Η πρόκληση από την ανάπτυξη νέων δικτυακών υποδομών για την παροχή προηγμένων εφαρμογών ηλεκτρονικής επικοινωνίας

Transcript

1 Η πρόκληση από την ανάπτυξη νέων δικτυακών υποδομών για την παροχή 1. Η ευρωπαϊκή προοπτική για μετάβαση προς την ψηφιακή οικονομία και για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εσωτερικής αγοράς τηλεπικοινωνιών σε ένα περιβάλλον σύγκλισης - Ο ρόλος των δικτυακών υποδομών ως μοχλού ανάπτυξης του τομέα και της επιχειρηματικότητας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας υπογράμμισε το δυναμικό ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας και δημιουργίας θέσεων εργασίας που συνεπάγεται η μετάβαση σε μια ψηφιακή οικονομία, η οποία βασίζεται στη γνώση, με στόχο να καταστεί η Ευρώπη μια δυναμική, βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία. Τόσο κατά τη διεξαγωγή του, όσο και σε μεταγενέστερες κοινοτικές δράσεις 1, τονίσθηκε ιδιαίτερα η σημασία που έχει, για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και για τους πολίτες, η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή υποδομή επικοινωνιών παγκοσμίου επιπέδου, καθώς και σε ευρύ φάσμα υπηρεσιών 2. Προς το σκοπό αυτό, στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Ευρωπαϊκής Ενωσης ( ΕΕ) μείζονα ρόλο διαδραματίζει ο ευρύτερος τομέας τηλεπικοινωνιακών εφαρμογών, εφαρμογών ευρυεκπομπών & μέσων επικοινωνίας και τεχνολογιών πληροφορικής, δια της μεταξύ τους σύγκλισης, τόσο σε στάθμη υποδομών όσο και υπηρεσιών-διευκολύνσεων. Η ταχεία ανάπτυξη και τα πρόσφατα τεχνολογικά επιτεύγματα επιδρούν σε όλους τους τομείς της οικονομίας, καθώς προσφέρουν στις επιχειρήσεις την δυνατότητα να αξιοποιούν με τον βέλτιστο τρόπο τις όποιες επενδύσεις τους στην τεχνολογία των πληροφοριών και να αντλούν οφέλη από την παραγωγικότητα, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την ποιότητα και συμβάλλοντας στη δημιουργία όρων κοινωνικής συνοχής. Άκρως σημαντικά είναι και τα αποτελέσματα από την ευρεία διείσδυση των εφαρμογών και υποδομών του Διαδικτύου. Κάθε είδους δεδομένα μπορούν να μεταφέρονται μέσω διαφορετικών δικτυακών υποδομών, ενώ πρόσβαση σε αυτά μπορεί να επιτυγχάνεται με μια ποικιλία τερματικών συσκευών, ικανών να προσαρμόζονται στα ειδικά χαρακτηριστικά των αντίστοιχων τεχνολογιών & υποδομών. 1 Όπως π.χ. στο πλαίσιο των μεταγενέστερων συνεδριάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Νίκαια, στο Γκέτεμποργκ και στη Βαρκελώνη, όπου ενισχύθηκε έμπρακτα η υφιστάμενη στρατηγική για τη μετάβαση σε μια κοινωνία γνώσης και ανάπτυξης. [Βλέπε επίσης το σχετικό έγγραφο εργασίας των Υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, SEC(2002) 29, ]. 2 Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης, «Η στρατηγική της Λισσαβώνας - Για την επίτευξη της αλλαγής», COM (2002) 14 τελικό, Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου

2 Η τεχνολογική «σύγκλιση» κατά βάση αποτελεί ζήτημα ουσιαστικής σημασίας για την οικονομική επιτυχία και την κοινωνική πρόοδο στην επικράτεια των Κρατών Μελών της ΕΕ, όπως άλλωστε και παγκοσμίως. Τα διάφορα σχετικά ζητήματα είναι εξαιρετικά εκτεταμένα και σημαντικά περίπλοκα., καθώς αφορούν πολλαπλούς τομείς άμεσα συνδεδεμένους και έντονα αλληλοεξαρτώμενους. Βασική προοπτική ήταν -και εξακολουθεί να είναι- η επαρκής παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων και η δημιουργία ενός ικανού και «ενδεδειγμένου» δικτυακού περιβάλλοντος & υποδομών που να ευνοούν τις όποιες συναφείς αλλαγές, με στόχο: - τη δημιουργία μιας ισχυρής κινητήριας δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη, - την προώθηση της απασχόλησης, - την αύξηση της επιλογής των καταναλωτών και - την ενίσχυση της πολιτιστικής πολυμορφίας. Ταυτόχρονα, «επαρκείς» δικτυακές υποδομές αποτελούν βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική παροχή νέων υπηρεσιών και οδηγούν στον ανταγωνισμό μεταξύ διαφόρων μεθόδων πρόσβασης (φαινόμενο γνωστό και ως «ανταγωνισμός σε επίπεδο υποδομών»). Μια τέτοια σαφής προοπτική συμβάλλει, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα (έως και μακροπρόθεσμα) σε μείωση των τιμών, σε βελτίωση της ποιότητας και σε αύξηση των δυνατοτήτων επιλογής υπηρεσιών, με παράλληλη τόνωση της καινοτομίας σε τεχνολογικό και εμπορικό επίπεδο. 2. Στόχοι ανάπτυξης μέσω του νέου κανονιστικού πλαισίου του τομέα προηγμένων ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η κοινωνία των πληροφοριών έχει πλέον καταστεί πραγματικότητα. Η ανάπτυξή της τροφοδοτείται από την ταχεία τεχνολογική πρόοδο που μεταβάλλει τον τομέα των παντός είδους πληροφοριακών δεδομένων. Το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο για τις τηλεπικοινωνίες πέτυχε να δημιουργήσει μάλλον ευνοϊκές συνθήκες ανταγωνισμού και κατάλληλους μηχανισμούς στον τομέα των τηλεπικοινωνιών κατά τη μετάβαση από μονοπωλιακό περιβάλλον σε περιβάλλον πλήρους ανταγωνισμού, για την επίτευξη μεγαλύτερης εναρμόνισης της κανονιστικής ρύθμισης στα Κράτη Μέλη (με παράλληλη διατήρηση της ευελιξίας). Ταυτόχρονα, κατά την εξέλιξη των επιχειρηματικών και επενδυτικών δράσεων για την ανάπτυξη νέων δικτύων & υποδομών, έχει επιτυχώς διατηρηθεί το τρέχον πλαίσιο τυποποίησης (εθελοντική τυποποίηση υπό την καθοδήγηση της βιομηχανίας με δυνατότητα υποχρεωτικών προτύπων προς το δημόσιο συμφέρον), ώστε να παρέχονται επαρκείς εγγυήσεις για τη διαλειτουργικότητα και τη διασυνεργασία των Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 2/18

3 διαφορετικών μορφών τεχνολογιών, σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον αναφοράς. Είναι ίσως απαραίτητο να μεγιστοποιηθεί η χρήση προτύπων, διαθέσιμων στο κοινό προδιαγραφών και εφαρμογών, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη διαλειτουργικότητα προκειμένου να επιτυγχάνονται οι ενδεδειγμένες οικονομίες κλίμακας και να αυξάνονται τα οφέλη τα οποία προκύπτουν από τα διάφορα δίκτυα. Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την ανασκόπηση των επικοινωνιών για το βασίζεται στα επιτεύγματα της απελευθέρωσης των τηλεπικοινωνιών καθώς και στο κανονιστικό πλαίσιο για την εποπτεία του ανταγωνισμού και άλλων στόχων δημόσιου συμφέροντος. Με βάση συγκεκριμένα -και πλήρως αιτιολογημένα- στοιχεία και διάφορα ειδικά συμπεράσματα αξιολόγησης, και κυρίως υπό το πρίσμα της συνεχούς εξέλιξης των αγορών και των τεχνολογιών, προτάθηκαν μέτρα που οδήγησαν τελικά στη θέση σε ισχύ του νέου κοινού ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Ο στόχος των προτεινόμενων αλλαγών στο τότε υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο ήταν πενταπλός: - προώθηση αποτελεσματικότερου ανταγωνισμού, - αντίδραση στις εξελίξεις τεχνολογίας και αγοράς, - άρση περιττών κανονιστικών ρυθμίσεων και απλοποίηση συνδεόμενων διοικητικών διαδικασιών, - ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς και της επιχειρηματικότητας, - προστασία καταναλωτών, ιδιαίτερα των ευπαθών κατηγοριών και συμβολή στην επίτευξη στόχων κοινωνικού και γενικού συμφέροντος. Ο τομέας των επικοινωνιών και των ηλεκτρονικών εφαρμογών πρωτοστατεί δυναμικά σε κάθε μορφή ανάπτυξης. Οι τηλεπικοινωνίες αποτελούν έναν τομέα που αναπτύσσεται και μεταβάλλεται με γοργούς ρυθμούς, καθώς το Διαδίκτυο (Internet) και ο Παγκόσμιος ιστός (world-wide web) δημιουργούν «λεωφόρους» πληροφόρησης και επικοινωνίας για τη βιομηχανία και τον πολίτη (σε απευθείας σύνδεση σε τοπική, περιφερειακή, εθνική, κοινοτική και διεθνή βάση). Αυτό καθίσταται εφικτό μέσω κατάλληλων υποδομών-δικτύων, ικανών ώστε να μεταφέρουν τα πληροφοριακά δεδομένα προς όλες τις αναγκαίες κατευθύνσεις και για την κάλυψη συγκεκριμένων απαιτήσεων (π.χ. όγκος μεταδιδόμενων δεδομένων, ταχύτητα μετάδοσης, ποιοτικά χαρακτηριστικά, διαλειτουργικότητα, ασφάλεια, διασυνεργασία, κτλ.). 3 Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «Προς ένα νέο πλαίσιο για την υποδομή των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τις σχετιζόμενες υπηρεσίες: ανασκόπηση των επικοινωνιών για το 1999», COM (1999) 539 τελικό. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 3/18

4 Νέες επικοινωνιακές υπηρεσίες και ιδίως η ανάπτυξη του Διαδικτύου επιφέρουν καινοτόμες αλλαγές στους τρόπους της επικοινωνίας και των εμπορικών συναλλαγών. Η επανάσταση αυτή κατευθύνεται από την τεχνολογική σύγκλιση των τομέων των τηλεπικοινωνιών, των μέσων ενημέρωσης και των τεχνολογιών των πληροφοριών, ενώ η πολιτική απελευθέρωσης και εναρμόνισης σε κοινοτική κλίματα έχει επιταχύνει -αλλά και ενισχύσει- το εν λόγω φαινόμενο. 3. Τα αποτελέσματα από τη διείσδυση και την εμπορική αξιοποίηση των δικτυακών υποδομών. Οι νέες μορφές δικτύων & υποδομών θα επιφέρουν ουσιαστικό όφελος για τα Κράτη Μέλη, χάρη στον εξορθολογισμό της λειτουργίας, τον περιορισμό της συντήρησης, την επιτάχυνση της υλοποίησης νέων βελτιώσεων, την επίτευξη συνολικά ασφαλούς και αξιόπιστης ανταλλαγής δεδομένων, καθώς και την επίτευξη μεγαλύτερης αποδοτικότητας από άποψη κόστους, της δυνατότητας ανταπόκρισης, ευελιξίας και προσαρμοστικότητας στην τεχνολογική αλλαγή και τις εξελίξεις της αγοράς όσον αφορά στην εγκατάσταση και στην αποτελεσματική λειτουργία των εν λόγω δικτύων. Η δημιουργία και η ανάπτυξη δικτύων στοχεύει στη διασφάλιση της κυκλοφορίας και επαρκούς ανταλλαγής πληροφοριών σε όλη την επικράτεια της ΕΕ, έτσι ώστε όλοι οι πολίτες και η βιομηχανία -κυρίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ)- να δύνανται να αντλήσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη από το δυναμικό των νέων καινοτόμων εφαρμογών, εξασφαλίζοντας σε κάθε πολίτη, επιχείριση ή δημόσια αρχή, πρόσβαση σε κάθε είδος και ποσότητα πληροφοριών, ακόμα και στις λιγότερο ανεπτυγμένες ή περιφερειακές περιοχές. Σε πολλές περιπτώσεις ελήφθησαν σχετικά μέτρα για τη βελτίωση του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, διευκολύνοντας και ενθαρρύνοντας υποδομές που ευνοούν στην εισαγωγή καινοτομιών. Παράλληλα, η δημιουργία και η ανάπτυξη (και/ή η αναβάθμιση-εκσυγχρονισμός) δικτύων υψηλών προδιαγραφών και επιδόσεων σε συνδυασμό με την κατάλληλη μεταξύ τους διασύνδεση, αποσκοπεί στην εξασφάλιση της ελεύθερης ανταλλαγής πληροφοριών (και εφαρμογών), μεταξύ ατόμων, οικονομικών φορέων και διοικήσεων, για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στο πλαίσιο των δράσεων της εσωτερικής αγοράς 4 και υπό τη θεώρηση του σεβασμού των δικαιωμάτων προστασίας της ιδιωτικής ζωής των φυσικών προσώπων και των δικαιωμάτων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Τα υφιστάμενα δίκτυα/υποδομές συνεχώς εξελίσσονται προς περισσότερο προηγμένες «δικτυακές ενότητες» που προσφέρουν μεταβλητή ροή δεδομένων (η 4 Η εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά δημιουργεί έναν χώρο χωρίς σύνορα, στο εσωτερικό του οποίου θα πρέπει να διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων, των κεφαλαίων και των υπηρεσιών, σύμφωνα με τη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όπως ισχύει). Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 4/18

5 οποία φθάνει έως τις ευρυζωνικές δυνατότητες). Αυτά τα δίκτυα δύνανται να προσαρμόσιμα σε ποικίλες ανάγκες, ιδίως στην παροχή υπηρεσιών και εφαρμογών πολυμέσων, σύμφωνα με τις εκάστοτε αναδυόμενες δυναμικές απαιτήσεις της αγοράς. 4. Θεώρηση της έννοιας του «δικτύου ηλεκτρονικής επικοινωνίας». Γενικά, ως «δίκτυο 5 ηλεκτρονικών επικοινωνιών» μπορεί να εκλαμβάνονται, υπό μια ευρύτερη θεώρηση, τα συστήματα μετάδοσης και, κατά περίπτωση, ο εξοπλισμός μεταγωγής ή δρομολόγησης και οι λοιποί πόροι που επιτρέπουν τη μεταφορά σημάτων, με χρήση καλωδίου, ραδιοσημάτων, οπτικού ή άλλου ηλεκτρομαγνητικού μέσου, συμπεριλαμβανομένων των δορυφορικών δικτύων, των σταθερών (μεταγωγής δεδομένων μέσω κυκλωμάτων και πακετομεταγωγής, συμπεριλαμβανομένου του Διαδικτύου) και κινητών επίγειων δικτύων, των συστημάτων ηλεκτρικών καλωδίων, στο μέτρο που χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση σημάτων, των δικτύων που χρησιμοποιούνται για ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, καθώς και των δικτύων καλωδιακής τηλεόρασης, ανεξάρτητα από το είδος των εκάστοτε μεταφερόμενων πληροφοριών. Επομένως ο ορισμός τίθεται σε ένα ευρύτερο θεματικό πλαίσιο και σαφώς δύναται να περιλαμβάνει πολλαπλούς διαθέσιμους πόρους και συναφείς εξοπλισμούς διαφορετικών τεχνολογιών, με στόχο την επαρκή εκπομπή και λήψη των αντίστοιχων πληροφοριακών δεδομένων. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διασφαλίζεται αποτελεσματικός συντονισμός μεταξύ της ανάπτυξης δικτύων, τα οποία -με τη σειρά τους- πρέπει να ανταποκρίνονται σε πραγματικές ανάγκες, σύμφωνα με τις ανάλογα εκτιμώμενες τεχνολογικές, εμπορικές-επιχειρηματικές, κανονιστικές, κοινωνικές και άλλες παραμέτρους. Η ανάπτυξη βασικών δικτυακών υποδομών στηρίζεται σε συνδυασμένες δράσεις των επιχειρηματικών φορέων της αγοράς (προερχόμενων τόσο από το δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα), οι οποίες πρέπει να αποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς ή σε πραγματικές και σημαντικές ανάγκες της κοινωνίας οι οποίες δεν καλύπτονται από τις ενεργές δυνάμεις της αγοράς (π.χ. για την περίπτωση ειδικών δικτύων με στόχο την προώθηση συγκεκριμένων εφαρμογών και την εκπλήρωση ειδικών πολιτικών, όπως ενδεχομένως κοινωνικού προσανατολισμού, ερευνητικών δράσεων, εκπαιδευτικών δράσεων, εφαρμογών στους τομείς των μεταφορών και του περιβάλλοντος, κτλ.). 5 Σύμφωνα με τον αντίστοιχο ορισμό του άρθρου 1, της Οδηγίας 2002/77/ΕΚ της Επιτροπής, της 16ης Σεπτεμβρίου 2002, σχετικά με τον ανταγωνισμό στις αγορές δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (ΕΕ L249, , σελ.21-26). [Ομοίως τίθεται και ο αντίστοιχος ορισμός του άρθρου 2 της Οδηγίας - Πλαίσιο 2002/21/ΕΚ]. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 5/18

6 5. Ο αντίκτυπος από την εγκατάσταση, λειτουργία και εκμετάλλευση νέων δικτυακών υποδομών. Οι νέες -και επαρκώς διασυνδεδεμένες- υποδομές ηλεκτρονικής επικοινωνίας μπορούν να καθίστανται βασικά «δομικά στοιχεία» μιας σειράς δράσεων για τη δημιουργία και την ανάπτυξη διαλειτουργικών και προσοδοφόρων -επιχειρηματικάυπηρεσιών και εφαρμογών, με στόχους, μεταξύ άλλων: - τη διευκόλυνση της μετάβασης προς την κοινωνία των πληροφοριών, - τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων (ιδίως των ΜΜΕ), - την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς των Κρατών Μελών, - την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την ανάγκη σύνδεσης των νησιωτικών, μεσόγειων και περιφερειακών περιοχών με τις κεντρικές περιοχές της ΕΕ, - την επιτάχυνση της ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων οι οποίες οδηγούν και στη δημιουργία θέσεων εργασίας σε νέους τομείς με αναπτυξιακές προοπτικές - την ικανοποίηση των κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Για την προσέγγιση των παραπάνω στόχων, και για την επίτευξη του βέλτιστου σε κάθε περίπτωση αποτελέσματος, είναι αναγκαία η μελέτη και επιβεβαίωση της τεχνικής και εμπορικής σκοπιμότητας νέων δικτύων, και η εν συνεχεία ανάπτυξη δικτυακών εφαρμογών (περιλαμβανομένων των ευρυζωνικών), κυρίως συλλογικού ενδιαφέροντος, οι οποίες θα αποτελούν τη βάση της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πληροφοριών, όπως επίσης και άλλων συναφών εφαρμογών που μπορούν να συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική συνοχή, μέσω της βελτίωσης της πρόσβασης σε κάθε είδους πληροφοριών και της κατάλληλης αξιοποίησης αυτών. Η ανάπτυξη δικτύων μπορεί επίσης να συνδυάζεται με μέτρα και πρωτοβουλίες που είναι ταυτόχρονα διαπεριφερειακές και διασυνοριακές και οι οποίες δύνανται να συνδέουν λιγότερο ευνοημένες περιοχές (αγροτικές και/ή περιφερειακές), όπως π.χ. για την προώθηση εφαρμογών στο πλαίσιο παροχής καθολικής υπηρεσίας 6. Τα νέα προτεινόμενα δίκτυα θα πρέπει ταυτόχρονα να προάγουν τις δυνατότητες της μεταξύ τους δικτυακής διασύνδεσης, όπως επίσης και τις δυνατότητες διαλειτουργικότητας υπηρεσιών-εφαρμογών αλλά και των συναφών υποδομών, ειδικότερα για τους τομείς που αφορούν μια προοδευτική επέκταση σε εφαρμογές πολυμέσων. 6 Οδηγία 2002/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώματα των χρηστών όσον αφορά δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας (Οδηγία για την Καθολική Υπηρεσία), ΕΕ L108, σελ Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 6/18

7 Μια εξίσου βασική διάσταση είναι εκείνη που αφορά προοπτικές ασφάλειας της χρήσης των δικτύων, πλήρως απαραίτητες για την επιχειρησιακή λειτουργία τους. Ειδικότερα, η ασφάλεια 7 των δικτύων είναι απολύτως αναγκαία ενόψει των διαφορετικών μορφών επιθέσεων κατά της διαθεσιμότητας, της αυθεντικότητάς τους, της ακεραιότητάς τους αλλά και του απορρήτου των μεταδιδόμενων πληροφοριών. 6. Επόψεις από τις επιδράσεις του νέου κανονιστικού πλαισίου. Ζωτική σημασία αναφορικά με την επιτυχή επίτευξη των παραπάνω, συνιστά το γεγονός ότι κάθε σύγχρονο και επίκαιρο -σε σχέση με τις εξελίξεις- κανονιστικό πλαίσιο για τον τομέα των επικοινωνιών πρέπει να διατηρεί και προωθεί τις παραπάνω επόψεις. Το φάσµα των διάφορων τοπολογιών δικτύου και των τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί σε όλη την έκταση της ΕΕ συνεπάγεται ότι, σε ορισµένες περιπτώσεις, πρέπει οι εθνικές ρυθµιστικές αρχές να προσδιορίζουν επακριβώς τα όρια ή τα στοιχεία συγκεκριµένων αγορών, τηρώντας παράλληλα με διαφάνεια και αντικειμενικότητα τις αρχές της κείμενης νομοθεσίας. Το νέο κανονιστικό πλαίσιο μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη τέτοιων στόχων και να διευκολύνει την ανάπτυξη αποτελεσματικού και ζωηρού ανταγωνισμού σε όλα τα επίπεδα της αγοράς, καθορίζοντας και διασφαλίζοντας ταυτόχρονα καίρια δημόσια συμφέροντα. Η ανάπτυξη ανταγωνιστικών δικτυακών υποδομών μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση καινοτομιών, μέσω των οποίων μπορούν μπορεί να προωθηθεί σωρεία εφαρμογών για τη μετάβαση προς μια κοινωνία της πληροφορίας και προς μια νέα οικονομία της γνώσης. Βασική προοπτική της νέας Οδηγίας Πλαίσιο 8 αποτελεί το ότι θα πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη οριζόντια προσέγγιση στην κανονιστική ρύθμιση, με ομοιογενή μεταχείριση του συνόλου της υποδομής δικτύων μετάδοσης και συναφών υπηρεσιών, ανεξάρτητα από τον τύπο των φερόμενων υπηρεσιών. Ως εκ τούτου, στο νέο κανονιστικό πλαίσιο καλύπτεται το σύνολο 9 της επικοινωνιακής υποδομής και των 7 Τα προβλήματα ασφάλειας μπορούν να νοούνται για τα μεν άτομα ως απάτες με κάρτες πληρωμών, πληροφορικοί ιοί και κατάχρηση πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα, ενώ για τις επιχειρήσεις ως επιθέσεις πληροφορικών ιών με αποτέλεσμα την απώλεια πληροφοριών ή χρόνου εργασίας, πρόσβαση χωρίς άδεια σε συστήματα ή δεδομένα και απειλές κατά των δεδομένων ή του λογισμικού της εταιρείας. 8 Οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (Οδηγία Πλαίσιο), ΕΕ L108, σελ Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη σύγκλιση στους κλάδους των τηλεπικοινωνιών, των μέσων επικοινωνίας και των τεχνολογιών των πληροφοριών, καθώς και σχετικά με τις συνέπειες για τις κανονιστικές ρυθμίσεις - αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με την Πράσινη Βίβλο COM(97) 623. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 7/18

8 συναφών υπηρεσιών, ενώ εκτός πεδίου εφαρμογής παραμένουν μόνο υπηρεσίες που μεταφέρονται μέσω αυτής της υποδομής, π.χ. ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών. Μια τέτοια ποοπτική σαφώς συμβάλει στην ενίσχυση της θωράκισης του νέου κανονιστικού πλαισίου και το καθιστά ικανό ώστε να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις των ταχέως αναπτυσσόμενων αγορών και της τεχνολογίας. Επίσης συνιστάται η διάκριση 10 μεταξύ ρύθμισης υποδομής και ρύθμισης περιεχομένου και αυτό συνεπάγεται, όσον αφορά τη ρύθμιση υποδομής, την ανάγκη εξασφάλισης της πρόσβασης του κοινού σε μια ευρεία ποικιλία περιεχομένου. Μια αρχή επί της οποίας υπήρξε ευρεία συναίνεση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ήταν ότι η κάθε είδους κανονιστική ρύθμιση θα έπρεπε να στοχεύει σε τεχνολογική ουδετερότητα, επομένως δυνητικά «ισοδύναμες» υπηρεσίες θα έπρεπε να υφίστανται ρύθμιση κατά «ισοδύναμο» (αν και όχι κατ' ανάγκη «ταυτόσημο») τρόπο. Επομένως, υπηρεσίες επικοινωνιών που χρησιμοποιούν δίκτυα βασιζόμενα στο πρωτόκολλο του Internet (ΙΡ) θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται κατά τον αυτό τρόπο όπως οι ίδιες οι υπηρεσίες που μεταφέρονται μέσω καλωδιακών τηλεοπτικών δικτύων. Εντούτοις, η τεχνολογική ουδετερότητα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για αύξηση της κανονιστικής ρύθμισης, επεκτείνοντάς την από μια αγορά σε άλλες στις οποίες προηγουμένως δεν υφίστανται ρυθμίσεις, με κίνδυνο τη δημιουργία αρνητικών κινήτρων για επενδύσεις. Η βασική προοπτική μιας εναρμονισμένης χορήγησης αδειών για την ανάπτυξη, εγκατάσταση, λειτουργία και εκμετάλλευση νέων μορφών δικτυακών υποδομών ηλεκτρονικής επικοινωνίας, με στόχο την παροχή υπηρεσιών, αντιμετωπίζεται στη νέα Οδηγία για την Αδειοδότηση 11. Το θέμα της πρόσβασης των παροχέων υπηρεσιών σε δίκτυα και ευκολίες που τελούν υπό την ιδιοκτησία φορέων εκμετάλλευσης, αποτελεί ένα καίριας σημασίας αντικείμενο, το οποίο δύναται να επηρεάσει σημαντικά τη μελλοντική ανάπτυξη της αγοράς, ιδίως δε καθώς η ανάπτυξη ευρυζωνικών πλατφορμών προτείνει κα παρέχει ευκαιρίες για ευρεία ποικιλία υπηρεσιών που θα παρέχονται μέσω των εν λόγω πλατφορμών. Η συνολική προοπτική αντιμετωπίζεται πλέον στο πλαίσιο αναφοράς της Νέας Οδηγίας για την Πρόσβαση και τη Διασύνδεση 12, κυρίως ως συνάρτηση της θέσης 13 που κατέχει ένας φορέας, στην αντίστοιχη αγορά. 10 Βλ. ανακοίνωση της Επιτροπής για τις αρχές και κατευθύνσεις της κοινοτικής οπτικοακουστικής πολιτικής στην ψηφιακή εποχή, COM(1999) Οδηγία 2002/20/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, για την αδειοδότηση δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (Οδηγία για την αδειοδότηση), ΕΕ L108, σελ Οδηγία 2002/19/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες, καθώς και με τη διασύνδεσή τους), ΕΕ L108, σελ Π.χ. σε περίπτωση που ένας φορέας εκμετάλλευσης είναι «κυρίαρχος» στην αντίστοιχη αγορά, υπάρχει υποχρέωση να καλύπτει όλα τα «εύλογα» αιτήματα πρόσβασης, σε κοστοστραφείς τιμές και χωρίς διακρίσεις. Σε περίπτωση φορέα εκμετάλλευσης με «σημαντική ισχύ στην αγορά» (significant market power - SMP), θα υπάρχει υποχρέωση για διαπραγμάτευση της πρόσβασης, με εφεδρικές εξουσίες στη διάθεση των κανονιστικών φορέων ώστε να παρεμβαίνουν σε περίπτωση διαφορών. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 8/18

9 Ο ορισμός της σημαντικής ισχύος στην αγορά (SMP), στην Οδηγία 97/33/ΕΚ 14, υπήρξε αποτελεσματικός στις αρχικές φάσεις του «ανοίγματος της αγοράς» ως όριο για τη θέσπιση εκ των προτέρων υποχρεώσεων, τώρα όμως χρειάζεται να προσαρμοστεί 15 σε περισσότερο σύνθετες και δυναμικές αγορές. Στο νέο κανονιστικό πλαίσιο προβλέπεται η σύνταξη κατευθυντήριων γραμμών σε κοινοτικό επίπεδο, σύμφωνα με τις αρχές του δικαίου περί ανταγωνισμού, τις οποίες θα ακολουθούν οι αρμόδιες εθνικές κανονιστικές αρχές όταν αξιολογούν 16 το κατά πόσο είναι αποτελεσματικός ο ανταγωνισμός σε μια δεδομένη αγορά καθώς και όταν εκτιμούν την έννοια της σημαντικής ισχύος στην αγορά. Στο νέο πλαίσιο διατηρείται επίσης η υποχρέωση και το δικαίωμα όλων των μερών για διαπραγμάτευση της διασύνδεσης, καθώς και κανονιστικές εξουσίες για την επίλυση τυχόν υφιστάμενων διαφορών. Για την ουσιαστική ανάπτυξη των νέων δικτύων ηλεκτρονικής επικοινωνίας θα πρέπει να τηρούνται οι ισχύοντες κανόνες περί διαλειτουργικότητας και τυποποίησης, δυνάμενοι να επεκτείνονται κατάλληλα ώστε να καλύπτουν το σύνολο της τηλεπικοινωνιακής υποδομής και των συναφών υπηρεσιών. Σε κάθε περίπτωση, η τυποποίηση παραμένει πρωτίστως μια διαδικασία καθοδηγούμενη από την αγορά, ενώ είναι σκόπιμο να απαιτείται η συμμόρφωση με συγκεκριμένα πρότυπα σε κοινοτικό επίπεδο, ώστε να εξασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα στην ενιαία εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά. Εντούτοις, μετά από µια περίοδο εξαιρετικά ταχείας ανάπτυξης (ιδίως µεταξύ του 1998 και του 2000), ο τοµέας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών υπόκειται αυτή τη στιγµή σε µια συνολική διαδικασία αναπροσαρµογής, ίσως αναπόφευκτης µετά από τις πρόσφατες μάλλον «επιλεκτικές» (εάν όχι «περιορισμένες») επενδυτικές και τις λοιπές χρηματοοικονομικές δράσεις των τελευταίων χρόνων, συνδυαστικά με το πρόσφατο κλίμα «επιφύλαξης» και «αναμονής» στις διεθνείς αγορές. Οι επιπτώσεις και τα πιθανά αποτελέσµατα εγείρουν σηµαντικά θέµατα για το µέλλον του ίδιου του τοµέα αλλά και για την συνολικότερη οικονοµική ανάπτυξη στην Ευρώπη. 14 Οδηγία 97/33/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 1997, για τη διασύνδεση στο χώρο των τηλεπικοινωνιών προκειμένου να διασφαλισθεί καθολική υπηρεσία και διαλειτουργικότητα, με εφαρμογή των αρχών παροχής ανοικτού δικτύου (ΟΝP), ΕΕ L 199 της , σελ [Οδηγία όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 98/61/ΕΚ (ΕΕ L 268 της , σ. 37]. 15 Ο αντίστοιχος ορισμός που χρησιμοποιείται στην Οδηγία Πλαίσιο 2002/21/ΕΚ είναι ισοδύναμος με την έννοια της δεσπόζουσας θέσης, όπως ορίζεται στη νομολογία του Δικαστηρίου και του Πρωτοδικείου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. 16 Οι εθνικές κανονιστικές αρχές θα πρέπει να αναλύουν κατά πόσο μια αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών είναι πράγματι ανταγωνιστική σε έναν συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, ο οποίος μπορεί να είναι το σύνολο ή τμήμα της επικρατείας του συγκεκριμένου κράτους μέλους ή γειτονικές περιοχές Κρατών Μελών, εκλαμβανόμενες ως «ενιαίο» σύνολο. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 9/18

10 7. Τα «δίκτυα» ως μέσα για την περαιτέρω ενίσχυση & «αναπροσαρμογή» της ευρωπαϊκής οικονομίας. Στο πλαίσιο της ως άνω αναπροσαρμογής περιλαμβάνεται και η προοπτική για μια ορθολογικότερη και περισσότερο εξισορροπημένη ανάπτυξη δικτύων-υποδομών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, κυρίως μέσω του συνδυασμού διαφορετικών μορφών σύγχρονων τεχνολογιών, με στόχο την επίτευξη οικονομίας κλίμακας και για την αποφυγή της σπατάλης πόρων. Ως εκ τούτου, κατά κανόνα οι ενδεχόμενες επενδύσεις ανάπτυξης δικτύων προσανατολίζονται κυρίως στις απολύτως αναγκαίες, καθώς οι δράσεις για την ανάπτυξη δικτύων (από τη λήψη των αναγκαίων αδειών μέχρι την πλήρη εγκατάσταση των υποδομών, τη θέση σε λειτουργία των αναγκαίων εξοπλισμών, αλλά και τις δράσεις συντήρησης, εποπτείας και ασφάλειας) απαιτούν διάθεση πολλαπλών και σημαντικών πόρων και ανάλογου δυναμικού. Σε κάθε περίπτωση, σημαντικό κριτήριο αποτελεί η εκτίμηση για την ανταποδοτικότητα των εκάστοτε προγραμματιζόμενων επενδύσεων, με στόχο τη δημιουργία εσόδων στους επενδυτές και την ενίσχυση της ενεργού παρουσίας των στην αγορά, υπό συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού αναφορικά ως προς την όποια επικείμενη δραστηριοποίηση. Η μείωση επενδύσεων για νέες προηγμένες υποδομές μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην εξάπλωση νέων υπηρεσιών, όπως π.χ. σε σχέση με την ευρυζωνική πρόσβαση, την ανάπτυξη κινητών επικοινωνιών τρίτης γενιάς (3G) και την ανάπτυξη εφαρμογών διαδραστικής τηλεόρασης και πολυμέσων. Για την ανάκαμψη ολόκληρου του τομέα απαιτείται αναζωογόνηση των δαπανών, περιλαμβανομένων των επενδύσεων για νέες δικτυακές υποδομές. Σε κάθε περίπτωση, το ποσοστό των επενδύσεων θα επηρεάζεται από τις αποφάσεις των υπεύθυνων για τη χάραξη δημόσιας πολιτικής, επομένως: - Η εφαρμογή του νέου πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων θα παράσχει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για τις συναφείς επενδύσεις. - Η υλοποίηση εθνικών στρατηγικών για τις ευρυζωνικές επικοινωνίες θα δημιουργήσει πρόσθετη ζήτηση υπό εύλογες συνθήκες και προϋποθέσεις. - Η άρση φραγμών κανονιστικού και τεχνικού χαρακτήρα θα διευκολύνει την εισαγωγή και εγκατάσταση δικτύων τρίτης γενιάς αλλά και άλλων σύγχρονων δικτυακών υποδομών. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 10/18

11 Το πρόσφατο σχέδιο δράσης eeurope το οποίο καλύπτει την περίοδο , πραγματοποιεί ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης και της χρήσης υποδομών παγκοσμίου επιπέδου, οι οποίες θα είναι σε θέση να παρέχουν εκσυγχρονισμένες υπηρεσίες, αποβλέποντας παράλληλα στη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για το ηλεκτρονικό επιχειρείν και για τη διασφάλιση ευρυζωνικών υποδομών πληροφοριών. Από την πλευρά της προσφοράς, οι δράσεις που αφορούν στην ευρυζωνική πρόσβαση και στην ασφάλεια πρέπει να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη υποδομών και να τονώνουν την εισαγωγή περιεχομένου και εφαρμογών. Από την πλευρά της ζήτησης, δράσεις προηγμένων ηλεκτρονικών εφαρμογών (π.χ. ηλεκτρονική κυβέρνηση, ηλεκτρονική υγεία, ηλεκτρονική μάθηση και ηλεκτρονικό επιχειρείν) θα πρέπει να προωθούν νέες υπηρεσίες αλλά και να αυξάνουν τη ζήτηση παρέχοντας ώθηση στην περαιτέρω ανάπτυξη δικτύων. Επομένως προωθείται μια μορφή προσέγγισης η οποία βασίζεται στον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ δικτύων και υπηρεσιών. Ειδικότερα, στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται επάρκεια επενδύσεων αλλά και αποτελεσματικός ανταγωνισμός μεταξύ υποδομών, μπορεί να είναι εφικτή η άρση των εκ των προτέρων ρυθμιστικών υποχρεώσεων που τίθενται από το νέο κανονιστικό πλαίσιο. 8. Διάφορες διακριτές δικτυακές μορφές τεχνολογιών σε ένα περιβάλλον ανάπτυξης, κυρίως για την προώθηση εφαρμογών του Διαδικτύου και της «ευρυζωνικής» πρόσβασης. Στο πλαίσιο των υφιστάμενων δράσεων της αγοράς, επιδιώκεται σήμερα η δημιουργία μιας ανοιχτής και ανταγωνιστικής διάρθρωσής της, όσον αφορά την προσφορά τηλεπικοινωνιακών δικτύων και υπηρεσιών, γεγονός το οποίο μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις σε παράλληλους τομείς που επηρεάζονται από τη σύγκλιση. Ειδικότερα, τέτοιες προοπτικές ενισχύουν τον ανταγωνισμό και την ανάπτυξη νέων καινοτόμων εφαρμογών προς το όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, προσφέροντας κατάλληλη εμπειρογνωμοσύνη στην ευρωπαϊκή βιομηχανία, στους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων αλλά και στους παροχείς υπηρεσιών, προκειμένου να ανταγωνίζονται όχι μόνο στις εθνικές αλλά και στις ευρωπαϊκές και/ή στις διεθνείς αγορές. Μέχρι σήμερα έχουν αναπτυχθεί διαφορετικές δράσεις ανάπτυξης και/ή αναβάθμισης δικτύων, με έμφαση κυρίως σε σταθερές υποδομές (παρά το ότι σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν και εκτενή ασύρματα δίκτυα). Ένα ιδιαίτερα σημαντικό βήμα προόδου υπήρξε η ανάπτυξη του ψηφιακού δικτύου ενοποιημένων υπηρεσιών (Integrated Services Digital Network - ISDN), το οποίο -υπό όρους πρόσβασης, διείσδυσης και αποτελεσματικής χρήσης- ίσως αποτελεί σήμερα το καταλληλότερο και αποτελεσματικότερο ψηφιακό δίκτυο βάσης μεταγωγής το οποίο μπορεί να στηρίξει τις νέες υπηρεσίες και εφαρμογές ώστε να είναι άμεσα διαθέσιμες, σε εμπορικό και τεχνικό επίπεδο. 17 Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «eeurope 2005: Κοινωνία της πληροφορίας για όλους», COM(2002) 263 τελικό. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 11/18

12 Η παρούσα του ανάπτυξη αποτελεί σημαντική ευκαιρία, και κυρίως βραχυπρόθεσμα εκμεταλλεύσιμη, η δε αγορά του, καθώς και η γεωγραφική του επέκταση, αιτιολογούνται από την υλοποίηση νέων -και ικανοποιητικά διασυνδεδεμένωνυπηρεσιών και εφαρμογών σε ευρύτερη εθνική αλλά και ευρωπαϊκή κλίμακα 18. Μια άλλη μεγάλη πρόκληση αναδύεται παράλληλα από τα όποια υφιστάμενα και/ή αναπτυσσόμενα δίκτυα υψηλών ταχυτήτων μετάδοσης δεδομένων και από την εμπορική αξιοποίησή τους. Ο τομέας αυτός 19 θεωρείται ως ύψιστου επιχειρηματικού ενδιαφέροντος καθώς παρέχει δυνατότητες νέων εφαρμογών και διευκολύνσεων προς το κοινό, τις επιχειρήσεις, το δημόσιο και κάθε άλλο εμπλεκόμενο φορέα. Οι γρήγορες συνδέσεις με το Διαδίκτυο αποτελούν τη βάση μιας υποδομής παγκοσμίου επιπέδου για την κοινωνία της γνώσης. Μεγάλο μέρος των σημερινών χρηστών του Διαδικτύου συνδέονται με τους παροχείς υπηρεσιών μέσω προσωρινών τηλεφωνικών συνδέσεων (dial-up επιλογή μέσω τηλεφωνικής γραμμής) με μικρές ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων. Οι υψηλού ρυθμού και διαρκείς συνδέσεις επιτρέπουν την άμεση -και περισσότερο αξιόπιστη σε σχέση με αντίστοιχα ποιοτικά πρότυπα- μεταβίβαση μεγάλου όγκου δεδομένων μέσω του υποκείμενου δικτύου, γεγονός το οποίο προσφέρει τεράστιες δυνατότητες και επιλογές. Επομένως, η διαθεσιμότητα, η υψηλή ταχύτητα μετάδοσης δεδομένων 20, η καλύτερη ποιότητα και οι βελτιωμένες επιδόσεις συνιστούν βασικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων ευρυζωνικών δικτύων. Ταυτόχρονα, η έννοια της «ευρυζωνικής πρόσβασης» 21 χαρακτηρίζεται από την αποτελεσματική διασυνεργασία & διαλειτουργικότητα διαφορετικών τεχνολογιών και εφαρμογών, τόσο σε επίπεδο υποδομών όσο και υπηρεσιών. Έτσι μπορεί να είναι εφικτή η δυνατότητα προσφοράς 22 των καταλληλότερων οικονομικά λύσεων στις διάφορες καταστάσεις που προκύπτουν κατά τη «δόμηση» της κοινωνίας των πληροφοριών. Εντούτοις, μια οποιαδήποτε ικανοποιητική διείσδυση νεωτεριστικών εφαρμογών σαφώς προϋποθέτει την ύπαρξη εκτενών -αλλά και δομημένων κατά κατάλληλο τρόπο 18 Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνεται πάντοτε υπόψη ότι το ISDN αποτελεί μόνον ένα πρώτο βήμα και ότι πρόκειται να εξελίσσεται παράλληλα και με άλλες τεχνολογικές εφαρμογές, ώστε να καθίσταται μέσο πρόσβασης των χρηστών σε ευρυζωνικές βασικές υπηρεσίες δικτύου. 19 Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να θεωρηθούν βασικές εφαρμογές τεχνολογιών όπως του Ασύγχρονου Τρόπου Μεταφοράς (Asynchronous Transfer Mode - ΑΤΜ), της Αναμετάδοσης Πλαισίου (Frame Relay - FR) και κυρίως της νέας επαναστατικής τεχνολογίας μέσω της χρήσης του Πρωτοκόλλου Internet (Internet Protocol - IP) η οποία παρέχει ασυγκρίτως πολλαπλά πλεονεκτήματα έναντι των δύο προηγουμένων. 20 Για τη θεώρηση της ευρυζωνικής πρόσβασης θεωρούνται τουλάχιστον ρυθμοί της τάξης των 2Mbit/s. 21 Chochliouros I. P. and Spiliopoulou A. S., The Challenge from the Development of Innovative Broadband Access Services & Infrastructures, EURESCOM SUMMIT 2003 Evolution of Broadband Services-Satisfying User and Market Needs, Proceedings, EURESCOM & VDE Publishers, September 29 - October 01, 2003, Heidelberg, Germany, pp Το ζήτημα αυτό αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ανάπτυξης ευρυζωνικών δικτύων και αφορά όλως ιδιαιτέρως τις ΜΜΕ καθώς και τις αγορές για τους επαγγελματίες και τα νοικοκυριά. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 12/18

13 ώστε να καλύπτουν συγκεκριμένες προδιαγραφές- δικτύων κορμού και πρόσβασης, ικανών ώστε να ανταποκρίνονται σε στοιχειώδεις πελατειακές απαιτήσεις και υπό εύλογες τιμολογήσεις-χρεώσεις 23. Σε κάθε περίπτωση, για την ανάπτυξη, επέκταση και περαιτέρω κλιμάκωση των δικτυακών υποδομών κορμού και πρόσβασης γενικά απαιτείται να υπάρχουν κατάλληλοι πολιτικοί και οικονομικοί όροι (όπως π.χ. ισχύον ρυθμιστικό-κανονιστικό πλαίσιο, ευνοϊκό επενδυτικό κλίμα και κοινωνικο-οικονομική σταθερότητα). Μεταξύ άλλων, και η προοπτική ανάπτυξης της ευρυζωνικής πρόσβασης μπορεί να παρέχει ουσιαστική συνδρομή προς μια τέτοια κατεύθυνση. Η τεχνολογική εξέλιξη, σε συνδυασμό με την ψηφιακοποίηση της πληροφορίας, έχει επιτρέψει μια ευρεία διάδοση διαφορετικών μορφών πληροφορίας (π.χ. δεδομένα, εικόνα, βίντεο, κτλ.) μέσω διαφορετικών δικτύων επικοινωνίας. Οι πληροφορίες μπορούν να μεταφέρονται μέσω διαφορετικών υποδομών-πλατφορμών και να προσβαίνονται από τους τελικούς χρήστες μέσω διαφορετικών τερματικών συσκευών και διατάξεων. Οι κάθε είδους αναπτυσσόμενες δικτυακές υποδομές εξαρτώνται από ξεχωριστές παραμέτρους και κριτήρια, λαμβάνοντας κάθε φορά υπόψη και τα ειδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά των υπό θεώρηση περιοχών. Στην πράξη, καμία συγκεκριμένη μορφή τεχνολογίας δεν συγκεντρώνει τα «απόλυτα συγκριτικά πλεονεκτήματα» έναντι των υπολοίπων. Επομένως μια βέλτιστη συνδυαστική θεώρηση διαφορετικών τεχνολογιών μπορεί να διασφαλίζει ικανοποιητικούς και ανταγωνιστικούς όρους πρόσβασης, παρέχοντας στους καταναλωτές μια σειρά εναλλακτικών λύσεων. Τα κριτήρια επιλογής μιας συγκεκριμένης δικτυακής αρχιτεκτονικής ή τοπολογίας, επίσης λαμβάνουν υπόψη και τις αναδυόμενες επιχειρηματικές προοπτικές με την ταυτόχρονη θεώρηση προοπτικών αναφορικά με θέματα ποιότητας και στάθμης 24 παροχής υπηρεσίας. Σήμερα, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, το μεγαλύτερο μέρος ευρυζωνικής πρόσβασης διατίθεται μέσω των υφιστάμενων υποδομών, κυρίως δε μέσω του τηλεφωνικού δικτύου χάλκινων ζευγών αγωγών χρησιμοποιώντας τεχνολογίες ασυμμετρικής συνδρομητικής γραμμής 25 του συνδρομητή. Άλλες επίσης διαδεδομένες τεχνολογικές λύσεις είναι μέσω της αξιοποίησης δικτύων καλωδιακής τηλεόρασης, με τη χρήση καλωδιακών διαποδιαμορφωτών (cable modems). Οι παραπάνω δύο μορφές τεχνολογιών πρόσβασης συνιστούν τη βασική βραχυπρόθεσμη μέθοδο για μετάβαση σε ευρυζωνικές λύσεις, κυρίως μέσω της αξιοποίησης και της κατάλληλης αναβάθμισης των ήδη υφιστάμενων δικτυακών υποδομών. Ειδικότερα, η τεχνολογία ADSL σήμερα κυριαρχεί σε όρους διείσδυσης και ανάπτυξης στην αγορά. 23 Ο αριθμός των ευρυζωνικών συνδέσεων διπλασιάστηκε στο 12μηνο έως τον Οκτώβριο 2003, φθάνοντας σε περίπου 20 εκατομμύρια συνδέσεις σε ολόκληρη την ΕΕ. Ωστόσο, το επίπεδο των ευρυζωνικών συνδρομών παρουσιάζει σημαντική διακύμανση μεταξύ των Κρατών Μελών, αποδεικνύοντας ότι συνεχίζει να είναι απαραίτητη η ανάληψη δράσης για την αποφυγή διεύρυνσης του ψηφιακού χάσματος. 24 Απόδοση του αγγλικού όρου Service Level Agreement (SLA). 25 Απόδοση του αγγλικού όρου Asymmetric Digital Subscriber Line (ADSL). Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 13/18

14 Οι καλωδιακοί διαποδιαμορφωτές μπορούν πολύ εύκολα να συνδυάζονται με επισύσκευες διατάξεις (set-top boxes - STB) και να προσφέρουν και άλλου είδους διευκολύνσεις (π.χ. ψηφιακή τηλεόραση, τηλεφωνία, υπηρεσίες εφαρμογών Διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένων των διαδραστικών εφαρμογών πολυμέσων). Το βασικό μειονέκτημα μιας τέτοιας τεχνολογίας συνήθως απορρέει από την ίδια τη φύση των καλωδιακών δικτύων, τα οποία εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές, δηλαδή όπου αυτά είναι ήδη εγκατεστημένα, με αποτέλεσμα να μην παρέχουν ικανοποιητικά κίνητρα για περαιτέρω διάδοσή τους, κυρίως λόγω του αυξημένου κόστους εγκατάστασης (και/ή αναβάθμισης) αλλά και άλλων σύνθετων προβλημάτων για την ανάπτυξή τους (κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα). Η ανάπτυξη νέων δικτυακών πλατφορμών, όπως διαδραστική ψηφιακή τηλεόραση (Interactive Digital TV - idtv), κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς (3G), δορυφορικά συστήματα, υποδομές σταθερής ασύρματης πρόσβασης (fixed wireless access -FWA), τοπικά ραδιοδίκτυα (Radio Local Area Networks - RLAN ή WLAN ή Wi-Fi), υποδομές οπτικών ινών και υποδομές μέσω ηλεκτρικών γραμμών τροφοδοσίας ισχύος (electric power-line communications) μπορεί να παρέχουν εναλλακτικές λύσεις για περιοχική κάλυψη και για διάθεση νέων υπηρεσιών. Οι ξεχωριστές τεχνολογίες μπορούν να συνυπάρχουν ώστε να εξασφαλίζεται ικανοποιητική εναλλακτική ποικιλία. Καθεμία μπορεί να συγκεντρώνει ειδικά πλεονεκτήματα όπως π.χ., ευελιξία για την περίπτωση FWA, επαρκές ζωνικό εύρος για την περίπτωση δικτύων οπτικών ινών, πλήρη περιοχική κάλυψη για την περίπτωση των δορυφορικών δικτύων, δυνατότητα πρόσβασης των χρηστών «εν κινήσει» για την περίπτωση δικτύων τρίτης γενιάς, κ.α. Τα ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα εφαρμογών ευρυεκπομπής, επιδρούν καταλυτικά σε οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές δράσεις που αναπτύσσονται στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι πλατφόρμες διαδραστικής ψηφιακής TV μπορούν να χρησιμοποιούν διαφορετικές τεχνολογίες μετάδοσης 26 για πρόσβαση προς τους τελικούς χρήστες. Η διάθεση ενός κατάλληλου «καναλιού επιστροφής» μέσω δεκτών εξοπλισμένων με την ανάλογη «επισύσκευη διάταξη» (STB) και με ανάλογη σύνδεση σε ένα τηλεπικοινωνιακό δίκτυο μπορεί να παρέχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο και να παρέχει τις συναφείς διευκολύνσεις (όπως π.χ. υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( ), υπηρεσίες μικρών μηνυμάτων (short-message services - SMS), κ.α.). Οι εφαρμογές ψηφιακής τηλεόρασης προωθούν αποτελεσματικά τις εφαρμογές διαδραστικότητας και πρόσβασης σε περιεχόμενο, ιδίως μέσω της πρόσφατης ανάπτυξης του προτύπου του Ευρωπαϊκού Ινστιτύτου Τηλεπικοινωνιακών Προτύπων 27 για το «Οικιακό Πλατύβαθρο Πολυμέσων» (Multi-Media Home Platform - MHP) 28 που αξιοποιεί δυνατότητες εκπομπής βίντεο και ακουστικών πληροφοριών συνδυαστικά με «παραδοσιακές» τηλεπικοινωνιακές εφαρμογές. 26 Δηλαδή μετάδοση που μπορεί να είναι επίγεια (ασυρματική), δορυφορική, καλωδιακή ή μέσω χρήσης των ζωνών συχνοτήτων VHF και UHF. 27 European Telecommunication Standards Institute - ETSI. [Ο ευρωπαϊκός φορέας τυποποίησης στον ευρύτερο τομέα τηλεπικοινωνιακών εφαρμογών]. 28 Πρότυπο ETSI, TS V1.3.1 ( ): «Ψηφιακή Βιντεοεκπομπή (DVB) - Οικιακό Πλατύβαθρο Πολυμέσων (MHP) - Προδιαγραφή 1.0.3». Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 14/18

15 Η σπουδαιότητα 29 του ραδιοφάσματος στον τομέα την επικοινωνιών είναι άκρως σημαντική, και αναγνωρίζεται η ανάγκη εξισορρόπησης των ανταγωνιστικών αναγκών εμπορικής και μη εμπορικής χρήσης του φάσματος των ραδιοσυχνοτήτων 30. Υπάρχει άμεση ανάγκη ανάληψης δράσεων για την επίτευξη εναρμονισμένης και ισόρροπης προσέγγισης στη χρήση του ραδιοφάσματος, ιδίως στα πεδία των επικοινωνιών, των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, των μεταφορών, της έρευνας και της προστασίας της ανθρώπινης υγείας, ώστε να διασφαλίζεται ότι η εν λόγω χρήση τηρεί τις αρχές της εσωτερικής αγοράς, καθώς και για την προστασία των κοινοτικών συμφερόντων σε διεθνές επίπεδο. Αναγνωρίζεται επίσης ο ιδιαίτερος ρόλος των κινητών επικοινωνιών ως στυλοβάτη της κοινωνίας των πληροφοριών, του οποίου το δυναμικό πρέπει να ενισχυθεί. Ο κόσμος των επικοινωνιών τρίτης γενιάς, όντας πλέον σε περιβάλλον σύγκλισης και κατευθυνόμενος από τα δεδομένα, θα είναι συνθετότερος από ό,τι ο κόσμος των επικοινωνιών δεύτερης γενιάς (GSM) που βασιζόταν κυρίως στη φωνή. Εάν αντιμετωπιστεί επιτυχώς, θα μπορέσουν να υπάρξουν συναρπαστικές νέες υπηρεσίες καθώς και να δοθεί σημαντική ώθηση στην παραγωγικότητα. Τα δίκτυα επικοινωνίας τρίτης γενιάς (3G ή UMTS) συγκροτούν ένα σύγχρονο δικτυακό δόμημα ασύρματων δικτύων που παρέχει εκτεταμένη κάλυψη, υψίρρυθμη μετάδοση δεδομένων και υποστηρίζει πολυμεσικές εφαρμογές, προσφέροντας δυνατότητες για δημιουργία σημαντικής ροής εσόδων στους κατόχους τους, υπό κατάλληλους 31 όρους εμπορικής εκμετάλλευσης. Από την άλλη μεριά, αυτά τα δίκτυα απαιτούν σημαντικά μεγάλες επενδύσεις αλλά και εμπλέκουν θέματα ανταγωνισμού, κυρίως σε ό,τι αφορά στην κοινή χρήση δικτυακών υποδομών. Άλλα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στη χορήγηση αδειών για την εγκατάσταση πυλώνων και σταθμών βάσης αλλά σε θέματα παρεμβολών (σε συνδυασμό με θέματα ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας και έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία). Εντούτοις αυτά έχουν ήδη αντιμετωπισθεί σε μεγάλο βαθμό από την τα ήδη εγκατεστημένα δίκτυα κινητών επικοινωνιών. Τα δίκτυα τρίτης γενιάς κινητών επικοινωνιών θα αναβαθμίσουν τα υφιστάμενα δίκτυα κινητών επικοινωνιών προσφέροντας νέες δυνατότητες και επαναστατικές εφαρμογές περιεχομένου στους χρήστες, σε συνδυασμό με το πλεονέκτημα της κινητικότητας. Οι υφιστάμενες και συνεχώς αναβαθμιζόμενες τερματικές συσκευές σήμερα καθιστούν μάλλον πραγματικότητα παρά όραμα, μια τέτοια διάσταση. Το νέο κανονιστικό πλαίσιο για ηλεκτρονικές επικοινωνίες παρέχει τη δυνατότητα ώστε να 29 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, τα επόμενα βήματα στην πολιτική του ραδιοφάσματος - αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης της Πράσινης Βίβλου, COM(1999) Απόφαση αριθ. 676/2002/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με ένα κανονιστικό πλαίσιο για την πολιτική του ραδιοφάσματος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (απόφαση ραδιοφάσματος), ΕΕ L108, , σελ Οι υπηρεσίες τρίτης γενιάς άρχισαν επίσης να κάνουν αισθητή την παρουσία τους, με περίπου συνδρομητές σε πέντε Κράτη Μέλη. Έως το τέλος του 2004, αναμένεται ότι περισσότερα από σαράντα δίκτυα τρίτης γενιάς θα παρέχουν εμπορικές υπηρεσίες, τροφοδοτούμενα από ζήτηση για υψίρρυθμη πρόσβαση δεδομένων για ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, Ίντερνετ και ηλεκτρονικές δικτυακές υπηρεσίες εν κινήσει. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 15/18

16 διασφαλίζεται μια συνεκτική πολιτική για τις ασύρματες επικοινωνίες σε εθνικό και κυρίως σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Οι δορυφορικές υποδομές 32, υπό εύλογους όρους, μπορούν να παρέχουν ευρεία (και/ή παγκόσμια) περιοχική κάλυψη. Το βασικότερο πρόβλημα που αφορά στη συγκεκριμένη κατηγορία δικτύων είναι συνήθως η ανάπτυξη οικονομικά βιώσιμων εμπορικών εφαρμογών και η διάθεσή τους προς κατάλληλο πελατειακό κοινό, μέσω αντίστοιχων εξοπλισμών. Τα δορυφορικά συστήματα μπορούν να εκλαμβάνονται ως ένα ουσιώδες «μέσο» για την εκπλήρωση στρατηγικών στόχων και επιχειρηματικών πολιτικών, προερχόμενων από πολλαπλά επίπεδα, κυρίως δε ως μια ανταγωνιστική λύση που απευθύνεται τόσο σε εταιρικούς όσο και σε άλλους χρήστες, όπως π.χ. δημόσιους φορείς και οργανισμούς. Παρά τα όποια προβλήματα που ενδέχεται να αφορούν στην αποτελεσματική χρήση του ραδιοφάσματος, τα δορυφορικά δίκτυα μπορούν να αποτελέσουν έναν τομέα στον οποίο θα εστιασθεί σημαντικό μέρος των επερχόμενων ευρωπαϊκών επενδυτικών δράσεων, κυρίως για την προώθηση νέων εφαρμογών 33 και την ανάδειξη νέων αγορών, παράλληλα με άλλες κοινές ευρωπαϊκές δράσεις. Η μετάδοση φωτός μέσω οπτικών ινών συνιστά μια κατά βάση «απλή» διαδικασία και προσφέρει μια βέλτιση λύση μετάδοσης. Τα δίκτυα οπτικών ινών δεν υπόκεινται σε παρεμβολές και προσφέρουν αξιόπιστες συνδέσεις με λιγότερη πολυπλοκότητα και με αρκετά ικανοποιητικούς όρους εύρους ζώνης. Το βασικό μειονέκτημά τους έγκειται στο υψηλό κόστος εγκατάστασης των συναφών υποδομών. Το γεγονός αυτό τείνει να αντιμετωπισθεί με προώθηση διαφορετικών μοντέλων επιχειρηματικών συνεργασιών μεταξύ τοπικών αρχών και επιχειρηματικών φορέων, για την από κοινού εγκατάσταση και την εκμετάλλευση των αντίστοιχων δικτυακών υποδομών, προσφέροντας ευρύτερες αναπτυξιακές δυνατότητες. Οι εφαρμογές FWA χρησιμοποιούν μικροκυματική τεχνολογία και μπορούν να εγκαθίστανται σχετικά γρήγορα, συμβάλλοντας στην ανταγωνιστική ανάπτυξη των αγορών, και παρέχοντας σημαντικούς όρους ευελιξίας. Μέσω τέτοιων δικτύων έχουν επιτευχθεί συνθήκες ανταγωνισμού σε μια βραχυπρόθεσμη έως μεσοπρόθεσμη προοπτική, και κυρίως σε αστικά κέντρα. Παράλληλα, μέσα από την κείμενη επιχειρηματική πρακτική διαφαίνεται ότι τέτοιες λύσεις δύνανται επίσης να εφαρμοσθούν και σε λιγότερο ανεπτυγμένες ή απομονωμένες περιοχές, όπου δεν μπορούν να είναι διαθέσιμες λύσεις ADSL. Τα τοπικά ραδιοδίκτυα (RLAN) συνιστούν ένα ταχέως αναπτυσσόμενο, επαναστατικό και πολλά υποσχόμενο μέσο 34 για την παροχή ευρυζωνικών ασύρματων υπηρεσιών πρόσβασης στο Διαδίκτυο και σε εταιρικά ενδοδίκτυα (intranets), τόσο για ιδιωτική 32 Βλέπε σχετικά το κείμενο της Πράσινης Βίβλου για μια «Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική», COM(2003) 17, 21 Ιανουαρίου Π.χ. εφαρμογές πλοήγησης ή εντοπισμού θέσης μέσω δορυφόρου, κυρίως μέσω της ευρωπαϊκής υποδομής Galileo. 34 I. P. Chochliouros, A. S. Spiliopoulou & G. K. Lalopoulos, Radio Local Area Networks (R-LAN) - An Enabler of the European Broadband Perspective, The Journal of the Communications Network (TCN), Volume 3, Part 1, January-March Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 16/18

17 όσο και για δημόσια χρήση. Τέτοια δίκτυα σήμερα εξυπηρετούν διαφορετικές κατηγορίες χρηστών (κυρίως επιχειρηματικούς χρήστες) οι οποίοι βρίσκονται μακριά από τις «σταθερές» θέσεις δικτυακής πρόσβασης (δηλαδή τις ευρισκόμενες στην οικία ή στην εργασία τους), και ως τέτοια ουσιαστικά «συμπληρώνουν» τη χρήση άλλων υφιστάμενων ευρυζωνικών εφαρμογών. Τα βασικά πλεονεκτήματά τους εστιάζονται στο ότι μπορούν να προσφέρουν διαδικτυακή πρόσβαση σε δημόσιους χώρους (σε περιορισμένη και/ή περισσότερο ευρεία έκταση), όπως π.χ. αεροδρόμια, λιμάνια, σταθμοί τρένων, κέντρα αγορών, γήπεδα & αθλητικοί χώροι, βιβλιοθήκες, σχολεία, ξενοδοχεία, χώροι αναψυχής, κτλ. Υπό κατάλληλη τιμολογιακή πολιτική, τα δίκτυα αυτά μπορούν να τύχουν ευρύτερης αποδοχής και μεγαλύτερης εμπορικής εκμετάλλευσης. Οι επικοινωνίες μέσω δικτύων ηλεκτρικών γραμμών παροχής τροφοδοσίας ισχύος αποτελούν μια ιδιαιτέρως αξιοσημείωτη τεχνολογική πρόκληση, εντούτοις ακόμα αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα και περιορισμούς, που αφορούν κυρίως στους ρυθμούς μετάδοσης των δεδομένων. Στο προσεχές μέλλον, ενδέχεται να αποτελέσουν αξιόπιστες εναλλακτικές τεχνικές λύσεις. 9. Συμπερασματική επισκόπηση - Για τη μεγιστοποίηση -σε εθνικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο- του αντίκτυπου της κοινωνίας της πληροφορίας ως κινητήριας δύναμης για ανάπτυξη, παραγωγικότητα και δημιουργία θέσεων εργασίας, χρειάζεται να δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα για πραγματοποίηση περαιτέρω επενδύσεων, μειώνοντας κατ αυτό τον τρόπο -στο ελάχιστο δυνατό- το «χάσμα» μεταξύ προσδοκιών και αποτελεσμάτων πολιτικής και στρατηγικής. - Τα νέα δίκτυα προηγμένων ηλεκτρονικών επικοινωνιών διευρύνουν τις ανταγωνιστικές δυνατότητες της ευρωπαϊκής κοινοτικής αγοράς σε νέες εφαρμογές και υπηρεσίες οι οποίες αποτελούν τη βάση επί της οποίας αναπτύσσεται η κοινωνία των πληροφοριών. Υπό κατάλληλο πλαίσιο δράσεων μπορούν να συμβάλουν σε μια προληπτική και δυναμική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των επερχόμενων αλλαγών και για την καλύτερη διαχείριση των όποιων προκλήσεων και απαιτήσεων. Παράλληλα, μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της απόδοσης της οικονομίας, συμβάλλοντας στην ουσιαστική συγκρότηση μιας ολοένα περισσότερο διασυνδεδεμένης και ολοκληρωμένης κοινωνίας. - Οι κατάλληλα αναπτυσσόμενες τεχνολογικές δικτυακές πλατφόρμες μπορούν να οδηγήσουν στην τόνωση αποτελεσματικών μορφών δημόσιων-ιδιωτικών σχέσεων συνεργασίας, με την ενεργό συμμετοχή των κάθε είδους φορέων - «παικτών» της αγοράς, βοηθώντας τόσο στη χάραξη δυναμικών στρατηγικών όσο και στην άμεση καθοδήγηση της εφαρμογή αυτών. - Οι σύγχρονων δυνατοτήτων δικτυακές υποδομές μπορούν να βοηθήσουν δυναμικά στην αντιμετώπιση τεχνικών και μη τεχνικών φραγμών ή περιορισμών Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 17/18

18 καθώς και των απαιτούμενων όρων για τη βέλτιστη ανάπτυξη, την εξάπλωση και χρήση των τεχνολογιών, όπως οι σχετικές κανονιστικές ρυθμίσεις, τα πρότυπα, οι χρηματοοικονομικές πτυχές, η κοινωνική αποδοχή, οι ανάγκες κατάρτισης κτλ. Επομένως, τα δίκτυα προηγμένων ηλεκτρονικών επικοινωνιών αποτελούν ουσιαστικά στοιχεία για τη διαφύλαξη της ευημερίας της Κοινότητας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, και την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. 10. Ευχαριστίες Στο πλαίσιο της εκπόνησης της παρούσας μελέτης με αντικείμενο την «Αξιολόγηση της πρόκλησης από την ανάπτυξη νέων δικτυακών υποδομών για την παροχή», ο συντάκτης, Δρ. Ιωάννης Π. Χοχλιούρος (Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τηλεπικοινωνιών, M.Sc., Ph.D.) και rapporteur της Ομάδας Εργασίας ΣΤ1 του e-business Forum, θα ήθελε να εκφράσει τις ευχαριστίες του προς την κα Αναστασία Σ. Σπηλιοπούλου, Δικηγόρο, LL.M., μέλος της Ομάδας Εργασίας ΣΤ1, για τη συμβολή και τη συνεισφορά της στην ολοκλήρωση του παρόντος μελετητικού πονήματος. Επιμέλεια Σύνταξης: Δρ. Ιωάννης Π. ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΣ, Rapporteur Ομάδας Έργου 18/18