ΘΕΜΑ: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙ ΙΣΜΟ»

Transcript

1 Τ.Ε.Ι ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ: Σ.Ε.Υ.Π ΤΜΗΜΑ: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΘΕΜΑ: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙ ΙΣΜΟ» ΣΠΟΥ ΑΣΤΡΙΕΣ: ΣΙΑΤΡΑΒΑΝΗ ΗΜΗΤΡΑ ΣΙ ΕΡΗ ΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΚΥΠΑΡΙΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΡΙΣΑ 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙ ΙΣΜΟΥ 2.ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ 3.ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ 4.ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ ΥΦΟΛΙΚΗ ΘΥΡΕΟΕΙ ΕΚΤΟΜΗ 4.Α. ΠΡΟΕΝΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ Α 4.Β.ΜΕΤΕΝΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ Α 5.ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ-ΕΚΤΙΜΗΣΗ 6.ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ σελ.3 σελ.3 σελ.3 σελ.4 σελ.4 σελ.4 σελ.6 σελ.6 2

3 1.ΟΡΙΣΜΟΣ Ο υπερθυρεοειδισµός (επίσης γνωστός ως θυρεοτοξίκωση) είναι µια διαταραχή που οφείλεται σε υπερβολική προσφορά ΤΗ στους περιφερικούς ιστούς. Επειδή η κύρια δράση των ΤΗ είναι η αύξηση του µεταβολισµού και της πρωτεϊνοσύνθεσης, ο υπερθυρεοειδισµός επηρεάζει όλα τα κύρια συστήµατα του οργανισµού.(2) 2.ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Ο υπερθυρεοειδισµός µπορεί να έχει διάφορα αίτια, όπως οι αυτοάνοσες διεργασίες(π.χ στη νόσο Graves), η υπερέκκριση θυρεοειδοτρόπου ορµόνης (TSH) από την υπόφυση, η θυρεοειδίτιδα, τα νεοπλάσµατα(όπως η τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη) και η λήψη υπερβολικής δόσης θυρεοειδικών φαρµάκων. Οι συνηθέστερες αιτίες υπερθυρεοειδισµού είναι η νόσος Graves και η τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη. 3.ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Τα κλασικά συµπτώµατα του υπερθυρεοειδισµού είναι η διόγκωση του θυρεοειδή αδένα(βρογχοκήλη), η απώλεια βάρους παρά την αύξηση της ορέξεως, η προσβολή των οφθαλµικών βολβών, η ταχυκαρδία, η νευρικότητα, ο τρόµος των χεριών, η δυσανεξία προς τη ζέστη, το θερµό και υγρό δέρµα και η τάση για διάρροια.(1) 3

4 4. ΑΣΘΕΝΗΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ ΥΦΟΛΙΚΗ ΘΥΡΕΟΕΙ ΕΚΤΟΜΗ Α) ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ Α 1) Χορηγήστε τα αντιθυρεοειδικά φάρµακα και τα σκευάσµατα ιωδίου σύµφωνα µε τις οδηγίες και παρακολουθήστε τις δράσεις τους. Τα αντιθυρεοειδικά φάρµακα χορηγούνται προεγχειρητικώς προκειµένου να φέρουν τον ασθενή σε ευθυρεοειδική κατάσταση. Τα σκευάσµατα ιωδίου χορηγούνται για να ελαττώσουν την αγγείωση του αδένα, µειώνοντας έτσι τον κίνδυνο αιµορραγίας. 2) ιδάξτε στον ασθενή πώς να στηρίζει το κεφάλι του τοποθετώντας και τα δύο του χέρια πίσω από τον αυχένα όταν κάθεται στο κρεβάτι, όταν περπατάει και όταν βήχει. Η τοποθέτηση των χεριών πίσω από τον αυχένα υποστηρίζει τη ραφή της χειρουργικής τοµής. 3) Απαντήστε σε ερωτήσεις και διαθέστε χρόνο στον ασθενή προκειµένου να εκφράσει τις ανησυχίες του. Καθώς η χειρουργική τοµή γίνεται στη βάση του τραχήλου, οι ασθενείς (ιδιαίτερα οι γυναίκες) συχνά ανησυχούν για τη µετεγχειρητική τους εµφάνιση. Εξηγήστε ότι από την ουλή τελικώς θα µείνει µόνο µια λεπτή γραµµή η οποία µπορεί εύκολα να καλυφθεί µε ένα φουλάρι ή µε κοσµήµατα. Β) ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ Α 1) Εφαρµόστε µέτρα ώστε ο ασθενής να νιώσει άνετα: Χορηγήστε αναλγητικά φάρµακα σύµφωνα µε τις οδηγίες και παρακολουθήστε την αποτελεσµατικότητα τους. Τοποθετήστε τον ασθενή σε ηµικαθιστή θέση µετά την ανάνηψη από την αναισθησία. Στηρίξτε το κεφάλι και τον αυχένα µε µαξιλάρια. Τα αναλγητικά µειώνουν µετεγχειρητικά την αντίληψη του πόνου και το σωµατικό στρες. Η τοποθέτηση του ασθενούς σε ηµικαθιστή θέση και η υποστήριξη του κεφαλιού και του αυχένα µειώνουν την τάση στη χειρουργική ραφή. 2) Εστιάστε την προσοχή σας στην εµφάνιση επιπλοκών: Α. Αιµορραγία. Ελέγξτε τις επιδέσεις( εάν υπάρχουν) και την περιοχή κάτω από τον αυχένα και τους ώµους του ασθενούς για ύπαρξη εκροής από το τραύµα. Παρακολουθήστε την αρτηριακή πίεση και το σφυγµό για συµπτώµατα υποογκαιµικού shock. Ελέγξτε τη σταθερότητα των επιδέσεων. Η πλούσια 4

5 αγγείωση του θυρεοειδισµού αδένα αυξάνει τον κίνδυνο αιµορραγίας. Το σηµείο της τοµής και η θέση του ασθενούς είναι τέτοια, που η εκροή από το τραύµα µπορεί να κατευθυνθεί προς τα πίσω και κάτω. Ο κίνδυνος αιµορραγίας είναι µεγαλύτερος τις πρώτες 12 έως 24 ώρες µετά την επέµβαση Β. Αναπνευστική δυσχέρεια. Εκτιµήστε την αναπνευστική συχνότητα, το ρυθµό και το βάθος των αναπνοών καθώς και την καταβαλλοµένη προσπάθεια. Ρυθµίστε την υγρασία του περιβάλλοντος ή του χορηγούµενου οξυγόνου σύµφωνα µε τις οδηγίες µε τις οδηγίες. Βοηθήστε τον ασθενή να βήχει και να παίρνει βαθιές εισπνοές. Πάντα να υπάρχει διαθέσιµος εξοπλισµός αναρρόφησης, συσκευή οξυγόνου και σετ τραχειοστοµίας για άµεση χρήση. Η αναπνευστική δυσχέρεια είναι δυνατόν να οφείλεται σε αιµορραγία και οίδηµα, που µπορούν να συµπιέσουν την τραχεία, σε τετανία και λαρυγγόσπασµο λόγω µειωµένων επιπέδων ασβεστίου µετά από αφαίρεση ή βλάβη των παραθυρεοειδών αδένων, καθώς και σε βλάβη του λαρυγγικού νεύρου που προκαλεί σπασµό των φωνητικών χορδών. Γ. Βλάβη του λαρυγγικού νεύρου. Εκτιµήστε την ικανότητα του ασθενούς να οµιλεί δυνατά, παρατηρώντας την ποιότητα και τον τόνο της φωνής του. Κατά τις χειρουργικές επεµβάσεις στο θυρεοειδή υπάρχει κίνδυνος βλάβης του λαρυγγικού νεύρου, εξαιτίας της θέσης του. Παρότι το βράγχος φωνής είναι δυνατόν να οφείλεται σε οίδηµα ή στον ενδοτραχειακό σωλήνα που τοποθετήθηκε στη διάρκεια της εγχείρησης και να υποχωρήσει, υπάρχει ωστόσο ο κίνδυνος για πρόκληση µόνιµου βράγχους φωνής ή αδυναµίας αύξησης της έντασης της φωνής.. Τετανία. Εκτιµήστε για ύπαρξη σηµείων υπασβεστιαιµίας, όπως νυγµοί των δακτύλων των ποδιών και των χεριών ή των χειλιών, µυϊκές συσπάσεις, θετικά σηµεία Chvostek και Trousseau και µειωµένα επίπεδα ασβεστίου στον ορό. Θα πρέπει πάντοτε να υπάρχει διαθέσιµο γλυκονικό ασβέστιο ή χλωριούχο ασβέστιο για τη περίπτωση που χρειασθεί άµεση ενδοφλέβια χορήγηση τους. Οι παραθυρεοειδείς αδένες εντοπίζονται εντός του θυρεοειδούς αδένα. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέµβασης του θυρεοειδούς είναι δυνατόν να τραυµατιστούν ή και να αφαιρεθούν µε αποτέλεσµα την εµφάνιση υπασβεστιαιµίας και τετανίας. Η τετανία είναι δυνατόν να εµφανιστεί από 1 έως 7 ηµέρες µετά τη θυρεοειδεκτοµή. 5

6 5.ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ-ΕΚΤΙΜΗΣΗ 1)ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Αν και ο υπερθυρεοειδισµός δεν προλαµβάνεται, ωστόσο είναι σηµαντικό να διδαχθεί ο ασθενής την σηµασία των τακτικών επισκέψεων στον επαγγελµατία που του προσφέρει φροντίδα και την σωστή λήψη των φαρµάκων. 2)ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΓΕΙΑΣ: Συνυπάρχοντα νοσήµατα, οικογενειακό ιστορικό θυρεοειδοπάθειας, χρόνος έναρξης και βαρύτητα συµπτωµάτων, πρόσληψη θυρεοειδικών φαρµάκων, ιστορικό εµµήνου ρύσεως, µεταβολές σωµατικού βάρους, κενώσεις εντέρου. ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ: µυϊκή ισχύς, µυϊκός τρόµος, ζωτικά σηµεία, καρδιαγγειακό και περιφερικό αγγειακό σύστηµα, δέρµα, µέγεθος θυρεοειδούς, φυσήµατα κατά την ακρόαση του θυρεοειδούς, έλεγχος οφθαλµών και όρασης. 6.ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ Κατά τον σχεδιασµό και την εφαρµογή της νοσηλευτικής φροντίδας σε ασθενείς µε υπερθυρεοειδισµό, ο νοσηλευτής λαµβάνει υπόψη τις αντιδράσεις τους στις συστηµατικές εκδηλώσεις της νόσου. Αν και κάθε ασθενής ενδέχεται να έχει διαφορετικές ανάγκες, οι νοσηλευτικές διαγνώσεις εστιάζονται στα συνηθέστερα προβλήµατα, όπως τα προβλήµατα από το καρδιαγγειακό και οι διαταραχές της όρασης, της θρέψης και της εικόνας του σώµατος.(2) ΚΙΝ ΥΝΟΣ ΕΛΑΤΤΩΜΕΝΗΣ ΚΑΡ ΙΑΚΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ Ο ασθενής µε υπερθυρεοειδισµό αντιµετωπίζει τον κίνδυνο µειωµένης καρδιακής παροχής. Η περίσσεια ΤΗ επηρεάζει την καρδιακή λειτουργία αυξάνοντας την καρδιακή συχνότητα και τον όγκο του παλµού. Η αύξηση των µεταβολικών αναγκών και των απαιτήσεων σε οξυγόνο των περιφερικών ιστών αυξάνει τις απαιτήσεις από την καρδία, µε κίνδυνο να εµφανιστούν συστολική υπέρταση, στηθάγχη, αρρυθµίες, ή καρδιακή ανεπάρκεια. Ο ασθενής συχνά έχει αίσθηµα παλµών, µείωση του βάρους των αναπνοών και εύκολη κόπωση. Ο κίνδυνος επιπλοκών είναι µεγαλύτερος σε ασθενείς µε προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο. Α)Παρακολουθήστε την αρτηριακή πίεση, τη συχνότητα και το ρυθµό των σφύξεων, την αναπνευστική συχνότητα και τους αναπνευστικούς ήχους. Ελέγξτε για περιφερικά οιδήµατα, διάταση των σφαγίτιδων, µη ανοχή δραστηριότητας. 6

7 Β) Συστήστε τη διατήρηση του περιβάλλοντος δροσερού και όσον το δυνατόν ελεύθερου από θορύβους. Μειώστε το στρες του ασθενούς εξηγώντας τις παρεµβάσεις και διδάσκοντας τεχνικές χαλάρωσης. Γ) Ενθαρρύνετε τον να παρεµβάλλει ανάµεσα στις δραστηριότητες του συστήµατα ανάπαυσης. ΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ: ΟΠΤΙΚΗ Οι οπτικές διαταραχές που εµφανίζονται σε ασθενείς µε υπερθυρεοειδισµό, περιλαµβάνουν τη δυσκολία εστίασης και την απώλεια όρασης. Σε ασθενείς που αδυνατούν να συγκλείσουν τα βλέφαρα λόγω εξόφθαλµου, υπάρχει κίνδυνος ξηρότητας του κερατοειδούς µε αποτέλεσµα την ανάπτυξη φλεγµονής ή τον τραυµατισµό του. Οι διαταραχές της όρασης ενδέχεται να οφείλονται σε πίεση του οπτικού νεύρου από οπισθοβολβικό οίδηµα ή βράχυνση των οφθαλµικών µυών. Α) Ελέγξτε την οπτική οξύτητα, την ακεραιότητα του κερατοειδούς, τη δυνατότητα σύγκλεισης των βλεφάρων και για τυχόν εµφάνιση φωτοφοβίας. Β) ιδάξτε τον ασθενή µέτρα για την προστασία του οφθαλµού από τραυµατισµούς και την διατήρηση της οπτικής οξύτητας: Χρησιµοποιήστε ελαφρώς χρωµατιστά γυαλιά ή φίλτρα για προστασία. Χρησιµοποιήστε τεχνητά δάκρυα για την εφύγρανση των οφθαλµών. Χρησιµοποιήστε ψυχρές, υγρές κοµπρέσες για την ανακούφιση από τον ερεθισµό. Αναφέρετε αµέσως κάθε πόνο ή µεταβολή της όρασης. ΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΘΡΕΨΗΣ: ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η υπερµεταβολική κατάσταση που συνοδεύει τον υπερθυρεοειδισµό προκαλεί υπερκινητικότητα του γαστρεντερικού, µε ναυτία, εµέτους, διάρροια και κοιλιακά άλγη. Παρότι ο ασθενής έχει αυξηµένη όρεξη και τρώει περισσότερο του συνήθους, η απώλεια βάρους συνεχίζεται. Α)Ζητήστε από τον ασθενή να ζυγίζεται καθηµερινά(την ίδια ώρα) και να τηρεί αρχείο του βάρους του. Β)Σε συνεργασία µε διαιτολόγιο, διδάξτε στον ασθενή τη σηµασία µιας δίαιτας πλούσιας σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες που περιλαµβάνει µικρά επιπλέον γεύµατα µεταξύ των κυρίων γευµάτων. Έξι µικρά γεύµατα ηµερησίως είναι προτιµότερα από τρία µεγάλα. Η πρόσληψη θερµίδων ενδεχοµένως να χρειασθεί να αυξηθεί σε kcal/ηµέρα εάν η απώλεια βάρους υπερβαίνει το 10% έως 17% του σωµατικού βάρους και µε το ύψος και τον σωµατότυπο. Γ)Παρακολουθήστε την κατάσταση της θρέψης του µε τη βοήθεια εργαστηριακών εξετάσεων. Η λευκωµατίνη, η τρανσφερρίνη και τα 7

8 λεµφοκύτταρα είναι συχνά κάτω του φυσιολογικού σε ασθενείς που δεν υποσιτίζονται. ΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Οι συνήθεις στον υπερθυρεοειδισµό σωµατικές αλλαγές περιλαµβάνουν τον εξόφθαλµο, τη βρογχοκήλη, το µυϊκό τρόµο, την τριχόπτωση, την αυξηµένη εφίδρωση, την αδυναµία, την κόπωση, την απώλεια βάρους και τις µεταβολές που σηµειώνονται στο αναπαραγωγικό σύστηµα και τη σεξουαλική λειτουργία(αµηνόρροια στις γυναίκες, ανικανότητα στους άνδρες και αυξηµένη libido και στα δύο φύλα). Επιπροσθέτως, ο ασθενής συχνά παρουσιάζει διαταραχές της διάθεσης και αϋπνία ενώ είναι συνεχώς νευρικός και αγχώδης. Μπορεί να εκδηλώσει ακόµη και κάποιο επεισόδιο ψύχωσης. Οι µεταβολές αυτές είναι ανησυχητικές όχι µόνο για τον ασθενή αλλά και για την οικογένεια του. Α) ηµιουργήστε µια σχέση εµπιστοσύνης µε τον ασθενή. Ενθαρρύνετε τον να εκφράζει τα συναισθήµατα του και να ρωτά σχετικά µε την ασθένεια και τη θεραπεία της. ώστε αξιόπιστες πληροφορίες και διευκρινίστε τυχόν παρανοήσεις. 7. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Υπερθυρεοειδισµός είναι η υπερπαραγωγή των θυρεοειδικών ορµονών. Το συχνότερο αίτιο είναι η διάχυτη τοξική βρογχοκήλη( νόσος Graves) και σπανιότερα είναι το τοξικό αδένωµα. Χαρακτηρίζεται από συµπτώµατα όπως διόγκωση του θυρεοειδή αδένα, απώλεια βάρους, ταχυκαρδία, νευρικότητα, τρόµος χεριών και δυσανεξία προς τη ζέστη. 8

9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1)ΦΕΡΤΑΚΗΣ Α,ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ, ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ Π.Χ. ΠΑΣΧΑΛΙ Η, ΑΘΗΝΑ, σελ )PRISCILLA L- KAREN.B, ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ.ΤΟΜΟΣ ΙΙ, ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΛΑΓΟΣ, ΑΘΗΝΑ,2006, σελ