Πολιτιστικό Πρόγραμμα Β τάξης 2ου ΓΕΛ Αργοστολίου ΝΕΑ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ. Υπεύθυνοι Καθηγητές. Νάτσης Μιχαήλ Βυτινιώτη Αγγελική Σχολ.

Transcript

1 Πολιτιστικό Πρόγραμμα Β τάξης 2ου ΓΕΛ Αργοστολίου Υπεύθυνοι Καθηγητές Νάτσης Μιχαήλ Βυτινιώτη Αγγελική

2 Περιεχόμενα 1. Πώς ξεκίνησε η ιδέα της Νέας Εγνατίας 2. Διαδικασία δημοπράτησης της Εγνατίας Οδού 3. Υπεύθυνοι και οργάνωση του έργου 3.1. Διαχείριση του έργου 3.2. Διαχείριση μελετών 3.3. Τρόπος ανάθεσης μελετών 3.4. Καινοτομίες στη διαχείριση των μελετών 3.5. Επίβλεψη του έργου 4. Χρηματοδότηση του έργου 4.1. Έλεγχος κόστους και χρόνου 3.2. Οι αναπτυξιακές προοπτικές του έργου για την Ελλάδα και την Ευρώπη 3.3. Χάρτης εξέλιξης εργασιών 4.4. Τα οικονομικά νέα της Εγνατίας 5. Τεχνικά στοιχεία 5.1. Τα έργα, οι μελετητές και οι κατασκευαστές 5.2. Τεχνικά χαρακτηριστικά ανά Περιφέρεια 5.3. Οι γέφυρες της Εγνατίας οδού 5.4. Αντισεισμική θωράκιση 5.5. Οι επτά πιο εντυπωσιακές γέφυρες 6. Κάθετοι άξονες 7. Εγνατία και περιβάλλον 7.1. Διαχείριση ποιότητας της ατμόσφαιρας 7.2. Διαχείριση απορριμμάτων 7.3. Περιορισμός ενεργειακής κατανάλωσης 7.4. Αρκούδες και Εγνατία οδός 8. Επίλογος 9. Βιβλιογραφία 10. Φωτογραφίες Σελίδα 1

3 1. ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ Η Εγνατία οδός αποτέλεσε την πρώτη εφαρμογή της ιδέας για την κατασκευή ενός δρόμου, ο οποίος θα διέσχιζε οριζόντια τα Βαλκάνια. Πέρασαν πενήντα χρόνια για να τεθεί ξανά στο τραπέζι η εφαρμογή της ιδέας κατασκευής ενός δρόμου παρόμοιου με την παλιά Εγνατία οδό. Τα οφέλη πολλαπλά: πολλές περιοχές που μέχρι σήμερα είχαν περιορισμένη πρόσβαση σε μεγάλα αστικά κέντρα και λιμάνια, με όλα όσα αυτό σημαίνει για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή τους, θα έχουν τώρα την ευκαιρία να μετακινούνται κάτοικοι και προϊόντα με ταχύτητα και ασφάλεια. Ο δρόμος ξεκίνησε να κατασκευάζεται γύρω στο 1995 και ολοκληρώθηκε το Ο συνδυασμός των κάθετων αξόνων προς τις χώρες της Βαλκανικής, καθιστούν ακόμη μεγαλύτερη τη σημασία του, καθώς γίνεται μεταφορέας των αγαθών από και προς την χώρα μας, αλλά και προς την Ευρώπη. Σελίδα 2

4 2. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. για την ανάθεση των μελετών και έργων της, ακολουθεί διαδικασίες που εξασφαλίζουν δημοσιότητα, διαφάνεια, ανταγωνισμό και αντικειμενική αξιολόγηση προσφορών Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Γραφείων Μελετών και Εργοληπτικών Επιχειρήσεων. Οι διαδικασίες δημοπράτησης μελετών, υπηρεσιών και έργων διέπονται από τον Κανονισμό της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. ο οποίος βασίζεται για μεν τις τεχνικές μελέτες των έργων και τις συναφείς υπηρεσίες στις διατάξεις του Ν.3316/05 «Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» όπως αυτός τροποποιήθηκε με τους νόμους Ν.3481/06 και 3621/07 για δε τα έργα, στις διατάξεις του Ν.3669/08 «Κωδικοποίηση Νομοθεσίας Δημοσίων Έργων». Για τις άλλες υπηρεσίες ο Κανονισμός βασίζεται στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18ΕΚ «Περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων προμηθειών και υπηρεσιών» και του Π.Δ. 60/07 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18ΕΚ» Οι διαδικασίες δημοπράτησης προμηθειών διέπονται από τον Κανονισμό Προμηθειών της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Η δημοπράτηση των έργων γίνεται υπό την προϋπόθεση εξασφαλισμένης ωριμότητας μελετών, εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων και ένταξής τους σε προγράμματα χρηματοδότησης. Σελίδα 3

5 Προκειμένου να εξασφαλιστούν κατά το δυνατόν καλύτερα οι συμβάσεις και οι υψηλές προδιαγραφές που απαιτεί ένας σύγχρονος αυτοκινητόδρομος, επικαιροποιούνται τα τεύχη δημοπράτησης, σύμφωνα με τον Κανονισμό της και τις Κοινοτικές οδηγίες και σύμφωνα με τους σύγχρονους κανόνες τεχνικής. Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. κάνει μακροχρόνιο προγραμματισμό δημοπρατήσεων και έχει δημοπρατήσει μέχρι σήμερα έργα δισεκατομμυρίων. Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. δημοπρατεί τα έργα με το σύστημα της «Ανοικτής Διαδικασίας Επιλογής Αναδόχων» με κριτήριο ανάθεσης των συμβάσεων τη «χαμηλότερη τιμή» και εφαρμόζει τα πρότυπα τεύχη δημοπράτησης έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ (Διακήρυξη, Τεύχος Οικονομικής Προσφοράς, Τεχνικές Προδιαγραφές, Τιμολόγιο μελέτης, Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων κλπ). Έχει επίσης διαμορφώσει τεύχη δημοπράτησης συμπληρωματικά των προτύπων τευχών του ΥΠΕΧΩΔΕ (Τεχνικές Προδιαγραφές Σηράγγων, περιγραφικό Τιμολόγιο 1000 περίπου άρθρων, Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων, Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων, Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας (Ο.Σ.Μ.Ε.Ο.) κλπ) τα οποία εφάρμοζε πριν την έκδοση των προτύπων τευχών του ΥΠΕΧΩΔΕ και εξακολουθεί να τα εφαρμόζει όπου υπάρχει έλλειμμα, διενεργεί δε συνεχώς έρευνες κόστους προκειμένου να προσεγγίσει το πραγματικό άμεσο κόστος των δραστηριοτήτων στα έργα οδοποιίας και να το επικαιροποιεί. Σελίδα 4

6 Τέλος αξίζει να αναφέρουμε ότι η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. έχει μειώσει σημαντικά τους χρόνους δημοπράτησης των μελετών υπηρεσιών, έργων και προμηθειών, εκμεταλλευόμενη τις σχετικές δυνατότητες που δίνουν οι Κοινοτικές Οδηγίες, με την κατάρτιση και αποστολή με ηλεκτρονικά μέσα των προκηρύξεών της στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκής Ένωσης και την παροχή στους ενδιαφερόμενους άμεσης και πλήρους πρόσβασης στα τεύχη δημοπράτησης τα οποία αναρτώνται πλέον στην ιστοσελίδα της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Σελίδα 5

7 3. ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Εφαρμόζεται Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας, για την εξασφάλιση της ποιότητας του κατασκευαζόμενου έργου, αλλά και των δραστηριοτήτων της Εταιρείας, το οποίο ικανοποιεί το Πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001:2008. Στα πλαίσια αυτά, καθορίστηκαν και τηρούνται Λειτουργικές Διαδικασίες για τη διαχείριση και την επίβλεψη των έργων και των ενεργειών της Εταιρείας. Αναπτύχθηκε στρατηγική στη διαχείριση των συμβάσεων μελετώνκατασκευών, η οποία αναθεωρείται ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες, με στόχο την ταχύτερη ολοκλήρωση έργων και παράδοση τμημάτων σε χρήση (καινοτομίες Κανονισμού μελετών και έργων, πρόδρομες εργασίες). Συντάχθηκαν Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας (ΟΣΜΕΟ) και θεσπίστηκαν ως συμβατικό τεύχος σύνταξης μελετών και κατασκευών, με τις αρχές σχεδιασμού και τις προδιαγραφές κάθε είδους και σταδίου μελέτης έργων οδοποιίας. Το τεύχος αυτό εκσυγχρονίζει και κυρίως συμπληρώνει τις Εθνικές Προδιαγραφές Μελετών. Καθιερώθηκε η συμμετοχή ειδικών επιστημόνων (experts), από το διεθνή χώρο, στην επίλυση ιδιαίτερων τεχνικών προβλημάτων στη φάση της μελέτης και της κατασκευής. Εφαρμόστηκε η τακτική των προθεσμιακών συμβάσεων Call up (συμβάσεις-πλαίσιο) με μελετητές, επιλεγμένους μέσω διεθνών διαγωνισμών, με στόχο την άμεση αντιμετώπιση προβλημάτων. Σελίδα 6

8 Καθιερώθηκε ο θεσμός του Ανεξάρτητου Ελεγκτή Μελετών μεγάλων γεφυρών και σηράγγων. Συντάχθηκαν πρότυπα τεύχη δημοπράτησης έργων. Σ' αυτά περιλαμβάνονται και περιγραφικά τιμολόγια για 900 περίπου άρθρα εργασιών, τα οποία πλέον κατέστησαν υποχρεωτικά σε εθνικό επίπεδο, ως συνοδευτικά του νέου Ν.3263/04 περί δημοσίων έργων. Παράλληλα αναπτύχθηκε βάση δεδομένων κόστους κάθε είδους υλικών και εργασιών. Καθιερώθηκε η ασφάλιση των μελετών και κατασκευών έναντι επαγγελματικής και αστικής ευθύνης μελετητών και κατασκευαστών. Αναπτύχθηκε Ηλεκτρονικά το Πρωτόκολλο και το Σύστημα Παρακολούθησης Αρχείου (Document Control) και σύνταξης εκθέσεων που περιλαμβάνει και κάθε είδους υποβαλλόμενες τεχνικές μελέτες που αφορούν στο έργο. Διαχείριση Μελετών Η ΕΟΑΕ διαχειρίστηκε από το 1996, 1200 συμβάσεις μελετών. Τρόπος ανάθεσης μελετών Η ανάθεση των μελετών γίνεται στα πλαίσια του Ν. 3316/2005. Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας (Ο.Σ.Μ.Ε.Ο.) Για τη συστηματική οργάνωση του μελετητικού έργου και την καθοδήγηση των Σελίδα 7

9 Μελετητών, ώστε οι μελέτες να συντάσσονται και να ελέγχονται κατά ενιαίο τρόπο, συντάχθηκε το τεύχος Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας (Ο.Σ.Μ.Ε.Ο.) με αρχές σχεδιασμού και προδιαγραφές για κάθε είδος μελέτης. Αυτό κατέστη αναγκαίο διότι οι ελληνικές προδιαγραφές μελετών, οι οποίες περιλαμβάνονται στο Π.Δ.696/74, δεν ήταν πλήρεις και δεν αναφέρονταν σε ορισμένα είδη μελετών, π.χ. σήραγγες, γεωτεχνικά, υδραυλικές μελέτες οδοποιίας, Η/Μ μελέτες οδοποιίας και σηράγγων, φωτογραμετρικές αποτυπώσεις, κ.λπ. και επιπλέον δεν ήταν σύμφωνες με την ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπολογιστών και σύγχρονου λογισμικού, με αποτέλεσμα οι απαιτήσεις τους να είναι ελλιπείς ή ξεπερασμένες. Οι Ο.Σ.Μ.Ε.Ο. της ΕΟΑΕ έχουν ήδη αναθεωρηθεί και συμπληρωθεί τρεις φορές, προκειμένου να ενσωματώσουν την κτηθείσα εμπειρία από την μέχρι σήμερα διαχείριση των μελετών και όλες τις τελευταίες τεχνικές γνώσεις και την τεχνολογική ανάπτυξη. Οι Ο.Σ.Μ.Ε.Ο. αποτέλεσαν την βάση για την δημιουργία των Ο.Μ.Ο.Ε. του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Καινοτομίες στη διαχείριση των μελετών Θεσμοθετήθηκαν οι εξής καινοτομίες: Καθιερώθηκαν οι συμβάσεις πλαίσιο για την εκπόνηση και τον έλεγχο μελετών. Ο τύπος των συμβάσεων πλαίσιο προβλέπεται σήμερα και στον Ν. 3316/2005 Καθιερώθηκε κατ αποκοπή τίμημα για την αμοιβή του μελετητικού έργου. Στο Ν. 3316/2005, υιοθετείται το κατ' αποκοπή τίμημα για την αμοιβή μελετητικού έργου Καθιερώθηκε ο θεσμός του ανεξάρτητου ελεγκτή μελετών γεφυρών και Σελίδα 8

10 σηράγγων Καλούνται εμπειρογνώμονες ( experts ) από τον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χώρο, προκειμένου να γνωματεύσουν για τον τρόπο επίλυσης προβλημάτων μελέτης ή κατασκευής με ιδιαίτερη δυσκολία. Η παρουσία εμπειρογνωμόνων προβλέπεται και στον Ν. 3316/2005 Συντάχθηκε το τεύχος Οδηγίες Σχεδιασμού Αποκατάστασης Τοπίου (Ο.Σ.Α.Τ.) που αφορούν στις υποχρεώσεις των αναδόχων μελετητών και κατασκευαστών, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος Διαχωρίστηκε η γεωτεχνική έρευνα από τη γεωτεχνική μελέτη του έργου, για την ασφαλέστερη αξιολόγηση της έρευνας. Εφαρμόζεται σύστημα προγραμματισμού - εκτέλεσης - επίβλεψης - αξιολόγησης των γεωτεχνικών ερευνών, διαχωρίζοντας τις επί τόπου του έργου και τις εργαστηριακές έρευνες από τον προγραμματισμό, την επίβλεψη και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους που επιτελεί ο γεωτεχνικός μελετητής του έργου. O διαχωρισμός γεωτεχνικής έρευνας και γεωτεχνικής μελέτης θεσμοθετήθηκε από τον Ν.3316/2005. Παράγονται φυτά αυτοφυούς χλωρίδας για την αποκατάσταση του τοπίου Καθιερώθηκε στις υποχρεώσεις των Μελετητών το σύστημα διασφάλισης ποιότητας των μελετών, το οποίο ελέγχεται από τη Διεύθυνση Μελετών, σύμφωνα με τις Ο.Σ.Μ.Ε.Ο. Σελίδα 9

11 Εφαρμόζεται σύστημα διασφάλισης ποιότητας, πιστοποιημένο από τον ΕΛΟΤ, για τις διαδικασίες διαχείρισης των μελετών. Επιβάλλεται η διαρκής επιμόρφωση των στελεχών της Διεύθυνσης Μελετών Συμμετοχή στελεχών της Διεύθυνσης Μελετών σε ελληνικές και διεθνείς επιτροπές επεξεργασίας και σύνταξης προδιαγραφών Μελετήθηκαν τα παρακάτω πρότυπα τα οποία διατίθενται και χρησιμοποιούνται, καθώς και οι ΟΣΜΕΟ και ΟΣΑΤ, από μελετητές και Υπηρεσίες πανελληνίως Πρότυπες μελέτες οχετών και τοίχων αντιστήριξης Πρότυπες μελέτες λεπτομερειών σηράγγων Πρότυπες μελέτες λεπτομερών ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων σηράγγων Κατασκευαστικές λεπτομέρειες έργων οδοποιίας (πρότυπα κατασκευής έργων, ΠΚΕ) Τέλος η Διεύθυνση μελετών συμμετέχει στα ερευνητικά προγράμματα ΑΣΠΡΟΓΕ (με αντικείμενο την αντισεισμική προστασία γεφυρών) και στο OASΥS (με αντικείμενο την βελτιστοποίηση συστημάτων συναγερμού κατολισθήσεων) και σε έρευνα επί της συμπεριφοράς των γεωυλικών κατά την κατασκευή των σηράγγων της ΕΟΑΕ και επί των παραγόντων διαμόρφωσης του τελικού κόστους κατασκευής. Σελίδα 10

12 Επίβλεψη του Έργου Για τη Μελέτη και την Κατασκευή των έργων η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. απασχόλησε, κατά καιρούς, εκατοντάδες εργαζόμενους, κυρίως μηχανικούς διαφόρων ειδικοτήτων, γεωλόγους, περιβαντολλόγους, δασολόγους και λοιπό τεχνικό και διοικητικό προσωπικό. Η τεχνική και συμβατική διαχείριση των μελετών, γίνεται από το προσωπικό της Διεύθυνσης Μελετών της εταιρείας. Εκτός από το έργο της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε., η Διεύθυνση Μελετών της εταιρείας είχε και τη διαχείριση τεσσάρων μελετών οδοποιίας στην Αλβανία, τις οποίες χρηματοδότησε η Ελληνική Κυβέρνηση (Γενική Γραμματεία Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων). Η διοίκηση της κατασκευής των έργων της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. ασκείται από τον Τομέα Εκτέλεσης Έργων, μέσω των τεσσάρων Διευθύνσεων Εποπτείας Έργων (Ηπείρου, Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας, Θράκης & Νήσων). Το έργο του Τομέα Έργων υποστηρίζεται από τον Σύμβουλο Διαχείρισης, με αρμοδιότητα σε θέματα αποφάσεων και προγραμματισμού των έργων και με ειδικότερη ευθύνη σε θέματα Διασφάλισης Ποιότητας και Υγιεινής και Ασφάλειας. Η επίβλεψη της κατασκευής των έργων διοικείται από τις τέσσερις Περιφερειακές Υπηρεσίες με έδρα τα Ιωάννινα, τα Γρεβενά, το Δερβένι του Ν. Θεσσαλονίκης και την Κομοτηνή και ασκείται κυρίως από τα Κλιμάκια της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Επίβλεψης της εταιρείας. Οι Περιφερειακές Υπηρεσίες, όπως και οι έδρες των Σελίδα 11

13 Υπηρεσιών Επίβλεψης, χωροθετήθηκαν από το γεωγραφικό ανάγλυφο, αλλά προπαντός από το μέγεθος των εκτελούμενων έργων. Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. δραστηριοποιείται πλέον και στον τομέα της επίβλεψης των κατασκευών, με δικό της προσωπικό. Με το έργο της επίβλεψης ασχολούνται 300 περίπου μηχανικοί όλων των ειδικοτήτων, σε οκτώ κλιμάκια επίβλεψης κατά μήκος ολόκληρου του οδικού άξονα. Η Διεύθυνση Επίβλεψης με τα Κλιμάκια, ελέγχει την κατασκευή, βάσει της εφαρμογής εγκεκριμένων μελετών, τη διασφάλιση της ποιότητας του παραγόμενου έργου, την ασφάλεια της κατασκευής και των εργαζόμενων, την αντιμετώπιση των τεχνικών προβλημάτων που προκύπτουν, την εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων, την ενημέρωση του χρονοδιαγράμματος και τον έλεγχο των επιμετρήσεων. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε, επεκτείνει την εμπειρία και τεχνογνωσία της στον τομέα της επίβλεψης των μεγάλων τεχνικών έργων, και είναι διαθέσιμη να την προσφέρει, σε οποιαδήποτε περίπτωση απαιτηθεί. Σελίδα 12

14 4. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η Εγνατία Οδός είναι ένα από τα μεγαλύτερα οδικά έργα που κατασκευάστηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και έχει περιληφθεί στα έργα πρώτης προτεραιότητας των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών. Υπεύθυνη για την ολοκλήρωση των εργασιών έχει οριστεί η εταιρία ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ, που δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 1997 για να εξυπηρετήσει αυτόν ακριβώς το σκοπό. Για την κατασκευή της Εγνατίας και τριών βασικών κάθετων αξόνων διατίθενται από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους 6,7 δις Ευρώ. Για την κατασκευή και την ολοκλήρωση της έχει διασφαλισμένους πόρους και χρηματοδοτείται από: Το Ελληνικό Δημόσιο (Εθνικοί πόροι) Την Ευρωπαϊκή Ένωση (με ποσοστό 50%) Ταμείο Συνοχής, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών Την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων Το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης Σελίδα 13

15 Χρηματοδότηση έργου Ελληνικό κράτος 55,32% ΕΤΠΑ* 29,64% ΤΑ** 14,68% ΔΔΜ*** 0,36% *Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης **Ταμείο Συνοχής ***Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών Έλεγχος Κόστους και Χρόνου Για τον έλεγχο της οικονομικής πορείας του έργου δημιουργήθηκε από την εταιρία ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. δημιούργησε το τμήμα Προγραμματισμού και Ελέγχου Κόστους, το οποίο παρέχει πληροφορίες σχετικά με το κόστος και το χρονοδιάγραμμα των εργασιών των έργων. Η πληροφόρηση αυτή υλοποιείται με εκθέσεις που εκδίδονται σε τακτική βάση ως εξής: Σελίδα 14

16 Μηνιαία Έκθεση Προγραμματισμού και Ελέγχου Κόστους Ετήσια Έκθεση Προϋπολογισμού Έργων Κόστος Σηράγγων και λοιπών τεχνικών Κόστος έργου ανά τμήμα Παρακολούθηση χρονοδιαγραμμάτων έργων και μελετών Τακτικά ενημερωτικά δελτία σχετικά με την παρακολούθηση της προόδου του έργου Εκθέσεις διακριτών αντικειμένων για τα χρηματοδοτικά ταμεία. Ειδικότερα η παρακολούθηση των κατασκευών γίνεται με το «Ολοκληρωμένο Σύστημα Παρακολούθησης Κατασκευών». Επιπλέον το σύστημα αυτό εφαρμόζεται και στο προσυμβατικό στάδιο για τη βοήθεια στη σύνταξη των προϋπολογισμών δημοπράτησης των νέων συμβάσεων. Οι πηγές των πληροφοριών που συλλέγονται είναι βασικά οι εξής: αρχικές εκτιμήσεις κόστους, συμβάσεις μελετών και κατασκευών, χρονοδιαγράμματα μελετών και κατασκευών, συγκριτικοί πίνακες και παρατάσεις προθεσμιών, παραστατικά πληρωμών και επιμετρήσεις. Βασικά εργαλεία του Ελέγχου Κόστους & Χρόνου είναι τα λογισμικά προγράμματα Primavera Project Management, PrimaveraExpedition και το Excel. Σκοπός τους είναι η ποσοτική απεικόνιση του χρόνου και του κόστους, η τακτική επανεξέταση όλων των προβλεπόμενων χρόνων, Σελίδα 15

17 ημερομηνιών και δαπανών, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες συνθήκες και τις αποδόσεις των αναδόχων. Δεδομένης λοιπόν της μεγάλης εμπειρίας που έχει αποκτηθεί κατά τη διάρκεια υλοποίησης της Εγνατίας Οδού, η τεχνογνωσία αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί με επιτυχία και σε άλλα ιδιαίτερα δύσκολα και περίπλοκα έργα. Οι αναπτυξιακές προοπτικές του έργου για την Ελλάδα και την Ευρώπη Η Εγνατία Οδός, ένας από τους σημαντικότερους αυτοκινητόδρομους της χώρας, έχει τεράστια στρατηγική σημασία για τις μεταφορές και τη διακίνηση, αφού επεκτείνεται μέχρι τα σύνορα τριών γειτονικών χωρών και έχει σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Σύμφωνα με οικονομικά στοιχεία και μελέτες, η Εγνατία έχει τη δυνατότητα να καλύψει το κόστος συντήρησής διατηρώντας ένα λογικό αντίτιμο διοδίων, ενώ τα δάνεια που βαρύνουν την "Εγνατία Α.Ε" μπορούν να αποπληρωθούν σε ορίζοντα δεκαετίας, ενώ σε πλάνο τριάντα ετών προκύπτει πλεόνασμα εκτιμώμενου ύψους περίπου 1,5 δισ. ευρώ για το Ελληνικό Δημόσιο. Από το 2005 κι έπειτα το Ελληνικό Δημόσιο, μέσω της εταιρείας "Εγνατία Οδός Α.Ε.", καταφέρνει να ασκεί με επιτυχία τη λειτουργία του αυτοκινητόδρομου, ενώ η τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει όλο αυτό το διάστημα του επιτρέπει να αναλαμβάνει έργα σχετικά με τα οδικά δίκτυα στο εξωτερικό. Με την υλοποίηση του έργου, τα οφέλη για την οικονομία της χώρας μας αλλά και της Ευρώπης είναι πολλά. Καταρχάς, η Εγνατία οδός φέρνει σε επαφή τα βιομηχανικά κέντρα της Δύσης με την Ανατολή, Σελίδα 16

18 συνεπώς γι αυτό χρηματοδοτείται με μεγάλα ποσά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα: Εξυπηρετεί απευθείας μεταφορές από τη Δύση στην Ανατολή, τέσσερις περιφέρειες, και διατρέχει τα κυριότερα αστικά κέντρα της βόρειας Ελλάδας Περνά μέσα από ένα σύνολο 332 δήμων και κοινοτήτων, 30 τουριστικών περιοχών, καθώς και περιοχών ειδικού ενδιαφέροντος Συμπληρώνεται από 9 κάθετους άξονες προς τα νότια σύνορα καθώς και από άλλους δρόμους εξυπηρέτησης. Για την ακρίβεια, αυτοί οι δρόμοι περικυκλώνουν την Εγνατία σε μήκος 720 χιλιομέτρων. Συνδέεται με 5 λιμάνια και 6 αεροδρόμια που εξυπηρετούν την μετακίνηση. Συνδέεται με 10 βιομηχανικές περιοχές της Ελλάδας, είτε άμεσα, είτε μέσω των κάθετων αξόνων. Έτσι, είναι σαφές ότι η Ελλάδα μετατρέπεται σε εμπορικοοικονομικό σταυροδρόμι και έχει την ευκαιρία να συμμετάσχει πιο ενεργά στις βαλκανικές αγορές, ενώ με την κατασκευή του οδικού δικτύου αυξάνονται οι δυνατότητες επενδύσεων σε μεταφορές, βιομηχανία και τουρισμό. Παράλληλα, με την διευκόλυνση των μεταφορών ανάμεσα στα αστικά κέντρα ενδυναμώνεται η οικονομική τους κατάσταση. Ιδιαίτερα η Θεσσαλονίκη αποκτά και πάλι την εμπορική, πολιτιστική και οικονομική σημασία, την οποία έχασε πριν ενενήντα χρόνια με τη Σελίδα 17

19 δημιουργία των εθνικών κρατών της περιοχής. Εκτός όμως από τα αστικά κέντρα επωφελούνται και υποβαθμισμένες, απομονωμένες περιοχές που άλλοτε είχαν ελάχιστη έως μηδαμινή οικονομική δραστηριότητα. Τοις εκατό διαμοιρασμός του ΚοΙνοτικού Πλαισίου Στήριξης: Κεφάλαια ανά τους βασικούς άξονες ανάπτυξης (Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, 3ο Κ.Π.Σ.) Ανάπτηξη αγροτικών περιοχών και αλιείας 9% Ανταγωνιστικότητ α 15% Κοινωνία της Πληροφορίας 7% Μεταφορές 28% Περιφεριεακή Ανάπτυξη 26% Ποιότητα ζωής 4% Ανθρώπινοι Πόροι 11% Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. συγκρότησε το Παρατηρητήριο της Εγνατίας Οδού, ώστε με βάση τεκμηριωμένες επιστημονικές μεθόδους και την ανάπτυξη σύγχρονης υποδομής πληροφοριακών συστημάτων, να συγκεντρώνει, επεξεργάζεται και παρέχει έγκυρα και ενημερωμένα δεδομένα, που αφορούν παραμέτρους όπως: η κινητικότητα και η ευκολία πρόσβασης στις περιφέρειες, στα Σελίδα 18

20 αστικά κέντρα, σε αγορές και υπηρεσίες, το επίπεδο ανάπτυξης, ο βαθμός συνοχής, η ανταγωνιστικότητα και οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες, η οικιστική ανάπτυξη, οι χωροταξικές μεταβολές και η δικτύωση των αστικών κέντρων, η ανάπτυξη του συστήματος μεταφορών, της συγκοινωνιακής υποδομής και η λειτουργία του οδικού δικτύου, η προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Μέσω του Παρατηρητηρίου, η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε μεριμνά για την εκτίμηση των χωρικών επιδράσεων του συστήματος της Εγνατίας Οδού και των κάθετων αξόνων σε άμεση σχέση με την πορεία υλοποίησης του έργου, σε σχέση δηλαδή με το «πριν» και το «μετά». Κατ αυτόν τον τρόπο θα στοιχειοθετηθούν οι επιδράσεις στην κοινωνική και οικονομική συνοχή, τη χωροταξική οργάνωση, το σύστημα μεταφορών και το περιβάλλον του Βορειοελλαδικού χώρου. Τα αποτελέσματα, οι εκθέσεις και γενικότερα το παραγόμενο υλικό του Παρατηρητηρίου διατίθενται στους πολίτες και στους ενδιαφερόμενους φορείς μέσω του Ίντερνετ, αλλά και μέσω εντύπων, ενημερωτικών φυλλαδίων, εκδηλώσεων κλπ. Σελίδα 19

21 Χάρτης εξέλιξης των εργασιών Σελίδα 20

22 Τα οικονομικά νέα της Εγνατίας Γεμάτη αντιφάσεις η ιδιωτικοποίηση της Εγνατίας (απόσπασμα) Στέφου Όλγα Ημερομηνία δημοσίευσης: 08/09/2012, για την εφημερίδα «Αυγή» Στον χορό των ιδιωτικοποιήσεων μπήκε από τις 10 Αυγούστου ο αυτοκινητόδρομος της Εγνατίας Οδού μετά από απόφαση της αρμόδιας Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων. Ο αυτοκινητόδρομος μεταβιβάστηκε στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) και, όπως προβλέπεται, το Ελληνικό Δημόσιο παραχωρεί για τα επόμενα 40 χρόνια τη λειτουργία, τη συντήρηση και τα δικαιώματα από τα διόδια της Εγνατίας Οδού στον ιδιωτικό τομέα, με πλήρη κυριότητα σε ποσοστό 100%. Η Εγνατία Οδός, κτήμα του Δημοσίου, ακολουθεί κι αυτή τον δρόμο άλλων οδικών δικτύων της χώρας, όπως ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου και η Ιονία Οδός, που ελέω κρίσης παραχωρήθηκαν προς αξιοποίηση στον ιδιωτικό τομέα με φυσική κατάληξη από τη μία την αύξηση των διοδίων, από την άλλη την εκμετάλλευση μιας κερδοφόρας δημόσιας περιουσίας από ιδιώτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά και για τους εργαζόμενους της εταιρείας. Από τα σημεία που προορίζονται προς εκποίηση, εκτός από τον αυτοκινητόδρομο και τις παρόδους, στο "πακέτο προσφορών" συμπεριλαμβάνονται και οι κάθετοι οδικοί άξονες Σιάτιστας - Καστοριάς - Ιεροπηγής - Κρυσταλλοπηγής (σύνορα με την Αλβανία), Δερβενίου - Σερρών - Προμαχώνα (σύνορα με Βουλγαρία) και Χαλάστρας - Ευζώνων Σελίδα 21

23 (σύνορα με ΠΓΔΜ), σημεία κομβικής οικονομικής σημασίας λόγω της συνοριακής τους θέσης. Προ ιδιωτικοποίησης... αντιφατικά στοιχεία Λίγο μετά τη δημοσίευση της Διυπουργικής Επιτροπής στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 2316Β) κι ενώ έχει ήδη προκηρυχθεί ο διαγωνισμός που θα αναδείξει και τον νέο κάτοχο του οδικού δικτύου, οικονομικά στοιχεία έρχονται να υπογραμμίσουν ότι πρόκειται για ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Από τους κάθετους οδικούς άξονες που συνδέουν την Ελλάδα με τρεις άλλες βαλκανικές χώρες, στον πρώτο άξονα που φτάνει στα αλβανικά σύνορα και στον δεύτερο που φτάνει στα βουλγαρικά σύνορα, απομένουν να κατασκευαστούν ορισμένα επιμέρους τμήματα, τα οποία όμως έχουν πρόσφατα δημοπρατηθεί ως δημόσια έργα και η ολοκλήρωσή τους αναμένεται έως το τέλος του Στον τρίτο άξονα, Χαλάστρα - Εύζωνοι, το έργο δεν έχει καν δημοπρατηθεί ακόμα. Απομένει ακόμα η κατασκευή 1-2 σταθμών διοδίων αμελητέου κόστους. Η συνολική κατασκευή του δικτύου υλοποιήθηκε με χρήματα του Ελληνικού Δημοσίου, της Ε.Ε. και δάνεια από εγχώριες τράπεζες στο όνομα της εταιρείας, συνολικού ύψους 600 εκατ. ευρώ. Από αυτά τα 350 εκατ. οφείλονται σε μη απόδοση επιστροφής ΦΠΑ στην εταιρεία από την πλευρά του Δημοσίου. Ακόμα το Ελληνικό Δημόσιο είναι αναγκασμένο να καταβάλει υψηλές αποζημιώσεις προκειμένου να λύσει συμβάσεις με τρίτους που αφορούν τη λειτουργία και τη συντήρηση της Εγνατίας (συνολικού ύψους 122 εκατ. ευρώ), συμβάσεις παροχής υπηρεσιών κ.λπ. Σελίδα 22

24 Σημειωτέον, ο εφαρμοστικός νόμος του Μεσοπρόθεσμου προβλέπει πως ό,τι πάει προς πώληση θα πρέπει να παραχωρείται χωρίς οφειλές στον νέο ιδιώτη επενδυτή, πράγμα που σημαίνει πως τα 600 εκατ. ευρώ των δανείων της εταιρείας μένει να αποπληρωθούν από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη της. Είναι, λοιπόν, εύλογη η απορία αν τελικά το ελληνικό δημόσιο έχει να κερδίσει οτιδήποτε από τη συγκεκριμένη πώληση, ή αν πρόκειται να χρεωθεί ακόμα περισσότερο με την ολοκλήρωσή της. Ζημία 400 εκατ. από τις στημένες εργολαβίες (απόσπασμα) Αργύρης Δεμερτζής Ημερομηνία δημοσίευσης: 17/03/2013, για την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» Άνω των 400 εκατ. ευρώ υπολογίζεται η ζημία του ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συγχρηματοδοτεί τα έργα, και αντίστοιχα το όφελος μεγάλων ελληνικών τεχνικών εταιρειών από τις αναθέσεις «με ομοιόμορφες χαμηλές εκπτώσεις» και «εναλλασσόμενες συνθέσεις αναδόχων», που προδίδουν συνεννοήσεις και εναρμονισμένες πρακτικές στις δημοπρατήσεις έργων ύψους 1,2 δισ. ευρώ, που έγιναν τους τελευταίους 18 μήνες. Ο υπολογισμός της βαρύτατης αυτής ζημίας, εν μέσω της πιο βαθιάς κρίσης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, αναφέρεται σε «καταγγελία-αναφορά» η οποία διατυπώνεται επωνύμως μέσα από τους κόλπους του ελληνικού εργοληπτικού κλάδου. Η συγκεκριμένη Σελίδα 23

25 καταγγελία, που βγάζει εκτός συνόρων την πολύκροτη υπόθεση της διαχείρισης των ελληνικών έργων, απευθύνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ευρωπαϊκός έλεγχος παράλληλα με την Εθνική Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία ήδη διερευνά για στημένες εργολαβικές αναθέσεις, με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε ύστερα από εφόδους στα γραφεία των μεγάλων τεχνικών εταιρειών και των συνδέσμων τους στην Αθήνα. Σελίδα 24

26 5. ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (ΓΕΦΥΡΕΣ, ΣΗΡΑΓΓΕΣ) Επισυνάπτονται σχετικά αποσπάσματα από τον τύπο. Η Εγνατία οδός είναι ο πρώτος υψηλών προδιαγραφών οδικός άξονας που διασχίζει "οριζόντια" την Ελλάδα. Έχει ως αφετηρία το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και στην πορεία της προς Ανατολάς, διέρχεται από όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της Βόρειας Ελλάδας (Hγουμενίτσα, Ιωάννινα, Μέτσοβο, Γρεβενά, Κοζάνη, Βέροια, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη). Με συνολικό μήκος 680 χλμ., αποτελεί ουσιαστικό μοχλό ανάπτυξης όλων των περιοχών που διασχίζει. Σε συνδυασμό με τους 9 κάθετους άξονες της ανοίγει τεράστιες προοπτικές και πρόκειται να αλλάξει τον τρόπο ζωής σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της Νοτιανατολικής Ευρώπης. Στην πορεία της συναντά περιοχές με εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον (π.χ. ορεινοί σχηματισμοί της Βόρειας Πίνδου, υγροβιότοποι Αλιάκμονα, Στρυμόνα, Νέστου, Έβρου, Κορώνειας και Βόλβης) και μοναδικής ιστορικής σημασίας (π.χ. αρχαιολογική περιοχή της Δωδώνης). Η οδός είναι ένας κλειστός αυτοκινητόδρομος, με δύο λωρίδες κυκλοφορίας και μία βοηθητική ανά κλάδο, με ενδιάμεση διαχωριστική νησίδα. Σελίδα 25

27 Από την εφημερίδα Το Βήμα : Η αλήθεια είναι ότι τα εδάφη, ιδιαίτερα της Ηπείρου, είναι δύσκολο να «σηκώσουν» έναν δρόμο με προδιαγραφές αυτοκινητόδρομου. Όπως είπε ο γενικός διευθυντής της εταιρείας κ. Σέργιος Λαμπρόπουλος, η Εγνατία διασχίζει τον βορειοελλαδικό χώρο σε ιδιαίτερα δυσχερές γεωλογικό ανάγλυφο και κατολισθαίνοντα εδάφη, ιδιαίτερα στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία, όπου τα τεχνικά προβλήματα είναι πολλά και δυσεπίλυτα. Υπάρχει μεγάλη αστάθεια εδαφών. Στην περιοχή του Μετσόβου σημειώνονται φαινόμενα κατολίσθησης σε έκταση δεκάδες φορές μεγαλύτερη απ' ό,τι στην περιοχή της Μαλακάσας. Γι' αυτό χρειάστηκε νέος σχεδιασμός αρκετών τμημάτων, αποφασίστηκε να κατασκευαστούν σήραγγες και γέφυρες στα «δύσκολα» σημεία και επιπλέον αποφασίστηκε από την κοινοτική και την ελληνική πλευρά ότι το έργο μπορεί να χρηματοδοτηθεί και από το ΚΠΣ-3. Πράγματι η Εγνατία οδός διατρέχει ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα είδη εδαφών του ελλαδικού χώρου αναμένεται να συναντηθούν στα έργα της και όπου είναι δύσκολο να γίνει επίγεια χάραξη θα δημιουργηθούν σήραγγες και γέφυρες. Συνολικά 74 οδικές σήραγγες προγραμματίζονται σε όλο το μήκος της Εγνατίας οδού, συνολικού μήκους 91,6 χιλιομέτρων, που συνοδεύονται από άλλα υπόγεια έργα, όπως υπόγειοι διάδρομοι και σήραγγες διαφυγής, φρέατα εξαερισμού, θάλαμοι εξυπηρέτησης, με συνολικό προϋπολογισμό περί τα 250 δισ. δρχ. Δηλαδή οι σήραγγες, αν και αποτελούν το 5% του συνολικού έργου, θα απορροφήσουν το 25% του κόστους του, αφού ο συνολικός προϋπολογισμός της Εγνατίας έφθασε το 1 τρις. δρχ. Σελίδα 26

28 Οι σήραγγες της Εγνατίας οδού δημιουργούνται κυρίως σε περιοχές με περίπλοκη γεωλογική δομή και ιδιαίτερα στις ζώνες Ιονίου, Πίνδου, Αξιού και στη Ροδόπη. Οι περισσότερες κατασκευάζονται ή προγραμματίζεται να κατασκευαστούν στον κεντρικό και δυτικό τομέα της Εγνατίας οδού. Η ιδιαιτερότητα των σηράγγων της Εγνατίας αποτέλεσε το θέμα επιστημονικής διημερίδας που διοργάνωσαν στα Ιωάννινα η Εγνατία Οδός ΑΕ και η Ελληνική Επιτροπή Σηράγγων και Υπογείων Έργων υπό την αιγίδα του ΥΠΕΧΩΔΕ. Και αυτό γιατί το τμήμα της Ηπείρου παρουσιάζει τα περισσότερα γεωλογικά προβλήματα στη χάραξη της Εγνατίας οδού. Πέραν των γεωλογικών προβλημάτων, η λύση των σηράγγων επελέγη και για την προστασία ευαίσθητων περιοχών, όπως π.χ. του αρχαιολογικού χώρου της Δωδώνης απ' όπου δεν θα περάσει ο δρόμος αλλά θα κατασκευαστεί σήραγγα 3,4 χλμ. Όπως ανέφερε μιλώντας στη διημερίδα ο πρόεδρος της Εγνατίας Οδού ΑΕ καθηγητής κ. Δημήτρης Φατούρος, τα περιβαλλοντικά ζητήματα αποτέλεσαν και αποτελούν κύριο παράγοντα στην κατασκευή του έργου. Με παρεμβάσεις που έγιναν στον αρχικό σχεδιασμό επιτυγχάνεται: * Η προστασία της καφέ αρκούδας της Πίνδου, όπου έγινε βελτίωση της χάραξης. * Η συντήρηση με ειδικές μελέτες του περάσματος του Νέστου, που είναι υγροβιότοπος με διεθνή σημασία και προστατεύεται από τη συνθήκη Ramsar. * Η αλλαγή χάραξης στο τμήμα Πολύμυλος - Βέροια για την προστασία των πηγών της λευκόπετρας και του αρχαίου ναού. Σελίδα 27

29 * Η αλλαγή χάραξης στο τμήμα Ασπροβάλτα - Στρυμόνας για την προστασία των αρχαιολογικών χώρων. * Επίσης γίνονται μελέτες για τη χωροθέτηση των Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών και των διοδίων. Τα έργα, οι μελετητές και οι κατασκευαστές Η σήραγγα Μετσόβου: Τη δεκαετία του '80 κατασκευάστηκε η σήραγγα Μετσόβου, στη μέση περίπου της Πίνδου, δημιουργώντας υποχρεωτικό σημείο στη χάραξη της Εγνατίας οδού. Για μεγάλο χρονικό διάστημα Σελίδα 28

30 δεν μπορούσαν να κατασκευαστούν οι οδικές προσβάσεις της σήραγγας από ανατολικά και δυτικά λόγω των εδαφών που κατολίσθαιναν. Τώρα φαίνεται ότι βρέθηκε λύση και η σήραγγα δεν θα μείνει αχρησιμοποίητη: αποφασίστηκε η δημοπράτηση μιας χάραξης διπλού αυτοκινητόδρομου δυτικά της σήραγγας Μετσόβου, ενώ ανατολικά η λύση που βρέθηκε προβλέπει μονό αυτοκινητόδρομο. Η νέα λύση προβλέπει την κατασκευή έξι διπλών σηράγγων και μιας μονής, τριών χαραδρογεφυρών, τον οδικό κόμβο Μετσόβου και τη σύνδεση του κόμβου με την παλαιά εθνική οδό. Ειδικότερα, η βόρεια χάραξη Μετσόβου περιλαμβάνει: τις δίδυμες οδικές σήραγγες Ανθοχωρίου/ Βοτονοσίου/ Δύο Κορυφών/ Κρημνίου/ Καλαμιών/ Αγ. Νικολάου μήκους αριστερού κλάδου 675/522/735/1.079/839/377 μέτρων και δεξιού κλάδου 675/499/737/1.081/764/ 349 μέτρων, τη μονή σήραγγα Ανηλίου μήκους μ., τις χαραδρογέφυρες Βοτονοσίου (490 μ.), Μεγαλορέματος (490 μ.) και Μετσόβου (510 μ.). Ο προϋπολογισμός για το σύνολο του έργου ανέρχεται σε 63 δισ. δρχ. Προβλέπεται περάτωση σε 36 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης. Σελίδα 29

31 Τεχνικά χαρακτηριστικά ανά περιφέρεια ΗΠΕΙΡΟΣ Το τμήμα της Εγνατίας Οδού, που διασχίζει την Ήπειρο, εκτείνεται από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας έως την Παναγιά και έχει μήκος 123 χλμ. Ο αυτοκινητόδρομος έχει τετράιχνη διατομή πλάτους 22 μ. με δύο λωρίδες κυκλοφορίας και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση. Αυτό το τμήμα της Εγνατίας Οδού ήταν το δυσκολότερο, τεχνικά, εξαιτίας της ιδιαίτερα δύσκολης γεωμορφολογίας της ζώνης διέλευσής του, καθώς ο οδικός άξονας τέμνει κάθετα τον ορεινό όγκο της Πίνδου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν πλήθος σοβαρών γεωλογικών προβλημάτων, που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές χάραξης της Οδού. Περίπου το 30% του μήκους της Εγνατίας οδού στην Ήπειρο αποτελείται από μεγάλα τεχνικά έργα. Συγκεκριμένα κατασκευάσθηκαν 32 δίδυμες σήραγγες, που καλύπτουν μήκος Οδού 30 χλμ. περίπου (συνολικό μήκος διάτρησης ανοιγμένο σε μονό κλάδο 58 χλμ.). Επίσης, κατασκευάζονται 7,5 χλμ. διπλές γέφυρες (ή 15 χλμ. ανοιγμένα σε μονό κλάδο). Πέντε (5) από τις γέφυρες αυτές έχουν μήκος μεγαλύτερο από 500 μ. Επίσης έχουν κατασκευαστεί 13 Ανισόπεδοι Κόμβοι. Μεταξύ των μεγάλων τεχνικών του τμήματος αναφέρονται: Η δίδυμη σήραγγα Δωδώνης, μήκους 3,3 χλμ. ανά κλάδο κυκλοφορίας Η δίδυμη σήραγγα Δρίσκου, μήκους 4,5 χλμ. ανά κλάδο κυκλοφορίας, η οποία είναι η μεγαλύτερη της Εγνατίας Οδού. Σελίδα 30

32 Η δίδυμη σήραγγα Μετσόβου, μήκους 3,5 χλμ. ανά κλάδο κυκλοφορίας Οι γέφυρες Αράχθου και Μετσοβίτικου Ποταμού. Πρόκειται για τεχνικά έργα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε περιοχές υψηλού φυσικού κάλλους. Η γέφυρα του Αράχθου ποταμού έχει μήκος 1000 μ. περίπου, ενώ η γέφυρα στον Μετσοβίτικο ποταμό με μήκος 530 μ., έχει πολύ υψηλά βάθρα (>100 μ.) και μεσαίο άνοιγμα 230 μ. ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Το τμήμα της Εγνατίας Οδού που διασχίζει τη Δυτική Μακεδονία εκτείνεται από την Παναγιά (Περιοχή Καφέ Αρκούδας) μέχρι τον Πολύμυλο και έχει συνολικό μήκος 110 χλμ. περίπου. Ο αυτοκινητόδρομος έχει τετράιχνη διατομή πλάτους 24,5 μ (ή 22 μ στα ορεινά δυσχερή τμήματα) με δύο λωρίδες κυκλοφορίας και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση και διαχωρισμό των δύο κλάδων με κεντρική νησίδα. Σημαντικά Τεχνικά Έργα Η κατασκευή του Έργου στη Δυτική Μακεδονία είχε ιδιαίτερες δυσκολίες, καθώς η Οδός διέσχισε τον ορεινό όγκο της Πίνδου, διατρέχοντας περιοχές χλωρίδας και πανίδας ιδιαίτερης περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. σε συνεργασία με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις (Αρκτούρος, κλπ) και με τη συμβολή ξένων εμπειρογνωμόνων, επέλεξε και υλοποίησε τη συγκεκριμένη χάραξη, προκειμένου να υλοποιηθούν Σελίδα 31

33 στο μέγιστο βαθμό οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις και να μειωθούν οι επιπτώσεις στην περιοχή. Έτσι κατασκευάσθηκαν γέφυρες διπλού κλάδου συνολικού μήκους 10 χλμ. (5 χλμ. ανά κλάδο) και δίδυμες σήραγγες συνολικού μήκους 22 χλμ. (11 χλμ. ανά κλάδο). Το ποσοστό αυτό στην πραγματικότητα είναι μεγαλύτερο αν προστεθούν και οι πέντε (5) κάτω διαβάσεις της άγριας πανίδας καθώς και η μία πράσινη γέφυρα. Τα περάσματα αυτά αφορούν κυρίως τα μεγάλα θηλαστικά όπως η καφέ αρκούδα αλλά και αλεπούδες, λύκους, λαγούς, ελάφια, αγριογούρουνα, κλπ. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Το τμήμα της Εγνατίας Οδού που διασχίζει την Κεντρική Μακεδονία εκτείνεται από τον Πολύμυλο μέχρι τον Στρυμόνα και έχει συνολικό μήκος 191 χλμ. Ο αυτοκινητόδρομος έχει τετράιχνη διατομή πλάτους 24,5 μ (ή 22 μ στα ορεινά δυσχερή τμήματα) με δύο λωρίδες κυκλοφορίας και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση και διαχωρισμό των δύο κλάδων με κεντρική νησίδα. Στο τμήμα Κλειδί Θεσσαλονίκη Δερβένι, μήκους 45 χλμ, η διατομή γίνεται εξάιχνη με τρεις λωρίδες και ΛΕΑ ανά κατεύθυνση. Στο τμήμα αυτό ανήκει και το κοινό τμήμα με τον ΠΑΘΕ, μήκους 25 χλμ. Στο τμήμα αυτό περιλαμβάνονται μεγάλες γέφυρες συνολικού μήκους 7 (περίπου) χλμ και σήραγγες συνολικού μήκους 18 (περίπου) χλμ., όπως επίσης και πλήθος κόμβων και μεγάλων τεχνικών έργων. Η παράκαμψη της Καστανιάς Στην Κεντρική Μακεδονία κατασκευάσθηκε η παράκαμψη της Σελίδα 32

34 Καστανιάς, δηλαδή το τμήμα της Εγνατίας Οδού από τον Πολύμυλο μέχρι την Βέροια, συνολικού μήκους 26 χλμ. Η κατασκευή του τμήματος αυτού αποτέλεσε ένα από τα δυσκολότερα από τεχνική άποψη τμήματα της Εγνατίας οδού, γιατί ο άξονας διασχίζει τον ορεινό όγκο του Βερμίου, στα όρια Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας, περιοχή με έντονο ανάγλυφο, μεγάλο υψόμετρο και δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες (συχνές ομίχλες, παγετό κλπ). Το τμήμα περιλαμβάνει δίδυμες σήραγγες συνολικού μήκους 14 χλμ. (7χλμ. ανά κλάδο κυκλοφορίας) και μεγάλες γέφυρες με υψηλά βάθρα συνολικού μήκους 2,8 χλμ. (1,4 χλμ. ανά κλάδο κυκλοφορίας). Πρόκειται για έργο εξαιρετικής σημασίας. Με την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου μειώθηκε ο απαιτούμενος χρόνος για την διέλευση της Καστανιάς σε 15, ενώ αυξάνονται δραστικά οι συνθήκες άνεσης και ασφάλειας στην οδήγηση. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ Η Εγνατία Οδός στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη εκτείνεται από τον ποταμό Στρυμόνα μέχρι τους Κήπους 'Εβρου τμήμα συνολικού μήκους 246 χλμ. Ο αυτοκινητόδρομος έχει τετράιχνη διατομή πλάτους 24,5 μ (ή 22 μ στα ορεινά δυσχερή τμήματα) με δύο λωρίδες κυκλοφορίας και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση και διαχωρισμό των δύο κλάδων με κεντρική νησίδα. Στο τμήμα αυτό της Εγνατίας Οδού περιλαμβάνεται μεγάλος αριθμός γεφυρών με συνολικό μήκος 18 χλμ περίπου (σε μονό κλάδο) και Σελίδα 33

35 μεγάλος αριθμός σηράγγων με συνολικό μήκος περίπου 12 χλμ (σε μονό κλάδο). Στο τμήμα από Α/Κ Χρυσούπολης έως Α/Κ Βανιάνο (μήκους περίπου 17 χλμ.), ο αυτοκινητόδρομος διασχίζει την προστατευόμενη από τη συνθήκη Ramsar περιοχή του βιότοπου του Νέστου. Οι γέφυρες της Εγνατίας οδού Εξαιτίας της ποικιλίας του εδαφικού ανάγλυφου το οποίο διασχίζει η Εγνατία Οδός, σε συνδυασμό και με περιβαλλοντικούς όρους, απαιτήθηκε η κατασκευή ενός σημαντικού αριθμού γεφυρών, συνολικού μήκους 42 χλμ. (μονός κλάδος). Αυτό σημαίνει ότι το 6% του μήκους του οδικού άξονα είναι γέφυρες, ενώ το κόστος κατασκευής τους είναι περίπου το 12% της συνολικής δαπάνης κατασκευής της Οδού. Πρόκειται για δίδυμες γέφυρες, με ανεξάρτητους φορείς ανά κλάδο κυκλοφορίας, σύμφωνα με την πρακτική των γερμανικών αυτοκινητοδρόμων. Για την κατασκευή των γεφυρών, έχουν εφαρμοστεί, όλες σχεδόν οι σύγχρονες μέθοδοι κατασκευής. Σελίδα 34

36 Οι μεγαλύτερες γέφυρες είναι: Γέφυρα Κρυσταλλοπηγής Μήκος δεξιού κλάδου: 850μ. Μήκος αριστερού κλάδου: 640μ. Αριθμός ανοιγμάτων: (αριστερός και δεξιός κλάδος) Μέγιστο ύψος μεσοβάθρων: 30μ. Μέθοδος κατασκευής: προωθούμενο ικρίωμα Γέφυρα μεγαλορέματος Μήκος δεξιού κλάδου: 484μ. Μήκος αριστερού κλάδου: 473μ. Αριθμός ανοιγμάτων: (αριστερός και δεξιός κλάδος) Μέγιστο ύψος μεσοβάθρων:32μ. Μέθοδος κατασκευής: σταδιακή προώθηση Σελίδα 35

37 Γέφυρα Αράχθου Μήκος δεξιού κλάδου: 1.036μ. Μήκος αριστερού κλάδου: 1.036μ. Αριθμός ανοιγμάτων: 8+8 (αριστερός και δεξιός κλάδος) Μέγιστο πλάτος ανοίγματος: 142μ. Μέγιστο ύψος μεσοβάθρων: 30 μ. Μέθοδος κατασκευής: προβολοδόμηση Γέφυρα Γ 2 (Καστανιά Κοζάνης) Μήκος δεξιού κλάδου: 456μ. Μήκος αριστερού κλάδου: 456μ. Αριθμός ανοιγμάτων: 5 Μέγιστο πλάτος ανοίγματος: 107 μ Μέγιστο ύψος μεσοβάθρων: 94μ. Μέθοδος κατασκευής: προβολοδόμηση Σελίδα 36

38 Γέφυρα Βοτονοσίου Μήκος δεξιού κλάδου: 477,20μ. Μήκος αριστερού κλάδου: 490,50μ. Αριθμός ανοιγμάτων: 3+3 (αριστερός και δεξιός κλάδος) Μέγιστο πλάτος ανοίγματος: 230μ. Μέγιστο ύψος μεσοβάθρων: 53,30μ. Μέθοδος κατασκευής: συμμετρική προβολοδόμηση Γέφυρα Μετσοβίτικου ποταμού Μήκος δεξιού κλάδου: 536,99μ. Μήκος αριστερού κλάδου: 537,65μ. Αριθμός ανοιγμάτων: 4+4 (αριστερός και δεξιός κλάδος) Μέγιστο πλάτος ανοίγματος: 235μ. Μέγιστο ύψος μεσοβάθρων: 110μ. Μέθοδος κατασκευής: προβολοδόμηση Σελίδα 37

39 Ένα σχετικό άρθρο από την καθημερινή έργα γέφυρες Ολόκληρη η Εγνατία χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πιο φιλόδοξα έργα σε παγκόσμια κλίμακα όχι μόνο λόγω του μεγάλου μήκους της αλλά κυρίως λόγω της πρόκλησης που έφερε σε μελετητικό και κατασκευαστικό επίπεδο υλοποιώντας μια χάραξη που διέρχεται μέσα από ένα δύσκολο τοπογραφικό ανάγλυφο στο οποίο έπρεπε να τηρηθούν πιστά οι περιβαλλοντικοί όροι (π.χ. προστασία δασών και άγριας ζωής σε περιοχές όπως η Πίνδος, ο Νέστος, το Βέρμιο, ο Αλιάκμονας), ενώ παράλληλα έπρεπε να κατασκευαστεί ένας μεγάλος αριθμός τεχνικών έργων, σηράγγων και γεφυρών, πρωτοποριακών για τα ελληνικά δεδομένα. Από τα μεγάλα και μικρά τεχνικά έργα που έχουν κατασκευαστεί κατά μήκος της Εγνατίας, οι γέφυρες συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο κατασκευαστικό και επιστημονικό ενδιαφέρον. Εξαιτίας της ποικιλίας του εδαφικού ανάγλυφου το οποίο διασχίζει ο δρόμος και σε συνδυασμό με την ανάγκη τήρησης περιβαλλοντικών όρων (π.χ. να αποφευχθεί η κατασκευή μεγάλων επιχωμάτων που θα αλλοίωναν ολόκληρες τοποθεσίες ή πλαγιές βουνών) χρειάστηκε να κατασκευαστούν περισσότερες από 550 γέφυρες και διαβάσεις. Για την κατασκευή τους, όπως σημειώνει η διευθύντρια μελετών κ. Έφη Σαρρίδου, εκπονήθηκαν ειδικές μελέτες αντισεισμικής θωράκισης προκειμένου να αντέχουν σε πολλά Ρίχτερ, εφαρμόστηκαν όλες οι σύγχρονες μέθοδοι κατασκευής και δόθηκε ιδιαίτερη μέριμνα στις μελέτες έτσι ώστε τα δομικά τους στοιχεία να επιθεωρούνται και να συντηρούνται εύκολα για να αντέξουν τον προδιαγραφόμενο χρόνο ζωής των 120 ετών. Σελίδα 38

40 Kόστος 600 εκατ. ευρώ Πρόκειται για δίδυμες γέφυρες, με ανεξάρτητους φορείς ανά κλάδο κυκλοφορίας, σύμφωνα με την πρακτική των γερμανικών αυτοκινητοδρόμων, και το μήκος τους ξεπερνάει τα 40 χιλιόμετρα (δηλαδή από τα 680 χλμ. της Εγνατίας τα 20 είναι πάνω σε γέφυρες). Το κόστος τους υπολογίζεται σε περισσότερα από 600 εκατομμύρια ευρώ. Λόγω του ύψους, σε συνδυασμό με την υψηλή σεισμικότητα της περιοχής όπου έχουν κατασκευαστεί, του συνολικού μήκους ή του μήκους των ανοιγμάτων τους και τις δύσκολες γεωτεχνικές συνθήκες ορισμένες από αυτές θεωρούνται πρωτοποριακές όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Xαρακτηριστικότερα παραδείγματα, από τις ήδη κατασκευασμένες γέφυρες, η γέφυρα Βοτονοσίου στο Μέτσοβο με μέγιστο άνοιγμα (από κολόνα σε κολόνα) 230 μ., η γέφυρα Γρεβενιώτικου στην είσοδο της πόλης των Γρεβενών μήκους 920 μ. και η γέφυρα Γ 12 στον Πολύμυλο της Κοζάνης (παράκαμψη Καστανιάς) με μέγιστο ύψος 80 μ. Στις υπό κατασκευή γέφυρες ξεχωρίζουν αυτή του Μετσόβου με μέγιστο άνοιγμα 235 μ. και μέγιστο ύψος βάθρου 100 μ. και η γέφυρα του Aραχθου με συνολικό μήκος μέτρα. Σύμφωνα με τον κ. Γ. Κωνσταντινίδη, συντονιστή του δυτικού τομέα της Εγνατίας Οδού A.E. όπου η συχνότητα των γεφυρών ξεπερνάει οποιαδήποτε άλλη σε ολόκληρη τη χώρα «για τη μελέτη τους αξιοποιήθηκε τόσο το ελληνικό μελετητικό δυναμικό όσο και η γνώση και εμπειρία μελετητικών γραφείων του εξωτερικού. Σελίδα 39

41 Aντισεισμική θωράκιση Ειδικά για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με τις σεισμικές φορτίσεις, όπως ανέφερε μιλώντας στην «Κ» η πολιτικός μηχανικός της εταιρείας κ. Ευγενία Γκαβαϊσέ, «ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε κατά τον σχεδιασμό στη χρήση σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης και εφαρμογής νέας τεχνολογίας, όπως ειδικά εφέδρανα και αρμοί, συσκευές απορρόφησης ενέργειας». Για να καταδειχθεί η σημασία και η αξία των γεφυρών της Εγνατίας Οδού αλλά και οι σύγχρονες μέθοδοι κατασκευής και αντισεισμικής προστασίας, την ερχόμενη Παρασκευή το ΤΕΕ/τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας και ο Σύλλογος Μηχανικών Θεσσαλονίκης διοργανώνει ημερίδα για τις σημαντικότερες γέφυρες της Εγνατίας Οδού. Οι επτά πιο εντυπωσιακές Επτά από τις δεκάδες γέφυρες της Εγνατίας Οδού διεκδικούν τον τίτλο της πιο σημαντικής και πρωτοποριακής γέφυρας της Ελλάδας, μετά τη γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εγνατίας A.E. Eίναι οι παρακάτω: Κρυσταλλοπηγής. Mεγάλου μήκους κοιλαδογέφυρα με δύο ανεξάρτητους κλάδους, που βρίσκεται στην περιοχή της Παραμυθιάς στη Θεσπρωτία. Ο βόρειος κλάδος έχει συνολικό μήκος 680 μ. και οκτώ ανοίγματα και ο νότιος μήκος 848 μ. και 12 ανοίγματα. Τα μεσαία βάθρα έχουν ύψος από 10 έως 30 μ. Η γέφυρα διασχίζει σεισμογενή περιοχή και μελετήθηκε για να αντέχει σε υψηλές σεισμικές δονήσεις. Kατασκευάστηκε με τελευταίου τύπου γεφυροποιητικό εξοπλισμό, που επιτρέπει ορθολογική και γρήγορη μέθοδο κατασκευής. Δηλαδή χρησιμοποιήθηκε ένα κινητό ικρίωμα που μετακινείται από βάθρο σε Σελίδα 40

42 βάθρο καλύπτοντας δύο ανοίγματα. Δεν απαιτείται έδρασή του στο έδαφος και ελαχιστοποιεί τις εργασίες συναρμολόγησης των καλουπιών. Με το σύστημα αυτό κατασκευάζεται ένα άνοιγμα, δηλαδή περίπου 55 μ. γέφυρας, κάθε 15 ημέρες. Βοτονοσίου. Γεφυρώνει τον Μετσοβίτικο ποταμό στην περιοχή του χωριού Βοτονόσι, 15 χιλιόμετρα δυτικά του Μετσόβου. Βρίσκεται ανάμεσα σε δύο σήραγγες, τη σήραγγα Ανθοχωρίου και τη σήραγγα Βοτονοσίου, έχει δύο κλάδους, μήκους περίπου 500 μέτρων έκαστος, και κατασκευάστηκε με τη μέθοδο της προβολοδόμησης (τμηματική κατασκευή, ταυτόχρονα από τα δύο άκρα προς το κέντρο). Έχει μόνο τρία ανοίγματα. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι 230 μ., το δεύτερο μεγαλύτερο μήκος στον ελληνικό χώρο (μετά τη γέφυρα Ρίου - Aντιρρίου) και ανάμεσα στα 15 μεγαλύτερα παγκοσμίως, που κατασκευάσθηκαν με την τεχνική της προβολοδόμησης. Η θεμελίωση πραγματοποιήθηκε με πέλματα βάθους έως και 35μ. και διαμέτρου 10μ. Μεγαλορέματος. Βρίσκεται στην ίδια περιοχή με τη γέφυρα Βοτονοσίου και είναι κοιλαδογέφυρα δύο ανεξάρτητων κλάδων, μήκους 500 μέτρων περίπου έκαστος, με άνοιγμα 45 μ. και ύψος βάθρων 32 μ. περίπου. Κατασκευάστηκε με τη μέθοδο της τμηματικής προώθησης, σύμφωνα με την οποία η γέφυρα κατασκευάζεται κατά τμήματα πίσω από το ακρόβαθρο και κατόπιν κάθε έτοιμο τμήμα ολισθαίνει με τη βοήθεια γρύλων στην τελική του θέση. Η γέφυρα έχει σύστημα σεισμικής μόνωσης, το οποίο αποτελείται από εφέδρανα χαμηλής απόσβεσης και υδραυλικούς αποσβεστήρες. Γρεβενιώτικου. Η γέφυρα εξασφαλίζει τη διέλευση της Εγνατίας Oδού πάνω από την κοιλάδα του Γρεβενιώτικου ποταμού και είναι ορατή από Σελίδα 41

43 την πόλη των Γρεβενών. Είναι μία από τις μεγαλύτερες γέφυρες στην Ευρώπη με δύο κλάδους μήκους 920 μ. έκαστος, χωρίς ενδιάμεσο αρμό. Τo τυπικό άνοιγμα είναι 100 μ., το μέγιστο ύψος των βάθρων είναι 48 μ. και κατασκευάσθηκε με τη μέθοδο της προβολοδόμησης. Χαρακτηριστικό τεχνολογικό στοιχείο της γέφυρας είναι ότι σε επιλεγμένες θέσεις μεταξύ γέφυρας και βάθρων έχουν εγκατασταθεί ειδικές υδραυλικές συσκευές εμπλοκής, οι οποίες έπειτα από συγκεκριμένο όριο δύναμης λειτουργούν σαν υδραυλικοί αποσβεστήρες. Πολυμύλου(Γ 12). Είναι χαραδρογέφυρα δύο κλάδων, με πέντε ανοίγματα και 457 μ. μήκος έκαστος, που κατασκευάστηκε με τη μέθοδο της προβολοδόμησης. Το μέγιστο άνοιγμα είναι 107 μ., ενώ το μέγιστο ύψος των μεσοβάθρων φτάνει τα 90 μ. Τα μεσόβαθρα θεμελιώθηκαν σε πέλματα διαμέτρου 9 μ. και βάθους 18 μ. Αράχθου. Η γέφυρα εξασφαλίζει τη διέλευση της Εγνατίας Oδού πάνω από την κοιλάδα του ποταμού Aραχθου. Έχει δύο κλάδους μήκους μ. έκαστος, με άνοιγμα 142 μ., μέγιστο ύψος μεσοβάθρων 85 μ. και κατασκευάστηκε με τη μέθοδο της προβολοδόμησης, με χαρακτηριστικό στοιχείο ότι δεν υπάρχει κανένας ενδιάμεσος αρμός στο κατάστρωμα. Στη γέφυρα θα εγκατασταθούν παθητικές συσκευές απορρόφησης σεισμικής ενέργειας. Μαζί με τη γέφυρα του Νέστου θα είναι μία από τις μεγαλύτερες σε μήκος γέφυρες της Εγνατίας Οδού. Μετσοβίτικου. Γεφυρώνει τον Μετσοβίτικο ποταμό, στις παρυφές του Μετσόβου. Βρίσκεται ανάμεσα σε δύο σήραγγες, τη σήραγγα Αγίου Νικολάου και τη σήραγγα Ανηλίου, αναπτυσσόμενη σε δύο κλάδους, μήκους 540 μ. έκαστος, και είναι και αυτή στη φάση της κατασκευής. Το μέγιστο άνοιγμα είναι 235 μ. και το μέγιστο ύψος των μεσοβάθρων Σελίδα 42

44 περίπου 110 μ. Είναι μία από τις πιο «δύσκολες» τεχνικά γέφυρες στην οποία μάλιστα έχει δοθεί, στο στάδιο της μελέτης, ιδιαίτερη έμφαση από πλευράς αισθητικής, έτσι ώστε να προσαρμοστεί αρμονικά στην ιδιαίτερου φυσικού κάλλους περιοχή. Σελίδα 43

45 6. ΚΑΘΕΤΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ Την Εγνατία Οδό, την τροφοδοτούν εννέα (9) Κάθετοι 'Αξονες, οι οποίοι, σαν τμήματα των Πανευρωπαϊκών Διαδρόμων, εξασφαλίζουν τη σύνδεση της Ελλάδας με τις Βαλκανικές χώρες και την Ευρώπη. Οι Κάθετοι αυτοί άξονες, οδηγούν από την Εγνατία Οδό προς τα σύνορα με την Αλβανία (προς Τίρανα), προς τη Δυτική Βουλγαρία (προς Σόφια), προς την Ανατολική Βουλγαρία (Μπουργκάς) και προς την ΠΓΔΜ (προς Σκόπια). Με την ολοκλήρωση των αξόνων αυτών, μειώνεται σημαντικά η απόσταση και ο χρόνος απόκρισης, με αποτέλεσμα σε περίπου τρεις ώρες να μπορεί κάποιος να φθάσει από τις πρωτεύουσες των χωρών της Νότιας Βαλκανικής στη Θεσσαλονίκη, με προφανή οικονομικά οφέλη για την χώρα και ειδικότερα για την Βόρεια Ελλάδα. Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. έχει αναλάβει, παράλληλα με τον κύριο άξονα, τη διαχείριση της μελέτης και της κατασκευής τριών βασικών Κάθετων Αξόνων, από τους εννέα (9) που την τροφοδοτούν. Πρόκειται για τους άξονες: 1. Α. Σιάτιστα-Ιεροπηγή-Κρυσταλλοπηγή (Αλβανία- Πανευρωπαϊκός Διάδρομος VIII), συνολικού μήκους 72 χλμ. 2. Β. Θεσσαλονίκη- Σέρρες- Προμαχών (Βουλγαρία- Πανευρωπαϊκός Διάδρομος IV), συνολικού μήκους 96 χλμ. 3. Γ. Αρδάνιο- Ορμένιο (Βουλγαρία- Πανευρωπαϊκός Διάδρομος ΙΧ), συνολικού μήκους 124 χλμ. Από τον Ιούλιο του 2006, η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε., ανέλαβε την μελέτη και κατασκευή τριών ακόμη Κάθετων Αξόνων: 1. Α. Κομοτηνή-Νυμφαία-Ελληνο-Βουλγαρικά Σύνορα (Βουλγαρία- Πανευρωπαϊκός Διάδρομος ΙΧ) 2. Β. Ξάνθη- Εχίνος -Ελληνο-Βουλγαρικά Σύνορα (Βουλγαρία) 3. Γ. Σέρρες - Δράμα - Καβάλα Σελίδα 44

46 7. ΕΓΝΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον κατά μήκος του έργου είναι εξαιρετικά ποικίλο, τόσο στις ορεινές περιοχές της Πίνδου και της Δυτικής Μακεδονίας όσο και στις πεδινές περιοχές, της Κεντρικής, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Η Εγνατία Οδός διατρέχει ορεινά και πεδινά τοπία της Ελλάδας, έξοχης ομορφιάς και οικολογικής σημασίας. Έχει χαραχθεί σχεδόν παράλληλα με την Ιστορική Αρχαία Εγνατία οδό και κατά μήκος της, σε ζώνη πλάτους 1000 μέτρων, έχουν εντοπιστεί 270 περίπου χώροι ιστορικής σημασίας. Στην άμεση γειτονία της, συναντώνται σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι και υψίστης σημασίας φυσικοί πόροι της χώρας (μεταλλεία χρυσού, κοιτάσματα διαφόρων μετάλλων, υγρότοποι, υπόγεια και επιφανειακά νερά, εδάφη μεγάλης παραγωγικής ικανότητας κ.τ.λ.). Η διέλευση της Εγνατίας οδού από την Πίνδο και άλλους ορεινούς όγκους της Ελλάδας, αποκαλύπτει μία ποικιλία από εξαιρετικά ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς, κοιλάδες και φαράγγια. Κατά μήκος του άξονα εντοπίζονται: 17 περιοχές Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Δικτύου ''Φύση 2000'' 4 Υγρότοποι προστατευόμενοι από τη Διεθνή Σύμβαση Ramsar 70 περιοχές προστασίας άγριας ζωής (πρώην καταφύγια θηραμάτων) 270 χώροι και μνημεία ιστορικού ενδιαφέροντος Σελίδα 45

47 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Η διαχείριση της ποιότητας της ατμόσφαιρας αποτελεί στόχο της EΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. και συνδέεται τόσο με την ποιότητα της ζωής των κατοίκων παρακείμενων στην οδό οικισμών, όσο και με την πολιτική κατά της παγκόσμιας υπερθέρμανσης (Πρωτόκολλο του Κιότο). Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. εκπονεί πρόγραμμα παρακολούθησης της συγκέντρωσης των αέριων ρυπαντών, σε επιλεγμένες περιοχές κατά μήκος του άξονα της οδού, βάση των απαιτήσεων των Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων έγκρισης των Περιβαλλοντικών Όρων. Οι αέριοι ρύποι που μετριούνται είναι: CO (μονοξείδιο άνθρακα), NO 2 (διοξείδιο αζώτου), SO 2 (διοξείδιο θείου), O 3 (όζον), PM 10 (μικροσωματίδια), BTX (Benzene, Toluene, Xylenes) και Pb (μόλυβδος). Ταυτόχρονα, σε κάθε σημείο μέτρησης παρακολουθούνται και βασικές μετεωρολογικές παράμετροι (ταχύτητα, κατεύθυνση ανέμου), λόγω του ότι επηρεάζουν σημαντικά τη διαμόρφωση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επιπρόσθετα οι περισσότερες από τις σήραγγες της Εγνατίας Οδού είναι εξοπλισμένες με μετρητές CO (μονοξείδιο άνθρακα) και NO (μονοξείδιο αζώτου), ούτως ώστε να μετριούνται συνεχώς τα επίπεδα των συγκεκριμένων ρυπαντών και να διατηρείται η ποιότητα της ατμόσφαιρας στο εσωτερικό τους. Οι ρυπαντικές παράμετροι που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και σχετίζονται περισσότερο με τη λειτουργία των αυτοκινητοδρόμων είναι: COD, Ολικά στερεά, Λίπη και Έλαια, Βαρέα μέταλλα, κλπ. Οι περιοχές και τα σημεία στα οποία πραγματοποιούνται οι μετρήσεις επιβάλλονται από τους Περιβαλλοντικούς Όρους Σελίδα 46