συγκροτήµατα παραγωγής των αδρανών υλικών ο τύπος και η παραγωγική ικανότητα του θραυστήρα. Στα συγκροτήµατα σκυροδέµατος η χωρητικότητα του αναµικτήρα. Στις αυτοκινούµενες µπετονιέρες µεταφοράς η χωρητικότητα και η ιπποδύναµή τους. Στις αντλίες η παροχή Στα Finishers το πλάτος εργασίας και η ταχύτητα εργασίας Οι γερανοί χαρακτηρίζονται από την ανυψωτική τους ικανότητα και το µήκος της µπούµας τους. Στα διατρητικά µηχανήµατα η ταχύτητα διάτρησης. Οι συµπυκνωτές από τον τύπο και το βάρος τους, κ.ο.κ. 3. Σύστηµα κατηγοριοποίησης µηχανικού εξοπλισµού και υπολογισµού του ωριαίου κόστους Έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες σύνταξης καταλόγων µηχανικού εξοπλισµού µε τεχνικά και οικονοµικά στοιχεία των µηχανηµάτων στις χώρες της ΕΕ (ενδεικτικά αναφέρεται το Baugerateliste). Καταλόγους µηχανηµάτων κυκλοφορούν επίσης και οι διάφοροι κατασκευαστές (ενδεικτικά αναφέρεται το Catterpillar Performance Handbook). ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 96

97 Στην Ελλάδα η πρώτη και µόνη συστηµατική προσπάθεια έχει γίνει πρόσφατα από το ΥΠΕΧΩ Ε στα πλαίσια του Προγράµµατος Action Plan. Με µέριµνα του ΙΟΚ συγκεντρώθηκαν τεχνικά στοιχεία µηχανηµάτων έργων (ανά κατασκευαστή, κατηγορία, µέγεθος). Καταγράφηκαν υπό µορφή πινάκων τα µηχανήµατα έργων τα οποία, ενώ χρησιµοποιούνται ευρύτατα στην κατασκευή, δεν λαµβάνονται υπόψη στις υπάρχουσες Αναλύσεις Τιµών. Επισηµάνθηκαν επίσης τα άρθρα των Αναλύσεων Τιµών που αναφέρονται σε παρωχηµένου τύπου εξοπλισµό. Τονίζεται ότι το κόστος εξασφάλισης και λειτουργίας των δοµικών µηχανηµάτων αποτελεί σηµαντικό ποσοστό της συνολικής δαπάνης ενός έργου. Εκτιµήθηκε ότι : Η διαδικασία καθορισµού της Η που εφαρµόζεται από το 1994 στην Νέα ΑΤΕΟ που εγκρίθηκε τότε, είναι κοστολογικώς αρτιότερη από την προηγούµενη και ως εκ τούτου σκόπιµο είναι να εφαρµοσθεί στο σύνολο των κατασκευαστικών αντικειµένων Οι επιµέρους παράµετροι προσδιορισµού της Η χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης/διερεύνησης. Οι επεµβάσεις που θα γίνουν στα διατηρούµενα άρθρα των υπαρχουσών Αναλύσεων θα βασισθούν στις νέες τιµές Η του µηχανικού εξοπλισµού. Σύµφωνα µε τις διαπιστώσεις αυτές τα αντικείµενα δουλειάς του ΙΟΚ επικεντρώθηκαν σε : ιερεύνηση των δυνατοτήτων αξιόπιστου προσδιορισµού του κόστους κτήσεως του µηχανικού εξοπλισµού Συµπλήρωση του καταλόγου δοµικών µηχανηµάτων της Ν. ΑΤΕΟ µε τα µηχανήµατα που χρησιµοποιούνται από τις λοιπές Αναλύσεις Προσθήκη συνήθους χρήσεως λοιπού εξοπλισµού που δεν συµπεριλαµβάνεται σήµερα στις Αναλύσεις Ποσοστιαία κατανοµή των επωνύµων µηχανηµάτων που θα συµπεριλαµβάνονται στον πίνακα για την διαµόρφωση του µεσου στόλου των συνήθων εργοταξίων ιερεύνηση του χρόνου απόσβεσης ανά κατηγορία εξοπλισµού ιερεύνηση του συντελεστού επισκευών ιερεύνηση του µέσου συντελεστή απασχόλησης ισχύος ιερεύνηση της ειδικής καταναλώσεως καυσίµων ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 97

98 Σύνταξη πίνακα ανάλυσης/υπολογισµών της Ηµερησίας απάνης του συνόλου του µηχανικού εξοπλισµού (αρχείο Excel, µε γραµµογράφηση ανάλογη εκείνης που υιοθετήθηκε από την Ν. ΑΤΕΟ) Σύνταξη πινάκων αποδόσεων µηχανικού εξοπλισµού υπό διάφορες συνθήκες λειτουργίας και για διάφορες εργασίες Σε κάθε περίπτωση το κόστος των Μηχανηµάτων Έργων περιλαµβάνει κάθε δαπάνη που προκύπτει από την κατοχή (ιδιοκτησία ή µίσθωση) και τη λειτουργία των µηχανηµάτων. Έτσι το κόστος του ιδιόκτητου µηχανικού εξοπλισµού περιλαµβάνει : Το κόστος εξυπηρέτησης κεφαλαίου και τόκων µηχανήµατος (απόσβεση, τόκοι επενδεδυµένου κεφαλαίου) Το κόστος επισκευών µηχανήµατος Το κόστος εξυπηρέτησης κεφαλαίου και τόκων ελαστικών Το κόστος καυσίµων και λιπαντικών Το κόστος προσωπικού Το κόστος συντήρησης Το κόστος µεταφοράς και εγκατάστασης Το γενικό διαχειριστικό κόστος (φύλαξη, διαχείριση, ασφάλιστρα, τέλη, έλεγχοι, επιθεωρήσεις, κλπ) Από το κόστος του µηχανήµατος ένα τµήµα επιβαρύνει άµεσα την εκτελούµενη από αυτό εργασία και ένα άλλο τµήµα επιβαρύνει έµµεσα το έργο ή την επιχείρηση. Στη συνέχεια, στα πλαίσια του Προγράµµατος Action Plan, δηµιουργήθηκε το , σε περιβάλλον MS Access 2000, βάση δεδοµένων 1000 περίπου µηχανηµάτων, που καλύπτουν το µεγαλύτερο φάσµα των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων, περιλαµβανοµένων και ορισµένων εξειδικευµένων. Το σύστηµα περιλάµβανε και αλγόριθµο υπολογισµού του ωριαίου κόστους κάθε µηχανήµατος, µε βάση µια σειρά παραδοχές για τις παραµέτρους επηρεασµού του κόστους, και µε τεχνικά και οικονοµικά στοιχεία των µηχανηµάτων (τιµές αγοράς µηχανηµάτων, αναλωσίµων, ωροµισθίων οδηγών, χειριστών, βοηθών, κλπ.) που ελήφθησαν έπειτα από µακρά και διεξοδική έρευνα της αγοράς. Το σύστηµα αποτελεί µια πρώτη προσέγγιση συστηµατοποίησης / αυτοµατοποίησης των κοστολογικών υπολογισµών του µηχανικού εξοπλισµού και µπορεί να δεχθεί βελτιώσεις και συµπληρώσεις χωρίς να απολεσθούν τα στοιχεία της βάσης δεδοµένων. Το σύστηµα που δηµιουργήθηκε είναι ανοικτής δοµής και επιτρέπει την εισαγωγή πρόσθετων κατηγοριών ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 98

99 ή/και οµάδων µηχανικού εξοπλισµού. Η παραπάνω διαδικασία και τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν είναι απαραίτητα για τη δουλειά εκσυγχρονισµού των υφιστάµενων Αναλύσεων Τιµών και γενικότερα για την κοστολόγηση των έργων τόσο από πλευράς ηµοσίου όσο και από πλευράς εργοληπτικών επιχειρήσεων στη φάση της υποβολής προσφοράς. Το σύστηµα τροφοδοτείται µε τις κατηγορίες / οµάδες / µηχανήµατα µε σύντοµη περιγραφή τους σε συνάρτηση µε τα βασικά χαρακτηριστικά τους, µε βασικές τιµές τιµαριθµικής, µε δείκτη πληθωρισµού, µε τις βασικές λειτουργικές / κοστολογικές παραµέτρους για το µηχάνηµα και τα ελαστικά του (παραµένουσα αξία, ωφέλιµη διάρκεια ζωής, χρόνος απόσβεσης, συντελεστής επισκευών, ειδική κατανάλωση καυσίµου, συντελεστής φορτίσεως). Τα καταχωρούµενα µηχανήµατα κατατάσσονται κατά κλάσεις του βασικού χαρακτηριστικού τους και υπολογίζεται ο µέσος όρος της τιµής κτήσης και της ισχύος που αποτελούν τους βασικούς παράγοντες για τον προσδιορισµό της ωριαίας δαπάνης. Το σύστηµα τέλος µπορεί να παράγει τους ακόλουθους τύπους πινάκων : Αναλυτικοί πίνακες ανά τύπο εξοπλισµού µε στοιχεία (περιλαµβανοµένης και της ωριαίας δαπάνης) ενός µηχανήµατος. Συγκεντρωτικοί πίνακες ανά τύπο εξοπλισµού που περιέχουν στοιχεία για όλους τους καταχωρηµένους τύπους εξοπλισµού, διατεταγµένους ως προς το χαρακτηριστικό κριτήριο της κατηγορίας (ισχύς, ικανότητα, βάρος, κλπ.) Πίνακες χαρακτηριστικών παραµέτρων ανά κατηγορία εξοπλισµού Πίνακες οµαδοποίησης εξοπλισµού συναγωγής µέσων όρων 4. Ταξινόµηση µηχανηµάτων έργων Όσο αφορά στις ενέργειες της Πολιτείας για την απογραφή και τον έλεγχο των Μηχανηµάτων Έργων, την κατηγοριοποίησή τους, τη νόµιµη λειτουργία τους και τις βασικές υποχρεώσεις των ιδιοκτητών τους, υπάρχουν οι ακόλουθες διατάξεις : Σύµφωνα µε τον ΚΟΚ (Ν2696/99 ΦΕΚ57Α990), όλα τα αυτοκινούµενα οχήµατα κατατάσσονται σε τρεις (3) κατηγορίες : στα Αυτοκίνητα (αρµόδιο το Υπ. Μεταφορών), στα Μηχανήµατα Έργων (αρµόδιο το ΥΠΕΧΩ Ε) και στα Αγροτικά Μηχανήµατα (αρµόδιο το Υπ. Γεωργίας ). Η κυκλοφορία χρήση ενός αυτοκινούµενου οχήµατος, χωρίς να έχει κατατεθεί προηγουµένως σε µία από τις παραπάνω κατηγορίες, είναι παράνοµη. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 99

100 Σύµφωνα µε την 13ε/5933/ Αποδοχή από τον Υπουργό ΠΕΧΩ Ε της 438/99 γνωµοδότησης του ΝΣΚ, οι διατάξεις του ΚΟΚ έχουν εφαρµογή σε οποιοδήποτε χώρο στην Ελλάδα, δηλαδή και σε περίφρακτους εργοταξιακούς χώρους (υποχρεωτική έγκριση τύπου, απογραφή, ταξινόµηση και καταβολή τελών χρήσης Μηχανηµάτων Έργων). Η κατάταξη ενός αυτοκινούµενου οχήµατος στα Αυτοκίνητα ή στα Μηχανήµατα Έργων ή στα Αγροτικά Μηχανήµατα προβλέπεται να γίνεται µε διάταξη Νόµου ή µε Υπ. Απόφαση ή µε κοινή απόφαση των αρµοδίων Γεν. Γραµµατέων. Η πρόσθεση ή αφαίρεση ενός οχήµατος από τον Ισχύοντα Πίνακα αυτοκινούµενων Μηχανηµάτων Έργων, δύναται να γίνει µόνο µε κοινή Απόφαση των αρµοδίων Γεν. Γραµµατέων, ύστερα από εισήγηση της αρµόδιας Επιτροπής, σύµφωνα µε την 13ε/ο/232/92 (ΦΕΚ 119Β92) κοινή Υπ. Απόφαση, αφού υποβληθεί συγκεκριµένη αιτιολογηµένη αίτηση. Τα τέλη χρήσης Μηχανηµάτων Έργων επιβλήθηκαν το 1992, χωρίς καµία αύξηση από τότε, µε το άρθρο 20, του Ν.2052/92(ΦΕΚ94Α92), σε όλους ανεξαιρέτως τους κατόχους Μηχανηµάτων Έργων, ακόµη και στην Τοπική και Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση. ( άρθρο 26,Ν.2682/99 ΦΕΚ16Α99), για τους παρακάτω λόγους : α) Για την ασφάλεια και ασφάλιση των µηχανηµάτων και των εργαζόµενων. β) Για τη δηµιουργία και ορθή τήρηση του Μητρώου Μηχανηµάτων Έργων, το οποίο χρησιµοποιείται από το ΓΕΣ,ΠΣΕΑ, Τροχαία, ΚΕΠΥΟ κ.λ.π. γ) Για την δηµιουργία Πανευρωπαϊκού Μητρώου οχηµάτων, για λόγους ασφάλισης αυτών. δ) Για την ορθή εφαρµογή της Νοµοθεσίας Μηχανηµάτων Έργων, που αφορά την ασφάλεια των εργαζόµενων και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη χρήση τους (θόρυβο, ρύπανση κ.λ.π.) ε) Η κατάργηση της καταβολής των ετήσιων τελών χρήσης Μηχανηµάτων Έργων στην ουσία σηµαίνει κατάργηση του ελέγχου Σύµφωνα µε την Εργατική Νοµοθεσία, ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων στην επιχείρησή του και δεν απαλλάσσεται από αυτή την ευθύνη του, ούτε όταν οι εργαζόµενοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους, ούτε όταν αναθέτει καθήκοντα προστασίας και πρόληψης του επαγγελµατικού κινδύνου στον Τεχνικό Ασφάλειας και στο Γιατρό Εργασίας ή και σε αρµόδιες εξωτερικές Υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης. Για το λόγο αυτό τα Μηχανήµατα Έργων θεωρούνται ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 100

101 εξοπλισµοί εργασίας και σύµφωνα µε το Π 304/00 ΦΕΚ241Α00) πρέπει να είναι ταξινοµηµένα, ασφαλισµένα και να έχουν καταβληθεί τα ετήσια τέλη χρήσης αυτών. Οι κοινοτικές Οδηγίες δεν έχουν σχέση µε την ταξινόµηση και την επιβολή τελών χρήσης Μηχανηµάτων Έργων, που είναι θέµα κρατών µελών της Ε.Ε, αλλά αφορούν στην έγκριση τύπου αυτών, σχετικά µε την ασφάλεια, το θόρυβο και τους κινητήρες αντιρρυπαντικής τεχνολογίας που πρέπει να φέρουν. Για τα Μηχανήµατα Έργων στα Λατοµεία, Μεταλλεία ιυλιστήρια, Βιοµηχανίες, Εργοτάξια, Λιµάνια, Αεροδρόµια, και άλλους χώρους, έχουν γίνει οι ακόλουθες ρυθµίσεις και ενέργειες από το ΥΠΕΧΩ Ε ( /νση 13) και άλλους φορείς µέχρι σήµερα : Από το 1970 : Άρχισε η ταξινόµηση των Μηχανηµάτων Έργων και µέχρι σήµερα έχουν ταξινοµηθεί περίπου Μηχανήµατα Έργων Με το άρθρο 20 του Ν.2052/92 (ΦΕΚ94Α92) επιβλήθηκαν τα τέλη χρήσης Μηχανηµάτων Έργων, για να υπάρχει έλεγχος σ αυτά από τις Υπηρεσίες των Υπουργείων. Τα υπόψη τέλη καθορίστηκαν σε 1 ΕΥΡΩ τον 1 HP ετησίως, χωρίς καµία αύξηση µέχρι σήµερα Με το άρθρο 14, του Ν.2576/98 (ΦΕΚ25Α98) διευκρινίστηκε ότι από τα τέλη χρήσης Μηχανηµάτων Έργων δεν απαλλάσσεται κανένα φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, που είναι κάτοχος Μηχανηµάτων Έργων Με το άρθρο 26, του Ν2682/99 (ΦΕΚ16Α99) διευκρινίστηκε ότι από τα τέλη χρήσης Μηχανηµάτων Έργων δεν απαλλάσσεται κανένα φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, που είναι κάτοχος Μηχανηµάτων Έργων, σε οποιοδήποτε χώρο και αν χρησιµοποιείται αυτό. Τα υπόψη τέλη καταβάλλονται εφάπαξ και χωρίς έκπτωση Με την 438/99 γνωµοδότηση του ΝΣΚ διευκρινίστηκε ότι «τα Μηχανήµατα Έργων που χρησιµοποιούνται από λατοµικές και µεταλλευτικές επιχειρήσεις εντός των εργοταξίων τους υπάγονται στην έγκριση και κατάταξη που προβλέπονται στα άρθρα 84 κ.ά. του ΚΟΚ και στην έγκριση, απογραφή ταξινόµηση και την καταβολή των τελών χρήσης Μηχανηµάτων Έργων, που προβλέπονται στο άρθρο 20, του Ν.2052/92» Με την 13ε/5933/99 Απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩ Ε έγινε αποδεκτή η άνω 438/99 γνωµοδότηση του ΝΣΚ. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 101

102 Με την Κ3-1563/2000 κοινή Υπουργική Απόφαση διευκρινίστηκε η υποχρεωτική ασφάλιση των Μηχανηµάτων Έργων µε τον αριθµό κυκλοφορίας τους και όχι µε τον αριθµό πλαισίου τους Με το Π.. 304/2000 (ΦΕΚ241/00) του Υπ. Εργασίας διευκρινίστηκε ότι τα Μηχανήµατα Έργων είναι εξοπλισµοί εργασίας και για τη νόµιµη χρήση τους πρέπει: α. Να έχουν καταβληθεί τα ετήσια τέλη χρήσης. β. Να είναι ασφαλισµένα γ. Να έχουν αριθµό κυκλοφορίας Με το 13ε/1700/ έγγραφο ΥΠΕΧΩ Ε έγινε νέα ενηµέρωση των αρµόδιων φορέων για τη νόµιµη χρήση των ΜΕ Με το 7/Α/Φ.1/3679/ έγγραφο, το Υπουργείο Ανάπτυξης ενηµέρωσε τους αρµόδιους φορείς για την νόµιµη χρήση των Μηχανηµάτων Έργων στα Λατοµεία- Ορυχεία- Μεταλλεία Με την /534/Α0012/ΠΟΛ.1110/ Απόφαση του Υπουργείου Οικονοµικών όλοι οι κάτοχοι Μηχανηµάτων Έργων (φυσικά και νοµικά πρόσωπα ) υποχρεούνται να υποβάλλουν κάθε χρόνο µαζί µε τη δήλωση φορολογίας εισοδήµατός τους και ήλωση κατοχής Μηχανηµάτων Έργων (έντυπο Ε16), στην οποία θα δηλώσουν όλα τα Μηχανήµατα Έργων τους µε τον αριθµό κυκλοφορίας τους όπως, και στα αυτοκίνητα Με την 388/02 γνωµοδότηση της Ολοµέλειας του ΝΣΚ διευκρινίστηκε ότι: α. Τα τέλη χρήσης Μηχανηµάτων Έργων επιβάλλονται στον κάτοχο της άδειας κυκλοφορίας του. β. Η µεταβίβαση ενός Μηχανήµατος Έργου ολοκληρώνεται µόνο µε τη µεταβίβαση της άδειας κυκλοφορία του στο όνοµα του νέου κατόχου Με την 13ε/5787/ Απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩ Ε έγινε αποδεκτή η παραπάνω η 388/02 γνωµοδότηση της Ολοµέλειας του ΝΣΚ. Είναι γεγονός ότι το καθεστώς του µητρώου των µηχανηµάτων έργων παρουσιάζει αδυναµίες και υπάρχουν σηµαντικά θέµατα που θα πρέπει να µελετηθούν και να βελτιωθούν ώστε να φθάσουµε σε ικανοποιητικό επίπεδο τήρησης µητρώου µηχανηµάτων έργων που να απεικονίζει το σύνολο και την κατάσταση του σχετικού µε τα έργα διαθέσιµου µηχανικού εξοπλισµού που τα στοιχεία του θα είναι ενηµερωµένα, αξιόπιστα, ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 102

103 προσβάσιµα και αξιοποιήσιµα τόσο από τις ηµόσιες Υπηρεσίες όσο και από τις εργοληπτικές εταιρείες. 5. Συντήρηση και προσωπικό µηχανικού εξοπλισµού Η απόδοση αλλά και η ετοιµότητα του µηχανολογικού εξοπλισµού στο εργοτάξιο εξαρτάται από την αξιοπιστία του µηχανήµατος που έχει να κάνει µε την ηλικία του µηχανήµατος και µε τη κατάσταση που διατηρεί ο εργολήπτης τα µηχανήµατά του από απόψεως προληπτικής και προγραµµατισµένης συντήρησης και επισκευών καθώς και από την ποιότητα και ικανότητα του προσωπικού που διαθέτει για την φροντίδα του εξοπλισµού αυτού. Οργανωτικά, το Μηχανολογικό Τµήµα του εργοταξίου οφείλει να διατηρεί πλήρες αρχείο του εξοπλισµού το οποίο αποτελείται από µία πλήρη σειρά βιβλίων χρήσης και συντήρησης, καταλόγους ανταλλακτικών και καταλόγους τεχνικών προδιαγραφών και επισκευής των µηχανηµάτων (Service Manuals). Το ιστορικό της προγραµµατισµένης συντήρησης και των επισκευών του κάθε µηχανήµατος µαζί µε όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά του όπως τον τύπο, τον αριθµό πλαισίου, τον τύπο και αριθµό του κινητήρα, την ιπποδύναµη αλλά µαζί και µε όλα τα απαραίτητα στοιχεία των επιµέρους τµηµάτων του µηχανήµατος, καταγράφονται στο φάκελο του µηχανήµατος, ο οποίος ακολουθεί το µηχάνηµα σε κάθε µετακίνηση του από έργο σε έργο. Το κάθε µηχάνηµα φέρει ένα µοναδικό κωδικό αριθµό µε τον οποίο εισάγεται στις καταστάσεις του εξοπλισµού, στο τµήµα κοστολόγησης και στο λογιστήριο της εταιρείας. Όσο πιο πλήρης και σύγχρονος είναι ο µηχανολογικός εξοπλισµός µιας εργοληπτικής επιχείρησης, τόσο και πιο απαραίτητη είναι η ύπαρξη του κατάλληλου τεχνικού προσωπικού για την διατήρηση της λειτουργικότητας, αξιοπιστίας και αποδοτικής χρήσης του µηχανολογικού της εξοπλισµού. Το σχετικό τεχνικό προσωπικό ενός εργοταξίου χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες: στο προσωπικό των συνεργείων επισκευής και συντήρησης του εξοπλισµού στους χειριστές των µηχανηµάτων Προσωπικό των συνεργείων επισκευής και συντήρησης του εξοπλισµού Το Οργανόγραµµα ενός εργοταξιακού συνεργείου επισκευών και συντήρησης του εξοπλισµού, απαιτεί να έχει επικεφαλή Μηχανολόγο Μηχανικό. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 103

104 Αυτός είναι ο ιευθυντής του µηχανολογικού εξοπλισµού ο οποίος: Προγραµµατίζει την τακτική συντήρηση του εξοπλισµού Φροντίζει για την εκτέλεση των τακτικών αλλά και εκτάκτων επισκευών έγκαιρα, και στον συντοµότερο δυνατό χρόνο ακινησίας του εξοπλισµού. Μαζί µε τον Τεχνικό γραφέα, βοηθό του, ενηµερώνει το αρχείο των φακέλων συντήρησης και επισκευών του εξοπλισµού ιατηρεί και φροντίζει για την πληρότητα των αρχείων της Τεχνικής βιβλιοθήκης του εργοταξίου (βιβλία χρήσης και συντήρησης, κατάλογοι ανταλλακτικών, εγχειρίδια επισκευών, κοστολόγιο συντήρησης και επισκευών εξοπλισµού. (κόστος υλικών και εργασίας ) Ελέγχει αν το προσωπικό συντήρησης και επισκευών του εξοπλισµού, είτε πρόκειται για µηχανοτεχνίτες, ηλεκτροτεχνίτες ή ηλεκτροσυγκολλητές, κατέχει την απαιτούµενη ειδική άδεια ικανότητας άσκησης αυτού του επαγγέλµατος. Οι σχετικές αυτές άδειες χορηγούνται από το Υπ. Ανάπτυξης µετά από σχετικές εξετάσεις και χορηγούνται κατά κατηγορίες ανάλογα µε τις σπουδές του ενδιαφερόµενου, την εµπειρία και την προϋπηρεσία του. Χειριστές µηχανηµάτων Όπως και µε τους µηχανοτεχνίτες, έτσι και µε τους χειριστές των µηχανηµάτων είναι απαραίτητη τόσο η προϋπηρεσία όσο και η απόκτηση από το Υπ. Ανάπτυξης της σχετικής άδειας χειριστού κατόπιν επιτυχών εξετάσεων. υστυχώς δεν είναι λίγες οι φορές που συναντάµε στα εργοτάξια µηχανοτεχνίτες και χειριστές ακριβών αλλά και σοβαρών µηχανηµάτων µε περιορισµένες δυνατότητες αλλά και χωρίς τη σχετική άδεια του Υπουργείου. Πολλές φορές οι χειριστές ευθύνονται όχι µόνο για την αστοχία µιας εργασίας αλλά και για σοβαρές ζηµιές στον µηχανολογικό εξοπλισµό. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ισχύει διαφορετικό καθεστώς ως προς τους χειριστές απ ότι στην Ελλάδα. Ο υποψήφιος χειριστής µαθητεύει σε κάποια σχολή του αντίστοιχου κρατικού φορέα για ένα χρονικό διάστηµα και στη συνέχεια προσλαµβάνεται σαν βοηθός χειριστή για άλλα δύο τρία χρόνια και αφού περάσει τις πρακτικές εξετάσεις του κρατικού φορέα, τότε και µόνο αναλαµβάνει να χειρίζεται µόνος του µηχάνηµα. Ο χειριστής θα πρέπει να κρατά ηµερήσιο ηµερολόγιο βλαβών του µηχανήµατός του και να αναφέρει αµέσως στο συνεργείο επισκευών του εργοταξίου οποιαδήποτε βλάβη ή ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 104

105 σύµπτωµα κακής λειτουργίας διαπιστώσει στο µηχάνηµά του (διαρροές, υπερθέρµανση, θόρυβο κ.λ.π.). Κατ αυτό τον τρόπο µόνο, θα διατηρείται ο µηχανολογικός εξοπλισµός σε καλή λειτουργική κατάσταση µε υψηλή απόδοση και µειωµένα λειτουργικά έξοδα. Είναι γεγονός ότι στη χώρα µας δεν έχει δοθεί η δέουσα σηµασία στην συµβολή του χειριστή του µηχανήµατος στην ποιότητα του έργου αλλά ούτε και στα µέτρα προστασίας κατά την εργασία του. Η όποια αποκτούµενη από την εργασία εµπειρία, γνώση και υπευθυνότητα δεν θεωρούνται διεθνώς αρκετά για να διασφαλίσουν µια ασφαλή, ουσιαστική και αποτελεσµατική συµµετοχή των χειριστών µηχανηµάτων ως µέσων παραγωγής στην κατασκευή των έργων. Σε άλλες χώρες της Ε.Ε. η ειδική βασική εκπαίδευσή τους σε σχολή που να εποπτεύεται από το κράτος και η διαρκής επιµόρφωσή τους κατά την διάρκεια της εργασίας τους θεωρούνται απαραίτητα εφόδια για να ανταποκριθούν επιτυχώς και µε ασφάλεια στο έργο τους. Στην Ελλάδα, όχι µόνο η κρατική µέριµνα αλλά και ο προβληµατισµός των αρµοδίων Υπηρεσιών στον τοµέα αυτό, παντελώς απουσιάζει. 6. Προτάσεις I. Να ολοκληρωθεί το έργο της κατηγοριοποίησης και υπολογισµού του ωριαίου κόστους του µηχανικού εξοπλισµού των έργων, που έχει αναλάβει το ΙΟΚ στα πλαίσια του Action Plan. II. Να ορισθεί αρµόδιο το ΙΟΚ για τη συντήρηση, τον εµπλουτισµό και τη διαχείρισή του και να προβλεφθεί η αναγκαία συνεχής χρηµατοδότηση. III. Να εκσυχρονιστούν και να αναβαθµιστούν οι διαδικασίες και η υποδοµή τήρησης και λειτουργίας του Μητρώου Ταξινόµησης Μηχανηµάτων του ΥΠΕΧΩ Ε έτσι ώστε να είναι αξιόπιστο και να µπορεί να παρέχει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες σε όλους τους ενδιαφερόµενους. IV. Να θεσπιστεί και να λειτουργήσει ένα σύστηµα για την ειδική βασική εκπαίδευση χειριστών µηχανηµάτων και να τεθούν προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλµατος µε πρόβλεψη µεταβατικών διατάξεων. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 105

106 2.8. Ο ΗΓΟΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ Η έκδοση Οδηγών και Τεχνικών Εγχειριδίων προς χρήση από τους φορείς υλοποίησης των έργων, που να καλύπτουν όσο δυνατόν περισσότερα θέµατα της εργασίας τους, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αύξηση της αποτελεσµατικότητας τους, σε µικρότερο κόστος διοίκησης των.ε. και σε βελτίωση του χρόνου και της ποιότητας υλοποίησης των.ε. Στο πλαίσια αυτά είναι απαραίτητο να υλοποιηθούν τα ακόλουθα: Έκδοση Οδηγών επίβλεψης Μελετών και Κατασκευών, όπως θα προκύψουν από τις ανάγκες που θα διαπιστωθούν ή από σχετικά αιτήµατα που θα γίνουν. Έκδοση Οδηγού για τους κατ' ελάχιστον απαραίτητους ποιοτικούς ελέγχους που πρέπει να διενεργούνται και τα αποτελέσµατα των οποίων πρέπει να ενσωµατώνονται στον Φάκελο Ποιοτικών Στοιχείων κάθε έργου. 1. Θεσµικό πλαίσιο Το θεσµικό πλαίσιο που ρυθµίζει τα θέµατα επίβλεψης µελετών και κατασκευών περιλαµβάνει κυρίως τα εξής: Το Ν 716/77 (ΦΕΚ 295 Α/1977) «Περί µητρώου µελετητών και αναθέσεως και εκπονήσεως µελετών», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 696/74 (ΦΕΚ 301 Α/ ) «Περί αµοιβών µηχανικών δια την σύνταξιν µελετών, επίβλεψιν, παραλαβήν κλπ., Συγκοινωνιακών, Υδραυλικών και Κτιριακών Έργων, ως και Τοπογραφικών, Κτηµατογραφικών και Χαρτογραφικών Εργασιών και σχετικών τεχνικών προδιαγραφών µελετών», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 194/79 (ΦΕΚ 53 Α/ ) «Περί εκτελέσεως των άρθρων 11 και επόµενα του Ν 716/77», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 346/98 (ΦΕΚ 230 Α/ ), Π 18/00 (ΦΕΚ 15 Α/ ) «Προσαρµογή της Ελληνικής Νοµοθεσίας για τις ηµόσιες συµβάσεις υπηρεσιών προς τις διατάξεις της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ του Συµβουλίου και σε συµµόρφωση προς τις διατάξεις της Οδηγίας 97/52/ΕΟΚ», όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, Το Ν 2522/97 «ικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συµβάσεως Ε, κρατικών προµηθειών και υπηρεσιών σύµφωνα µε την οδηγία 89/665 ΕΟΚ», όπως ισχύει, ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 106

107 Το Ν. 1418/84 (ΦΕΚ 23 Α/ ) «ηµόσια Έργα και ρυθµίσεις συναφών θεµάτων», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 609/85 (ΦΕΚ 223 Α/ ) «Κατασκευή ηµοσίων Έργων», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 131/98 (ΦΕΚ 105 Α/ ) «Όργανα που αποφασίζουν ή γνωµοδοτούν και ειδικές ρυθµίσεις σε θέµατα δηµοσίων έργων αρµοδιότητας των Περιφερειών», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 186/96 (ΦΕΚ 145 Α/ ) «Όργανα που αποφασίζουν ή γνωµοδοτούν και ειδικές ρυθµίσεις σε θέµατα έργων αρµοδιότητας των Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων (Ν..) και των νοµικών προσώπων και επιχειρήσεών τους», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 171/87 (ΦΕΚ 84 Α/ ) «ηµοτικά Έργα Έργα Ο.Τ.Α.», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 413/77 (ΦΕΚ 128 Α/1977) «Περί αγοράς, µεταφοράς και καταναλώσεως εκρηκτικών υλών», όπως ισχύει, Το Π 778/80 (ΦΕΚ 193 Α/1980) «Περί µέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν οικοδοµικών εργασιών», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Το Π 1073/81 (ΦΕΚ 260 Α/1981) «Περί µέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν εργασιών εις εργοτάξια οικοδοµών και πάσης φύσεως έργων αρµοδιότητος Πολιτικού Μηχανικού», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, Την ΥΑ ΙΙ-5 η /Φ/17402/84 «Κανονισµός Μεταλλευτικών και Λατοµικών Εργασιών» (931/Β), Ν 1428/84 και Ν 2115/93, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, To N 1430/84 (ΦΕΚ 49 Α/1984) «Κύρωση της 62 ιεθνούς Σύµβασης Εργασίας που αφορά τις διατάξεις ασφαλείας στην οικοδοµική βιοµηχανία», Το Ν. 1568/85 (ΦΕΚ 177 Α/1985) «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζοµένων», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, σε συνδυασµό µε το άρθρο 39 του Ν 1836/89 (79/Α) «Προώθηση της απασχόλησης και της επαγγελµατικής κατάρτισης και άλλες διατάξεις», Το Π 294/88 (ΦΕΚ 138 Α/1988) «Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα τεχνικού ασφαλείας για τις επιχειρήσεις, εκµεταλλεύσεις και εργασίες του άρθρου 1, παρ. 1 του Ν 1568/85», όπως ισχύει, ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 107

108 Το Π 225/89 (ΦΕΚ 106 Α/1989) «Υγιεινή και Ασφάλεια στα Υπόγεια Τεχνικά Έργα», όπως ισχύει, Το Π 157/92 (ΦΕΚ 74 Α/1992) «Επέκταση των Π και ΥΑ που εκδόθηκαν µε τις εξουσιοδοτήσεις του Ν 1568/85 στο ηµόσιο, ΝΠ και ΟΤΑ», όπως ισχύει, Το Π 395/94 (ΦΕΚ 220 Α/1994) «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρησιµοποίηση εξοπλισµού εργασίας από τους εργαζοµένους κατά την εργασία τους σε συµµόρφωση µε την οδηγία 89/655/ΕΟΚ», σε συνδυασµό µε τα Π 89/99 (ΦΕΚ 94 Α/1999), 396/94 (ΦΕΚ 220 Α/1994) και 304/00 (ΦΕΚ 241 Α/2000), όπως ισχύει, Το Π 17/96 (ΦΕΚ 11 Α/1996) «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 89/391/ΕΟΚ και 91/383/ΕΟΚ», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, σε συνδυασµό µε το Π 159/99 (ΦΕΚ 157 Α/1999), Το Π 305/96 (ΦΕΚ 212 Α/1996) «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που πρέπει να εφαρµόζονται στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια σε συµµόρφωση προς την Οδηγία 92/57/ΕΟΚ», όπως ισχύει, Τον Αστικό Κώδικα, όπως ισχύει. Επιπλέον, εκτός των ανωτέρω, το θεσµικό πλαίσιο που διέπει τους ποιοτικούς ελέγχους µελετών και κατασκευών περιλαµβάνει και τα εξής: Την Εγκύκλιο 27/1997 του ΥΠΕΧΩ Ε «Εκπόνηση Μελετών ηµοσίων Έργων (Σύστηµα ηµοπράτησης έργου: Μελέτη - Κατασκευή»), Το Π 428/95(ΦΕΚ 245 Α/ ) «Σύσταση Γενικής ιεύθυνσης Ποιότητας ηµοσίων Έργων στη Γενική Γραµµατεία ηµοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩ Ε», Το Π 81/99 (ΦΕΚ 92 Α/ ) «Τροποποίηση και συµπλήρωση διατάξεων του Π 428/95», Την Απόφ. ΕΕΠΠ ΟΙΚ. 502/ (ΦΕΚ 1265 Β/ ) «Για την εκπόνηση και εφαρµογή Προγραµµάτων Ποιότητας Έργων (Π.Π.Ε.) στα ηµόσια Έργα και Μελέτες», Την Απόφ. ΙΠΑ 611/ (ΦΕΚ 1013 Β/ ) «Οδηγίες Υποχρεωτικής Εφαρµογής για το περιεχόµενο, τον έλεγχο και την έγκριση Προγράµµατος Ποιότητας Έργου», ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 108

109 Την Απόφ. ΙΠΑ /οικ/177/ , «Για την πρόληψη εργασιακού κινδύνου κατά την µελέτη του έργου (ΣΑΥ και ΦΑΥ κατά τη µελέτη)» Την Απόφ. ΙΠΑ /οικ/501/ , «Οδηγίες υποχρεωτικής εφαρµογής για το περιεχόµενο, τον έλεγχο και την έγκριση Προγράµµατος Ποιότητας Μελέτης». Άρθρο 12 του Π..334/2000/ΦΕΚ Α 279, Απόφαση 14/43209/01: Κανονισµός διενέργειας ελέγχου ποιότητας υλικών και έργων ΦΕΚ 332/Β/ Σηµειώνεται ότι είναι σε εξέλιξη η έκδοση Υπουργικής Απόφασης δύο επιπλέον Οδηγιών για «Παρακολούθηση Εφαρµογής του ΠΠΜ και ΠΠΕ», που βρίσκονται στο στάδιο διατύπωσης σχολίων από τiς εµπλεκόµενες Υπηρεσίες. Πέρα από τα παραπάνω για την Περιφερειακή, Νοµαρχιακή και ηµοτική Κοινοτική Αυτοδιοίκηση ισχύουν και τα ακόλουθα: Το Ν 2503/97 (ΦΕΚ 107 Α/ ) «ιοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθµιση θεµάτων για την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις», Το Π 30/96 (ΦΕΚ 21 Α/ ) «Κώδικας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης» και Το Π 410/95 (ΦΕΚ 231 Α/ ) «ηµοτικός και Κοινοτικός Κώδικας», 2. Συγκέντρωση και αξιολόγηση στοιχείων υνητικές πηγές για συλλογή του κατάλληλου υλικού, το οποίο περιλαµβάνει θέµατα επίβλεψης µελετών και κατασκευών καθώς και θέµατα διασφάλισης ποιότητας και ποιοτικών ελέγχων µελετών και κατασκευών είναι: Οδηγός Ελέγχου Ποιότητας Κατασκευής ηµοσίων Έργων (ΕΣΠΕΛ, Εκδοση Β Σεπτέµβριος 2004), ιασφάλιση Ποιότητας µελετών και έργων από το Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας (Σ Π) της ΕΥ Ε Αυτοκινητόδροµος ΠΑΘΕ, ιασφάλιση Ποιότητας έργων από Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας (Σ Π) της «ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ Α.Ε.». ιασφάλιση Ποιότητας και Ποιοτικοί Έλεγχοι µελετών και έργων από το Σ Π της ΕΥ Ε Αυτοκινητόδροµος ΠΑΘΕ, ιασφάλιση Ποιότητας και Ποιοτικοί Έλεγχοι µελετών και έργων από το Σ Π της «ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ Α.Ε.», ιασφάλιση Ποιότητας και Ποιοτικοί Έλεγχοι µεγάλων έργων (π.χ. Κακιάς Σκάλας), Επιλεγµένες Τεχνικές Συγγραφές Υποχρεώσεων. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 109

110 3. ιεθνής εµπειρία Η διεθνής εµπειρία για µελέτες και κατασκευές µπορεί να αντληθεί κυρίως από τις ακόλουθες πηγές: Τον οδηγό επίβλεψης έργων του Αµερικανικού Στρατού (Construction Inspector s Guide, Dept. οf the Army Office, Chief of Engineers, U.S. Corps of Engineers), Τα Γερµανικά εγχειρίδια δηµοπράτησης και διαχείρισης (Vergabehandbücher) κτιριακών έργων, υδραυλικών έργων και έργων οδοποιίας. Ενώ για ποιοτικούς ελέγχους από: Τα πρότυπα τεύχη δηµοπράτησης της Γερµανίας και συγκεκριµένα : Γενική Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων (Algemeine Technische Vertragsbedingungen für Bauleistungen, DIN DIN 18451), Πρόσθετες Τεχνικές Συγγραφές Υποχρεώσεων (Zusätzliche Technische Vertragsbedingungen für Bauleistungen). Συστάσεις και οδηγίες άλλων χωρών (Ηνωµένες Πολιτείες, Ηνωµένο Βασίλειο) και συγκεκριµένα : Quality in the Constructed Project (American Society of Civil Engineers, 2000), Manual on the use of rock in coastal and shoreline engineering (UK, Construction Industry Research and Information Association, 1991). 4. Προβλήµατα - υσλειτουργίες Η απουσία τυποποιηµένων οδηγών επίβλεψης µελετών και κατασκευών δηµιούργησε προβλήµατα κατά την υλοποίηση των Περιφερειακών έργων, µε άµεσες επιπτώσεις στο χρόνο, στο κόστος και στην ποιότητα του τελικού προϊόντος. Οι πράξεις της ιευθύνουσας Υπηρεσίας που αναφέρονται στην ανάθεση, εκπόνηση, επίβλεψη και έγκριση των µελετών, καθώς και στη διοίκηση, παρακολούθηση και έλεγχο της κατασκευής, δεν γίνονται µε βάση έναν τυποποιηµένο και άρα κοινά αποδεκτό τρόπο, ώστε να αποφεύγονται άσκοπες αµφισβητήσεις και ασάφειες κατά την υλοποίηση των έργων. Στη συνέχεια, αναφέρονται ενδεικτικά µερικές από τις δυσλειτουργίες που παρατηρήθηκαν εξαιτίας της έλλειψης τυποποιηµένων οδηγών επίβλεψης µελετών και κατασκευών: µη επαρκής ενηµέρωση των νέων κυρίως στελεχών της ιευθύνουσας Υπηρεσίας, γεγονός που αποτρέπει την ταχεία ένταξή τους στα κλιµάκια επίβλεψης δεδοµένης και της απειρίας τους, ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 110

111 πληµµελής ή ελλιπής επίβλεψη των έργων, λόγω έλλειψης σαφών και τυποποιηµένων κριτηρίων, µε βάση τα οποία η επίβλεψη θα µπορούσε να γίνεται κατά τρόπο πιο αποτελεσµατικό και οµοιόµορφο, ελλιπής επίβλεψη των µελετών όσον αφορά στον έλεγχο της εφαρµοσιµότητας, της οικονοµικότητας και των χρόνων κατασκευής που συνεπάγονται οι µελέτες, ελλιπής γνώση και εφαρµογή του υφιστάµενου θεσµικού πλαισίου που διέπει τις κατασκευές, δηλαδή των πράξεων που κατά νόµο πρέπει να εφαρµόζει η ιευθύνουσα Υπηρεσία. Για τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας, σε ό,τι αφορά τα ανωτέρω θέµατα, απαιτείται η σύνταξη απλών και άµεσα κατανοητών εγχειριδίων / οδηγών για τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας της επίβλεψης. Αντίστοιχα τα προβλήµατα και οι δυσλειτουργίες που αφορούν στους ποιοτικούς ελέγχους, όπως αυτά καταγράφηκαν βάσει της εµπειρίας των διαφόρων φορέων στην υλοποίηση, διαχείριση και αξιολόγηση µελετών και έργων είναι κυρίως τα ακόλουθα: Έλλειψη, µέχρι πρόσφατα, υποχρεωτικής σύνταξης προγραµµάτων ποιότητας µελετών και κατασκευών από τους Αναδόχους και εξειδίκευσης του περιεχοµένου τους, Έλλειψη εξοικείωσης του επιστηµονικού και τεχνικού προσωπικού των Υπηρεσιών Επίβλεψης µε µεθόδους και τεχνικές διασφάλισης ποιότητας και ποιοτικών ελέγχων, Απουσία εγκεκριµένων τυποποιηµένων εγχειριδίων ποιοτικών ελέγχων, η οποία σε συνδυασµό µε την έλλειψη τυποποίησης των σχετικών τευχών δηµοπράτησης (ΤΣΥ, ΕΣΥ), οδηγεί σε ασάφειες και αδυναµίες σχετικά µε την πρακτική υλοποίηση και τεκµηρίωση των ελέγχων και τον καθορισµό των αντίστοιχων καθηκόντων της οµάδας επίβλεψης έργων και µελετών. 5. Προτεινόµενη δοµή - περιεχόµενα Τα προτεινόµενα τεύχη / οδηγοί πρέπει να περιλαµβάνουν τα ακόλουθα: 5.1 Μελέτες Πλαίσιο ελέγχου τήρησης και τεκµηρίωσης διαδικασιών Το αντικείµενο αυτής της ενότητας είναι να εισάγει ένα νέο στέλεχος της ηµόσιας Υπηρεσίας στη διαδικασία προγραµµατισµού, δηµοπράτησης, ανάθεσης και παραλαβής µιας µελέτης. Όλη η διαδικασία είναι θεσµοθετηµένη, αλλά αυτό που απαιτείται είναι να ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 111

112 καθοριστούν τα βήµατα και να τεθούν σε µια λογική αλληλουχία. Αφού λοιπόν προηγηθεί µια σύντοµη περιγραφή και σχολιασµός ανά κεφάλαιο, υποκεφάλαιο, παράγραφο, όπως αυτά περιγράφονται στην Τεχνική Προσφορά, γίνεται παραποµπή: α. στο ισχύον θεσµικό πλαίσιο που διέπει το βήµα, β. στον τυχόν υπάρχοντα οδηγό της ΜΕΚ ή της ΜΟ για τη λεπτοµερέστερη ανάπτυξη του θέµατος, µε προσθήκες, συµπληρώσεις και αντιδιαστολές αν υπάρχουν, γ. στο τεύχος Βασικών ιοικητικών Πράξεων (Β Π), που περιγράφει τις τυχόν διοικητικές πράξεις που απαιτούνται, δ. στο τεύχος Ποιοτικών Ελέγχων (ΠΕ) που περιγράφει τη διασφάλιση ποιότητας και τους ποιοτικούς ελέγχους που απαιτούνται ιαχείριση µελέτης Το αντικείµενο αυτής της ενότητας είναι η διοικητική οικονοµική διαχείριση µιας µελέτης από τη σύναψη της σύµβασης µέχρι την αποπληρωµή. Και στο κεφάλαιο αυτό απαιτείται να καθοριστούν τα βήµατα και να τεθούν σε µια λογική αλληλουχία όπως αυτά περιγράφονται στην Τεχνική Προσφορά. Η ανάπτυξη γίνεται κατά το Κεφάλαιο ανωτέρω Απαιτήσεις επίβλεψης µελέτης Το αντικείµενο αυτής της ενότητας είναι η τεχνική διαχείριση (επίβλεψη) µιας µελέτης από τη σύναψη της σύµβασης µέχρι την αποπληρωµή. Και εδώ γίνεται ανάπτυξη κατά το Κεφάλαιο ανωτέρω. Σε ένα πρώτο µέρος θα πρέπει να παρουσιάζονται, κατά τις ενότητες 5.1.1, και ανωτέρω, οι οδηγίες τεκµηρίωσης / διαχείρισης / επίβλεψης µελετών συγκοινωνιακών έργων, υδραυλικών έργων, λιµενικών έργων, κτιριακών έργων και λοιπών έργων (βλ. εφαρµογή αυτών στο δικτυακό τόπο: ιασφάλιση ποιότητας και ποιοτικός έλεγχος µελετών Το προτεινόµενο τεύχος ποιοτικών ελέγχων, που πρέπει να χωρίζεται σε δύο Μέρη Α και Β, πρέπει να περιλαµβάνει στο Α µέρος: ιασφάλιση ποιότητας και ποιοτικό έλεγχο µελετών Εκεί πρέπει να περιλαµβάνονται τα ακόλουθα: Πρόγραµµα ποιότητας µελετών - Σύνταξη ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 112

113 - Ανασκόπηση και αποδοχή - Αναθεώρηση - Περιεχόµενα ιασφάλιση ποιότητας µελετών - Γενικά - Απαιτήσεις και πεδίο εφαρµογής - Εφαρµογή του προγράµµατος ποιότητας - ιαδικασίες ποιοτικού ελέγχου, ποιοτικής διασφάλισης και ποιοτικής βελτίωσης - Ανεξάρτητοι ποιοτικοί έλεγχοι Ισχύουσα νοµοθεσία Πίνακες τεκµηρίωσης / διασφάλισης ποιότητας µελετών - ραστηριότητες µελέτης - Ενέργειες ευθύνης της Υπηρεσίας - Ενέργειες ευθύνης του Μελετητή - Έντυπο ποιοτικού ελέγχου Κατ αρχή πρέπει να παρουσιάζεται η διαδικασία διασφάλισης ποιότητας µελετών γενικά, αλλά και ειδικότερα, για συγκοινωνιακά έργα, υδραυλικά έργα, λιµενικά / θαλάσσια έργα, κτιριακά έργα (αρχιτεκτονικά, στατικά, Η/Μ εγκαταστάσεις), και για λοιπά έργα, στα οποία συγκαταλέγονται π.χ. τα έργα πρασίνου. Εκεί θα πρέπει να αναπτύσσονται οι οδηγίες για το Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας (Σ Π), η ισχύουσα γενική και ειδική νοµοθεσία, οι οµάδες µελετών και τα στάδια εκπόνησής τους, ενώ στο τέλος κάθε τµήµατος να παρατίθεται κατάλογος ελέγχου ανά κατηγορία έργου. Εξ άλλου, στο Μέρος Β πρέπει να περιλαµβάνονται τα έντυπα ελέγχου ποιότητας για τις µελέτες των ανωτέρω κατηγοριών έργων. Σηµειώνεται ότι προετοιµάζεται η έκδοση δύο οδηγιών από τη ιεύθυνση ΙΠΑ του ΥΠΕΧΩ Ε σχετικά µε την «Παρακολούθηση Εφαρµογής του ΠΠΜ και ΠΠΕ» και είναι σε εξέλιξη η διατύπωση παρατηρήσεων από τις εµπλεκόµενες Υπηρεσίες. 5.2 Κατασκευές Πλαίσιο ελέγχου τήρησης και τεκµηρίωσης διαδικασιών Το αντικείµενο αυτής της ενότητας είναι να εισάγει ένα νέο στέλεχος της ηµόσιας Υπηρεσίας στη διαδικασία προγραµµατισµού, δηµοπράτησης, ανάθεσης και παραλαβής ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 113

114 ενός έργου. Όλη η διαδικασία είναι θεσµοθετηµένη, οπότε αυτό που απαιτείται είναι να καθοριστούν τα βήµατα και να τεθούν σε µια λογική αλληλουχία. Αφού λοιπόν προηγηθεί µια σύντοµη περιγραφή και σχολιασµός ανά κεφάλαιο, υποκεφάλαιο, παράγραφο, όπως αυτά αναπτύσσονται στην Τεχνική Προσφορά, πρέπει να γίνεται παραποµπή: α. στο ισχύον θεσµικό πλαίσιο, β. στον τυχόν υπάρχοντα οδηγό της ΜΕΚ ή της ΜΟ για τη λεπτοµερέστερη ανάπτυξη του θέµατος, µε προσθήκες, συµπληρώσεις και αντιδιαστολές αν υπάρχουν, γ. στο τεύχος Βασικών ιοικητικών Πράξεων (Β Π) που περιγράφει τις τυχόν διοικητικές πράξεις που απαιτούνται, δ. στο τεύχος Ποιοτικών Ελέγχων (ΠΕ) που περιγράφει τη διασφάλιση ποιότητας και τους ποιοτικούς ελέγχους που απαιτούνται, ε. στο τεύχος Ωρίµανσης προς ηµοπράτηση (Ω ) (εφόσον έχει συνταχθεί τέτοιο), όπου θα περιγράφονται τα διοικητικά στάδια ωρίµανσης αναφορικά µε τις απαιτήσεις δηµοπράτησης ενός έργου, πέρα από τις µελέτες (π.χ., τοπικοί και λοιποί φορείς υλοποίησης, κήρυξη απαλλοτριώσεων, κτλ) ιαχείριση έργου Το αντικείµενο αυτής της ενότητας είναι η διοικητική οικονοµική διαχείριση ενός έργου από τη σύναψη της σύµβασης µέχρι την αποπληρωµή. Το τεχνικό αντικείµενο όπως περιγράφηκε στην Τεχνική Προσφορά πρέπει να ελέγχεται και σε σχέση µε τα Ολοκληρωµένα Πληροφοριακά Συστήµατα (ΟΠΣ) των εµπλεκοµένων φορέων υλοποίησης (π.χ. ιαχειριστικών Αρχών, Υπουργείων κλπ), διότι εκεί καθορίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις καταλληλότητας καταχωρούµενων στοιχείων και συχνότητας τροφοδοσίας τους για την εύρυθµη υλοποίηση του έργου. Πρέπει επίσης να εισάγονται στοιχεία ελέγχου για τις αδειοδοτήσεις (λατοµεία, δανειοθάλαµοι, αποθεσιοθάλαµοι), για τους Ανακεφαλαιωτικούς Πίνακες Εργασιών, τις προϋποθέσεις και διαδικασίες σύναψης συµπληρωµατικών συµβάσεων κλπ. Και στο κεφάλαιο αυτό καθορίζονται τα βήµατα και τίθενται σε µια λογική αλληλουχία. Η ανάπτυξη γίνεται κατά το Κεφάλαιο ανωτέρω Απαιτήσεις επίβλεψης έργου Το αντικείµενο αυτής της ενότητας είναι η τεχνική διαχείριση (επίβλεψη) ενός έργου από τη σύναψη της σύµβασης µέχρι την αποπληρωµή. Τα κεφάλαια προς επίβλεψη, που περιγράφονται στην Τεχνική Προσφορά, πρέπει να συµπληρώνονται από στοιχεία της ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 114

115 τρέχουσας εµπειρίας των εκάστοτε φορέων υλοποίησης. Σ αυτό το πλαίσιο πρέπει να συντάσσονται κατά προτίµηση κατάλογοι-πίνακες ελέγχου µε παραποµπές στα λοιπά τεύχη / οδηγούς, ιδίως στα τεύχη των ποιοτικών ελέγχων και της Τεχνικής Συγγραφής Υποχρεώσεων, όπου υπάρχει λεπτοµερής περαιτέρω αναφορά στο ισχύον θεσµικό πλαίσιο και τους εφαρµοστέους κανονισµούς. Το υπόψη αντικείµενο πρέπει να συντάχθεί για τις διάφορες κατηγορίες έργων. Για µεγαλύτερη ευχρηστία, και παρά το γεγονός ότι τα κείµενα πρέπει να είναι συντεταγµένα υπό µορφή καταλόγου, ορισµένα από τα αναλυτικά κείµενα µπορούν να συνοψιστούν σε πίνακες ελέγχων στο τέλος κάθε κεφαλαίου. Για ορισµένα κεφάλαια, όπως σκυροδέµατα, µπορούν να συνταχθούν δύο κατηγορίες πινάκων, µια που να αφορά σε παραγωγή υλικών επί τόπου του έργου και µια που αφορά σε προµήθεια έτοιµων προϊόντων από µονάδες παραγωγής εκτός εργοταξίου. Τέλος, σαν εκπαιδευτική/ ενηµερωτική προσθήκη, προτείνεται να υποβληθεί και ένας οδηγός ελέγχων και ταξινόµησης φθορών οδοστρωµάτων, για τη διευκόλυνση των Υπηρεσιών στην παροχή κατευθυντήριων οδηγιών και ορισµών για την αναγνώριση των διαφορετικών τύπων φθορών που παρουσιάζουν τα οδοστρώµατα. Με τον τρόπο αυτό, επιδιώκεται τα είδη των φθορών να επιλέγονται, να εντοπίζονται, να παρακολουθούνται και να καταγράφονται µε συστηµατικό και τυποποιηµένο τρόπο. Τα εν λόγω στοιχεία θα αποτελέσουν τη βάση ενός ορθολογικού συστήµατος διαχείρισης οδοστρωµάτων και θα επιτρέψουν, παράλληλα, τον καλύτερο προγραµµατισµό και εκτέλεση των σχετικών εργασιών και συντηρήσεων ιασφάλιση ποιότητας και ποιοτικοί έλεγχοι κατασκευών Το προτεινόµενο τεύχος ποιοτικών ελέγχων πρέπει να περιλαµβάνει στο Β µέρος του τη: ιασφάλιση ποιότητας και ποιοτικούς ελέγχους κατασκευών Η διασφάλιση ποιότητας και οι ποιοτικοί έλεγχοι κατασκευών πρέπει να συντάσσονται ανά κατηγορία έργων / οµάδα εργασιών. Όλη η αναγκαία πληροφορία για κάθε εργασία συνοψίζεται σε πίνακες, των Προγραµµάτων Ελέγχου Ποιότητας Έργου (ΠΕΠΕ), οι οποίοι πρέπει να είναι δοµηµένοι ώστε να συµβαδίζουν µε τις φάσεις κατασκευής ενός έργου. Κάθε πίνακας περιλαµβάνει δύο υποπίνακες: Ο πρώτος υποπίνακας (επικεφαλίδα), πρέπει να είναι ταυτόσηµος σε µορφή και χαρακτήρα πληροφοριών ανεξάρτητα από το είδος και τη φάση των εργασιών, και να περιλαµβάνει: ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 115

116 Τον Κωδικό Αριθµό του εκάστοτε ΠΕΠΕ Τον αριθµό Αναθεώρησης έκδοσης του εκάστοτε πίνακα Την Ηµεροµηνία συµπλήρωσης του εκάστοτε πίνακα (σε µορφή ΗΗ/ΜΜ/ΕΕ) Τον αριθµό της σελίδας, σε σχέση µε το σύνολο των συµπληρωµένων για την συγκεκριµένη εργασία κατασκευής, αν υπάρχουν παραπάνω από µια συµπληρωµένες σελίδες (σε µορφή ΧΧ από ΝΝ) Ο δεύτερος υποπίνακας (κυρίως σώµα), θα περιέχει µεταβλητές πληροφορίες, που εξαρτώνται από το είδος και τη φάση των εργασιών. Περιλαµβάνει εννιά πεδία πληροφορίας (στήλες), όπου αποτυπώνονται: Ο Αύξων Αριθµός της συγκεκριµένης υπό έλεγχο διαδικασίας, Περιγραφικά το Αντικείµενο και οι επιµέρους φάσεις υλοποίησης της συγκεκριµένης εκάστοτε υπό έλεγχο διαδικασίας, Ειδικότερα το Ελεγχόµενο Χαρακτηριστικό της υπό έλεγχο διαδικασίας, Ο Υπεύθυνος Ελέγχου Αναδόχου, Τα Κριτήρια Αποδοχής για την υπό έλεγχο διαδικασία, Οι Αναφορές Πρότυπα, βάσει των οποίων γίνεται ο εκάστοτε έλεγχος, Η ιαδικασία ελέγχου / δοκιµής που ακολουθείται για την επιβεβαίωση της τήρησης των προδιαγραφών κατασκευής, Η Συχνότητα ελέγχου / δειγµατοληψιών, όπως αυτή(ές) προβλέπονται από τα συµβατικά τεύχη και τέλος Τα Έντυπα καταγραφής των πληροφοριών / στοιχείων τεκµηρίωσης, όπως αποτυπώθηκαν κατά την κατασκευή. Όλα τα ανωτέρω θα πρέπει να συνταχθούν, για: συγκοινωνιακά έργα, υδραυλικά έργα, λιµενικά / θαλάσσια έργα, κτιριακά έργα (αρχιτεκτονικά, στατικά, Η/Μ εγκαταστάσεις), και λοιπά έργα, στα οποία συγκαταλέγονται έργα δικτύων υποδοµής, περιβάλλοντος χώρου και ΧΥΤΑ. Επισηµαίνεται ότι η σύνταξη των υπόψη πινάκων πρέπει να γίνεται µε γνώµονα την ισχύουσα κατάσταση στην παραγωγή δηµοσίων έργων (εργοληπτικές επιχειρήσεις, εργαστήρια, παλιές και νεότερες µελέτες εφαρµογής που είχαν συνταχθεί µε προηγούµενα ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 116

117 καθεστώτα τεχνικών προδιαγραφών, τεύχη δηµοπράτησης που είχαν συνταχθεί και ισχύουν για την κατασκευή των έργων, κτλ). Εκτιµάται ότι η ανωτέρω προσέγγιση αποτελεί, επί του παρόντος, τη βέλτιστη διαχείριση των ζητουµένων στοιχείων, εν όψει της εννιαιοποίησης των ποιοτικών ελέγχων και δοκιµών κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα (ΕΝ). Τότε θα πρέπει να γίνει και η τελική µορφοποίηση των υπόψη πινάκων, σύµφωνα µε τις υποδείξεις των προτύπων ΕΝ, οπότε και θα πρέπει να τροποποιηθούν οι πίνακες, ώστε να συµπεριλάβουν και τις κατάλληλες παραποµπές στα αντίστοιχα άρθρα των ΕΝ. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 117

118 2.9. ΜΗΤΡΩΟ ΕΡΓΟΥ 1. Περιεχόµενα µητρώου έργου Ο Ανάδοχος κατασκευής ανεξάρτητα από τον τρόπο δηµοπράτησης του έργου, είναι υποχρεωµένος µε µέριµνα και δαπάνη του, να έχει συντάξει και να υποβάλει στην Υπηρεσία µετά την ολοκλήρωση των εργασιών το Μητρώο του έργου. Το Μητρώο του έργου, θα πρέπει να περιλαµβάνει απαραίτητα τα παρακάτω: Πίνακα απογραφής, που θα εµφανίζει περιληπτικά τα επί µέρους έργα, εγκαταστάσεις,εξοπλισµό κλπ. που θα συγκροτούν το όλο έργο. Πλήρη σειρά των σχεδίων του έργου µε τις διαστάσεις όπως τελικά εφαρµόσθηκαν και που ενδεικτικά και όχι περιοριστικά για παράδειγµα σε ένα έργο Οδοποιίας θα πρέπει να περιλαµβάνουν, οριζοντιογραφία, µηκοτοµή, διατοµές των οδικών έργων (µε ανάλυση της δοµικής διαµόρφωσης των κατά τµήµατα οδοστρωµάτων), όψεις, κατόψεις, τοµές, λεπτοµέρειες σε κατάλληλες κλίµακες των λοιπών έργων ή επί µέρους έργων, που θα αποδίδουν τη θέση, τη µορφή, τυχόν ειδικά τεχνικά χαρακτηριστικά τους, καθώς και τις συνθήκες λειτουργικότητας τους. Τα παραπάνω σχέδια θα πρέπει να υποβάλλονται και για τα κάθε είδους συναφή και συµπληρωµατικά έργα. Έτσι στην περίπτωση οδικού έργου απαιτούνται να υποβληθούν σχέδια κυκλοφοριακών διευθετήσεων, γεφυρών, οχετών, τοίχων αντιστήριξης, σηράγγων, έργων αντιθορυβικής προστασίας, έργων αποστράγγισης, έργων αποχέτευσης (οµβρίων, ακαθάρτων), έργων Η/Μ εγκαταστάσεων (οδοφωτισµός, άρδευση, αντλιοστάσια, κλπ), αγωγών διέλευσης καλωδίων, θέσεων µονίµων οργάνων µέτρησης, έργων ΟΚΩ και λοιπών επί µέρους έργων που περιλαµβάνονται και συµπληρώνουν το όλο έργο. Τεύχος στοιχείων υψοµετρικών αφετηριών µε ενδεικτικά σχέδια της θέσης τους. Τεύχος συνοπτικής παρουσίασης όλων των ερευνών πεδίου και εργαστηρίων (γεωτεχνικές έρευνες, γεωλογικές έρευνες και µελέτες, κλπ.) συµπεριλαµβανοµένων και των ερευνών για τον ενσωµατωµένο εξοπλισµό (φωτιστικά σώµατα, ανεµιστήρες, κλπ ). Τεύχος για όλες τις δοκιµές και διαδικασίες Ποιοτικού Ελέγχου µε αντίγραφα όλων των αντίστοιχων πιστοποιητικών που έχουν εκδοθεί (Οίκων Ποιοτικού Ελέγχου εξωτερικού, ΟΠΕ του έργου, άλλων εργαστηρίων, κλπ.) σύµφωνα µε τους Ειδικούς Όρους ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 118

119 ηµοπράτησης. Ειδικότερα θα περιλαµβάνονται και όλοι οι έλεγχοι και δοκιµαστικές λειτουργίες των δικτύων και άλλων Η/Μ εγκαταστάσεων. Περιγραφική έκθεση των κυρίων φάσεων εργασιών, των µεθόδων που χρησιµοποιήθηκαν, των δυσκολιών κλπ. ΣΑΥ ΦΑΥ Φάκελο εγγυήσεων εξοπλισµού και εργασιών. Φάκελο Οικονοµικής πορείας έργου (Συγκριτικοί πίνακες, λογαριασµοί κ.λ.π. ) Πιστοποιητικό Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Σύνολο αδειών που τυχόν εκδόθηκαν κατά τη Σύµβαση και την κείµενη Νοµοθεσία: π.χ. Πολεοδοµίας, Υπ. Γεωργίας (αντλιοστάσια), ΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥ ΑΠ, Υπ. Ανάπτυξης, Νοµαρχία, Αστυνοµία, ΕΚΑΒ, Μετεωρολογία. Ως στοιχεία του Μητρώου Έργου, που αµείβονται σύµφωνα µε την προβλεπόµενη αντίστοιχη καταχώρηση στον προϋπολογισµό, νοούνται εκτός από τα στοιχεία που αναλυτικά αναφέρθηκαν παραπάνω και τα στατιστικά στοιχεία σε σχέση µε το έργο που ο Ανάδοχος υποχρεούται να συγκεντρώσει, επεξεργαστεί και υποβάλει στην Υπηρεσία, το εποπτικό υλικό τεκµηρίωσης της προόδου και προβολής του έργου (φωτογραφίες, διαφάνειες, βίντεο, ταινίες, ψηφιοποιηµένο οπτικοακουστικό υλικό, κλπ.), το εγχειρίδιο επιθεώρησης και συντήρησης καθώς και εγχειρίδιο λειτουργίας του έργου. Παράλειψη υποβολής του Μητρώου του έργου συνεπάγεται τη µη υπογραφή της, κατά την παράγραφο 4 του άρθρου 53 του Π 609/85, τελικής επιµέτρησης. Επί πλέον συνεπάγεται την σύνταξη και εκτύπωση του Μητρώου από την Υπηρεσία σε βάρος και για λογαριασµό του Αναδόχου καθώς και την επιβολή ποινικής ρήτρας στον Ανάδοχο. Ακολουθεί αναλυτικότερη παρουσίαση ορισµένων ειδικών επί µέρους θεµάτων που σχετίζονται µε το Μητρώο του έργου. 2. Έλεγχοι δοκιµαστικές λειτουργίες Οι δοκιµές λειτουργίας του Η/Μ εξοπλισµού είναι η προέκταση των προδιαγραφών και αποτελούν το τελικό στάδιο ελέγχου της ποιότητας του έργου. Οι δοκιµές λειτουργίας διακρίνονται σε: οκιµές εργοστασιακής αποδοχής (factory acceptance test -FAT) οκιµές επί τόπου του έργου (site acceptance test - SAT) ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 119

120 οκιµές ενοποίησης του υπόψη εξοπλισµού µε άλλους συνεργαζόµενους µε αυτόν (integration test) Περιοδικές δοκιµές για τον έλεγχο της κατάστασης του εξοπλισµού µετά την περαίωση του έργου Οι δοκιµές εργοστασιακής αποδοχής κατά κανόνα εµπεριέχονται στο σώµα των προδιαγραφών, είναι δε ταξινοµηµένες σε κατηγορίες υψηλής γενίκευσης. Οι άλλες τρεις αναπτύσσονται σε ιδιαίτερο κεφάλαιο των προδιαγραφών είναι δε προσαρµοσµένες στις λειτουργικές απαιτήσεις του έργου. Το τελικό κριτήριο της επιτυχίας των Η/Μ εγκαταστάσεων ενός έργου είναι : α) η 100% διαθεσιµότητα του εξοπλισµού και των συστηµάτων που το συγκροτούν β) η ανταπόκρισή του στις λειτουργικές απαιτήσεις της µελέτης. Επειδή οι Η/Μ εγκαταστάσεις για παράδειγµα ενός οδικού έργου είναι εκτεθειµένες στις εξωτερικές συνθήκες, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ικανότητά τους να λειτουργήσουν και να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση στις συνθήκες αυτές. Για τον λόγο αυτό οι δοκιµές δεν πρέπει να είναι προσανατολισµένες µόνο στον έλεγχο της κάλυψης των λειτουργικών απαιτήσεων, αλλά και στον έλεγχο της συµµόρφωσης του εξοπλισµού στις περιβαλλοντικές συνθήκες λειτουργίας (θερµοκρασία, υγρασία, σκόνη, παγετός, υπεριώδης ακτινοβολία). Η κρισιµότητα των περιβαλλοντικών συνθηκών λειτουργίας δεν τυχαίνει πάντα της απαιτούµενης προσοχής, µε αποτέλεσµα αφενός την αστοχία του εξοπλισµού και αφετέρου τις αυξηµένες δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης του έργου. Επειδή οι Η/Μ εγκαταστάσεις µπορεί να αναπτύσσονται στην ύπαιθρο π.χ. κατά µήκος ενός δρόµου, οι δοκιµές επί τόπου του έργου δεν είναι πάντα εύκολες, ιδιαίτερα αν πριν την εκτέλεσή τους έχει δοθεί ο δρόµος σε κυκλοφορία. Για τον λόγο αυτό, είναι καλό αυτές να γίνονται τµηµατικά πριν την περαίωση του έργου. Για τον εξοπλισµό εκείνο για τον οποίο υπάρχει ασάφεια ως προς τις προδιαγραφές του κατασκευαστή του ή υπάρχει η υπόνοια ότι αυτές αποκλίνουν από την πραγµατικότητα, θα πρέπει να προβλέπεται η δυνατότητα εκτέλεσής τους από, διαπιστευµένο από την Ε.Ε. ή το ελληνικό κράτος, εργαστήριο. Κρίσιµο στοιχείο των δοκιµών είναι η χρήση για την εκτέλεσή τους κατάλληλων και κατάλληλα βαθµονοµηµένων από έγκριτο εργαστήριο οργάνων µέτρησης. Η απαίτηση για 100% διαθεσιµότητα του κρίσιµου για την ασφάλεια των χρηστών εξοπλισµού, καθιστά αναγκαία την εκτέλεση συστηµατικών περιοδικών ελέγχων και ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 120

121 δοκιµών κατά την διάρκεια χρήσης του έργου. Οι δοκιµές αυτές προδιαγράφονται στα Εγχειρίδια λειτουργίας, επιθεώρησης και συντήρησης του έργου. Το θέµα των σηράγγων, έχει τύχει ιδιαίτερης αντιµετώπισης στα πλαίσια της οδηγίας PE-CONS 3669/04 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σχετικά µε τις ελάχιστες απαιτήσεις ασφάλειας για τις σήραγγες του διευρωπαϊκού οδικού δικτύου. Σύµφωνα µε αυτή, η αρµοδιότητα των ελέγχων αυτών ανήκει σε αρµόδια ιαχειριστική Αρχή εποπτείας των σηράγγων, την οποία πρέπει να ορίσει κάθε κράτος µέλος. Αυτή την στιγµή δεν υπάρχει σώµα δοκιµών για κάθε είδος εξοπλισµού και εγκατάστασης, εναρµονισµένο µε τις προδιαγραφές, εγκεκριµένο από το ΥΠΕΧΩ Ε ή άλλη αρχή, µε αποτέλεσµα να χρησιµοποιούνται κατά περίπτωση ευρωπαϊκές (κυρίως EN, CEN, DIN, VDE και BS) και αµερικάνικες (κυρίως ASTM, NFPA, UL-FM) προδιαγραφές. Ο κίνδυνος από µια τέτοια σταχυολόγηση είναι ότι δεν επιτυγχάνεται πάντα η απόλυτη αντιστοιχία τους µε τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τις λειτουργικές απαιτήσεις του έργου. 3. Εγχειρίδιο επιθεώρησης και συντήρησης Ο Ανάδοχος κατασκευής µε µέριµνα και δαπάνη του υποχρεούται να παραδώσει ένα λεπτοµερές και πλήρες Εγχειρίδιο Επιθεώρησης και Συντήρησης του έργου. Οι βαθµοί λεπτοµέρειας και πληρότητας θα πρέπει να ικανοποιούν την Επίβλεψη, το πρόγραµµα ποιότητας του έργου και το σύστηµα διασφάλισης ποιότητας της Υπηρεσίας. Το εγχειρίδιο αυτό περιλαµβάνει ενδεικτικά και όχι περιοριστικά τα παρακάτω: Οδηγίες συντήρησης αναφερόµενες στις χρονικές περιόδους, υλικά, εξοπλισµό, κλπ για κάθε στοιχείο της κατασκευής, συµπεριλαµβανοµένων των Η/Μ εγκαταστάσεων και της πιθανά προβλεπόµενης φύτευσης. Τεύχος οδηγιών για τις επιθεωρήσεις και τους ελέγχους, που θα πρέπει να γίνονται περιοδικά στο µέλλον Τεύχη οδηγιών για τη συντήρηση και λειτουργία των διαφόρων τµηµάτων του έργου και του ενσωµατωµένου εξοπλισµού, όπως γεφυρών, σηράγγων, ανελκυστήρων, µονάδων ψύξης θέρµανσης ή εξαερισµού, αντλιοστασίων και δεξαµενών, σταθµών διοδίων, σταθµών ελέγχου κυκλοφορίας, διατάξεων αυτοµατισµού, διατάξεων πυρόσβεσης και όλου του εξοπλισµού ακινήτου και κινητού. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 121

122 Τεύχος οδηγιών για τις επιθεωρήσεις και τις συντηρήσεις που θα γίνονται στα έργα δικτύων (αποχέτευσης, αποστράγγισης, άρδευσης, κλπ.) που κατασκευάστηκαν από τον Ανάδοχο, στα πλαίσια των υποχρεώσεων του που απορρέουν από τη Σύµβαση. Αναλυτικές Τεχνικές Εκθέσεις και οδηγίες για τον τρόπο αποκατάστασης φθορών και ζηµιών, που τυχόν θα παρουσιαστούν µελλοντικά. Ειδικότερα για το τεύχος οδηγιών συντήρησης και λειτουργίας των εγκαταστάσεων, τονίζεται ότι στο τέλος κάθε κεφαλαίου των οδηγιών θα πρέπει να δίνεται πλήρης πίνακας των περιλαµβανοµένων σε αυτά µηχανηµάτων µε όλα τα χαρακτηριστικά τους, τα στοιχεία κατασκευής τους (κατασκευαστής / προµηθευτής, τύπος, µοντέλο, µέγεθος, αριθµός σειράς κατασκευής, αποδόσεις, προτεινόµενα ανταλλακτικά κλπ) και να επισυνάπτονται οι έντυπες οδηγίες εγκατάστασης και συντήρησης των κατασκευαστών. Ο Ανάδοχος οφείλει σε κάθε περίπτωση να εφαρµόζει εκσυγχρονισµένες µεθόδους και µέτρα συντήρησης που είναι προς την κατεύθυνση ασφαλείας του έργου και των χρηστών, έστω και αν δεν περιλαµβάνονται στο Εγχειρίδιο Συντήρησης. Το εγχειρίδιο συντήρησης του έργου µε την πλήρη ενσωµάτωση σε αυτό των παρατηρήσεων και οδηγιών της Υπηρεσίας, των οποιωνδήποτε Συµβούλων του Αναδόχου και των Ασφαλιστών, υποβάλλεται στην τελική του µορφή από τον Ανάδοχο πριν από την έκδοση Βεβαίωσης Περάτωσης για το έργο. 4. Εγχειρίδιο λειτουργίας Ο Ανάδοχος κατασκευής µε µέριµνα και δαπάνη του υποχρεούται να συντάξει και υποβάλει στην Υπηρεσία ένα λεπτοµερές και πλήρες εγχειρίδιο λειτουργίας του Έργου. Ένα τέτοιο εγχειρίδιο περιλαµβάνει: (Ι). Κανονισµό λειτουργίας του έργου (ΙΙ). Οδηγίες λειτουργίας για το προσωπικό λειτουργίας και εκµετάλλευσης του έργου. Το µέρος (Ι) αφορά τις σχέσεις χρηστών και έργου και περιλαµβάνει όλα τα στοιχεία που αφορούν τη χρήση του έργου από τους χρήστες, ήτοι τις ελευθερίες, περιορισµούς κλπ Περιλαµβάνει επίσης όλες τις οδηγίες και προδιαγραφές του τι πρέπει να γίνει σε περίπτωση εκτάκτων περιστατικών (όπως σταµάτηµα λόγω βλάβης, ατυχήµατα, περιστατικά µερικής διακοπής της λειτουργίας λόγω συντήρησης, αστοχία σηµατοδότη ή συστηµάτων VMS κλπ). ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 122

123 Περιλαµβάνει επίσης βασικά ενηµερωτικά φυλλάδια που θα διανεµηθούν στους χρήστες κατάλληλα και επαρκή, ώστε κάθε χρήστης να γνωρίζει πως θα χρησιµοποιήσει το έργο και τι θα κάνει σε περίπτωση εκτάκτων γεγονότων. Το µέρος (ΙΙ) περιλαµβάνει όλες τις οδηγίες χρήσης του ακινήτου και κινητού εξοπλισµού του έργου, καθώς και ενεργειών του κατά περίπτωση αρµοδίου προσωπικού για κάθε περίπτωση, ήτοι τόσο σε συνθήκες κανονικής λειτουργίας όσο και σε συνθήκες εκτάκτου περιστατικού. Το εγχειρίδιο διαρθρώνεται σε κεφάλαια κατά οµάδες προσωπικού. Σε ειδικά κεφάλαια πρέπει να παρέχονται πληροφορίες για την ΕΗ, Αστυνοµία ή άλλες Αρχές εφ όσον αυτές εµπλέκονται στη λειτουργία του έργου. Το περιεχόµενο των κεφαλαίων αυτών θα πρέπει - προ της υποβολής του Εγχειριδίου στην Υπηρεσία - να έχει υιοθετηθεί και από τις αντίστοιχες Αρχές ή να καλύπτεται από τους ισχύοντες κανονισµούς και διατάξεις. 5. Οι εµπειρίες από τις οδικές σήραγγες στη χώρα µας Μέχρι πρόσφατα, οι Η/Μ εγκαταστάσεις των οδικών έργων ήταν κυρίως ηλεκτροφωτισµοί οδών και κόµβων. Οι απαιτήσεις συντήρησής τους ήταν σχετικά απλές και περιοριζόταν στην αλλαγή των λυχνιών και σπάνια στηναποκατάσταση αστοχιών των κυκλωµάτων. Για πρώτη φορά, η ανάγκη όχι µόνο κατασταλτικής αλλά και προληπτικής συντήρησης, εµφανίσθηκε µε την κατασκευή συστηµάτων αυτόµατης διαχείρισης και διανοµής του νερού άρδευσης, σε εκτεταµένα δίκτυα κατά µήκος του αυτ/µου ΠΑΘΕ, όπου αφενός µεν η χειροκίνητη άρδευση ήταν δύσκολη και δαπανηρή, (τα δίκτυα αυτά εκτείνονται σε αποστάσεις της τάξης των χλµ) αφετέρου δε οι διαθέσιµοι πόροι νερού λίγοι, γεγονός που έκανε αναγκαία την κεντρική διαχείρισή τους. Επιτακτικότερη όµως ανέκυψε η ανάγκη συστηµατικής και λεπτοµερούς συντήρησης µε την κατασκευή των σηράγγων. Τα εγκατεστηµένα σε αυτές συστήµατα αυτοµατισµού και ελέγχου είναι πολύπλοκα και κεντρικά ελεγχόµενα. Η βασικότερη απαίτηση που πρέπει αυτά να πληρούν, είναι η 100% διαθεσιµότητά τους ανά πάσα στιγµή. Μόνο µε τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται τόσο η πλήρης και ακριβής ενηµέρωση των οδηγών για την κατάσταση µέσα στις σήραγγες, όσο και ο έλεγχος της κατάστασης αυτής από το προσωπικό επιτήρησης. Ας σηµειωθεί εδώ ότι ένα έκτακτο περιστατικό µέσα στις σήραγγες, αν δεν εντοπισθεί και δεν αντιµετωπισθεί αµέσως, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε σηµαντική εµπλοκή της ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 123

124 κυκλοφορίας, η οποία µε την σειρά της θα οδηγήσει σε σηµαντικό περιστατικό (µε έσχατο την πυρκαγιά), που µε τη σειρά του αν δεν αντιµετωπισθεί στο πρώτο 10λεπτο, θα οδηγήσει σε µη αναστρέψιµη κατάσταση, µε ανεπανόρθωτα αποτελέσµατα για την ζωή και τις περιουσίες των χρηστών. Τα Εγχειρίδια λειτουργίας και συντήρησης αρθρώνονται σε γενικές γραµµές σε πέντε επίπεδα: Το πρόγραµµα προληπτικής συντήρησης Το πρόγραµµα αντιµετώπισης βλαβών Το πρόγραµµα αντιµετώπισης έκτακτων περιστατικών σε συνεργασία µε τις Υπηρεσίες Ανάγκης Η συγκρότηση του προσωπικού λειτουργίας και συντήρησης Ο διαθέσιµος εξοπλισµός, τα ανταλλακτικά του και τα µέσα που διατίθενται Η ΕΥ Ε Αυτοκινητόδροµος ΠΑΘΕ µέχρι σήµερα έχει κατασκευάσει δύο συστοιχίες σηράγγων (Ευρεία Παράκαµψη Πατρών και σήραγγες Κακιάς Σκάλας) και µία διπλή σήραγγα (υπογειοποίηση Κατερίνης). Λόγω του µεγάλου µήκους των σηράγγων αυτών, σύµφωνα µε την διεθνή πρακτική και τους κανονισµούς, οι σήραγγες είναι πλήρως εξοπλισµένες και κεντρικά ελεγχόµενες από κέντρα ελέγχου στελεχωµένα µε εξειδικευµένο προσωπικό. Για τον λόγο αυτό δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στην πληρότητα των Εγχειριδίων λειτουργίας και συντήρησης. Όλα τα σχετικά Εγχειρίδια είναι επαρκούς πληρότητας και αντιµετωπίζουν ικανοποιητικά τις σύγχρονες απαιτήσεις οποιουδήποτε οδικού έργου. Προσφάτως, από Επιτροπή µηχανικών της ΕΥ Ε Αυτοκινητόδροµος ΠΑΘΕ, της ΕΓΝΑΤΙΑ Α.Ε. και του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου, εκπονήθηκε Εγχειρίδιο προληπτικής και κατασταλτικής συντήρησης (τα δύο πρώτα επίπεδα από τα πέντε που περιλαµβάνει ένα Εγχειρίδιο), το οποίο είναι επαρκούς γενικότητας και µπορεί να αποτελέσει µία πολύ καλή βάση για την εκπόνηση ενός πλήρους Εγχειριδίου. Ένας τοµέας, ο οποίος µέχρι σήµερα δεν έχει αναπτυχθεί, είναι η συλλογή στατιστικών στοιχείων σχετικά µε τον χρόνο απασχόλησης ανά ειδικότητα τεχνικού, για την προληπτική και κατασταλτική συντήρηση κάθε εγκατάστασης. Τα στοιχεία αυτά είναι κρίσιµα για την διαµόρφωση του κόστους λειτουργίας και συντήρησης. Είναι επίσης κρίσιµα για την λήψη αποφάσεων σχετικά µε την ανανέωση του εξοπλισµού, στην περίπτωση που το κόστος συντήρησης του παλαιού υπερβαίνει την αγορά νέου. Για την αξιολόγηση του τελευταίου θα πρέπει να συνυπολογίζονται πρόσθετοι παράµετροι όπως ο µέσος χρόνος µεταξύ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 124

125 σφαλµάτων (MTBF), ο µέσος χρόνος επισκευής, το µέσο κόστος επισκευής και η διάρκεια ζωής του εξοπλισµού. Τέλος τα στοιχεία αυτά είναι αναγκαία για την αξιολόγηση του συµφερότερου τρόπου ανάθεσης της λειτουργίας και συντήρησης ενός έργου και για τον καθορισµό των όρων της σχετικής σύµβασης. 6. ΣΑΥ - ΦΑΥ Το ΣΑΥ είναι ένα Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας, δηλαδή ένα είδος µελέτης που περιλαµβάνει τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν στο συγκεκριµένο κάθε φορά έργο, καθώς και κάθε άλλο στοιχείο που πρέπει να εφαρµόζεται στο εργοτάξιο ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας και να αποφευχθούν τα εργατικά ατυχήµατα και οι επαγγελµατικές ασθένειες. Το ΦΑΥ είναι ένας φάκελος Ασφάλειας και Υγείας, δηλαδή µια καταγραφή των στοιχείων του έργου έτσι όπως αυτό τελικά κατασκευάσθηκε, καθώς και µια καταγραφή οδηγιών και χρήσιµων στοιχείων τα οποία πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά τη µετέπειτα ζωή του έργου (εργασίες συντήρησης, καθαρισµού, µετατροπών κλπ.) Η διαφορά µεταξύ ΣΑΥ και ΦΑΥ είναι ότι το ΣΑΥ αποσκοπεί στην πρόληψη των κινδύνων κατά την εκτέλεση του έργου, ενώ το ΦΑΥ στην πρόληψη των κινδύνων κατά τις ενδεχόµενες µεταγενέστερες εργασίες καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου. Εποµένως, σηµασία έχει το ΣΑΥ να συντάσσεται όσο το δυνατόν πιο πλήρως και προσεκτικά, ή ακόµα και αν χρειάζεται να αναπροσαρµόζεται, πριν την έναρξη εκτέλεσης του έργου (και στη συνέχεια φυσικά να αναπροσαρµόζεται ανάλογα µε την εξέλιξη των εργασιών), ενώ το ΦΑΥ σηµασία έχει να αναπροσαρµόζεται κατά την πορεία εκτέλεσης του έργου ανάλογα µε τις τροποποιήσεις που επέρχονται στο έργο, ώστε µετά την ολοκλήρωση του έργου να είναι πλήρες και µε όλα τα "όπως κατασκευάσθηκε" στοιχεία και τις χρήσιµες οδηγίες. 7. Οι θεσµοί για τα θέµατα υγιεινής και ασφάλειας Η χώρα µας βρίσκεται σήµερα ακόµη στην αρχική φάση της κατανόησης και εφαρµογής των θεσµών σχετικά µε τις συνθήκες ασφάλειας και υγείας στην καθηµερινή εργασιακή πρακτική στον τοµέα των ηµοσίων Έργων. Το υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο είναι σύγχρονο και εκτεταµένο, οι σχετικές όµως διατάξεις είναι διάσπαρτες και χρήζουν θεµατικής απογραφής και κωδικοποίησης σε ενιαίο κείµενο. (βλέπε συνηµµένο Πίνακα Νοµοθετηµάτων για την Ασφάλεια και Υγεία των ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 125

126 εργαζοµένων στον κατασκευαστικό κλάδο και Πίνακα ιατάξεων του ΥΠΕΧΩ Ε για την Ασφάλεια και Υγεία στα έργα). Επειδή στα δηµόσια έργα εµπλέκονται κατά τη Νοµοθεσία Ε, πολλοί φορείς (π.χ. ΚτΕ, Χρηµατοδοτικός Φορέας, Προϊσταµένη Αρχή, ιευθύνουσα Υπηρεσία, επί τόπου επιβλέπων µηχανικός, Μελετητής, Ανάδοχος Κατασκευής, ιευθυντής έργου, Εργοταξιάρχης, Υπεργολάβος εργασιών, Προµηθευτής, Σύµβουλος, κλπ.), παράλληλα µε τους θεσµοθετηµένους ρόλους από την ειδική Νοµοθεσία για την Ασφάλεια και Υγεία (συντονιστής ασφάλειας, τεχνικός ασφάλειας, κλπ.), χρειάζεται να αποσαφηνιστούν θέµατα εκατέρωθεν αρµοδιοτήτων και ευθυνών σχετικά µε το σχεδιασµό, την εκτέλεση και τη λειτουργία Ε. Το Νοµοθετικό πλαίσιο για ΑΥΕ προβλέπει τους εξής βασικούς θεσµούς για την πρόληψη του εργασιακού κινδύνου : Θεσµοί για την εφαρµογή της νοµοθεσίας, υπό την έννοια της άσκησης των δραστηριοτήτων που απαιτούνται στο "µέτωπο" της καθηµερινής εργασιακής πρακτικής στη Βιοµηχανία Υπηρεσίες : Τεχνικός Ασφάλειας (ΤΑ), Ιατρός Εργασίας (ΙΕ), Εκτίµηση του Επαγγελµατικού Κινδύνου (ΕτΕΚ), Εξ.Υ.Π.Π., Εσ.Υ.Π.Π. (Ν.1568/85, Π 17/96) στα Τεχνικά Έργα : Επιπλέον των ανωτέρω θεσµών, προβλέπονται εκείνοι του Συντονιστή Ασφάλειας και Υγείας της Εργασίας και του Σχεδίου και Φακέλου Ασφάλειας και Υγείας της Εργασίας (ΣΑΥ ΦΑΥ, Π 305/96) Θεσµοί για τον έλεγχο της εφαρµογής της σχετικής νοµοθεσίας και την επίβλεψή της στα ηµόσια Έργα είναι : Το Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας που ασκεί τον έλεγχο αυτό µε τους τεχνικούς, υγειονοµικούς και κοινωνικούς επιθεωρητές, καθώς και µε το σώµα ειδικών επιθεωρητών. ύο ιευθύνσεις της ΓΓ Ε του ΥΠΕΧΩ Ε στα πλαίσια της Γενικής ιεύθυνσης Ποιότητας ηµοσίων Έργων για την προώθηση της εφαρµογής της νοµοθεσίας σε όλες τις φάσεις της κατασκευής: από την αρχική µελέτη, τη δηµοπράτηση της κατασκευής τους και την επίβλεψη µέχρι την παράδοση και τη λειτουργία τους. Ειδικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ενδεικτική αναφορά) Στον τοµέα των δοµικών κατασκευών, ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στις Κοινοτικές διατάξεις που αφορούν συγκεκριµένα τη µείωση της περιβαλλοντικής επίπτωσης των χρησιµοποιούµενων προϊόντων και εξοπλισµών και την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των προσώπων. Υπό το πνεύµα αυτό, εκδόθηκαν και οδηγίες που ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 126

127 αναφέρονται στο έντυπο «Επίπτωση των υλικών δοµικών κατασκευών : Υγεία και Ασφάλεια» Στον τοµέα των Μεταφορών, µετά από τα πρόσφατα ατυχήµατα σε σήραγγες, εκδόθηκε πρόσφατα αναµορφωµένη οδηγία σχετικά µε τις ελάχιστες απαιτήσεις ασφαλείας για τις σήραγγες του ιευρωπαϊκού Οδικού ικτύου που περιλαµβάνει θέµατα τόσο για την οργάνωση της ασφάλειας στον έλεγχο και τη διαχείριση λειτουργίας µιας σήραγγας, όσο και στις τεχνικές απαιτήσεις τόσο στη φάση µελέτης και κατασκευής της υποδοµής όσο και της εκµετάλλευσης. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 127

128 3. ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ 3.1. ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ 1. Γενικά Με τον όρο Σύµβουλοι, νοούνται φυσικά ή νοµικά πρόσωπα που παρέχουν εξειδικευµένες υπηρεσίες στους φορείς που εκπονούν Τεχνικά Εργα. Συνήθως, οι εκπονούντες Μελέτες τεχνικών έργων (µε την έννοια του ν. 716/77 περί µελετών ηµοσίων Εργων) και οι ανάδοχοι κατασκευής (µε την έννοια του ν. 1418/84 περί κατασκευής ηµοσίων Έργων), δεν χαρακτηρίζονται ως Σύµβουλοι, αν και παρέχουν εξειδικευµένες υπηρεσίες. Σηµειώνεται ότι ορισµένοι φορείς χαρακτηρίζουν και τα σχήµατα που εκπονούν τις µελέτες των τεχνικών έργων ως «Συµβούλους». Σύµφωνα µε τα ανωτέρω, διακρίνονται οι εξής τύποι Συµβούλων : 1. Σύµβουλοι Μελέτης και Σύµβουλοι ηµοπράτησης, οι οποίοι παρέχουν εξειδικευµένες υπηρεσίες προς την Υπηρεσία σε κάποια από τα στάδια εκπόνησης της µελέτης του έργου και την σύνταξη των τευχών δηµοπράτησης. 2. Σύµβουλοι Κατασκευής και Σύµβουλοι ιαχείρισης, οι οποίοι παρέχουν εξειδικευµένες υπηρεσίες προς την Υπηρεσία κατά την εκτέλεση του έργου. 3. Ειδικοί Τεχνικοί Σύµβουλοι και Τεχνικοί Εµπειρογνώµονες, οι οποίοι διαθέτουν εξειδικευµένη γνώση και εµπειρία και καλούνται προς υποβοήθηση της Υπηρεσίας σε περίπτωση που ανακύψουν ειδικά θέµατα σε κάποιο από τα ανωτέρω στάδια µελέτης ή εκτέλεσης των έργων. 4. Σύµβουλοι κατά την συντήρηση και διαχείριση της λειτουργίας των έργων. Η κατηγορία αυτή συµβούλων, αν και θεωρητικώς είναι δυνατόν να απαιτηθεί, δεν έχει χρησιµοποιηθεί ακόµη στην Ελλάδα, αφού η συντήρηση των έργων αναλαµβάνεται από τις Υπηρεσίες (ή γενικότερα τον ιδιοκτήτη του έργου). Σύµβουλοι έχουν χρησιµοποιηθεί και χρησιµοποιούνται στα τεχνικά έργα πρακτικώς από όλες τις Υπηρεσίες. Κυρίως χρησιµοποιούνται Σύµβουλοι Κατασκευής και Σύµβουλοι ιαχείρισης, οι οποίοι παρέχουν εξειδικευµένες υπηρεσίες προς την Υπηρεσία κατά την εκτέλεση του έργου, υποβοηθώντας την Υπηρεσία στην επίβλεψη και τον ποιοτικό έλεγχο της κατασκευής. Συχνά έχουν χρησιµοποιηθεί και Σύµβουλοι Μελετών, κυρίως στον έλεγχο των µελετών (checkers). Τέλος, αρκετές Υπηρεσίες χρησιµοποιούν Ειδικούς Τεχνικούς ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 128

129 Συµβούλους και Τεχνικούς Εµπειρογνώµονες, είτε κατά περίπτωση, αναλόγως των δυσχερειών που αναφύονται κατά την εκτέλεση των έργων, είτε στα πλαίσια Συµβουλίου Εµπειρογνωµόνων (π.χ. ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ, ΕΡΓΟΣΕ, ΕΗ, κλπ). 2. Σύµβουλοι ιαχείρισης (Σ. ) Ο θεσµός του Συµβούλου ιαχείρισης (Project Manager) είναι ένα παγκόσµιο φαινόµενο και σταθερά αναφοράς για την υλοποίηση κάθε έργου, σε όλα τα φάσµατα και επίπεδα των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Στην Ελλάδα η εκτεταµένη εφαρµογή του θεσµού του Συµβούλου ιαχείρισης (Σ..) για τα µεγάλα προγράµµατα δηµοσίων έργων (Εργα Αυτοκινητοδρόµων κλπ) αρχίζει µετά την επίµονη απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) στα µέσα της δεκαετίας του 90 (2 ο ΚΠΣ). Οι Σ.. προσλαµβάνονται µε δηµόσιους διεθνείς διαγωνισµούς. Αρχικά η Ε.Ε. πίεζε για πρόσληψη πραγµατικού «ιαχειριστή» ηµοσίων Έργων (Project Manager) µε δυνατότητα ανάληψης εκ µέρους του πρωτοβουλιών (π.χ. άσκηση Αρνησικυρίας σε θέµατα που διαφωνούσε κλπ.). Οι κινήσεις αυτές έγιναν από την Ε.Ε. (τότε ΕΟΚ) στο πνεύµα και το πλαίσιο της διασφάλισης της διαφάνειας, της ανταγωνιστικότητας και της ποιότητας των έργων όπως αποτυπώνονται στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ειδικότερα στις: 92/50 του Συµβουλίου της 18ης Ιουνίου 1992 για το «Συντονισµό των ιαδικασιών Σύναψης ηµόσιων Συµβάσεων Υπηρεσιών». 93/36 του Συµβουλίου της 14ης Ιουνίου 1993 περί «Συντονισµού των ιαδικασιών για τη Σύναψη Συµβάσεων ηµοσίων Προµηθειών». 93/37 του Συµβουλίου της 14ης Ιουνίου 1993 περί «Συντονισµού των διαδικασιών για τη σύναψη συµβάσεων δηµοσίων έργων». 97/52 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 1997 περί τροποποιήσεως των οδηγιών 92/50/ΕΟΚ, 93/36/ΕΟΚ και 93/37/ΕΟΚ «Περί συντονισµού των διαδικασιών σύναψης δηµοσίων συµβάσεων υπηρεσιών, συµβάσεων δηµοσίων προµηθειών και συµβάσεων δηµοσίων έργων», αντιστοίχως. Οι παραπάνω Οδηγίες έχουν ενσωµατωθεί στην εθνική νοµοθεσία µε τα παρακάτω Προεδρικά ιατάγµατα, Νοµοθετικές ρυθµίσεις και κανονιστικά κείµενα: α. τις προµήθειες που αφορούν παροχή υπηρεσιών 370/95, 105/2000: Προσαρµογή της Ελληνικής νοµοθεσίας περί προµηθειών του ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 129

130 ηµοσίου προς το Κοινοτικό ίκαιο και ειδικότερα προς τις διατάξεις της Οδηγίας 93/36/ΕΕ του Συµβουλίου της ΕΕ και 97/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 346/98: Προσαρµογή της Ελληνικής Νοµοθεσίας σχετικά µε τη σύναψη δηµοσίων συµβάσεων υπηρεσιών προς τις διατάξεις της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ του Συµβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 18ης Ιουνίου 1992 "για το συντονισµό των διαδικασιών σύναψης δηµόσιων συµβάσεων υπηρεσιών που δηµοσιεύθηκε στην ελληνική γλώσσα στην επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαικών Κοινοτήτων (Ε.Ε.L 209/24/7/92). 394/96: Κανονισµός Προµηθειών ηµοσίου (Κ.Π..). 18/2000: Τροποποίηση του Π..346/98 (Α'230) "προσαρµογή της Ελληνικής Νοµοθεσίας για τις δηµόσιες συµβάσεις υπηρεσιών προς τις διατάξεις της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ της 18ης Ιουνίου 1992" σε συµµόρφωση προς τις διατάξεις της Οδηγίας 97/52/ΕΚ της 13ης Οκτωβρίου ΦΕΚ 180/Α'/ : "Αναπτυξιακά, φορολογικά και θεσµικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τοµέα και άλλες διατάξεις". 2286/1995, Ν 2323/1995, 2503/1997, 2741/1999 Προµήθειες του δηµοσίου τοµέα και ρυθµίσεις συναφών θεµάτων ύκλιος 43 Αρ. 17α/02/69/.Ν. 380/ "Οδηγίες για την εφαρµογή διατάξεων περί εκτελέσεως δηµσίων έργων". ύκλιος 38 Αρ. 17α/08/113/Φ.Ν. 380/ "Τροποποίηση διατάξεων για τον τρόπο εκτελέσεως συµπληρωµατικών εργασιών". β. Για τα ηµόσια Έργα Νόµος 1418/1984 καθώς και οι νόµοι που τον συµπληρώνουν / τροποποιούν και τα εκτελεστικά αυτού Προεδρικά ιατάγµατα και Υπουργικές Αποφάσεις όπως κάθε φορά ισχύουν. Νόµοι 1418/1984, 1959/1991, 2052/1992, 2229/1994, 2308/1995, 2338/1995, 2372/1996, 2412/1996, 2576/1998, 2719/1999, 2940/2001. Π.. 609/1985, 23/1993, 286/1994, 368/1994, 85/1995, 402/1996, 210/1997, 285/1997, 218/1999, Αποφ /2000. Π.. 334/2000 Προσαρµογή της Ελληνικής Νοµοθεσίας για τα δηµόσια έργα προς τις διατάξεις της Οδηγίας 93/37 ΕΟΚ όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 130

131 γ. Για τις Μελέτες Ν. 2522/1997 ικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συµβάσεως Ε, κρατικών προµηθειών και υπηρεσιών σύµφωνα µε την οδηγία 89/665 ΕΟΚ. Ν. 2362/1995 (ιδίως Άρθρα 79 έως και 85) Περί ηµοσίου Λογιστικού Ελέγχου και δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις. Νόµος 3164/2003 (ΦΕΚ 176/Α / ) «Μητρώα Μελετητών, ανάθεση και εκπόνηση µελετών και παροχή συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις», ο οποίος όµως ανεστάλη και δεν εφαρµόστηκε. Σηµειώνεται ότι στις 18/1/05, ξεκίνησε η συζήτηση στη Βουλή νέου σχεδίου Νόµου για τα θέµατα αυτά. Για τα θέµατα της ηµοσιότητας και Πληροφόρησης, εκτός από τους Νόµους (ΕΚ) 1159/2000 ( ) και Ν.2860/2000 (ΦΕΚ Α'251/ ), εφαρµόζεται στα θέµατα των προκηρύξεων και συµβάσεων µε Ανάδοχο και η παρακάτω εθνική νοµοθεσία: Ν.2328 ΦΕΚ 159/Α'/ "Νοµικό καθεστώς της ιδιωτικής τηλεόρασης και της τοπικής ραδιοφωνίας, ρύθµιση θεµάτων της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς και άλλες διατάξεις". Π.. 261/97 ΦΕΚ 1186/Τα/ "Για τη διαφάνεια στη διαφηµιστική προβολή του ηµοσίου και του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα από τα έντυπα και τα ηλεκτρονικά µέσα ενηµέρωσης". Θεωρητικά οι Σύµβουλοι ιαχείρισης (Σ..), σύµφωνα µε τις συµβάσεις παροχής υπηρεσιών που αναλαµβάνουν για τα δηµόσια έργα, έχουν σαν «φυσικό» αντικείµενο τους την υποστήριξη και τη συµµετοχή στο σύνολο των υπηρεσιών που παρέχουν οι αντίστοιχοι δηµόσιοι φορείς υλοποίησης. Από µόνο του κάτι τέτοιο, θα απαιτούσε µια δοµή και ένα αριθµό ατόµων της ίδιας τάξης µεγέθους µε αυτά της ηµόσιας Υπηρεσίας, οπότε και θα ήταν ασύµφορη και αντιπαραγωγική µια τέτοια διαδικασία, πολλαπλασιάζοντας το κόστος διοίκησης κάθε έργου, και θα ξεπερνούσαν ίσως το παγκόσµια αποδεκτό κόστος του 4% επί της αξίας του προς υλοποίηση έργου. Μια επιγραµµατική παρουσίαση του αντικειµένου ενός τυπικού Συµβούλου ιαχείρισης παρουσιάζεται πιο κάτω. Ενας Σύµβουλος ιαχείρισης (Σ..) στο πλαίσιο των Συµβατικών του Υποχρεώσεων συµµετέχει συνήθως στα εξής αντικείµενα: Έλεγχος Μελετών. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 131

132 Προετοιµασία Τευχών ηµοπράτησης για διεξαγωγή διαγωνισµών ανάθεσης. Απαλλοτριώσεις. Προγράµµατα Κατασκευών. Παρακολούθηση των Μεθόδων και ιαδικασιών Κατασκευής. Παρακολούθηση Χρονοδιαγραµµάτων Κατασκευών και Οικονοµικές Αναφορές. Προγράµµατα ιασφάλισης Ποιότητας, Υγιεινής και Ασφάλειας. Ανεξάρτητοι Έλεγχοι Ποιότητας. Ανεξάρτητοι Γεωµετρικοί Έλεγχοι. Π.Π.Α.Ε. και Επιµετρήσεις. Πιστοποιήσεις των Αναδόχων. Συµµετοχή στην παραλαβή των έργων. Προετοιµασία των Εκθέσεων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους Χρηµατοδοτικούς φορείς. Μηνιαίες Εκθέσεις για την Ποιότητα και την Πρόοδο των Εργασιών. Μεταφορά Τεχνογνωσίας. Στην πράξη οι περισσότεροι Σ.., υποστηρίζουν τις ηµόσιες Υπηρεσίες στη διαδικασία παραγωγής των.ε. σαν απλοί Σύµβουλοι, χωρίς αποφασιστικές αρµοδιότητες και µε περιορισµένο ανθρώπινο δυναµικό, κυρίως λόγω του υπάρχοντος νοµοθετικού πλαισίου, διότι ο νόµος δεν προβλέπει ανάληψη ευθύνης κατά την υλοποίηση των δηµόσιων έργων για κανένα άλλο εκτός της αρµόδιας ηµόσιας Αρχής ( ιευθύνουσες Υπηρεσίες και Προϊστάµενες Αρχές). Με όλους του παραπάνω περιορισµούς, πρακτικά ο κάθε Σ. χρησιµοποιείται κυρίως σαν πηγή παροχής ειδικευµένου προσωπικού για τις ανάγκες της Υπηρεσίας που τον προσλαµβάνει. Μάλιστα αυτό γίνεται ανεξάρτητα από τους λοιπούς όρους της σύµβασής του, διότι οι τελευταίοι αναφέρονται σαν γενική περιγραφή πλαισίου καθηκόντων (βλ. και ανωτέρω) όπου περιγράφονται όλες οι αρµοδιότητες που έχουν οι Υπηρεσίες που συνάπτουν τις εν λόγω συµβάσεις. Σε αντικειµενική θεώρηση η παρουσία ενός Σ.., ως προς τη βελτίωση της τελικής ποιότητας του παραγόµενου έργου, πετυχαίνει εν γένει το σκοπό της, διότι παρέχει υπηρεσίες ανεξάρτητου ποιοτικού ελέγχου (έστω και δειγµατοληπτικού), υπηρεσίες γεωµετρικών ελέγχων, διασφάλισης ποιότητας, ανεξάρτητης επίβλεψης, αλλά και ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 132

133 οικονοµικής και χρονικής παρακολούθησης, που στο παρελθόν ήταν τουλάχιστον ανεπαρκείς µε τον τρόπο και το ρυθµό που εφαρµόζονταν από τους αρµόδιους φορείς. Με την εφαρµογή του µέτρου πρόσληψης εξωτερικών Συµβούλων ιαχείρισης παρατηρήθηκαν και προέκυψαν τα εξής: i. Επιφυλακτική ως αρνητική αποδοχή του θεσµού αλλά και σε ατοµική βάση ορισµένων στελεχών των Συµβούλων (Σύµβουλου ιαχείρισης ή Project Manager) και Συµβούλου Κατασκευής (Construction Manager) από το σύστηµα παραγωγής ηµοσίων Έργων στην Ελλάδα ( ηµόσιες Υπηρεσίες, Εργολάβοι, Λοιποί Φορείς). ii. Η παρουσία και µόνη ενός αρχικά τρίτου φορέα / µατιού στο επίπεδο της συνολικής ποιότητας παραγωγής των διαφόρων έργων έχει πετύχει συγκεκριµένα και απτά αποτελέσµατα. iii. Χρησιµοποιείται αντικειµενικά ως πηγή γρήγορης παροχής ειδικευµένου προσωπικού, για την επίτευξη της βελτίωσης της τελικής ποιότητας του παραγόµενου έργου, για την αντιµετώπιση µεγάλου όγκου εργασιών ή ελεγκτικών εργασιών και για τη γρήγορη εξασφάλιση εµπειρογνωµόνων και εξειδικευµένων επιστηµόνων. iv. Η µέχρι τώρα εµπειρία δείχνει ότι ο εκάστοτε Σ.. πετυχαίνει εν γένει το σκοπό του. Η παροχή υπηρεσιών των Σ.. είναι σε θέµατα: - ελέγχου µελετών µε ανεξάρτητους µελετητές (independent checkers), - υπηρεσίες ανεξάρτητης επίβλεψης και ποιοτικού ελέγχου κατασκευών (έστω και δειγµατοληπτικού), - υπηρεσίες γεωµετρικών ελέγχων, - υπηρεσίες διαχείρισης/ διασφάλισης ποιότητας, - υπηρεσίες οικονοµικής και χρονικής παρακολούθησης υλοποίησης των συµβάσεων. v. Η παρουσία των Σ.. είχε σαν συνέπεια την έκπτωση ή ακόµη και χρεοκοπία ορισµένων Αναδόχων. Έφερε έτσι στο προσκήνιο, την επιτακτική ανάγκη της οργάνωσης και εξορθολογισµού τόσο των συστηµάτων ιοίκησης των έργων από πλευράς ΚτΕ, όσο και αυτών των Αναδόχων, εφόσον επιθυµούν να διατηρηθούν και να είναι ανταγωνιστικοί στο πεδίο της κατασκευής των ηµοσίων Έργων. vi. Τα «παραδοτέα» των Σ.. κατέληξαν σε µερικές περιπτώσεις να είναι υπηρεσίες κατώτερες των προσδοκώµενων. vii. Η αναγκαιότητα εξεύρεσης, παροχής και συλλογής πληροφοριών σχετικά µε την υλοποίηση των έργων που αναλαµβάνει η Υπηρεσία. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 133

134 Σ ότι αφορά τις επιφυλακτικές ή αρνητικές απόψεις για το θεσµό του Σ.., αυτό συµβαίνει διότι το υπάρχον σύστηµα παραγωγής είχε καθιερώσει ένα συγκεκριµένο τρόπο υλοποίησης των έργων. Ο τρόπος αυτός είχε παγιωθεί επί µακρό χρονικό διάστηµα, µεταξύ των εµπλεκοµένων φορέων (Υπηρεσίες και Ανάδοχοι) και οποιαδήποτε παράµετρος που µπορούσε να «διαταράξει» την δεδοµένη ισορροπία, ετίθετο υπό παρατήρηση και αµφισβήτηση. Επιπρόσθετα, οι Υπηρεσιακοί παράγοντες που επέβλεπαν τις συµβάσεις των Σ.. και οι επιτόπου παράγοντες επίβλεψης της υλοποίησης των έργων, είχαν την ευκαιρία να ζήσουν από «πρώτο χέρι» την εµπειρία της συνεργασίας µε τα στελέχη των εκάστοτε Σ.. Οι τελευταίοι µπήκαν, όπως ήταν φυσικό, στο «µικροσκόπιο» όλων των συναδέλφων τους από την Υπηρεσία. Όντας υψηλά αµειβόµενοι και σε ορισµένες περιπτώσεις ακατάλληλοι σαν επιλογές για τη θέση που υπηρετούσαν στο οργανόγραµµα του Σ.. δυσκόλεψαν σηµαντικά την οµαλή αποδοχή τους από τους µέχρι τότε παράγοντες παραγωγής των έργων. Παράµετροι που διαµόρφωσαν τη συγκεκριµένη «µη αποδοχή» των υπηρεσιών του Σ.. µπορούν να αποδοθούν και στις δύο πλευρές (Σ.. και Υπηρεσία). Χαρακτηριστικές φράσεις που ακούγονταν από Υπηρεσιακούς παράγοντες ήταν: «Παίρνουν τόσα λεφτά για να τους µαθαίνουµε εµείς πως γίνονται τα έργα!» ενώ αντίστοιχα από στελέχη των Σ.. διατυπώνονταν µόνιµα παράπονα, όπως «εν µας ενηµερώνουν ούτε µας δίνουν στοιχεία για το έργο µας» Στις Υπηρεσίες καταλογίζονται οι ευθύνες της προβληµατικής διαδικασίας διαπίστευσης αλλά και παρακολούθησης των επιδόσεων και της επάρκειας του προσωπικού του Συµβούλου ιαχείρισης. Η επιλογή του προσωπικού προέκυπτε από το Βιογραφικό τους Σηµείωµα, δηλαδή από µόνη την περιγραφή της εµπειρίας και των ικανοτήτων του κάθε στελέχους του Σ.. «επι χάρτου» - µε όσα πιθανά «λάθη» στις καταχωρήσεις των προσόντων των υποψηφίων - χωρίς πρότερη επαφή ή συνέντευξη από τον αρµόδιο παράγοντα της Υπηρεσίας µε τον οποίο θα συνεργαζόταν έκαστος. ιαδικασία κρίσης της επάρκειας και εν συνεχεία αποποµπή στελεχών του Σ.., σε περίπτωση µη ικανοποιητικής κάλυψης των αναγκών της θέσης που κλήθηκε να υπηρετήσει, είναι πρακτικά ανύπαρκτα στις εφαρµογές των συµβάσεων των Σ... Η παροχή υπηρεσιών Σ.. είναι, πέραν της εµπεριστατωµένης γνώσης του τεχνικού αντικειµένου που καλείται να αντιµετωπίσει έκαστος των στελεχών του Σ.., κατ εξοχήν ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 134

135 διαπροσωπικές σχέσεις µε τους συνεργαζόµενους παράγοντες της Υπηρεσίας. Εάν οι διαπροσωπικές σχέσεις των εµπλεκοµένων δεν είναι καλές, καθίσταται προβληµατική η συνεργασία και η προώθηση και επίλυση των θεµάτων υλοποίησης των έργων που εκτελούνται µε την παρουσία Σ.. Εποµένως για να διασφαλιστεί κατά το δυνατόν η αρµονική συνεργασία και αποδοχή του Σ.. στο πρόσωπο των στελεχών του, χρειάζεται τροποποίηση της διαδικασίας διαπίστευσης- αλλά και παρακολούθησης της επίδοσης ενός εκάστου- του προσωπικού του Σ.. Για όλες τις Υπηρεσίες που προσλαµβάνουν Σ.., ανεξάρτητα αν διαθέτουν Σύστηµα Ποιότητας (Σ..Π.) ή όχι, προτείνεται να συνταχθεί και να εφαρµοστεί µια διαδικασία «ιαδικασία Επιλογής, ιαπίστωσης Καταλληλότητας και ιαπίστευσης Προσωπικού Συµβούλων και νεοπροσλαµβανοµένων Υπηρεσιακών Παραγόντων», όπου θα περιγράφονται τα αντικειµενικά κριτήρια και η µεθοδολογία για την σωστή επιλογή εκάστου των συνεργατών της Υπηρεσίας. Ολα αυτά πρέπει να είναι συναρτηµένα µε την οργανωτική µελέτη της Υπηρεσίας και την περιγραφή της θέσης που καλείται να καλύψει ο εκάστοτε υπό κρίση συνεργάτης. υστυχώς ο θεσµός των Συµβούλων ιαχείρισης είναι σχετικά πρόσφατος για τα Ελληνικά δεδοµένα. Ως εκ τούτου από το γηγενές ανθρώπινο δυναµικό δεν έχουν εξελιχθεί επαρκή σε αριθµό και εµπειρία στελέχη, ώστε να καλύψουν µε επάρκεια και συνέπεια τις θέσεις εργασίας που δηµιουργούνται. Οι ελληνικές εταιρίες του χώρου είναι περιορισµένες σε αριθµό, χωρίς σηµαντικές σχετικές εµπειρίες και µε ελλιπή στελέχωση. Οι εταιρίες του κλάδου από το εξωτερικό δεν έχουν τη δυνατότητα να εµπλακούν πλήρως µε αλλοδαπό προσωπικό. Οι λόγοι είναι η άγνοια του κανονιστικού πλαισίου, το υψηλό κόστος και τα διαφορετικά δεδοµένα στην άσκηση της συγκεκριµένης υπηρεσίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπου το νοµοθετικό πλαίσιο επιτρέπει στον Σ.. την ανάληψη πλήρους ευθύνης και αποφάσεων σχετικών µε τα υλοποιούµενα έργα. Στο Σ.. καταλογίζονται οι ευθύνες της προβληµατικής επιλογής σηµαντικού µέρους του προσωπικού του από την τοπική κυρίως αγορά, καθώς και η µη επαρκής ενηµέρωση και πληροφόρηση των στελεχών του για το ακριβές φάσµα των υποχρεώσεων και δικαιωµάτων ενός εκάστου, καθώς και η µη ύπαρξη Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 135

136 συγκεκριµένα για την οντότητα «Σύµβουλος ιαχείρισης» που προσλαµβάνει κάθε ηµόσια Υπηρεσία. Με τα ανωτέρω δεδοµένα είναι αναµενόµενο αποτέλεσµα η έλλειψη εµπιστοσύνης και η συµπεριφορά «αντιπαράθεσης» που παρατηρείται, σε ορισµένες περιπτώσεις, µεταξύ Πελάτη ( ηµόσια Υπηρεσία) και Παρέχοντος Υπηρεσίες (Σ..). Επίσης ανάγεται σε προσωπικό καθαρά επίπεδο το θέµα ικανοποίησης του πελάτη από το εκάστοτε στέλεχος του Σ.., που όµως στα µάτια του κάθε υπαλλήλου της Υπηρεσίας εκπροσωπεί τον ίδιο τον Σ.. Ετσι η κακή εντύπωση από κάποιο ανεπαρκές στέλεχος του Σ.. χαρακτηρίζει τον Σ.. και αντίστοιχα η κακή φήµη ενός Σ.. συµπαρασύρει στην αφάνεια ακόµη και την καλή ποιότητα των προσφεροµένων υπηρεσιών από µεµονωµένα στελέχη του Σ.. Σ ότι αφορά στη θετική συµβολή του Σ.. στη βελτίωση της ποιότητας των έργων, αυτό συνέβη διότι παρότι υπήρχε η προαναφερθείσα ισορροπία στο σύστηµα παραγωγής που είχε καθιερώσει ένα συγκεκριµένο τρόπο υλοποίησης των έργων πριν την εµφάνιση του Σ.. στα έργα, η παρουσία ενός «εξωγενούς» παράγοντα, ως προς το προηγούµενο καθεστώς, επέφερε ένα σχετικό «νοικοκύρεµα» κυρίως στην επιτυγχανόµενη ποιότητα στα έργα, διότι πάντα στις συµβάσεις των Σ.. προβλέπονται ανεξάρτητοι δειγµατοληπτικοί έλεγχοι. Ετσι σταδιακά, αλλά σταθερά και ουσιαστικά, ενσωµατώθηκε στην παραγωγή των υλοποιούµενων έργων µια πρόσθετη προσοχή στη διαχείριση της ποιότητας κατασκευής. Σ ότι αφορά την άµεση κάλυψη των εκάστοτε αναγκών της Υπηρεσίας µέσω του Σ.., αυτό συνέβη διότι αφενός οι Σ.. δεν διέπονται από συγκεκριµένες και άκαµπτες οργανωτικές δοµές, αφετέρου δεν διέπονται από συγκεκριµένα Σ..Π. Επιπλέον δεν διαθέτουν µόνιµο και σηµαντικό αριθµό στελεχών στην Ελλάδα, ώστε να έχουν καλύψει όλες τις προβλεπόµενες από τη σύµβαση θέσεις. Εξάλλου, λόγω των οικονοµικών συγκυριών έχουν τη δυνατότητα, αν απαιτηθεί από την Υπηρεσία, να προσλαµβάνουν όλο το απαραίτητο προσωπικό για να καλύπτει ΑΜΕΣΟΤΑΤΑ η Υπηρεσία τις ανάγκες της, χωρίς δεσµεύσεις, µετατάξεις και προσωρινές προσλήψεις µε όλα τα επακόλουθά και τις καθυστερήσεις τους. Πρακτικά λοιπόν, ο Σ.. λειτουργεί σαν ένα «χαλαρο» σύστηµα εξεύρεσης και παροχής εξειδικευµένου τεχνικού προσωπικού, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες της εκάστοτε Υπηρεσίας. Το θετικό αποτέλεσµα πάντως είναι ότι τέτοιου είδους «µετακλήσεις» και χρησιµοποίηση κάθε κατηγορίας ειδικού προσωπικού (π.χ. ειδικοί επιστήµονες, ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 136

137 καθηγητές πανεπιστηµίων κλπ.) επιταχύνει την κατασκευή του έργου και δίνει ένα τελικό προϊόν υψηλότερης ποιότητας απ ότι στο παρελθόν. Σ ότι αφορά την επίτευξη των στόχων της πρόσληψης του Σ.., αυτό συµβαίνει διότι στις επιµέρους εµπλοκές του ο εκάστοτε Σ.. λειτουργεί σε συνεργασία µε την Υπηρεσία και ελέγχεται, µέσω των ηµερησίων δελτίων παρουσιών, ως προς όλες τις υπηρεσίες που πρέπει να εκτελέσει παράλληλα µε την Υπηρεσία και τον Ανάδοχο. Έτσι επιτυγχάνεται η προαγωγή της τελικής ποιότητας των παραδιδόµενων έργων, καθώς και η στενότερη εποπτεία, παρακολούθηση της εξέλιξης τους και αναφορές προς τους αρµόδιους φορείς. Σ ότι αφορά την παρουσία των Σ.. που είχε σαν συνέπεια την έκπτωση ή ακόµη και χρεοκοπία ορισµένων Αναδόχων, αυτό συνέβη διότι παρατηρήθηκε ότι τόσο αρκετές κατασκευαστικές επιχειρήσεις όσο και διάφορες Υπηρεσίες του δηµοσίου, δεν διαθέτουν την κατάλληλη οικονοµοτεχνική και λοιπή υποδοµή (ανθρώπινη και υλική), ώστε να διαχειριστούν και να διοικήσουν τα έργα που αναλαµβάνουν από την αρχή µέχρι την αποπεράτωση και παράδοσή τους µε ορθολογικά κριτήρια, µέσα και µεθόδους. Ειδικότερα για τις κατασκευαστικές εταιρίες που κηρύχθηκαν έκπτωτες ή πτώχευσαν, οι λόγοι είναι κυρίως η µη έγκαιρη αναδιοργάνωση (και οι πολύ υψηλές εκπτώσεις της περιόδου ). Για την αντιµετώπιση των λόγων αυτών παραθέτουµε τα ακόλουθα στοιχεία/ δεδοµένα: Το σύνολο των δεδοµένων που ισχύουν τα τελευταία χρόνια για τα ηµόσια Έργα ΑΠΑΙΤΟΥΝ πλέον την ύπαρξη οργανωµένων, υγιών και οικονοµικά εύρωστων επιχειρηµατικών σχηµάτων, ικανών να αναλαµβάνουν και να φέρουν ΕΓΚΑΙΡΑ και ΕΝΤΕΧΝΑ εις πέρας το.ε. που τους έχει ανατεθεί. Το πλήθος των έργων αλλά και τα διαφορετικά τους µεγέθη απαιτούν οργανωτικά νέα ΚΑΙ ΕΥΕΛΙΚΤΑ επιχειρηµατικά σχήµατα. Για παράδειγµα, παλαιότερα στην Ελλάδα το προς κατασκευή µήκος ενός έργου οδοποιίας, ήταν της τάξης των 3-5 χιλιοµέτρων που απαιτεί τελείως διαφορετική οργανωτική δοµή π.χ. ένας εργοδηγός µπορούσε να επαρκεί µαζί µε έναν µηχανικό, έναν εργοταξιάρχη και έναν εργαστηριακό µηχανικό, µε τον «ιδιοκτήτη - αφεντικό» να έχει τη νοοτροπία ότι η παραγωγή προέρχεται αποκλειστικά από τον εργοδηγό. Στην νέα πραγµατικότητα των πολλαπλών και ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ πολυπρόσωπων εργοταξίων ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ οργάνωση και τυποποιηµένες διαδικασίες µε πολλαπλούς ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 137

138 εργοδηγούς και µηχανικούς για τον σωστότερο συντονισµό ποιότητας και παραγωγικότητας σε πολλαπλά µέτωπα εργασιών. Εποµένως η νέα πραγµατικότητα στον τοµέα της παραγωγής.ε. έκανε φανερό το πρόβληµα της µη έγκαιρης αναδιοργάνωσης των περισσοτέρων τεχνικών εταιριών στις σωστές βάσεις που απαιτούσε η µεγάλη αύξηση του κύκλου εργασιών, αλλά και του διαφορετικού τρόπου ελέγχου της ενσωµατούµενης ποιότητας αλλά και της τεκµηρίωσης του παραδιδόµενου έργου - µε την παρουσία των Συµβούλων ιαχείρισης, του ΕΣΠΕΛ και των διαφόρων ελεγκτικών φορέων υλοποίησης από την Ελλάδα και την Ε.Ε. Η πληθώρα.ε. απαιτεί την ύπαρξη ΕΥΕΛΙΚΤΩΝ, ΕΙ ΙΚΕΥΜΕΝΩΝ και ΕΜΠΕΙΡΩΝ οµάδων, που µπορούν να αναλάβουν συγκεκριµένα έργα ή εργασίες, εντός των εταιρικών σχηµάτων, τα οποία όµως θα εξαρτώνται από την µέγιστη δυνατή τυποποίηση παραγωγής. Η εν λόγω παραγωγή θα ελέγχεται και παρακολουθείται µε προδιαγεγραµµένο τρόπο και σε συγκεκριµένα χρονικά διαστήµατα.πρέπει να τονιστεί επιπλέον ότι: α) Από την αποκτηθείσα εµπειρία για την απαιτούµενη ταχύτητα εκτέλεσης και την ποιότητα του παραδιδόµενου προϊόντος στα.ε., γίνεται φανερό ότι για την ΕΝΤΕΧΝΗ και ΕΓΚΑΙΡΗ εκτέλεση τους - ΕΙ ΙΚΑ των Μεγάλων Έργων - είναι ΜΟΝΟ ΡΟΜΟΣ η βελτίωση και ο εκσυγχρονισµός των κατασκευαστικών εταιριών, ώστε να προκύπτει ταχύτερη απορροφητικότητα κονδυλίων µε καλύτερο τελικό αποτέλεσµα. Εποµένως, σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο, οι συγχωνεύσεις, συµµαχίες και εξαγορές, σαν οχήµατα προς υγιέστερες επιχειρήσεις είναι επιθυµητές αλλά και απαραίτητες για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας όλων των βιώσιµων επιχειρήσεων του χώρου. β) Ανεξάρτητα πάντως από τις συγχωνεύσεις, συµµαχίες, συνεργίες κλπ, αν δεν γίνει αναδιάρθρωση των εταιριών ή οµίλων, που θα προκύψουν, σε ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ, ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΗ και ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ βάση παραγωγής, µε κάποια Συστήµατα ιαχείρισης Ποιότητας, µε τις εταιρίες κάθε οµίλου να µην ανταγωνίζονται µεταξύ τους (π.χ. εξειδίκευση κάθε εταιρίας του οµίλου σε συγκεκριµένο αντικείµενο µε ελάχιστή ή καθόλου επικάλυψη αρµοδιοτήτων), τότε το εγχείρηµα δεν θα µπορέσει να βελτιστοποιήσει τις προκύπτουσες δυνατότητες. γ) Όλοι οι φορείς ( ηµόσιες Υπηρεσίες, παντός είδους Σύµβουλοι και ο τεχνικός κόσµος της Ελλάδας) πρέπει να επανατοποθετηθούν για το σύνολο του κύκλωµατος της παραγωγής.ε. (σύλληψη έργου - µελέτη - κατασκευή - επίβλεψη χρήση - συντήρηση) λαµβάνοντας υπόψη ΟΛΕΣ τις διατιθέµενες σύγχρονες τεχνολογίες τόσο στο επίπεδο της ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 138

139 επί τόπου κατασκευής του ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΕΝΟΥ τεχνικού αντικειµένου όσο και στο πλέγµα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ (κατασκευαστικός & οικονοµικός) - ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ - ΑΝΑ ΡΑΣΗ - ΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ - ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ, ώστε να είναι δυνατή η βελτιστοποίηση της χρήσης ΟΛΩΝ των διατιθέµενων πόρων σε όλα τα επίπεδα του έργου. Με την εφαρµογή των ανωτέρω σε ΟΛΕΣ τις δραστηριότητες κάθε οµίλου θα οδηγηθούµε στη δηµιουργία οντοτήτων µε πολλαπλές δυνατότητες και µε αυξηµένο δείκτη αποτελεσµατικότητας και βιωσιµότητας. δ) Η δυνατότητα και παραγωγική ικανότητα κάθε Υπηρεσίας, Συµβούλου ή εταιρίας του χώρου, πρέπει να υπογραµµισθεί, εξαρτάται και προσδιορίζεται, όχι µόνο από την υλικοτεχνική τους υποδοµή, αλλά κατά κύριο λόγο από το στελεχιακό της δυναµικό, την επιστηµονική γνώση και επάρκεια και την εµπειρία του προσωπικού της σε όλα τα επίπεδα. «Η κάθε εταιρία ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ που την απαρτίζουν». Εποµένως πρέπει να δοθεί ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ στην απόκτηση, εκπαίδευση αλλά και δηµιουργία και εξέλιξη επαρκούς στελεχιακού δυναµικού για όλα τα έργα και τους τοµείς δραστηριότητας κάθε φορέα υλοποίησης.ε. µε διαρκή δια βίου εκπαίδευση, όλων των ανθρώπινων συντελεστών παραγωγής. ε) Απαιτείται προγραµµατισµός των έργων αλλά και όλων των λοιπών δραστηριοτήτων του ηµοσίου αλλά και των εταιριών, σε επαρκές βάθος χρόνου. Μόνο έτσι αφ ενός θα επιτευχθεί εκτέλεση έργων χωρίς προβλήµατα (π.χ. έγκαιρη εξασφάλιση ποιοτικών - οριστικών µελετών και ερευνών, προγραµµατισµός υλοποίησης και παρακολούθησης έργου, συντονισµός όλων των εκτός εργολαβίας κατασκευής δραστηριοτήτων για την οµαλή εξέλιξη των εργασιών, χρηµατοδοτήσεις, ποιοτικοί έλεγχοι κλπ) ενώ ταυτόχρονα µε το σωστό προγραµµατισµό θα επιτευχθεί και η ορθολογική οργάνωση των τεχνικών εταιριών. Για να δώσουµε ένα δείγµα του βάθους χρόνου που απαιτείται προγραµµατισµός για κάθε µοναδιαίο έργο του δηµοσίου - ιδιαίτερα τα θεωρούµενα µεγάλα - αναφέρουµε ότι Ο ΚΥΚΛΟΣ κάθε ΕΡΓΟΥ από τη «σύλληψή» µέχρι την οριστική παραλαβή του κυµαίνεται ΚΑΤ ΕΛΑΧΙΣΤΟ από 6½ έως 11 χρόνια (ανάλογα µε το µέγεθος του έργου), µη συµπεριλαµβανοµένων των απαλλοτριώσεων, που θεωρούνται ότι διεκπεραιώνονται παράλληλα µε τις διαδικασίες µελέτης και ανάθεσης του έργου. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 139

140 Σ ότι αφορά την ποιότητα των «παραδοτέων» του Σ.., αυτό συνέβη διότι όπως αναφέρθηκε και στην περίπτωση I, παρ ότι χρησιµοποιήθηκαν πρότυπα τεύχη δηµοπράτησης (Τ..) για την πρόσληψη των Σ.., η επιλογή του εκάστοτε Σ.. γίνεται πάντα βάσει των «επι χάρτου» κριτηρίων των Τευχών ηµοπράτησης για παροχή Υπηρεσιών Συµβούλου. Στην πράξη, λόγω των διαφόρων εξωτερικών συνεργατών που χρησιµοποιούνται και επειδή δεν είναι εφικτό να ελέγχονται ανά πάσα στιγµή «ποιοτικά» από τον ΚτΕ όλοι οι απασχολούµενοι από τον Σ.., το «προϊόν» των παρεχοµένων υπηρεσιών δεν είναι διασφαλισµένο. Ως προς τις αναφορές και την τεκµηρίωση της υλοποίησης των διάφορων παραδοτέων που περιγράφονται ή προβλέπονται στη σύµβαση του Σ.., η ποιότητα των τελικών προϊόντων του Σ.., σε αρκετές περιπτώσεις, πόρρω απέχει µιας ορθολογικής και επαρκούς υποβολής. Προτείνεται να δοθεί µεγαλύτερη βαρύτητα - κατά την επιλογή του κατάλληλου Συµβούλου ιαχείρισης - στις προσωπικές συνεντεύξεις ΟΛΩΝ των βασικών στελεχών του Σ.., ώστε να µορφώνει ο ΚτΕ προσωπική γνώµη για την ποιότητα της παρασχεθεισοµένης υπηρεσίας, ΠΡΙΝ την υπογραφή της σύµβασης. Προφανώς αυτό πρέπει να αντικατοπτρίζεται και µέσα στα άρθρα των τευχών δηµοπράτησης προσλήψεων Σ.., ώστε να διασφαλιστεί η διαφάνεια και ο τελικός σκοπός της πρόσληψης, που δεν είναι άλλος από την βελτίωση του τελικού προϊόντος (µελέτη, κατασκευή κλπ). Σ ότι αφορά την αναγκαιότητα εξεύρεσης, παροχής και συλλογής πληροφοριών σχετικά µε την υλοποίηση των έργων, αυτό συνέβη διότι στην εποχή της πληροφορίας που ζούµε, που είναι συνώνυµη µε τον ανταγωνισµό, καθίστανται προφανή δύο στοιχεία: α) ότι όποια Υπηρεσία ή επιχείρηση διαθέτει την κατάλληλη και επαρκή πληροφορία έχει συγκριτικό πλεονέκτηµα, ως προς τον αντίστοιχο ανταγωνιστή, που δεν διαθέτει την πληροφορία (πχ στατιστικά στοιχεία όλων των ενδιαφερόντων του φορέα υλοποίησης από εµπειρία και ίδια µέσα, αλλά και από την διεθνή εµπειρία και τον ανταγωνισµό) και β) την απαραίτητη δοµή και οργάνωση για «σωστή και επικερδή» για την ίδια την Υπηρεσία ή επιχείρηση διαχείριση και εκµετάλλευση της πληροφορίας, ώστε σε περίπτωση κοινής βάσης πληροφοριών µε τους εκάστοτε ανταγωνιστές της να αποκτήσει και πάλι συγκριτικό πλεονέκτηµα ως προς τον ανταγωνισµό. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 140

141 Εποµένως γίνεται απαραίτητο: ι) Να οργανωθούν ορθολογικά οι Υπηρεσίες του ηµοσίου που δηµοπρατούν και επιβλέπουν τα έργα και οι Κατασκευαστές (π.χ. Ολοκληρωµένα Πληροφοριακά Συστήµατα παρακολούθησης και διοίκησης έργων, Συστήµατα ιαχείρισης Ποιότητας, επαρκές προσωπικό και υλικοτεχνική υποδοµή κλπ) ιι) Να καθοριστούν µετά από ανάλυση όλες οι εξειδικευµένες πληροφορίες που απαιτούνται να συλλέγονται - ανάλογα µε τα δεδοµένα της εκάστοτε Υπηρεσίας ή εταιρίας - ώστε να επιτυγχάνεται ο ορισµός της άριστης ποιότητας δηλ. η επίτευξη της προδιαγεγραµµένης ποιότητας στον ελάχιστο δυνατό χρόνο και µε το ελάχιστο δυνατό κόστος. ιιι) Να εδραιωθεί η κατάλληλη υποδοµή (υλικοτεχνική και ανθρώπινη) ώστε η πληροφορία να παραλαµβάνεται, επεξεργάζεται και διαχειρίζεται στα κατάλληλα κέντρα αποφάσεων στον ταχύτερο δυνατό χρόνο και µε τη µέγιστη δυνατή συνέπεια ακρίβειας και περιοδικότητας (π.χ. µε ειδικά συστήµατα διαχείρισης και κατ εξοχήν µε Ολοκληρωµένα Πληροφοριακά Συστήµατα). 3. Συνοπτικά συµπεράσµατα Το γενικό συµπέρασµα είναι ότι η εφαρµογή του θεσµού Συµβούλου ιαχείρισης στην υλοποίηση των έργων στη χώρα µας, είχε σε γενικές γραµµές θετικά αποτελέσµατα. Όµως υπάρχουν µεγάλα περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης της ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών από πλευράς των Σ.. και αύξησης της αποτελεσµατικότητας της συνεργασίας των Σ.. και των ηµοσίων Υπηρεσιών µε τα συγκεκριµένα µέτρα που αναφέρθηκαν. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η εύκολη αντιµετώπιση ελλείψεων των Υπηρεσιών δια και µέσω των Σ.. ανέστειλε χρονικά τις αποφάσεις των αρµοδίων για ενίσχυση και αναβάθµιση των Υπηρεσιών αυτών (προσλήψεις, εκπαίδευση, υποδοµή κλπ.). Η ευκαιριακή αυτή επίλυση προβληµάτων είναι προσέγγιση που δεν δηµιουργεί προοπτική αναβάθµισης των ηµοσίων Υπηρεσιών. Η αξιοποίηση της παρουσίας των Σ.. πρέπει να είναι µοχλός για την αναβάθµιση των Υπηρεσιών και όχι αιτία για στασιµότητα. Μόνο µε αναβάθµιση των ηµόσιων Υπηρεσιών θα γίνει πιο ουσιαστικός και πιο αποτελεσµατικός ο ρόλος των Σ.. Τέλος είναι ανάγκη να υπάρξει και να εφαρµοσθεί ένα σύγχρονο θεσµικό πλαίσιο για την παροχή υπηρεσιών Σ.. και άλλων συναφών υπηρεσιών. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 141

142 3.2. ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ 1. Χρονική Περίοδος Ωρίµανσης ενός Έργου Παραχώρησης και ρόλος των Σύµβουλων του Κυρίου του Έργου (ΚτΕ) Χρηµατοοικονοµικός Σύµβουλος Ο ρόλος του Χρηµατοοικονοµικού Συµβούλου του ΚτΕ κατά την χρονική περίοδο ωρίµασης ενός έργου Παραχώρησης είναι αδιαµφισβήτητα πολύ σηµαντικός. Οι εργασίες που συνήθως εκτελεί µπορούν να συνοψισθούν ως εξής: o Προκαταρτική εξέταση της ελκυστικότητας και αρχικός καθορισµός του έργου προς Παραχώρηση o Προσδιορισµός των επιθυµητών χρηµατοοικονοµικών χαρακτηριστικών των Υποψηφίων Παραχωρησιούχων και θέσπιση κριτηρίων για τυχόν διαδικασία Προεπιλογής o Υποβοήθηση του ΚτΕ στην ιαδικασία Προεπιλογής o Παροχή Υποστήριξης για την παρουσίαση των έργων στους ιεθνείς Πιστωτικούς Οργανισµούς και τις Εµπορικές Τράπεζες o Αξιοποίηση των εκθέσεων του Τεχνικού Συµβούλου και του Κυκλοφοριακού Συµβούλου και σύνταξη του Χρηµατοοικονοµικού Μοντέλου o Υποβοήθηση του Νοµικού Συµβούλου κατά τη σύνταξη της ιακήρυξης και του Σχεδίου Σύµβασης Παραχώρησης o Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία επιλογής Αναδόχου o Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία οριστικοποίησης των Συµβατικών Τευχών µε τον Προτιµητέο Αναδόχο Νοµικός Σύµβουλος Ο Νοµικός Σύµβουλος του ΚτΕ κατά την χρονική περίοδο ωρίµασης ενός έργου Παραχώρησης εκτελεί συνήθως τις ακόλουθες εργασίες: ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 142

143 o Σύνταξη της Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος o Υποβοήθηση του ΚτΕ στην ιαδικασία Προεπιλογής o Σύνταξη των Τευχών ηµοπράτησης και ιδίως του Σχεδίου Σύµβασης Παραχώρησης o Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία επιλογής Αναδόχου o Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία οριστικοποίησης των Συµβατικών Τευχών µε τον Προτιµητέο Αναδόχο Τεχνικός Σύµβουλος Ο Τεχνικός Σύµβουλος του ΚτΕ κατά την χρονική περίοδο ωρίµασης ενός έργου Παραχώρησης εκτελεί συνήθως τις ακόλουθες εργασίες: o Προσδιορισµός Βασικών Τεχνικών Απαιτήσεων του έργου (π.χ. για τον γεωµετρικό σχεδιασµό των αυτοκινητοδρόµων, ελάχιστες απαιτήσεις για διασταυρώσεις, ανισόπεδους κόµβους και τεχνικά έργα) o Επισκόπηση και αξιολόγηση των υπαρχουσών µελετών / ερευνών o Προσδιορισµός απαιτούµενων πρόσθετων µελετών / ερευνών o Παροχή υποστήριξης όσον αφορά στην ανάθεση των αναγκαίων πρόσθετων µελετών/ερευνών o Επισκόπηση και αξιολόγηση των πρόσθετων µελετών / ερευνών o Προσδιορισµός των επιθυµητών τεχνικών δεξιοτήτων των Υποψηφίων Παραχωρησιούχων και θέσπιση κριτηρίων για τυχόν ιαδικασία Προεπιλογής o Υποβοήθηση του ΚτΕ στην ιαδικασία Προεπιλογής o Εκτίµηση του Κόστους Κατασκευής o Εκτίµηση του Κόστους Λειτουργίας και συντήρησης σε συνεργασία µε τον Κυκλοφοριακό Σύµβουλο o Εκτίµηση του απαιτούµενου Χρονοδιαγράµµατος Κατασκευής o Σύνταξη των Τεχνικών Τευχών ηµοπράτησης a. Προδιαγραφές Μελέτης b. Προδιαγραφές Κατασκευής c. Προδιαγραφές ιασφάλισης Ποιότητας d. Προδιαγραφές Λειτουργίας και Συντήρησης ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 143

144 o Υποβοήθηση του Νοµικού Συµβούλου κατά τη σύνταξη της ιακήρυξης και του Σχεδίου Σύµβασης Παραχώρησης o Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία επιλογής Αναδόχου o Υποβοήθηση του ΚτΕ κατά την διαδικασία οριστικοποίησης των Συµβατικών Τευχών µε τον Προτιµητέο Αναδόχο Κυκλοφοριακός Σύµβουλος Ο Κυκλοφοριακός Σύµβουλος του ΚτΕ κατά την χρονική περίοδο ωρίµασης ενός έργου Παραχώρησης εκτελεί συνήθως τις ακόλουθες εργασίες: o Επισκόπηση / Αξιολόγηση των διαθέσιµων κυκλοφοριακών στοιχείων o Επισκόπηση /Αξιολόγηση των µελετών σκοπιµότητας o Προσδιορισµός των απαιτήσεων για τα συστήµατα διοδίων και τα συστήµατα διαχείρισης κυκλοφορίας o Προκαταρτική εξέταση της ελκυστικότητας των έργων προς Παραχώρηση σε συνεργασία µε τον Χρηµατοοικονοµικό και τον Τεχνικό Σύµβουλο o Εκπόνηση Κυκλοφοριακών Μετρήσεων o Εκπόνηση Κυκλοφορικού Μοντέλου και Σεναρίων o Υποβοήθηση του Νοµικού Συµβούλου κατά της σύνταξη της ιακήρυξης και του Σχεδίου Σύµβασης Παραχώρησης ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ» 144

145 ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΚΟΤΣΩΝΗ : «ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ»