ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80

Transcript

1 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 πιον τῶν τακτικών δικαστηρίων,ἐπί θέματος, πού άφορᾶ την εφαρμογή τοῦ κοινοτικού δικαίου ἡ επιτροπή προσφυγῶν, πού έχει συσταθεῖ ἀπό έναν τέτοιο ὀργανισμό, ἀσκεί τά καθήκοντά της μέ τήν έγκριση τῶν δημοσίων άρχων καί λειτουργεί μέ τήν συνδρομή τους, καί τῆς ὁποίας οἱ ἀποφάσεις, πού εκδίδονται κατ' ἀντιδικία, ἀναγνωρίζονται πράγματι ὡς ὁριστικές, πρέπει νά θεωρηθεί ὡς δικαστήριο ενός Κράτους μέλους κατά τήν ἔννοια τοῦ ἄρθρου 177 της συνθήκης ΕΟΚ. 2. Ή ελεύθερη κυκλοφορία τῶν προσώπων, ή ἐλευθερία εγκαταστάσεως καί ἡ ελεύθερη παροχή υπηρεσιών πού εξασφαλίζονται ἀπό τά άρθρα 3 στοιχείο γ, 48, 52 καί 59 τῆς συνθήκης, πού ἀποτελούν θεμελιώδεις ελευθερίες εντός τοῦ συστήματος τῆς Κοινότητος, δέν θά ἐπραγμα τώνοντο πλήρως ἄν τά Κράτη μέλη ἠδύ ναντο νά ἀρνηθούν τό εὐεργέτημα των διατάξεων τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου, στους υπηκόους τους πού έχουν κάνει χρήση τῶν ὑπαρχουσῶν διευκολύνσεων στον τομέα τῆς κυκλοφορίας καί τῆς ἐγκαταστάσεως καί πού έχουν ἀποκτήσει, μέσω τῶν διευκολύνσεων αυτών, τά ἐπαγγελματικά προσόντα πού ἀναφέρονται στην ὁδηγία περί ἀμοιβαίας ἀναγνωρίσεως τῶν διπλωμάτων σέ ένα Κράτος μέλος διαφορετικό ἀπό ἐκείνο, τοῦ ὁποίου έχουν τήν ιθαγένεια. 3. Ή ὁδηγία 75/362 πρέπει νά ερμηνευθεί κατά τήν έννοια ὅτι ὁ υπήκοος ἐνός Κράτους μέλους, πού ἀπέκτησε σέ ένα άλλο Κράτος μέλος δίπλωμα πού ἀναφέρεται στό άρθρο 3 τῆς ὁδηγίας, καί ὁ όποιος, ὑπό τήν Ιδιότητα αυτή, δύναται νά διατηρεί ιατρείο γενικού ἰατροῦ σ' αυτό τό άλλο Κράτος μέλος, δικαιούται νά ἐγκατασταθεί ὡς γενικός ἰατρός στό Κράτος μέλος, τοῦ ὁποίου εἶναι υπήκοος, ἀκόμη καί ἄν τό Κράτος μέλος αυτό ἐξαρτά τήν εἴσοδο σ' αυτό τό επάγγελμα τῶν κατόχων διπλωμάτων Ιατρικὠς, πού ἐχορηγήθησαν στό έδαφός του, ἀπό πρόσθετες προϋποθέσεις εκπαιδεύσεως. Στην υπόθεση 246/80, πού έχει ὡς ἀντικείμενο αίτηση τῆς Commissie van Beroep Huisartsgeneeskunde (ἐπιτροπή προσφυγών ἐπί θεμάτων γενικῆς ιατρικῆς), Χάγη, πρός τό Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, μέ τήν ὁποία ζητεῖται, στό πλαίσιο τῆς διαφορᾶς πού εκκρεμεί ενώπιον τῆς ὡς άνω επιτροπής μεταξύ C. BROEKMEULEN, ἰατροῦ Kerkdriel, καί HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE (επιτροπή μητρώου γενικῶν ιατρών), ή έκδοση προδικαστικής ἀποφάσεως ὡς πρός τήν ερμηνεία τῆς ὁδηγίας 75/362 τοῦ Συμβουλίου τῆς 16ης Ἰουνίου 1975 περί ἀμοιβαίας ἀναγνωρίσεως διπλω 2312

2 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE μάτων, πιστοποιητικών καί άλλων τίτλων ιατρικῆς καί περί τῶν μέτρων πρός διευκόλυνση τῆς πραγματικῆς ἀσκήσεως τοῦ δικαιώματος εγκαταστάσεως καί τοῦ δικαιώματος τῆς ελευθέρας παροχής υπηρεσιών (ΕΕ, εἰδ. ἔκδ. L 167, 06/001, σ. 196) καί τῆς ὁδηγίας 75/363 τοῦ Συμβουλίου τῆς 16ης Ἰουνίου 1975 περί τοῦ συντονισμοῦ τῶν νομοθετικών, κανονιστικών καί διοικητικῶν διατάξεων πού ἀφοροῦν τίς δραστηριότητες τῶν ιατρών (ΕΕ, εἰδ. ἔκδ., L 167, 06/001, σελ. 209), ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ συγκείμενο ἀπό τους J. Mertens de Wilmars, πρόεδρο, Ρ. Pescatore, Mackenzie Stuart καί T. Koopmans, προέδρους τμήματος, Α. O'Keeffe, Α. Touffait, O'Due, U. Everling καί Α. Χλωρό, δικαστές, γενικός εἰσαγγελεύς: G. Reischl γραμματεύς: Α. Van Houtte εκδίδει τήν ἀκόλουθη ΑΠΟΦΑΣΗ Περιστατικά Ή ἀπόφαση περί παραπομπής, ἡ ἐξέλιξη της διαδικασίας καί οἱ παρατηρήσεις, πού υπεβλήθησαν δυνάμει τοῦ ἄρθρου 20 τοῦ Ὀργανισμοῦ τοῦ Δικαστηρίου τῆς ΕΟΚ, έχουν συνοπτικῶς ὡς έξης: Ι Πραγματικά περιστατικά καί διαδικασία 1. Στίς Κάτω Χώρες ἐθεσπίσθη μιά ειδική διαδικασία γιά τήν ἀναγνώριση τῆς ιδιότητος τοῦ «huisarts» (γενικοῦ ἰατροῦ), δηλαδή τοῦ ἰατροῦ, ὁ όποιος εἶναι ειδικευμένος στην γενική Ιατρική καί τήν σέ πρώτη φάση παροχή Ιατρικῶν υπηρεσιῶν. Οἱ κανόνες πού ρυθμίζουν αὐτήν τήν διαδικασία περιέχονται στό καταστατικό καί στον εσωτερικό κανονισμό τῆς «Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst» (Βασιλική 'Ολλανδική "Ενωση γιά τήν προαγωγή τῆς Ιατρικής, στό έξης: "Ενωση). Οἱ ἐν λόγω κανόνες συνοψίζονται ὡς έξης: Οἱ ἀναγκαῖες προϋποθέσεις γιά νά ἀναγνωρισθεί ἕνας ιατρός ὡς γενικός Ιατρός καθορίζονται ἀπό τό «College voor Huisartsgeneeskunde» (σύλλογος γενικῆς Ιατρικής), ὁ όποιος εἶναι όργανο τῆς 'Ενώσεως. Οἱ ἀποφάσεις αὐτοῦ τοῦ συλλόγου υπόκεινται στον έλεγχο τῆς ὀλλανδικής κυβερνήσεως. 2313

3 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 Μέ τήν εκτέλεση καί εφαρμογή τῶν διατάξεων, πού θέτουν αυτές τίς προϋποθέσεις εἶναι επιφορτισμένη ἡ «Huisarts Registratie Commissie» (επιτροπή μητρώου γενικῶν ιατρῶν, στό έξῆς: ἐπιτροπή μητρώου). Μεταξύ αυτών τῶν κανόνων περιλαμβάνονται καί οἱ σχετικοί μέ τήν έγγραφη στό μητρώο τῶν εγκεκριμένων γενικών ἰατρών, ένας ιατρός δέ 'έχει τήν ιδιότητα τοῦ γενικού ἰατρού, μόνον ἄν εἶναι ἐγγεγραμμένος στό σχετικό μητρώο. Οἱ αιτήσεις έγγραφῆς εξετάζονται κατ' ἀρχάς ἀπό μία εκτελεστική επιτροπή, ἡ οποία ἀποτελείται ἀπό μέλη τῆς επιτροπής μητρώου. Ή αίτηση εξετάζεται ἐν συνεχεία ἀπό τήν ἴδια τήν επιτροπή μητρώου ὡς πρός τό ἄν, μεταξύ άλλων, ἡ εκτελεστική επιτροπή ὁμοφώνως έκρινε ὅτι ἡ αίτηση στερείται βάσεως. "Οταν ἡ επιτροπή μητρώου ἀποφασίζει νά μήν εγγράψει τόν αιτούντα στό μητρώο, ὁ ἐνδιαφερόμενος δύναται νά ἀσκήσει προσφυγή ενώπιον τῆς «Commissie van Beroep Huisartsgeneeskunde» (επιτροπή προσφυγών ἐπί υποθέσεων γενικής ιατρικής, στό έξῆς: επιτροπή προσφυγών). ὀλλανδικό πανεπιστήμιο κατά τό άρθρο 3 στοιχείο η τῆς ὁδηγίας 75/362, νά συμπληρώσει μονοετή περίοδο επιμορφώσεως γενικής ιατρικῆς, γιά νά εἶναι δυνατή Τόσον ἡ επιτροπή μητρώου, ὅσον καί ἡ επι τροπή προσφυγών ἱδρύθησαν μέ τό άρθρο μένων ἰατρών. έγγραφη του στό μητρώο τῶν εγκεκρι 1102 παράγραφος 2 τοῦ εσωτερικού κανο νισμοῦ τῆς Ἑνώσεως. 2. Ό Broekmeulen, προσφεύγων στην κυρία δίκη, 'έχει τήν ὀλλανδική ιθαγένεια. Στίς 30 'Ιουνίου 1979, ἀπέκτησε τό «κρατικό δίπλωμα διδάκτορος ιατρικής, χειρουργικής καί μαιευτικής» πού ἀναφέρεται στό άρθρο 3 στοιχείο β τῆς ὁδηγίας 75/362 τοῦ Συμβουλίου τῆς 16ης Ἰουνίου 1975, κατόπιν εξετάσεων στην ιατρική σχολή τοῦ Καθολικοῦ Πανεπιστημίου τῆς Λουβαίνης, στό Βέλγιο Βάσει τοῦ ἄρθρου 2 τοῦ «Wet regelende de uitoefening der geneeskunst» (νόμος περί ἀσκήσεως τοῦ ιατρικού επαγγέλματος) ὁ Ὑφυπουργός Δημοσίας Υγείας καί Περιβάλλοντος τοῦ ἐχορήγησε, μέ ἀπόφαση τῆς 18ης Σεπτεμβρίου 1979, τήν άδεια ἀσκήσεως τοῦ ιατρικού ἐπαγγέλματος στίς Κάτω Χώρες. Μετά τήν ἔκδοση αυτής τῆς ἀποφάσεως ὁ Broekmeulen ὡρκίσθη ὡς ιατρός στίς 19 'Οκτωβρίου Μέ επιστολή τῆς 14ης Νοεμβρίου 1979, ὁ Broekmeulen ἐζήτησε τήν έγγραφη του στό μητρώο τῶν εγκεκριμένων γενικών ιατρών. Μέ επιστολή τῆς 18ης Μαρτίου 1980 τοῦ γραμματέως τῆς επιτροπής μητρώου τοῦ ἐγνωστοποιήθη ὅτι ἡ έγγραφη του στό μητρώο ἐκωλύετο λόγω τῆς ἀποφάσεως ἀριθ τοῦ College voor Huisartsgeneeskunde (συλλόγου γενικής ιατρικής) ἐφ' ὅσον δέν ἐπλήρει τίς προϋποθέσεις, πού εἶχε θέσει ἡ ἀπόφαση αυτού τοῦ συλλόγου, ἡ ὁποία ρυθμίζει τήν εκπαίδευση τῶν γενικών ιατρών. Συνεπώς, ὁ Broekmeulen ὤφειλε, ὅπως καί οἱ ὀλλανδοί ἰατροί, κάτοχοι τοῦ «universitair getuigschrift van arts» (πανεπιστημιακό δίπλωμα ιατρικής) πού 'έχει χορηγηθεί ἀπό ἕνα Ό προσφεύγων ἤσκησε προσφυγή κατ' αυτής τῆς ἀποφάσεως ενώπιον τῆς επιτροπής προσφυγών. 3. 'Η αιτιολογία τῆς ἀποφάσεως τοῦ «College voor Huisartsgeneeskunde», στό έξῆς: «ἀπόφαση », καί τό πρώτο άρθρο τῆς έχουν ὡς έξῆς: «Τό "College voor Huisartsgeneeskunde"..., ἀφοῦ έλαβε ὑπ' ὄψη ὅτι οἱ κοινοτικές οδηγίες 75/362 καί 75/363 περί τοῦ δικαιώματος εγκαταστάσεως ιατρών εντός τῆς Κονότητος ετέθησαν σέ ἰσχύ στίς 20 Δεκεμβρίου 1976

4 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE ὅτι ἀφ' ἑνός εἶναι ευκταίο νά θεσπισθεί μιά γενική ρύθμιση περί ἀναγνωρίσεως καί έγγραφῆς ιατρῶν, οἱ όποιοι δέν εἶναι 'Ολλανδοί υπήκοοι καί δέν εἶναι κάτοχοι ὀλλανδικού τίτλου επαγγελματικής ικανότητος, καί ἀφ' έτερου νά θεσπισθεί μία ρύθμιση γιά τους πολίτες τῆς Ευρωπαϊκής Κοινότητος, οἱ όποιοι εἶναι κάτοχοι διπλώματος ἀναγνωρισμένου βάσει τῶν ὁδηγιῶν τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ὅτι φαίνεται εύλογο νά περιορισθεί χρονικώς ἡ ισχύς τῆς κατωτέρω ἀποφάσεως μέχρις ὅτου επέλθει συμφωνία ὡς πρός τήν εφαρμογή τῶν ἀνωτέρω ὁδηγιών στόν τομέα τῆς γενικής ιατρικής Ή οδηγία 75/362 τοῦ Συμβουλίου τῆς 16ης 'Ιουνίου 1975 ὁρίζει στό άρθρο 2: «Κάθε Κράτος μέλος ἀναγνωρίζει τά διπλώματα, τά πιστοποιητικά καί τους άλλους τίτλους πού χορηγούνται στους υπηκόους τῶν Κρατών μελών ἀπό τά άλλα Κράτη μέλη, σύμφωνα μέ τό άρθρο 1 τῆς οδηγίας 75/363/ΕΟΚ, καί πού ἀπαριθμούνται στό άρθρο 3, προσδίδοντάς τους στην επικράτειά του, ὅσον άφορᾶ τήν πρόσβαση στίς μή μισθωτές δραστηριότητες ἀπό τους ιατρούς καί τήν άσκηση αυτών, τήν 'ίδια ἰσχύ μέ τά διπλώματα, τά πιστοποιητικά καί τους άλλους τίτλους πού χορηγεί τό κράτος αυτό.» μετά ἀπό γνωμοδότηση τῆς "επιτροπής Μεταξύ τῶν διπλωμάτων, πού απαριθμούνται στό άρθρο 3, περιλαμβάνεται, γιά μητρώου" καί ἐν ὄψει τῶν άρθρων 1107 καί 1109 τοῦ εσωτερικού κανονισμού τῆς Βασιλικής 'Ολλανδικής Ἑνώσεως γιά τήν προκτορος ιατρικής, χειρουργικής καί μαιευ τό Βέλγιο, τό «κρατικό δίπλωμα διδάαγωγή τῆς ιατρικής τικής» (στοιχεῖο β). ἀπεφάσισε: Ή έγγραφή στό μητρώο εγκεκριμένων γενικών ιατρών τῶν ἰατρῶν πού εἶναι κάτοχοι διπλωμάτων πού ἐχορηγήθησαν στην ἀλλοδαπή καί στους ὁποίους ἐδόθη ή άδεια νά ἀσκούν στίς Κάτω Χώρες τό επάγγελμα τοῦ ἰατροῦ, διενεργείται συμφώνως πρός τίς ἀκόλουθες διατάξεις: "Αρθρο 1 Οἱ υπήκοοι τῶν λοιπών Κρατών μελών τῆς Ευρωπαϊκής Κοινότητος, οἱ όποιοι είναι κάτοχοι διπλώματος ιατρικής, πού ἐχορηγήθη ἀπό ένα άλλο Κράτος μέλος καί είναι ἀνεγνωρισμένο βάσει τῶν ὁδηγιών ΕΟΚ 75/362 καί 75/363 καί οἱ όποιοι προσκομίζουν στην "επιτροπή μητρώου" τήν νόμιμη ἀπόδειξη, ὅτι τους ἔχει χορηγηθεί ή άδεια νά ἀσκούν τό επάγγελμα τοῦ ιατρού στίς Κάτω Χώρες, εγγράφονται, κατόπιν αιτήσεως τους, στό μητρώο εγκεκριμένων γενικών ἰατρῶν.» 4. 'Ενώπιον τῆς επιτροπής προσφυγών, ὁ Broekmeulen υπεστήριξε ὅτι συμφώνως πρός τήν αἰτιολογία τῆς ἀποφάσεως , ή ἀπόφαση αύτη εφαρμόζεται στους «πολίτες τῆς Ευρωπαϊκής Κοινότητος οἱ όποιοι εἶναι κάτοχοι διπλώματος Ιατρικής, ἀναγνωρισμένου βάσει τῶν ὁδηγιών τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων» καί ὅτι ὁ 'ίδιος περιλαμβάνεται σ' αυτήν τήν ὁμάδα προσώπων. 'Επικουρικώς ἰσχυρίσθη ὅτι ἡ ἀπόφαση δέν τοῦ εἶναι ἀντιτάξιμη, διότι αυτός εἶναι σέ θέση δυνάμει τῶν ὁδηγιών 75/362 καί 75/363 νά ἐπικαλεσθεί ἀπ' ευθείας τό δικαίωμα νά ἐγγραφεί στό μητρώο τῶν γενικών ἰατρῶν, χωρίς νά έχει συμπληρώσει στίς Κάτω Χώρες τήν μονοετή περίοδο επιμορφώσεως γενικής ιατρικής. Μέ ἀπόφαση τῆς 21ης 'Οκτωβρίου 1980, πού περιήλθε στό Δικαστήριο στίς 4 Νοεμβρίου 1980, ἡ 'Επιτροπή προσφυγών, κατ' ἐφαρμογήν τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης 2315

5 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 ΕΟΚ, ἀνέβαλε την έκδοση ἀποφάσεως καί υπέβαλε στό Δικαστήριο τό ἀκόλουθο προδικαστικό ερώτημα: «Συνάγεται ἀπό τίς ὁδηγίες 75/362 καί 75/363 (ΕΕ, ειδ. ἔκδ. L 167, 06/001, σσ. 196 καί 209), ὅτι ένας 'Ολλανδός υπήκοος πού ἀπέκτησε στό Βέλγιο τό wettelijk diploma van doctor in de genees-, heel- en verloskunde» (κρατικό δίπλωμα διδάκτορος ἰατρικῆς, χειρουργικῆς καί μαιευτικής) καί ὑπ' αυτήν τήν ιδιότητα δύναται νά διατηρεί ἰατρεῖο ὡς γενικός ιατρός στό Βέλγιο, 'έχει τό δικαίωμα, σέ περίπτωση εγκαταστάσεως του στίς Κάτω Χῶρες νά ζητήσει τήν έγγραφη του στό μητρώο τῶν εγκεκριμένων γενικών ἰατρῶν, πού τηρείται ἀπό τήν Βασιλική 'Ολλανδική "Ενωση γιά τήν προαγωγή τῆς ιατρικῆς χωρίς προηγουμένως νά έχει περατώσει στίς Κάτω Χώρες τήν εκπαίδευση γενικής ιατρικής; Ή διατύπωση τοῦ παρόντος ερωτήματος σημαίνει ὅτι ή ἐγγραφη στό ἐν λόγω μητρῶο, συμφώνως πρός τίς γενικώς ισχύουσες ὀλλανδικές διατάξεις, εἶναι δυνατή μόνον μετά ἀπό τήν περάτωση αυτής τῆς εκπαιδεύσεως καί ὅτι, στίς Κάτω Χώρες, ἕνας ιατρός δέν μπορεί νά διατηρεί ἰατρεῖο γενικοῦ ιατρού παρά μόνον μετά τήν έγγραφη του στό ἐν λόγω μητρώο.» Στό σκεπτικό τῆς ἀποφάσεως περί παραπομπής ἡ ἐπιτροπή προσφυγών θεωρεί ὅτι τό άρθρο 1 τῆς ἀποφάσεως πρέπει νά ερμηνευθεί ὑπό τήν έννοια ὅτι ένας ιατρός ὀλλανδικῆς ὑπηκοότητος, κάτοχος βελγικού διπλώματος ἰατρικής, δέν δύναται νά εγγραφεί στό μητρώο τῶν εγκεκριμένων γενικών ιατρών, ἄν δέν έχει περατώσει στίς Κάτω Χώρες τήν μονοετοῦς διαρκείας ἐπιμόρφωση γενικῆς Ιατρικῆς. Θεωρεί επιπλέον: α) ὅτι τό άρθρο 26 τοῦ καταστατικοῦ της Ἑνώσεως προβλέπει ὅτι οἱ διατάξεις τοῦ εσωτερικοῦ κανονισμοί) τῆς 'Ενώσεως περί εγκρίσεως καί έγγραφῆς ὡς γενικοῦ ἰατροῦ, δέν δύναται νά τροποποιηθούν χωρίς τήν έγκριση τῶν Υπουργών Δημοσίας Υγείας καί 'Εθνικής Παιδείας ) ὅτι δυνάμει τοῦ ἄρθρου 1109 τοῦ εσωτερικού κανονισμού, οἱ ἀποφάσεις τοῦ College voor Huisartsgeneeskunde (συλλόγου γενικής Ιατρικής), περί τῶν προϋποθέσεων πού πρέπει νά πληρούν, τόσον ἡ εκπαίδευση τῶν γενικών ἰατρῶν, όσον καί τά ἰατρεία καί οἱ εγκαταστάσεις, πού προορίζονται γιά τήν εκπαίδευση τῶν ἐν λόγω ἰατρῶν, τελούν ὑπό τόν έλεγχο τῶν ἀναφερθέντων υπουργών, οἱ όποιοι ἀσκοῦν αύτη τήν εποπτεία ὑπό μορφή δικαιώματος ἀρνησικυρίας" γ) ὅτι τό βασιλικό διάταγμα τῆς 4ης 'Ιανουαρίου 1966 (Staatsblad 3), πού εξεδόθη βάσει τοῦ νόμου περί ἀσφαλίσεως έναντι ἀσθενειών, ὅπως ἐτροποποιήθη ἀπό τό βασιλικό διάταγμα τῆς 15ης Αὐγούστου 1973 (Staatsblad 428) («Verstrekkingen-besluit») περί παροχών, προβλέπει ὅτι ὡς «γενικός ιατρός» θεωρείται ὁ ιατρός, ὁ όποιος εἶναι εγγεγραμμένος στό μητρώο γενικών ἰατρῶν, πού εἶναι εγκεκριμένοι ἀπό τήν "Ενωση; δ) ὅτι δυνάμει αυτής τῆς διατάξεως, οἱ ιατροί, πού δέν εἶναι εγγεγραμμένοι στό ἐν λόγω μητρώο, δέν δύνανται πράγματι νά διατηρούν ἰατρεῖο ἀναγνωρισμένο ἀπό τά ταμεία προνοίας καί, κατά συνέπεια, καθίσταται πρακτικά ἀδύνατο νά παρέχουν τίς ὑπηρεσίες τους σέ έναν πολύ μεγάλο ἀριθμό ἀσθενών ὅτι τά ιδιωτικά ἀσφαλιστικά ταμεία καθορίζουν τήν έννοια τοῦ γενικού ἰατροῦ συμφώνως πρός τόν ὁρισμό πού περιέχεται στό διάταγμα περί παροχών ε) ὅτι λόγω αὐτοῦ τοῦ διατάγματος, οἱ διατάξεις τοῦ καταστατικοῦ καί τῶν εσωτερικών κανονισμών τῆς 'Ενώσεως εφαρμόζονται υποχρεωτικώς σέ ὅλους τους Ιατρούς, ἀκόμη καί σέ εκείνους, πού δέν εἶναι μέλη τῆς Ἑνώσεως. 'Εξ άλλου ἡ επιτροπή προσφυγών διε πίστωσε: α) ότι, βάσει τοῦ βελγικοῦ διπλώματός του, ἐχορηγήθη στόν Broekmeulen ἡ άδεια νά

6 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE ἀσκεῖ στίς Κάτω Χῶρες τό επάγγελμα τοῦ ἰατροῦ συμφώνως πρός τό άρθρο 2 τοῦ «Wet regelende de uitoefening der geneeskunst» (νόμος περί ἀσκήσεως τοῦ Ιατρικοί) επαγγέλματος) καί ὅτι ἀπ' αυτήν τήν άποψη δέν υπάρχει διαφορά μεταξύ αὐτοῦ καί ενός Ὀλλανδοῦ κατόχου διπλώματος Ιατρικῆς, τό όποιο ἐχορηγήθη ἀπό ὀλλανδικό πανεπιστήμιο β) ὅτι τό βελγικό δίπλωμα ιατρικής τοῦ παρέχει τό δικαίωμα νά διατηρεῖ Ιατρείο γενικοῦ ιατρού στό Βέλγιο γ) ὅτι πολλές φορές Βέλγοι υπήκοοι κάτοχοι βελγικοί) διπλώματος ιατρικής ἔχουν ἐγγραφεί στό ἀναφερθέν μητρώο κατόπιν αιτήσεως τους καί χωρίς άλλες διατυπώσεις. Ὅσον άφορᾶ τήν εφαρμογή τοῦ άρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, ἡ ἐπιτροπή προσφυγών θεωρεί a prioriὅτι πρέπει πράγματι να θεωρηθεί ὡς «δικαστήριο» κατά τήν ἔννοια τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Ἐπ' αὐτοῦ, τονίζει ὅτι οἱ διατάξεις τοῦ ἐσωτερικοῦ κανονισμοί) τῆς Ἑνώσεως, πού ἀφοροῦν τήν έγκριση καί τήν έγγραφη τῶν γενικών Ιατρών, καθώς καί τήν ρύθμιση τῆς συνθέσεως, τῶν καθηκόντων καί τῆς λειτουργίας τῆς ἐπιτροπής προσφυγών (άρθρα 1102 καί 1129 έως 1132) τελούν ὑπό τήν εποπτεία τῆς διοικήσεως. Ό Υπουργός Δημοσίας Υγείας καί ὁ Υπουργός 'Εθνικής Παιδείας ὁρίζουν ἀπό κοινού τόν πρόεδρο καί δύο μέλη τῆς επιτροπής προσφυγών (άρθρα 1129 καί 1031 παράγραφος 1 στοιχείο δ). Ό πρόεδρος εἶναι κατά προτίμηση ἀνώτατος δικαστικός. Τά καθήκοντα τῆς επιτροπής προσφυγών καθορίζονται ὡς ακολούθως: «Ἡ επιτροπή προσφυγών κρίνειἐπί τῶν προσφυγών, οἱ όποιες τῆς ὑποβάλλονται» (άρθρο 1132 παράγραφος 1). Αυτές οἱ προσφυγές καθορίζονται ἀπό τά άρθρα 1118 παράγραφος 5, 1120 παράγραφος 7, 1122 παράγραφος 4 καί 1125 παράγραφος 7 τοῦ εσωτερικού κανονισμοί). Οἱ κανόνες, βάσει τῶν ὁποίων ἡ ἐπιτροπή κρίνει ἐπί τῶν προσφυγών εἶναι γενικής ἐφαρμογής. Βάσει τοῦ ανωτέρω βασιλικοί) διατάγματος οἱ ἀποφάσεις τῆς επιτροπής προσφυγών εἶναι, ὁπως Ισχυρίζεται, υποχρεωτικές καί γιά ὅσους ἰατρούς δέν εἶναι μέλη τῆς 'Ενώσεως. 5. Συμφώνως πρός τό άρθρο 20 τοῦ Πρωτοκόλλου περί τοῦ 'Οργανισμοί) τοῦ Δικαστηρίου ΕΟΚ κατέθεσαν έγγραφες παρατηρήσεις, ὁ Broekmeulen, προσφεύγων στην κυρία δίκη, εκπροσωπούμενος ἀπό τόν G. van der Wal, δικηγόρο Tilburg, ή Huisarts Registratie Commissie (επιτροπή μητρώου), καθ' ἧς στην κυρία δίκη, εκπροσωπούμένη ἀπό τόν Β. Η. ter Kuile, δικηγόρο Χάγης, ἡ 'Ολλανδική κυβέρνηση καί ἡ 'Επιτροπή τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εκπροσωπούμενη ἀπό τόν H.J. Bronkhorst, μέλος τῆς νομικής τῆς υπηρεσίας, επικουρούμενο ἀπό τήν Christine Berardis-Kayser, μέλος τῆς νομικής υπηρεσίας τῆς 'Επιτροπής. Κατόπιν εκθέσεως τοῦ εἰσηγητοῦ δικαστού καί μετ' ἀκρόαση τοῦ γενικοῦ εἰσαγγελέως, τό Δικαστήριο ἀπεφάσισε νά προχωρήσει στην προφορική διαδικασία, χωρίς προηγουμένη διεξαγωγή ἀποδείξεων. Προσεκάλεσε, πάντως, τήν Ὀλλανδική κυβέρνηση νά ἀπαντήσει εγγράφως, σέ ὁρισμένα ερωτήματα, σχετικά μέ τό νομικό καθεστώς τῆς επιτροπής προσφυγών. II Περίληψη τῶν έγγράφων παρατηρήσεων, πού κατετέθησαν ενώπιον τοῦ Δικαστηρίου "Οσον άφορᾶ τήν ἐφαρμογή τον ἄροθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ Κατά τόν Broekmeulen, προσφεύγοντα στην κυρία δίκη, τό μητρώο γενικών ἰατρῶν είναι ένα μητρώο, πού τηρείται ἀπό έναν ὀργανισμό ἰδιωτικοῦ δικαίου, τήν "Ενωση. 2317

7 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 Αυτός ὁ ὀργανισμός προβλέπει στόν εσωτερικό κανονισμό του μία διαδικασία έγγραφῆς μέ δυνατότητα προσφυγῆς καί στό πλαίσιο αὐτης τῆς διαδικασίας ἡ επιτροπή προσφυγῶν συνιστά τόν ἀνώτατο βαθμό δικαιοδοσίας. Θεωρεί, πάντως, ὅτι θά ήταν δυνατό νά θέσει τήν τελική ἀπόφαση τῆς ἐπιτροπής ὑπό τήν κρίση τῶν τακτικῶν δικαστηρίων, δηλαδή τοῦ arrondissementsrechtbank (πρωτοδικείου), ἄν έκρινε ὅτι αύτη ἡ ἀπόφαση εἶναι παράνομη. Πράγματι, έναντι τῆς 'Ενώσεως, αύτη ἡ ἀπόφαση έχει ἰσχύ ὁριστικῆς ἀποφάσεως, καί θά ήταν δυνατόν, ενδεχομένως, νά προσβληθεί ενώπιον τῶν τακτικών πολιτικών δικαστηρίων. 'Εν τούτοις, ή επιτροπή προσφυγών εἶναι δυνατόν νά θεωρηθεί ὡς εθνικό δικαστήριο εἴτε κατά τήν έννοια τῆς παραγράφου 3, εἴτε κατά τήν έννοια τῆς παραγράφου 2 τοῦ άρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Ή 'Ολλανδική κυβέρνηση ἀναφέρει ὅτι ή επιτροπή προσφυγών ἀποτελείται ἀπό 3 μέλη πού διορίζονται ἀπό τίς ιατρικές σχολές, ἀπό τρία μέλη πού διορίζονται ἀπό τό διοικητικό συμβούλιο τῆς 'Ενώσεως, ἀπό δύο μέλη πού διορίζονται ἀπό τους υπουργούς, στην ἁρμοδιότητα τῶν όποιων ὑπάγονται ἀντιστοίχως ἡ πανεπιστημιακή εκπαίδευση καί ἡ δημόσια υγεία, καί ἀπό τόν πρόεδρο, πού διορίζεται από τους 'ίδιους υπουργούς. Ταυτοχρόνως διορίζονται καί ἀναπληρωματικά μέλη. Τά τακτικά καί τά ἀναπληρωματικά μέλη διορίζονται γιά χρονικό διάστημα πέντε ετών εἶναι επανεκλέξιμα (άρθρα 1129 καί 1130 τοῦ εσωτερικού κανονισμοῦ). Αυτή ἡ ρύθμιση ἐθεσπίσθη ἀπό κοινού μέ τους ἁρμοδίους υπουργούς καί δέν δύναται νά τροποποιηθεί παρά μόνον μέ έγκριση τῶν ἐν λόγω υπουργῶν. Τό ἀνωτέρω βασιλικό διάταγμα ὁρίζει ὅτι γιά νά δύναται ένας ιατρός νά διατηρεί ιατρείο γενικού ιατρού στίς Κάτω Χώρες, πρέπει νά εἶναι εγγεγραμμένος στό σχετικό μητρώο. Οἱ προϋποθέσεις έγγραφῆς ρυθμίζονται ἀπό τόν εσωτερικό κανονισμό τῆς Ἑνώσεως καί ἀπό τίς ἀποφάσεις, τίς όποιες ἐκδίδει ὁ σύλλογος γενικής ιατρικής. Οἱ ἀποφάσεις αυτές υπόκεινται ομοίως στόν 2318 έλεγχο τῆς κυβερνήσεως. Ἐκ τῶν ἀνωτέρω συνάγεται ὅτι ἡ επιτροπή προσφυγών ἀποφαίνεται βάσει κανόνων δικαίου. 'Η διαδικασία ενώπιον τῆς επιτροπής προσφυγών διέπεται ἀπό τό άρθρο 1132 τοῦ ἐσωτερικοῦ κανονισμοῦ. Ή ἐπιτροπή προσφυγών δύναται νά προσκαλέσει τους ενδιαφερομένους νά ἐμφανισθοῦν ενώπιον της. Οἱ ενδιαφερόμενοι καί ἡ επιτροπή μητρώου έχουν τό δικαίωμα νά ἀκουσθούν ἀπό τήν επιτροπή προσφυγών, ὅταν τό ζητήσουν. "Αν ἡ προσφυγή ἠσκήθη κατά αρνήσεως τῆς επιτροπής μητρώου νά εγγράψει τόν ενδιαφερόμενο στό μητρώο, αυτός δύναται νά παρίσταται μέ δικηγόρο. Ἡ 'Ολλανδική κυβέρνηση προσθέτει πώς καί μόνον τό γεγονός ὅτι ἡ επιτροπή προσφυγών εκλήθη νά ερμηνεύσει τό κοινοτικό δίκαιο συνιστᾶ ήδη έναν σημαντικό λόγο γιά τήν εφαρμογή τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. 'Επί πλέον, ἡ 'Ολλανδική κυβέρνηση ἀνεφέρθη στην ἀπόφαση τῆς 30ής 'Ιουνίου 1966 (ὑπόθεση 61/65, Vaassen-Goebbels/Bestuur Beambtenfonds mijnbedrijf, Jurispr. 1966, σ. 377 ἑπ.). Ή 'Επιτροπή τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ἀναφέρεται, κατ ἀρχάς, στην ἀπόφαση τῆς 30ής 'Ιουνίου 1966, υπόθεση 61/65 (μνημονευθείσα ήδη ἀνωτέρω). Όσον άφορᾶ τόν έλεγχο πού ἀσκεῖ ή κυβέρνηση τῶν Κάτω Χωρών ἐπί τοῦ καταστατικού καί τοῦ ἐσωτερικοῦ κανονισμοῦ τῆς 'Ενώσεως, ἡ 'Επιτροπή ἀναφέρεται στό σκεπτικό τῆς ἀποφάσεως περί παραπομπής. Θεωρεί ὅτι ἡ επιτροπή προσφυγών πρέπει νά θεωρηθεί ὡς μόνιμο όργανο, επιφορτισμένο μέ τήν επίλυση διαφορών, πού καθορίζονται γενικώς ἀπό τόν εσωτερικό κανονισμό τῆς 'Ενώσεως. 'Εξ άλλου, ἡ επιτροπή προσφυγών διέπεται ἀπό κανόνες, ἀνάλόγους πρός εκείνους πού διέπουν τήν κατ ἀντιδικία διαδικασία. Παρ' ὅτι οἱ ιατροί, πού ἀσκούν τό επάγγελμά τους στίς Κάτω Χώρες δέν υποχρεοῦνται νά εἶναι μέλη τῆς 'Ενώσεως, ή έγγραφη τους ὡς γενικών ιατρών εἶναι μιά

8 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE Ἐπί πλέον θεωρεί ὅτι, επειδή ἡ ἐπιτροπή προσφυγῶν, κατά την διαδικασία πού διεξάγεται ενώπιον της, εφαρμόζει κανόνες γενικής ἰσχύος, κάθε άλλο δικαστήριο θά ἐκήρυττε τήν προσφυγή ἀπαράδεκτη λόγω τοῦ ὅτι μιά προσφυγή πού ἠγέρθη ενώπιον τῆς ἐν λόγω επιτροπής, κινεί μιά διαδικασία ενώπιον ὀργάνου επαρκώς ἀνεξαρτήτου ἀπό τό όργανο, πού εξέδωσε τήν προσβαλλομένη με τήν προσφυγή ἀπόφαση. Ἐπί τῆς ουσίας Ὁ Broekmeulen υποστηρίζει ὅτι ἀμφότερες Ὁ Broekmeulen εκθέτει ὅτι τά άρθρα 52 καί οἱ ὁδηγίες ἐφαρμόζονται στους γενικούς 53 καί τά άρθρα 59 καί 62 τῆς συνθήκης ΕΟΚ τυγχάνουν ἀπ' ευθείας εφαρμογής. Οἱ οδηγίες πού εἶναι ἀναγκαίες γιά τήν υλοποίηση τῶν δικαιωμάτων, τά όποια παρέχονται ἀπό αυτές τίς διατάξεις, χρησιμεύουν μόνον γιά νά διευκολύνουν τήν εφαρμογή τους. Ό Broekmeulen ἀναγνωρίζει ὅτι τό δικαίωμα εγκαταστάσεως τῶν ιατρών εἶναι συνδεδεμένο μέ ὁρισμένα ἰδιάζοντα προβλήματα, στά όποια ἀναφέρεται ρητώς τό άρθρο 57 παράγραφος 3 τῆς συνθήκης, ὅσον άφορᾶ τήν Ισοτιμία τῶν διπλωμάτων. Θεωρεί ἐν τούτοις, ὅτι αυτά τά προβλήματα έχουν επιλυθεί ἀπό τοῦ χρονικοῦ σημείου τῆς ἐνάρξεως τῆς ἰσχύος τῶν ὁδηγιών 75/362 καί 75/363, μέ τίς όποιες ήρθησαν οἱ περιορισμοί καί ἐσυντο νίσθησαν τά ἀπαιτούμενα προσόντα στόν τομέα τῆς ἰατρικῆς. Ἑπομένως, οἱ δύο ὁδηγίες έχουν ὁριζόντια καί κάθετη ενέργεια, πράγμα πού συνεπάγεται τήν δημιουργία υπέρ τῶν ιδιωτών δικαιωμάτων, πού ὁ εθνικός δικαστής ὀφείλει νά διασφαλίζει. Ὁ Broekmeulen παρατηρεί ὅτι στίς Κάτω Χώρες ἡ έγγραφη (σέ μητρώο) τῶν γενικών διαδικασία, ἡ ὁποία εφαρμόζεται τόσον ιατρών έχει ἀνατεθεί σέ έναν ὀργανισμό στά μέλη, ὅσον καί στά μή μέλη καί αύτη ή ιδιωτικού δικαίου. Ό εφαρμοστέος κα έγγραφη συνεπάγεται ὁρισμένες έννομες συνέπειες δημοσίου δικαίου. Ἐπ' αὐτοῦ τοῦ σημείου, ἡ 'Επιτροπή υπονοεί τό διάταγμα περί παροχών. νόνας δέν ἀπαιτεί συμπληρωματική πράξη ἐκ μέρους τοῦ συλλόγου γενικής ἰατρικῆς ή τῶν ἀρχων, διότι οἱ ὁδηγίες εφαρμόζονται μέ τήν χορήγηση, δυνάμει τῶν άρθρων 2 καί 3 τοῦ νόμου περί ἀσκήσεως τοῦ ἰατρικοῦ επαγγέλματος, τῆς ἀδείας ἀσκήσεως τοῦ ἰατρικοῦ επαγγέλματος στίς Κάτω Χώρες σέ εκείνους οἱ όποιοι, μέ τήν πρόθεση νά ἐγκατασταθούν σ' αυτήν τήν χώρα ὡς ιατροί ζητούν τήν ανωτέρω άδεια καί ἀποδεικνύουν ὅτι εἶναι κάτοχοι διπλώματος ἀπό τά ἀναφερόμενα στό άρθρο 3 τῆς πρώτης ὁδηγίας (75/362) καί ὅτι έχουν τήν ιθαγένεια ενός ἀπό τά Κράτη μέλη τῆς ΕΟΚ (ἀπάντηση τῆς Veder-Smit, Υφυπουργού Δημοσίας Υγείας καί Περιβάλλοντος, Δεύτερο τμήμα (Κάτω Βουλή) τῶν Staaten generaal, περίοδος , παράρτημα ἀριθ. 1504, σ. 2921). ιατρούς διότι πρόκειται, ἐν προκειμένω, περί τῆς εκπαιδεύσεως, τοῦ διπλώματος καί τῶν δραστηριοτήτων ἰατροῦ, πού ἀσκεῖ τήν γενική ιατρική. Αυτή ἡ άποψη επιβεβαιώνεται ἀπό τό ιστορικό τοῦ ἄρθρου 21 τῆς ὁδηγίας 75/362, τό όποιο προβλέπει ὅτι τά Κράτη μέλη, πού ἀπαιτοῦν ἀπό τους δικούς τους ὑπηκόους τήν πραγματοποίηση προπαρασκευαστικής ἀσκήσεως, προκειμένου νά ἀποκτήσουν τήν δυνατότητα νά συμβάλλονται ὡς ιατροί ἀσφαλιστικού ταμείου, δύνανται νά επιβάλλουν γιά μιά μεταβατική περίοδο, τήν ἴδια υποχρέωση στους υπηκόους τῶν άλλων Κρατών μελών. Αυτή ἡ διάταξη καλύπτει μόνον τήν περίπτωση τῶν γενικών ιατρών στην 'Ομοσπονδιακή Δημοκρατία τῆς Γερμανίας. Κατά τήν επεξεργασία τῶν ὁδηγιών, ή 'Ολλανδική κυβέρνηση ἐδήλωσε ρητώς ὅτι δέν ἀποδίδει καμμία σημασία στην εφαρμογή τοῦ ἄρθρου 21. 'Εξ αὐτοῦ συνάγεται ὅτι οἱ ὁδηγίες εφαρμόζονται πλήρως στους γενικούς Ιατρούς. Ἐπί πλέον ἡ Ὀλλανδή Ὑφυπουργός Δημοσίας Υγείας διατύπωσε τήν θέση τῆς 'Ολλανδικής κυβερνήσεως ἐπί τοῦ ζητήματος τῆς εκτελέσεως τῶν ὁδηγιών, μέ 2319

9 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 ἐπιστολή της, πού ἀπηύθυνε στόν σύλλογο γενικής Ιατρικής, καί μέ τήν ὁποία ἐγνωστοποιούσε στον σύλλογο τίς σοβαρές της ἀντιρρήσεις κατά τῆς ἀποφάσεως Ή Ὑφυπουργός Veder-Smit έγραφε σχετικώς: «Κατ' αυτήν τήν άποψη, ἡ προϋπόθεση μιᾶς ἰδιαιτέρας εκπαιδεύσεως στην γενική ἰατρική δέν πρέπει νά εμποδίσει τους υπηκόους άλλων Κρατῶν μελῶν τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, κατόχων ενός τῶν τίτλων, πού ἀναφέρονται στίς ὁδηγίες, νά εγκατασταθούν ὡς γενικοί ιατροί χωρίς νά συμπληρώσουν τήν Ιδιαίτερη επιμόρφωση καί νά συμβάλλονται μέ ταμεία προνοίας. "Ομως ἡ ἀνωτέρω ἀπόφαση (4-1980) δέν επιτρέπει κάτι τέτοιο. Αυτό ισχύει επίσης mutatis mutandis ὅσον άφορᾶ τους 'Ολλανδούς πολίτες, κατόχους διπλώματος Ιατρικής, πού 'έχει χορηγηθεί σέ ένα άλλο Κράτος μέλος τῆς ΕΟΚ» (Medisch Contact, περιοδικό τῆς 'Ενώσεως, ἀριθ. 40 τῆς 3ης 'Οκτωβρίου 1980). Κατόπιν αυτής τῆς επιστολής ἡ ἀπόφαση παρέμεινε χωρίς ἀποτέλεσμα. Ό Broekmeulen θεωρεί ὅτι δύναται νά ἀπαιτήσει τήν έγγραφη του στό μητρώο εγκεκριμένων ιατρών. Μετά τήν ἀπόφαση ἡ έγγραφη εἶναι δυνατή στους «υπηκόους τῶν λοιπών Κρατών μελών τῆς ΕΟΚ, οἱ όποιοι εἶναι κάτοχοι διπλώματος ιατρικής, πού ἐχορηγήθη ἀπό ἕνα άλλο Κράτος μέλος καί εἶναι ἀναγνωρισμένο βάσει τῶν ὁδηγιών 75/362 καί 75/363» ἀλλα ἡ απόφαση τῆς 7ης Φεβρουαρίου 1979 (υπόθεση 115/78, Knoors κατά Staatssecretaris van Economische Zaken, Jurispr. 1979, σ. 399) επιβεβαιώνει ὅτι μιά τέτοια ρύθμιση δέν εἶναι δυνατόν νά ἀποκλείσει τους ἰδιους τους υπηκόους τοῦ ἐν λόγω Κράτους μέλους. Οἱ αναφερθείσες ὁδηγίες εφαρμόζονται στους ιατρούς γενικώς, καθώς καί στους ειδικούς ιατρούς, συμπεριλαμβανομένων τῶν γενικών ιατρών. Ή έγγραφη στό μητρώο εγκεκριμένων ιατρών, ἑνός ἰατροῦ 2320 κατόχου διπλώματος, πού ἀναφέρεται στίς ὁδηγίες, πρέπει νά πραγματοποιείται χωρίς τά Κράτη μέλη καί οἱ επαγγελματικοί ὀργανισμοί ιδιωτικού δικαίου νά δύνανται νά επιβάλλουν άλλες προϋποθέσεις, καί αυτό λόγω τῆς ισοτιμίας τῶν διπλωμάτων, πού έχει ἀναγνωρισθεί μέ τίς ὁδηγίες. Κατά τήν άποψη τοῦ Broekmeulen, τό άρθρο 8 τῆς ὁδηγίας 75/363 δέν εφαρμόζεται στους γενικούς ιατρούς. Γι' αυτόν ακριβώς τόν λόγω ἡ 'Επιτροπή έκανε πρόταση συμπληρωματικής ὁδηγίας σχετικά μέ τους γενικούς ιατρούς. Ή επιτροπή μητρώου παρατηρεί ὅτι ἡ ιδιαίτερη επαγγελματική εκπαίδευση τοῦ γενικοῦ ἰατροῦ ἐθεσπίσθη στίς Κάτω Χώρες, ἀπό τήν 1η Μαΐου Αυτή ή εκπαίδευση εἶναι υποχρεωτική, γιά ὅσους ἐπιθυμοῦν νά ἀσκήσουν τήν γενική ιατρική. Μέ τήν θέσπιση αὐτοῦ τοῦ συστήματος, ὁ 'Ολλανδός νομοθέτης ἀκολούθησε μιά εξέλιξη πού εμφανιζόταν σέ πολλές χώρες. Ἡ ἀπόφαση τοῦ συλλόγου γενικής ιατρικής στηρίζεται στίς ἀκόλουθες σκέψεις. Κατά πρώτον, οἱ ἐν λόγω ὁδηγίες δέν περιέχουν ρύθμιση σχετικά μέ τήν ἀμοιβαία ἀναγνώριση τῶν διαφόρων μεταπτυχιακών επαγγελματικών εκπαιδεύσεων γιά τους γενικούς ιατρούς, οἱ όποιες ὑφίστανται ήδη σέ ὁρισμένα Κράτη μέλη. Ἐν συνεχεία, ἡ ελεύθερη παροχή υπηρεσιών καί ἡ ἐλευθερία εγκαταστάσεως, στό εσωτερικό τῆς Κοινότητος, ὅσον άφορᾶ αυτόν τόν τομέα, δέν δύναται νά παρεμποδίσει τήν προσπάθεια γιά τήν ὀργάνωση ενός κατά τό δυνατόν ἀρίστου συστήματος ιατρικής περιθάλψεως. Κατά συνέπεια, θά ήταν δικαιολογημένη ἡ ἀνάλογη εφαρμογή τοῦ ἄρθρου 8 τῆς ὁδηγίας 75/363. Τό άρθρο αυτό ὁρίζει: «Κάθε Κράτος μέλος υποδοχής δύναται νά ἀπαιτήσει ἀπό τους υπηκόους τῶν Κρατών

10 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE μελών, οἱ όποιοι ἐπιθυμούν νά λάβουν ένα ἀπό τά διπλώματα, πιστοποιητικά ἡ άλλους τίτλους ἰατρικῆς ειδικότητος πού δέν ἀναφέρονται στά άρθρα 4 καί 6 ἤ πού, ἄν καί ἀναφέρονται στό άρθρο 6, δέν χορηγοῦνται στό Κράτος μέλος καταγωγῆς ἤ προελεύσεως τῶν υπηκόων αυτῶν, νά εκπληρώσουν τίς προϋποθέσεις εκπαιδεύσεως πού προβλέπονται ἐν προκειμένω ἀπό τίς δικές του νομοθετικές κανονιστικές καί διοικητικές διατάξεις.» Όσον άφορα τοῦς γενικούς ιατρούς, ἡ συμβουλευτική επιτροπή γιά την εκπαίδευση τῶν Ιατρών, στην ἀνακοίνωση τῆς τῆς 13ης Νοεμβρίου 1979, συνέστησε στά Κράτη μέλη νά «ἀναγνωρίσουν τήν γενική ἰατρική ὡς Ιδιαίτερο κλάδο, ἀνάλογο πρός τίς ἀναγνωρισμένες εἰδικότητες, ἐν ὄψει τῆς εφαρμογής τοῦ ἄρθρου 8 τῆς ὁδηγίας 75/362». Ή Ἐπιτροπή τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έλαβε αυτήν τήν γνώμη ὡς βάση τοῦ σχεδίου προτάσεως της, τῆς 24ης 'Ιανουαρίου 1980, γιά έκδοση ὁδηγίας ἀπό τό Συμβούλιο περί τῶν γενικών ἰατρών, πρός συμπλήρωση τῶν ὁδηγιών 75/362 καί 75/363. Ή χρησιμότης μιας πρόσθετης εκπαιδεύσεως γιά τήν γενική Ιατρική κατεδείχθη ἤδη κατά τήν διάρκεια τῆς δεκαετίας Παρά τά σχέδια πού υπήρχαν ὅσον ἀφορᾶ τήν εκπαίδευση τοῦ γενικοῦ ἰατροῦ στίς Κάτω Χώρες, ἡ 'Ολλανδική Κυβέρνηση ἐγνωστοποίησε στό Συμβούλιο ήδη τό 1973 ὅτι γιά νά μή καθυστερήσουν ἀκόμη περισσότερο οἱ ὁδηγίες, δέν ἀπαιτείται μιά τέτοια πρόσθετη εκπαίδευση ἀπό κατόχους μή ὀλλανδικών διπλωμάτων ἀναγνωρισμένων βάσει τοῦ ἄρθρου 3 τῆς ὁδηγίας 75/362 στην περίπτωση πού οἱ ἐνδιαφερόμενοι θά ἐπιθυμοῦσαν νά εγκατασταθούν στίς Κάτω Χώρες. Μέ αυτά τά δεδομένα, περιελήφθη στό πρακτικό τοῦ Συμβουλίου ή ἀκόλουθη δήλωση: «Τό Συμβούλιο διαπιστώνει ὅτι σέ ὁρισμένα Κράτη μέλη Ἡ Ὀλλανδική Κυβέρνηση ἀναφέρεται στίς ἀποφάσεις τοῦ Δικαστηρίου τῆς 7ης Φεβρουαρίου 1979, υπόθεση 115/78 (Knoors κατά Staatssecretaris voor Economische Zaken, Jurispr. σ. 399) καί υπόθεση 136/78 (Auer, Jurispr. σ. 437). Τό προσωπικό πεδίο εφαρμογής τῆς ὁδηγίας 75/362 καθορίζεται στό άρθρο 2 αυτής τῆς οδηγίας. Στηριζομένη στην ὑπόθεση 115/78, Knoors, ἡ 'Ολλανδική Κυβέρνηση θεωρεί ὅτι τό προσωπικό πεδίο εφαρμογής αυτής τῆς ὁδηγίας πρέπει νά εννοηθεί ευρέως, κατά τήν έννοια ὅτι οἱ υπήκοοι ὅλων τῶν Κρατών μελών πρέπει νά δύνανται νά ἐπωφελούνται ἀπό τά μέτρα ελευθερώσεως πού προβλέπει ὅταν ἀντικειμενικώς συντρέχει ὡς πρός αυτούς μίαἀπό τίς περιπτώσεις πού προβλέπει ἡ ὁδηγία, χωρίς νά επιτρέπεται νά ὑπάρχει διαφορετική μεταχείριση, μέ κριτήριο τήν κατοικία τους ἡ τήν Ιθαγένειά τους. Κατά συνέπεια, ἡ 'Ολλανδική Κυβέρνηση θεωρεί ὅτι δέν πρέπει νά γίνεται καμμία διάκριση, μέ κριτήριο τό ἄν ὁ κάτοχος βελγικού «κρατικού διπλώματος διδάκτορος ἰατρικῆς, χειρουργικής καί μαιευτικής», πού θέλει νά εγκατασταθεί στίς Κάτω Χώρες, έχει τήν βελγική ἡ τήν ὀλλανδική ιθαγένεια. εμφανίζεται μιά γενική τάση νά δοθεί περισσότερη σημασία στά καθήκοντα τοῦ γενικοῦ ἰατροῦ καί στην εκπαίδευση του. Τό Συμβούλιο καλεῖ τήν 'Επιτροπή νά μελετήσει τά προβλήματα πού ἀνακύπτουν σχετικώς πρός αυτήν τήν εξέλιξη καί νά τοῦ κάνει προτάσεις ἐπ' αυτού τοῦ θέματος». Ή 'Ολλανδική Κυβέρνηση εκφράζει τήν λύπη τῆς πού αυτές οἱ συμπληρωματικές ὁδηγίες δέν ἐξεδόθησαν μέχρι τώρα. Ή 'Επιτροπήτῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων παρατηρεί ὅτι τό πρόβλημα τοῦ Broek meulen τοποθετείται στό πλαίσιο τῆς ἀνεπαρκείας τῶν δυνατοτήτων εκπαιδεύσεως στόν τομέα τῆς ἰατρικῆς. Αυτό τό πρόβλημα παρουσιάζεται, ἀφ' ενός, στά πανεπιστήμια, ὅπου ὁδήγησε στην θέσπιση ενός «numerus clausus» στίς ἰατρικές σχολές, ἀφ' 2321

11 ἑτερου, στον τομέα τῆς ειδικῆς εκπαιδεύσεως τῶν γενικῶν ιατρῶν, ἡ ὁποία επίσης είναι ἀνεπαρκής στίς Κάτω Χώρες. 'Ο χρόνος ἀναμονῆς γιά νά γίνει κανείς δεκτός σ' αυτήν τήν εκπαίδευση φαίνεται ὅτι δύναται νά φθάνει μέχρι καί δύο χρόνια. ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 Τό πεδίο εφαρμογής τοῦ ἄρθρου 2 τῆς ὁδηγίας 75/362 προφανώς δέν περιορίζεται στους υπηκόους τῶν άλλων Κρατών μελών, ἀλλά ἀντιθέτως άφορᾶ καί τους ἰδιους τους υπηκόους ενός Κράτους μέλους: Αύτη ή άποψη εἶναι σύμφωνη μέ τήν δήλωση πού υπάρχει στά πρακτικά τοῦ Συμβουλίου, καί πού έχει ὡς έξῆς: «Δήλωση τον Συμβουλίου σχετικά με τόν καθορισμό τῶν ευεργετουμενων ἀπό τις ὁδηγίες προσώπων Τό Συμβούλιο επιβεβαιώνει ὅτι ἡ ἐλευθερία εγκαταστάσεως, κυρίως γιά τους κατόχους διπλωμάτων, πού ἀπεκτήθησαν σέ άλλες χώρες τῆς Κοινότητος, πρέπει νά εξασφαλίζεται ὑπό τίς ἴδιες συνθήκες γιά τους υπηκόους τῶν άλλων Κρατών μελών καί γιά τους ὑπηκόους τοῦ ἐν λόγω Κράτους μέλους, ὅπως, ἐξ άλλου, συμβαίνει καί μέ τίς άλλες ὁδηγίες.» Αυτή ἡ δήλωση εἶναι σύμφωνη μέ τήν νομολογία τοῦ Δικαστηρίου ἐπ' αὐτοῦ τοῦ θέματος. Συμφώνως πρός τό κείμενο τοῦ άρθρου 57 παράγραφος 1 τῆς συνθήκης, οἱ ἐν λόγω ὁδηγίες ἔχουν κυρίως ὡς σκοπό τήν διευκόλυνση τῆς ἀναλήψεως δραστηριοτήτων καί τήν άσκηση τους ἀπό τά πρόσωπα πού επιθυμούν νά κάνουν χρήση τοῦ δικαιώματος τῆς ελεύθερης κυκλοφορίας, ὁπως διασφαλίζεται ἀπό τήν συνθήκη. Μέ τήν έκδοση αὐτών τῶν ὁδηγιών τό Συμβούλιο δέν επεδίωξε, επομένως, νά θεσπίσει μιά τελείως θεωρητική ισοτιμία τῶν διπλωμάτων πού ἀναφέρονται σ' αυτές, άλλά νά διευκολύνει τήν πραγματική δυνατότητα εκλογής τοῦ ιατρικού επαγγέλματος εντός τῶν Κρατών μελών καί τήν άσκηση αὐτοῦ τοῦ ἐπαγγέλματος. Ή Ἐπιτροπή θεωρεί ὅτι ἡ δυνατότης ἀσκήσεως τοῦ ἰατρικοῦ επαγγέλματος χάριν ἀσθενών πού εἶναι ἀσφαλισμένοι σέ ένα 2322 σύστημα κοινωνικής ἀσφαλίσεως ἀποτελεί, ἀναμφισβητήτως, προϋπόθεση τῆς πραγματικής ἀσκήσεως τοῦ ἰατρικοῦ επαγγέλματος ἐντός ενός Κράτους μέλους. Μία κατάσταση, ὅπως αυτή πού υφίσταται, κυρίως στίς Κάτω Χώρες, ὅπου ὁ ιατρός έχει βεβαίως τό δικαίωμα νά ἀσκεῖ τό ἰατρικό ἐπάγγελμα άλλά δέν τοῦ επιτρέπεται νά παρέχει τίς ὑπηρεσίες του σέ ἀσθενεῖς ασφαλισμένους σέ ένα ἀσφαλιστικό ταμείο, καθιστά στην πραγματικότητα τήν άσκηση τοῦ ἰατρικοῦ επαγγέλματος ἀνέφικτη. Γι' αυτόν τόν λόγο, κατά τήν Ἐπιτροπή, οἱ ὁδηγίες έχουν ὡς σκοπό τήν ἀπαλλαγή τῶν κατόχων διπλωμάτων πού ἀναφέρονται στην ὁδηγία 75/362, ἀπό τήν εκπαίδευση στην γενική ιατρική πού υπάρχει στίς Κάτω Χώρες. Ή ἀρχήἐπί τῆς ὁποίας στηρίζεται ἡ ὁδηγία 75/362 συνίσταται στό ὅτι κάθε πολίτης τῆς Κοινότητος, πού εἶναι κάτοχος ἑνός τῶν διπλωμάτων ιατρικής πού ἀπαριθμούνται στό άρθρο 3 τῆς ὁδηγίας έχει τό δικαίωμα εισόδου στό επάγγελμα καί στην πραγματική άσκηση του. Γιά τόν λόγο αυτό, ἡ Ἐπιτροπή προτείνει στό Δικαστήριο νά δοθεί ἡ έξῆς ἀπάντηση στό ερώτημα πού έχει τεθεί: «Ἀπό τίς ὁδηγίες 75/362 καί 75/363 συνάγεται ὅτι ένας 'Ολλανδός υπήκοος πού ἀπέκτησε στό Βέλγιο τό «κρατικό δίπλωμα διδάκτορος ιατρικής, χειρουργικής καί μαιευτικῆς», έχει τό δικαίωμα, μόλις εγκατασταθεί στίς Κάτω Χώρες, νά εγγραφεί στό μητρώο εγκεκριμένων γενικών ἰατρῶν τῆς Βασιλικῆς 'Ολλανδικής Ἑνώσεως γιά τήν προαγωγή τῆς ιατρικής, χωρίς νά συμπληρώσει προηγουμένως τήν εκπαίδευση στην γενική ιατρική στίς Κάτω Χώρες.» 'Απαντώντας στά ἐρωτήματα πού τῆς έθεσε τό Δικαστήριο, ἡ 'Ολλανδική Κυβέρνηση παρατηρεί ὅτι τό καταστατικό τῆς Ἑνώσεως, καθώς καί ὁ εσωτερικός κανονισμός, πού βασίζεται στό καταστατικό, συνιστούν ρυθμίσεις ἰδιωτικοῦ δικαίου ενός ιδιωτικού ὀργανισμού. "Ολα τά όργανα τῆς 'Ενώσεως συμπεριλαμβανομένης καί τῆς επιτροπής προσφυγών ἀσκοῦν ἀρμοδιότητες πού βασίζονται σέ εσωτερικές ρυθμίσεις ιδιωτικού δικαίου.

12 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE Ή Ὀλλανδική Κυβέρνηση, πάντως, θεωρεί ὅτι τό Δικαστήριο, στηριζόμενο στην προηγουμένη νομολογία του, θά ἠδύνατο νά θεωρήσει τήν επιτροπή προσφυγών ὡς δικαστήριο κατά τήν έννοια τοῦ άρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Σχετικώς θεωρεί ὅτι ἡ επιτροπή προσφυγών ἐκδίδει τήν ἀπό Τό γεγονός ὅτι οἱ ἐν λόγω διατάξεις ἔχουν φαση τῆς βάσει κανόνων δικαίου. Ἐξ θεσπισθεί σέ συνεργασία μέ τίς δημόσιες ἀρχές δέν μεταβάλλει καθόλου τόν ιδιωτικό χαρακτήρα τους. Πράγματι, οἱ ἁρμοδιότητες πού έχουν οἱ υπεύθυνοι Ὑπουργοί Δημοσίας Παιδείας καί Δημοσίας Υγείας ἀντιστοίχως, βασίζονται σχετικῶς ἀποκλειστικά στό καταστατικό καί τους κανονισμούς τῆς Ἑνώσεως. Οἱ ἀνωτέρω υπουργοί δέν διαθέτουν αυτόνομες εξουσίες δημοσίου δικαίου γιά νά δώσουν μονομερώς ὁδηγίες, ὅσον άφορᾶ τους κανόνες πού πρέπει νά ληφθοῦν ὑπ' ὄψη κατά την έγκριση καί την ἐγγραφη τῶν εἰδικευμένων ιατρών, τῶν Ιατρών εργασίας καί τῶν γενικών ιατρών. εμποδίσουν τά πρόσωπα, πού δέν είναι Ἐκ τῶν ἀνωτέρω συνάγεται ὅτι οἱ ἀποφά μέλσεις τῆς Ἑνώσεως δέν δύνανται νά ἀποδογουν στά τακτικά δικαστήρια. Οἱ ἰατροί, αὐτής τῆς ὀργανώσεως, νά προσφύθούν νομικώς στό ὀλλανδικό κράτος. Οἱ πού εἶναι μέλη τῆς 'Ενώσεως ὀφείλουν δημόσιες ἀρχές δίνουν την συναίνεση τους ὅσον άφορα τίς ἀρνητικές ἀποφάσεις, νά γιά την θέσπιση τῶν εσωτερικών διατάξεων τῆς 'Ενώσεως μέ ὁρισμένες, ἐξ άλλου, τῆς Commissie van Beroep πράγματι, ἀσκήσουν κατά πρώτον προσφυγή ενώπιον συνέπειες, ὁπως γιά παράδειγμα τό άρθρο 1d τοῦ ανωτέρω βασιλικού διατάγματος (Verstrekkingenbesluit), πού ἀναγνωρίζει τίς ειδικότητες πού έχουν καθορισθεί ἀπό τά όργανα τῆς 'Ενώσεως. 'Αλλά οἱ ἀποφάσεις αὑτοῦ τοῦ ὀργάνου έχουν πάντα τόν χαρακτῆρα ἀποφάσεων νομικού προσώπου ἰδιωτικοῦ δικαίου. 'Η 'Ολλανδική Κυβέρνηση υπογραμμίζει ὅτι κατά τό ὀλλανδικό δίκαιο ένα δικαστήριο, ὡς όργανο τοῦ ὀλλανδικοί) κράτους, πρέπει νά προβλέπεται ἀπό τόν νόμο. "Αν ληφθοῦν ὑπ' ὄψη οἱ προηγούμενες παρατηρήσεις, ή ἐπιτροπή προσφυγών δέν έχει, κατά τό ὀλλανδικό δίκαιο, αυτήν τήν ἰδιότητα. ἄλλου, τό γεγονός ὅτι σύμφωνος πρός τό προδικαστικό ερώτημα πού ὑπέβαλε στό Δικαστήριο, ἡ ἐπιτροπή προσφυγών ἐξαρτᾶ τήν ἀπόφαση τῆςἐπί τῆς διαφορᾶς στην κυρία δίκη, ἀπό τήν ἑρμηνεία τῶν ὁδηγιών 75/362 καί 75/363, ἐπιβεβαιώνει αυτήν τήν υπόθεση. 'Η σύνθεση τῆς επιτροπής προσφυγών προεξοφλεί επίσης ὅτι θά θεωρήσει ὅτι δεσμεύεται ἀπό μιά προδικαστική ἀπόφαση τοῦ Δικαστηρίου. Ή 'Ολλανδική Κυβέρνηση θεωρεί ὅτι οἱ ἰατροί, πού δέν εἶναι μέλη τῆς 'Ενώσεως, δύνανται νά προσφύγουν εὐθέως στά τακτικά δικαστήρια γιά νά επιτύχουν τήν επανεξέταση τῶν ἀποφάσεων τῆς επιτροπής μητρώου, επειδή οἱ κανόνες ἑνός ἰδιωτικοῦ ὀργανισμού δέν εἶναι δυνατόν νά εγγραφόμενοι ὡς μέλη, ὑπόκεινται στους εσωτερικούς κανόνες τῆς 'Ενώσεως. Πάντως, εἶναι δυνατόν νά προσφύγουν ἐν συνεχεία στά τακτικά δικαστήρια μέ σκοπό τήν ἀκύρωση τῶν ἀποφάσεων, πού, μεταξύ άλλων, ἀντιτίθενται σέ νομοθετικές διατάξεις γενικής ἰσχύος. 'Ο τακτικός δικαστής δύναται νά εξετάσει ὅλες τίς πλευρές τῆς διαφορᾶς πού έχουν σημασία γιά τήν εκτίμηση τοῦ κύρους τῆς επίδικης πράξεως. Ἐν συμπεράσματι, ἡ Ὀλλανδική Κυβέρνηση θεωρεί ὅτι οἱ ἀποφάσεις τῶν ιδιωτικών ὀργανισμών πού ἀποβλέπουν στόν περιορισμό τῶν δημοσίου δικαίου δικαιωμάτων πού οἱ πολίτες τῆς ΕΟΚ (συμπεριλαμβανομένων καί τῶν Ὀλλανδών υπηκόων) διαθέτουν βάσει τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου, πρέπει πάντοτε νά δύνανται νά προσβάλλονται, εἴτε ευθέως εἴτε σέ τελευταίο βαθμό, ἐνώπιον ενός τακτικοῦ δικαστηρίου. Οἱ ἀποφάσεις πού έχουν εκδοθεί ἀπό τά όργανα τῆς 'Ενώσεως δέν δύνανται νά ἀποτελοῦν εξαίρεση, ἐν προκειμένω. 2323

13 III Προφορική διαδικασία ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 Στην συνεδρίαση τῆς 19ης Μαΐου 1981 ἀνέπτυξαν προφορικώς τίς παρατηρήσεις τους ὁ C. Broekmeulen, εκπροσωπούμενος ἀπό τόν G. van der Wal, δικηγόρο Tilburg, ή Huisarts Registratie Commissie, καθ ἧς ή προσφυγή στην κυρία δίκη, εκπροσωπούμενη ἀπό τήν L. Η. van Lennep, δικηγόρο Χάγης, ἡ Ὀλλανδική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη ἀπό τόν Α. Bos καί ἡ Ἐπιτροπή των Ευρωπαϊκῶν Κοινοτήτων, ἐκπροσωπούμενη ἀπό τόν Η. Bronkhorst, επικουρούμενο ἀπό τήν C. Berardis-Kayser. Ό γενικός εἰσαγγελεύς ἀνέπτυξε τίς προτάσεις του στήν συνεδρίαση τῆς 25ης 'Ιουνίου Σκεπτικό 1 Μέ ἀπόφαση τῆς 21ης 'Οκτωβρίου 1980 πού περιήλθε στό Δικαστήριο στίς 11 Νοεμβρίου 1980, ἡ Commissie van Beroep Huisartsgeneeskunde (επιτροπή προσφυγῶν σχετικῶν μέ τήν γενική ιατρική), μέ έδρα τήν Χάγη, υπέβαλε, δυνάμει τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, προδικαστικό ερώτημα ὡς πρός τήν ερμηνεία τῶν ὁδηγιῶν 75/362 καί 75/363 τοῦ Συμβουλίου, τῆς 16ης 'Ιουνίου 1975, ἀπό τίς όποιες ἡ πρώτη άφορᾶ τήν ἀμοιβαία ἀναγνώριση τῶν διπλωμάτων, πιστοποιητικών καί άλλων τίτλων ιατρικής καί τά μέτρα πρός διευκόλυνση τῆς πραγματικής ἀσκήσεως τοῦ δικαιώματος εγκαταστάσεως καί τοῦ δικαιώματος τῆς ελεύθερης παροχής υπηρεσιῶν καί ἡ δεύτερη τόν συντονισμό τῶν νομοθετικών κανονιστικών καί διοικητικών διατάξεων πού ἀφοροῦν τίς δραστηριότητες τῶν ἰατρῶν (ΕΕ, ειδ. ἔκδ. L 167, 06/002, σ. 196 καί σ. 209). 2 Αὐτό τό ερώτημα ἀνέκυψε στό πλαίσιο προσφυγής πού ἤσκησε ένας ὀλλανδικής Ιθαγενείας ἰατρός, ὁ Broekmeulen, στόν όποῖο, ἀφοῦ ἀπέκτησε δίπλωμα διδάκτορος ιατρικής, χειρουργικῆς καί μαιευτικής στό Βέλγιο, στό Καθολικό Πανεπιστήμιο τῆς Λουβαίνης, καί ἀφοῦ τοῦ ἐχορηγήθη ἀπό τήν 'Ολλανδή Υφυπουργό Δημοσίας Ὑγιεινής καί Περιβάλλοντος άδεια ἀσκήσεως τῆς ιατρικής στίς Κάτω Χώρες, δέν ενεκρίθη ἡ έγγραφη του ὡς «huisarts» (γενικός Ιατρός) ἀπό τήν επιτροπή μητρώου γενικών ιατρών (Huisarts Registratie Commissie). 3 Ἀπό τήν δικογραφία, καθώς καί ἀπό τίς πληροφορίες πού παρεσχέθησαν ἀπό τους διαδίκους, συνάγεται ὅτι ἡ επιτροπή μητρώου γενικών ιατρών καί ἡ επιτροπή προσφυγών σχετικών μέ τήν γενική ιατρική εἶναι ὄργανα πού συνέστησε ή Βασιλική 'Ολλανδική "Ενωση γιά τήν προαγωγή τῆς ιατρικής (στό έξης: ή 2324

14 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE Ἕνωση). Ἡ "Ενωση πού έχει συσταθεί ὑπό την μορφή σωματείου ιδιωτικού δικαίου, συμφώνως πρός τό ὀλλανδικό δίκαιο καί τῆς ὁποίας μέλη εἶναι ή μεγάλη πλειοψηφία τῶν ιατρῶν πού ασκούν δραστηριότητα στίς Κάτω Χῶρες, ἀποβλέπει, μεταξύ άλλων, στην βελτίωση τῆς εκπαιδεύσεως τῶν ιατρών, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν μεταπτυχιακών σπουδών, τόσο στόν τομέα τῆς θεωρίας, ὅσο καί τῆς πρακτικῆς. Ό εσωτερικός κανονισμός τῆς Ἐνώσεως περιλαμβάνει διατάξεις περί ἀναγνωρίσεως καί έγγραφης τῶν ειδικευμένων ιατρών, τῶν ειδικών κοινωνικής ἰατρικῆς καί τῶν γενικών ιατρών. Βάσει τοῦ καταστατικού τῆς Ἑνώσεως, αυτές οἱ διατάξεις τοῦ εσωτερικού κανονισμού δέν δύνανται νά τροποποιηθούν χωρίς την συναίνεση τῶν ἁρμοδίων γιά την πανεπιστημιακή εκπαίδευση καί τήν δημοσία υγεία υπουργών. 4 Τά άρθρα τοῦ εσωτερικού κανονισμού ἀφορούν τήν ἀναγνώριση καί τήν έγγραφη τῶν γενικών ιατρών. Αυτές οἱ διατάξεις προβλέπουν τήν ἵδρυση τριών ὀργάνων: Ενός συλλόγου γενικῆς ιατρικής (College voor Huisartsgeneeskunde), πού ἡ ἁρμοδιότης του συνίσταται κυρίως στο νά καθορίζει τίς προϋποθέσεις καταρτίσεως τῶν γενικών ιατρών. Μιᾶς επιτροπής μητρώου γενικών ιατρών (Huisarts Registratie Commissie) ἁρμοδίας κυρίως νά προβαίνει στην έγγραφη ὡς γενικών ἰατρῶν τῶν ιατρών πού υποβάλλουν σχετική αἴτηση καί πού πληρούν τίς προϋποθέσεις πού έχουν καθορισθεί ἀπό τόν σύλλογο γενικής ἰατρικῆς. Τέλος, μιᾶς επιτροπής προσφυγών σχετικών μέ τήν γενική ιατρική (Commissie van Beroep Huisartsgeneeskunde) επιφορτισμένης μέ τήν εξέταση τῶν προσφυγών πού ἀσκοῦνται κατά τῶν ἀποφάσεων τῆς επιτροπής μητρώου γενικών ἰατρῶν. 5 Στην προκειμένη περίπτωση, ἡ επιτροπή μητρώου ἠρνήθη τήν έγγραφη τοῦ Broekmeulen ὡς γενικού Ιατρού, μέ τήν αιτιολογία ὅτι δέν συνεκέντρωνε τίς προϋποθέσεις πού εἶχαν καθορισθεί μέ τίς ἀποφάσεις τοῦ συλλόγου γενικής ἰατρικῆς. Βάσει αυτών τῶν ἀποφάσεων ὁ Broekmeulen θά έπρεπε νά παρακολουθήσει, ὅπως ἀκριβώς οἱ 'Ολλανδοί ἰατροί, κάτοχοι πανεπιστημιακού διπλώματος ἰατρικῆς ὀλλανδικού πανεπιστημίου, μαθήματα επιμορφώσεως γενικής ιατρικής διαρκείας ἑνός έτους, πρίν δυνηθεί νά εγγραφεί στό μητρώο γενικών ἰατρῶν. 6 Ή επιτροπή μητρώου ἐθεώρησε ὅτι οἱ ἀποφάσεις τοῦ συλλόγου γενικής ἰατρικῆς προέβλεπαν ρητώς ὅτι οἱ υπήκοοι άλλων Κρατών μελών, κάτοχοι διπλώματος ἰατρικῆς πού έχει χορηγηθεί ἀπό άλλο Κράτος μέλος καί ἀναγνωρισθεί βάσει τῶν ὁδηγιών 75/362 καί 75/363, καί οἱ όποιοι έχουν τήν άδεια νά ἀσκήσουν τό επάγγελμα τοῦ ἰατροῦ στίς Κάτω Χώρες, δύνανται νά εγγραφουν στό μητρώο 2325

15 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 τῶν γενικών ιατρών κατόπιν αιτήσεως τους. Ό Broekmeulen ὅμως δέν ήταν δυνατόν νά τύχει αυτής τῆς εξαιρέσεως, λόγω τῆς ὀλλανδικής του ὑπηκοότητος. 7 Ἐπιληφθεῖσα σχετικώς, κατόπιν αιτήσεως προσφυγής ενώπιον τῆς κατ' αυτής τῆς ἀποφάσεως, ἡ επιτροπή προσφυγών ἀνέβαλε τήν έκδοση ἀποφάσεως καί υπέβαλε στο Δικαστήριο, γιά τήν ἔκδοση προδικαστικής ἀποφάσεως, τό ερώτημα, ἄν πρέπει νά συναχθεί ἀπό τίς ὁδηγίες 75/362 καί 75/363 ὅτι ένας 'Ολλανδός πού ἀπέκτησε στό Βέλγιο τό κρατικό δίπλωμα διδάκτορος ιατρικής, χειρουργικής καί μαιευτικής καί ὁ όποιος, ὑπό τήν ιδιότητα του αυτή δύναται νά διατηρεί ιατρείο γενικοῦ ἰατροῦ στό Βέλγιο, έχει τό δικαίωμα, σέ περίπτωση εγκαταστάσεως στις Κάτω Χῶρες, νά εγγραφεί στό μητρώο γενικών ιατρών τῆς Ἑνώσεως, χωρίς προηγουμένως νά παρακολουθήσει τήν σχετική γιά τήν γενική ιατρική εκπαίδευση στίς Κάτω Χώρες. Ή επιτροπή προσφυγών διευκρίνησε ὅτι βάσει τῶν νομοθετικών διατάξεων πού ισχύουν στίς Κάτω Χώρες, ἡ έγγραφη στό μητρώο εἶναι δυνατή μόνον μετά τό πέρας τῆς ἐν λόγω εκπαιδεύσεως καί ὅτι ἕνας ιατρός δέν δύναται νά διατηρεί ιατρείο γενικής ιατρικής στίς Κάτω Χώρες, παρά μόνον μετά τήν έγγραφη του στό ἐν λόγω μητρώο. 'Επί τῆς δυνατότητος εφαρμογής τοῦ ἄρθρου Ἐπειδή ἡ επιτροπή προσφυγών εἶναι όργανο πού συνεστήθη ἀπό τήν "Ενωση, πρέπει νά εξετασθεί, κατά πρώτον, ἄν πρέπει νά θεωρηθεί ὡς δικαστήριο Κράτους μέλους, κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης. 9 Συμφώνως πρός τόν εσωτερικό κανονισμό τῆς Ἑνώσεως, ἡ επιτροπή προσφυγών, διορισμένη γιά μιά περίοδο πέντε ετών, ἀποτελείται ἀπό τρία μέλη πού ὁρίζονται ἀπό τίς ὀλλανδικές ιατρικές σχολές, τρία μέλη πού ὁρίζονται ἀπό τό διοικητικό συμβούλιο τῆς Ενώσεως καί τρία μέλη, πού ὁρίζονται ἀπό τους ἁρμοδίους γιά τήν πανεπιστημιακή εκπαίδευση καί τήν δημοσία υγεία υπουργούς, καί τῆς ὁποίας ὁ πρόεδρος ἐπιλέγεται, κατά προτίμηση, μεταξύ ἀνωτέρων δικαστικών. Ἀπό τά ἀνωτέρω προκύπτει ὅτι ἡ σύνθεση τῆς επιτροπής προσφυγών φέρει έντονα τό χαρακτηριστικό τῆς συμμετοχής τῶν ὀλλανδικών άρχων. 10 Βάσει τοῦ ἀνωτέρω εσωτερικοῦ κανονισμοῦ, ἡ επιτροπή προσφυγών ἀποφαίνεται κατόπιν κατ' ἀντιδικία διαδικασίας, ἀφοῦ ἀκουσθούν ἡ επιτροπή μητρώου γενικών ιατρών καί ὁ ενδιαφερόμενος ιατρός, καθώς, ενδεχομένως, καί ὁ σύμβουλος ἡ δικηγόρος του. 2326

16 BROEKMEULEN / HUISARTS REGISTRATIE COMMISSIE 11 Ή 'Ολλανδική Κυβέρνηση διευκρίνησε ὅτι, κατά την γνώμη της, ἡ επιτροπή προσφυγών δέν δύναται νά θεωρηθεῖ ως δικαστήριο κατά την έννοια τοῦ ὀλλανδικοῦ δικαίου. Παρετήρησε ὅμως ὅτι τό γεγονός αυτό δέν εἶναι καθοριστικό γιά τήν ἑρμηνεία τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης καί ὅτι τό ζήτημα, ἄν ένα όργανο, ὅπως ἡ επιτροπή προσφυγών δύναται νά ἀπευθυνθεῖ προδικαστικῶς στό Δικαστήριο δυνάμει αὐτοῦ τοῦ άρθρου, πρέπει νά εξετασθεί ὑπό τό φως τῶν εξουσιῶν πού ἀσκεῖ μέσα στό σύστημα τῶν ἐνδίκων μέσων πού παρέχονται σέ ὅσους θεωρούν ὅτι έχουν υποστεί ζημία ἀπό παράβαση τοῦ κοινοτικοί) δικαίου. 12 Ἐπ' αὐτοῦ τοῦ θέματος, ἡ ἀπόφαση περί παραπομπής ἀναφέρεται σ' ἕνα βασιλικό διάταγμα τοῦ 1966 («Verstrekkingenbesluit»), πού εξεδόθη βάσει τοῦ νόμου περί ἀσφαλίσεως ἔναντι ἀσθενειῶν, συμφώνως πρός τόν όποιο, μόνον ὁ ιατρός πού εἶναι εγγεγραμμένος στό μητρώο γενικών ιατρών πού τηρείται ἀπό τήν Ἕνωση δύναται νά θεωρείται γενικός ιατρός κατά τήν έννοια αὐτοῦ τοῦ διατάγματος. Οἱ ιατροί πού δέν εἶναι εγγεγραμμένοι στό μητρώο δέν δύνανται νά διατηροῦν ἰατρεῖο ἀναγνωρισμένο ἀπό τά ταμεία προνοίας. Ή μή ἐγγραφή στό μητρώο συνεπάγεται, ὑπ' αυτές τίς συνθήκες, τήν ἀδυναμία τοῦ γενικοῦ ἰατροῦ νά δέχεται ἀσθενεῖς πού καλύπτονται ἀπό τήν κοινωνική ἀσφάλιση. Πράγματι, ή άσκηση τοῦ επαγγέλματος τοῦ ἀνεξαρτήτου ίατροῦ καθίσταται ἐπίσης ἀδύνατη, επειδή τά ιδιωτικά ἀσφαλιστικά ταμεῖα χαρακτηρίζουν στά ἀσφαλιστήριά τους τόν γενικό ιατρό συμφώνως πρός τίς διατάξεις τοῦ ἀνωτέρω διατάγματος. 13 Ἀπό τήν ἐξέταση τῆς ὀλλανδικής νομοθεσίας, καθώς καί ἀπό τό καταστατικό τοῦ ἐσωτερικοῦ κανονισμού τῆς Ἑνώσεως συνάγεται ὅτι ένας ιατρός, πού προτίθεται νά εγκατασταθεί στίς Κάτω Χώρες, δέν δύναται, πράγματι, νά ἀσκήσει τό επάγγελμά του χωρίς νά εἶναι ἀναγνωρισμένος καί εγγεγραμμένος στό σχετικό μητρώο, εἴτε ὡς ειδικός ιατρός εἴτε ὡς ειδικός τῆς κοινωνικής ιατρικής εἴτε ώς γενικός ιατρός, καί ὅτι τό σύστημα πού λειτουργεί μέ αυτόν τόν τρόπο εἶναι ἀποτέλεσμα στενής συνεργασίας μεταξύ τῶν ιατρών πού ἀνήκουν στην "Ενωση, τῶν ιατρικών σχολών καί τῶν δημοσίων ἀρχων, πού εἶναι ἁρμόδιες γιά τήν πανεπιστημιακή εκπαίδευση καί τήν δημοσία υγεία. 1 4 Εἶναι φανερό, λοιπόν, ὅτι τό ὀλλανδικό σύστημα δημοσίας υγείας τόσο στόν τομέα τῆς κοινωνικής ἀσφαλίσεως, ὅσο καί στόν τομέα τῆς ελευθέρας ιατρικής, στηρίζεται στους χαρακτηρισμούς πού ἀναγνωρίζει ἡ Ένωση στους ιατρούς, καί ότι ἡ έγγραφη στό μητρώο ὡς γενικοῦ ίατροῦ ἀποδεικνύεται ἀπαραίτητη γιά κάθε ιατρό πού εγκαθίσταται στίς Κάτω Χώρες μέ σκοπό τήν άσκηση της γενικής ιατρικής. 15 Κατά συνέπεια, ένας γενικός ιατρός, πού επικαλείται τά δικαιώματα, πού τοῦ παρέχει τό κοινοτικό δίκαιο στόν τομέα τοῦ δικαιώματος εγκαταστάσεως καί 2327

17 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 246/80 της ἐλευθέρας παροχῆς τῶν υπηρεσιών, υποχρεούται νά ἀπευθυνθεί στην επιτροπή μητρώου γενικών ιατρών, πού έχει Ιδρυθεί ἀπό την Ἕνωση καί σέ περίπτωση ἀρνήσεως έγγραφῆς του, νά ἀσκήσει προσφυγή ενώπιον τῆς επιτροπής προσφυγών σχετικών μέ τήν γενική ιατρική. Ή 'Ολλανδική Κυβέρνηση εξέθεσε ὅτι ένας ιατρός πού δέν εἶναι μέλος τῆς Ενώσεως ἔχει τό δικαίωμα νά προσβάλει τήν ἀνωτέρω ἀπορριπτική ἀπόφαση ενώπιον τῶν τακτικών δικαστηρίων, ἀλλά ὅτι τήν ὀλλανδική νομολογία δέν ἀπησχόλησε αυτό τό θέμα. Στην πράξη, ὅλοι οἱ ιατροί, μέλη ἡ μή τῆς Ἑνώσεως, τῶν ὁποίων ἀπερρίφθη ή αίτηση περί έγγραφης ὡς γενικών ἰατρῶν, προσφεύγουν ἐνώπιον τῆς ἐπιτροπής προσφυγών, τῆς ὁποίας οἱ ἀποφάσεις, καθ' ὅσον γνωρίζει ἡ 'Ολλανδική Κυβέρνηση, δέν προσεβλήθησαν ποτέ ενώπιον τακτικοῦ δικαστηρίου. 16 Γιά νά δοθεί ἀπάντηση στό ερώτημα περί τῆς δυνατότητος εφαρμογής, στην προκειμένη περίπτωση, τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης, πρέπει νά τονισθεί ὅτι εναπόκειται στά Κράτη μέλη νά λάβουν, καθένα στό έδαφος του, τά ἀναγκαία μέτρα γιά τήν εξασφάλιση τῆς πλήρους εκτελέσεως τῶν διατάξεων πού έχουν ἐκδοθεῖ ἀπό τά όργανα τῆς Κοινότητος. Ἄν, συμφώνως πρός τό νομικό σύστημα ενός Κράτους μέλους, ἡ φροντίδα γιά τήν εκτέλεση τέτοιου είδους διατάξεων ἀνατίθεται σ' έναν επαγγελματικό ὀργανισμό, πού υπόκειται σέ ὁρισμένη διοικητική εποπτεία, καί ἄν αυτός ὁ ὀργανισμός προβλέπει, μέσα σ' αυτό τό πλαίσιο καί σέ συνεργασία μέ τίς ἁρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες, ένδικα μέσα πού δύναται νά επηρεάσουν τήν άσκηση τῶν δικαιωμάτων πού παρέχει τό κοινοτικό δίκαιο, θά πρέπει πρός διασφάλιση τῆς πρακτικής ἀποτελεσματικότητος τοῦ τελευταίου, νά δύναται τό Δικαστήριο νά ἀποφανθεί ἐπί τῶν ζητημάτων ερμηνείας καί κύρους πού εἶναι δυνατόν νά τεθούν στό πλαίσιο μιας τέτοιας διαφοράς. 17 Ἀπό τό σύνολο τῶν ἀνωτέρω σκέψεων προκύπτει ὅτι λόγω τῆς ἐλείψεως, στην πράξη, ἀποτελεσματικοῦ ενδίκου μέσου ἐνώπιον τῶν τακτικών δικαστηρίων, ἐπί θεμάτων πού ἀφορούν τήν εφαρμογή τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου, ἡ επιτροπή προσφυγών, πού ἀσκεῖ τά καθήκοντά τῆς μέ τήν έγκριση τῶν δημοσίων άρχων καί λειτουργεί μέ τήν συνδρομή τους, καί τῆς οποίας οἱ ἀποφάσεις, πού εκδίδονται κατόπιν κατ' ἀντιδικία διαδικασίας, στην πραγματικότητα ἀναγνωρίζονται ὡς ὁριστικές, πρέπει νά θεωρηθεί ὡς δικαστήριο ενός Κράτος μέλους, κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης. Συνεπώς, τό Δικαστήριο εἶναι ἀρμόδιο νά ἀπαντήσει στό υποβληθέν ερώτημα. Ἐπί τοῦ τεθέντος ερωτήματος 18 Τό ερώτημα πού έχει υποβληθεί ἀπό τό εθνικό δικαστήριο άφορᾶ, κατ' ἀρχάς, τό ἄν ένας 'Ολλανδός ὑπήκοος κάτοχος βελγικοί) διπλώματος, τό όποιο ἀναφέ 2328