Περιεχόµενα Από το δίσκο στο CD ΜP3 και Διαδίκτυο Νέες µέθοδοι προώθησης των µουσικών έργων Γενικά...

Transcript

1 1

2 Περιεχόµενα Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1. Γενικά Η είσοδος στην ψηφιακή εποχή Ο σύγχρονος µουσικός Η επαφή µε την τέχνη Στόχοι της εργασίας...9 Κεφάλαιο 2: Η ιστορία 2.1. Από το δίσκο στο CD ΜP3 και Διαδίκτυο Νέες µέθοδοι προώθησης των µουσικών έργων Γενικά...13 Κεφάλαιο 3: Η έννοια της πνευµατικής ιδιοκτησίας και των πνευµατικών δικαιωµάτων 3.1.Ορισµοί Συνθήκες προστασίας Κατηγορίες Έργων Πνευµατικής Ιδιοκτησίας Προσβολή Πνευµατικής Ιδιοκτησίας Προσβολή του δικαιώµατος αναπαραγωγής Προσβολή του δικαιώµατος της δηµόσιας εκτέλεσης, µετάδοσης και προώθησης Συγγενικά Δικαιώµατα Τι εξυπηρετεί η πνευµατική ιδιοκτησία; Public Domain Διάρκεια ισχύος...22 Κεφάλαιο 4: Η πνευµατική ιδιοκτησία την εποχή των δικτύων 4.1. Εισαγωγή Πηγές προβληµάτων Ripping CD, το µακροβιότερο µέσο αποθήκευσης µουσικής Γενικά για το CD Προστασία στα CDs

3 Γενικά για το DVD Προστασία στα DVDs MP3, το πιο αµφιλεγόµενο format µουσικής Λειτουργία MP3 στο διαδίκτυο Peer-to-Peer Δίκτυα Λειτουργία P2P στη διακίνηση µουσικών αρχείων Νοµικά ζητήµατα BitTorrent, το πιο διάσηµο πρωτόκολλο ανταλλαγής αρχείων Γενικά Νέες προοπτικές στην προώθηση της µουσικής Νοµικά ζητήµατα Η υπόθεση «Pirate Bay» Σκέψεις Υπηρεσίες φιλοξενίας αρχείων (file hosting services) Γενικά Νοµικά ζητήµατα Σκέψεις Σύστηµα Wiki Γενικά Παραδείγµατα YouTube Γενικά Νοµικά ζητήµατα Σκέψεις...57 Κεφάλαιο 5: Ανταλλαγή αρχείων ως µορφή παραβίασης πνευµατικής ιδιοκτησίας Napster 5.1.Εισαγωγή Νοµικά ζητήµατα Η άποψη των χρηστών Η άποψη των µουσικών...66 Κεφάλαιο 6: Το κανονιστικό πλαίσιο σηµαντικότερες συνθήκες για την πνευµατική ιδιοκτησία Οι 6.1.Εισαγωγή Διεθνής Σύµβαση Βέρνης-Παρισίου & UCC WIPO Συνθήκη WIPO περί Πνευµατικών Δικαιωµάτων Συνθήκη της Ρώµης Συνθήκη WIPO περί Εκτελέσεων και Φωνογραφηµάτων Σύµβαση για τα Φωνογραφήµατα Digital Millennium Copyright Act

4 6.9. H Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/31 ΕΕ H Ευρωπαϊκή Οδηγία 2001/29 ΕΕ...81 Κεφάλαιο 7: Το κανονιστικό πλαίσιο στην Ελλάδα 7.1. Εισαγωγή Ο Νόµος 2121/ Περιεχόµενο και Δικαιώµατα Διαδικτυακοί Πάροχοι Υπηρεσιών ΟΠΙ Οργανισµοί Συλλογικής Διαχείρισης Γενικά Προβλήµατα Η Ελλάδα µέλος των διεθνών συνθηκών...89 Κεφάλαιο 8: DRM 8.1. Γενικά Συνιστώσες Αντιδράσεις Τύποι DRM Κρυπτογραφία Ψηφιακή υδατογράφηση DRM στη Μουσική Εισαγωγή Συστήµατα DRM στο διαδίκτυο Fairplay Τρόπος λειτουργίας Μέθοδοι παράκαµψης Νοµικά ζητήµατα Σκέψεις Νοµικά ζητήµατα Αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση DRM στο Ελληνικό Δίκαιο Κεφάλαιο 9: Νέες τάσεις στην Κοινωνία της Πληροφορίας 9.1. Εισαγωγή Οι νέες προοπτικές Online δισκοπωλεία Ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρείες Ηλεκτρονική διανοµή το ενιαίο µοντέλο Εισαγωγή Έννοιες Ένα πρότυπο παράδειγµα

5 Discogs Paypal Διαδικτυακές δισκογραφικές εταιρείες (netlabels) Κεφάλαιο 10: Προβληµατισµοί για το µέλλον της Μουσικής και της Πνευµατικής Ιδιοκτησίας Δηµιουργοί και χρήστες Σηµασία της Πνευµατικής Ιδιοκτησίας Το µέλλον Επίλογος Παράρτηµα: Συνέντευξη µε τον Nicolas Chevreux Βιβλιογραφία

6 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1. Γενικά Ένας από τους σηµαντικότερους (και αρχαιότερους) τοµείς της τέχνης είναι η µουσική. Αν και πρόκειται για τη µοναδική άυλη τέχνη, υπό την έννοια ότι δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί η αίσθηση της αφής αλλά ούτε και της όρασης ώστε να γίνεται αντιληπτή στον άνθρωπο, συνιστά ένα από τα συναρπαστικότερα κεφάλαια του ανθρώπινου πολιτισµού. Περνώντας από αµέτρητα στάδια µορφοποίησης, από την Αρχαία Ελλάδα στη µεσαιωνική µουσική και το µπαρόκ, από την κλασική εποχή του Μότσαρτ και του Χάυντν στη ροµαντική εποχή του Μπετόβεν και του Σούµπερτ, από το µινιµαλισµό του Σοστακόβιτς στο Στραβίνσκι και τον John Cage, από τους jazz πειραµατισµούς του Moondog στους σύγχρονους πειραµατικούς ήχους των Future Sound Of London και του Clint Mansell, η µουσική δε γνωρίζει αισθητικά όρια ούτε φυλετικούς φραγµούς. Πρόκειται για την απόλυτη τέχνη που επηρέασε κάποιους από τους σηµαντικότερους φιλοσόφους της ιστορίας της ανθρωπότητας, όπως ο Πλάτωνας και ο Νίτσε αλλά και λογοτέχνες όπως ο Όσκαρ Γουάιλντ και ο Βίκτωρ Ουγκώ. Δεν είναι τυχαίο ότι η µουσική είναι ίσως η πιο «δυνατή» τέχνη σε σχέση µε όλες τις υπόλοιπες διότι είναι διαρκώς µεταβαλλόµενη και µπορεί να προξενήσει αµέτρητα συναισθήµατα, χωρίς την ανάγκη υποστήριξης από εικόνα η κείµενο, σε αντίθεση µε µία κινηµατογραφική ταινία ή την τέχνη του video art που χρειάζονται τη µουσική για την ενίσχυση της δυναµικότητας των ιδεών τους. 6

7 1.2. Η είσοδος στην ψηφιακή εποχή Καθώς ο κόσµος εξελίσσεται, οι τρόποι µε τους οποίους τα µέλη της κοινωνίας αντιλαµβάνονται τη µουσική και έρχονται σε επαφή µαζί της αλλάζουν και διαµορφώνουν διαρκώς καινούριες οδούς επικοινωνίας µε την τέχνη. Τα τελευταία χρόνια, µε την έκρηξη της τεχνολογικής ανάπτυξης, διανύουµε µία εποχή διαρκών αλλαγών. Το διαδίκτυο, η συνεχώς αναπτυσσόµενη Κοινωνία της Πληροφορίας και οι σύγχρονες τεχνολογικές και πληροφοριακές εξελίξεις τροποποιούν, αναδιαµορφώνουν και επαναπροσδιορίζουν τους τρόπους µε τους οποίους επικοινωνούµε, διασκεδάζουµε, πραγµατοποιούµε αγορές, ενηµερωνόµαστε και οργανώνουµε την καθηµερινή µας ζωή. Ακόµα και οι προσωπικές επαφές αλλάζουν πρόσωπο, καθώς δηµιουργούνται συνεχώς νέοι δίαυλοι επικοινωνίας Ο σύγχρονος µουσικός Στην περίπτωση της µουσικής αλλά και της τέχνης συνολικά, τα σύγχρονα υπολογιστικά συστήµατα ανοίγουν νέους δρόµους στο δηµιουργικό κοµµάτι των καλλιτεχνών, εξωθώντας τους στη χρήση νέων µεθόδων κατά την παραγωγική διαδικασία. Ο µουσικός διαθέτει έναν τεράστιο αριθµό εκπληκτικών εργαλείων και, χρησιµοποιώντας αποκλειστικά τον υπολογιστή του, µπορεί να δηµιουργήσει ακόµα και ορχηστρική µουσική εφάµιλλης ποιότητας ήχου και ενορχηστρωτικής πολυπλοκότητας µε ένα soundtrack ταινίας του Hollywood. Η ψηφιακή εποχή αλλάζει τον τρόπο µε τον οποίο ο δηµιουργός αντιµετωπίζει την τέχνη του, αφαιρώντας τις χρονοβόρες διαδικασίες και τα ογκώδη αναλογικά µηχανήµατα, προσφέροντας µοναδικές software λύσεις χωρίς αυτές να είναι σε βάρος της ποιότητας. Χαρακτηριστικά, ο κορυφαίος συνθέτης Hans Zimmer χρησιµοποιεί πλέον πολύ λιγότερους µουσικούς για τη δηµιουργία ενός soundtrack αφού έχει 7

8 σχεδόν αντικαταστήσει την πολυµελή ορχήστρα που χρειαζόταν µέχρι τώρα µε software Η επαφή µε την τέχνη Ταυτόχρονα, το διαδίκτυο επιδρά καθοριστικά στους τρόπους µε τους οποίους οι χρήστες έρχονται σε επαφή µε την τέχνη, παρέχοντας ενηµέρωση µέσω αναλυτικών περιγραφών, σχολίων και ηχητικών (ή εικαστικών) δειγµάτων. Πλέον υπάρχει ένας πολύ σηµαντικός αριθµός ασφαλών, αξιόπιστων και, το κυριότερο, οικονοµικών ηλεκτρονικών καταστηµάτων, τα οποία αποκτούν καθοριστικό ρόλο στη διάθεση και διανοµή των έργων λόγου και τέχνης. Η πρόσβαση στα έργα τέχνης καθώς και η αγορά κάθε είδους πνευµατικού δηµιουργήµατος, από µουσικούς δίσκους και ταινίες µέχρι εγκεκριµένα art prints και πρωτότυπους πίνακες ζωγραφικής είναι πλέον εύκολη, άµεση και ελκυστική για τους χρήστες του διαδικτύου. Όπως είναι επόµενο, κάθε ριζική αλλαγή επιφέρει και αρκετά αρνητικά αποτελέσµατα. Στην περίπτωση της µουσικής, η ευκολία µε την οποία µπορεί ένα µουσικό album να αντιγραφεί χωρίς απώλεια ποιότητας, η δυνατότητα πολλαπλών αντιγράφων του αλλά και η άµεση µετατροπή του σε πολλά διαφορετικά formats (mp3, flac κ.α.) ενισχύουν τις δυνατότητες και πιθανότητες της λεγόµενης πειρατικής διανοµής των µουσικών έργων. Οι δυνατότητες αυτές γίνονται όλο και ευρύτερες καθώς ιστοσελίδες που φιλοξενούν παράνοµα καλλιτεχνικό υλικό, διαθέσιµο δωρεάν σε οποιονδήποτε έχει πρόσβαση στο internet, παραβιάζουν τις βασικότερες αρχές διαφύλαξης των πνευµατικών δικαιωµάτων του καλλιτέχνη και των εξουσιοδοτηµένων φορέων προώθησης και µαζικής διάθεσης του έργου του. H µουσική βιοµηχανία στην προσπάθεια της να αµυνθεί, καταφεύγει σε συνεχείς δικαστικές διαµάχες ενώ ταυτόχρονα στοχεύει στη δηµιουργία αξιόπιστων 1 Όπως δηλώνει σε συνέντευξή του στο «Συνθέτω και ενορχηστρώνω ολόκληρη τη μουσική στον υπολογιστή μου, χωρίς καμία άλλη ανθρώπινη ανάμιξη. Ωστόσο, όταν έχω τελειώσει, στέλνω το υλικό στο φίλο μου ενορχηστρωτή, Bruce Fowler, ο οποίος ελέγχει αν αυτά που έχω γράψει μπορούν όντως να αναπαραχθούν και από μία αληθινή ορχήστρα.» 8

9 συστηµάτων ηλεκτρονικής προστασίας των πνευµατικών δικαιωµάτων (DRM), τα οποία και θα εξετάσουµε στη συνέχεια Στόχοι της εργασίας Στην εργασία, εκκινώντας από την εξέλιξη της µουσικής βιοµηχανίας, θα παρακολουθήσουµε πώς αυτή διαµορφώνεται σήµερα εξαιτίας της µαζικής χρήσης του mp3 και θα µελετήσουµε τα νοµικά ζητήµατα και τα µέτρα που πρέπει να υιοθετηθούν για τη διαφύλαξη των πνευµατικών δικαιωµάτων. Θα αναφερθούµε σε συστήµατα DRM 2 (Digital Rights Management), για τα οποία θα εξετάσουµε αν ανταποκρίνονται θετικά στην προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας, αντλώντας ταυτόχρονα στοιχεία από την επικρατούσα κατάσταση τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον υπόλοιπο κόσµο όσο και στην Ελλάδα. Εστιάζοντας στο νοµικό κοµµάτι, θα αναφερθούµε στην υπάρχουσα νοµοθεσία και θα προτείνουµε λύσεις για την υγιή εξέλιξη της διαδικασίας παραγωγής, διανοµής και προστασίας του µουσικού προϊόντος. 2 Διαχείριση Ψηφιακών Δικαιωµάτων 9

10 Κεφάλαιο 2: Η ιστορία 2.1. Από το δίσκο στο CD Πολλοί θυµούνται τα χρόνια που ο µοναδικός τρόπος αγοράς µουσικής ήταν µέσω των δισκοπωλείων. Οι παλαιότεροι ιδίως θυµούνται έντονα τις εποχές που η δυνατότητα εύρεσης πολλών τίτλων, ιδιαίτερα από καλλιτέχνες του εξωτερικού, ήταν εξαιρετικά περιορισµένη, τότε που τα ράφια των σπιτιών γέµιζαν µε δίσκους βινυλίου και η αγορά τους αποτελούσε µια πράξη ιεροτελεστίας. Η µουσική τότε αποθηκευόταν σε αναλογικά µέσα και ήταν αδύνατη η αντιγραφή της από τον απλό ακροατή, διότι δεν υπήρχε εξοπλισµός, διαθέσιµος τουλάχιστον στο ευρύ εµπόριο, που να πραγµατοποιεί αυτήν τη διαδικασία. Στην περίπτωση των βινυλίων συγκεκριµένα, όπου παρατηρούµε µια αναβίωση 3 τα τελευταία 5 χρόνια, εξακολουθεί να είναι αδύνατη η αντιγραφή τους από τον απλό χρήστη. Πριν το CD (Compact Disc) κατακλύσει την αγορά, για αρκετά χρόνια χρησιµοποιήθηκε η µαγνητική κασέτα, την οποία αναπαρήγαγαν τα περισσότερα στερεοφωνικά του εµπορίου και γνώρισε τροµακτική επιτυχία. Ένας από τους σηµαντικότερους λόγους για τον οποίο η κασέτα υπήρξε ένα τόσο επιτυχές µορφότυπο (format) ήταν η δυνατότητα αντιγραφής της από το ίδιο το deck του οικιακού ηχοσυστήµατος. Παρόλο που η ποιότητα ήχου ήταν αισθητά χειρότερη και το δυναµικό εύρος (dynamic range) πολύ περιορισµένο, το αγοραστικό κοινό αγκάλιασε το συγκεκριµένο format διότι ήταν σαφώς πιο χαµηλές οι τιµές των albums που κυκλοφορούσαν σε κασέτα σε σχέση µε τα βινύλια ή τα CDs αργότερα, ενώ από µία πηγή µπορούσαν να δηµιουργηθούν άπειρα αντίγραφα. Μερικά µειονεκτήµατα της κασέτας είναι η φτωχή ποιότητα κατασκευής, η πιθανότητα µαγνητισµού και η σύντοµη φθορά της ταινίας ειδικά έπειτα από πολλαπλές εκατομμύρια πωλήσεις δίσκων το 2007, σύμφωνα με τον RIAA (Recording Industry Association of America) Πηγή: New York Times, 29 Αυγούστου

11 εγγραφές, τα οποία όµως δεν υπήρξαν εµπόδιο για το χρήστη που συλλέγει µανιωδώς. Σε αυτήν την περίπτωση, παρατηρούµε τις πρώτες παραβιάσεις πνευµατικών δικαιωµάτων αφού η δηµιουργία αντιγράφων ή προσωπικών συλλογών γίνεται χωρίς καµία δυσκολία. Στην Ελλάδα ειδικά, παρατηρείτο έντονα το φαινόµενο της αντιγραφής και πώλησης κασετών ακόµα και από δισκοπωλεία. Αυτό συνιστά σοβαρότατο αδίκηµα, το οποίο εµπίπτει σε µία πληθώρα παραβιάσεων των πνευµατικών δικαιωµάτων. Όταν το 1980, η Philips και η Sony δηµοσίευσαν από κοινού το «Κόκκινο Βιβλίο» 1 για την καθιέρωση του CD-Audio ως παγκοσµίου standard, έγραφαν ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της µουσικής, επίσηµα εισάγοντας στο ευρύ κοινό τον ψηφιακό οπτικό δίσκο δύο χρόνια µετά. Πλέον, σταµατάµε να µιλάµε για αναλογική αναπαραγωγή αλλά για ψηφιακή. Το CD, το οποίο θεωρείται µέχρι και σήµερα η πιο επιτυχηµένη µορφή αποθήκευσης ήχου αλλά και δεδοµένων, ακολούθησαν ακόµα περισσότερα formats, µε το minidisk, το DVD-Audio αλλά και το Super Audio-CD να είναι µόνο µερικά από αυτά. Παρ όλο που δεν ήταν δυνατή η αντιγραφή των CDs από τα στερεοφωνικά του εµπορίου όπως στην περίπτωση των κασετών, η δυνατότητα αυτή δεν άργησε να δοθεί από τις κατασκευάστριες εταιρείες συσκευών για προσωπικούς υπολογιστές, οι οποίες ώθησαν στο εµπόριο απολύτως νόµιµες συσκευές αντιγραφής δίσκων. Ενώ το Audio-CD καθιερωνόταν πανηγυρικά στην παγκόσµια αγορά µε την επανακυκλοφορία πολλών σηµαντικών δίσκων στο καινούριο format, o οπτικός δίσκος αποδεικνύεται το ιδανικό νέο µέσο για την αποθήκευση δεδοµένων. Αφού τα CD-players για προσωπικούς υπολογιστές είχαν κυκλοφορήσει στην αγορά ώστε να υποστηρίξουν το CD-ROM, δεν αργούν να κάνουν την εµφάνισή τους και τα CD Recorders για προσωπικούς υπολογιστές, τα οποία µπορούσαν να αντιγράψουν τόσο ένα Audio όσο και ένα Rom δίσκο. Τα αντίγραφα είναι τέλειοι κλώνοι του αρχικού δίσκου - ή σχεδόν τέλειοι στην περίπτωση του audio - χωρίς τις αλλοιώσεις που επιδέχεται η κασέτα κατά την αντιγραφή της, και µε πολύ µικρό κόστος. Ένας νέος κύκλος αµέτρητων παραβιάσεων της πνευµατικής ιδιοκτησίας ξεκινά. 4 E. Janssen, D. Reefman, «An introduction to Super Audio-CD», Signal Processing Magazine,

12 2.2. MP3 και Διαδίκτυο Στα µέσα της δεκαετίας του 90, µε την έλευση του MPEG Layer 3 ή MP3, το οποίο συνιστά µία συµπιεσµένη µορφή ήχου, χειρότερης ποιότητας από το CD και πιο περιορισµένου ηχητικού φάσµατος αλλά τροµακτικά µικρότερου όγκου πληροφορίας, δηµιουργήθηκε µια τεράστια νέα τάση. Αν η αντιγραφή ενός CD απαιτεί λεπτά, η µετατροπή του σε mp3 album χρειάζεται περίπου 4 λεπτά ενώ µε τις σύγχρονες διαδικτυακές ταχύτητες, το «ανέβασµα» του στο internet χρειάζεται πολύ λίγο χρόνο. Ενώ ήδη η παραβίαση των πνευµατικών δικαιωµάτων σε µουσικά, κινηµατογραφικά και άλλα έργα µε τη µαζική αντιγραφή των CDs βρίσκεται σε έξαρση, έρχεται να προστεθεί ένα νέο µέσο ηχητικής πληροφορίας που συναντά τεράστια απήχηση, ιδίως στους νεότερους σε ηλικία χρήστες του διαδικτύου. Σε συνδυασµό µε το οικονοµικό και γρήγορο internet που έχει εισέλθει σε όλα τα σπίτια, η ελεύθερη απόκτηση ολόκληρων µουσικών albums σε µορφή mp3 συνιστά µια γρήγορη και εύκολη διαδικασία, αφού υπάρχει ένα τεράστιο δίκτυο συστηµάτων µέσω των οποίων αυτό είναι δυνατό (P2P, torrents, communities χρηστών, hosting servers όπως το Rapidshare κλπ.). Επιπλέον, µε την ολοένα αυξανόµενη χωρητικότητα των σκληρών δίσκων των υπολογιστών, των USB sticks και όλων των άλλων µέσων ψηφιακής αποθήκευσης δεδοµένων, η αντιγραφή και µεταφορά των αρχείων ήχου είναι εξαιρετικά συνήθης. Το ίδιο φυσικά ισχύει για οποιοδήποτε έργο τέχνης, αφού πλέον οι χρήστες του διαδικτύου διαθέτουν πρόσβαση σε συµπιεσµένες ή µη κινηµατογραφικές ταινίες, φωτογραφίες ζωγραφικών πινάκων σε υψηλή ανάλυση και, γενικά, σε κάθε είδους πνευµατικό έργο που ανεξέλεγκτα περνά στα χέρια εκατοµµυρίων ανθρώπων. 12

13 Νέες µέθοδοι προώθησης των µουσικών έργων Όπως είναι επόµενο, η σύγχρονη Κοινωνία της Πληροφορίας επηρεάζει σηµαντικότατα και τον τρόπο µε τον οποίο προωθείται ο σύγχρονος καλλιτέχνης. Χαρακτηριστικά να αναφέρουµε ότι κάθε νέος καλλιτέχνης µπορεί να δηµιουργήσει τη δική του σελίδα σε κοινότητες εκατοµµυρίων χρηστών όπως το MySpace, το last.fm ή το facebook ακόµα και να γράψει ένα άρθρο στη Wikipedia για τον ίδιο και το έργο του. Αντίστοιχα, οι δισκογραφικές εταιρείες προωθούν τους καλλιτέχνες και τα πνευµατικά τους έργα µέσα από τις προαναφερθείσες σελίδες και από κοινότητες µε συγκεκριµένα target groups ενώ τα ηλεκτρονικά καταστήµατα πώλησης δίσκων φυσικού η ψηφιακού format υπάρχουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, προσφέροντας συνολική εικόνα του προς πώληση πνευµατικού έργου, µέσα από αξιόπιστα συστήµατα συναλλαγών Γενικά Εποµένως, πρόκειται για ένα παγκόσµιο φαινόµενο που δηµιουργεί νέες, συναρπαστικές οδούς στην επαφή και τη σε βάθος γνωριµία µε την πνευµατική δηµιουργία από κάθε γωνιά του πλανήτη, σε συνδυασµό όµως µε την ανεξέλεγκτη διάθεση αυτής της δηµιουργίας από παράνοµες πηγές, που καταπατούν την έννοια της πνευµατικής ιδιοκτησίας και τη διαφύλαξη των πνευµατικών δικαιωµάτων του δηµιουργού. Πρόκειται για µια νέα πραγµατικότητα, η οποία θα καθορίσει δραµατικά το µέλλον της µουσικής βιοµηχανίας, καθώς πολλοί µιλούν για την κατάρρευση της τελευταίας ενώ ταυτόχρονα εγείρει έντονα ερωτήµατα για το βαθµό στον οποίο µπορούν να προφυλαχθούν οι δηµιουργοί και αν τελικά χρειάζεται ένα εντελώς νέο µοντέλο για αυτό το σκοπό. 13

14 Κεφάλαιο 3: Η έννοια της πνευµατικής ιδιοκτησίας και των πνευµατικών δικαιωµάτων 3.1. Ορισµοί Σύµφωνα µε το νόµο Ν.2557/ ο διεθνής όρος "propriété intellectuelle"/"intellectual property" αποδίδεται στην ελληνική γλώσσα µε τον όρο "διανοητική ιδιοκτησία". Η διανοητική ιδιοκτησία περιλαµβάνει τόσο την πνευµατική ιδιοκτησία ("propriété littéraire et artistique"/"droit d' auteur"/"copyright") και τα συγγενικά δικαιώµατα όσο και τη βιοµηχανική ιδιοκτησία ("propriété industrielle"/"industrial property"), όπως εφευρέσεις, υποδείγµατα χρησιµότητας, δικαιώµατα επί φυτικών ποικιλιών, σήµατα, βιοµηχανικά σχέδια και προστατευόµενες γεωγραφικές ονοµασίες προέλευσης. Στη διανοητική ιδιοκτησία υπάγονται τα δικαιώµατα που προκύπτουν από τη δηµιουργία ενός προϊόντος του νου, το οποίο αποτελεί άυλο περιουσιακό στοιχείο. 3 Στην περίπτωση της πνευµατικής ιδιοκτησίας, εισάγεται αυτόµατα και η έννοια των Πνευµατικών Δικαιωµάτων (Copyright). Tα πνευµατικά δικαιώµατα αναφέρονται στις καλλιτεχνικές δηµιουργίες όπως τα βιβλία, τα µουσικά έργα, οι πίνακες ζωγραφικής, τα γλυπτά, οι κινηµατογραφικές ταινίες και τα έργα που στηρίζονται στην τεχνολογίας όπως τα προγράµµατα υπολογιστών και οι ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων. Η έκφραση «copyright» αναφέρεται στη βασική πράξη της αντιγραφής ενός πρωτότυπου έργου, κάτι που µπορεί να εκτελεστεί αποκλειστικά από το δηµιουργό ή µε την έγκρισή του, µε σεβασµό απέναντι στις λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές δηµιουργίες. Η έκφραση «δικαιώµατα του δηµιουργού» (author s 2 άρθρο 18 παρ. 18 του Ν.2557/ Ορισμός που χρησιμοποιείται/προτείνεται από τον ΟΠΙ (Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας) 14

15 rights) αναφέρεται στο δηµιουργό του πρωτότυπου έργου, ο οποίος έχει συγκεκριµένα δικαιώµατα πάνω στο έργο του, τα οποία µπορεί να ασκήσει αποκλειστικά αυτός ή να δώσει τη συγκατάθεση του για επεξεργασία του έργου του από τρίτους, όπως στην περίπτωση της δηµιουργίας αντιγράφων από έναν εξουσιοδοτηµένο εκδότη Συνθήκες προστασίας Κάθε καλλιτεχνική δηµιουργία θεωρείται προστατευµένη από τη στιγµή της γέννησής της και δεν απαιτείται δηµόσια καταχώρηση των έργων που υπόκεινται σε πνευµατικά δικαιώµατα 4. Οι µέθοδοι µε τις οποίες ο δηµιουργός µπορεί να αποδείξει ότι είναι ο νόµιµος κάτοχος των πνευµατικών δικαιωµάτων για το έργο του, είναι: Α) πράξη κατάθεσης πνευµατικού δηµιουργήµατος σε συµβολαιογράφο, Β) αποστολή συστηµένης αποστολής µε αποστολέα και παραλήπτη τον ίδιο το δηµιουργό και τήρηση της απόδειξης ταχυδροµείου και της επιστολής (σφραγισµένη). Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό για την Πνευµατική Ιδιοκτησία WIPO (Word Intellectual Property Organisation), µε δικαίωµα πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κάθε πρωτότυπο δηµιούργηµα λόγου, τέχνης ή επιστήµης που εκφράζεται µε οποιαδήποτε µορφή, ανεξαρτήτως της λογοτεχνικής ή καλλιτεχνικής του αξίας. 4 Όπως ορίζει το εθνικό (άρθρο 6 παρ.2 Ν.2121/1993) όσο και το διεθνές δίκαιο (άρθρο 5 παρ.2 Διεθνούς Σύμβασης της Βέρνης) 15

16 3.3. Κατηγορίες Έργων Πνευµατικής Ιδιοκτησίας Για να αποκτήσουµε µία σφαιρικότερη εικόνα των έργων που εντάσσονται στην κατηγορία της πνευµατικής ιδιοκτησίας που προστατεύεται από πνευµατικά δικαιώµατα, ας αναφέρουµε µερικά παραδείγµατα: 5 βιβλία, φυλλάδια πληροφοριακού περιεχοµένου και άλλα κείµενα. διαλέξεις, προσφωνήσεις, θρησκευτικές οµιλίες. θεατρικά ή έργα µιούζικαλ. έργα χορογραφίας και εκτελέσεων (π.χ. παντοµίµα). µουσικές συνθέσεις µε ή χωρίς στίχους. κινηµατογραφικά έργα. έργα ζωγραφικής, σχεδίου, αρχιτεκτονικής, γλυπτικής, λιθογραφίας και χαρακτικής. φωτογραφικά έργα. έργα εφαρµοσµένης τέχνης: εικονογραφήσεις, χάρτες, σχέδια, σκίτσα και 3- διάστατα έργα σχετικά µε τη γεωγραφία, την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική ή την επιστήµη. µεταφράσεις, µουσικές ενορχηστρώσεις και άλλες παραλλαγές ενός λογοτεχνικού ή καλλιτεχνικού έργου, η πρωτότυπη µορφή του οποίου υπόκειται σε πνευµατικά δικαιώµατα. συλλογές λογοτεχνικών ή καλλιτεχνικών έργων όπως εγκυκλοπαίδειες και ανθολογίες, οι οποίες συνιστούν πνευµατική δηµιουργία βάσει της επιλογής και της διάταξης των επιλεγµένων περιεχόµενων τους, όταν αυτά υπόκεινται σε πνευµατικά δικαιώµατα. 5 WIPO: «Understanding Copyright and Related Rights» ( ) 16

17 3.4. Προσβολή Πνευµατικής Ιδιοκτησίας Σύµφωνα µε τις περισσότερες παγκόσµιες νοµοθετικές ρυθµίσεις για την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας και τη διαφύλαξη των πνευµατικών δικαιωµάτων του δηµιουργού, ο τελευταίος ή εκείνος στον οποίον ο δηµιουργός έχει διαθέσει/εκχωρήσει τα πνευµατικά του δικαιώµατα, µπορεί να απαγορεύσει ή να επιτρέψει την αναπαραγωγή του έργου σε διάφορες µορφές, τη διανοµή του σε αντίτυπα, τη δηµόσια εκτέλεσή του και τη δηµόσια αναµετάδοσή του, τη µετάφραση του σε άλλες γλώσσες και τη διαφορετική του απόδοση (όπως η µεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου στον κινηµατογράφο) Ειδικότερα στον τοµέα των µουσικών δηµιουργών, οι σηµαντικότερες προσβολές της πνευµατικής ιδιοκτησίας εντάσσονται σε δύο βασικές κατηγορίες: α) προσβολή του δικαιώµατος αναπαραγωγής και β) προσβολή του δικαιώµατος δηµόσιας εκτέλεσης, µετάδοσης και προώθησης Προσβολή του δικαιώµατος αναπαραγωγής Ο κάτοχος των πνευµατικών δικαιωµάτων ενός έργου, είτε αυτός είναι ο δηµιουργός είτε αυτός στον οποίο ο δηµιουργός εκχώρησε αυτά τα δικαιώµατα, έχει το δικαίωµα να αποτρέψει τη δηµιουργία αντιγράφων χωρίς τη συγκατάθεσή του. Αυτό αποτελεί τη σηµαντικότερη αρχή που προστατεύουν οι νοµοθετικές ρυθµίσεις για τα πνευµατικά δικαιώµατα. Στη σύγχρονη εποχή, η προσβολή αυτού του δικαιώµατος είναι σύνηθες φαινόµενο, το οποίο έχει λάβει τροµακτικές διαστάσεις κυρίως µέσα από τα Peer-to-Peer δίκτυα και την ανεξέλεγκτη διάθεση µουσικών έργων στους χρήστες του διαδικτύου. Σηµαντική παραβίαση που εντάσσεται σε αυτήν την κατηγορία επίσης, είναι η δηµιουργία αντιγράφων σε φυσικό format (CD, DVD) από 17

18 το χρήστη, δυνατότητα που άµεσα του προσφέρεται χάρη στην εξέλιξη των προσωπικών υπολογιστών. Ωστόσο, υπάρχουν πάντα κάποιες εξαιρέσεις, π.χ. ενδιάµεσες διαδικασίες όπως η µεταπώληση ενός µουσικού δίσκου που έχει αγοραστεί νόµιµα, δε συνιστά προσβολή του δικαιώµατος αναπαραγωγής του δηµιουργού Προσβολή του δικαιώµατος της δηµόσιας εκτέλεσης, µετάδοσης και προώθησης Οποιαδήποτε εκτέλεση ενός µουσικού έργου που πραγµατοποιείται σε δηµόσιο χώρο, θεωρείται δηµόσια εκτέλεση. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση µη δηµόσιου χώρου, που παρευρισκόµενα είναι άτοµα εκτός του φυσιολογικού, στενού κύκλου µιας οικογένειας 6. Η έννοια της προσβολής του δικαιώµατος της δηµόσιας εκτέλεσης αναφέρεται σε µη εξουσιοδοτηµένη αναπαραγωγή του φωνογραφήµατος ενός µουσικού έργου σε δηµόσιους χώρους (αεροπλάνα, clubs, εµπορικά κέντρα) ή στη ζωντανή εκτέλεση του από ορχήστρα, συγκρότηµα ή οµάδα µουσικών σε χώρους όπως θέατρα, αίθουσες συναυλιών κ.α. Στην περίπτωση της ραδιοφωνικής, τηλεοπτικής και πλέον διαδικτυακής µετάδοσης ενός µουσικού έργου, οι δηµιουργοί των πρωτότυπων έργων ή οι εκπρόσωποι των πνευµατικών τους δικαιωµάτων έχουν το αποκλειστικό δικαίωµα να επιτρέψουν ή να απαγορεύσουν την παρουσίαση του έργου δηµόσια, όπως ορίζει η Διεθνής Συνθήκη της Βέρνης 7. Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των ραγδαίων εξελίξεων στην Κοινωνία της Πληροφορίας, οι προβληµατισµοί σχετικά µε την προστασία απέναντι στην προσβολή του δικαιώµατος µετάδοσης ενός έργου είναι όλο και περισσότεροι. Η ευκολία µε την οποία ο χρήστης αποκτά παράνοµη πρόσβαση σε µουσικά έργα και, τελικά, η χρήση αυτών σε podcasts 8, ραδιοφωνικές εκποµπές, βίντεο αποσπάσµατα που κυκλοφορούν ελεύθερα σε ιστοσελίδες όπως το YouTube κ.α. δηµιούργησε ποικίλες αντιδράσεις και 6 Ορισμός του ελληνικού Nόμου 2121/93 (Άρθρο 3, παρ.2). 7 Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works. 8 Η έννοια podcast αναφέρεται στην αναμετάδοση εκπομπής ραδιοφωνικού χαρακτήρα, αποκλειστικά από το διαδίκτυο. Πρόκειται για έναν από τους πιο διάσημους τρόπους προώθησης νέων κυκλοφοριών στο internet. 18

19 αντικρουόµενες απόψεις ως προς τους τρόπους δράσης. Η Συνθήκη του WIPO για τα Πνευµατικά Δικαιώµατα 9 δηλώνει σαφώς ότι αυτές οι περιπτώσεις παραβίασης πρέπει να εντάσσονται σε ξεχωριστή κατηγορία προσβολής δικαιώµατος, το οποίο περιγράφει ως το δικαίωµα του δηµιουργού να εγκρίνει τη δηµόσια διάθεση των έργων του «µε τρόπο τέτοιο που τα µέλη του κοινού θα µπορούν να αποκτούν πρόσβαση σε αυτά από τοποθεσία και σε χρονική στιγµή, που επιλέγουν αποκλειστικά οι ίδιοι» Συγγενικά Δικαιώµατα Σε συνδυασµό µε τα παραπάνω δικαιώµατα, οι παγκόσµιες νοµοθετικές ρυθµίσεις ορίζουν και την έννοια των «συγγενικών δικαιωµάτων» 10. Οι τεχνολογικές εξελίξεις δηµιουργούν επαγγέλµατα και θεσµούς που σχετίζονται άµεσα µε τους δηµιουργούς και υποστηρίζουν την προώθηση, εκτέλεση ή διεξαγωγή του έργου τους. Πρόκειται για φυσικά και νοµικά πρόσωπα που προσφέρουν πολύτιµη βοήθεια στη δηµιουργία αντιγράφων, την παραγωγή και την διάδοση ενός έργου, για τα οποία κρίθηκε απαραίτητη η νοµική προστασία για την αποφυγή αθέµιτων τρόπων έκφρασης των προηγουµένων. Σχετικά µε το µουσικό µέρος, στην Ελλάδα 11 αναγνωρίζονται συγγενικά δικαιώµατα στους ερµηνευτές καλλιτέχνες, στους παραγωγούς τηλεοπτικού ή ραδιοφωνικού προγράµµατος και τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθµούς. Σε καµία περίπτωση, οι ρυθµίσεις για τα συγγενικά δικαιώµατα δεν επικαλύπτουν ή υποβαθµίζουν τη νοµοθεσία σχετικά µε την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας. 9 Άρθρο 8, WIPO Copyright Treaty. 10 Relative rights, όπως ορίζει η Σύμβαση της Βέρνης στο Άρθρο 11. Εκτός από αυτή, συναντάμε τον όρο και στον ελληνικό Νόμο 2121/93 (Κεφ. 8), στη Συνθήκη WIPO για τις Εκτελέσεις και τα Φωνογραφήματα, στη Σύμβαση της Ρώμης του 1961 και στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 2001/29/ΕΕ (Κεφ.2). 11 Τα άρθρα του Νόμου 2121/1993 αναφέρονται στα συγγενικά δικαιώματα. 19

20 3.6. Τι εξυπηρετεί η πνευµατική ιδιοκτησία; Κάθε άνθρωπος, ο οποίος εργάζεται για ένα συγκεκριµένο σκοπό και προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, οφείλει και επιθυµεί να δέχεται συγκεκριµένες απολαβές ως ανταµοιβή για το έργο του. Όπως ο επιστήµονας - του οποίου το έργο συχνά αποτελεί πνευµατική ιδιοκτησία - χαίρει αναγνώρισης, εκτίµησης και βελτίωσης της οικονοµικής του κατάστασης και κοινωνικής του θέσης χάρη στους καρπούς των ερευνών του, έτσι ο δηµιουργός ενός πνευµατικού έργου πρέπει να απολαµβάνει την αντίστοιχη ανταµοιβή, η οποία θα έχει αντίκτυπο στο βιοτικό του επίπεδο και στο βαθµό ολοκλήρωσης του ίδιου. Με λίγα λόγια, το σηµαντικότερο είναι ο δηµιουργός ή ο κάτοχος των πνευµατικών δικαιωµάτων ενός έργου να µπορεί να επωφελείται από την προσωπική του εργασία ή επένδυση, όπως ορίζει η Οικουµενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώµατα 12. Η Σύµβαση της Βέρνης του 1886 µε κύριο εµπνευστή το Victor Hugo, σε συνδυασµό µε τη Σύµβαση του Παρισίου το 1883 ήταν οι πρώτες που έθεσαν το θέµα της σηµαντικότητας της πνευµατικής ιδιοκτησίας, µε την πρώτη να αναφέρεται στην προστασία των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η πνευµατική ιδιοκτησία είναι ένα αγαθό που πρέπει να προστατεύεται από τη νοµοθεσία ώστε να διαφυλάσσεται στο ακέραιο η ουσία της. Η πρόοδος και η εξέλιξη του κόσµου πάντοτε βασιζόταν σε καινοτόµες ιδέες και φωτισµένα κινήµατα που ωθούσαν και εξακολουθούν να ωθούν το σύνολο της ανθρωπότητας σε ένα καλύτερο µέλλον, τόσο στο πεδίο της τέχνης όσο και της επιστήµης. Όσο η δηµιουργία του πνεύµατος υποστηρίζεται δυναµικά από τους θεσµούς της κοινωνίας, δηµιουργείται πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη πρωτοποριακών ιδεών που θα αποδώσουν καρπούς στην εξέλιξη του ανθρώπου. Ταυτόχρονα, µε την υποστήριξη αυτών των ιδεών και την επένδυση στην πνευµατική εργασία, γεννάται οικονοµική ανάπτυξη, εξελίσσεται η βιοµηχανία, δηµιουργούνται 12 Σύμφωνα με το Άρθρο 27 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα: 1. Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ελεύθερα στην πνευματική ζωή της κοινότητας, να χαίρεται τις καλές τέχνες και να μετέχει στην επιστημονική πρόοδο και στα αγαθά της. 2. Καθένας έχει το δικαίωμα να προστατεύονται τα ηθικά και υλικά συμφέροντά του που απορρέουν από κάθε είδους επιστημονική, λογοτεχνική ή καλλιτεχνική παραγωγή του. 20

21 νέα επαγγέλµατα αλλά και νέα καλλιτεχνικά ρεύµατα και αναβαθµίζεται το πολιτιστικό και βιοτικό επίπεδο του ατόµου. Αν όλα τα κράτη-µέλη των παγκόσµιων οργανισµών για την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας συνειδητοποιήσουν τη δυνατότητα χρήσης της πνευµατικής ιδιοκτησίας ως ιδιαίτερα σηµαντικό εργαλείο για την πολιτιστική, πνευµατική και οικονοµική ευηµερία, θα είναι εφικτή η απρόσκοπτη πολιτιστική ανάπτυξη του ατόµου και, συγχρόνως, θα δηµιουργούνται ισχυρά κίνητρα για τους ίδιους τους δηµιουργούς Public Domain Σηµαντικότατο κοµµάτι της έννοιας «πνευµατική ιδιοκτησία» αποτελεί και ο όρος «public domain», ο οποίος αναφέρεται σε έργα που είτε εξαρχής λόγω της φύσης τους είτε λόγω της παρέλευσης του χρόνου προστασίας δεν προστατεύονται πλέον. Ενώ τα περισσότερα πνευµατικά έργα µιας δεδοµένης εποχής προστατεύονται από πνευµατικά δικαιώµατα, τα έργα που ανήκουν στο public domain είναι ελεύθερα προς χρήση απ όλους. Ουσιαστικά, αυτά τα έργα αποτελούν «δηµόσια ιδιοκτησία» και µπορούν να χρησιµοποιηθούν από οποιονδήποτε και για οποιονδήποτε σκοπό. Όταν λήξει το χρονικό διάστηµα για το οποίο ένα καλλιτεχνικό, µουσικό ή άλλο έργο πνευµατικής προέλευσης δεσµεύεται από πνευµατικά δικαιώµατα, τότε το έργο περνά στην κατηγορία του public domain. Η έννοια αυτή συναντά πολλές εφαρµογές όπως, για παράδειγµα, στην περίπτωση των ευρεσιτεχνιών, όπου µία εφεύρεση θεωρείται δηµόσιο αγαθό, ελεύθερο προς χρήση απ όλους, σε κάποιο χρονικό διάστηµα µετά την επίσηµη αναγνώρισή της. Στην περίπτωση ενός έργου αυτής της κατηγορίας, δεν ισχύει κανενός είδους νόµος που λειτουργεί περιοριστικά στη χρήση του έργου ενώ επίσης δεν υπάρχουν ιδιωτικά δικαιώµατα πάνω σε αυτό. Η γενικότερη ιδέα είναι ότι τα έργα του public domain δεν πρέπει σε καµία περίπτωση να εξαρτώνται από οποιονδήποτε νόµο η συνθήκη περί πνευµατικών δικαιωµάτων. Παρ όλα αυτά, επειδή τα ιδιωτικά δικαιώµατα 21

22 στηρίζονται σε νοµοθεσία εθνικού επιπέδου, τίθενται θέµατα δικαιοδοσίας ανάλογα µε την τοποθεσία. Συνεπώς, ένα έργο που εντάσσεται στο public domain µίας περιοχής, βάσει του δικαίου που ισχύει γι αυτήν σε διεθνές, κοινοτικό ή εθνικό επίπεδο, µπορεί να υπόκειται σε δικαιώµατα βάσει της ισχύουσας νοµοθεσίας σε µία άλλη περιοχή. Εδώ εντάσσονται και τα έργα που δηµιουργήθηκαν πριν από τη νοµοθετική καθιέρωση της έννοιας των πνευµατικών δικαιωµάτων και της πνευµατικής ιδιοκτησίας, όπως η Βίβλος ή οι ανακαλύψεις του Αρχιµήδη. Ωστόσο, αυτός ο κανόνας δεν αποκλείει την ύπαρξη πνευµατικών δικαιωµάτων µετά την περαιτέρω επεξεργασία ενός έργου που ανήκει στο public domain, όπως είναι η µετάφραση ενός λογοτεχνικού βιβλίου ή διασκευή ενός µουσικού κοµµατιού Διάρκεια ισχύος Η διάρκεια ισχύος της πνευµατικής ιδιοκτησίας διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η συµφωνία TRIPS 13 προϋποθέτει τουλάχιστον 50 έτη µετά το θάνατο του δηµιουργού 14. Στις ΗΠΑ, όλα τα έργα που δηµιουργήθηκαν µετά το 1978, αυτόµατα υπόκεινται σε πνευµατικά δικαιώµατα, τα οποία ισχύουν µέχρι και 70 χρόνια µετά το θάνατο του δηµιουργού, εκτός από περίπτωση ανανέωσης. Τα έργα που δηµιουργήθηκαν κατά την περίοδο είχαν την ευκαιρία ανανέωσης της ισχύος των πνευµατικών δικαιωµάτων ενώ όλα τα έργα πριν το 1964 εισήλθαν αυτόµατα στο public domain. Στην περίπτωση των µουσικών έργων, είναι πολύ λίγα τα έργα εκείνα που ανήκουν στο public domain, ενώ δεν υπάρχει κανένα ηχογράφηµα που να ανήκει στην κατηγορία. Η αιτία είναι διάφορες νοµοθετικές ρυθµίσεις κατά της πειρατείας που προϋπήρξαν του Copyright Act του 1978, και οι οποίες δεν όριζαν 13 Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights. 14 Στην Ελλάδα, η διάρκεια ισχύος των πνευματικών δικαιωμάτων για τα οπτικοακουστικά έργα είναι 70 χρόνια μετά το θάνατο του δημιουργού, όπως ορίζει η παράγραφος 3 του Άρθρου 31 του Ν. 2121/

23 µέγιστη διάρκεια ισχύος. Έτσι τα έργα που είχαν δηµιουργηθεί πριν το 1972 ήδη υπόκεινταν σε διαφόρων ειδών δικαιώµατα, τα οποία δεν αναιρεί ο Νόµος του

24 Κεφάλαιο 4: Η πνευµατική ιδιοκτησία την εποχή των δικτύων 4.1. Εισαγωγή Συνειδητοποιούµε ότι η αλµατώδης ανάπτυξη του διαδικτύου και οι ευκολίες που παρέχει στην ενηµέρωση και πληροφόρηση εισάγουν ένα σύνολο καινοτοµιών που έχουν άµεσο αντίκτυπο και στη ζωή του ανθρώπου. Για οποιοδήποτε θέµα απασχολεί το σύγχρονο άνθρωπο υπάρχουν ενηµερωτικές πηγές ενώ παρέχονται αξιόπιστα εργαλεία για έρευνα αγοράς µε στόχο την απόκτηση αγαθών. Η ψηφιακή εποχή συνιστά συνεπώς µία πολύ θετική προοπτική στο βιοτικό επίπεδο, στο γνωστικό ορίζοντα, στα περιθώρια ανάπτυξης της προσωπικότητας, της µόρφωσης και της κουλτούρας του σύγχρονου ανθρώπου Πηγές προβληµάτων Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή, όπως προαναφέρθηκε, συνεπάγεται ιδιαίτερες και καινοφανείς πηγές κινδύνων και προσβολών. Η πνευµατική ιδιοκτησία κινδυνεύει όταν βρίσκεται εκτεθειµένη µέσα στο διαδίκτυο, του οποίου η φύση είναι ιδιαίτερα χαοτική. Με την ανάπτυξη των δικτύων και των P2P συστηµάτων, τις υψηλές ταχύτητες του internet και, τελικά, την ευκολία πρόσβασης σε έναν τεράστιο αριθµό έργων, οι δηµιουργοί αντιµετωπίζουν σηµαντικότατα προβλήµατα. Σε αυτά τα ζητήµατα θα εστιάσουµε στα επόµενα κεφάλαια, δίνοντας έτσι µια πιο συγκεκριµένη εικόνα του συνολικού προβλήµατος στην προστασία των πνευµατικών δικαιωµάτων. 24

25 Ripping Πρόκειται για τη διαδικασία µε την οποία ηχητικό ή οπτικό (audio ή video) περιεχόµενο αντιγράφεται σε ένα σκληρό δίσκο. Ο όρος είναι ουσιαστικά µία συντοµογραφία του «Raster Image Processing» και ενώ αρχικά ο όρος αναφερόταν στο σκανάρισµα εικόνων, πλέον αναφέρεται σε όλους τους τύπους µέσων media. Συγκεκριµένα, στον τοµέα της µουσικής και των ηχητικών αρχείων, η εξαγωγή ψηφιακού ήχου (Digital audio extraction) αναφέρεται ουσιαστικά στο ripping των Audio-CDs. Το ripping έχει διαφορετική έννοια από την απλή αντιγραφή αρχείων, στην οποία η ηχητική πηγή δεν µετατρέπεται σε κάποιο άλλο είδος αρχείου µε σκοπό την ευκολία χρήσης σε προσωπικό υπολογιστή. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο δηµιουργείται σύγχυση σχετικά µε τη νοµιµότητα αυτής καθεαυτής της διαδικασίας, κάτι που θα εξετάσουµε στη συνέχεια. Για παράδειγµα, τα.vob αρχεία µίας ταινίας σε DVD πρέπει να µετατραπούν σε ένα νέου τύπου ψηφιακό format, χρησιµοποιώντας τους κατάλληλους κωδικοποιητές ώστε να αποθηκευτούν στο σκληρό δίσκο. Αυτή η µορφή µπορεί να είναι avi, mpeg κ.α. ενώ µια τέτοια παρεµβολή του χρήστη συνιστά «τροποποίηση περιεχόµενου». Τα περισσότερα έργα πνευµατικής ιδιοκτησίας που κυκλοφορούν παράνοµα στο διαδίκτυο είναι ripped, δηλαδή έχουν υποστεί µετατροπή του αρχικού τους format, κυρίως για λόγους συρρίκνωσης του όγκου της πληροφορίας. Στο internet κυκλοφορούν υπεράριθµες δωρεάν εφαρµογές που πραγµατοποιούν αυτή τη διαδικασία, δίνοντας τη δυνατότητα για µετατροπή σε µία πληθώρα formats. Τρανταχτό παράδειγµα αποτελεί το itunes της Apple, το οποίο µετατρέπει ένα ολόκληρο Audio-CD σε mp3, apple lossless, flac ή wav, και φυσικά είναι µία απολύτως νόµιµη εφαρµογή, διαθέσιµη δωρεάν σε κάθε χρήστη Mac ή PC. Όπως αναφέραµε, η νοµιµότητα του ripping είναι ένα ιδιαίτερα αµφιλεγόµενο ερώτηµα. Αν και αυτή η άποψη εκφράζεται από τη µειονότητα της µουσικής βιοµηχανίας, αρκετοί ισχυρίζονται ότι το ripping µπορεί να θεωρηθεί κλοπή, 25

26 εποµένως ο χρήστης που προβαίνει σε αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να δέχεται τις ανάλογες κυρώσεις. 15 Οι περισσότερες εταιρείες παρ όλα αυτά εκφράζουν διαφορετική τοποθέτηση πάνω στο ζήτηµα, όπως ο Don Verilli, εκπρόσωπος της MGM που τονίζει: «Οι πελάτες µου, οι δισκογραφικές εταιρείες, έχουν δηλώσει εδώ και αρκετό καιρό ακόµα και µέσα από τις ιστοσελίδες τους ότι είναι απόλυτα νόµιµο να περάσεις ένα CD που µόλις αγόρασες στον υπολογιστή σου και, στη συνέχεια, στο ipod σου. Υπάρχει µία εξαιρετικά σηµαντική, νόµιµη χρήση αυτής της συσκευής.» 16 Σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, οποιοσδήποτε έχει το δικαίωµα να δηµιουργήσει ένα αντίγραφο του έργου που αγόρασε, αποκλειστικά για ιδιωτική χρήση 17. Σύµφωνα µε τη νοµοθεσία όµως, ασχέτως µε το αν ο χρηστής πραγµατοποιεί αυτή τη διαδικασία µε στόχο την ιδιωτική χρήση, το ripping, δηλαδή η πράξη αντιγραφής ενός έργου στο σκληρό δίσκο ενός Η/Υ εµπίπτει στην κατηγορία της αναπαραγωγής, εποµένως καλύπτεται από το απόλυτο ή συγγενικό δικαίωµα του δηµιουργού να εξουσιοδοτεί ή όχι την αντιγραφή του έργου του. 18 Στο Ηνωµένο Βασίλειο αντίθετα, από τον Απρίλιο του 2009 είναι παράνοµη ενέργεια η αντιγραφή οποιουδήποτε έργου της διάνοιας χωρίς τη συγκατάθεση αυτού ή αυτών στους οποίους ανήκουν τα πνευµατικά δικαιώµατα για το έργο αυτό 19. Αυτό, εκτός από την απλή αντιγραφή CD σε νέο CD, πράξη απολύτως νόµιµη για ιδιωτική χρήση στη χώρα µας, προφανώς περιλαµβάνει και το ripping µουσικής από ένα CD σε ένα υπολογιστή ή µία ψηφιακή συσκευή αναπαραγωγής mp3 ή άλλων audio formats, προκαλώντας έτσι θύελλα αντιδράσεων, µε κυριότερο αίτηµα την 15 H πρώτη κίνηση προς αυτήν την άποψη πραγματοποιήθηκε από τη μουσική βιομηχανία με την επίθεση της εναντίον του Jeffrey Howell, o οποίος τηρούσε 2000 μουσικά αρχεία στον υπολογιστή του. Πηγή: Marc Fisher, «Download Uproar: Record Industry Goes After Personal Use», The Washington Post, 30/12/ Δήλωση του Donald B. Verilli κατά τη διάρκεια της υπόθεσης MGM vs Grokster (Πηγή: Πρακτικά της δίκης από 17 Άρθρο 18, παρ. 1 του Νόμου 2121/1993. Ομοίως ορίζει και η παρ. 2 του άρθρου 31 του Ισπανικού νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων. 18 Ε. Βαγενά, Ζητήματα προστασίας και επιβολής των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας στο περιβάλλον του διαδικτύου» 4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο, Ηλεκτρονικό Έγκλημα Άρθρο 17, παράγραφοι 1, 2 του «Copyright, Designs and Patents Act 1988». 26

27 επανεξέταση των «πεπαλαιωµένων» νοµοθετικών ρυθµίσεων του Αγγλικού νόµου για την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας CD, το µακροβιότερο µέσο αποθήκευσης µουσικής Γενικά για το CD Το CD (Compact Disk) είναι ένας οπτικός δίσκος που χρησιµοποιείται για αποθήκευση ψηφιακών δεδοµένων ή για αποθήκευση ψηφιακού ήχου. Η ιδέα για τη δηµιουργία του υπήρχε πριν από το 1970, όταν ο Ιταλός Antonio Rubbiani παρουσίαζε την έρευνα που πραγµατοποίησε για την κατασκευή του πρώτου δίσκου κινούµενης εικόνας (video disc). Η ιδέα απέτυχε, ωστόσο έθεσε τις βάσεις για το CD format, που όπως αναφέραµε και προηγουµένως, έγινε διαθέσιµο στην αγορά από τα τέλη του 1982 και παραµένει ως τυποποιηµένο φυσικό µέσο για τις εµπορικές µουσικές καταγραφές έως σήµερα. Το µουσικό CD αποτελείται από µία ή περισσότερες στερεοφωνικές διαδροµές που αποθηκεύονται χρησιµοποιώντας τη δεκαεξάµπιτη κωδικοποίηση PCM σε ένα ρυθµό δειγµατοληψίας 44,1 khz ανά κανάλι ενώ η δυνατότητα αποθήκευσης τους σε ασυµπίεστο ψηφιακό ήχο είναι µέχρι και 80 λεπτά. 20 Η τεχνολογία compact disc προσαρµόστηκε αργότερα για χρήση σε Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές ως συσκευή ανάγνωσης αρχείων, γνωστή σαν CD- ROM, όπου υπήρχε η δυνατότητα µίας µόνο ανάγνωσης, CD-R µε δυνατότητα µίας µόνο εγγραφής/ πολλών αναγνώσεων και CD-RW για πολλαπλές εγγραφές και αναγνώσεις. Το CD θεωρείται το πιο επιτυχηµένο µέσο αποθήκευσης / αναπαραγωγής µουσικής, εµφανίζοντας πωλήσεις µουσικών albums παγκοσµίως το Πηγή: Βιβλιοθήκη Audio Engineering Society, Doi, Toshi T.; Itoh, Takashi; Ogawa, Hiroshi - «A Long Play Digital Audio Disk System», αριθμός paper:

28 Το 2006 οι πωλήσεις µειώνονται σηµαντικά, καταλήγοντας σε πωληθέντα albums παγκοσµίως Προστασία στα CDs Όταν οι συσκευές εγγραφής CD εισήλθαν στο εµπόριο, η µουσική βιοµηχανία δέχτηκε το δεύτερο σηµαντικότερο πλήγµα µετά το mp3. Όλοι οι χρήστες υπολογιστών µπορούσαν να αντιγράφουν δίσκους µέσα σε λίγα λεπτά, χρησιµοποιώντας κοινό λογισµικό αντιγραφής. Με την ευκολία αντιγραφής του περιεχοµένου ενός οπτικού δίσκου, είναι αντιληπτός ο κίνδυνος παραβίασης των πνευµατικών δικαιωµάτων των δηµιουργών ή των αρµόδιων φορέων. Το «Κόκκινο Βιβλίο» των Sony και Philips δεν περιλαµβάνει κανένα µηχανισµό σχετικό µε την προστασία αντιγραφής 22, γι αυτό και το 2002 ξεκίνησαν οι πρώτες απόπειρες από διάφορες δισκογραφικές εταιρείες για την κυκλοφορία δίσκων που περιείχαν συστήµατα προστασίας. Το τεράστιο µειονέκτηµα των διάφορων τεχνολογιών που αναπτύχθηκαν ήταν ότι οι προστατευµένοι δίσκοι δεν µπορούσαν να αναπαραχθούν από όλα τα µέσα, π.χ. αναπαράγονταν από στερεοφωνικό σύστηµα αλλά όχι από έναν Η/Υ. Η Philips απαγόρευσε τη χρήση του επίσηµου λογότυπου στους δίσκους που διέθεταν τέτοια προστασία, εφόσον δεν ενέκρινε µεθόδους που απέρριπταν τη δυνατότητα αναπαραγωγής σε όλες τις πλατφόρµες, αντιβαίνοντας έτσι µε τους κανόνες του Κόκκινου Βιβλίου. Στα τέλη του 2005, όταν ήταν πλέον εµφανής η δυσµενής κατάσταση στην οποία περιερχόταν δραµατικά η µουσική βιοµηχανία µε τη µαζική χρήση των P2P συστηµάτων στο διαδίκτυο και την ασταµάτητη αντιγραφή CDs, η Sony προσπάθησε να εισάγει ένα DRM σύστηµα προστασίας των CDs. To «Extended Copy Protection» ή XCP 23, εγκαθίστατο αυτόµατα στο σκληρό δίσκο του 21 "Music Sales Decline for Seventh Time in Eight Years: Digital Downloads Can't Offset 20% Plunge in CD Sales". Wall Street Journal. 02/01/ Κόκκινο Βιβλίο (IEC 60908)

29 υπολογιστή, στον οποίο αναπαραγόταν το CD, κατά την είσοδο του δίσκου στο CDdrive. Αν το XCP εντόπιζε λογισµικό αντιγραφής παρενέβαινε στη διαδικασία και «έγραφε» στο αντίγραφο αποκλειστικά λευκό θόρυβο (white noise). Η κρυφή φύση του XCP, δηλαδή η δυνατότητά του να εγκαθίσταται στο λειτουργικό χωρίς να είναι αντιληπτό, έδωσε µία νέα προοπτική στους προγραµµατιστές κακοπροαίρετου (malware) λογισµικού. Οι τελευταίοι χρησιµοποίησαν τη δοµή του XCP για να «κρύψουν» το επιβλαβές πρόγραµµα ή ιό που είχαν δηµιουργήσει, καθιστώντας έτσι εξαιρετικά δύσκολη την ανεύρεση και καταπολέµηση του από τα αντιικά προγράµµατα του εµπορίου. Η Sony BMG αναγκάστηκε να αποσύρει το σύστηµα, όταν στις 21/11/2005 ο Αµερικανός εισαγγελέας του Texas, Greg Abott, µήνυσε τον όµιλο για την κυκλοφορία του XCP. Σύµφωνα µε το «Νόµο του 2005 για την Προστασία του Καταναλωτή απέναντι σε Λογισµικό Κατασκόπευσης» (Consumer Protection Against Computer Spyware Act of CPACSA), το πρόγραµµα της Sony παραβίαζε τις παραγράφους 5, 6 του Άρθρου του CPACSA, σύµφωνα µε τις οποίες απαγορεύονται: 1) Η αλλαγή ονόµατος, τοποθεσίας ή άλλης προδιαγραφής του λογισµικού µε σκοπό την αποτροπή του χρήστη από τον εντοπισµό και την αφαίρεση του συγκεκριµένου λογισµικού. 2) Η δηµιουργία τυχαίων ή επιτηδευµένα παραπλανητικών ονοµάτων αρχείων, φακέλων, formats ή άλλων µε σκοπό την αποφυγή εντοπισµού του λογισµικού και την αποτροπή του χρήστη από την αφαίρεση του λογισµικού Γενικά για το DVD Το CD εξελίχθηκε αργότερα στο DVD (Digital Versatile Disc ή Ψηφιακός Πολυµορφικός Δίσκος), format το οποίο βασίζεται στην ιδέα του οπτικού δίσκου, και δηµιουργήθηκε κυρίως για να καλύψει τις ανάγκες των χρηστών για καλύτερη ποιότητα εικόνας και ήχου στις ταινίες που κυκλοφορούσαν στο εµπόριο. Το DVD- 24 Κείμενο της υπόθεσης «Πολιτεία του Texas εναντίον Sony BMG» 29

30 Audio δεν είναι ακόµα διαδεδοµένο, σε αντίθεση µε τη µαζική παραγωγή DVD- Video, κυρίως λόγω της µαζικής κυκλοφορίας µουσικών albums σε CD format µε αποτέλεσµα την ύπαρξη ελάχιστων τίτλων σε DVD format. Ωστόσο, αποδεικνύεται ένα ιδιαίτερα επαναστατικό µέσο, δεδοµένου ότι δεν µπορεί να συγκριθεί µε τη µέχρι τότε τεχνολογία (βλ. VHS). Το DVD επαναπροσδιόρισε πλήρως την έννοια του «home entertainment», θέτοντας νέες προδιαγραφές στην ποιότητα εικόνας και ήχου που µπορεί να απολαύσει καθένας στον προσωπικό του χώρο. Εκτός του ότι πρόκειται για το πρώτο ψηφιακό format που παρέχει πολυκάναλο ήχο µέχρι και 7.1 καναλιών surround ήχου, προσφέρει και πολύ υψηλές συχνότητες δειγµατοληψίας (24 bits/ 192 khz έναντι 16 bits/ 44.1 khz του CD), γεγονός που καθιστά την ποιότητα του κατά πολύ ανώτερη από τον απλό οπτικό δίσκο. Η πολύ µεγαλύτερη χωρητικότητα του επιτρέπει πολύ περισσότερα λεπτά µουσικής ανά δίσκο ενώ έχει σχεδόν αντικαταστήσει το CD στην περίπτωση της µεταφοράς δεδοµένων στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές Προστασία στα DVDs Σε αντίθεση µε το CD, για το οποίο εξηγήσαµε προηγουµένως τους λόγους που δεν επιτράπηκε η εισαγωγή αξιόπιστου συστήµατος προστασίας, στην περίπτωση του DVD αναπτύχθηκαν πιο ισχυρά µέτρα. Παρ όλο που το CSS, δηλαδή το DRM σύστηµα που προστατεύει τους DVD-Video δίσκους, είναι πλέον αδύναµο µπροστά στις πολυάριθµες εφαρµογές ripping, στην περίπτωση του DVD-Audio αναπτύχθηκε το σύστηµα CPPM (Content Protection for Prerecorded Media) από τις IBM, Intel, Matshushita και Toshiba. Αυτό αποδείχθηκε πολύ πιο ισχυρό από το CSS, αφού δεν υπάρχει γνωστός τρόπος µε τον οποίο να µπορεί να εξαχθεί το ηχητικό περιεχόµενο ενός DVD-Audio παρακάµπτοντας το CPPM. Ωστόσο, είναι δυνατόν να εξαχθεί το ηχητικό περιεχόµενο, χρησιµοποιώντας λογισµικό που βασίζει τη λειτουργία του στο video-ripping. Σε αυτήν την περίπτωση, ο εξαγόµενος ήχος θα είναι σηµαντικά χειρότερος σε σχέση µε τον πρωτότυπο δίσκο, δεδοµένου ότι υποχρεωτικά συµπιέζεται για να αποθηκευθεί στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή. Η προηγούµενη διαπίστωση εξακολουθεί να εγείρει προβληµατισµούς σχετικά µε την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας και δηµιουργεί αναστάτωση στους οικονοµικούς κολοσσούς 30

31 της µουσικής πραγµατικότητας. Η µη εξουσιοδοτηµένη αντιγραφή, αναπαραγωγή, δανεισµός, πώληση δίσκων CD και DVD είναι ένα διεθνές, µαζικό φαινόµενο καταπάτησης της πνευµατικής ιδιοκτησίας MP3, το πιο αµφιλεγόµενο format µουσικής Λειτουργία Το «MPEG-1 Audio Layer 3» ή «3ο επίπεδο ήχου του προτύπου MPEG-1» είναι ένας τύπος ψηφιακού συµπιεσµένου αρχείου ήχου, τον οποίο εφηύρε µία οµάδα Γερµανών µηχανικών του Ιδρύµατος Fraunhofer, εργαζόµενοι στα πλαίσια του προγράµµατος EUREKA 147 DAB. Το τελευταίο εστίαζε στην έρευνα σχετικά µε το ψηφιακό ραδιόφωνο και τυποποιήθηκε µε βάση το πρότυπο ISO/IEC το O ήχος σε αυτή τη µορφή αρχείου αναπαρίσταται χρησιµοποιώντας διαµόρφωση µε κωδικούς παλµών (PCM ή Pulse Code Modulation). Ειδικότερα, ο αλγόριθµος συµπίεσης δεδοµένων που χρησιµοποιείται στην κωδικοποίηση mp3 µειώνει δραστικά το πλήθος των ψηφιακών δεδοµένων που απαιτούνται για την αποθήκευση και ορθή αναπαραγωγή του ήχου, ο οποίος συνεχίζει να ακούγεται σαν πιστή αναπαραγωγή του αρχικού ασυµπίεστου περιεχοµένου. Πρόκειται εποµένως για απωλεστική συµπίεση, η οποία ωστόσο είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακριθεί από την αρχική µορφή του ηχητικού δείγµατος. Το πρώτο λογισµικό που µπορούσε να αναπαράγει mp3s κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1994 και ονοµάστηκε l3enc, ενώ ένα χρόνο αργότερα, η επέκταση αρχείου.mp3 οριστικοποιήθηκε από την οµάδα Fraunjofer. Οι χρήστες απέκτησαν την πρώτη επαφή µε τον καινούριο τύπο µουσικών αρχείων µέσω του πρώτου, ευρέως διαθέσιµου λογισµικού αναπαραγωγής, το Winplay 3. Με το W3 µπορούσαν να ακούσουν mp3 κοµµάτια στον υπολογιστή τους αλλά και να κωδικοποιήσουν audio αρχεία σε mp H ιστορία του mp3: 31

32 Το Mpman της Saeham ήταν η πρώτη φορητή συσκευή αναπαραγωγής mp MP3 στο διαδίκτυο Σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα, τα αρχεία mp3s, λόγω του µικρού χώρου που καταλάµβαναν στα ψηφιακά αποθηκευτικά µέσα, άρχισαν να κυκλοφορούν σε ολοένα και µεγαλύτερη κλίµακα στο διαδίκτυο. Ένας µεγάλος αριθµός εταιρειών κυκλοφόρησε άµεσα λογισµικό αναπαραγωγής mp3 µόλις κατά τους πρώτους µήνες του 1995, ενώ η πραγµατική έκρηξη συνέβη µε την έλευση του Napster, τέσσερα χρόνια αργότερα. H µαζική ανταλλαγή, χρήση και συλλογή αυτού του είδους αρχείων, σε συνδυασµό µε την εξαιρετικά εύκολη διαδικασία µετατροπής ενός CD σε mp3, έφεραν στην επιφάνεια ένα πλήθος προβληµάτων καθώς και µία ολοκαίνουρια προοπτική στον τρόπο που ο κόσµος αγοράζει, ακούει, αναζητά και επιλέγει τη µουσική που θα ακούσει. Είναι πλέον γεγονός ότι το mp3 αποτελεί την πιο ζηµιογόνο παράµετρο για την πνευµατική ιδιοκτησία στον τοµέα της µουσικής. Και ενώ η έννοια της πνευµατικής ιδιοκτησίας καταπατάται καθηµερινά εξαιτίας της µαζικότητας και της ανεξέλεγκτης κυκλοφορίας του φαινοµένου mp3, δηµιουργώντας σύγχυση στους νοµικούς κύκλους 32

33 και τους φορείς προστασίας των πνευµατικών δικαιωµάτων, ταυτόχρονα εξελίσσεται µία νέα πραγµατικότητα. Συνεχώς δηµιουργούνται νέοι τοµείς στη βιοµηχανία των υπολογιστών και των επικοινωνιών (mp3 players, κινητά τηλέφωνα που αναπαράγουν mp3s κ.α.) ενώ, ταυτόχρονα, διαδικτυακά καταστήµατα πώλησης mp3 (itunes), online δισκογραφικές εταιρείες και εταιρείες διανοµής mp3 κυκλοφοριών µετασχηµατίζουν ολόκληρη την αγορά της µουσικής βιοµηχανίας. Το mp3 κατάφερε να γίνει αναπόσπαστο µέρος της καθηµερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου. Σε επόµενα κεφάλαια, θα εξετάσουµε τρόπους µε τους οποίους µπορούν να αµυνθούν οι δηµιουργοί και πώς η πνευµατική ιδιοκτησία µπορεί να προστατευθεί ενάντια στην κωδικοποίηση mp3. Ακόµα, θα παρακολουθήσουµε την εξέλιξη της µουσικής βιοµηχανίας και διανοµής των µουσικών έργων, όπως αυτές διαµορφώνονται στη σύγχρονη Κοινωνία της Πληροφορίας, µε την τεράστια απήχηση που συναντά το mp Peer-to-Peer Δίκτυα Λειτουργία Ένα δίκτυο υπολογιστών Peer-to-Peer (ή P2P ή οµότιµο 26 ) είναι ένα δίκτυο που επιτρέπει σε δύο ή περισσότερους υπολογιστές να µοιράζονται τους πόρους τους ισοδύναµα. Σε αντίθεση µε τα δίκτυα εξυπηρετητή-πελάτη (server-client), στα οποία ένας σχετικά µικρός αριθµός εξυπηρετητών εκχωρεί δικαιώµατα στους clients, στην περίπτωση ενός P2P αναπτύσσονται αµφίδροµες οδοί επικοινωνίας µεταξύ όλων των µερών του συστήµατος. Πρόκειται δηλαδή για ένα αποκεντρωµένο δίκτυο που χρησιµοποιεί την επεξεργαστική ισχύ, τον αποθηκευτικό χώρο και το εύρος ζώνης (bandwidth) των κόµβων, µε όλους τους κόµβους του δικτύου να έχουν ίσα δικαιώµατα. Εποµένως, πληροφορίες και δεδοµένα που βρίσκονται στον ένα κόµβο, 26 Ορισμός του ελληνικού ιδρύματος P2P. 33