Credit Risk Διάλεξη 5

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Credit Risk Διάλεξη 5"

Παναγιώτα Ανδρέου
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Πανεπιστήμιο Πειραιώς ΠΜΣ στην «Αναλογιστική Επιστήμη και Διοικητική Κινδύνου» Credit Risk Διάλεξη 5 Μια αναφορά στα τιτλοποιημένα αξιόγραφα Μιχάλης Ανθρωπέλος anthropel@unipi.gr 1

Γενικά στοιχεία Ο όρος τιτλοποίηση (asset securitization) αναφέρεται στην διαδικασία ομαδοποίησης στοιχείων του ενεργητικού (κατά κανόνα δανείων), στην δόμησή τους σαν ενιαία αξιόγραφα και στην

2 Γενικά στοιχεία Ο όρος τιτλοποίηση (asset securitization) αναφέρεται στην διαδικασία ομαδοποίησης στοιχείων του ενεργητικού (κατά κανόνα δανείων), στην δόμησή τους σαν ενιαία αξιόγραφα και στην πώλησή τους σε τρίτους (επενδυτές). Οι αποδόσεις των τιτλοποιημένων αξιόγραφων εξαρτιόνται από την καταβολή των δανειακών υποχρεώσεων που τιτλοποιούνται. Επομένως, η πώληση των αξιόγραφων αυτών συνεπάγεται και την μεταφορά του περιεχόμενου πιστωτικού κινδύνου στους επενδυτές. Τα τιτλοποιημένα αξιόγραφα διαχωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με τη μορφή έχουν τα τιτλοποιημένα στοιχεία, την ύπαρξη ή όχι εγγύησης (collateral), τη προτεραιότητα στις πληρωμές κ.α. Για παράδειγμα, στα MBS (mortgage backed securities) τιτλοποιούνται δάνεια στα οποία υπάρχει υποθήκη ένα ακίνητο, στα ABS (asset backed securities) η τιτλοποίηση γίνεται σε διάφορες μορφές δανειακών υποχρεώσεων, στα CDO (collateralized debt obligations) δημιουργούνται αξιόγραφα με πληρωμές ξεχωριστής προτεραιότητας κτλ. 2

3 Στοιχεία για το μέγεθος της αγοράς Το μέγεθος αυτής της αγοράς είχε τεράστια αύξηση τόσο στις Η.Π.Α., όσο και στην Ευρώπη μέσα στη δεκαετία του Ωστόσο, μετά την κρίση του 2007, ο όγκος συναλλαγών μειώθηκε αισθητά. Το 2003 στην Ευρώπη είχαν εκδοθεί τιτλοποιημένα αξιόγραφα αξίας 210 δις, το δις, ενώ το 2008 αυτό το ποσό έφτασε το ύψος των 820 δις περίπου. Το 2010 εκδόθηκαν κάτω από 400 δις τιτλοποιημένα αξιόγραφα στην Ευρώπη. Στις ΗΠΑ τα ποσά ήταν πολύ μεγαλύτερα. Από τα 2,2τρις το 2003, στα 0,9τρις το 2008 και τα 1,5τρις το (στοιχεία της ΕΚΤ) (Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από το 60% των στεγαστικών δανείων στις Η.Π.Α. μπαίνει σε σύστημα τιτλοποίησης.) Η τιτλοποίηση είναι μία από τις σημαντικότερες αιτίες για την αύξηση του όγκου συναλλαγών στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου τα τελευταία 20 χρόνια και αποτελεί πλέον ένα ολοκληρωμένο μέρος των χρηματαγορών. 3

4 Πως λειτουργεί Έστω ότι μια τράπεζα έχει δώσει δάνεια ενός συγκεκριμένου ποσού. Η τράπεζα «πουλά» τα δάνεια στην λεγόμενη Special Purpose Vehicle (SPV) (μια συνήθως θυγατρική της εταιρία που λειτουργεί για τον σκοπό της τιτλοποίησης). H SPV οργανώνει τα δάνεια σε κατηγορίες (ανάλογα με την αξιοπιστία του δανειζόμενου, την φύση του δανείου, την υποθήκη, τη γεωγραφική περιοχή κτλ). Οι εμπλεκόμενοι υπάλληλοι λαμβάνουν αμοιβές σαν ποσοστό επί του όγκου των συναλλαγών. Έπειτα γίνεται μία πρώτη αξιολόγηση της επικινδυνότητας που έχει το αξιόγραφο. Εδώ ζητείται και η συμβουλή των αναγνωρισμένων οίκων αξιολόγησης. Στην συνέχεια παρέχεται από επενδυτικές τράπεζες η υπηρεσία του ανάδοχου, όπου συμπεριλαμβάνεται η αποτίμηση και τιμολόγηση του αξιόγραφου, η αγορά και η μεταπώληση του σε θεσμικούς κατά κανόνα επενδυτές. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ασφαλιστικά ταμεία, συνταξιοδοτικά ταμεία, επενδυτικά κεφάλαια κτλ. Επενδυτική Τραπεζική Τιτλοποίηση Μ. Ανθρωπέλος 4

5 Πως λειτουργεί (συνέχεια) Οι επενδυτές λαμβάνουν το τοκοχρεολύσιο μειωμένο κατά τις προμήθειες που δίνονται στην SPV, στους αξιολογητές, στον ανάδοχο αλλά και στην πληρωμή ασφαλίστρων για την έγκαιρη πληρωμή των χρηματοροών. Το αξιόγραφο έχει πλέον βγει στην δευτερογενή αγορά και μπορεί να μεταπωληθεί, να πάρει μέρος σε εκ νέου τιτλοποίηση, αλλά και να χρησιμοποιηθεί ως ενέχυρο. Οι επενδυτές μπορεί να προτιμήσουν τέτοια αξιόγραφα γιατί προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη απόδοση σε σχέση με την αγορά των ομολόγων. Μάλιστα πολλά από τα ABS αλλά και MBS έχουν πολύ καλή αξιολόγηση με βάση την επικινδυνότητά τους, (κάτι που στηρίχθηκε στην πεποίθηση ότι η υποθήκη δεν θα χάσει την αξία της αλλά και στην διασκόρπιση του κινδύνου που δημιουργείται από τα πολλά δάνεια σε έναν τίτλο). Επίσης δίνεται στους επενδυτές η δυνατότητα να επενδύσουν σε αγορές που μέχρι πρότινος δεν ήταν διαθέσιμες, και μάλιστα με μεγάλη ρευστότητα και ποικιλία επιλογών. 5

6 Πως λειτουργεί (συνέχεια) Π.Ι. - Κατέχει δάνεια στον ισολογισμό του Οίκοι αξιολόγησης - Αξιολογούν τα ΜBSs SPV/SIV - Αγοράζει τα δάνεια από την τράπεζα, τα ομαδοποιεί και εκδίδει ΜBSs Trustee - Τοποθετεί τα δάνεια στην SPV/SIV GSEs -Εγγυώνται την έγκαιρη πληρωμή στους επενδυτές Ανάδοχος -Είναι υπεύθυνος για την πώληση των ΜBSs στους επενδυτές Επενδυτές - Αγοράζουν τα ΜBSs και λαμβάνουν τις χρηματοροές που προέρχονται από τα αρχικά δάνεια 6

7 Οφέλη Φαινομενικά όλοι οι συμμετέχοντες σε μία τιτλοποίηση επωφελούνται. Για τους επενδυτές πρόκειται για μία καλή επιλογή διοχέτευσης των κεφαλαίων τους, με μεγαλύτερη απόδοση και χαμηλό κίνδυνο (σαν τέτοιος είχε εκτιμηθεί τουλάχιστον). Για τράπεζα που τιτλοποίησε τα δάνεια τα οφέλη είναι πολλαπλά: 1. Είναι μια νέα πηγή χρηματοδότησης αντί για ομόλογα ή δανεισμό. Χρησιμοποιούνται επίσης και σαν εγγύηση για μακροχρόνιο δανεισμό. 2. Δίνονται σημαντικές προμήθειες στην μεταπώληση. 3. Η πώληση των δανείων απελευθερώνει κεφάλαια που πλέον μπορούν να διοχετευθούν σε άλλους δανειζόμενους. 4. Αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα οι απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας. 5. Μεταφέρεται ο πιστοληπτικός κίνδυνος στους επενδυτές. Ακόμα, εξασφαλίζεται μεγαλύτερη ρευστότητα στην αγορά των δανείων κάτι που συνεπάγεται και καλύτερους όρους για τους δανειζόμενους. 7

8 Κόστη Οι τιτλοποίησεις έχουν ωστόσο και μειονεκτήματα. Για την τράπεζα το κόστος για τις πρώτες τιτλοποιήσεις είναι σημαντικό και απορροφά όλα τα οφέλη που αναφέρθηκαν. Ταυτόχρονα, οι αξιολογητές αλλά και ο ανάδοχος θα ζητήσουν σημαντικές πληροφορίες για τα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας. Ζητείται μάλιστα και μια περιοδική αναφορά για την εξέλιξη του τιτλοποιημένου αξιόγραφου και των υποθηκών που εμπεριέχει. Η μεγάλη χρήση τιτλοποίησης μπορεί να δημιουργήσει (και τελικά δημιούργησε) τεράστιο πρόβλημα για τα κρατικά αλλά και τα ιδιωτικά συστήματα εγγύησης/ασφάλειας τέτοιων αξιόγραφων. Για τους επενδυτές οι μηνιαίες χρηματοροές, η δυνατότητα αποπληρωμής του δανείου νωρίτερα (prepayments) από την λήξη και κυρίως ο πιστοληπτικός κίνδυνος (credit risk) της επένδυσης αυτής αποτελούν σημαντικά προβλήματα. Επίσης, ο εύκολος στεγαστικός δανεισμός (συχνά χωρίς κανένα εισοδηματικό κριτήριο), δημιούργησε ευκαιριακά μια τεράστια ζήτηση για ακίνητα στις Η.Π.Α. (αλλά και αλλού), που τελικά μεγέθυνε μια «φούσκα» στην αγορά ακινήτων. Το σκάσιμό της είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στην αγορά των MBS. 8

9 Collateralized Debt Obligations Τα CBOs δημιουργήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του Στα CBOs ομαδοποιούνται οι χρηματοροές από τα δάνεια των MBS σε κατηγορίες που ονομάζονται tranches. Η κατηγοριοποίηση γίνεται ανάλογα την διάρκεια των δανείων και την επικινδυνότητά τους. Συνήθως υπάρχουν τρεις κατηγορίες: χαμηλού (senior), μεσαίου (mezzanine) και υψηλού κινδύνου (junior). Στην διαδικασία των πληρωμών από τα τοκοχρεολύσια αλλά και από η αποπληρωμή των κεφαλαίων πρώτα πληρώνεται η πρώτη κατηγορία, μετά η δεύτερη (αν η πρώτη έχει πληρωθεί στο 100%) και τελευταία η τρίτη (αν η δεύτερη έχει πληρωθεί στο 100%). Ωστόσο, το επιτόκιο που λαμβάνει η τελευταία κατηγορία είναι μεγαλύτερο σε σχέση με τις προηγούμενες. Η πρόσθετη αξία εμφανίζεται καθώς το άθροισμα των τιμών κάθε κατηγορίας είναι μεγαλύτερο από την τιμή του MBS που διασπάται. 9

10 Μια τυπική δομή ενός CBO Pool of MBSs Ένα CDO προσφέρει πιστοληπτική προστασία στα senior tranches ακόμα και αν η πιθανότητα χρεοκοπίας για κάθε ένα δανεισμό στον pool είναι υψηλή. Ωστόσο, αυτή η προστασία καταρρέει όταν η συσχέτιση χρεοκοπιών είναι υψηλή. Senior Tranche 88% των πληρωμών Mezzanine Tranche Junior Tranche Το επιπλέον 6% των πληρωμών (από 88-94%) Το τελευταίο 6% (από %) 10

Σχετικά έγγραφα

ΠΜΣ στην Αναλογιστική Επιστήμη και Διοικητική Κινδύνου. Πιστωτικός Κίνδυνος. Διάλεξη 5: Αντιστάθμιση πιστωτικού κινδύνου. Credit Default Swaps

ΠΜΣ στην Αναλογιστική Επιστήμη και Διοικητική Κινδύνου Πιστωτικός Κίνδυνος Διάλεξη 5: Αντιστάθμιση πιστωτικού κινδύνου Credit Default Swaps Μιχάλης Ανθρωπέλος anthropel@unipigr http://webxrhunipigr/faculty/anthropelos