ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. Πρόλογος 3ης έκδοσης... VII Συντομογραφίες... XLVII Βασική βιβλιογραφία...

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 3ης έκδοσης... VII Συντομογραφίες... XLVII Βασική βιβλιογραφία... LI ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 Ι. Η έννοια της ιδιοκτησίας στον Ποινικό Κώδικα... 1 ΙΙ. Ιδιοκτησία και περιουσία... 2 ΙΙΙ. Γενική επισκόπηση των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας ΚΛΟΠΗ (άρθρ , 377, 378 ΠΚ)...4 Ι. Αντικειμενική υπόσταση Πράγμα Ορισμός Πράγματα εκτός συναλλαγής Ο άνθρωπος Mέλη του ανθρώπινου σώματος Το ανθρώπινο πτώμα Τα ζώα Αξιώσεις και λοιπά άυλα αγαθά Λογισμικό Λογιστικό χρήμα Μορφές ενέργειας Λοιπές περιπτώσεις H κατάσταση της ύλης Η αξία του πράγματος Kινητό Ξένο Έννοια Ορισμός...17

2 Πράγματα που ανήκουν αποκλειστικά στον πράττοντα Αδέσποτα Απολωλότα Ανήθικες δικαιοπραξίες Θησαυρός Αρχαιότητες Kατοχή Έννοια της κατοχής Ορισμός Κατοχή υπό ποινική και αστική έννοια Κατοχή, ιδιοποίηση, ιδιοκτησία Η πολιτική αγωγή στην κλοπή Φυσική εξουσία Έννοια Παροδική παρακώλυση φυσικής εξουσίασης Σφαίρες κυριαρχίας Κρυμμένα πράγματα Λησμονημένα πράγματα Φυσική βούληση Συγκατοχή Βοηθός κατοχής Αφαίρεση πράγματος μετά το θάνατο του κατόχου; Το νομικό πρόσωπο έχει κατοχή; Tραπεζική κατάθεση και κατοχή Αφαίρεση Έννοια Αφαίρεση κατά έμμεση αυτουργία Συγκατάθεση Έννοια Συγκατάθεση και συναίνεση Συγκατάθεση με παραπλάνηση Έλλειψη φυσικής βούλησης προς μεταβίβαση της κατοχής Συγκατάθεση υπό όρους Ανάληψη χρημάτων από ΑΤΜ με κλεμμένη μαγνητική κάρτα αυτόματης συναλλαγής (cashcard) Ανοιχτή κλοπή Αφαίρεση με παράλειψη...53 XVI

3 II. Yποκειμενική υπόσταση Υπαιτιότητα Σκοπός παράνομης ιδιοποίησης Η κλοπή ως έγκλημα σκοπού Ορισμός Aντικείμενο της (σκοπούμενης) ιδιοποίησης Lucrum ex re Πρόσκτηση αποστέρηση Τα έγγραφα ως αντικείμενα ιδιοποίησης Έγγραφα παραστατικά αξίας Έγγραφα αποδεικτικά δικαιώματος Το παράνομο της σκοπούμενης ιδιοποίησης Ιδιοποίηση υπέρ τρίτου. Η περίπτωση του μη σκοπίμως δρώντος δολίου οργάνου...68 III. Απόπειρα Έννοια και οριοθέτηση Γενικά Απόπειρα και τελείωση Απόπειρα και προπαρασκευαστικές πράξεις Απόπειρα κατά συναυτουργία...74 IV. Συμμετοχή Συναυτουργία Προϋποθέσεις Αναιρετικός έλεγχος Συνέργεια Άμεση και απλή συνέργεια Συνέργεια και ουσιαστική αποπεράτωση Ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις (άρθρ. 49 παρ. 2 ΠΚ)...78 V. Συρροές Περιπτώσεις αληθινής συρροής Ζητήματα φαινομένης συρροής Φυσική ενότητα της πράξης Κλοπή και υπεξαίρεση Κλοπή και φθορά ξένης ιδοκτησίας Κλοπή και ληστεία Κλοπή και απάτη Κλοπή και αποδοχή προϊόντων εγκλήματος...83 VI. Ποινικές κυρώσεις...83 XVII

4 VII. Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής Κλοπή πράγματος ιδιαίτερα μεγάλης αξίας Έννοια και νομολογιακή αντιμετώπιση Aναιρετικός έλεγχος H ιδιαίτερα μεγάλη αξία ως διαβαθμίσιμη έννοια Κακουργηματικές περιπτώσεις κλοπής Κλοπή κατά του Δημοσίου (ν. 1608/1950) Γενικά Η έννοια του Δημόσιου τομέα Κλοπή μνημείων (άρθρ. 53 ν. 3028/2002) Συρροή επιβαρυντικών περιπτώσεων VIII. Προνομιούχες περιπτώσεις κλοπής Κλοπή πράγματος ευτελούς αξίας Έννοια και νομολογιακή αντιμετώπιση Ζητήματα πλάνης Έγκληση Αναιρετικός έλεγχος Κλοπή από ανάγκη για άμεση χρήση ή ανάλωση Υφαιρέσεις Έννοια και δικαιολογητική βάση Έκταση εφαρμογής και λειτουργία του προνομίου Ενδιαίτηση στο ίδιο σπίτι Πλάνη IX. H κατ εξακολούθηση κλοπή Το άρθρ. 98 παρ. 2 ΠΚ Απέβλεπε Πρακτική σημασία του ζητήματος Κλοπή τελούμενη κατ εξακολούθηση και κατ επάγγελμα Κλοπή κατ εξακολούθηση σε βάρος του Δημοσίου X. Ειδικές διατάξεις Κλοπή στρατιωτικών πραγμάτων (άρθρ. 147 ΣΠΚ) Αγροτική κλοπή (άρθρ. 37 ν. 3585/2007) Ζωοκλοπή (άρθρ.1 ν. 1300/1982) Iχθυοκλοπή (άρθρ. 17 παρ. 5 ν.δ. 420/1970) Kλοπή φορτίου ή εξοπλισμού πλοίου (άρθρ. 217 KΔNΔ) Κλοπή σκύλου ή ζώου συντροφίας ΧΙ. Σύληση νεκρού (άρθρ. 373 ΠΚ) ΧΙΙ. Μεταβολή κατηγορίας XVIII

5 3. ΚΛΟΠΗ ΧΡΗΣΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΟΥ ΜΕΣΟΥ (άρθρ. 374A ΠΚ) Ι. Δικαιολογητική βάση και σκοπός της διάταξης II. Αντικειμενική υπόσταση Μηχανοκίνητο μεταφορικό μέσο Ξένο Aφαίρεση ΙΙΙ. Υποκειμενική υπόσταση Υπαιτιότητα Σκοπός χρήσης Έννοια και περιεχόμενο Διάγνωση του σκοπού IV. Συμμετοχή V. Ζητήματα συρροής VI. Ποινική κύρωση Έγκληση VII. Έμπρακτη μετάνοια ΥΠΕΞΑΙΡΕΣΗ (άρθρ. 375, 377, 378 ΠΚ) I. Αντικειμενική υπόσταση Πράγμα Τα μη ενσώματα αντικείμενα Αξία του πράγματος Ατομικά ορισμένο πράγμα Αναιρετικός έλεγχος Ξένο Γενικά Περιπτώσεις κτήσης κυριότητας Αφανής εταιρία Δάνειο Ανώμαλη παρακαταθήκη Εισφορές των συμβολαιογράφων Aλληλόχρεος λογαριασμός Kοινός λογαριασμός Συνάφεια Ακυρώσιμη δικαιοπραξία Κτήση πράγματος μέσω αντιπροσώπου Δικαίωμα εξωνήσεως Κέρδη Α.Ε Σύμβαση έργου Άλλες περιπτώσεις XIX

6 2.3. Περιπτώσεις μη κτήσης κυριότητας Αίρεση Πώληση με παρακράτηση της κυριότητος Εντολή και παρακαταθήκη Μονοπρόσωπη εταιρία Σύμβαση χρηματιστηριακής παραγγελίας Αρχαιότητες Mνημεία Κατοχή H έννοια της κατοχής στην υπεξαίρεση Kτήση κατοχής Αναιρετικός έλεγχος Χρόνος κτήσης της κατοχής Η στενή ερμηνεία Η μικρή διορθωτική ερμηνεία Η μεγάλη διορθωτική ερμηνεία Κτήση της κατοχής με αξιόποινη πράξη Κτήση της κατοχής με έγκλημα σε υπαίτια μέθη (άρθρ. 193 ΠΚ) Περιπτώσεις ύπαρξης κατοχής Οριοθέτηση από την κλοπή Υπεξαίρεση λογιστικού χρήματος; Το πρόβλημα Η νομολογία Η θεωρία Κριτική Το λογιστικό χρήμα δεν είναι πράγμα O δικαιούχος τραπεζικού λογαριασμού δεν είναι κάτοχος Ιδιοποίηση Ορισμός Η ιδιοποίηση ως εκδήλωση πρόθεσης. Η θεωρία της εξωτερίκευσης Η ιδιοποίηση ως αντικειμενικό στοιχείο Περιπτωσιολογία Περιπτώσεις όπου η οριστική αποστέρηση είναι προφανής Περιπτώσεις όπου η οριστική αποστέρηση προϋποθέτει πρόσθετα στοιχεία Άλλες περιπτώσεις Περιπτώσεις μη ιδιοποίησης XX

7 4.5. Ειδικές περιπτώσεις Πρόθεση έγκαιρης επιστροφής του πράγματος Ενέχυρο Καταπιστευτική μεταβίβαση κυριότητας Ασφαλιστικές εισφορές Παραδείγματα από τη νομολογία Ιδιοποίηση με παράλειψη Το παράνομο της ιδιοποίησης Η έννοια του παράνομου Αποκλεισμός του παράνομου Συμψηφισμός Δικαίωμα επίσχεσης Πράγμα εξομοιούμενο προς ξένο (παρ. 3 του άρθρου 375 ΠΚ) Παθών II. Λόγοι άρσης του αδίκου ΙII. Υποκειμενική υπόσταση ΙV. Aπόπειρα V. Συμμετοχή Συναυτουργία Συνέργεια Συμμετοχή με παράλειψη Ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις (άρθρ. 49 παρ. 2 ΠΚ) VI. Συρροές Περιπτώσεις αληθινής συρροής Ζητήματα φαινομενικής συρροής VΙΙ. Ο τόπος τέλεσης της υπεξαίρεσης VIII. Ο χρόνος τέλεσης της υπεξαίρεσης IX. Ποινικές κυρώσεις X. Διακεκριμένες περιπτώσεις υπεξαίρεσης Yπεξαίρεση ιδιαίτερα μεγάλης αξίας (άρθρ. 375 παρ. 1 εδ. α περ. 2 η ΠΚ) Έννοια και νομολογιακή αντιμετώπιση Αναιρετικός έλεγχος Κακουργηματικές περιπτώσεις υπεξαίρεσης (άρθρ. 375 παρ. 2 ΠΚ) Η ρύθμιση του νόμου Η προϊσχύσασα διάταξη Η ισχύουσα διάταξη ως επιεικέστερος ποινικός νόμος Το πρόβλημα της αξιολογικής αντινομίας XXI

8 2.5. Η εμπίστευση του πράγματος Ορισμός Στοιχεία της έννοιας Η νομολογία Προϋποθέσεις εφαρμογής Αναιρετικός έλεγχος Οι επί μέρους περιπτώσεις εμπίστευσης Εντολοδόχος Διαχειριστής Έννοια Διαχειριστής εν τοις πράγμασι Περιπτώσεις διαχείρισης Επίτροπος και δικαστικός συμπαραστάτης Μεσεγγυούχος Υπεξαίρεση κατά του Δημοσίου (ν. 1608/1950) Υπεξαίρεση μνημείων (άρθρ. 54 ν. 3028/2002) ΧΙ. Προνομιούχες περιπτώσεις υπεξαίρεσης (άρθρ. 377, 378 ΠΚ) ΧΙΙ. Υπεξαίρεση κατ εξακολούθηση ΧΙΙΙ. Υπεξαίρεση στρατιωτικών πραγμάτων (άρθρ. 147 ΣΠΚ) ΧΙV. Υπεξαίρεση σε βάρος της πτωχευτικής περιουσίας XV. Mεταβολή κατηγορίας ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΘΟΝΤΟΣ (άρθρ. 384 ΠΚ) ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΧΕΘΕΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ν. 4312/2014) Ι. Γενική επισκόπηση ΙΙ. Οι διατάξεις του άρθρ. 384 ΠΚ και 308Β ΚΠΔ ΙΙΙ. Νομική φύση των διατάξεων Οι διατάξεις του άρθρ. 384 ΠΚ Οι διατάξεις του άρθρ. 308Β ΚΠΔ IV. Ειδικότερα: Η έμπρακτη μετάνοια (άρθρ. 384 παρ. 1 ΠΚ) Οι επί μέρους προϋποθέσεις της έμπρακτης μετάνοιας (άρθρ. 384 παρ. 1 ΠΚ) Απόδοση του πράγματος Εντελής ικανοποίηση Έννοια Αποκτήματα Αποζημίωση επί αυτούσιας απόδοσης Πριν εξετασθεί ο υπαίτιος Με δική του θέληση Χωρίς παράνομη βλάβη τρίτου XXII

9 2. Μερική απόδοση ή ικανοποίηση Εξάλειψη του αξιοποίνου κατ άρθρ. 384 παρ. 1 ΠΚ επί συμμετοχής Αναιρετικός έλεγχος V. Ειδικά θέματα Μερική ικανοποίηση μετά την εξέταση του υπαιτίου Σχέση απόδοσης και ικανοποίησης σε περίπτωση αποχής από την ποινική δίωξη ή την ποινή Ποινική συνδιαλλαγή χωρίς ομολογία ενοχής; Κλοπή και υπεξαίρεση κατ εξακολούθηση Εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρ. 384 ΠΚ επί ειδικών ποινικών νόμων; Ικανοποίηση του ζημιωθέντος και ν. 1608/ Ικανοποίηση του ζημιωθέντος επί κλοπής και υπεξαίρεσης στρατιωτικών πραγμάτων Ικανοποίηση του ζημιωθέντος και υπεξαίρεση στην υπηρεσία VI. Η απόδοση των κατασχεθέντων υπέρ του Δημοσίου (ν. 4312/2014) Oι επί μέρους διατάξεις Κριτική αποτίμηση του νόμου VΙΙ. Σχέση των διατάξεων του ν. 4312/2014 με την «ποινική συνδιαλλαγή» (άρθρ. 308Β ΚΠΔ) ΠΑΡΑΣΙΩΠΗΣΗ ΑΝΕΥΡΕΣΗΣ (άρθρ. 376 ΠΚ) I. Αντικειμενική υπόσταση II. Υποκειμενική υπόσταση III. Ποινή IV. Αναιρετικός έλεγχος V. Συρροές VI. Ικανοποίηση του παθόντος ΛΗΣΤΕΙΑ (άρθρ. 380 ΠΚ) Ι. Γενικά χαρακτηριστικά ΙΙ. Η αντικειμενική υπόσταση της ληστείας υπό στενή έννοια Σωματική βία κατά προσώπου Έννοια Βία προς υπερνίκηση προσδοκώμενης αντίστασης Αιφνιδιαστική αφαίρεση πράγματος Βία κατά πραγμάτων Έμμεση σωματική βία Vis absoluta και vis compulsiva Αποδέκτης της βίας XXIII

10 1.8. Αμφισβητούμενες περιπτώσεις Aπειλές ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής Η έννοια της απειλής Το εξαγγελλόμενο κακό Αποδέκτης της απειλής Αποδέκτης του κακού Σοβαρότητα της απειλής Επικείμενος κίνδυνος Σχέση βίας-απειλής Σχέση μέσου και σκοπού Χρονική και τοπική συνάφεια Λειτουργική συνάφεια Όχι όμως και αιτιώδης συνάφεια Εκμετάλλευση διαρκούς βίας Τέλεση με παράλειψη III. Η ληστρική εκβίαση ειδικότερα Παράδοση = Αφαίρεση; Ληστρική εκβίαση και εκβίαση (άρθρ. 385 ΠΚ) IV. Yποκειμενική υπόσταση της ληστείας υπό στενή έννοια Kαταλογισμός V. Απόπειρα VΙ. Συμμετοχή σε ληστεία υπό στενή έννοια και σε ληστρική εκβίαση Συναυτουργία Συνέργεια VΙI. Ζητήματα συρροής Περιπτώσεις αληθινής συρροής Ληστεία κατά πλειόνων Ανθρωποκτονία προς το σκοπό αφαίρεσης Ληστεία κατά του Δημοσίου και Ν. 1608/ VΙII. Ληστρική κλοπή Γενικά Αντικειμενική υπόσταση Υποκείμενο Ληστεία (άρθρ. 380 παρ. 1 ΠΚ) ως στοιχείο της α.υ Χρονικό πλαίσιο τέλεσης Καταλήφθηκε Επ αυτοφώρω Αποδέκτης της βίας XXIV

11 3. Υποκειμενική υπόσταση Απόπειρα Συμμετοχή Συρροές ΙΧ. Ποινικές κυρώσεις-μεταβολή κατηγορίας Χ. Διακεκριμένες περιπτώσεις ληστείας Ληστεία διακρινόμενη από το αποτέλεσμα (άρθρ. 380 παρ. 2 ΠΚ) Πρόκληση του βαρύτερου αποτελέσματος από την αφαίρεση; Πλημμελής συμπεριφορά μετά την τελείωση; Δόλος ως προς το βαρύτερο αποτέλεσμα; Θάνατος ή βαριά βλάβη συμμετόχου Απόπειρα ληστείας διακρινόμενης από το αποτέλεσμα Συμμετοχή σε ληστεία διακρινόμενη από το αποτέλεσμα Ληστεία που τελέστηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα Έννοια Αναιρετικός έλεγχος Απόπειρα Ζητήματα συμμετοχής Ζητήματα συρροής Χρήση βαρέος πυροβόλου όπλου ΧΙ. Ειδικές διατάξεις (ν. ΤΟΔ /1871, ν. 1300/1982 ) ΦΘΟΡΑ ΞΕΝΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ (άρθρ ΠΚ) Ι. Αντικειμενική υπόσταση Υλικό αντικείμενο Η εγκληματική συμπεριφορά Καταστροφή Βλάβη Έννοια Κατά προορισμό χρησιμότητα Ειδικές περιπτώσεις βλάβης Καθιστά με άλλον τρόπο ανέφικτη τη χρήση ΙΙ. Λόγοι άρσης του αδίκου ΙΙΙ. Υπαιτιότητα IV. Συμμετοχή V. Έγκληση VI. Ποινικές κυρώσεις VII. Διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς Οι γενικές διατάξεις XXV

12 XXVI 1.1. Η απρόκλητη φθορά (άρθρ. 382 παρ. 1 ΠΚ) Οι περιπτώσεις του άρθρ. 382 παρ. 2 ΠΚ Πράγμα ιδιαίτερα μεγάλης αξίας (άρθρ. 382 παρ. 2 στοιχ. β ΠΚ) Πράγμα που χρησιμεύει για κοινό όφελος (άρθρ. 382 παρ. 2 στοιχ. α ΠΚ) Πρόκληση φθοράς με φωτιά ή με έκρηξη (άρθρ. 382 παρ. 2 στοιχ. γ ΠΚ) Φθορά με συμμετοχή πλειόνων (άρθρ. 382 παρ. 3 ΠΚ) Φθορά μνημείου (άρθρ. 56 ν. 3028/2002) Διακεκριμένη φθορά και αξία του πράγματος Οι ειδικές διατάξεις Φθορές σε γραφεία πολιτικών κομμάτων (άρθρ. 157Α παρ. 3 ΠΚ) Παρεμπόδιση κυκλοφορίας εντύπων (άρθρ. 334 παρ. 2 ΠΚ) Φθορά φορτίου ή εξοπλισμού πλοίου (άρθρ. 217 παρ. 2 ΚΔΝΔ) Ζωοκτονία (ν. 1300/1982) VIII. Φθορά ευτελούς αξίας (άρθρ. 381 παρ. 2 ΠΚ) IX. Ζητήματα συρροής X. Ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 384 ΠΚ) XI. Μεταβολή κατηγορίας XII. Φθορά διά ζώων Αγροτική φθορά Θανάτωση κυνηγετικού κυνός Παράνομη υλοτομία και κλαδονομή Άλλες διατάξεις ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι. Η έννοια της περιουσίας στον Ποινικό Κώδικα Η νομική θεωρία Η οικονομική θεωρία Η νομική-οικονομική θεωρία Η προσωπική έννοια της περιουσίας ΙΙ. Γενική επισκόπηση των εγκλημάτων κατά της περιουσίας ΕΚΒΙΑΣΗ (άρθρ. 385 ΠΚ) I. Το βασικό έγκλημα της εκβίασης (άρθρ. 385 παρ. 1 στοιχ. γ ΠΚ) Bία Έννοια Vis absoluta Η βία στο βασικό έγκλημα της εκβίασης

13 2. Aπειλή Έννοια Το απειλούμενο έννομο αγαθό Αποδέκτης της απειλής Αποδέκτης του κακού Σοβαρότητα της απειλής Επικείμενος κίνδυνος Απειλή νόμιμης πράξης Απειλή όταν υπάρχει διακριτική ευχέρεια; Απειλή με παράλειψη και απειλή παράλειψης Διάρκεια της απειλής Πράξη, παράλειψη ή ανοχή Η πράξη, παράλειψη ή ανοχή ως περιουσιακή διάθεση Όχι μόνον περιουσιακή διάθεση! Η ανοχή αφαίρεσης πράγματος ως στοιχείο της α.υ. της εκβίασης Αντίθετα επιχειρήματα και αντίκρουση αυτών Η νομολογία Συμπέρασμα Περιουσιακή ζημία Έννοια Το αντικείμενο της πράξης Πράγματα άνευ αξίας Αντικείμενα μη προστατευόμενα από το δίκαιο Αντάλλαγμα προς απόδοση του κλοπιμαίου Ζημία όταν αντισταθμίζεται η παροχή; Αιτιώδης σύνδεσμος Υλική αντιστοιχία ΙΙ. Η εκβίαση επιχειρήσεων (άρθρ. 385 παρ. 1 στοιχ. β πρώτο εδάφιο ΠΚ) ΙΙΙ. Η κατ επάγγελμα ή κατά συνήθεια τελούμενη εκβίαση IV. Εκβίαση τελούμενη με σωματική βία κατά προσώπου ή με απειλές σώματος ή ζωής (άρθρ. 385 παρ. 1 στοιχ. α ΠΚ) V. Υποκειμενική υπόσταση Υπαιτιότητα Σκοπός παράνομου περιουσιακού οφέλους Ο σκοπός παράνομου περιουσιακού οφέλους ως υποκειμενικό στοιχείο του αδίκου Η έννοια του περιουσιακού οφέλους XXVII

14 2.3. Το παράνομο Υπαιτιότητα ως προς το παράνομο VI. Απόπειρα VII. Συμμετοχή VΙΙΙ. Συρροές Περιπτώσεις αληθινής συρροής Περιπτώσεις φαινομένης συρροής Eιδικά ζητήματα συρροής Αρπαγή Ληστεία Σωματικές βλάβες Κλοπή Απάτη Αυτοδικία Eξασφαλιστική εκβίαση Εκβίαση κατ εξακολούθηση IX. Ποινικές κυρώσεις X. Αναιρετικός έλεγχος XI. Δικονομικά AΠATH (άρθρ. 386, 387 ΠΚ) I. Εισαγωγή Γενικά χαρακτηριστικά Ορισμός-Στοιχεία του εγκλήματος Προστατευόμενο έννομο αγαθό Παθών ΙΙ. Αντικειμενική υπόσταση Γεγονός Έννοια Μελλοντικά περιστατικά Εσωτερικά γεγονότα Αξιολογικές κρίσεις Έννοια Αξιολογήσεις με γεγονοτικό πυρήνα Διαφημιστικές υπερβολές H αξία του πράγματος ως γεγονός Αξιολογικές κρίσεις με αξίωση γενικής ισχύος Αρνητικά γεγονότα και υπερφυσικές ικανότητες Η πράξη εξαπάτησης XXVIII

15 2.1. Παράσταση ψευδών γεγονότων Παράσταση με ρητή δήλωση Παράσταση με συμπερασματικά συναγόμενη δήλωση Απόκρυψη Παρασιώπηση Έννοια Πηγές ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσης Το αθέμιτο της απόκρυψης και της παρασιώπησης Ειδικά ζητήματα Επέμβαση σε μετρητές Eίσπραξη αχρεωστήτων Η παράλειψη παρεμπόδισης άλλου να τελέσει απάτη Η απάτη ως έγκλημα υπαλλακτικώς μικτό. Παραδοχή από το δικαστήριο της ουσίας πλειόνων τρόπων τέλεσης Πλάνη Έννοια Ποιος πλανάται; Ignorantia facti Περιθωριακή γνώση Πρόκληση ή διατήρηση πλάνης Η διατήρηση της πλάνης στην απάτη με παράλειψη. Παράλειψη αποτροπής ή και παράλειψη άρσης υφιστάμενης πλάνης; Αμφιβολίες και δυνατότητα αυτοπροστασίας Αμφιβολίες Δυνατότητα αυτοπροστασίας Περιουσιακή διάθεση Έννοια Η αμεσότητα ως ουσιώδες στοιχείο της περιουσιακής διάθεσης Η πράξη, παράλειψη ή ανοχή ειδικότερα Γνώση της περιουσιακής διάθεσης Γνώση της βλάβης Ταυτότητα πλανώμενου διαθέτοντος Τριγωνική απάτη Διάσταση πλανώμενου βλαπτόμενου Οι προϋποθέσεις της τριγωνικής απάτης Διάκριση της απάτης από την κλοπή κατά έμμεση αυτουργία Απάτη επί δικαστηρίου XXIX

16 Προϋποθέσεις Ειδικές περιπτώσεις Περιουσιακή βλάβη Έννοια Υπολογισμός της ζημίας Συμψηφισμός κάθε άμεσου οφέλους Αξίωση προς αποζημίωση Μεταγενέστερη μεταβολή της αξίας Αποφυγή ποινικών κυρώσεων κλπ Ικανοποίηση νόμιμης αξίωσης Περιουσιακή βλάβη σε περίπτωση ισάξιας αντιπαροχής. H προσωπική πλευρά της ζημίας O κίνδυνος της περιουσίας ως περιουσιακή βλάβη Aπάτη περί την πρόσληψη H ματαίωση προσδοκίας ως περιουσιακή βλάβη Απάτη στο πλαίσιο παράνομων ή ανήθικων δικαιοπραξιών; Απώλεια πράγματος που αποκτήθηκε με αξιόποινη πράξη Διάθεση προς συμμόρφωση σε παράνομη ή ανήθικη δικαιοπραξία Ματαίωση αξίωσης που πηγάζει από παράνομη ή ανήθικη αιτία Αιτιώδης σύνδεσμος Σχέση υλικής αντιστοιχίας Προσφορότητα της συμπεριφοράς; III. Λόγοι άρσης του αδίκου IV. Υποκειμενική υπόσταση Υπαιτιότητα Σκοπός παράνομου περιουσιακού οφέλους Η απάτη ως έγκλημα σκοπού Περιουσιακό όφελος Επιδίωξη περιουσιακού οφέλους Το παράνομο του επιδιωκόμενου περιουσιακού οφέλους Ζητήματα πλάνης V. Απόπειρα H τετελεσμένη απάτη Οι προϋποθέσεις της απόπειρας Προπαρασκευαστικές πράξεις Κλασσικές περιπτώσεις XXX

17 3.2. Ψευδείς ανακοινώσεις στο κοινό Ειδικά ζητήματα Απόπειρα με παράλειψη Απόπειρα διακεκριμένης απάτης Απόπειρα απάτης επί δικαστηρίου Απρόσφορη απόπειρα Υπαναχώρηση VI. Συμμετοχή Αυτουργός-συναυτουργός Αυτουργός Συναυτουργός Aπάτη κατά έμμεση αυτουργία Συνέργεια Άμεση και απλή συνέργεια στην απάτη Περιπτώσεις Χρόνος τέλεσης της απλής συνέργειας. Συμμετοχή μέχρι την ουσιαστική αποπεράτωση; Ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις (άρθρ. 49 παρ. 2 ΠΚ) VII. Συρροές Αληθινή συρροή Φαινομενική συρροή Φορολογική απάτη Λαθρεμπορία Καταπάτηση δασικής έκτασης Aπάτη περί τα παίγνια Ειδικά ζητήματα Υπεξαίρεση Πλαστογραφία μετά χρήσεως Απόπειρα απάτης και πλαστογραφία μετά χρήσεως Τετελεσμένη απάτη και πλαστογραφία μετά χρήσεως Τετελεσμένη απάτη και χρήση πλαστού Απάτη σχετική με τις ασφάλειες Απιστία Ν. 2190/1920 περί ανωνύμων εταιριών VIII. Τόπος τέλεσης Απάτη μέσω internet IX. Χρόνος τέλεσης Παραγραφή Χ. Ποινικές κυρώσεις ΧΙ. Διακεκριμένες μορφές απάτης XXXI

18 1. Απάτη ιδιαίτερα μεγάλης αξίας (άρθρ. 386 παρ. 1 εδ. β ΠΚ) Κακουργηματική απάτη Προϋποθέσεις Τέλεση κατ επάγγελμα και κατά συνήθεια Κατ επάγγελμα Κατά συνήθεια Σκοπός πορισμού εισοδήματος υπέρ τρίτου; Απάτη κατά του Δημοσίου (ν. 1608/1950) Απάτη σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ν. 1608/ ΧΙΙ. Προνομιούχες μορφές απάτης Απάτη ευτελούς αξίας (άρθρ. 387, 377 ΠΚ) Η καταργηθείσα διάταξη για την απάτη μεταξύ συγγενών (άρθρ. 393 παρ. 1, 378 ΠΚ) ΧΙΙΙ. Aπάτη κατ εξακολούθηση XIV. Εξάλειψη του αξιοποίνου και ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406 Α ΠΚ) XV. Αναιρετικός έλεγχος XVI. Δικονομικά ΑΠΑΤΗ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΗΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Ι. Ο ν. 2803/ Γενικά Οι πόροι του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΙΙ. Τα ζητήματα συρροής Η «απάτη» σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ειδική έναντι της κοινής Η λύση της ειδικότητας ως κρατούσα άποψη Απορρόφηση; Συμπέρασμα Κοινοτική «απάτη» και λαθρεμπορία «Απάτη» σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πλαστογραφία «Απάτη» σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγχρηματοδότηση επιδότησης ΙΙΙ. Το ελληνικό Δημόσιο ως παθόν και ως πολιτικώς ενάγον Βλάβη του ελληνικού Δημοσίου; Εφαρμογή του ν. 1608/1950; IV. Ζητήματα διαχρονικού δικαίου V. Η άμεση καταπολέμηση της ευρωαπάτης με Κανονισμούς (άρθρ. 325 παρ. 4 ΣΛΕΕ) XXXII

19 VI. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) VII. Tο Corpus juris ΑΠΑΤΗ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ (άρθρ. 386Α ΠΚ) I. Γενικά ΙΙ. Αντικειμενική υπόσταση Η εγκληματική συμπεριφορά Μη ορθή διαμόρφωση του προγράμματος Eπέμβαση κατά την εφαρμογή του προγράμματος Χρησιμοποίηση μη ορθών ή ελλιπών στοιχείων Επηρεασμός των στοιχείων του υπολογιστή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο Ειδικότερα: Η ανάληψη χρημάτων από ΑΤΜ με κλεμμένη μαγνητική κάρτα αυτόματης τραπεζικής συναλλαγής (cashcard) Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση απάτης με η/υ: Περιουσιακή ζημία ΙΙΙ. Υποκειμενική υπόσταση IV. Απόπειρα V. Συμμετοχή VI. Συρροές VII. Ποινικές κυρώσεις VIII. Προνομιούχες περιπτώσεις απάτης με υπολογιστή IX. Τέλεση κατ εξακολούθηση X. Εξάλειψη αξιοποίνου Ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406Α ΠΚ) ΧΙ. Τόπος τέλεσης ΑΠΑΤΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ (άρθρ. 388 ΠΚ) I. Γενικά χαρακτηριστικά ΙΙ. Αντικειμενική υπόσταση Υποκείμενο Η εγκληματική συμπεριφορά Άρθρ. 388 παρ. 1 ΠΚ: Η πραγμάτωση του ασφαλιστικού κινδύνου Άρθρ. 388 παρ. 2 ΠΚ: Η πρόκληση ή επίταση σωματικής βλάβης Τέλεση με παράλειψη Η ασφαλιστική σύμβαση ΙΙΙ. Υποκειμενική υπόσταση Υπαιτιότητα Σκοπός είσπραξης IV. Aπόπειρα Συμμετοχή XXXIII

20 V. Συρροές VI. Ποινική κύρωση VII. Εξάλειψη του αξιοποίνου Ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406Α ΠΚ) ΑΠΑΤΗΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΒΛΑΒΗΣ (άρθρ. 389 ΠΚ) I. Αντικειμενική υπόσταση II. Υπαιτιότητα III. Συρροές IV. Έγκληση V. Ποινική κύρωση VI. Εξάλειψη του αξιοποίνου Ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406Α ΠΚ) ΑΠΙΣΤΙΑ (άρθρ. 390 ΠΚ) Ι. Εισαγωγή ΙΙ. Αντικειμενική υπόσταση Υποκείμενο Η έννοια του διαχειριστή Θεμελίωση της διαχειριστικής εξουσίας Περιπτώσεις Ποιος δεν είναι διαχειριστής Διαχείριση βάσει άκυρης ανάθεσης Υπάλληλοι (άρθρ. 13 στοιχ. α, 263Α ΠΚ) ως υποκείμενα απιστίας του άρθρ. 390 ΠΚ H εγκληματική συμπεριφορά Η εγκληματική συμπεριφορά ως εξωτερική και δικαιοπρακτική κατάχρηση εξουσίας Η έννοια της κατάχρησης Διαχειριστικές πράξεις Πράξεις του διαχειριστή που δεν στοιχειοθετούν απιστία Εσωτερικές και υλικές πράξεις Δικαιοπραξίες εκτός αντιπροσωπευτικής εξουσίας Πράξεις κυβερνήσεως Διαχειριστική εξουσία για μία μόνο πράξη Η παράβαση των κανόνων επιμελούς διαχείρισης Η κατάχρηση της αντιπροσωπευτικής εξουσίας ως παράβαση των κανόνων επιμελούς διαχείρισης Οι κανόνες επιμελούς διαχείρισης ειδικότερα XXXIV

21 Συνέπειες συμμόρφωσης Απόφαση υπό συνθήκες αβεβαιότητας - Θεωρία των αποφάσεων και απιστία Διαχειριστικές πράξεις αυτοβλάβης Επικίνδυνες δικαιοπραξίες και συγκατάθεση Απιστία με παράλειψη Περιουσιακή βλάβη Η ανάγκη οριστικής και βέβαιης περιουσιακής βλάβης στην απιστία Ο κίνδυνος της περιουσίας ως ενεστώσα περιουσιακή βλάβη στην απιστία Περιουσιακή βλάβη σε περίπτωση ισάξιας αντιπαροχής. Η προσωπική πλευρά της ζημίας στην απιστία Αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος - Συνάφεια κινδύνου ΙΙΙ. Υπαιτιότητα IV. Απόπειρα V. Ζητήματα συμμετοχής Ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις Η ηθική αυτουργία ειδικότερα VI. Συρροές VII. Tόπος τέλεσης VIII. Χρόνος τέλεσης -Παραγραφή IX. Ποινική κύρωση Εξάλειψη του αξιοποίνου και ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406Α ΠΚ) Χ. Απιστία και δημόσια περιουσία. Οριοθέτηση της απιστίας (άρθρ. 390 ΠΚ) από την απιστία περί την υπηρεσία (άρθρ. 256 ΠΚ) ΧΙ. Ειδικές διατάξεις XIΙ. Αναιρετικός έλεγχος ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΥ (άρθρ. 391 ΠΚ) ΔΟΛΙΑ ΑΠΟΔΟΧΗ ΠΑΡΟΧΩΝ (άρθρ. 392 ΠΚ) AΠΟΔΟΧΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ (άρθρ. 394 ΠΚ) Ι. Γενικά ΙΙ. Αντικειμενική υπόσταση Υποκείμενο Υλικό αντικείμενο Πράγμα Νομικές ιδιότητες του υλικού αντικειμένου Τα ακίνητα ως υλικά αντικείμενα αποδοχής XXXV

22 2.4. Αξία του πράγματος H πρότερη αξιόποινη πράξη Η πρότερη πράξη ως έγκλημα κατά περιουσιακών δικαιωμάτων Εξαίρεση επί κτήσης κυριότητας Ο νομικός χαρακτήρας της πρότερης πράξης Η αυτοτελής απαξία της αποδοχής έναντι της πρότερης πράξης Η πρότερη πράξη ως τελειωτικά άδικη πράξη Η πρότερη πράξη ως μη δόλια πράξη Η πρότερη πράξη ως χρονικά και νομικά ολοκληρωμένη κτήση του πράγματος Αποδοχή του υποκατάστατου (άρθρ. 394 παρ. 3 ΠΚ) Τέλεση της πρότερης πράξης στην αλλοδαπή Η αξιόποινη συμπεριφορά Οι πράξεις αποδοχής Απόκρυψη Αγορά Λαμβάνει ως ενέχυρο Με άλλον τρόπο δέχεται στην κατοχή του Οι πράξεις διάθεσης Μεταβίβαση Συνέργεια στη μεταβίβαση Ασφάλιση της κατοχής Το κράτος ως παθών ΙΙΙ. Υπαιτιότητα Η πρόθεση αποδοχής και η διάγνωσή της Ο αναιρετικός έλεγχος του δόλου IV. Απόπειρα V. Συμμετοχή VI. Ζητήματα συρροής Εντός της αυτής ειδικής υπόστασης Τέλεση με πλείονες τρόπους Αποδοχή κατά πλειόνων Αποδοχή από τον αυτουργό της πρότερης πράξης; Αποδοχή από τον συμμέτοχο υπό στενή έννοια Σε σχέση με άλλα εγκλήματα Αποδοχή και χρήση πλαστού εγγράφου XXXVI

23 2.2. Αποδοχή και νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (άρθρ. 2 παρ. 2 ν. 3691/2008) Άλλες περιπτώσεις VII. Ποινική κύρωση VIII. Διακεκριμένες περιπτώσεις αποδοχής Η παρ. 4 του άρθρ. 394 ΠΚ Η έννοια της ιδιοτέλειας ειδικότερα Αποδοχή σε βάρος του Δημοσίου (άρθρ. 1 παρ. 2 ν. 1608/1950) Αποδοχή και διάθεση μνημείων που αποτελούν προϊόντα εγκλήματος (άρθρ. 55 ν. 3028/2002) IX. Προνομιούχα αποδοχή (άρθρ. 394 παρ. 2 ΠΚ) X. Αυτεπάγγελτη και κατ έγκληση δίωξη XΙ. Εξάλειψη του αξιοποίνου και ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406 Α ΠΚ) XIΙ. Χρόνος τέλεσης - παραγραφή XIΙΙ. Αναιρετικός έλεγχος XIV. Μεταβολή κατηγορίας XV. Ειδικές διατάξεις Ζωοκλοπή και ζωοκτονία (άρθρ. 3 ν. 1300/1982) Παράνομη θήρα Παραβάσεις της νομοθεσίας για τα ναρκωτικά Προμήθεια παράνομων αλιευμάτων και προϊόντων ιχθυοκλοπής ΠΑΡΑΚΩΛΥΣΗ ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΜΟΥ (άρθρ. 396 ΠΚ) ΚΑΤΑΔOΛΙΕΥΣΗ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ (άρθρ. 397 ΠΚ) Ι. Αντικειμενική υπόσταση Oφειλέτης - δανειστής - αξίωση Το εγκληματικό αποτέλεσμα: H ματαίωση της ικανοποίησης του δανειστή Η αξιόποινη συμπεριφορά Βλάπτοντας, καταστρέφοντας ή καθιστώντας χωρίς αξία Απόκρυψη Απαλλοτρίωση Κατασκευάζοντας ψεύτικα χρέη ή ψεύτικες δικαιοπραξίες ΙΙ. Υπαιτιότητα ΙΙΙ. Απόπειρα IV. Συμμετοχή V. Συρροές VI. Έγκληση XXXVII

24 VII. Ποινική κύρωση - εξάλειψη του αξιόποινου - απαλλαγή από την ποινή VIII. Αναιρετικός έλεγχος IX. Μεταβολή κατηγορίας XΡΕΟΚOΠΙΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΑ ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ (άρθρ Πτωχευτικού Κώδικα -άρθρ. 398 ΠΚ) Ι. Βασικά χαρακτηριστικά των πτωχευτικών εγκλημάτων. Τα άρθρ. 171 επ. ΠτΚ ΙΙ. Τα εγκλήματα του οφειλέτη εμπόρου Πράξεις χρεοκοπίας του οφειλέτη (άρθρ. 171 ΠΚ) Γενική επισκόπηση Η κήρυξη της πτώχευσης ως εξωτερικός όρος του αξιοποίνου Χρόνος τέλεσης της χρεοκοπίας-παραγραφή Ερμηνεία βασικών όρων Ερμηνευτικά προβλήματα Ευνοϊκή μεταχείριση πιστωτή (άρθρο 172 ΠτΚ) ΙΙΙ. Τα πτωχευτικά εγκλήματα συγγενών και τρίτων IV. Αδικήματα συνδίκων (άρθρο 175 ΠτΚ) V. Ποινική ευθύνη των διαχειριστών κ.λπ. των νομικών προσώπων: άρθρο 176 ΠτΚ VI. Άρση του αδίκου; VII. Απόπειρα VIIΙ. Συμμετοχή ΙΧ. Συρροές Συρροή πλειόνων πτωχευτικών αδικημάτων Συρροή με άλλα εγκλήματα Χ. Πολιτική αγωγή (άρθρο 177 ΠτΚ) ΠΑΡΑΚΩΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ (άρθρ. 399 ΠΚ) Ι. Αντικειμενική υπόσταση ΙΙ. Υπαιτιότητα ΙΙΙ. Απόπειρα IV. Συμμετοχή V. Συρροές VI. Ποινική κύρωση - Eξάλειψη του αξιόποινου - Aπαλλαγή από την ποινή ΤOΚOΓΛΥΦΙΑ (άρθρ. 404 ΠΚ) Ι. Γενικά ΙΙ. Αντικειμενική υπόσταση Yποκείμενο Τα επί μέρους εγκλήματα τοκογλυφίας XXXVIII

25 2.1. Η τοκογλυφία υπό ευρεία έννοια ( αισχροκέρδεια υπό στενή έννοια ή καταπλεονέκτηση, άρθρ. 404 παρ. 1 ΠΚ) Έννοια Η τοκογλυφική σύμβαση (πιστωτική δικαιοπραξία) Η εγκληματική συμπεριφορά Η εκμετάλλευση Oι καταστάσεις μειονεξίας του παθόντος Η ανάγκη Oι λοιπές καταστάσεις μειονεξίας Τα τοκογλυφικά περιουσιακά ωφελήματα Έννοια Η προφανής δυσαναλογία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής Αιτιώδης σύνδεσμος Η τοκογλυφία υπό στενή έννοια (κυρίως τοκογλυφία, άρθρ. 404 παρ. 2 πρώτο εδάφιο ΠΚ) Η διαδοχική τοκογλυφία (άρθρ. 404 παρ. 2 δεύτερο εδάφιο ΠΚ) ΙΙΙ. Άρση του αδίκου; ΙV. Υπαιτιότητα V. Απόπειρα VI. Συμμετοχή VII. Ζητήματα συρροής VIII. Ποινική κύρωση - Διακεκριμένη τοκογλυφία IX. Χρόνος τέλεσης - Παραγραφή Χ. Ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406Α ΠΚ) ΧΙ. Ζητήματα διαχρονικού δικαίου ΧΙΙ. Αναιρετικός έλεγχος ΑΙΣΧΡΟΚΕΡΔΕΙΑ (άρθρ. 405 ΠΚ) ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΕ ΧΡΕΗ (άρθρ. 403 ΠΚ) ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ ΣΕ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ (άρθρ. 406 ΠΚ) ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΑΛΙΕΙΑ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑ ΣΕ ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ (άρθρ. 400, 401 ΠΚ) Ι. Παράνομη αλιεία ΙΙ. Αλιεία σε χωρικά ύδατα Εξάλειψη του αξιοποίνου και ικανοποίηση του παθόντος (άρθρ. 406Α ΠΚ) XXXIX

26 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΤΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ TΟ ΕΓΓΡΑΦΟ Ι. Ο νομοθετικός ορισμός της έννοιας του εγγράφου ΙΙ. Οι λειτουργίες του εγγράφου Η διαιωνιστική λειτουργία Η εγγυητική λειτουργία Έννοια και δικαιολογική βάση Προσδιορισμός του εκδότη Περιπτώσεις αδυναμίας προσδιορισμού του εκδότη Το σχέδιο Η ανωνυμία του εκδότη Η αποδεικτική λειτουργία Αποδεικτικός προορισμός και αποδεικτική προσφορότητα Έγγραφα προθέσεως και έγγραφα τυχαία Γεγονός που έχει έννομη σημασία Ενδείξεις και επιβοηθητικά γεγονότα ΙΙΙ. Τα είδη των εγγράφων Το γραπτό Το σημείο Οι ηλεκτρομαγνητικές και λοιπές εγγραφές IV. Ειδικές περιπτώσεις εγγράφων Αντίγραφα απλά, αντίγραφα με μελανοφόρο χάρτη (καρμπόν) και αντίγραφα ψηφιακής σάρωσης (scanning) H φωτοτυπία Το τηλεομοιότυπο (telefax) Το τηλετύπημα (telex) Η ηλεκτρονική επιστολή ( ) Η ψηφιακή υπογραφή (digitale Signatur) V. Ειδικές μορφές εμφάνισης εγγράφων Το συνολικό έγγραφο Το σύνθετο έγγραφο ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ (άρθρ. 216 ΠΚ) Ι. Γενικά Η πλαστογραφία ως έγκλημα σωρευτικά μικτό Το έννομο αγαθό XL

27 3. Παθών ΙΙ. Αντικειμενική υπόσταση Η κατάρτιση πλαστού εγγράφου Η έννοια του εκδότη Η σωματική θεωρία Η πνευματική θεωρία Η κανονιστική - πνευματική θεωρία Η πλαστότητα ως υλική ιδιότητα Ειδικές περιπτώσεις κατάρτισης πλαστού Υπογραφή με όνομα αγνώστου ή ανύπαρκτου προσώπου Υπογραφή με προσθήκη αναληθών στοιχείων Το νομικό πρόσωπο ως εκδότης Πλαστό υπό τεχνική και υπό νομική έννοια Aπόσπαση της υπογραφής με εξαπάτηση Κατάρτιση πλαστού με φωτομοντάζ Κατάρτιση με χρήση scanner Ψηφιακή ανασύνθεση φωνής Κατάρτιση με παράλειψη; Ειδικά ζητήματα Παραπλάνηση ως προς το όνομα Υπογραφή μετά από εξάλειψη της υπογραφής του εκδότη Η νόθευση Έννοια και προϋποθέσεις Νόθευση από τον εκδότη γνησίου εγγράφου Κατάχρηση της εν λευκώ υπογραφής Η εντολή H εντολή ως λόγος αποκλεισμού της αντικειμενικής υπόστασης Ιδιόχειρα έγγραφα Η χρήση του πλαστού Η έννοια της χρήσης Ειδικές περιπτώσεις χρήσης O χρόνος της χρήσης Χρήση πλαστού όταν ο αυτουργός είναι άγνωστος Η χρήση του πλαστού από τον πλαστογράφο ως επιβαρυντική περίσταση III. Λόγοι άρσης του αδίκου IV. Υποκειμενική υπόσταση Δόλος πραγματική πλάνη XLI

28 2. Ο σκοπός παραπλάνησης Έννοια και λειτουργία του σκοπού παραπλάνησης Η προσφορότητα της παραπλάνησης V. Τετελεσμένο- Απόπειρα Η τελείωση της πλαστογραφίας Απόπειρα VI. Συμμετοχή Συναυτουργία Έμμεση αυτουργία Ηθική αυτουργία Άμεση συνέργεια Απλή συνέργεια Ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις (άρθρ. 49 παρ. 2 ΠΚ) VII. O τόπος τέλεσης της πλαστογραφίας Γενικά Ο τόπος τέλεσης σε περίπτωση χρήσης του πλαστού από τον πλαστογράφο VIII. Ποινική κύρωση ΙΧ. Η κακουργηματική πλαστογραφία Γενικά. Οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρ. 216 ΠΚ Η επιβαρυντική περίσταση του πρώτου εδαφίου της παρ. 3 του άρθρ. 216 ΠΚ Περιουσιακός χαρακτήρας του οφέλους Έννοια περιουσιακού οφέλους Υπολογισμός του οφέλους ή της ζημίας Διά βλάβης τρίτου Η επιβαρυντική περίσταση του δεύτερου εδαφίου της παρ. 3 του άρθρ. 216 ΠΚ Ειδικά επί της κατ εξακολούθηση τελούμενης πλαστογραφίας Ζητήματα διαχρονικού δικαίου Γενικά Ειδικά επί πλαστογραφίας κατ εξακολούθηση Πλαστογραφία σε βάρος του Δημοσίου (άρθρ. 1 παρ. 1 ν. 1608/1950) X. Συρροές Αληθινή συρροή Φαινομένη συρροή Ειδικά ζητήματα Περιπτώσεις ενότητας πράξεων XLII

29 3.2. Σχέση ηθικής αυτουργίας/άμεσης συνέργειας και χρήσης Σχέση κατάρτισης και νόθευσης Πλαστογραφία και απάτη Χρήση πλαστού και λαθρεμπορία (ν. 2960/2001 για τον Εθνικό Τελωνειακό Κώδικα) Πλαστογραφία και φοροδιαφυγή (ν. 2523/1997) Πλαστογραφία και απάτη σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρα τέταρτο και έκτο ν. 2803/2000) Πλαστογραφία και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση (ν. 2928/2001) XΙ. Ειδικές διατάξεις περί πλαστογραφίας Aρθρ. 58 ν. 2190/1920 περί Ανωνύμων Εταιριών Πλαστογραφία στρατιωτικού υπολόγου (άρθρ. 148 ΣΠΚ) Πλαστογραφία κινητών αξιών Πλαστογραφία ως περίπτωση απάτης σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (άρθρ. τέταρτο και έκτο ν. 2803/2000) Έκδοση πλαστών ή εικονικών, αποδοχή εικονικών και νόθευση φορολογικών στοιχείων Ειδικά εκλογικά αδικήματα Πλαστογραφία ηλεκτρονικής κάρτας υγείας ΧΙΙ. Αναιρετικός έλεγχος ΧΙΙΙ. Μεταβολή κατηγορίας IVX. Εξάλειψη του αξιοποίνου; ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ (άρθρ. 217 παρ. 1 ΠΚ) I. Η πλαστογραφία πιστοποιητικών Εισαγωγή Η έννοια του πιστοποιητικού Το δελτίο ταυτότητας Υποκειμενική υπόσταση Ο σκοπός διευκόλυνσης Απόπειρα - Συμμετοχή II. Η χρήση γνήσιου πιστοποιητικού (άρθρ. 217 παρ. 2 ΠΚ) III. Συρροές ΙV. Αναιρετικός έλεγχος ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΕΝΣΗΜΩΝ (άρθρ. 218 ΠΚ) Ι. Το κακούργημα της παραγράφου Το κακούργημα του πρώτου εδαφίου XLIII

30 2. Αντικειμενική υπόσταση Το ένσημο ως υλικό αντικείμενο Η αξιόποινη συμπεριφορά Υποκειμενική υπόσταση Απόπειρα- Συμμετοχή Ποινική κύρωση ΙΙ. Τα πλημμελήματα της παραγράφου ΙΙΙ. Οι προπαρασκευαστικές πράξεις της παραγράφου ΙV. Η δήμευση των instrumentorum vel productorum sceleris (παρ. 4 άρθρ. 218 ΠΚ) V. Συρροές ΕΜΠΡΑΚΤΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ (άρθρ. 219 ΠΚ) ΥΦΑΡΠΑΓΗ ΨΕΥΔΟΥΣ ΒΕΒΑΙΩΣHΣ (άρθρ. 220 ΠΚ) Ι. Αντικειμενική υπόσταση Το δημόσιο έγγραφο Ορισμός Ο δημόσιος υπάλληλος ως εκδότης Εσωτερικά έγγραφα Έγκυρο δημόσιο έγγραφο; Αλλοδαπά δημόσια έγγραφα Το βεβαιούμενο περιστατικό Η έννοια του περιστατικού και των συνεπειών του Αναληθώς Η εγκληματική συμπεριφορά ΙΙ. Υποκειμενική υπόσταση ΙΙΙ. Απόπειρα IV. Συμμετοχή V. Συρροή Αληθινή συρροή Φαινομενική συρροή VI. Ποινική κύρωση ΨΕΥΔΕΙΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ (άρθρ. 221 ΠΚ) I. Eισαγωγή ΙΙ. Η έκδοση ψευδών πιστοποιήσεων (άρθρ. 221 παρ. 1 ΠΚ) Αντικειμενική υπόσταση Υποκείμενο Η αξιόποινη συμπεριφορά Γενικά XLIV

31 Ο αποδέκτης της πιστοποίησης Η έννοια της πιστοποίησης Η ψευδής πιστοποίηση ειδικότερα Γεγονός ή αξιολογική κρίση; Αποδεικτικός προορισμός και δυνατότητα βλάβης Υποκειμενική υπόσταση Απόπειρα Συμμετοχή III. Η χρησιμοποίηση της ψευδούς πιστοποίησης (άρθρ. 221 παρ. 2 ΠΚ) Αντικειμενική υπόσταση Υποκειμενική υπόσταση IV. Συρροές V. Ποινική κύρωση VI. Μεταβολή κατηγορίας ΥΠΕΞΑΓΩΓΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ (άρθρ. 222 ΠΚ) I. Γενικά II. Αντικειμενική υπόσταση Υλικό αντικείμενο Υποκείμενο Η εγκληματική συμπεριφορά Περιπτωσιολογία III. Λόγοι άρσης του αδίκου IV. Yποκειμενική υπόσταση Υπαιτιότητα Σκοπός βλάβης τρίτου V. Ποινική κύρωση VΙ. Χρόνος τέλεσης-παραγραφή VIΙ. Συρροές VΙI. Αναιρετικός έλεγχος METAKINHΣH OΡOΣHMΩN (άρθρ. 223 ΠΚ) Ι. Το ορόσημο ΙΙ. Η αξιόποινη συμπεριφορά ΙΙΙ. Συρροές Αλφαβητικό ευρετήριο XLV