Επιδράσεις που υπέστη ο Lavater

Transcript

1 Επιδράσεις που υπέστη ο Lavater Οι αντιλήψεις που επηρέασαν το έργο του Lavater: 1. Αποκρυφισμός i. Αστρολογία ii. Μαγεία iii. Προλήψεις και δεισιδαιμονίες 2. Μύθοι Κυρίως για τις σχέσεις ανθρώπων-ζώων

2 Η φυσιογνωμική, η χειρομαντεία, η αστρολογία κ.λπ. στηρίζονται: Παρατήρηση Χαρακτηριστικά του προσώπου, γραμμές του χεριού, κίνηση των άστρων κ.λπ. Κώδικα Επιτυγχάνει την εξομοίωση του άγνωστου (π.χ., ψυχικά χαρίσματα του ατόμου) με το γνωστό (π.χ., χαρακτηριστικά του προσώπου)

3 1. Αποκρυφισμός Ο αποκρυφισμός, δηλαδή η αναφορά σε «κρυμμένες δυνάμεις», κατά τον μεσαίωνα αποτελούσε την κυρίως (την κρατούσα) επιστήμη. ο φόβος του άγνωστου και του «κακού» + η αδυναμία ερμηνείας φυσικών φαινομένων και δυνάμεων = ανάπτυξη μύθων και λαϊκών παραδόσεων από τις οποίες ξεπετάχτηκε ο αποκρυφισμός (αστρολογία, μαντεία, Ταρό, καββαλισμός κ.λπ.)

4 Σύμβολα: i.αστρολογία Ζώδια [συνδυασμός στοιχείων (φωτιά-γη-αέρας-νερό) και ιδιοτήτων (παρόρμηση-σταθερότητα-μεταβλητότητα)] Πλανήτες [έχουν ιδιότητες (επιθετικότητα-στοχαστικότητα-νωχελικότηταηρεμία) τις οποίες ακτινοβολούν στο ωροσκόπιο κάθε ατόμου] Οίκοι [συμβολίζουν τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (π.χ., κοινωνικές σχέσεις)] Όψεις [εκφράζουν τις θέσεις των πλανητών, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την ανάμιξη των πλανητικών επιρροών στην ανθρώπινη συμπεριφορά]

5 Ερμηνείες: Αστρολογία 1. Μεταφυσική (θεωρεί την αστρολογία αναπόσπαστο τμήμα της θρησκείας και της φιλοσοφίας, ή τμήμα του αποκρυφισμού) 2. Μηχανιστική (προσπαθεί από τις ακτινοβολίες να ερμηνεύσει όλα τα φαινόμενα μέσα από τους νόμους του Νεύτωνα) 3. Στατιστική (επηρεασμένη από την θεωρία της Σχετικότητας, των κβάντα, και της ψυχολογία του Γιούνγκ)

6 Αστρολογία Μεταφυσική Όσοι ακολουθούν αυτή την ερμηνεία δέχονται ότι κάθε αστρολογικός πλανήτης διαθέτει συγκεκριμένες ιδιότητες που επηρεάζουν την προσωπικότητα, την συμπεριφορά, την υγεία, την ιδιοσυγκρασία κ.λπ. Το σύμπαν χωρίζεται σε 12 αστρικούς αλλά και 12 χαρακτηρολογικούς τύπους οι οποίοι επηρεάζουν την ευτυχία και την δυστυχία των ανθρώπων Οι πλανήτες δεν δεσμεύουν ή κατευθύνουν την μοίρα του ανθρώπου καθώς ο χαρακτήρας του ανθρώπου και το πεπρωμένο αλληλοεπηρεάζονται Το ωροσκόπιο είναι ο χάρτης του χαρακτήρα, των αναγκών και των τάσεων του ανθρώπου Κάθε ζώδιο κυριαρχεί και ελέγχει ένα μέρος ή όργανο του ανθρώπινου σώματος, π.χ., ο Κριός το κεφάλι, ο Λέων την καρδιά κ.ο.κ.

7 Αστρολογία η εξέλιξη => Αστροβιολογία (σύνδεση των μαθηματικών με την αστρολογία, Χαλδαίοι-Μεσοποταμία) Οι αστρονομικοί νόμοι και οι νόμοι της φυτικής και ζωικής ζωής αλληλοσχετίζονται Όλα είναι ζωντανά (ακόμα και ο ουρανός και τα άστρα) και όλα υπόκεινται σε περιοδικούς αριθμητικούς νόμους Σύνδεση της μαθηματικής κίνησης των άστρων με τα γήινα φαινόμενα => Λαϊκή μαντεία (ωροσκόπια, ζωδιολόγια, σεισμολόγια, καζαμίες, ονειροκρίτες, μέντιουμ) Οι αστρολόγοι κατάφεραν να πείσουν τον (χριστιανικό) κόσμο ότι τα άστρα είναι ένα είδος εκπορεύσεως της ουράνιας θέλησης αποποιούμενοι την ειδωλολατρία ή/και την μαγεία Η χρήση των αστρολογικών προβλέψεων αποκτά κοινωνικό χαρακτήρα και γίνεται λαϊκό ανάγνωσμα μέσα από τα ωροσκόπια των εφημερίδων

8 ii. Μαγεία Η ανώτερη (πνευματική) φύση του ανθρώπου δεν παύει να έχει ενστικτώδεις αντιδράσεις όπως και η κατώτερη (ζωωδική). Σε αυτή τη αρχή βασίζεται η μαγεία. Ο βασικός στόχος της μαγείας είναι να επιβάλλει την ανθρώπινη βούληση πάνω στη φύση Η μαγεία συνεχίζει ακόμα και σήμερα να καλύπτει τα κενά της επιστήμης: ότι δεν μπορεί να αποδειχθεί κατατάσσεται στο χώρο της μετα-φυσικής

9 iii. Προλήψεις και δεισιδαιμονίες Ο άνθρωπος γίνεται προληπτικός όταν νοιώθει αδύναμος Δεισιδαιμονία: πίστη σε φαινόμενα που δεν έχουν εξηγηθεί από τους φυσικούς νόμους, την επιστήμη και τη λογική / πίστη ή αντίληψη που με ανορθολογικό τρόπο αποδίδει σε τυχαία γεγονότα, σε πράξεις ή σε αντικείμενα υπερφυσικές ιδιότητες που μπορούν δήθεν να επηρεάσουν αρνητικά την πορεία και την τύχη της ζωής του ανθρώπου Παραδείγματα: το μάτιασμα, οι καλλικάτζαροι, τα άτομα που μπορούν να σκοτώσουν με τα μάτια, οι σαββατογεννημένοι, το παίξιμο του αριστερού ματιού Χαρτομαντεία: Η χρησιμοποίηση της τράπουλας για πρόγνωση του μέλλοντος. Ο αριθμός των χαρτιών, τα χρώματα της τράπουλας και η κάθε φιγούρα αντικατοπτρίζουν τη μυστηριώδη σχέση με το περιβάλλον μας Χειρομαντεία: Η μελέτη της μορφής των χεριών. Κάθε τμήμα του χεριού να αντιστοιχεί σε ένα στοιχείο της προσωπικότητας του ανθρώπου. Τα χέρια των ανθρώπων διαφέρουν γιατί επάνω τους εγγράφονται και αποτυπώνονται η ψυχική και η φυσική τους κατάσταση

10 2. Μυθολογία Η μυθοποίηση διευκολύνει την ταύτιση του έξω κόσμου με τον έσω άνθρωπο και συνεπώς καθιστά την κατανόηση των φαινομένων ευκολότερη: οι νόμοι της φύσης και της κοινωνίας ερμηνεύονται σύμφωνα με τις προσωπικές εμπειρίες. Οι μύθοι λειτουργούν ψυχοκαθαρτικά γιατί ικανοποιούν συμβολικά και δικαιώνουν τις προσδοκίες και επιθυμίες του ατόμου. Κάθε εποχή και γενιά βλέπει τους μύθους (που οι μνήμες του παρελθόντος δημιούργησαν) μέσα από τα δικά της μάτια, τα δικά της προβλήματα, ευαισθησίες και ανάγκες.

11 Μύθοι με ζώα - Μύθοι για ζώα Οι σχέσεις του ανθρώπου με τα ζώα ανάγονται στη Δημιουργία του Κόσμου. Ο φτερωτός Πήγασος, η Σφίγγα, οι Κένταυροι, ο Κέρβερος αποδεικνύουν τη μυθική συσχέτιση ζώων και ανθρώπων. Κυριαρχία του ανιμισμού και του ανθρωπομορφισμού. Ελληνική μυθολογία βρίθει από ανθρωπόμορφα τέρατα, τερατόμορφους ανθρώπους καθώς και από μισοανθρώπινα - μισοζωώδηόντα. Ομοίως και στους μύθους του Αισώπου όπου η αλλογορία πραγματοποιείται κυρίως δια των ζώων τα οποία σκέφτονται, μιλάνε και συμπεριφέρονται όπως οι άνθρωποι. Η ζωολογία του μύθου εμπεριέχει και ανθρωπολογία: το αρνί απεικονίζει και συμβολίζει τον αθώο, ο γάιδαρος τον κουτό κ.ο.κ.

12 Μύθοι με ζώα - Μύθοι για ζώα Κάθε μύθος έχει για πυρήνα ένα φυσικό φαινόμενο αλλά αποτελεί και ένα βίωμα (δεισιδαιμονία, πρόληψη) που εκφράζεται με δικό του τελετουργικό και καθοδηγεί τη συμπεριφορά των ανθρώπων: στους μύθους του Αισώπου όλοι παρουσιάζονται με ζώα και το δίδαγμα αφορά τους ανθρώπους. Οι ιδιότητες που αποδίδονται σε ζώα αντιστοιχούν σε χαρακτηρισμούς που ακόμα και σήμερα αποδίδονται σε ανθρώπους, π.χ., το φίδι που δάγκωσε τον γεωργό συμβολίζει τον αχάριστο άνθρωπο.

13 Τοτεμισμός Το ζώο-τοτέμ θεωρείται ως το ζώο-πρόγονος της αντίστοιχης ομάδας και είναι κατά κύριο λόγο το πνεύμα που προστατεύει την ομάδα. Ο ανιμισμός επέβαλε να αντιλαμβανόμαστε τις ψυχές των ζώων όμοια με τις ψυχές των ανθρώπων. Ο πρωτόγονος άνθρωπος εξωτερίκευσε την ψυχική του διάθεση πιστεύοντας ότι όλα τα πράγματα που συγκροτούν τον κόσμο συμπεριφέρονται όπως οι άνθρωποι, ειδικότερα τα ζώα. Το τοτέμ οριοθετούσε τις απαγορεύσεις και τους περιορισμούς αλλά και βοηθούσε τους ανθρώπους στις δυσκολίες τους και τους προειδοποιούσε για επερχόμενες καταστροφές (μέσα από τις τεχνικές της μαγείας και της μαγγανείας)

14 Ερμηνεία των μύθων Η μυθολογία έχει απορριφθεί ως δημιούργημα ενός δεισιδαίμονα και πρωτόγονου νου και γι αυτό η σύγχρονη επιστήμη προσπαθεί να ενσωματώσει μέσα στα πεδία της επιστημονικής εξήγησης τους μύθους => με τον τρόπο αυτό ο (απατηλός) κόσμος των αισθητηρίων ξαναπαίρνει τη θέση του πλάι στον (πραγματικό) κόσμο των μαθηματικών. Η ουσιαστική αλήθεια των πραγμάτων βρίσκεται: σε αυτό που μας φανερώνει η λογική και η επιστήμη Vs. σε αυτό που μας φανερώνουν διαισθητικά οι δυνάμεις της ψυχής (μυθοπλασία, ενόραση, τηλεπάθεια κ.λπ.) Μέσα από το μύθο δεν αποκρυπτογραφείται μόνον η σκέψη του αγωνιούντος και αγνοούντος ανθρώπου αλλά διοχετεύονται και ιδέες που έχουν επικρατήσει στη συγκεκριμένη κοινωνία και εποχή.

15 Από την Φυσιογνωμική στον Εγκληματιομορφισμό Η επίδραση που άσκησε το έργο του Lavater Φρενολογία του Gall H θεωρία του Lombroso: «Εγκληματίας άνθρωπος» Οι μετα-λομπροζιανές θεωρίες (Ο Dugdale και οι «εκφυλισμένες οικογένειες», Ο Kretschmer και οι σωματικοί τύποι, Οι έρευνες του Sheldon, O Goring και οι φυσικές μειονεξίες, κ.λπ.)

16 Φρενολογία του Gall Αποθρησκοποιεί τον εγκέφαλο και συνδέει τις ψυχικές λειτουργίες του ανθρώπου με ορισμένα μέρη στην επιφάνεια του εγκεφάλου Κάθε ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ικανότητα έχει αντίστοιχη θέση στο ημισφαίριο και αντίστοιχο έπαρμα (εξόγκωμα) στο κρανίο Κρανιοσκοπία: συσχετίζει την εξωτερική μορφή του κρανίου με τις πνευματικές ιδιότητες του ατόμου Από τις διαισθητικές ομοιότητες μεταξύ ζώων και ανθρώπων περνούμε στις ψηλαφούμενες εγκεφαλικές έδρες των ψυχικών λειτουργιών Ο εγκεφαλικός χάρτης του Gall εντόπιζε 27 σημεία όπου εδράζονταν οι θεμελιώδης λειτουργίες της ψυχής (καλοσύνη, ποιητική φλέβα, μνήμη, ροπή στην κλοπή κ.λπ.) Franz Josef Gall Γεννήθηκε το 1758, Baden Πέθανε το 1828, Παρίσι

17

18 Φρενολογία του Gall Η εγκληματολογική ανθρωπολογία περιεστράφη γύρω από τα γνωρίσματα του κεφαλιού και του προσώπου, με την «χτηνώδης φάτσα» να συνιστά το κατεξοχήν διαγνωστικό στοιχείο για τις προδιαθέσεις του ατόμου Η μέτρηση που εισήγαγε η κρανιολογία έδωσε επιστημονική χροιά στην εγκληματολογική ανθρωπολογία Η φρενολογία συνέβαλε στην προώθηση της επιστημονικής έρευνας γύρω από τον εγκέφαλο και το μετωπιαίο λοβό και βοήθησε στην ανάπτυξη της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής και της βιολογίας Ο Gall έστρεψε με τον θετικισμό του τον προβολέα της Εγκληματολογίας προς την προσωπικότητα του εγκληματία, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα την πράξη και την ποινή