Γενικές παρατηρήσεις:

Transcript

1 Γενικές παρατηρήσεις: Η φύση του ανθρώπου είναι: Καλή ή Κακή; - Θρησκευτικά κείμενα - Θεωρία της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής (Δαρβίνος) - Μπορούμε να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα από τον τρόπο που συμπεριφέρονται τα μικρά παιδιά; Κατηγορίες εγκλημάτων: Mala in Se vs. Mala Prohibita Βασικό ερώτημα: Τι είναι πιο λογικό, να αναρωτιόμαστε «γιατί κάποιοι άνθρωποι διαπράττουν εγκλήματα;» ή «γιατί κάποιοι άνθρωποι δεν διαπράττουν εγκλήματα;»

2 Το πρόβλημα: Καθημερινά καλούμαστε μέσα σε λίγα λεπτά να σχηματίσουμε γνώμη για ανθρώπους που βλέπουμε για πρώτη φορά (αναρωτιόμαστε π.χ.: είναι καλός ή κακός άνθρωπος; θα είναι ειλικρινής μαζί μου ή θα με κοροϊδέψει;). Επειδή η εικόνα του ανθρώπου είναι το πρώτο πράγμα που προσλαμβάνουν οι αισθήσεις μας, είναι λογικό μέσα από την εξωτερική εμφάνιση (π.χ., τις εκφράσεις του προσώπου, την στάση του σώματος, το ντύσιμο κ.λπ.) να προσπαθούμε να αποκαλύψουμε/προβλέψουμε το χαρακτήρα του ατόμου ή και τις κρυφές του σκέψεις και επιθυμίες (=> φυσιογνωμική). Βασικό ερώτημα: Συνδέεται η εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου με την ψυχοσύνθεσή του σε βαθμό τέτοιο που να μας επιτρέπει να βγάλουμε ασφαλή (ή έστω πιθανολογούμενα) συμπεράσματα για τη συμπεριφορά του, κοινωνική ή αντικοινωνική;

3 Η φυσιογνωμική εξετάζει: Το σχήμα και την έκφραση της μορφής Την στάση και τις κινήσεις του σώματος Τον ήχο της φωνής Την πλοκή των ινών του δέρματος Τον χρωματισμό του δέρματος Την κόμη - Στη φυσιογνωμική προστίθεται σήμερα και η ψυχολογική (π.χ. οι ρυτίδες στο μέτωπο μαρτυρούν νευρικότητα), η φυσιολογική (διάκριση σε αιματώδης, λεμφατικούς κ.λπ.), και η βιολογική (π.χ., η λειτουργία των ενδοκρινών αδένων) κατάσταση του ατόμου.

4 - Η φυσιογνωμική των αρχαίων στόχευε στην κατάκτηση της πλήρους αλήθειας, δηλαδή στην κατάκτηση της γνώσης και της πρόγνωσης. - Σκοπός η αποκάλυψη της αλληλεξάρτησης μεταξύ του εξωτερικού (φυσικού) και του εσωτερικού (ψυχικού) κόσμου. - Αδιάσπαστο και αχώριστο σύνολο ψυχής-σώματος αποτελεί τη βάση της φυσιογνωμικής θεωρίας. - Με άλλα λόγια, σύμφωνα με την φυσιογνωμική, η εσωτερική διάθεση αντανακλάται και αντικατοπτρίζεται επί του σώματος, επί του προσώπου, επί της φυσιογνωμίας.

5 - Ο Αριστοτέλης αναζήτησε πρώτος κοινά χαρακτηριστικά στα πρόσωπα ανθρώπων και στις μορφές ζώων με το σκεπτικό ότι όποιος μοιάζει με ένα συγκεκριμένο ζώο πρέπει να έχει και τις ψυχικές διαθέσεις του ζώου αυτού. - Το φυσιογνωμικά του Αριστοτέλη αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα συνδυασμού λογικής, διαλεκτικής, παρατηρητικότητας, και μαντικής. - Ιπποκράτης: Η ιπποκρατική πρόγνωσις βρίσκει την κύρια φυσιογνωμική της έκφραση στο βιβλίο «Προγνωστικόν» όπου και παρουσιάζεται το ιπποκρατικό προσωπείο, δηλαδή τα σημάδια που βοηθούν την ορθή πρόγνωση και τα οποία είναι: το πρόσωπο, τα μάτια, η μύτη, τα χείλια.

6 - Κατά τον 16ο-17 ο αιώνα η «ύποπτη φυσιογνωμία» αποτελεί σοβαρό λόγο θεμελίωσης ενοχής (κατά τους ποινικολόγους της εποχής). - Έτσι, αν δυο άτομα ήταν εξίσου ύποπτα για ένα έγκλημα, ο πιο άσχημος ανακρινόταν/βασανιζόταν πρώτος! - Αντιλήψεις σαν αυτές, σε συνδυασμό με την εξέλιξη της ανατομίας την εποχή εκείνη έδωσαν νέα ώθηση στην εγκαταλελειμμένη από τον καιρό του Αριστοτέλη φυσιογνωμική. - Ιδρυτής της φυσιογνωμικής μεθόδου θεωρείται ο Johann Kaspar Lavater ο οποίος έριξε το βάρος των ερευνών του στη μελέτη των κρανίων αλλά ενέταξε στη φυσιογνωμική και τις στάσεις, τις κινήσεις, τις εκφράσεις, τον τόνο της φωνής, το γραφικό χαρακτήρα, κ.λπ.

7 Johann Kaspar Lavater Γεννήθηκε το 1741 στην Ζυρίχη (Ελβετία) -Προτεστάντης Ιερέας -Ποιητής και Συγγραφέας -Εκ των θεμελιωτών της φυσιογνωμικής Πέθανε το 1801 (ένα χρόνο νωρίτερα είχε τραυματιστεί σοβαρά κατά την εισβολή των Γάλλων στη Ζυρίχη υπέκυψε στα τραύματα) Επηρεάστηκε από το έργο των Giambattista della Porta (πέθανε το 1615) και Sir Thomas Browne (πέθανε το 1682)

8 Ο Lavater αρνείται τις μυστικιστικές σχέσεις (π.χ., ότι τα άστρα επηρεάζουν το χαρακτήρα του ανθρώπου) και επιχειρεί να αποδείξει τις σχέσεις φυσικών αιτιών και αποτελεσμάτων. Επιμένει δε ότι το εξωτερικό σημείο επιτρέπει τη γνώση των κρυμμένων αρετών του ανθρώπου. Κατά τον Lavater, το σώμα αποτελείται από τρία τμήματα τα οποία αντιστοιχούν στις τρεις πλευρές της ζωής: 1) Τη ζωική ζωή (κοιλιακή χώρα με κέντρο τα γεννητικά όργανα) 2) Την ηθική ζωή (στήθος με κέντρο την καρδιά) 3) Τη διανοητική ζωή (κεφάλι με κέντρο τα μάτια) Το μέτωπο είναι ο καθρέφτης της νόησης, η μύτη των αισθήσεων και το στόμα της ζωικής δύναμης.

9 Κατά τον Lavater η φυσιογνωμική διαιρείται σε τέσσερις κλάδους: 1) Τη μελέτη της φυσιογνωμίας, την ιδιοσυγκρασίας του ατόμου, η οποία αφορά την οργανική κατασκευή του και τη ζωή των ενστίκτων του. 2) Τη μελέτη της πνευματικής φυσιογνωμίας του ατόμου: διανοητικές ικανότητες εκδηλούμενες από την εξωτερική κατασκευή του προσώπου του, του χρωματισμού, και των κινήσεών του. 3) Τη μελέτη της ηθικής φυσιογνωμίας του. 4) Τη μελέτη της ιατρικής φυσιογνωμίας του: εμφανή σημεία της υγείας και της ασθένειας.

10 Επηρεασμένος από τον Αριστοτέλη, ο Lavater αναζήτησε τις σχέσεις ανάμεσα στη φύση του ανθρώπου και εκείνη του ζώου, μελετώντας κατά κύριο λόγο τον πίθηκο (ο οποίος σύμφωνα με τον Lavater πλησιάζει περισσότερο στην ανθρώπινη μορφή) και δευτερευόντως άλλα ζώα.

11

12

13 Ο Lavater αρνείται κάθε βασική ομοιότητα μεταξύ του ανθρώπου και του πιθήκου [ σε αντίθεση με τον Della Porta ο οποίος διαπίστωνε ομοιότητες τόσο σε περιγραφικό όσο και σε χαρακτηρολογικό επίπεδο (π.χ., ο άνθρωπος που μοιάζει με το λιοντάρι είναι όπως το λιοντάρι δυνατός και άφοβος) ]. Ο Lavater παρατήρησε μια σειρά από ανατομικές διαφορές ανάμεσα στον άνθρωπο και τα ζώα (π.χ., σχετικές την θέση του κεφαλιού, των ματιών, το μέγεθος του εγκεφάλου, κ.λπ.) για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ανθρώπινο είδος υπερέχει επί των ζώων. Επιπλέον, ο Lavater διαπίστωσε πως οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους και είναι σχεδόν αδύνατον να βρεθούν δύο όμοια πρόσωπα. Κατά τον Lavater, αυτή η πληθώρα των ανθρώπινων προσώπων αντιστοιχεί σε μια εξίσου πλούσια γκάμα ανθρώπινων χαρακτήρων (οι εσωτερικές ιδιότητες αξιολογούνται από την εξωτερική εμφάνιση).

14 - Φυσιογνωμία: τα κυριότερα σημεία κατά Lavater 1) Το τόξο της κορυφής του κεφαλιού 2) Το περίγραμμα του μετώπου μέχρι τα φρύδια 3) Το τμήμα ανάμεσα στα φρύδια και την ρίζα της μύτης 4) Το τμήμα ανάμεσα στη μύτη και το πάνω χείλος 5) Το πάνω χείλος 6) Τα κυρίως χείλη 7) Η πάνω γνάθος 8) Η κάτω γνάθος 9) Ο λαιμός => Κάθε ιδιομορφία των παραπάνω σημείων μας βοηθάει να ανακαλύψουμε την αληθινή φύση του ατόμου, αφού οι αισθητές παρεκκλίσεις από τη συμμετρία προδικάζουν «ανωμαλίες».

15

16 - Ιδιοσυγκρασία: οι τέσσερις τύποι κατά Lavater 1. Αιματώδης και Εριστική Ο αιματώδης τύπος έχει μέτριο ανάστημα και πρόσχαρη φυσιογνωμία. Κατέχονται από βίαια πάθη, είναι πνευματώδης αλλά όχι ευφυείς Ο εριστικός τύπος έχει αδύνατο σώμα, λαμπερά και σκληρά μάτια, μαύρα μαλλιά, και φουσκωμένες αρτηρίες. Τα άτομα αυτά είναι φιλόδοξοι-μεγαλοφυείς επιστήμονες, καλλιτέχνες ή επικίνδυνοι εγκληματίες. 2. Λυμφατική Ξανθά και μαλακά μαλλιά, κοινή φυσιογνωμία, χωρίς ευκινησία, κινείται αργά, με αδράνεια. Τα άτομα αυτά δεν προχωρούν εύκολα σε πραγμάτωση των επιθυμιών τους.

17 - Ιδιοσυγκρασία: οι τέσσερις τύποι κατά Lavater 3. Μελαγχολική Λυπημένη φυσιογνωμία, πρόσωπο ωχρό, μάτια βαθουλωτά, μαλλιά ίσια, ψηλό ανάστημα. Τύπος απαισιόδοξος που οδηγείται από την συναισθηματική ένταση στον απομόνωση. 4. Αθλητική και μυώδης Μικρό κεφάλι, χοντρό και δυνατό λαιμό, φαρδείς ώμους. Δεν διακρίνονται για την ευφυία τους αφού οι μυς έχουν κατά κάποιο τρόπο αντικαταστήσει τις αισθήσεις και τη διάνοια.

18 Ιδιαίτερα μέλη του σώματος: Το κεφάλι: Ο Lavater πιστεύει πως ένα κεφάλι σε συμμετρία με το υπόλοιπο σώμα είναι σημείο ευφυίας, ενώ αντίθετα ένα κεφάλι πολύ ογκώδες ή πολύ μικρό φανερώνουν μικρή διανοητική εμβέλεια. Το πρόσωπο: χωρίζεται σε τρία μέρη, 1) από το μέτωπο μέχρι τα φρύδια, 2) από τα φρύδια στη βάση της μύτης, 3) βάση της μύτης μέχρι την άκρη του πηγουνιού. Το τέλειο πρόσωπο είναι αυτό του οποίου το ύψος είναι ίσο με το πλάτος. Μια ασυμμετρία του προσώπου επιδρά αρνητικά στη δομή της φυσιολογίας του ανθρώπου. Το μέτωπο: διακρίνονται σε 1) μέτωπα που γέρνουν προς τα πίσω (φανερώνουν φαντασία, πνεύμα ευαισθησία), 2) μέτωπα κάθετα (έλλειψη νοημοσύνης), 3) μέτωπα που προεξέχουν (σημείο ανώριμου ανθρώπου). Το τέλειο μέτωπο πρέπει να είναι συμμετρικό προς το υπόλοιπο πρόσωπο και να μην έχει ρυτίδες αλλά να μπορεί να ρυτιδωθεί τη στιγμή της περισυλλογής.

19 Ιδιαίτερα μέλη του σώματος: Τα μάτια-φρύδια: μπλε μάτια άτομο ήρεμο και αδύναμο, καστανά μάτια δημιουργικό πνεύμα και εριστική ιδιοσυγκρασία, πρασινοκάστανα ζωηρότητα και θάρρος. Τα μάτια που όταν είναι ανοιχτά σχηματίζουν οξεία γωνία με τη μύτη ανήκουν σε ευγενικούς χαρακτήρες. Τα μεγάλα μάτια ανήκουν σε φλεγματικά ή αιματώδη άτομα. Τα τοξοειδή φρύδια δείχνουν μετριοφροσύνη και απλότητα, τα οριζόντια δείχνουν δυναμισμό. Όσο τα φρύδια πλησιάζουν στα μάτια τόσο πιο σοβαρός ο χαρακτήρας του ατόμου. Η μεγάλη απόσταση μεταξύ των φρυδιών φανερώνει πνεύμα που συλλαμβάνει εύκολα ιδέες. Η μύτη: η μύτη θεωρείται προέκταση του εγκεφάλου, αφού επάνω της στηρίζεται η καμάρα του μετώπου. Η όμορφη μύτη έχει το ίδιο μήκος με το μέτωπο.

20 Ιδιαίτερα μέλη του σώματος: Στόμα-χείλι-πηγούνι: τα χείλη αποτελούν το κύριο γνώρισμα του χαρακτήρα. Σταθερά χείλη-σθεναρός χαρακτήρας, μαλακά χείλη-αδύναμο άτομο, σαρκώδη χείλη-αισθησιασμό αλλά και τεμπελιά και λαιμαργία, τα λεπτά και σκληρά χείλη-σημάδι ανήσυχου πνεύματος αλλά και φυλαργυρίας. Τα άσπρα και ίσια δόντια, που εξέχουν από τα χείλη όταν ανοίγει το στόμα φανερώνουν καλοσύνη, ευγένεια. Όταν με το άνοιγμα του στόματος εμφανίζονται τα ούλα της επάνω γνάθου έχουμε να αντιμετωπίσουμε άτομο ψυχρό και φλεγματικό. Το πηγούνι επιτρέπει να διαγνώσουμε τη δύναμη ή την αδυναμία ενός χαρακτήρα. Το μακρύ πηγούνι είναι σημάδι κακότητας.

21