Παραγωγή Βιοντίζελ από φυτικά έλαια και ζωικά λίπη με χρήση ετερογενών καταλυτών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Παραγωγή Βιοντίζελ από φυτικά έλαια και ζωικά λίπη με χρήση ετερογενών καταλυτών"

Transcript

1 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών Τομέας ΙΙ Μονάδα Μηχανικής Διεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίμων Νικόλαος Μπαράκος Παραγωγή Βιοντίζελ από φυτικά έλαια και ζωικά λίπη με χρήση ετερογενών καταλυτών

2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Το αντικείμενο της ερευνητικής δραστηριότητας είναι η ανάπτυξη νέων, οικονομικά αποδοτικών και ευέλικτων διεργασιών παραγωγής βιοντίζελ με τη μέθοδο της μετεστεροποίησης των τριγλυκεριδίων κυρίως φυτικών ελαίων, ραφιναρισμένων ή μη, αποβλήτων ελαίων, μεταχειρισμένων και τηγανισμένων λαδιών, καθώς και αποβλήτων και υπολειμματικών ζωικών λιπών, χρησιμοποιώντας νέους στερεούς ετερογενείς καταλύτες. Στόχος της ερευνητικής δραστηριότητας αποτελεί η σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής βιοντίζελ με τη βελτίωση, βελτιστοποίηση και ανάπτυξη εκείνων των χημικών διεργασιών που θα μπορούν να μετατρέπουν υπολειμματική και απόβλητη, χαμηλού ή και αρνητικού κόστους ελαιούχο βιομάζα σε βιοντίζελ.

3 ΕΛΑΙΟΥΧΟΙ ΣΠΟΡΟΙ (Βαμβάκι, Ηλίανθος, Σόγια, Ελαιοκράμβη κ. ά.) ΡΟΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ ΖΩΙΚΑ ΛΙΠΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Τα φυτικά έλαια περιέχουν τριγλυκερίδια (TG) σε ποσοστό μεγαλύτερο από 98% Όταν σε κάποιο φυτικό έλαιο ή ζωικό λίπος προστεθεί αλκοόλη και κατάλληλος καταλύτης τότε τα τριγλυκερίδια μετατρέπονται σε αλκοολεστέρες λιπαρών οξέων (βιοντίζελ) και σε γλυκερίνη (παραπροϊόν) [Μέθοδος μετεστεροποίησης]

4 ΕΛΑΙΟΥΧΟΙ ΣΠΟΡΟΙ (Βαμβάκι, Ηλίανθος, Σόγια, Ελαιοκράμβη κ. ά.) ΡΟΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ ΖΩΙΚΑ ΛΙΠΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Εστέρες λιπαρών οξέων με αλκοόλες μικρού μοριακού βάρους Ως αλκοόλη χρησιμοποιείται συνήθως η μεθανόλη (CH 3 OH) (CH 2 ) 7 COOH 3 C Μεθυλεστέρες ή Βιοντίζελ Μεθυλεστέρας Λινολενικού οξέος C O O H 3 C C H 3 (C H 2 ) 7 (C H 2 ) 1 1 C O O H 3 C Μεθυλεστέρας Λαυρικού οξέος Μεθυλεστέρας Ερουκικού οξέος C 2 H 5

5 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Προϊόν ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (φυτικών ελαίων, ζωικών λιπών). Καθαρό, μη τοξικό, βιοαποικοδομήσιμο καύσιμο. Δεν περιέχει αρωματικές ενώσεις. Πολύ χαμηλές εκπομπές SO x, CO, HC, αιθάλης και σωματιδίων. Η καύση του δεν αυξάνει την περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε CO 2. Παρόμοιες φυσικοχημικές ιδιότητες με το συμβατικό ντίζελ. Μεγαλύτερο σημείο ανάφλεξης, μεγαλύτερος αριθμός κετανίου, μικρότερη ποσότητα θείου και καλύτερες λιπαντικές ικανότητες από το συμβατικό ντίζελ. Κατάλληλο για τις ήδη υπάρχουσες πετρελαιομηχανές. Συμβάλλει στην απεξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές συμβατικών καυσίμων. Αποτελεί ένα όχημα εναλλακτικής αγροτικής πολιτικής. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Μικρότερη θερμογόνος δύναμη (κατά 6%) και υψηλότερο ιξώδες από το συμβατικό ντίζελ. Μικρή αύξηση των εκπομπών No x. Παραγωγή crude γλυκερίνης και χρήση μεθανόλης. Υψηλό κόστος σε σχέση με το συμβατικό ντίζελ. Αλόγιστη χρήση βρώσιμων ελαίων από τρίτες χώρες για την παραγωγή του.

6 ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΜΕΤΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ CH 2 O CHO O CR 1 O CR 2 O έλαιο O CH 2 O CR 1 O + ROH CHO CR 2 + (CH 3 OH) R O O CR 3 βιοντίζελ CH 2 O CR 3 CH 2 OH CH 2 O O CR 1 CH 2 O O CR 1 CHO O CR 2 + ROH CHOH + R O O CR 2 CH 2 OH CH 2 OH CH 2 O O CR 1 γλυκερίνη CH 2 OH CHOH + ROH CHOH + R O O CR 1 CH 2 OH CH 2 OH

7 ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΜΕΤΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ CH 2 O CHO O CR 1 O CR 2 έλαιο O CH 2 O CR 1 O + ROH CHO CR 2 + R O O CR 3 βιοντίζελ O CH 2 O CR 3 CH 2 OH O O CH 2 O CR 1 CH 2 O CR 1 O O CHO CR 2 + ROH CHOH + R O CR 2 CH 2 OH CH 2 OH CH 2 O O CR 1 γλυκερίνη CH 2 OH O CHOH + ROH CHOH + R O CR 1 CH 2 OH CH 2 OH

8 ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΕΣ ΕΝΖΥΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ 1. Χρήση Ομογενών Καταλυτών (Συμβατικές διεργασίες) α) Βασικών (π.χ. NaOH, KOH, CH 3 ONa) Συνήθης μοριακή αναλογία αλκοόλης/ελαίου = 6/1, μεθανόλη, Τ = 62 o C β) Όξινων (π.χ. H 2 SO 4 ) Συνήθης μοριακή αναλογία αλκοόλης/ελαίου = 30/1, μεθανόλη, Τ = 62 o C 2. Χρήση Ετερογενών Καταλυτών α) Βασικών (π.χ. CaO, MgO, Ca(OH) 2, Mg(OH) 2 ) β) Όξινων (π.χ. NaX, ETS-10) ΜΗ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΕΣ - ΘΕΡΜΙΚΕΣ Σε υψηλές θερμοκρασίες έως και 350 o C Χρήση Λιπασών (π.χ. από τον Candida Antarctica), T = 30 o C

9 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΟΜΟΓΕΝΟΥΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ - + ROH B RO BH + + (1) R'COO R''COO CH 2 CH C O CR''' H 2 O + - OR R'COO R''COO CH 2 CH C O H 2 OR O- R''' (2) R'COO R''COO CH 2 CH C O H 2 OR O- R''' ROOCR''' R'COO CH 2 + R''COO CH (3) - C O H 2 R'COO R''COO CH 2 CH C O- H BH R'COO R''COO CH 2 CH C OH H 2 + B (4)

10 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΟΞΙΝΗΣ ΟΜΟΓΕΝΟΥΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ O H + OH + OH R' OR'' R' I OR'' R' + II OR'' R' OH + OR'' + O R H R' OH + O H -H + / R''OH O OR'' R R' OR III IV R'' = O OH OH

11 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ Φυτικό έλαιο απαλλαγμένο από υγρασία (< 0,05%) και οξύτητα (< 0,05%), δηλαδή πρώτη ύλη υψηλού κόστους. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Όξινα λάδια

12 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ Φυτικό έλαιο απαλλαγμένο από υγρασία (< 0,05%) και οξύτητα (< 0,05%), δηλαδή πρώτη ύλη υψηλού κόστους. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα αντιδρούν με τον καταλύτη (π.χ. NaOH) και σχηματίζουν σαπούνια και νερό. RCOOH + NaOH RCOONa + H 2 O Το νερό (της πρώτης ύλης και το παραγόμενο) υδρολύει τους εστέρες προς σχηματισμό οξέων. RCOOR + H 2 O RCOOCH 3 + H 2 O RCOOH + R OH RCOOH + CH 3 OH

13 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ Φυτικό έλαιο απαλλαγμένο από υγρασία (< 0,05%) και οξύτητα (< 0,05%), δηλαδή πρώτη ύλη υψηλού κόστους. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα αντιδρούν με τον καταλύτη (π.χ. NaOCH 3 ) και σχηματίζουν σαπούνια και μεθανόλη. RCOOH + NaOCH 3 RCOONa + CH 3 OH

14 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ Φυτικό έλαιο απαλλαγμένο από υγρασία (<0,05%) και οξύτητα (<0,05%), δηλαδή πρώτη ύλη υψηλού κόστους. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Όξινα λάδια Δύσκολη απομάκρυνση του καταλύτη από το τελικό προϊόν Ακάθαρτη γλυκερίνη

15 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ Φυτικό έλαιο απαλλαγμένο από υγρασία (< 0,05%) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Διάβρωση του εξοπλισμού Δύσκολη απομάκρυνση του καταλύτη από το τελικό προϊόν Μεγάλοι χρόνοι αντίδρασης Μεγάλη περίσσεια μεθανόλης

16 Η ΤΥΠΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Μεθανόλη Καταλύτης Νερό 1 kg. 23 kg. Ανάμιξη 100 kg. Βιοντίζελ (Μη Καθαρό) 100 kg. Έλαιο Αντιδραστήρας 62 o C / 1 Bar Καθαρισμός 11 kg. 23 kg. Ανάκτηση Μεθανόλης 12 kg. Γλυκερίνη Ξήρανση 100 kg. Βιοντίζελ

17 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΣΕ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ (ΕΜΠ) Χρήση ομογενών βασικών καταλυτών Κλασική μέθοδος Πρώτες ύλες: Ραφιναρισμένα ή Εξουδετερωμένα Σπορέλαια (π.χ. Βαμβακέλαιο) Μεθανόλη (6:1) ΚΟΗ (1% κ.β.), Τ=62 ο C Χρόνος αντίδρασης: 2 h Πίεση: 1 bar

18 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΣΕ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ (ΕΜΠ) Χρήση ομογενών βασικών καταλυτών Κλασική μέθοδος Πρώτες ύλες: Ραφιναρισμένα ή Εξουδετερωμένα Σπορέλαια (π.χ. Βαμβακέλαιο) Εύκολος - γρήγορος διαχωρισμός Βιοντίζελ / Γλυκερίνης Μη καθαρή Γλυκερίνη

19 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΣΕ ΗΜΙΠΙΛΟΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ (ΕΜΠ) Όγκος Αντιδραστήρα: 20 lt Αλκοόλη: CH 3 OH (6:1) Καταλύτης: ΚΟΗ (1% κ.β.) Θερμοκρασία: ο C Ημιπιλοτικά Πειράματα των lt Πρώτες ύλες Ραφιναρισμένα ή Εξουδετερωμένα Σπορέλαια (π.χ. Βαμβακέλαιο) Απομάκρυνση Γλυκερίνης Συλλογή Βιοντίζελ

20 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΣΕ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ (ΕΜΠ) Χρηματοδότηση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΒΙΟΜΑΖΑ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ : Γ.Γ.Ε.Τ. Πρόγραμμα : Γ Κ.Π.Σ. / Επιχειρησιακό Πρόγραμμα / Μέτρο 5 / Δράση / Κωδικός Έργου Συμμετέχοντες Διάρκεια Πράξη ΣΠ-Ε: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Εξοικονόμηση Ενέργειας : Ε3 : Ε.Μ.Π., Γ.Π., Ε.Κ.Ε.ΤΑ, ΕΛ.ΠΕ., Μ.Ο., ΜΙΝΕΡΒΑ, Μ.Σ., Δ.Ε.Η. : 3 έτη Έναρξη : 1 Μαρτίου 2004 ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ανάπτυξη τεχνογνωσίας παραγωγής και διάθεσης βιοντίζελ από ελληνικές πρώτες ύλες που είναι διαθέσιμες ή μπορεί να παραχθούν. Δυνατότητα εφαρμογών ευρείας έκτασης του ελληνικού βιοντίζελ. Διερεύνηση της οικονομικότητας και του κόστους παραγωγής βιοντίζελ στην Ελλάδα.

21 Η ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ (ΕΜΠ) Λειτουργία από Φεβρουάριο kg Biodiesel/Batch 1 βαρέλι/ημέρα Βαμβακέλαιο, Ηλιέλαιο, Σογιέλαιο, Φοινικέλαιο, Κραμβέλαιο Παραγόμενο Βιοντίζελ σύμφωνα με το ΕΝ Σχεδιασμός και υποδομή για διπλασιασμό δυναμικότητας Δυνατότητα ενσωμάτωσης των νέων διεργασιών Παραγωγή 30 βαρελιών [6 τόνων] βιοντίζελ

22 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΝ Πλήρης χαρακτηρισμός του βιοντίζελ από ΕΜΠ / ΜΟ / ΕΛΠΕ / ΜΙΝΕΡΒΑ Property Unit min max Biodiesel Ester content %(m/m) Density at 15 o C kg/m Viscosity at 40 o C mm 2 /s Flash point o C Sulphur content mg/kg Cetane number Water content mg/kg Copper strip corrosion (3h at 50 o C) Rating Class1 Class 1 1a Oxidation stability 110 o C Hours Acid value mg KOH /g Iodine value gr iodine /100gr Linolenic acid methyl ester % (m/m) Polyunsaturated methyl esters % (m/m) Monoglyceride content % (m/m) Diglyceride content % (m/m) Triglyceride content % (m/m) Group metals (Ca, Mg) mg/kg - 5 < 0.6/< 0.05 Group metals (Na, K) mg/kg / 0.15 Phosphorus content mg/kg

23 o o o o ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΛΥΚΕΡΙΔΙΩΝ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΑΕΡΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Αέρια χρωματογραφία υψηλών θερμοκρασιών με ανιχνευτή ιονισμού φλόγας (capillary GC-FID). Η κύρια ανάλυση έγινε σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ Ο αέριος χρωματογράφος (HRGC Mega 2 Series της Fison Instruments) αποτελείται από: τον φούρνο, τον ανιχνευτή (Zone 2), την εισαγωγή (Zone 3), τη μονάδα ελέγχου και ρυθμίσεων των συνθηκών λειτουργίας, ρυθμιστικές βάνες και ενδεικτικά των πιέσεων των αερίων. Στον φούρνο βρίσκεται η τριχοειδής στήλη διαχωρισμού. Οι στήλες, που επιλέχθηκαν, είχαν μία σχετικά πολική στατική φάση, εσωτερική διάμετρο 0,32 mm, πάχος φιλμ 0,1 μm και άντεχαν μέχρι τους 400 ο C. Στην εισαγωγή και στην έξοδο η θερμοκρασία μπορεί να φθάσει μέχρι τους 400 ο C. Ο ανιχνευτής είναι ανιχνευτής ιονισμού φλόγας (FID) και τροφοδοτείται με H 2 και αέρα. Το σύστημα εισόδου λειτουργεί με split. Το φέρον αέριο ήταν ήλιο (He). Οι παράγοντες για ένα σωστό χρωματογράφημα: 1) η προετοιμασία του δείγματος, 2) οι θερμοκρασίες των ζωνών, 3) το θερμοπρόγραμμα λειτουργίας του φούρνου, 4) οι παροχές των αερίων, 5) η ρύθμιση του split, 6) ο τρόπος εισαγωγής του δείγματος, 7) η βαθμονόμηση του χρωματογράφου. o Η είσοδος είχε θερμοκρασία 370 o C και η έξοδος 380 ο C. Η στήλη είχε μήκος 15 m και η προστήλη 2 m. o o Η πίεση εισόδου του φέροντος αερίου επιλέχθηκε στα 80 kpa, που αντιστοιχεί σε ροή αερίου 2 ml/min. Η πίεση εισόδου του αέρα στον FID ρυθμίστηκε στα 140 kpa και η πίεση εισόδου του Η 2 στα 60 kpa.

24 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΛΥΚΕΡΙΔΙΩΝ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΑΕΡΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ o o o o Σιλανοποίηση του δείγματος. Αντίδραση αντικατάστασης του όξινου υδρογόνου ενός μορίου από μία τριμεθυλοσιλανομάδα, για να γίνει το μόριο λιγότερο πολικό. Αντιδραστήριο σιλανοποίησης: MSTFA (N-Methyl-N-trimethylsilyl-trifluoroacetmide). Ως καταλύτης της αντίδρασης σιλανοποίησης χρησιμοποιήθηκε η πυριδίνη. Η αντίδραση σιλανοποίησης: Έγινε χρήση εσωτερικών προτύπων για τον ποσοτικό προσδιορισμό των ουσιών. Για τα μονο-, δι- και τριγλυκερίδια χρησιμοποιήθηκε η τρικαπρίνη. Για τη γλυκερίνη η 1,2,4-βουτανοτριόλη. Το θερμοπρόγραμμα του φούρνου που επιλέχθηκε για την ανάλυση των γλυκεριδίων: Αρχική θερμοκρασία 150 ο C, στην οποία παραμένει για 1 min. Ρυθμός ανόδου 15 ο C / min μέχρι τους 180 ο C. Ρυθμός ανόδου 7 ο C / min μέχρι τους 230 ο C. Ρυθμός ανόδου 35 ο C / min μέχρι τους 370 ο C. Παραμονή στους 370 ο C για 5 min και στη συνέχεια ψύξη στην αρχική θερμοκρασία. Για την πιστοποίηση των κορυφών του χρωματογραφήματος και για τη βαθμονόμηση του χρωματογράφου χρησιμοποιήθηκαν: Καθαρό βαμβακέλαιο και ηλιέλαιο για τα τριγλυκερίδια. Διολεΐνη για τα διγλυκερίδια. Μονολεΐνη για τα μονογλυκερίδια.

25 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΛΥΚΕΡΙΔΙΩΝ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΑΕΡΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Καμπύλες βαθμονόμησης γλυκεριδίων

26 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΛΥΚΕΡΙΝΗΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΑΕΡΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Καμπύλη βαθμονόμησης γλυκερίνης

27 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΕΛΑΙΟΥΧΕΣ ΥΛΕΣ ΧΑΜΗΛΟΥ Ή ΑΡΝΗΤΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ GFM-01 E-10 V-15 V-14 P RV-01 GV-01 NV-01 GR-01 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑΛΥΤΗ (ΘΕΡΜΙΚΑ) ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΕΤΕΡΟΓΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ R-01 T N 2 HAS - ένας τυπικός βασικός καταλύτης ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΚΟ ΕΥΡΟΣ ο C ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΜΕΘΑΝΟΛΗΣ/ΕΛΑΙΟΥ = 6/1 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΤΑΛΥΤΗ 1% κ.β. ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΥ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΑΣ ΠΗΡΟΥΣ ΑΝΑΔΕΥΣΗΣ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΥΨΗΛΩΝ ΠΙΕΣΕΩΝ ΧΡΗΣΗ ΦΡΕΣΚΟΥ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ ΡΑΦΙΝΕ ΚΑΙ ΟΞΙΝΟ (οξύτητας 9,5% κ.β.) ΒΑΜΒΑΚΕΛΑΙΟ ΔΙΑΦΟΡΑ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ, ΡΑΦΙΝΑΡΙΣΜΕΝΑ Ή ΜΗ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΛΑΔΙΑ ΚΑΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟΥ) ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΖΩΙΚΑ ΛΙΠΗ

28 ΕΝΖΥΜΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΕΛΑΙΟΥΧΕΣ ΥΛΕΣ ΡΑΦΙΝΑΡΙΣΜΕΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΕΤΕΡΟΓΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ CALB ένα ένζυμο (λιπάση) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΚΟ ΕΥΡΟΣ ο C ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΜΕΘΑΝΟΛΗΣ/ΕΛΑΙΟΥ = 3/1 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΤΑΛΥΤΗ 4% κ.β. ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΜΙΓΜΑΤΟΣ ΑΝΑΚΙΝΟΥΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΑΣ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΧΡΗΣΗ ΦΡΕΣΚΟΥ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ M 7 Διάταξη για τη μεθανόλυση βαμβακελαίου 1. Αντιδραστήρας-σφαιρική φιάλη των 50 ml, 2. Θερμαινόμενο υδατόλουτρο, 3. Θερμοστοιχείο, 4. Θερμοστάτης ο C, 5. Ηλεκτρική αντίσταση, 6. Παροχή δικτύου, 7. Ηλεκτροκινητήρας rpm, 8. Έδρανο στήριξης, 9. Διωστήρας στήριξης, 10. Μεταλλικό στήριγμα διάταξης ΤC V ~ 5 2

29 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΟΞΙΝΟΥ ΒΑΜΒΑΚΕΛΑΙΟΥ ΥΔΡΟΛΥΣΗ ΡΑΦΙΝΕ ΒΑΜΒΑΚΕΛΑΙΟΥ GFM-01 V-14 P RV-01 ΠΕΙΡΑΜΑ ΣΤΟΥΣ 200 ο C ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΝΕΡΟΥ/ΕΛΑΙΟΥ = 5/1 E-10 V-15 GV-01 NV-01 GR-01 ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΑΣ ΠΗΡΟΥΣ ΑΝΑΔΕΥΣΗΣ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΥΨΗΛΩΝ ΠΙΕΣΕΩΝ R-01 T N 2 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ 170 ο, 180 ο ΚΑΙ 190 ο C ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΝΕΡΟΥ/ΕΛΑΙΟΥ Πορεία της οξύτητας της θερμικής υδρόλυσης ραφινέ βαμβακελαίου για διάφορες θερμοκρασίες

30 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Βασικός στερεός, μη διαλυτός στο μίγμα, καταλύτης, ο οποίος αποτελείται από Μαγνήσιο (Mg) και Αργίλιο (Al) σε οποιαδήποτε μοριακή αναλογία Mg:Al 1 (1:1, 2:1, 3:1, 4:1) και συμπίπτει στον τύπο Mg Al OH CO mh O με 0 x 0,5 x 3 1-x 2 2 x 2 Π.χ. για μοριακή αναλογία Mg: Al 2 :1 προκύπτει ο HAS-2: Mg Al OH CO mh O Οι κύριες αντιδράσεις που καταλύονται ταυτόχρονα, σε ένα στάδιο, από τον καταλύτη Magnesium-Aluminium-Hydroxide-Carbonate (Mg-Al-OH-CO 3 ), κάτι που αποτελεί τον βασικό στόχο της διατριβής, είναι η μετεστεροποίηση των γλυκεριδίων (TGs, DGs, MGs), και η εστεροποίηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων (FFAs) με μικρού μοριακού βάρους και ευθείας ανθρακικής αλυσίδας μονοσθενείς αλκοόλες, π.χ. τη μεθανόλη (CH 3 OH). Θερμική ανάλυση: Το περιεχόμενο νερό (12%) απομακρύνεται μετά τους 180 ο C μέχρι τους 300 ο C. Η κρυσταλλική δομή παραμένει αμετάβλητη μέχρι τους 350 ο C. Ο κρύσταλλος αρχίζει να αποδομείται στους 350 ο C με την απομάκρυνση H 2 O και CO 2, οπότε σχηματίζεται στερεό MgO-Al 2 O 3 που παραμένει σταθερό μέχρι τους 800 o C. Στους 900 ο C έχουν σχηματιστεί MgO και MgAl 2 O 4. Η κρυσταλλική δομή του: OH - Mg 2+, Al 3+ OH - CO 2-3, H 2O OH - Mg 2+, Al 3+ OH - CO 2-3, H 2O 7,63 Å 4,77 Å

31 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Μέθοδος παρασκευής του HAS-2 ή HT-2 Mg(NO 3 ) 2 6H 2 O : 1,000 mol 1 ο διάλυμα Al(NO 3 ) 3 9H 2 O : 0,500 mol H 2 O : 700 ml NaOH : 3,500 mol 2 ο διάλυμα Na 2 CO 3 : 0,943 mol H 2 O : 1000 ml προστέθηκε πρώτο Η προσθήκη διήρκησε 4 ώρες στους 35 ο C υπό συνεχή ανάδευση. Ακολούθησε θέρμανση για 20 ώρες στους 65 ο C υπό συνεχή ανάδευση. Το τελικό μίγμα φιλτραρίστηκε και εκπλύθηκε μέχρι ph = 7. Ακολούθησε ξήρανση στους ο C. Τέλος, έγινε σκόνη (λευκή) διαμέτρου μm.

32 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Δράση πιθανών ετερογενών καταλυτών σε σχέση με τον HAS Αποτελέσματα πειραμάτων μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου στους 210 ο C, με μοριακή αναλογίας μεθανόλης/ελαίου ίσης με 6:1, παρουσία διαφορετικών καταλυτών αλλά και απουσία καταλύτη. Κάθε καταλύτης χρησιμοποιήθηκε σε ποσοστό 1% κ.β. της ποσότητας του ελαίου. Όλα τα πειράματα διήρκεσαν 3 ώρες. Έλαιο Μεθανόλη Καταλύτης Θερμοκρασία Μετατροπή Τριγλυκεριδίων Παραγωγή Εστέρων (g) (g) ( C) σε 3 h (%) σε 3 h (%) ,6 CaCO ,6 72, ,6 CaO ,9 78, ,6 ZSM ,7 65, ,6 HAS ,9 85, , ,3 18,5 Παρατηρούμε την ισχυρή καταλυτική δράση του HAS-2 σε σχέση με τους άλλους καταλύτες.

33 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Επίδραση της αναλογίας Mg:Al στην αντίδραση μετεστεροποίησης Αποτελέσματα πειραμάτων μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου στους 210 ο C, με μοριακή αναλογίας μεθανόλης/ελαίου ίσης με 6:1, παρουσία καταλυτών Mg-Al-ΟΗ-CO 3 οι οποίοι έχουν διαφορετική αναλογία Mg:Al. Κάθε καταλύτης χρησιμοποιήθηκε σε ποσοστό 1% κ.β. της ποσότητας του ελαίου. Δείγματα συλλέχθηκαν μετά από 3 ώρες. Έλαιο Μεθανόλη Καταλύτης Θερμοκρασία Μετατροπή Τριγλυκεριδίων Παραγωγή Εστέρων (g) (g) ( C.) σε 3 h (%) σε 3 h (%) ,6 ΗAS ,3 75, ,6 ΗAS ,9 85, ,6 ΗAS ,9 84, ,6 HAS ,1 80, ,6 ΗAS-2 εμπ.* ,9 85,3 * Εμπορικός καταλύτης Mg-Al-ΟΗ-CO 3 με μοριακή αναλογία Mg:Al ίση με 2:1 (ΗAS-2). Παρατηρούμε ότι ο καταλύτης ΗAS-2 λειτούργησε πολύ καλά, όπως το ίδιο καλά λειτούργησε και ο καταλύτης ΗAS-2 του εξωτερικού. Παράλληλα με τον καταλύτη ΗAS-2 και οι άλλοι καταλύτες λειτούργησαν με παρόμοιες μετατροπές και συνεπώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν και αυτοί για την παραγωγή βιοντίζελ.

34 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Επίδραση της περιεκτικότητας σε υγρασία στη δράση του HAS Αποτελέσματα πειραμάτων μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου στους 210 ο C, με μοριακή αναλογίας μεθανόλης/ελαίου ίσης με 6:1, παρουσία και σημαντικής ποσότητας νερού (3% κ.β. της ποσότητας του ελαίου). O καταλύτης χρησιμοποιήθηκε σε ποσοστό 1% κ.β. της ποσότητας του ελαίου. Δείγματα συλλέχθηκαν μετά από 1,5 και 3 ώρες. Από την ανάλυση των δειγμάτων υπολογίστηκε πλήρης μετατροπή των τριγλυκεριδίων και παραγωγή εστέρων (απόδοση) 86,3% μετά από χρόνο 3 ωρών. Από τα αποτελέσματα του πειράματος φαίνεται το πλεονέκτημα του καταλύτη να μην επηρεάζεται από την περιεκτικότητα της πρώτης ύλης σε υγρασία.

35 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Επίδραση της περιεκτικότητας σε ελεύθερα λιπαρά οξέα στη δράση του HAS Αποτελέσματα πειραμάτων μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου στους 210 ο C, με χρήση του HAS. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 95,0 4,6 0,4 0,0 1,5 4,5 7,5 15,3 72,7 3 1,6 4,5 13,5 80,4 Αποτελέσματα πειραμάτων μετεστεροποίησης όξινου βαμβακελαίου στους 210 ο C, με χρήση του HAS. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) FFAs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 80,0 7,0 3,5 9,5 0,0 1,5 1,6 5,8 14,0 3,1 75,5 3 0,6 3,4 13,2 3,0 79,8 ραφινέ βαμβακέλαιο όξινο βαμβακέλαιο (οξύτητα 9,5% κ.β.) Ο HAS δεν επηρεάζεται από την παρουσία ελεύθερων λιπαρών οξέων στην πρώτη ύλη. Ο HAS λειτουργεί συνεργικά με την οξύτητα. Ο HAS καταλύει παράλληλα με τη μετεστεροποίηση και την αντίδραση της εστεροποίησης.

36 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Η δράση του HAS στη μετεστεροποίηση υπερόξινων φυτικών ελαίων, τηγανελαίου και αποβλήτου ζωικού λίπους 1 ο πείραμα: Μετεστεροποίηση υπερόξινου βαμβακελαίου (οξύτητας 43% κ.β. και υγρασίας 3,5% κ.β.), στους 210 ο C, με μοριακή αναλογίας μεθανόλης/ελαίου ίσης με 6:1. Δείγματα συλλέχθηκαν μετά από 1,5 και 3 ώρες. Αποτελέσματα: Πλήρης μετατροπή των TGs και παραγωγή εστέρων (απόδοση) πάνω από 75% μετά τις 3 ώρες. Ο HAS δεν επηρεάζεται από οποιαδήποτε περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα. Η οξύτητα μειώθηκε στο 8,1% κ.β. 2 ο πείραμα: Μετεστεροποίηση χρησιμοποιημένου λαδιού εστιατορίου, οξύτητας 2,7% κ.β., στους 200 ο C, με μοριακή αναλογίας μεθανόλης/ελαίου ίσης με 6:1. Δείγμα συλλέχθηκε μετά από 3 ώρες. Μετά έγινε απομάκρυνση της γλυκερίνης και προσθήκη και άλλης μεθανόλης σε αναλογία 6:1 και νέου καταλύτη (μισή ποσότητα). Έγινε παράταση της αντίδρασης για άλλες 3 ώρες. Αποτελέσματα: Πλήρης μετατροπή των TGs και παραγωγή εστέρων (απόδοση) περίπου 98% κ.β.. 2 ο πείραμα: Μετεστεροποίηση αποβλήτου μη επεξεργασμένου ζωικού λίπους, υγρασίας 45% κ.β., στους 210 ο C, με μοριακή αναλογίας μεθανόλης/ελαίου ίσης με 6:1. Δείγματα συλλέχθηκαν μετά από 1,5 και 3 ώρες. Μετά έγινε απομάκρυνση της γλυκερίνης και προσθήκη και άλλης μεθανόλης σε αναλογία 6:1 και νέου καταλύτη (μισή ποσότητα). Έγινε παράταση της αντίδρασης για άλλες 3 ώρες. Αποτελέσματα: Πλήρης μετατροπή των TGs και παραγωγή εστέρων (απόδοση) περίπου 94% κ.β. Οι συγκεντρώσεις των DGs και MGs έπεσαν, από 3,16% κ.β. και 13,24% κ.β. αντίστοιχα μετά τις πρώτες 3 ώρες, σε 0,32% κ.β. και 3,84% κ.β. αντίστοιχα μετά τις επόμενες 3 ώρες.

37 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ HAS Επεξεργασία της γλυκερίνης που παράγεται από την κλασική διεργασία Απομάκρυνση της περίσσειας της αλκοόλης (μεθανόλης) από τη γλυκερινική στοιβάδα. Εξουδετέρωση του βασικού ομογενούς καταλύτη με οξύ ή του όξινου ομογενούς καταλύτη με βάση. Απομάκρυνση των αλάτων που προκύπτουν από την εξουδετέρωση του καταλύτη. Με την προσθήκη του πυκνού οξέος πραγματοποιείται και διάσπαση των σαπώνων, οπότε προκύπτουν ελεύθερα λιπαρά οξέα. Άρα απαιτείται, στη συνέχεια, και απομάκρυνση των ελεύθερων λιπαρών οξέων. Απομάκρυνση της υγρασίας και των ανεπιθύμητων υπολειμμάτων. Επεξεργασία της γλυκερίνης που παράγεται με χρήση του HAS Απομάκρυνση της περίσσειας της αλκοόλης (μεθανόλης) από τη γλυκερινική στοιβάδα. Ο HAS δεν αντιδρά με τα FFAs της πρώτης ύλης, άρα η γλυκερίνη δεν περιέχει σαπούνια. Ο HAS είναι ετερογενής, οπότε απομακρύνεται εύκολα χωρίς εξουδετέρωση. Η απομάκρυνση από τη γλυκερίνη υπολειμμάτων μεθυλεστέρων, μεθανόλης και άλλων ουσιών (γλυκεριδίων) μπορεί να γίνει με χρήση ενεργού άνθρακα. Ακατέργαστη Γλυκερίνη Κλασικής Διεργασίας Ακατέργαστη Γλυκερίνη Νέας Διεργασίας

38 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ CALB (CANDIDA ANTARCTICA LIPASE B) Ακινητοποιημένη λιπάση Β του μικροοργανισμού Candida Antarctica (Νοvozym 435). Ο φορέας ακινητοποίησης είναι σφαιρίδια μακρόπορης ακρυλικής ρητίνης. Τα μόρια της λιπάσης Β είναι προσδεμένα με ομοιοπολική σύνδεση πάνω στην επιφάνεια των σφαιριδίων της ρητίνης. Η λιπάση Β έχει μοριακό βάρος g/mol. Η καταλυτική της δράση οφείλεται σε μία δραστική τριάδα αμινοξέων, που αποτελούν το ενεργό κέντρο του ενζύμου, το οποίο βρίσκεται στο μέσο μιας εκτεταμένης υδρόφοβης επιφάνειας, η οποία βοηθά στην πρόσδεση των υδρόφοβων τμημάτων των υποστρωμάτων (των γλυκεριδίων και μεθυλεστέρων). Τον κύριο ρόλο στην καταλυτική δράση παίζει η πυρηνόφιλη σερίνη. Το ενεργό κέντρο αποτελείται από δύο κανάλια. Στο ένα κανάλι προσδένεται η ακυλομάδα του υποστρώματος, ενώ στο άλλο κανάλι προσδένεται το αλκοολικό τμήμα του υποστρώματος. Οι κύριες αντιδράσεις που καταλύονται ταυτόχρονα, είναι η μετεστεροποίηση των γλυκεριδίων (TGs, DGs, MGs), και η εστεροποίηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων (FFAs). Ηλεκτρονική μικροφωτογραφία των σφαιριδίων του ενζύμου Novozym 435 Πρωτεϊνικό μόριο της CALB

39 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ CALB (CANDIDA ANTARCTICA LIPASE B) Παράμετροι της ενζυμικής μετεστεροποίησης με χρήση της CALB Το είδος και η σύσταση του ελαίου. Η ποσότητα της αλκοόλης (μοριακή αναλογία αλκοόλης/ελαίου). Η παρουσία ή η απουσία νερού. Η παρουσία ή η απουσία οργανικού διαλύτη. Η επίδραση της θερμοκρασίας στην αντίδραση της αλκοόλυσης. Η ποσότητα και το είδος του ενζύμου. Η επίδραση της παραγόμενης γλυκερίνης.

40 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Σειρά πειραμάτων με καταλύτη τον HAS, κυρίως με ραφιναρισμένο και όξινο βαμβακέλαιο, σε διάφορες θερμοκρασίες από 170 ο C o C. Τα πειράματα έγιναν στον εργαστηριακό αντιδραστήρα πλήρους ανάδευσης και διαλείποντος έργου. Η μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου ήταν ίση με 6:1 (mol mol -1 ), τόσο στο ραφιναρισμένο όσο στο όξινο έλαιο. Η συγκέντρωση του καταλύτη διατηρήθηκε σε όλα τα πειράματα στο 1% κ.β. της αρχικής ποσότητας του ελαίου. Ο καταλύτης HAS ήταν σε μορφή σκόνης. Για την αποφυγή οξειδώσεων κάθε αντίδραση πραγματοποιήθηκε σε ατμόσφαιρα αζώτου (N 2 ). Λόγω της περίσσειας της μεθανόλης, στις συγκεκριμένες θερμοκρασίες η αρχική πίεση στον αντιδραστήρα ξεπερνούσε τα 25 bar. Τo ραφιναρισμένο βαμβακέλαιο είχε οξύτητα < 0,5% κ.β.. Το όξινο βαμβακέλαιο είχε οξύτητα 9,5% κ.β.. Παράλληλα με τα καταλυτικά πειράματα πραγματοποιήθηκαν και αντίστοιχα θερμικά πειράματα χωρίς καταλύτη, στις ίδιες θερμοκρασίες και γενικότερα στις ίδιες συνθήκες, με πρώτες ύλες το ραφιναρισμένο και όξινο βαμβακέλαιο, με την ίδια μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου. Τέλος, για την περαιτέρω μελέτη του HAS πραγματοποιήθηκαν πειράματα που αποσκοπούσαν στη μελέτη της σταθερότητας και αποδραστικοποίησης του καταλύτη.

41 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 200 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs και MEs στη θερμική μη καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 95,0 4,6 0,4 0,0 1,5 65,4 13,9 4,0 16,7 3 57,1 17,4 6,6 18,9 6 31,6 17,7 11,8 38,9 9 18,4 14,1 15,1 52, ,2 10,4 16,6 62,8 24 1,4 3,0 14,1 81,5

42 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 200 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs και MEs στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 95,0 4,6 0,4 0,0 1,5 14,1 11,0 14,4 60,5 3 4,0 5,0 13,8 77,2 6 1,0 2,4 11,9 84,7 9 0,7 2,3 10,5 86,5 24 0,6 2,3 10,4 86,7

43 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 200 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs, MEs και FFAs στη θερμική μη καταλυτική μετεστεροποίηση και εστεροποίηση όξινου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) FFAs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 80,0 7,0 3,5 9,5 0,0 1,5 28,6 21,7 12,2 4,3 33,2 3 17,2 18,8 15,2 3,2 45,6 6 7,9 12,1 16,8 2,3 60,9 9 3,1 6,8 16,4 1,8 71,9 12 2,0 4,7 15,5 1,7 76,1 24 0,8 2,4 13,4 1,4 81,9

44 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 200 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs, MEs και FFAs στην καταλυτική μετεστεροποίηση και εστεροποίηση όξινου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) FFAs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 80,0 7,0 3,5 9,5 0,0 1,5 3,0 3,8 13,0 3,1 77,1 3 1,1 2,2 11,8 3,0 81,9 6 0,7 1,8 10,2 3,0 84,3 9 0,3 1,9 10,4 3,0 84,4 24 0,1 1,8 10,3 3,0 84,8

45 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 200 ο C θερμικό μη καταλυτικό ραφιναρισμένου βαμβακελαίου καταλυτικό ραφιναρισμένου βαμβακελαίου θερμικό μη καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου

46 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 180 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs και MEs στη θερμική μη καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 95,0 4,6 0,4 0,0 1,5 63,9 10,1 1,3 24,8 3 56,3 13,3 4,6 27,9 6 43,7 16,4 9,7 35,4 9 26,0 15,5 6,7 51,8

47 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 180 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs και MEs στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 95,0 4,6 0,4 0,0 1,5 22,9 16,4 11,6 49,1 3 8,6 11,1 13,3 67,0 6 2,3 4,7 13,6 79,4 9 1,6 3,5 11,1 83,8

48 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 180 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs, MEs και FFAs στη θερμική μη καταλυτική μετεστεροποίηση και εστεροποίηση όξινου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) FFAs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 80,0 7,0 3,5 9,5 0 1,5 45,8 22,9 7,8 6,0 17,6 3 29,7 24,3 11,4 4,6 30,1 6 16,9 21,1 14,7 3,4 43,9 9 9,5 16,7 17,2 2,8 53,8 12 6,8 13,9 17,7 2,5 59,1 24 1,9 6,2 16,3 1,9 73,7

49 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 180 ο C Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs, MEs και FFAs στην καταλυτική μετεστεροποίηση και εστεροποίηση όξινου βαμβακελαίου. Χρόνος (h) TGs (% κ.β.) DGs (% κ.β.) MGs (% κ.β.) FFAs (% κ.β.) MEs (% κ.β.) 0 80,0 7,0 3,5 9,5 0,0 1,5 8,7 8,0 11,9 3,7 67,7 3 3,1 3,9 11,0 3,5 78,5 6 1,0 1,6 7,5 3,0 86,9 9 0,8 1,2 7,3 3,0 87,7

50 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Καταλυτικά πειράματα και αντίστοιχα θερμικά στους 180 ο C θερμικό μη καταλυτικό ραφιναρισμένου βαμβακελαίου καταλυτικό ραφιναρισμένου βαμβακελαίου θερμικό μη καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου

51 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Σύγκριση θερμικών και καταλυτικών πειραμάτων όξινου βαμβακελαίου θερμικό μη καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 180 ο C καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 180 ο C θερμικό μη καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 200 ο C καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 200 ο C

52 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Δεύτερη σειρά πειραμάτων στους 170 ο 200 ο C με όξινο βαμβακέλαιο καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 170 ο C καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 180 ο C καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 190 ο C καταλυτικό όξινου βαμβακελαίου στους 200 ο C

53 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Δεύτερη σειρά πειραμάτων στους 170 ο 200 ο C με όξινο βαμβακέλαιο Παρατηρούμε ότι ο HAS λειτουργεί τόσο στις χαμηλές θερμοκρασίες των 170 ο C όσο και στις υψηλότερες των 200 o C. Επίσης, είναι προφανές ότι ο HAS λειτουργεί με μεγαλύτερους ρυθμούς αντίδρασης στις υψηλές θερμοκρασίες 200 ο C (πλήρης μετατροπή σε 3 h) από ότι στις χαμηλές 170 ο C (πλήρης μετατροπή περίπου σε 6 ώρες). Όμως, οι παραγόμενοι εστέρες στους 170 ο C (περίπου 90%) είναι ελαφρώς περισσότεροι από τους εστέρες στους 210 ο C (περίπου 85%). Αυτό οφείλεται στη θερμοδυναμική ισορροπία, δηλαδή ευνοείται η μετατόπιση της θέσης της χημικής ισορροπίας προς την παραγωγή εστέρων σε χαμηλότερες θερμοκρασίες. Επομένως, μία διαδικασία παραγωγής βιοντίζελ με έναν πρώτο αντιδραστήρα σε υψηλή θερμοκρασία (π.χ. σε 200 ο C ή και υψηλότερα) θα είχε ως αποτέλεσμα μεγάλους ρυθμούς αντίδρασης και άρα γρήγορη μετατροπή τριγλυκεριδίων και με έναν δεύτερο αντιδραστήρα σε χαμηλή θερμοκρασία (π.χ. σε 170 ο C) θα εξασφάλιζε μεγάλη απόδοση σε μεθυλεστέρες. Συγκεντρώσεις ισορροπίας των γλυκεριδίων για τις διάφορες θερμοκρασίες.

54 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Απομάκρυνση της γλυκερινικής στοιβάδας - Μετατόπιση της ισορροπίας Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs, MGs, MEs και FFAs στην καταλυτική μετεστεροποίηση και εστεροποίηση όξινου βαμβακελαίου στους 200 ο C, με την πραγματοποίηση δύο απομακρύνσεων της γλυκερινικής στοιβάδας. Χρόνος TGs DGs MGs FFAs MEs (h) (% κ.β.) (% κ.β.) (% κ.β.) (% κ.β.) (% κ.β.) 0 80,0 7,0 3,5 9,5 0,0 1,5 3,0 3,8 13,0 3,1 77,1 3 1,1 2,2 11,8 3,0 81,9 6 0,7 1,8 10,2 3,0 84,3 9 0,3 1,9 10,4 3,0 84,4 1 η απομάκρυνση 12 0,3 0,5 4,5 1,4 93,3 2η απομάκρυνση 15 0,2 0,2 1,9 1,0 96,6

55 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Επίπτωση της θερμικής επεξεργασίας του HAS Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση και εστεροποίηση όξινου βαμβακελαίου στους 180 ο C, με χρήση θερμικά επεξεργασμένου HAS. Χρόνος 0 1,5 3 6 Τριγλυκερίδια 0,800 0,149 0,073 0,019 Διγλυκερίδια 0,070-0,086 0,050 Μονογλυκερίδια 0,035-0,148 0,133

56 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Συμπεριφορά επαναχρησιμοποιημένου HAS Πορεία της μετατροπής των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου στους 200 ο C, με χρήση μη επεξεργασμένου και χρησιμοποιημένου HAS, αλλά και χωρίς καταλύτη.

57 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Μετεστεροποίηση με αιθανόλη με χρήση του HAS Πορεία καταλυτικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου στους 200 ο C, με αιθανόλη σε σύγκριση με τη μεθανόλη. Χρόνος (h) 0 1, Τριγλυκερίδια και Αιθανόλη 0,95 0,515 0,350 0,141 0,065 0,066 Τριγλυκερίδια και Μεθανόλη 0,95 0,141 0,040 0,010 0,007 - Διγλυκερίδια και Αιθανόλη 0,046 0,156 0,164 0,122 0,085 0,086 Μονογλυκερίδια και Αιθανόλη 0,004 0,055 0,094 0,133 0,147 0,143

58 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Μετεστεροποίηση με χρήση καταλυτικών εμβόλων του HAS Προετοιμασία των εκβόλων Επεξεργασία του HAS στους 350 o C για χρονικό διάστημα 6 h. Ως συγκολλητική ύλη χρησιμοποιήθηκε το υλικό Celite 545 σε αναλογία 15% κ.β. επί της μάζας του μίγματος. Το μίγμα καταλύτη HT2 - Celite ομογενοποιήθηκε με τη βοήθεια νερού. Ακολούθησε η ξήρανση των εκβόλων για 24 h σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και για άλλες 24 h στους 100 o C πριν γίνει η τελική τους θερμική επεξεργασία στους 550 ο C για 6 h. Τα τελικά έκβολα είχαν μήκος 5-6 mm και διάμετρο 2 mm. Πειράματα με χρήση των καταλυτικών εκβόλων Η θερμοκρασία της αντίδρασης ρυθμίστηκε στους 180 o C και 200 o C. Η συγκέντρωση του HAS διατηρήθηκε σε όλα τα πειράματα στο 2,5% κ.β. της αρχικής ποσότητας του ελαίου. Για τη διατήρηση της μάζας και της μορφής του καταλύτη σταθερά και για την αποφυγή θραύσης του εξαιτίας της ανάδευσης, τα έκβολα τοποθετήθηκαν σε ειδικό μεταλλικό καλάθι προστασίας. Ακολούθησε η ξήρανση των εκβόλων για 24 h σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και για άλλες 24 h στους 100 o C πριν γίνει η τελική τους θερμική επεξεργασία στους 550 ο C για 6 h. Ως πρώτες ύλες χρησιμοποιήθηκαν ραφιναρισμένο βαμβακέλαιο οξύτητας μικρότερης του 1% κ.β., εργαστηριακά παραγόμενο όξινο βαμβακέλαιο (9,5% κ.β.), ραφιναρισμένο φοινικέλαιο οξύτητας μικρότερης του 1% κ.β. και τηγανισμένο φοινικέλαιο οξύτητας 2,7% κ.β..

59 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Μετεστεροποίηση με χρήση καταλυτικών εμβόλων του HAS Κατανάλωση τριγλυκεριδίων στους 200 o C με τη χρήση εκβόλων καταλύτη και σύγκριση με αντίστοιχα θερμικά πειράματα. Μελέτη απενεργοποίησης μορφοποιημένων εκβόλων HT2 σε διαδοχικά πειράματα στους 200 o C.

60 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ HAS Μετεστεροποίηση με χρήση καταλυτικών εμβόλων του HAS Κατανάλωση τριγλυκεριδίων στους 200 o C με τη χρήση εκβόλων και λειοτριβημένου καταλύτη και σύγκριση με χρήση εκβόλων στους 180 o C. Κατανάλωση τριγλυκεριδίων στους 200 o C με τη χρήση διαφόρων μορφών του HT2.

61 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ CALB Επίδραση της μοριακής αναλογίας μεθανόλης/ελαίου στον ρυθμό Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου του πειράματος Α1, στους 50 ο C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου = 4:1, με χρήση της CALB (4% κ.β.). Χρόνος (h) X TG (g/g) X DG (g/g) X MG (g/g) 0 0,973 0,019 0, ,965 0,021 0, ,960 0,021 0, ,960 0,022 0, ,960 0,022 0,0079 Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου του πειράματος Α2, στους 50 ο C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου = 1:1, με χρήση της χρησιμοποιημένης CALB (4% κ.β.). Χρόνος (h) X TG (g/g) X DG (g/g) X MG (g/g) 0 0,973 0,019 0, ,965 0,021 0, ,960 0,021 0, ,960 0,022 0,0079

62 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ CALB Προσθήκη της μεθανόλης σε τρία στάδια Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου του πειράματος Α3, στους 35 ο C, με σταδιακή προσθήκη της μοριακής αναλογίας μεθανόλης/ελαίου = 3:1, σε τρεις ισόποσες δόσεις, σε κάποιες χρονικές στιγμές. Χρόνος (h) X TG (g/g) X DG (g/g) X MG (g/g) 0 (1 η προσθήκη) 0,973 0,019 0, (2 η προσθήκη) 0,302 0,142 0, ,139 0,111 0, ,128 0,134 0, (3 η προσθήκη) 0,074 0,143 0, ,046 0,041 0, ,011 0,025 0,010

63 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ CALB Προσθήκη της μεθανόλης σε τρία στάδια Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου του πειράματος Α4, στους 35 ο C, με σταδιακή προσθήκη της μοριακής αναλογίας μεθανόλης/ελαίου = 3:1, σε τρεις ισόποσες δόσεις, σε άλλες χρονικές στιγμές. Χρόνος (h) X TG (g/g) X DG (g/g) X MG (g/g) 0 (1 η προσθήκη) 0,973 0,019 0, ,566 0,050 0, ,520 0,118 0, (2 η προσθήκη) 0,490 0,141 0, ,302 0,030 0, ,289 0,069 0, ,240 0,093 0, (3 η προσθήκη) 0,202 0,098 0, ,182 0,027 0, ,058 0,017 0, ,055 0,018 0,016

64 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ CALB Προσθήκη της μεθανόλης σε τρία στάδια Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου του πειράματος Α5, στους 35 ο C, με σταδιακή προσθήκη της μοριακής αναλογίας μεθανόλης/ελαίου = 3:1, σε τρεις ισόποσες δόσεις, σε άλλες χρονικές στιγμές. Χρόνος (h) X TG (g/g) X DG (g/g) X MG (g/g) 0 (1 η προσθήκη) 0,973 0,019 0, ,682 0,024 0, ,555 0,059 0, ,491 0,084 0, ,454 0,118 0, (2 η προσθήκη) 0,270 0,202 0, ,259 0,085 0, ,211 0,048 0, ,122 0,131 0, (3 η προσθήκη) 0,075 0,125 0, ,068 0,033 0, ,066 0,032 0, ,042 0,029 0, ,020 0,018 0,015

65 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ CALB Προσθήκη της μεθανόλης σε τρία στάδια TGs DGs MGs

66 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ CALB Επίδραση της προεπεξεργασμένης ενεργοποιημένης CALB Πορεία των συγκεντρώσεων των TGs, DGs και MGs, στην καταλυτική μετεστεροποίηση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου του πειράματος Α6, στους 35 ο C, με σταδιακή προσθήκη της μοριακής αναλογίας μεθανόλης/ελαίου = 3:1, σε εννέα ισόποσες δόσεις, σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Χρόνος (h) X TG (g/g) X DG (g/g) X MG (g/g) Αναλογία μεθανόλης/ελαίου 0 0,973 0,019 0,008 0,33:1 0,5 0,590 0,078 0,023 0,66:1 1 0,361 0,088 0,018 1,66:1 1,75 0,326 0,071 0,013 2,31:1 2,5 0,311 0,046 0,018 3:1 3,5 0,253 0,081 0,021

67 ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΨΕΥΔΟ-ΟΜΟΓΕΝΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ HAS 1. Ισοθερμοκρασιακός αντιδραστήρας πλήρους ανάδευσης Ομογενές μίγμα Σταθερή πυκνότητα μίγματος Σταθερή ποσότητα μεθανόλης στην υγρή φάση Πλήρης διαβροχή καταλύτη 2. Τρεις διαδοχικές αντιδράσεις πρώτης τάξης ως προς κάθε αντιδρών Μονόδρομη αντίδραση τριγλυκεριδίων TG + MeOH ME + DG Αμφίδρομες αντιδράσεις διγλυκεριδίων, μονογλυκεριδίων DG + MeOH ME + MG K 2 C Κ ισ,2 K 2 C MG + MeOH ME + GL K 3 C Κ ισ K 3 C MG DG GL MG C C C C ME MeOH ME MeOH

68 ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΜΟΓΕΝΕΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ 1. Τριγλυκεριδίων dc dt TG k C C 1 TG MeOH 2. Διγλυκεριδίων dc dt DG k C C k C C k C C 1 TG MeOH 2 MG ME 2 DG MeOH 3. Μονογλυκεριδίων dc dt MG k C C k C C k C C k C C 2 DG MeOH 3 GL ME 2 MG ME 3 MG MeOH ΕΠΙΛΥΣΗ Runge Kutta 4 ης τάξης

69 ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ 1. Τριγλυκεριδίων m 1 cat dn dt TG k C C 1,ετερ. TG MeOH 2. Διγλυκεριδίων m 1 cat dn dt DG k C C k C C k C C 1,ετερ. TG MeOH 2,ετερ. MG ME 2,ετερ. DG MeOH 3. Μονογλυκεριδίων m 1 cat dn MG dt k C C k C C k C C k C C 2,ετερ. DG MeOH 3,ετερ. GL ME 2,ετερ. MG ME 3,ετερ. MG MeOH ΕΠΙΛΥΣΗ Runge Kutta 4 ης τάξης

70 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΝ HAS Τ=200 o C, Θερμικό Ραφινέ Βαμβακέλαιο Τ=200 o C, Καταλυτικό Ραφινέ Βαμβακέλαιο Τ=200 o C, Θερμικό Όξινο Βαμβακέλαιο Τ=200 o C, Καταλυτικό Όξινο Βαμβακέλαιο

71 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΝ HAS Τ=170 o C, Θερμικό Ραφινέ Βαμβακέλαιο Τ=170 o C, Καταλυτικό Ραφινέ Βαμβακέλαιο Τ=170 o C, Θερμικό Όξινο Βαμβακέλαιο Τ=170 o C, Καταλυτικό Όξινο Βαμβακέλαιο

72 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΝ HAS Τ=200 o C, Θερμικό Ραφινέ Βαμβακέλαιο Τ=200 o C, Καταλυτικό Ραφινέ Βαμβακέλαιο Τ=170 o C, Θερμικό Όξινο Βαμβακέλαιο Τ=170 o C, Καταλυτικό Όξινο Βαμβακέλαιο

73 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΡΥΘΜΟΥ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών ρυθμού των αντιδράσεων της θερμικής μη καταλυτικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου, στους 210 ο, 200 o, 190 ο, 180 ο, 170 ο C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου = 6:1. Θερμοκρασία k 1 k 2 k 2 k 3 k 3 F 1 1 ( o C) ( kg mol min ) 210 8,84 x ,64 x ,51 x ,10 x ,76 x , ,99 x ,35 x ,42 x ,54 x ,78 x , ,21 x ,33 x ,06 x ,56 x ,23 x , ,38 x ,43 x ,92 x ,07 x ,24 x , ,79x ,46 x ,81 x ,68 x ,68 x ,553

74 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΡΥΘΜΟΥ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών ρυθμού των αντιδράσεων της καταλυτικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου, στους 210 ο, 200 o, 190 ο, 180 ο, 170 ο C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου = 6:1. Θερμοκρασία k 1,ετερ. k 2,ετερ. k -2,ετερ. k 3,ετερ. k -3,ετερ. F ( o C) ( kg mol g min ) 210 8,26 x ,29 x ,85 x ,46 x ,07 x , ,58 x ,31 x ,16 x ,74 x ,88 x , ,81 x ,00 x ,51 x ,37 x ,95 x , ,16 x ,91 x ,36 x ,10 x ,34 x , ,10 x ,22 x ,33 x ,05 x ,27 x ,251

75 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΡΥΘΜΟΥ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών ρυθμού των αντιδράσεων της θερμικής μη καταλυτικής μετεστεροποίησης και εστεροποίησης όξινου βαμβακελαίου, στους 210 ο, 200 o, 190 ο, 180 ο, 170 ο C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου = 6:1. Θερμοκρασία k 1,όξινο k 2,όξινο k 2,όξινο k 3,όξινο k 3,όξινο F 1 1 ( o C) ( kg mol min ) ,89 x ,03 x ,12 x ,03 x ,02 x , ,91 x ,96 x ,52 x ,96 x ,39 x , ,47 x ,24 x ,90 x ,54 x ,78 x , ,79 x ,41 x ,51 x ,21 x ,31 x ,923 Θερμοκρασία ( o C) ( kg mol min ) k FFA,όξινο k FFA,όξινο F ,22 x ,88 x , ,70 x ,89 x , ,22 x ,59 x , ,88 x ,00 x ,923

76 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΡΥΘΜΟΥ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών ρυθμού των αντιδράσεων της καταλυτικής μετεστεροποίησης και εστεροποίησης όξινου βαμβακελαίου, στους 210 o 200 ο, 190 ο, 180 ο, 170 ο C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου = 6:1. Θερμοκρασία k 1,ετερ.,όξινο k 2,ετερ.,όξινο k 2,ετερ.,όξινο k 3,ετερ.,όξινο k 3,ετερ.,όξινο F ( o C) ( kg mol g min ) ,04 x ,92 x ,71 x ,66 x ,43 x , ,35 x ,14 x ,51 x ,71 x ,88 x , ,27 x ,48 x ,97 x ,50 x ,41 x , ,33 x ,01 x ,37 x ,89 x ,50 x , ,57 x ,26 x ,93 x ,47 x ,62 x ,493 Θερμοκρασία k FFA,ετερ.,όξινο k FFA,ετερ.,όξινο F ( o C) ( kg mol g min ) ,41 x ,96 x , ,29 x ,50 x , ,36 x ,14 x , ,23 x ,28 x , ,76 x ,61 x ,493

77 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών ισορροπίας των αμφίδρομων καταλυτικών αντιδράσεων μετεστεροποίησης και εστεροποίησης όξινου βαμβακελαίου, στους 210 o 200 ο, 190 ο, 180 ο 170 ο C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης/ελαίου = 6:1. Θερμοκρασία ( ο C) Κ eq,2 K eq,3 K eq,ffa 210 6,636 2,157 2, ,024 1,995 2, ,843 2,496 2, ,045 3,258 3, ,728 3,957 2,878

78 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Ομογενής θερμική αντίδραση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου

79 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Ετερογενής καταλυτική αντίδραση ραφιναρισμένου βαμβακελαίου

80 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Ομογενής θερμική αντίδραση όξινου βαμβακελαίου

81 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Ετερογενής καταλυτική αντίδραση όξινου βαμβακελαίου

82 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Πίνακας 1. Ενέργειες ενεργοποίησης των αντιδράσεων της θερμικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου σε θερμοκρασιακό εύρος 170 ο o C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης / ελαίου = 6:1. Αντίδραση E a /R Ε a (kj mol -1 ) R 2 Τριγλυκεριδίων 6494,60 54,00 0,9870 Διγλυκεριδίων 5660,50 47,06 0,9674 Διγλυκεριδίων αντίστροφη 5688,00 47,29 0,8797 Μονογλυκεριδίων 5612,60 46,66 0,9436 Μονογλυκεριδίων αντίστροφη 9205,20 76,53 0,9651

83 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Πίνακας 1. Ενέργειες ενεργοποίησης των αντιδράσεων της καταλυτικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου σε θερμοκρασιακό εύρος 170 ο o C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης / ελαίου = 6:1. Αντίδραση E a /R Ε a (kj mol -1 ) R 2 Τριγλυκεριδίων 10253,00 85,24 0,9840 Διγλυκεριδίων 9778,90 81,30 0,9516 Διγλυκεριδίων αντίστροφη 9811,50 81,57 0,9184 Μονογλυκεριδίων 8816,50 73,30 0,9339 Μονογλυκεριδίων αντίστροφη 12490,00 103,84 0,9391

84 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Πίνακας 1. Ενέργειες ενεργοποίησης των αντιδράσεων της θερμικής μετεστεροποίησης και εστεροποίησης όξινου βαμβακελαίου σε θερμοκρασιακό εύρος 170 ο o C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης / ελαίου = 6:1. Αντίδραση E a /R Ε a (kj mol -1 ) R 2 Τριγλυκεριδίων 9192,60 76,43 0,9417 Διγλυκεριδίων 11200,00 93,12 0,9782 Διγλυκεριδίων αντίστροφη 10131,00 84,23 0,9904 Μονογλυκεριδίων 11933,00 99,21 0,9098 Μονογλυκεριδίων αντίστροφη 16796,00 139,64 0,9537 FFAs 9922,00 82,49 0,9947 FFAs αντίστροφη (υδρόλυσης) 11217,00 93,26 0,9963

85 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Πίνακας 1. Ενέργειες ενεργοποίησης των αντιδράσεων της καταλυτικής μετεστεροποίησης και εστεροποίησης όξινου βαμβακελαίου σε θερμοκρασιακό εύρος 170 ο o C, με μοριακή αναλογία μεθανόλης / ελαίου = 6:1. Αντίδραση E a /R Ε a (kj mol -1 ) R 2 Τριγλυκεριδίων 9542,80 79,34 0,9812 Διγλυκεριδίων 9735,30 80,94 0,9917 Διγλυκεριδίων αντίστροφη 9767,90 81,21 0,9877 Μονογλυκεριδίων 12627,00 104,98 0,9921 Μονογλυκεριδίων αντίστροφη 16301,00 135,53 0,9808 FFAs 10867,00 90,35 0,9301 FFAs αντίστροφη (υδρόλυσης) 11718,00 97,42 0,9296

86 ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΨΕΥΔΟ-ΟΜΟΓΕΝΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ CALB Τρεις διαδοχικές αμφίδρομες αντιδράσεις πρώτης τάξης ως προς κάθε αντιδρών k TG MeOH DG ME 1 k 1 k DG MeOH MG ME 2 k 2 k MG MeOH GL ME 3 k 3

87 ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ 1. Τριγλυκεριδίων m 1 cat dc dt TG k C C k C C 1 TG MeOH 1 DG ME 2. Διγλυκεριδίων m 1 cat dc dt DG k C C k C C k C C 1 TG MeOH 2 MG ME 2 DG MeOH 3. Μονογλυκεριδίων m 1 cat dc dt MG k C C k C C k C C 2 DG MeOH 3 GL ME 3 MG MeOH ΕΠΙΛΥΣΗ Runge Kutta 4 ης τάξης

88 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ CALB Πείραμα Α4 Πείραμα Α5

89 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΡΥΘΜΟΥ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών του ρυθμού των αντιδράσεων της ενζυμικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου, για το πρώτο στάδιο των πειραμάτων Α4, Α5. Πείραμα K 1 K 1 K 2 K 2 K 3 Α4 1,87 2,5 x ,9 5, ,4 Α5 1,52 0,003 70,1 4, ,9 Μέση τιμή 1,70 0, , ,6 K 3

90 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΡΥΘΜΟΥ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών του ρυθμού των αντιδράσεων της ενζυμικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου, για το δεύτερο στάδιο των πειραμάτων Α4, Α5. Πείραμα K 1 K 1 K 2 K 2 K 3 Α4 0,99 0,013 14,9 0,96 37,8 0,11 Α5 0,97 0, ,1 0,89 30,9 0,0002 Μέση τιμή 0,98 0, ,5 0,92 34,4 0,055 K 3

91 ΤΙΜΕΣ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΡΥΘΜΟΥ Πίνακας 1. Τιμές των σταθερών του ρυθμού των αντιδράσεων της ενζυμικής μετεστεροποίησης ραφιναρισμένου βαμβακελαίου, για το τρίτο στάδιο των πειραμάτων Α4, Α5. Πείραμα K 1 K 1 K 2 K 2 K 3 Α4 0,38 0,031 3,5 0,14 6,1 0,02 Α5 1,26 0,043 7,4 0,43 25,4 0,03 Μέση τιμή 0,82 0,037 5,4 0,57 15,8 0,025 K 3

92 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ HAS ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΛΥΤΗ ΣΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΣΥΝΕΡΓΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΟΞΥΤΗΤΑΣ - ΚΑΤΑΛΥΤΗ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΛΥΤΗ ΣΤΟ Η 2 Ο ΚΑΤΑΛΥΕΙ ΤΗ ΜΕΤΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΕΥΚΟΛΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΧΡΗΣΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ - ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΓΙΑ ΤΗΝ CALB ΚΑΤΑΛΥΕΙ ΤΗ ΜΕΤΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΗΣΗ ΣΕ ΡΑΦΙΝΑΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΙΑ ΧΑΜΗΛΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΕΥΚΟΛΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

93 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 1. N. Barakos, S. Pasias and N. Papayannakos, Transesterification of triglycerides in high and low quality oil feeds over an HT2 hydrotalcite catalyst, Bioresource Technology 99 (2008) S. Pasias, N. Barakos, C. Alexopoulos and N. Papayannakos, Heterogeneously Catalyzed Esterification of FFAs in Vegetable Oils, Chemical Engineering and Technology 29 (2006) S. Pasias, N. Barakos and N. Papayannakos, Catalytic Effect of Free Fatty Acids on Cotton Seed Oil Thermal Transesterification, Industrial & engineering chemistry research 48 (2009) N. Barakos, S. Pasias and N. Papayannakos, Biodiesel production from refined and acidic cotton seed oil by thermal transesterification, 6th Euro Fed Lipid Congress, 7-10 September 2008, Athens, Greece. 5. Ν. Μπαράκος, Ε. Αγγελογιαννάκη και Ν. Παπαγιαννάκος, The effect of the oil quality of biodiesel production by methanolysis at high temperature, Συνέδριο EMCC-3, Μαΐου 2003, Θεσσαλονίκη. 6. Ν. Μπαράκος, Μ. Μήτσιος και Ν. Παπαγιαννάκος, Ενζυμική μεθανόλυση τριγλυκεριδίων βαμβακελαίου για την παρασκευή βιοντίζελ, 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χημικής Μηχανικής, Μαΐου 2003, Πάτρα.

94 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 7. N. Barakos and N. Papayannakos, Non-convensional processes for biodiesel production, 4th European Biofuels Conference, November 2003, Berlin. 8. Ν. Μπαράκος και Ν. Παπαγιαννάκος, Παραγωγή βιοντίζελ με τη χρήση ετερογενών καταλυτών, Πανελλήνιο Συμπόσιο Κατάλυσης, 30 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2004, Κύπρος. 9. Ν. Μπαράκος και Ν. Παπαγιαννάκος, Καταλυτική μετατροπή βαμβακέλαιου σε βιοντίζελ, 3ο Εθνικό Συνέδριο RENES 2005, Φεβρουαρίου 2005, Αθήνα. 10. Σ. Πασιάς, Ν. Μπαράκος και Ν. Παπαγιαννάκος, Παραγωγή βιοντίζελ από όξινα φυτικά έλαια με θερμική επεξεργασία, 5ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο Χημικής Μηχανικής, Μαΐου 2005, Θεσσαλονίκη. 11. Ν. Μπαράκος, Σ. Πασιάς και Ν. Παπαγιαννάκος, Μοντέλο βιώσιμης αξιοποίησης βιομάζας για την παραγωγή βιοντίζελ, 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίμων & Βιοκαυσίμων, Απριλίου 2007, Λίμνη Πλαστήρα. 12. Ν. Μπαράκος, Β. Καλοϊδάς, Σ. Πασιάς και Ν. Παπαγιαννάκος, Ανάπτυξη πιλοτικής μονάδας παραγωγής βιοντίζελ, 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίμων & Βιοκαυσίμων, Απριλίου 2007, Λίμνη Πλαστήρα.

95 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 13. Ν. Μπαράκος, Σ. Πασιάς και Ν. Παπαγιαννάκος, Μοντέλο βιώσιμης αξιοποίησης βιομάζας για την παραγωγή βιοντίζελ, 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίμων & Βιοκαυσίμων, Απριλίου 2007, Λίμνη Πλαστήρα. 14. Ν. Μπαράκος, Σ. Πασιάς και Ν. Παπαγιαννάκος, Η συμβολή των βιοκαυσίμων στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας, 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νέων Αγροτών Ελλάδας, Σεπτέμβριος 2005, Σπάρτη. 15. Ν. Μπαράκος, Σ. Πασιάς και Ν. Παπαγιαννάκος, Παραγωγή βιοντίζελ με τη χρήση ετερογενούς βασικού καταλύτη, 3 ο Συνέδριο Πράσινης Χημείας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, Σεπτεμβρίου 2009, Θεσσαλονίκη.

96 Απόκριση FID (mv) Χρωματογραφήματα Χρόνος (min) Χρωματογράφημα όξινου βαμβακελαίου (πρώτη ύλη των πειραμάτων μετεστεροποίησης)

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΑΠΟΒΛΗΤΕΣ ΕΛΑΙΟΥΧΕΣ ΥΛΕΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΑΠΟΒΛΗΤΕΣ ΕΛΑΙΟΥΧΕΣ ΥΛΕΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών Τομέας ΙΙ Μονάδα Μηχανικής Διεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίμων ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΑΠΟΒΛΗΤΕΣ ΕΛΑΙΟΥΧΕΣ ΥΛΕΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΟΞΙΝΟ ΒΑΜΒΑΚΕΛΑΙΟ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΟΞΙΝΟ ΒΑΜΒΑΚΕΛΑΙΟ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών Τομέας ΙΙ Μονάδα Μηχανικής Διεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίμων ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΟΞΙΝΟ ΒΑΜΒΑΚΕΛΑΙΟ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών Τομέας ΙΙ Μονάδα Μηχανικής Διεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίμων ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ. Μονάδα Μηχανικής ιεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίµων

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ. Μονάδα Μηχανικής ιεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίµων Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χηµικών Μηχανικών Τοµέας ΙΙ Μονάδα Μηχανικής ιεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίµων ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

Διαβάστε περισσότερα

Βιοκαύσιμα υποκατάστατα του πετρελαίου Ντίζελ

Βιοκαύσιμα υποκατάστατα του πετρελαίου Ντίζελ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών - Τομέας ΙΙ Μονάδα Μηχανικής Διεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίμων Βιοκαύσιμα υποκατάστατα του πετρελαίου Ντίζελ Ν. Παπαγιαννάκος Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών Τομέας ΙΙ Μονάδα Μηχανικής Διεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίμων Καθηγητής: Ν. Παπαγιαννάκος ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΘΕΤΗ Νίκος ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

ΚΑΘΕΤΗ Νίκος ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Παραγωγή, ιαχείριση και Επεξεργασία της Βιοµάζας για την Παραγωγή Βιοκαυσίµων Συµβουλές Μελέτες Εφαρµογές Κατασκευές Αυγεροπούλου 1 173 42 Άγ. ηµήτριος Αττική Τηλ.: 210 9915300, 210 9939100 Fax: 210 9960150

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ S.A. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Λεωφ. Βουλιαγμένης 409 163 46 Ηλιούπολη - Αττική Τηλ.: 210 9915300 Fax : 210 9939100 E-mail: agroenergy@agroenergy.gr www.agroenergy.gr ΚΑΘΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ Α.Φαββατάς, Χ.Φράγκος 2ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ & ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΑΓΚΡΟΙΝΒΕΣΤ ΑΕΒΕ Βιοµηχανικό Συγκρότηµα στο Αχλάδι Φθιώτιδας Στο µέσον της Εθνικής

Διαβάστε περισσότερα

Κινητική μελέτη της μετεστεροποίησης και εστεροποίησης όξινων φυτικών ελαίων ΠΑΣΙΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ

Κινητική μελέτη της μετεστεροποίησης και εστεροποίησης όξινων φυτικών ελαίων ΠΑΣΙΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ Ε.Μ.Π. Τομέας ΙΙ: Ανάλυσης, Σχεδιασμού & Ανάπτυξης Διεργασιών & Συστημάτων Σχολή Χημικών Μηχανικών Μονάδα Μηχανικής Διεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίμων Κινητική μελέτη της μετεστεροποίησης και εστεροποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Κ. ΜΠΑΡΑΚΟΣ. Παραγωγή βιοντίζελ από φυτικά έλαια με χρήση ετερογενών καταλυτών ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Κ. ΜΠΑΡΑΚΟΣ. Παραγωγή βιοντίζελ από φυτικά έλαια με χρήση ετερογενών καταλυτών ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Η έγκριση της διδακτορικής διατριβής από τη Σχολή Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου δεν υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών του συγγραφέα (Ν. 5343/1932, Άρθρο 202) 2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η διδακτορική

Διαβάστε περισσότερα

Βιοµηχανική παραγωγή βιοντίζελ στην Θεσσαλία. Κόκκαλης Ι. Αθανάσιος Χηµικός Μηχ/κός, MSc Υπεύθυνος παραγωγής

Βιοµηχανική παραγωγή βιοντίζελ στην Θεσσαλία. Κόκκαλης Ι. Αθανάσιος Χηµικός Μηχ/κός, MSc Υπεύθυνος παραγωγής Βιοµηχανική παραγωγή βιοντίζελ στην Θεσσαλία Κόκκαλης Ι. Αθανάσιος Χηµικός Μηχ/κός, MSc Υπεύθυνος παραγωγής Ορισµοί 1. Βιοµάζα : το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα προϊόντων, αποβλήτων και καταλοίπων που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Μηδενικές εκποµπές SO 2 Μηδενικό ισοζύγιο CO 2 εν περιέχει αρωµατικές ενώσεις Βιοαποικοδοµήσιµο Υψηλό σηµείο ανάφλεξης-ασφαλής µεταφορά Αυξηµένη λιπαντική ικανότητα εν απαιτεί ιδιαίτερες

Διαβάστε περισσότερα

Βιοµηχανικήπαραγωγή βιοντίζελστηνθεσσαλία. Κόκκαλης Ι. Αθανάσιος Χηµικός Μηχ/κός, MSc Υπεύθυνος παραγωγής

Βιοµηχανικήπαραγωγή βιοντίζελστηνθεσσαλία. Κόκκαλης Ι. Αθανάσιος Χηµικός Μηχ/κός, MSc Υπεύθυνος παραγωγής Βιοµηχανικήπαραγωγή βιοντίζελστηνθεσσαλία Κόκκαλης Ι. Αθανάσιος Χηµικός Μηχ/κός, MSc Υπεύθυνος παραγωγής Ορισµοί 1. Βιοµάζα : το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα προϊόντων, αποβλήτων και υπολειµµάτων (residues)

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή Καυσίµου Ντίζελ από Ανανεώσιµες Πρώτες Ύλες

Παραγωγή Καυσίµου Ντίζελ από Ανανεώσιµες Πρώτες Ύλες Ο ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 29-30 Μαΐου 2009, Αλεξανδρούπολη Παραγωγή Καυσίµου Ντίζελ από Ανανεώσιµες Πρώτες Ύλες Νίκος Παπαγιαννάκος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Χηµικών Μηχανικών 1 ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ FAME ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ FAME ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ FAME ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ Αθηνά Τουµπέλη Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Βιοµηχανικές Εγκαταστάσεις Θεσσαλονίκης Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Σκοπός της µελέτης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΟΝΟΡΤΑΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΟΣ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ ΩΣ ΚΑΥΣΙΜΑ Φυτικά έλαια ή ζωικά λίπη ή παράγωγά τους Μετεστεροποίηση Υδρογονοαποξυγόνωση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Σ. Πασιάς, N. Μπαράκος, Ν. Παπαγιαννάκος * Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Τομέας ΙΙ, Μονάδα Μηχανικής

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή βιοντήζελ: πρώτες ύλες και παραπροϊόντα

Παραγωγή βιοντήζελ: πρώτες ύλες και παραπροϊόντα Παραγωγή βιοντήζελ: πρώτες ύλες και παραπροϊόντα Νίκος Λιάπης Διευθυντής Εκμετάλλευσης ΕΛΙΝΟΙΛ Α.Ε. Θεσσαλονίκη Νοέμβριος 2006 Στόχοι παραγωγής: ΕΝ 14214 Βελτιστοποίηση οικονομικών αποτελεσμάτων Ασφάλεια

Διαβάστε περισσότερα

BIODIESEL. N. Barakos S. Pasias. NATIONAL TECHNICAL UNIVERSITY OF ATHENS Unit of Hydrocarbons and Biofuels Processing

BIODIESEL. N. Barakos S. Pasias. NATIONAL TECHNICAL UNIVERSITY OF ATHENS Unit of Hydrocarbons and Biofuels Processing BIODIESEL N. Barakos S. Pasias Methyl esters known as BIODIESEL (CH 2 ) 7 COOH 3 C COOH 3 C CH 3 (CH 2 ) 7 (CH 2 ) 11 COOH 3 C Lauric acid Methyl ester Erucic acid Methyl ester C 2 H 5 Linoleic acid Methyl

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή βιοντήζελ: πρώτες ύλες και παραπροϊόντα. Νίκος Λιάπης ιευθυντής Εκµετάλλευσης ΕΛΙΝΟΙΛ Α.Ε.

Παραγωγή βιοντήζελ: πρώτες ύλες και παραπροϊόντα. Νίκος Λιάπης ιευθυντής Εκµετάλλευσης ΕΛΙΝΟΙΛ Α.Ε. Παραγωγή βιοντήζελ: πρώτες ύλες και παραπροϊόντα Νίκος Λιάπης ιευθυντής Εκµετάλλευσης ΕΛΙΝΟΙΛ Α.Ε. Θεσσαλονίκη Νοέµβριος 2006 Στόχοι παραγωγής: ΕΝ 14214 Βελτιστοποίηση οικονοµικών αποτελεσµάτων Ασφάλεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Γ. Αναστόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

6 η Οκτωβρίου 2013. Παρουσίαση της. Σουντουρλής Μιχάλης, Διπλωματούχος Χημικός Μηχανικός

6 η Οκτωβρίου 2013. Παρουσίαση της. Σουντουρλής Μιχάλης, Διπλωματούχος Χημικός Μηχανικός 6 η Οκτωβρίου 2013 Παρουσίαση της Σουντουρλής Μιχάλης, Διπλωματούχος Χημικός Μηχανικός Εικόνα 1: Εγκατάσταση μονάδας «ΦΥΤΟΕΝΕΡΓΕΙΑ Α.Ε.» στο Παραλίμνιο Σερρών (2011) Α. Η Εταιρεία Η «ΦΥΤΟΕΝΕΡΓΕΙΑ Α.Ε.»

Διαβάστε περισσότερα

R 1 R 2 R 3 ΕΞΕΤΑΣΗ ΛΙΠΑΡΩΝ ΥΛΩΝ: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΛΑΔΙΩΝ. Λινολενικό (C 18:3 ) Ελαϊκό (C 18:1 ) Λινελαϊκό (C 18:2 )

R 1 R 2 R 3 ΕΞΕΤΑΣΗ ΛΙΠΑΡΩΝ ΥΛΩΝ: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΛΑΔΙΩΝ. Λινολενικό (C 18:3 ) Ελαϊκό (C 18:1 ) Λινελαϊκό (C 18:2 ) ΕΞΕΤΑΣΗ ΛΙΠΑΡΩΝ ΥΛΩΝ: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΛΑΔΙΩΝ Ελαϊκό οξύ διάρκεια 2 ώρες Στόχοι της άσκησης: Η εξοικείωση με τη χημική σύσταση των λιπαρών υλών. Η κατανόηση της όξινης υδρόλυσης ως παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίμων και Βιοκαυσίμων (Μάρτιος του 2007)

2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίμων και Βιοκαυσίμων (Μάρτιος του 2007) 2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίμων και Βιοκαυσίμων (Μάρτιος του 2007) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Β. Καλοϊδάς, Ν. Μπαράκος, Σ. Πασιάς, Ν. Παπαγιαννάκος * Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Διαβάστε περισσότερα

Συνδυασµός Θερµοχηµικής και Βιοχηµικής

Συνδυασµός Θερµοχηµικής και Βιοχηµικής Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης Ινστιτούτο Τεχνολογίας & Εφαρµογών Στερεών Καυσίµων (ΕΚΕΤΑ / ΙΤΕΣΚ) Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Εργαστήριο Ατµοπαραγωγών & Θερµικών Εγκαταστάσεων (ΕΜΠ / ΕΑ&ΘΕ

Διαβάστε περισσότερα

Η µελέτη αυτή είναι µέρος του έργου BIOFUELS-2G που χρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα LIFE+ (LIFE08 ENV/GR/000569)

Η µελέτη αυτή είναι µέρος του έργου BIOFUELS-2G που χρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα LIFE+ (LIFE08 ENV/GR/000569) Παραγωγή Βιοκαυσίµων µε Υδρογονοπεξεργασία Χρησιµοποιηµένων Τηγανελαίων ρ. Στέλλα Μπεζεργιάννη Χηµικός Μηχανικός Ερευνήτρια ΕΚΕΤΑ Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) Ινστιτούτο Τεχνικής

Διαβάστε περισσότερα

Β / ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Β / ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΟΛΙΧΝΗΣ Β / ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΛΚΑΝΙΑ ΑΛΚΕΝΙΑ ΑΛΚΙΝΙΑ ΑΛΚΟΟΛΕΣ ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ eclass.sch.gr users.sch.gr/dtouloupas/moodle Γενικός Τύπος: C ν H ν+, ν 1 Χημικές Ιδιότητες

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Ζωοτεχνίας MIS 380231 Δράση 3 η : Ποιότητα σφαγίου και κρέατος

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή Βιοαερίου Από Βαμβακόπιτα & Ακάθαρτη Γλυκερίνη. Μαρινέλλα Τσακάλοβα

Παραγωγή Βιοαερίου Από Βαμβακόπιτα & Ακάθαρτη Γλυκερίνη. Μαρινέλλα Τσακάλοβα Παραγωγή Βιοαερίου Από Βαμβακόπιτα & Ακάθαρτη Γλυκερίνη Μαρινέλλα Τσακάλοβα Παραπροϊόν της παραγωγής του βιοντίζελ Ακάθαρτη Γλυκερίνη Crude Glycerine Αυξανόμενη παραγωγή του Τεράστια αποθέματα ακάθαρτης

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου.

Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου. Σύντομη περιγραφή του πειράματος Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος Στο τέλος αυτού του πειράματος θα πρέπει ο μαθητής: Να περιγράφει τον τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ : MΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ 2020

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ : MΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ 2020 EKETA ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ : MΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ 2020 Δρ. Στέλλα Μπεζεργιάννη Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Καυσίμων & Υδρ/κων (ΕΠΚΥ) Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών & Ενεργειακών Πόρων (ΙΔΕΠ) Εθνικό Κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΟΥ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΟΥ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΟΥ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΑΠΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΟ Δρ. Στέλλα Μπεζεργιάννη ΕΚΕΤΑ Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) Ινστιτούτο Τεχνικής Χημικών Διεργασιών (ΙΤΧΗΔ) Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Στις ερωτήσεις A1 A3, να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Στις ερωτήσεις A1 A3, να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Μάθημα/Τάξη: Χημεία Β Λυκείου Κεφάλαιο: Σε όλη την ύλη Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 04-0-2019 Επιδιωκόμενος Στόχος: 80/100 Θέμα A Στις ερωτήσεις A1 A, να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

Γ.Κονδύλη 1 & Όθωνος-Μ αρούσι Τ ηλ. Κέντρο: , /

Γ.Κονδύλη 1 & Όθωνος-Μ αρούσι Τ ηλ. Κέντρο: ,  / Γ.Κονδύλη 1 & Όθωνος-Μ αρούσι Τ ηλ. Κέντρο:210-61.24.000, http:/ / www.akadimos.gr ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ 2016 ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Επιμέλεια θεμάτων: Βελαώρας Βασίλειος, Χημικός ΘΕΜΑ Α Για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΣΚΗΣΗ 2 ΤΡΟΦΙΜΑ. ΠΛΕΣΣΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, PhD

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΣΚΗΣΗ 2 ΤΡΟΦΙΜΑ. ΠΛΕΣΣΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, PhD ΑΣΚΗΣΗ 2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΙΠΩΝ & ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΛΕΣΣΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, PhD Εργαστήριο Μικροβιολογίας Τροφίµων, Βιοτεχνολογίας και Υγιεινής, Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης, ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Λίπη & έλαια (Λιπίδια)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΑ ΥΓΡΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ: «ΑΠΟΤΟΣΠΟΡΟΣΤΟΒΙΟΝΤΙΖΕΛ»

ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΑ ΥΓΡΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ: «ΑΠΟΤΟΣΠΟΡΟΣΤΟΒΙΟΝΤΙΖΕΛ» ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΑ ΥΓΡΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ: «ΑΠΟΤΟΣΠΟΡΟΣΤΟΒΙΟΝΤΙΖΕΛ» Βιοµηχανικό Συγκρότηµα στο Αχλάδι Φθιώτιδας Στο µέσον της Εθνικής Οδού Αθήνας Θεσσαλονίκης Αντικείµενα ραστηριότητας: Επεξεργασία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ

ΚΑΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ Καύση λέγεται η εξώθερμη αντίδραση μιας ουσίας με το οξυγόνο (είτε με καθαρό οξυγόνο είτε με το οξυγόνο του ατμοσφαιρικού αέρα), που συνοδεύεται από εκπομπή φωτός

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. α) Από τα παρακάτω σωματίδια μπορεί να αναχθεί σε SO 2, το:

ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. α) Από τα παρακάτω σωματίδια μπορεί να αναχθεί σε SO 2, το: Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την σωστή απάντηση α) Από τα παρακάτω σωματίδια μπορεί να αναχθεί σε SO 2, το: 1)

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ. Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Χημικός Mcs Σχολικός Σύμβουλος.

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ. Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Χημικός Mcs Σχολικός Σύμβουλος. ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Χημικός Mcs Σχολικός Σύμβουλος. ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ 1. Τα καυσόξυλα και το ξυλοκάρβουνο, γνωστά από τους προϊστορικούς χρόνους. 2. Οι πελλέτες (pellets). Προκύπτουν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2013

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2013 ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α1. Πολυμερισμό 1,4 δίνει η ένωση:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Aγίων Αναργύρων Υπεύθυνος Εργαστηρίου : Χαρακόπουλος Καλλίνικος Επιµέλεια Παρουσίαση : Καραγιάννης Πέτρος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 018 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Σε κάθε μία από τις επόμενες ερωτήσεις να επιλέξετε τη σωστή απάντηση

ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Σε κάθε μία από τις επόμενες ερωτήσεις να επιλέξετε τη σωστή απάντηση Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΜΑ Α Σε κάθε μία από τις επόμενες ερωτήσεις να επιλέξετε τη σωστή απάντηση Α1. Σε δοχείο σταθερού όγκου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ. Η εργαστηριακή αυτή άσκηση πραγματοποιήθηκε στο ΕΚΦΕ Ιωαννίνων

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ. Η εργαστηριακή αυτή άσκηση πραγματοποιήθηκε στο ΕΚΦΕ Ιωαννίνων ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ Η εργαστηριακή αυτή άσκηση πραγματοποιήθηκε στο ΕΚΦΕ Ιωαννίνων 1/3/2013 και 6/3/2013 Μάντζιου Μαρία χημικός ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος του πειράματος αυτού θα πρέπει να μπορείς:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΗΝΑ, 23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010

ΑΘΗΝΑ, 23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010 ΠΑΥΛΟΣ Ν. ΠΕΤΤΑΣ Α.Β.Ε.Ε. ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ: ΈΝΑ ΥΠΟΣΧΟΜΕΝΟ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΟ ΗΜΕΡΙ Α: ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ & ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ - ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΠΕΤΤΑΣ ΑΘΗΝΑ, 23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010 ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙ ΡΑΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία παραγωγής βιοντίζελ 2 ης γενιάς από τηγανέλαια

Τεχνολογία παραγωγής βιοντίζελ 2 ης γενιάς από τηγανέλαια Τεχνολογία παραγωγής βιοντίζελ 2 ης γενιάς από τηγανέλαια Δρ. Στέλλα Μπεζεργιάννη Χημικός Μηχανικός - Ερευνήτρια ΕΚΕΤΑ Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) Ινστιτούτο Τεχνικής Χημικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΣΑΒΒΑΤΟ 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 018 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηρισμός των στερεών ιζημάτων ανάκτησης φωσφόρου Μελέτη βιοδιαθεσιμότητας του παραγόμενου προϊόντος

Χαρακτηρισμός των στερεών ιζημάτων ανάκτησης φωσφόρου Μελέτη βιοδιαθεσιμότητας του παραγόμενου προϊόντος ΠΡΑΞΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ «Πρόγραμμα Ανάπτυξης Βιομηχανικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΠΑΒΕΤ) 2013» Δευτέρα 25 Μαΐου, 2015 Ημερίδα - Κ.Ε.Δ.Ε.Α. Θεσσαλονίκη Χαρακτηρισμός των στερεών ιζημάτων ανάκτησης φωσφόρου

Διαβάστε περισσότερα

Διακρίσεις ταυτοποιήσεις οργανικών ενώσεων.

Διακρίσεις ταυτοποιήσεις οργανικών ενώσεων. Διακρίσεις ταυτοποιήσεις οργανικών ενώσεων. Διάκριση μιας οργανικής ένωσης σημαίνει ότι δίνεται μια οργανική ένωση η οποία μπορεί να είναι η ένωση Α ή η ένωση Β και ζητείται να βρεθεί μια δοκιμασία (αντίδραση)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΛΚΟΟΛΕΣ. Print to PDF without this message by purchasing novapdf (http://www.novapdf.com/)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΛΚΟΟΛΕΣ. Print to PDF without this message by purchasing novapdf (http://www.novapdf.com/) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΛΚΟΟΛΕΣ Λυμένες ασκήσεις 1 11,2 L αιθενίου, μετρημένα σε συνθήκες STP, αντιδρούν με περίσσεια υδρατμών παρουσία καταλύτη. Η οργανική ένωση που προκύπτει καίγεται πλήρως με οξυγόνο. Να υπολογίσετε

Διαβάστε περισσότερα

Χημικές Διεργασίες: Εισαγωγή

Χημικές Διεργασίες: Εισαγωγή : Εισαγωγή Ορολογία Μοναδιαίες Διεργασίες ( Unit Processes ) - Οξείδωση - Υδρογόνωση - Αφυδρογόνωση - Πυρόλυση - Ενυδάτωση κλπ Ορολογία Μοναδιαίες Διεργασίες ( Unit Processes ) - Οξείδωση - Υδρογόνωση

Διαβάστε περισσότερα

Μικρές Μονάδες Αεριοποίησης σε Επίπεδο Παραγωγού και Κοινότητας

Μικρές Μονάδες Αεριοποίησης σε Επίπεδο Παραγωγού και Κοινότητας Μικρές Μονάδες Αεριοποίησης σε Επίπεδο Παραγωγού και Κοινότητας από το Σπύρο ΚΥΡΙΤΣΗ Προσκεκλημένο Ομιλητή Ημερίδα «Αεριοποίησης Βιομάζας για την Αποκεντρωμένη Συμπαραγωγή Θερμότητας και Ηλεκτρισμού» Αμύνταιο

Διαβάστε περισσότερα

Λίπη - έλαια Μέτρηση οξύτητας ελαιολάδου

Λίπη - έλαια Μέτρηση οξύτητας ελαιολάδου Λίπη - έλαια Μέτρηση οξύτητας ελαιολάδου 1 η Εργαστηριακή Άσκηση Εργαστήριο Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Κύρια συστατικά τροφίμων Λιπίδια Υδατάνθρακες Αμινοξέα Πρωτεΐνες Ένζυμα Βιταμίνες Άλατα Νερό Άλλα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2015-2016 1 Ο ΘΕΜΑ Α1. Για την ισορροπία : 22( g) O2( g) 2 H2 O( g), θ C ισχύει ότι K c =0,25. Για την ισορροπία: H2 O( g) 2( g) O2( g), θ C, ισχύει ότι:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΙΙΙ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΤΑΘΕΡΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΙΙΙ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΤΑΘΕΡΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑΣ Γραφείο 211 Επίκουρος Καθηγητής: Δ. Τσιπλακίδης Τηλ.: 2310 997766 e mail: dtsiplak@chem.auth.gr url:

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΜΑ Α. Σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. Α.1. Στη χημική αντίδραση:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΣΤ 30 ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΤΕΣΤ 30 ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΕΣΤ 30 ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ ο αριθμός Avogadro, N A, L = 6,022 10 23 mol -1 η σταθερά Faraday, F = 96 487 C mol -1 σταθερά αερίων R = 8,314 510 (70) J K -1 mol -1 = 0,082 L atm mol -1 K -1 μοριακός

Διαβάστε περισσότερα

η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στα κράτη µέλη της ΕΕ και, ως εκ τούτου, η ενεργός προστασία των πολιτών έναντι των κινδύνων για την υγεία που

η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στα κράτη µέλη της ΕΕ και, ως εκ τούτου, η ενεργός προστασία των πολιτών έναντι των κινδύνων για την υγεία που Τεχνολογίες ελέγχου των εκποµπών των Συµβατικών Ατµοηλεκτρικών Σταθµών (ΣΑΗΣ) µε καύσιµο άνθρακα ρ. Αντώνιος Τουρλιδάκης Τµ. Μηχανολόγων Μηχανικών, Πανεπιστήµιο υτικής Μακεδονίας Τύποι εκποµπών που εκλύονται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 Β ΦΑΣΗ ΧΗΜΕΙΑ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 Β ΦΑΣΗ ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ Ημερομηνία: Τετάρτη 11 Απριλίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Α1. Η σωστή τετράδα κβαντικών αριθμών για το μονήρες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 0 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε κάθε μία από τις επόμενες ερωτήσεις:

ΘΕΜΑ 1 0 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε κάθε μία από τις επόμενες ερωτήσεις: Άνω Γλυφάδα 21/10/2017 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Μάθημα: ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Καθηγητής/τρια: Αυγερινού Χρόνος: 3 ώρες Ονοματεπώνυμο: Τμήμα: Γ ΘΕΜΑ 1 0 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε κάθε μία από τις επόμενες ερωτήσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΙΔΑΝΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΙΔΑΝΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΙΔΑΝΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΙΔΑΝΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΩΝ Εισαγωγή Διαδικασία σχεδιασμού αντιδραστήρα: Καθορισμός του τύπου του αντιδραστήρα και των συνθηκών λειτουργίας. Εκτίμηση των χαρακτηριστικών για την ομαλή λειτουργία του αντιδραστήρα. μέγεθος σύσταση

Διαβάστε περισσότερα

Καύσιµα Μεταφορών και Αειφορός Ανάπτυξη

Καύσιµα Μεταφορών και Αειφορός Ανάπτυξη ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΟΣ / ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ «ΚΑΥΣΙΜΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Παρασκευή 28 Νοεµβρίου 2008 ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ «ΑΛ. ΤΣΙΟΥΜΗΣ» ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Καύσιµα Μεταφορών

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Θαλής-«Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας» 1

Πρόγραμμα Θαλής-«Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας» 1 Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας» 1 Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Ζωοτεχνίας MIS 380231

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Διαγώνισμα Χημείας Γ Λυκείου Θ Ε Μ Α Τ Α. Θέμα Α

1 ο Διαγώνισμα Χημείας Γ Λυκείου Θ Ε Μ Α Τ Α. Θέμα Α Θέμα 1 ο Διαγώνισμα Χημείας Γ Λυκείου Στις ερωτήσεις 1 ως 5 να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. 1. Η αντίδραση ενός στοιχείου Σ με το υδρογόνο είναι. α. ντίδραση οξείδωσης. β. ντίδραση αναγωγής. γ. ντίδραση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ. ΘΕΜΑ 1 A.Η ηλεκτρονιακή δομή του ατόμου. β. 1s 2s 2p 3s 3p 3d

ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ. ΘΕΜΑ 1 A.Η ηλεκτρονιακή δομή του ατόμου. β. 1s 2s 2p 3s 3p 3d ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 06-0 ΜΑΘΗΜΑ / ΣΑΞΗ : ΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ ΘΕΜΑ A.Η ηλεκτρονιακή δομή του ατόμου 4Cr, στη θεμελιώδη κατάσταση είναι: α. K() L(8) M() N() 6

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ

ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ 1 Για τις ερωτήσεις 1.1-1.4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1.1 Υδατικό διάλυμα NaCl 1M που βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

1 C 8 H /2 O 2 8 CO H 2 O

1 C 8 H /2 O 2 8 CO H 2 O ΧΗΜΕΙΙΑ Β ΛΥΚΕΙΙΟΥ 4 ο ΘΕΜΑ (από τράπεζα θεµάτων) ΑΣΚΗΣΗ 1 Σε εργαστήριο ελέγχου καυσίµων πραγµατοποιήθηκαν τα παρακάτω πειράµατα: α) Ένα δείγµα C 8 H 18 µε µάζα 1,14 g κάηκε πλήρως µε την απαιτούµενη

Διαβάστε περισσότερα

Χημεία Β Λτκείξτ Τπάοεζα θεμάσωμ 33

Χημεία Β Λτκείξτ Τπάοεζα θεμάσωμ 33 Χημεία Β Λτκείξτ Τπάοεζα θεμάσωμ 33 3. Αλκόολεσ 3.1 Να χαρακτηρίςετε τισ προτάςεισ που ακολουθούν ωσ ςωςτέσ ή ωσ λανθαςμένεσ και να αιτιολογήςετε τισ απαντήςεισ ςασ: 1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που

Διαβάστε περισσότερα

panagiotisathanasopoulos.gr

panagiotisathanasopoulos.gr Χημική Ισορροπία 61 Παναγιώτης Αθανασόπουλος Χημικός, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών Χημικός Διδάκτωρ Παν. Πατρών 62 Τι ονομάζεται κλειστό χημικό σύστημα; Παναγιώτης Αθανασόπουλος Κλειστό ονομάζεται το

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 4-ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 4-ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 4-ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ 1. Κατά την τέλεια καύση 1g ακετυλενίου (C 2 H 2 ) εκλύεται θερμότητα 50KJ. Να γράψετε την θερμοχημική εξίσωση για την καύση του ακετυλενίου. 2. Σε

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανική Βιομηχανικών Αντιδραστήρων Υπολογιστικό θέμα

Μηχανική Βιομηχανικών Αντιδραστήρων Υπολογιστικό θέμα EΘNIKO ΜEΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ: Ανάλυσης, Σχεδιασμού & Ανάπτυξης Διεργασιών & Συστημάτων Μηχανική Βιομηχανικών Αντιδραστήρων Υπολογιστικό θέμα Μάθημα κατεύθυνσης 8 ου εξαμήνου

Διαβάστε περισσότερα

Ημερομηνία: Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες

Ημερομηνία: Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Ημερομηνία: Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Στις ημιτελείς προτάσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Χημεία Β ΓΕΛ 21 / 04 / 2019

Χημεία Β ΓΕΛ 21 / 04 / 2019 Β ΓΕΛ 21 / 04 / 2019 Χημεία ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. A1. Από την προσθήκη HBr στο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2016 Β ΦΑΣΗ

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2016 Β ΦΑΣΗ ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ Α Ηµεροµηνία: Κυριακή 17 Απριλίου 2016 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Α.1 Για την αντίδραση: Fe (s) + 2HCl (aq) FeCl 2(aq)

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή Βιοντίζελ από Ηλιέλαιο

Παρασκευή Βιοντίζελ από Ηλιέλαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τµήµα Χηµείας Δι.Χη.Ν.Ε.Τ. Παρασκευή Βιοντίζελ από Ηλιέλαιο Εργασία των µεταπτυχιακών φοιτητών: Επταµηνιτάκη Θεόδωρου Θεοδώρου Δήµητρας Ντρέλια Παναγιώτη Επιβλέποντες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21/04/ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21/04/ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21/04/2017 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης

Διαβάστε περισσότερα

4001 Μετεστεροποίηση του καστορελαίου σε ρικινολεϊκό µεθυλεστέρα

4001 Μετεστεροποίηση του καστορελαίου σε ρικινολεϊκό µεθυλεστέρα 4001 Μετεστεροποίηση του καστορελαίου σε ρικινολεϊκό µεθυλεστέρα καστορέλαιο + NaOMe MeOH CH 4 O OH O OMe (32.0) C 19 H 36 O 3 (312.5) Ταξινόµιση Τύποι αντιδράσεων και τάξεις ουσιών Αντίδραση του καρβονυλίου

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΞΕΑ. Print to PDF without this message by purchasing novapdf (http://www.novapdf.com/)

KΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΞΕΑ. Print to PDF without this message by purchasing novapdf (http://www.novapdf.com/) KΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΞΕΑ Λυμένες ασκήσεις 1. Σ ένα μπουκάλι περιέχεται 1 L κρασιού 11,5 (11,5% v/v). Το κρασί αυτό μετατρέπεται με οξική ζύμωση σε ξίδι σε ποσοστό 75%. Να υπολογιστεί η μάζα του CH 3 COOH που παράγεται.

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικά Καύσιµα: Βιοντήζελ

Εναλλακτικά Καύσιµα: Βιοντήζελ Γιατί βιοκαύσιµα ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Χηµικών Μηχανικών Εργαστήριο Τεχνολογίας Καυσίµων και Λιπαντικών Εναλλακτικά Καύσιµα: Βιοντήζελ Ευριπίδης Λόης Καθηγητής Α. ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

1o ΘΕΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΧΗΜΕΙΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

1o ΘΕΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΧΗΜΕΙΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ 1o ΘΕΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΧΗΜΕΙΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

Η Εξέλιξη των Καυσίμων και των Προτύπων Εκπομπών Ρύπων από υμβατικούς Κινητήρες Οχημάτων

Η Εξέλιξη των Καυσίμων και των Προτύπων Εκπομπών Ρύπων από υμβατικούς Κινητήρες Οχημάτων Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Τ Σ Ε Φ Ν Ε Ι Ο χολή Φημικών Μηχανικών Εργαστήριο Σεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών Η Εξέλιξη των Καυσίμων και των Προτύπων Εκπομπών Ρύπων από υμβατικούς Κινητήρες Οχημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Γ 1. Β. Β. Δ 3. Β 3. Γ 4. Γ 4. Γ 5. Α 5. Β 6. Α 6. Δ 7. Α 7. Γ 8. Β 8. Γ 9. Α 9. Β 10. Β 30. Β 11. Δ 31. Γ 1. Β 3. Γ 13. Α 33. Β 14. Γ 34. Γ 15.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 Β ΦΑΣΗ ΧΗΜΕΙΑ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 Β ΦΑΣΗ ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ Ημερομηνία: Τετάρτη 11 Απριλίου 018 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α Α1. β Α. γ Α3. δ Α4. γ Α5. α Λ, β Λ, γ Λ, δ Σ, ε Λ. ΘΕΜΑ Β Β1.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2014 ÊÏÑÕÖÁÉÏ ÅÕÏÓÌÏÓ

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2014 ÊÏÑÕÖÁÉÏ ÅÕÏÓÌÏÓ ΤΑΞΗ: ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΜΑ Α Β ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Ηµεροµηνία: Τετάρτη 3 Απριλίου 014 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΧΗΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΑΝΙΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ

ΣΥΝΕΧΗΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΑΝΙΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ ΣΥΝΕΧΗΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΑΝΙΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Aγίων Αναργύρων Υπεύθυνος Εργ. Κέντρου : Χαρακόπουλος Καλλίνικος Επιµέλεια Παρουσίαση : Καραγιάννης Πέτρος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Για τη Β τάξη Λυκείου ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Για τη Β τάξη Λυκείου ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΧΗΜΕΙΑΣ 2013 Για τη Β τάξη Λυκείου ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ Α Ερώτηση 1 (5 μονάδες) (α): (ιν), (β): (ιιι), (γ): (ι), (δ): (ιι) (4x0,5= μ. 2) Μεταξύ των μορίων του ΗF αναπτύσσονται

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ I (Ar, Mr, mol, N A, V m, νόμοι αερίων)

ΧΗΜΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ I (Ar, Mr, mol, N A, V m, νόμοι αερίων) ΧΗΜΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ I (Ar, Mr, mol, N A, V m, νόμοι αερίων) 1. Να εξηγήσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές. i. H σχετική ατομική μάζα μετριέται σε γραμμάρια. ii. H σχετική ατομική μάζα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ομογενή μίγματα χημικών ουσιών τα οποία έχουν την ίδια χημική σύσταση και τις ίδιες ιδιότητες (χημικές και φυσικές) σε οποιοδήποτε σημείο τους.

Ομογενή μίγματα χημικών ουσιών τα οποία έχουν την ίδια χημική σύσταση και τις ίδιες ιδιότητες (χημικές και φυσικές) σε οποιοδήποτε σημείο τους. ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Ομογενή μίγματα χημικών ουσιών τα οποία έχουν την ίδια χημική σύσταση και τις ίδιες ιδιότητες (χημικές και φυσικές) σε οποιοδήποτε σημείο τους. Διαλύτης: η ουσία που βρίσκεται σε μεγαλύτερη αναλογία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΛΙΟΥ 2001 ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΧΗΜΕΙΑ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΛΙΟΥ 2001 ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΧΗΜΕΙΑ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΛΙΟΥ 2001 ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ 1ο Στις ερωτήσεις 1.1 έως 1.4, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 ΤΕΛΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 ΤΕΛΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 ΤΕΛΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Για τις προτάσεις Α1 έως Α5 να γράψετε τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή Α1. ι) To S στις διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Διεργασίες Μηχανικής Τροφίμων

Βασικές Διεργασίες Μηχανικής Τροφίμων Βασικές Διεργασίες Μηχανικής Τροφίμων Ενότητα 8: Εκχύλιση, 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Σταύρος Π. Γιαννιώτης, Καθηγητής Μηχανικής Τροφίμων Μαθησιακοί Στόχοι Τύποι εκχύλισης

Διαβάστε περισσότερα

6. Αντιδράσεις οξέων - βάσεων

6. Αντιδράσεις οξέων - βάσεων 6. Αντιδράσεις οξέων - βάσεων Από τις οργανικές ενώσεις, όξινες ιδιότητες παρακάτω: κατά Brönsted - Lowry παρουσιάζουν οι 1. Τα οργανικά οξέα: RCOOH. Είναι ασθενή οξέα. Δίνουν τις τυπικές αντιδράσεις των

Διαβάστε περισσότερα

Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται με του όρους χρήσης Creative Commons (CC) Αναφορά Δημιουργού Μη Εμπορική Χρήση Όχι Παράγωγα Έργα.

Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται με του όρους χρήσης Creative Commons (CC) Αναφορά Δημιουργού Μη Εμπορική Χρήση Όχι Παράγωγα Έργα. 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται με του όρους χρήσης Creative Commons (CC) Αναφορά Δημιουργού Μη Εμπορική Χρήση Όχι Παράγωγα Έργα. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, διαγράμματα,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΚΑΥΣΗ και ΚΑΥΣΙΜΑ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΚΑΥΣΗ και ΚΑΥΣΙΜΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΚΑΥΣΗ και ΚΑΥΣΙΜΑ Καύση ονομάζεται η αντίδραση μιας οργανικής ή ανόργανης ουσίας με το Ο 2, κατά την οποία εκλύεται θερμότητα στο περιβάλλον και παράγεται φως. Είδη καύσης Α.

Διαβάστε περισσότερα

9. Παραγωγή βιοντήζελ

9. Παραγωγή βιοντήζελ 9. Παραγωγή βιοντήζελ 9.1 Τι είναι το βιοντήζελ Το βιοντήζελ, όπως αναφέρθηκε και στο Κεφάλαιο 1, είναι ένα μη ορυκτό υγρό καύσιμο αποτελoύμενο από αλκυλεστέρες (μέθυλο ή αίθυλο) λιπαρών οξέων, οι οποίοι

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισμα στη Χημεία Γ Λυκείου Ιοντικής Ισορροπίας & Οργανικής

Διαγώνισμα στη Χημεία Γ Λυκείου Ιοντικής Ισορροπίας & Οργανικής Θέμα 1 ο.... Διαγώνισμα στη Χημεία Γ Λυκείου Ιοντικής Ισορροπίας & Οργανικής Στις ερωτήσεις 1.1 έως 1.8 επιλέξτε τη σωστή απάντηση. Μονάδες 2,5x8=20 1.1 Κατά τη διάλυση HCl στο νερό, σε σταθερή θερμοκρασία,

Διαβάστε περισσότερα

Ημερομηνία: 29/03/15. Διάρκεια διαγωνίσματος: 120. Εξεταζόμενο μάθημα: Χημεία Β Λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Τσίκο Σύλβια ΘΕΜΑ Α

Ημερομηνία: 29/03/15. Διάρκεια διαγωνίσματος: 120. Εξεταζόμενο μάθημα: Χημεία Β Λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Τσίκο Σύλβια ΘΕΜΑ Α Ημερομηνία: 29/03/15 Διάρκεια διαγωνίσματος: 120 Εξεταζόμενο μάθημα: Χημεία Β Λυκείου Υπεύθυνη καθηγήτρια: Τσίκο Σύλβια ΘΕΜΑ Α Στις παρακάτω προτάσεις να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση Α.1 Ο γενικός τύπος

Διαβάστε περισσότερα