6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις 1 Γενικά 20/11/2014

Transcript

1 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 Αν το σώμα συνεχίσει την ταλάντωσή του, χωρίς εξωτερική επέμβαση, το πλάτος της ταλάντωσης συνεχώς θα μειώνεται και μετά από ορισμένο χρόνο θα σταματήσει. Μια τέτοια ταλάντωση ονομάζεται φθίνουσα ή αποσβεννύμενη ταλάντωση. Φθίνουσα είναι η ταλάντωση που κάνει ένα σώμα όταν είναι κρεμασμένο από ελατήριο και κινείται μέσα στον αέρα, όπως και η ταλάντωση του εκκρεμούς. Όλες οι ταλαντώσεις στο μακρόκοσμο είναι φθίνουσες γιατί καμιά κίνηση δεν είναι απαλλαγμένη από τριβές και αντιστάσεις. 3 Κωνσταντίνος Χ. Παύλου

2 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 Η απόσβεση (ελάττωση του πλάτους) οφείλεται σε δυνάμεις που αντιτίθενται στην κίνηση. Οι δυνάμεις αυτές μεταφέρουν ενέργεια από το ταλαντούμενο σύστημα στο περιβάλλον. Έτσι, η μηχανική ενέργεια του συστήματος με την πάροδο του χρόνου ελαττώνεται και το πλάτος της ταλάντωσης μειώνεται. flash aimatio 4 Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι φθίνουσες ταλαντώσεις στις οποίες η αντιτιθέμενη δύναμη είναι ανάλογη της ταχύτητας. F bυ Τέτοια δύναμη είναι η δύναμη αντίστασης που ασκείται σε μικρά αντικείμενα που κινούνται μέσα στον αέρα ή μέσα σε υγρό. To b είναι μια σταθερά που ονομάζεται σταθερά απόσβεσης εξαρτάται. από τις ιδιότητες του μέσου. από το σχήμα και το μέγεθος του αντικειμένου που κινείται. Μονάδες: [] b kg/sc Ο ρυθμός με τον οποίο μειώνεται το πλάτος μιας ταλάντωσης εξαρτάται από την τιμή της σταθεράς b. 5. Η περίοδος, για ορισμένη τιμή της σταθεράς b, διατηρείται σταθερή και ανεξάρτητη από το πλάτος. b =, T. Όταν η σταθερά b μεγαλώνει: το πλάτος της ταλάντωσης μειώνεται πιο γρήγορα και η περίοδος παρουσιάζει μια μικρή αύξηση που στα πλαίσια αυτού του βιβλίου θεωρείται αμελητέα. b > b, T >T b > b, T <>T 6 Κωνσταντίνος Χ. Παύλου

3 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 Όταν η σταθερά b μεγαλώνει: η περίοδος παρουσιάζει μια μικρή αύξηση που στα πλαίσια αυτού του βιβλίου θεωρείται αμελητέα. Παρατηρήστε πως: b = b >b b >b b 3 >b b 4 >b 3 b 4 b 3 Εδώ είναι: b b 7 b Σε ακραίες περιπτώσεις στις οποίες η σταθερά απόσβεσης παίρνει πολύ μεγάλες τιμές, η κίνηση γίνεται απεριοδική, δηλαδή, ο ταλαντωτής, επιστρέφει στη θέση ισορροπίας χωρίς ποτέ να την υπερβεί. b Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί αν το σύστημα ελατήριο σώμα βρισκόταν μέσα σ' ένα παχύρρευστο υγρό. If th dampig is larg, it o logr rsmbls SHM at all. : udrdampig: thr ar a fw small oscillatios bfor th oscillator coms to rst.(b << 4mk) B: critical dampig: this is th fastst way to gt to quilibrium. (b <= 4mk) C: ovrdampig: th systm is slowd so much that it taks a log tim to gt to quilibrium. (b > 4mk) 8 b >b b 3 >b Το πλάτος της ταλάντωσης μειώνεται εκθετικά με το χρόνο. Ισχύει δηλαδή η σχέση t t Το Λ είναι μια σταθερά που εξαρτάται από τη σταθερά απόσβεσης και τη μάζα του ταλαντούμενου σώματος: b m sc 9 Κωνσταντίνος Χ. Παύλου 3

4 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 Από τη διπλανή σχέση προκύπτει ότι ο λόγος δύο διαδοχικών μέγιστων απομακρύνσεων προς την ίδια κατεύθυνση διατηρείται σταθερός. t t T t... σταθ 3 Απόδειξη (είναι η άσκηση.4, σελίδα 34) Για τη χρονική στιγμή t έχουμε: t t T T Για τη χρονική στιγμή t + έχουμε: Διαιρώντας κατά μέλη παίρνουμε: t t T T T T T T T T T T T T T T σταθ ενέργεια Απόδειξη (είναι η άσκηση.4, σελίδα 34) Τη χρονική στιγμή t = είναι: E D Για τη χρονική στιγμή t έχουμε: E t D t E D E E t D t E E Άσκηση: Να αποδειχθεί ότι E T σταθ Κωνσταντίνος Χ. Παύλου 4

5 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 Ιδιότητες του λογάριθμου l x l x x x a b a b l ab l al b l a l a l b b b l a bl a l l xlx x(,) l x 3 Χρόνος υποδιπλασιασμού Χρόνος υποδιπλασιασμού ενός μεγέθους που ελαττώνεται εκθετικά με το χρόνο ονομάζεται ο χρόνος που απαιτείται ώστε η αρχική τιμή του μεγέθους να μειωθεί στο μισό. Υπολογισμός του χρόνου υποδιπλασιασμού Αν (τ) ο χρόνος υποδιπλασιασμού, εξ ορισμού θα είναι: t Άρα, θα έχουμε: t ll l l l l Ο χρόνος υποδιπλασιασμού, είναι ανεξάρτητος της αρχικής τιμής του πλάτους, εξαρτάται μόνο από το Λ. 4 Χρόνος υποδιπλασιασμού 4 8 l 5 Κωνσταντίνος Χ. Παύλου 5

6 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 Επιθυμητές φθίνουσες ταλαντώσεις Το σύστημα ανάρτησης του αυτοκινήτου είναι ένα σύστημα αποσβεννύμενων ταλαντώσεων. Τα αμορτισέρ εξασφαλίζουν δύναμη απόσβεσης που εξαρτάται από την ταχύτητα τέτοια, ώστε όταν το αυτοκίνητο περνά από ένα εξόγκωμα του δρόμου, να μη συνεχίζει να ταλαντώνεται για πολύ χρόνο. Καθώς τα αμορτισέρ παλιώνουν και φθείρονται, η τιμή του b ελαττώνεται και η ταλάντωση διαρκεί περισσότερο. Η φθορά αυτή μειώνει την ασφάλεια, επειδή οι ρόδες έχουν λιγότερη επαφή με το έδαφος. 6 Ενώ όμως στην περίπτωση του αυτοκινήτου είναι επιθυμητή η μεγάλη απόσβεση, σε άλλα συστήματα, όπως σε ένα εκκρεμές ρολόι, επιδιώκεται η ελαχιστοποίηση της απόσβεσης. Επιθυμητές φθίνουσες ταλαντώσεις Συστήματα προστασίας κτηρίων από σεισμούς 7 Ηλεκτρικές ταλαντώσεις Υπάρχουν δυο λόγοι για τους οποίους η ενέργεια ενός συστήματος LC μειώνεται:. Πρώτον (και κυριότερο), οι αγωγοί του συστήματος έχουν αντίσταση κι επομένως ένα μέρος της ενέργειας μετατρέπεται σε θερμότητα.. Δεύτερον, τα κυκλώματα ηλεκτρικών ταλαντώσεων εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, δηλαδή χάνουν ενέργεια. Το ρόλο της σταθεράς b παίζει η αντίσταση R. 8 Κωνσταντίνος Χ. Παύλου 6

7 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 Ηλεκτρικές ταλαντώσεις Το ρόλο της σταθεράς b παίζει η αντίσταση R αύξηση της οποίας συνεπάγεται πιο γρήγορη απόσβεση της ταλάντωσης και μικρή αύξηση της περιόδου της. Τα κυκλώματα LC που χρησιμοποιούνται στην πράξη παρουσιάζουν μικρή αντίσταση και η αύξηση της περιόδου μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα. R =, T R > R, T >T Για ορισμένη τιμή της αντίστασης, η περίοδος είναι σταθερή. Αν η τιμή της αντίστασης υπερβεί κάποιο όριο η ταλάντωση γίνεται απεριοδική. R >> R 9 Άσκηση.3/σελ 37 Άσκηση.3/σελ 37 t t l l t ll t l l l t c t s 6 3 t t t l l t ll 3 t t 5 l 3 l 3 l l 3 t t t t l l 5l t t 5sc l Κωνσταντίνος Χ. Παύλου 7

8 6 Φθίνουσες Ταλαντώσεις Γενικά //4 hydraulic oil high prssur itrog gas plugr dividig pisto 3 Πρόχειρα k m b m k b m m F km b t x t t t t t t Mathmatica fils: c:\mathmatica\rsoac-.b c:\mathmatica\rsoac-.b 4 Κωνσταντίνος Χ. Παύλου 8