Ανθεκτικότητα κονιαµάτων τσιµέντου σε νερό θερµοκρασίας ο C

Transcript

1 Ανθεκτικότητα κονιαµάτων τσιµέντου σε νερό θερµοκρασίας ο C Σ. Τσιβιλής, Μ. Φλίσκα, Ο. Μανούκα, Β. Μπενέκης & Α. Σκαροπούλου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Χηµικών Μηχανικών, Εργαστήριο Ανόργανης και Αναλυτικής Χηµείας, Ηρώων Πολυτεχνείου 9, 15773, Αθήνα, Ε-mail: stsiv@central.ntua.gr Λέξεις-κλειδιά: Τσιµέντο, κονίαµα, ανθεκτικότητα, θερµοκρασία, θερµό νερό. ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η χρήση µη µεταλλικών υλικών για την κατασκευή δεξαµενών αποθήκευσης θερµού νερού µπορεί να οδηγήσει στην εξοικονόµηση ενέργειας καθώς επίσης και στη µείωση του κόστους κατασκευής και συντήρησης των εγκαταστάσεων. Αντικείµενο της εργασίας αυτής είναι η µελέτη της ανθεκτικότητας κονιαµάτων τσιµέντου σε νερό µεταβαλλόµενης θερµοκρασίας 20-80ºC. οκίµια κονιαµάτων διαφόρων συνθέσεων συντηρήθηκαν για 12 µήνες σε νερό θερµοκρασίας: 1) 20 C (συνθήκες αναφοράς), 2) 80 C και 3) C. Πραγµατοποιήθηκαν µετρήσεις µάζας, ταχύτητας υπερήχων, υδατοαπορροφητικότητας και αντοχών θλίψης.. Προέκυψε ότι η αντοχή θλίψης 1 έτους των δοκιµίων που συντηρήθηκαν σε περιβάλλον θερµού νερού εµφανίζεται µειωµένη σε ποσοστό 11-32% σε σχέση µε τα δοκίµια που συντηρήθηκαν σε νερό θερµοκρασίας περιβάλλοντος. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σήµερα, υπάρχουν στην Ελλάδα κτιριακά συγκροτήµατα (κύρια µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες) που χρησιµοποιούν υπαίθριες µεταλλικές δεξαµενές για την αποθήκευση του θερµού νερού που παράγεται από τα ηλιακά συστήµατα θέρµανσης. Οι δεξαµενές αυτές αφενός µεν έχουν µεγάλο κόστος κατασκευής και αφετέρου δεσµεύουν σηµαντικό χώρο (οικόπεδο). Η χρήση σκυροδέµατος για την κατασκευή υπόγειων δεξαµενών αποθήκευσης θερµού νερού θα συµβάλλει στην εξοικονόµηση ενέργειας, στη µείωση κόστους και στη µη δέσµευση χώρων. Το σκυρόδεµα µπορεί να χρησιµοποιηθεί στην εφαρµογή αυτή, υπό την προϋπόθεση ότι θα αντιµετωπιστούν τα προβλήµατα που πιθανόν δηµιουργεί η διακύµανση της θερµοκρασίας του νερού από 10ºC έως 80ºC. Η έκθεση των δοµικών υλικών σε θερµική καταπόνηση, προκαλεί χηµικές και φυσικές δράσεις οι οποίες µπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες για το υλικό και την κατασκευή [Neville 1996]. Η συµπεριφορά τους εξαρτάται τόσο από τις συνθήκες της καταπόνησης (θερµοκρασία, χρόνος έκθεσης), όσο και από τη σύνθεση του υλικού. Οι περισσότερες ερευνητικές εργασίες αναφέρονται στη συµπεριφορά του σκυροδέµατος σε πολύ υψηλές θερµοκρασίες (>500 ο C), ενώ η βιβλιογραφία για τις θερµοκρασίες (20 80 ο C) είναι πολύ περιορισµένη [Patel et al 1995, Vodak et al 2004]. Με βάση τα παραπάνω, αντικείµενο της εργασίας αυτής είναι η µελέτη της ανθεκτικότητας κονιαµάτων τσιµέντου σε νερό µεταβαλλόµενης θερµοκρασίας 20-80ºC. 2. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Χρησιµοποιήθηκε τύπος τσιµέντου CEM II/B-M, Για την κατασκευή των δοκιµίων χρησιµοποιήθηκαν εναλλακτικά ίνες πολυπροπυλενίου (Harbourite 324) και αερακτικό πρόσµικτο 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

2 (Micro-air 200). Οι ίνες πολυπροπυλενίου συµβάλλουν στην προστασία του σκυροδέµατος από τάσεις ρηγµάτωσης λόγω θερµοκρασιακών διαφορών, ενώ η χρήση αερακτικού µπορεί να συνεισφέρει στη βελτίωση των θερµικών ιδιοτήτων του σκυροδέµατος. Η κωδικοποίηση φαίνεται αναλυτικά στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Κωδικοποίηση δοκιµίων O Α F AF Αερακτικό - +* - + Ίνες πολυπροπυλενίου * +: προσθήκη, -: µη προσθήκη H αναλογία νερού προς τσιµέντο ήταν W/C=0.5 σε όλες τις συνθέσεις ενώ η αναλογία άµµου προς τσιµέντο (S/C) ήταν 2.5 για τα δοκίµια Ο και F και 2.3 για τα δοκίµια Α και ΑF. Οι ίνες, χρησιµοποιήθηκαν σε ποσοστό 0.3% επί του τσιµέντου και το αερακτικό σε αναλογία 100 ml ανά 100 kg τσιµέντου. Τα δοκίµια, διαστάσεων 40 x 40 x 50 mm, διατηρήθηκαν σε µήτρες για 24 ώρες και στη συνέχεια επί 27 ηµέρες σε νερό στο περιβάλλον του εργαστηρίου. Εκτός των δοκιµίων, κατασκευάσθηκαν και µικρές κυβικές δεξαµενές, εσωτερικής ακµής 60mm και πάχους τοιχώµατος 20mm, οι οποίες επικαλύφθηκαν µε τσιµεντοειδές υγροµονωτικό του εµπορίου (Masterseal 525). Οι µετρήσεις στις δεξαµενές στοχεύουν στον έλεγχο του µονωτικού επιστρώµατος σε σχετικά υψηλές θερµοκρασίες. Μετά την περίοδο ωρίµανσης των 28 ηµερών, τα δοκίµια υποβλήθηκαν σε θερµική καταπόνηση σύµφωνα µε 3 διαφορετικά θερµοπρογράµµµατα, η επιλογή των οποίων έγινε µε βάση τις συνθήκες που υφίστανται σε µια ενδεχόµενη εφαρµογή του σκυροδέµατος στην κατασκευή δεξαµενών αποθήκευσης θερµού νερού. Ειδικότερα, στο θερµοπρόγραµµα 1 (Θ1) τα δοκίµια ήταν πλήρως εµβαπτισµένα σε νερό Τ=20 C (συνθήκες αναφοράς). Στο θερµοπρόγραµµα 2 (Θ2) τα δοκίµια ήταν τοποθετηµένα σε νερό Τ=80 C και η εµβάπτιση των δοκιµίων στο νερό µεταβαλλόταν από 50mm (πλήρης) έως 10mm (µερική) σε διάστηµα 1 εβδοµάδας. Τέλος, στο θερµοπρόγραµµα 3 (Θ3) τα δοκίµια ήταν τοποθετηµένα σε νερό µεταβαλλόµενης θερµοκρασίας Τ=20-80 C (8h στους 80 C, 16h φυσική ψύξη) και η εµβάπτιση των δοκιµίων στο νερό µεταβαλλόταν από 50mm (πλήρης) έως 10mm (µερική) σε διάστηµα 2 εβδοµάδων. Οι πειραµατικές δοκιµές περιελάµβαναν οπτική επιθεώρηση όπως και µετρήσεις µάζας, ταχύτητας υπερήχων, υδατοαπορροφητικότητας και αντοχών θλίψης. Η οπτική επιθεώρηση των δοκιµίων έγινε σε τακτά χρονικά διαστήµατα των δύο εβδοµάδων και για εννέα µήνες συνολικά και αποσκοπούσε στον εντοπισµό τυχόν φθορών στα δοκίµια, όπως σπασίµατα, αλλαγή χρώµατος και υφής των επιστρωµάτων, διόγκωση. Οι µετρήσεις της µάζας των δοκιµίων (ανά δύο εβδοµάδες για διάστηµα εννέα µηνών) αποσκοπούσε στον έλεγχο τυχόν αποκολλήσεων τεµαχίων ή µεταβολής του πορώδους των δοκιµίων. Η ταχύτητα υπερήχων διαµέσου των δοκιµίων (συσκευή: 58-Ε48 της Controls Testing Equipment Ltd) χρησιµοποιήθηκε ως µέτρο της εσωτερικής συνοχής των προς εξέταση δειγµάτων. Οι µετρήσεις έγιναν σε τακτά χρονικά διαστήµατα των δύο εβδοµάδων και για εννέα µήνες συνολικά. Η µέτρηση της υδατοαπορροφητικότητας των δοκιµίων γινόταν κάθε τέσσερις εβδοµάδες µε σκοπό τη διερεύνηση της εσωτερικής δοµής των δοκιµίων. Η µέθοδος που εφαρµόσθηκε περιγράφεται σε άλλη εργασία [Tsivilis et al 2003]. Τέλος οι αντοχές σε θλίψη µετρήθηκαν στις 28 ηµέρες όπως και µετά από θερµική καταπόνηση 6 και 12 µηνών µε σκοπό να διερευνηθούν τυχόν µεταβολές στις µηχανικές ιδιότητες των δοκιµίων. 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

3 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στα κεφάλαια 3.1 έως 3.5 παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα αποτελέσµατα των δοκιµών χωρίς πρόσµικτα (σύνθεση Ο). Στα κεφάλαια 3.6 γίνεται µια συνοπτική παρουσίαση της συµπεριφοράς των δοκιµίων µε χρήση αερακτικού και ινών πολυπροπυλενίου (συνθέσεις A, F, AF). Στο κεφάλαιο 3.7 δίνονται τα αποτελέσµατα των δοκιµών µε τη χρήση των µικρών δεξαµενών ενώ στο κεφάλαιο 3.8 αναφέρονται οι δοκιµές που έχουν σχεδιασθεί να γίνουν σε µεγαλύτερη κλίµακα Οπτική επιθεώρηση Μετά την εφαρµογή των θερµοπρογραµµάτων Θ1, Θ2 και Θ3 για διάστηµα εννέα µηνών δεν παρατηρήθηκαν φθορές στα δοκίµια. Οι παραπάνω παρατηρήσεις επιβεβαιώνονται από ενδεικτικές φωτογραφίες δοκιµίων πριν και µετά τη θερµική καταπόνηση (Σχήµατα 1-3). Εικόνα 1. οκίµια πριν και µετά τη θερµική καταπόνηση - Θ1 (Τ=20ºC). Εικόνα 2. οκίµια πριν και µετά τη θερµική καταπόνηση - Θ2 (Τ=80ºC) 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

4 Εικόνα 3. οκίµια πριν και µετά τη θερµική καταπόνηση - Θ3 (Τ=20-80ºC) Μάζα δοκιµίων Πραγµατοποιήθηκε µέτρηση µάζας των δοκιµίων σε τακτά χρονικά διαστήµατα για εννέα µήνες. Στο σχήµα 1 παρατίθεται ο λόγος της τελικής προς την αρχική µάζα (m/m o ) των δοκιµίων σε συνάρτηση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου. Παρατηρείται ότι κατά τη διάρκεια των εννέα µηνών σε όλα τα θερµοπρογράµµατα η µάζα παραµένει σχεδόν σταθερή µε πολύ µικρές διακυµάνσεις (±0.2%). Τα αποτελέσµατα αυτά σε συνδυασµό µε την οπτική επιθεώρηση επιβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχουν σπασίµατα και αποκόλληση τµηµάτων στα δοκίµια κατά τη διάρκεια εξέλιξης του πειράµατος m/m Θ1 Θ2 Θ Χρόνος (εβδοµάδες) Σχήµα 1. Λόγος (m/m o ) σε συνάρτηση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου (δοκίµια Ο) 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

5 3.3. Ταχύτητα υπερήχων Μετρήσεις της ταχύτητας των υπερήχων έγιναν στα δοκίµια σε τακτά χρονικά διαστήµατα των δύο εβδοµάδων για εννέα µήνες συνολικά. Στο σχήµα 2 παρατίθεται ο λόγος της ταχύτητας υπερήχων των δοκιµίων πριν και µετά τη θερµική καταπόνηση (v/v o ) σε συνάρτήση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου. Φαίνεται ότι σε όλα τα θερµοπρογράµµατα η ταχύτητα υπερήχων παρουσιάζει σχετικά µικρές διακυµάνσεις (±8%). Παρατηρείται µία ανοδική τάση η οποία οφείλεται στην ωρίµανση των δοκιµίων και εποµένως στη βελτίωση της εσωτερικής συνοχής αυτών. Σχετικά µε τα θερµοπρογράµµατα, καλύτερη συµπεριφορά δείχνουν τα δοκίµια που υποβλήθηκαν στο θερµοπρόγραµµα 1 (Τ=20ºC) και χειρότερη τα δοκίµια του θερµοπρογράµµατος 2 (Τ=80ºC) v/v Θ1 Θ2 Θ Χρόνος (εβδοµάδες) Σχήµα 2. Λόγος (v/v o ) σε συνάρτηση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου (δοκίµια Ο) 3.4. Υδατοαπορροφητικότητα Στο σχήµα 3 δίνεται η υδατοαπορροφητικότητα των δοκιµίων σε συνάρτηση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου. Παρατηρείται µείωση της υδατοαπορροφητικότητας η οποία σηµαίνει αύξηση της ανθεκτικότητας. ιαπιστώνεται ακόµη ότι τα δοκίµια που υποβλήθηκαν στα θερµοπρογράµµατα 2 (Τ=80 C) και 3 (Τ=20-80 ο C) παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη µείωση υδατοαπορροφητικότητας. Παρότι η µείωση αυτή µπορεί να αποδοθεί στην επιτάχυνση της ενυδάτωσης του τσιµέντου, θα πρέπει να τονισθεί ότι τα αποτελέσµατα των δοκιµών της υδατοαπορροφητικότητας δεν είναι σε συµφωνία µε τα αποτελέσµατα των άλλων δοκιµών Αντοχές θλίψης Οι αντοχές σε θλίψη µετρήθηκαν στις 28 ηµέρες όπως και µετά από θερµική επεξεργασία 6 και 12 µηνών (σχήµα 4). Προέκυψε ότι τα δοκίµια, σύνθεσης Ο, που συντηρήθηκαν σε περιβάλλον Τ=80 o C παρουσιάζουν µειωµένες κατά 24% αντοχές θλίψης 360 ηµερών σε σχέση µε το δοκίµια που συντηρήθηκαν σε θερµοκρασία περιβάλλοντος. Αντίστοιχα, τα δοκίµια που συντηρήθηκαν σε 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

6 περιβάλλον Τ=20-80 o C παρουσιάζουν µια µικρότερη µείωση κατά 14% των αντοχών 360 ηµερών σε σχέση µε τα δοκίµια που συντηρήθηκαν σε θερµοκρασία περιβάλλοντος. Η αρνητική επίδραση του θερµού νερού στις αντοχές των κονιαµάτων µπορεί να αποδοθεί στη διαφοροποίηση κάποιων ενυδατωµένων φάσεων του τσιµέντου και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση Υδατοαπορροφητικότα (mm/min -1 ) Θ 1 Θ 2 Θ 3 Χρόνος (εβδοµάδες) Σχήµα 3. Υδατοαπορροφητικότητα σε συνάρτηση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου (δοκίµια Ο) 50.0 Αντοχή θλίψης (Mpa) Θ1 Θ2 Θ Χρόνος (ηµέρες) Σχήµα 4. Αντοχές θλίψης των δοκιµίων Ο σε συνάρτηση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

7 3.6. οκιµές µε χρήση αερακτικού και ινών πολυπροπυλενίου Όπως αναφέρθηκε και στο πειραµατικό µέρος όλες οι δοκιµές έγιναν και σε δοκίµια µε χρήση αερακτικού και ινών πολυπροπυλενίου. Στις µετρήσεις µάζας δεν υπήρχε καµιά διαφοροποίηση των δοκιµίων A, F, AF (Πίνακας 1) µε τα δοκίµια αναφοράς Ο. Από τα αποτελέσµατα µέτρησης της ταχύτητας υπερήχων προέκυψε ότι καλύτερη συµπεριφορά δείχνουν τα δοκίµια µε αερακτικό (Α) και χειρότερη τα δοκίµια µε ίνες πολυπροπυλενίου (F). Τα δοκίµια F παρουσίασαν, µετά τη θερµική καταπόνηση επί 9 µήνες, τις µικρότερες τιµές υδατοαπορροφητικότητας. Τέλος, τη µικρότερη επιβάρυνση των αντοχών θλίψης λόγω της συντήρησης σε περιβάλλον θερµού νερού έδειξαν η σύνθεση Ο, η οποία δεν περιείχε κανένα πρόσµικτο και η σύνθεση Α, η οποία περιείχε αερακτικό. Τα δοκίµια που συντηρήθηκαν σε περιβάλλον Τ=80 o C (Θ2) παρουσιάζουν µια πτώση αντοχών 360 ηµερών 24-32% σε σχέση µε το δοκίµια που συντηρήθηκαν σε θερµοκρασία περιβάλλοντος (Θ1). Αντίστοιχα, τα δοκίµια που συντηρήθηκαν σε περιβάλλον Τ=20-80 o C (Θ3) παρουσιάζουν µια µικρότερη πτώση αντοχών 360 ηµερών 11-19% σε σχέση µε τα δοκίµια που συντηρήθηκαν σε θερµοκρασία περιβάλλοντος. Ενδεικτικά παρατίθεται στο σχήµα 5 η αντοχή θλίψης των δοκιµίων της σύνθεσης Α µε αερακτικό σε συνάρτηση του θερµοπρογράµµατος και του χρόνου θερµικής καταπόνησης. Ακόµη στο σχήµα 6 δίνεται η αντοχής θλίψης των δοκιµίων κάθε σύνθεσης σε συνάρτηση του χρόνου θερµικής καταπόνησης για το θερµοπρόγραµµα Θ3 (Τ=20-80 ο C) Αντοχή θλίψης (Mpa) Θ1 Θ2 Θ Χρόνος (ηµέρες) Σχήµα 5. Αντοχή θλίψης των δοκιµίων Α σε συνάρτηση µε το θερµοπρόγραµµα και τον χρόνο 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

8 50.0 Αντοχή θλίψης (Mpa) Ο Α F AF Χρόνος (ηµέρες) Σχήµα 6. Αντοχή θλίψης των δοκιµίων που υποβλήθηκαν στο θερµοπρόγραµµα 3 (Τ: ο C) σε συνάρτηση µε τη σύνθεση και το χρόνο θερµικής καταπόνησης οκιµές σε µικρές δεξαµενές Για το διάστηµα των εννέα µηνών συντήρησης των δεξαµενών σε περιβάλλον θερµού νερού, οι τελευταίες παρουσίασαν πλήρη στεγανότητα. Οι µετρήσεις µάζας και υπερήχων δεν έδειξαν σηµαντικές διαφοροποιήσεις. Το χρησιµοποιηθέν τσιµεντοειδές υγροµονωτικό του εµπορίου δεν παρουσίασε ιδιαίτερα προβλήµατα και φθορές. Ενδεικτικά στην εικόνα 4, δίνονται οι φωτογραφίες µιας από τις δεξαµενές πριν και µετά την παραµονή της επί 9 µήνες σε νερό θερµοκρασίας 80ºC. Εικόνα 4. εξαµενή πριν και µετά τη θερµική καταπόνηση - Θ2 (Τ=80ºC) 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,

9 3.8. Μετρήσεις σε µεγαλύτερη κλίµακα Έχουν ήδη κατασκευασθεί στο Εργαστήριο Ηλιακών & άλλων ενεργειακών συστηµάτων του ΕΚΕΦΕ ηµόκριτος 1 κυλινδρική δεξαµενή 30m 3 και 3 κυβικές δεξαµενές 1m 3 οι οποίες και θα χρησιµοποιηθούν σε in situ δοκιµές για τη διερεύνηση της ανθεκτικότητας του σκυροδέµατος. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τη µελέτη της ανθεκτικότητας κονιαµάτων τσιµέντου σε νερό θερµοκρασίας 20-80ºC προέκυψαν τα παρακάτω συµπεράσµατα: Από τη µακροσκοπική επιθεώρηση δεν παρατηρήθηκαν φθορές, σπασίµατα ή αποκολλήσεις τµηµάτων των δοκιµίων. Οι µετρήσεις µάζας, ταχύτητας υπερήχων και υδατοαπορροφητικότητας δεν πιστοποίησαν σηµαντική διαφοροποίηση στην ανθεκτικότητα των κονιαµάτων. Η χρήση αερακτικού και ινών πολυπροπυλενίου δεν διαφοροποιεί σηµαντικά την ανθεκτικότητα των κονιαµάτων. Η αντοχή θλίψης ενός έτους των δοκιµίων που συντηρήθηκαν σε περιβάλλον θερµού νερού εµφανίζεται µειωµένη σε ποσοστό 11-32% σε σχέση µε τα δοκίµια που συντηρήθηκαν σε νερό θερµοκρασίας περιβάλλοντος. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Οι συγγραφείς εκφράζουν τις ευχαριστίες τους στη Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας, στην Εταιρεία Sol Energy Hellas Α.Ε. και στο Εργαστήριο Ηλιακών & άλλων ενεργειακών συστηµάτων του ΕΚΕΦΕ ηµόκριτος για τη χρηµατοδότηση της έρευνας στα πλαίσια του έργου του ΕΠΑΝ «Ένταξη θερµικών ηλιακών σε κτήρια Νέοι ηλιακοί συλλέκτες υψηλής απόδοσης, ηλιακός κλιµατισµός, εποχιακή αποθήκευση ενέργειας, βέλτιστος ενεργειακός σχεδιασµός και ολοκληρωµένη ενεργειακή διαχείριση». ΑΝΑΦΟΡΕΣ Neville Μ., Properties of concrete. London: 4th and final Ed. Addison Wesley Longman Limited. Patel H.H., Bland C.H., Poole A.B The microstructure of concrete cured at elevated temperatures, Cement and Concrete Research 25 3: Tsivilis S., Tsantilas j., Kakali G., Chaniotakis E., Sakellariou A The permeability of limestone cement concrete. Cement and Concrete Research 33: Vodák F., Trtík K., Kapi ková O., Ho ková S., Demo P The effect of temperature on strength porosity relationship for concrete. Construction and Building Materials 18, 7: ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, Οκτωβρίου,