Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Comenius με τίτλο: «Exchanging school experiences and cultures»

Transcript

1 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Comenius με τίτλο: «Exchanging school experiences and cultures» Χριστοφορίδου Μαρία Διδάκτωρ Φιλολογίας -Ειδική Επιστήμονας Α.Π.Θ. Πειραματικό Γ. Λύκειο Πανεπιστημίου Μακεδονίας Λογοθέτου Θεσσαλονίκη τηλ κινητό φαξ: Γ) Εκπαιδευτικά Προγράμματα- Καινοτόμες Δράσεις στα Πειραματικά Σχολεία 1

2 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Comenius με τίτλο: «Exchanging school experiences and cultures» Όπως προγραμματικά διακηρύσσεται, τα προγράμματα Comenius επιδιώκουν να προωθήσουν τη γνώση και την κατανόηση τόσο της ποικιλίας των ευρωπαϊκών λαών και πολιτισμών τους όσο και των γλωσσών και των αξιών τους μεταξύ των νέων ανθρώπων και των εκπαιδευτικών τους. Στόχος τους επίσης είναι να βοηθήσουν τους εφήβους να αποκτήσουν τις βασικές ικανότητες και δεξιότητες για την προσωπική τους ανάπτυξη, τη μελλοντική τους σταδιοδρομία και την ενεργή συμμετοχή τους στα κοινά. Έχοντας ως βάση τα παραπάνω το Πειραματικό Γενικό Λύκειο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας από την αρχή του ακαδημαϊκού έτους συμμετέχει σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα Comenius μαζί με σχολεία της Γερμανίας, που είναι και η συντονίστρια χώρα, της Σκωτίας, της Πολωνίας και της Φιλανδίας. Το πρόγραμμα είναι διετές, ολοκληρώνεται τον Μάρτιο του 2010, οπότε θα συμπληρωθούν και οι έξι συναντήσεις καθηγητών και μαθητών, που προγραμματίστηκαν κατά τη διετία. Δύο ήταν τα βασικά κίνητρα για τη συμμετοχή μας στο Comenius αυτό. Το θέμα του, που αποπειράται να υλοποιήσει προγραμματικούς στόχους των προγραμμάτων Comenius και η πρόθεση του σχολείου μας να δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές και τις μαθήτριές του να διευρύνουν τα πεδία των γνώσεων και των εμπειριών τους. Ο τίτλος «Exchanging school experiences and cultures» στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν μια πρόκληση καθώς, σε μια εποχή όπου το εθνικά κινήματα γιγαντώνονται και στον αντίποδα βρίσκεται η παγκοσμιοποίηση, ένα τέτοιο πρόγραμμα θα μπορούσε να ορίσει στις σωστές αναλογίες, μέσα από τη σύγκριση μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών, τόσο την εθνική μας ταυτότητα όσο και την ευρωπαϊκή μας συνείδηση. Συνάμα η σύνδεση των παραπάνω και με την εκπαιδευτική πραγματικότητα το έκανε ακόμη πιο ελκυστικό, τη στιγμή μάλιστα που θα καλούνταν να καταθέσουν τη γνώμη τους για αυτήν το κύριο υποκείμενο της εκπαίδευσης, δηλαδή μαθητές και μαθήτριες. Και οι έξι συναντήσεις με τίτλο αντιστοίχως: «Παρουσίαση της κάθε χώρας και του κάθε σχολείου», «Χορός και Μουσική», «Εορτασμοί και Εκδηλώσεις» «Ημέρα Υγείας», «Σπορ», «Ευρώπη και ευρωπαϊκή Συνείδηση» αποφασίστηκαν και σχεδιάστηκαν με γνώμονα τόσο την προώθηση της γνωριμίας των διαφορετικών λαών με την απόκτηση πληροφοριών σχετικά με τον πολιτισμό του καθενός όσο και το ενδιαφέρον των μαθητών. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν περίπου 40 μαθητές και 12μελής παιδαγωγική ομάδα με συντονίστρια της όλης προσπάθειας τη γράφουσα. Υπολογίζεται ότι κατά τις πέντε εκτός Ελλάδας συναντήσεις θα μετακινηθούν 25 μαθητές και 6 καθηγητές. Λέξεις- Κλειδιά Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Comenius- Διαπολιτισμικότητα- Ευρωπαϊκή Συνείδηση 2

3 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Comenius με τίτλο: «Exchanging school experiences and cultures» Το Πειραματικό Γενικό Λύκειο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας από την αρχή του ακαδημαϊκού έτους συμμετέσχε σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα Comenius με τίτλο: «Exchanging school experiences and cultures», μαζί με σχολεία της Γερμανίας, που είναι και η συντονίστρια χώρα, της Σκωτίας, της Πολωνίας και της Φιλανδίας. Το πρόγραμμα ήταν διετές, ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2010, και στη διάρκεια κάθε έτους έλαβαν χώρα τρεις συναντήσεις καθηγητών και μαθητών. Συνολικά εργάστηκαν για το πρόγραμμα αυτό περίπου 40 μαθητές και 12μελής παιδαγωγική ομάδα με συντονίστρια της όλης προσπάθειας την υποφαινομένη (φιλόλογοβιβλιοθηκάριο Μ. Χριστοφορίδου). Κατά τις πέντε εκτός Ελλάδας συναντήσεις μετακινήθηκαν 25 μαθητές και 6 καθηγητές. Δύο ήταν τα βασικά κίνητρα για τη συμμετοχή μας στο Comenius αυτό. Το θέμα του και το γεγονός ότι περιλάμβανε και μετακινήσεις μαθητών/τριών, κάτι για το οποίο το σχολείο μας δεν είχε προηγούμενη πείρα, αλλά ήθελε πολύ να αποκτήσει, θεωρώντας προκαταβολικά ότι το κέρδος για μαθητές και καθηγητές θα ήταν πολλαπλό. Ο τίτλος «Exchanging school experiences and cultures» στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν μια πρόκληση καθώς, σε μια εποχή όπου το εθνικά κινήματα γιγαντώνονται και στον αντίποδα βρίσκεται η παγκοσμιοποίηση, ένα τέτοιο πρόγραμμα θα μπορούσε να ορίσει στις σωστές αναλογίες, μέσα από τη σύγκριση μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών, τόσο την εθνική μας ταυτότητα όσο και την ευρωπαϊκή μας συνείδηση. Συνάμα η σύνδεση των παραπάνω και με την εκπαιδευτική πραγματικότητα το έκανε ακόμη πιο ελκυστικό, τη στιγμή μάλιστα που θα καλούνταν να καταθέσουν τη γνώμη τους για αυτήν το κύριο υποκείμενο της εκπαίδευσης, δηλαδή μαθητές και μαθήτριες. Σε μια πρώτη λοιπόν εκτίμηση θεωρήσαμε ότι οι μαθητές/τριες μας θα είχαν να κερδίσουν πολλά αν οι στόχοι μας ευοδώνονταν. Ως στόχους ορίσαμε τους εξής: Στόχοι του Προγράμματος Οι μαθητές: Να καταστούν ενεργοί πολίτες στο νέο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς να απεμπολήσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά Να ασχοληθούν με θέματα που τους ενδιαφέρουν Να μοιραστούν εμπειρίες και να κοινωνικοποιηθούν Να γίνουν πιο ανεκτικοί στο ξένο και το διαφορετικό Να καλλιεργήσουν την ικανότητά τους να επιλύουν προβλήματα Να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση Να εξασκηθούν στις ξένες γλώσσες σε πραγματικό περιβάλλον Να διευρύνουν τις γνώσεις τους στις νέες τεχνολογίες Προϋποθέσεις για την επίτευξη ων στόχων Για την επίτευξη των στόχων που θέσαμε θεωρήθηκε ότι θα ήταν καλό να μεριμνήσουμε ώστε: Να λάβει μέρος στο Comenius όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός μαθητών Να υπάρχει ποικιλία θεμάτων και τρόπων πραγμάτευσής τους Να εργαστούν οι μαθητές ομαδικά και να αναλάβουν ευθύνες και αρμοδιότητες Να εντάξουν, όπου ήταν δυνατό, τις εκτός αναλυτικού προγράμματος εργασίες του Comenius, στη σχολική πράξη Να διαμορφωθεί ένα πρόγραμμα- πλάνο που να βοηθά να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω και συνάμα να προάγει τόσο την Ευρωπαϊκή ιδέα όσο και την κατανόηση των 3

4 ιδιαιτεροτήτων του κάθε κράτους- μέλους του Προγράμματος, το οποίο άλλωστε ήταν και ο κύριος σκοπός για την ανάληψη και εκτέλεση αυτού του προγράμματος. Αν, όπως λέχθηκε παραπάνω, ο ένας άξονας του προγράμματος αυτού ήταν η εθνική ταυτότητα και η Ευρωπαϊκή συνείδηση, οι οποίες εξετάζονταν σε ένα συγχρονικό και διαχρονικό επίπεδο, η κύρια εστίαση είχε να κάνει με τον έφηβο, τους προβληματισμούς του, τις απόψεις του και τις επιθυμίες του για το μέλλον. Έτσι, κάθε συνάντηση εξέταζε την παράδοση της κάθε χώρας καθώς και τη σύγχρονη πραγματικότητά της σε συγκεκριμένο τομέα κάθε φορά ο τομέας αυτός αφορούσε σε ένα θέμα που απασχολούσε τους νέους ανθρώπους του σήμερα και βοηθούσε τόσο στη συνειδητοποίησή τους ως πολίτες της χώρας τους όσο και στη γνωριμία τους με άλλους συνομηλίκους από την υπόλοιπη Ευρώπη. Όλες οι συναντήσεις οργανώθηκαν κατ αυτόν τον τρόπο, όπως θα φανεί στη συνέχεια, ενώ η πρώτη και η τελευταία που πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία, ως συντονίστρια χώρα, επιπλέον έθεσαν αντιστοίχως τόσο τις βάσεις του προγράμματος όσο και συνόψισαν τα τελικά συμπεράσματα. Κάθε μετακίνηση διαρκούσε έξι ημέρες, η πρώτη και η τελευταία ήταν μέρες άφιξης και αναχώρησης, στις άλλες δύο γινόταν οι ανακοινώσεις και παρουσιάσεις, συχνά το Σάββατο ήταν ημέρα εκδρομών και περιηγήσεων, ενώ την Κυριακή αναλάμβαναν τους μαθητές/τριες εξολοκλήρου οι οικογένειες που τους φιλοξενούσαν. Η πρώτη συνάντηση στη Γερμανία είχε ως θέμα: την «Παρουσίαση της κάθε χώρας και του κάθε σχολείου» και πρόσφερε μέσω power-points μια εικόνα της θέσης της κάθε χώρας στον ευρωπαϊκό χάρτη, της γεωγραφίας της και της ιστορίας της, για να ενημερώσει στη συνέχεια τους μαθητές των άλλων κρατών για το πολιτικό και κυρίως το εκπαιδευτικό της σύστημα. Τελευταίο βήμα στην αποπειρώμενη πρώτη γνωριμία μεταξύ των μαθητών των διαφόρων χωρών ήταν η αναλυτική παρουσίαση του δικού τους σχολείου με τις ιδιαιτερότητές του, τις δραστηριότητές του, τις συμμετοχές σε ποικίλα προγράμματα, τις διακρίσεις και τα βραβεία του. Έτσι από το γενικό και διαχρονικό η ενημέρωση κατέληγε στο συγκεκριμένο και το σημερινό που αφορούσε τους εφήβους. Συνάμα στη συνάντηση αυτή εκτός των περιγραφικών αυτών παρουσιάσεων προγραμματίστηκε μια συζήτηση που βασίστηκε σε ερωτηματολόγια που είχαν απαντηθεί πριν από τη συνάντηση και από τους μαθητές που συμμετείχαν και από μαθητές που δεν συμμετείχαν στο Comenius. Με γραφήματα, όπου μπορούσαν να φανούν ευδιακρίτως τα ποσοστά, εκφραζόταν η γνώμη τους για το είδος της παρεχόμενης γνώσης στο σχολείο τους, τις εκπαιδευτικές μεθόδους, τους τρόπους διδασκαλίας, την υλικοτεχνική υποδομή, τις προσδοκίες τους από το σχολείο τους κ.ά, δηλαδή γενικά ζητήματα που ενδιέφεραν άμεσα τους μαθητές τόσο στην καθημερινή σχολική ζωή αλλά και που επηρέαζαν το μέλλον τους. Με τη συζήτηση οι μαθητές μπόρεσαν να συγκεκριμενοποιήσουν τα ζητήματα που έθεταν οι συγκριτικές παρουσιάσεις, να κατανοήσουν καλύτερα ομοιότητες και διαφορές μεταξύ τους ως προς στην εκπαιδευτική τους πραγματικότητα, τον τρόπο εισαγωγής στα ανώτατα ιδρύματα και την προοπτική για επαγγελματική αποκατάσταση. Η δεύτερη συνάντηση στη Σκωτία είχε θέμα: «Χορός και Μουσική». Η επιλογή του θέματος και στην προκειμένη συνάντηση αλλά και στις επόμενες τρεις συναντήσεις έγινε με γνώμονα αφενός το ενδιαφέρον των μαθητών η μουσική και ο χορός είναι ένα αγαπημένο θέμα σχεδόν ανεξαιρέτως όλων των εφήβων- αλλά και την προώθηση της γνωριμίας των διαφορετικών λαών με την απόκτηση πληροφοριών σχετικά με τον πολιτισμό του καθενός- η μουσική και ο χορός είναι βασικό στοιχείο της κουλτούρας ενός λαού. Κατά συνέπεια, πρώτα με αδρές γραμμές, δόθηκε ένα διάγραμμα της πορείας της μουσικής ιστορικά, μετά παρουσιάστηκαν οι σημαντικοί καλλιτέχνες κάθε κράτους και κατόπιν οι διεθνώς αναγνωρισμένοι, που ήταν πιθανόν να ήταν γνωστοί και στους μαθητές των άλλων σχολείων. Παράλληλα ένα ερωτηματολόγιο προσπαθούσε να εκμαιεύσει τις προτιμήσεις των μαθητών για την μουσική και τον χορό τόσο της παράδοσης όσο και της σύγχρονης εποχής καθώς και τη σημασία που έχουν για τη ζωή τους. Το σημαντικότερο, η συνάντηση ολοκληρωνόταν με μουσικοχορευτικές παραστάσεις που έδιναν οι μαθητές των πέντε σχολείων προβάλλοντας την ταυτότητά τους ως κράτους αλλά και ως νέων ανθρώπων. Η συνάντηση έκλεινε με την εκμάθηση στους άλλους εταίρους ενός χορού της κάθε χώρας. 4

5 Η τρίτη συνάντηση στην Ελλάδα με θέμα: «Εορτασμοί και Εκδηλώσεις» ακολούθησε τη λογική της προηγούμενης στη Σκωτία. Τα power-points που παρουσιάστηκαν αφορούσαν στις Τοπικές Παραδόσεις, τα Λαϊκά Πανηγύρια, τις Θρησκευτικές Γιορτές, τις Εθνικές Επετείους και τις Εκδηλώσεις διεθνούς εμβέλειας κάθε χώρας. Το θέμα αυτής της συνάντησης στην ουσία δημιουργούσε ένα συνεκτικό ιστό και έδινε συγκροτημένη μορφή σε όσες πληροφορίες είχαν δοθεί στις δύο προηγούμενες συναντήσεις, αφενός σχετικά με την ιστορία της κάθε χώρας, καθώς κατέγραφε τις σημαντικές επετείους της σε επίπεδο εθνικό, θρησκευτικό και κοινωνικό, και αφετέρου σχετικά με την κουλτούρα της εφόσον ο χορός και η μουσική εμφανιζόταν τώρα σε πραγματικές συνθήκες, όπως αυτές των τοπικών πανηγύρεων και λαϊκών εκδηλώσεων. Ιδιαίτερη παρουσίαση και συζήτηση αφιερώθηκε στο πλήθος, είδος και τον λόγο ύπαρξης των σχολικών εορτών, στη σύγκριση τους μεταξύ των σχολείων και στην απόφαση να ζητηθεί από τον καθ ύλην αρμόδιο ευρωβουλευτή της κάθε χώρας να εισηγηθεί ως κοινή σχολική γιορτή την 9 Μαΐου, που είναι ήδη αναγνωρισμένη ως ημέρα της Ευρώπης, ώστε να ενισχυθεί ο δεσμός της κοινότητας και σε επίπεδο εφήβων. Στην «Ημέρα Υγείας» που ήταν το θέμα της τέταρτης συνάντησης στη Φινλανδία το ενδιαφέρον περιστράφηκε στην τροφή και διατροφή σε συνδυασμό με την άσκηση. Το τμήμα που αφορούσε στην παράδοση της κάθε χώρας καλύφθηκε με την παρουσίαση πέντε παραδοσιακών υγιεινών συνταγών της, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στις διατροφικές συνήθειες των εφήβων είτε στο σχολείο είτε στην προσωπική τους ζωή. Το κάθε σχολείο παρουσίασε στον πίνακα ανακοινώσεων μια εβδομάδα με το μεσημεριανό μενού της καντίνας του η Ελλάδα και η Πολωνία παρουσίασαν τι συνήθως αγοράζουν οι μαθητές τους από το κυλικείο, εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητας εστίασης για τους μαθητές στις χώρες αυτές. Με την ανάρτηση των μενού ήδη σχηματιζόταν μια πρώτη εικόνα για το πόσο υγιεινά διατρέφονται οι μαθητές. Δύο έρευνες, μια που αναφερόταν σε ποσοτικά και μια που αναφερόταν σε ποιοτικά δεδομένα ολοκλήρωναν την εικόνα. Στην πρώτη έρευνα απαντούσαν περίπου 40 μαθητές, αγόρια και κορίτσια, σε ερωτήματα που σχετίζονταν με τις καθημερινές τους συνήθειες αναφορικά με την τροφή και την άσκηση, και ενγένει την υγιεινή ζωή: για παράδειγμα, αν και πόσο ασκούνται καθημερινά, αν βαδίζουν ως το σχολείο, πόσο κοιμούνται, αν πίνουν αλκοόλ, αν τρώνε λαχανικά, γλυκά, παγωτό κτλ. Η δεύτερη έρευνα προσπαθούσε να εξετάσει όχι μόνο την απήχηση που έχει, κατά τη γνώμη των μαθητών, το φαγητό βιολογικά στον οργανισμό του ανθρώπου, αλλά και τον πολιτισμικό ρόλο του, τη σύνδεσή του με συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες, την ευεξία που προκαλεί και τις επιρροές που έχει δεχθεί από το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης. Το θεωρητικό μέρος της συνάντησης ολοκληρώθηκε με την οργάνωση πεζοποριών στην ύπαιθρο καθώς από τη διοργάνωση ενός απογεύματος μαγειρικής. Σε αυτό παρασκευάστηκαν από τους ίδιους τους μαθητές όλων των χωρών και υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Οικιακής Οικονομίας παραδοσιακά φινλανδικά φαγητά και στη συνέχεια παρατέθηκε γεύμα. Η πέμπτη συνάντηση στην Πολωνία με θέμα τα Σπορ ( Sport Day ) συμπλήρωνε, διεύρυνε και επέκτεινε τη προηγούμενη συνάντηση, καθώς έδινε πρωτεύουσα σημασία στον δεύτερο παράγοντα υγιεινής ζωής, την άσκηση, και συγχρόνως εξασφάλιζε αμέριστο το ενδιαφέρον των εφήβων, οι οποίοι συχνά έχουν ως είδωλα γνωστούς αθλητές, γνωρίζουν τη ζωή και τις επιδόσεις τους, αλλά ασκούνται και οι ίδιοι. Σε πινακίδα αναρτήθηκαν οι πέντε καλύτεροι μεμονωμένοι αθλητές ή ομάδες της κάθε χώρας κατά τον 20 ο και 21 ο αιώνα, ώστε να έχουν όλοι κάποια ιδέα για τις αθλητικές επιδόσεις των άλλων χωρών. Στη συνέχεια παρουσιάστηκε powerpoint που περιέγραφε το σχολείο της κάθε χώρας, τις αθλητικές υποδομές του, τα ισχύοντα κατά το αναλυτικό πρόγραμμα στο μάθημα της φυσικής αγωγής, τις ομάδες που διαθέτει κατά άθλημα και τις διακρίσεις του. Σε ιδιαίτερα μικρά φιλμάκια παρουσιάστηκαν τα αθλήματα που διδάσκονται στο σχολείο και οι μαθητές εν δράσει. Επίσης ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα μιας έρευνας που διενεργήθηκε σε αγόρια και κορίτσια κάθε κράτους σχετικά με τη συχνότητα, τον τόπο, τον χρόνο, τη διάρκεια και το είδος αθλήματος το οποίο προτιμούν, για να ασκούνται, καθώς και την άποψή τους για τις πιθανές θετικές συνέπειες της φυσικής άσκησης. Συνάμα οι μαθητές συμμετείχαν σε παιχνίδι γνώσεων με θέμα τα Ολυμπιακά αγωνίσματα και κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε αθλοπαιδιές με ελαστικούς κανόνες και έντονο το στοιχείο του παιχνιδιού και της ευχαρίστησης. 5

6 Εκδρομή σε εθνικό πάρκο με πεζοπορία στα χιόνια, μπάρμπεκιου και περιήγηση σε χώρους με βίσονες ολοκλήρωσε με τον πιο ευχάριστο και πειστικό τρόπο την ανάγκη για άσκηση στη φύση και τα ευεργετικά αποτελέσματά της. Εφόσον, με τις ενδιάμεσες συναντήσεις, οι μαθητές/τριες γνώρισαν βασικά στοιχεία σε σημαντικούς τομείς από τις άλλες χώρες και διαπίστωσαν διαφορές αλλά και ομοιότητες που συνιστούν την κοινή ευρωπαϊκή κληρονομιά, η έκτη συνάντηση στη Γερμανία με θέμα: «Ευρώπη και ευρωπαϊκή Συνείδηση», κλείνει το κύκλο ο οποίος άνοιξε στην πρώτη συνάντηση, όπου αναγνωρίστηκαν όλες οι χώρες στον ευρωπαϊκό χάρτη. Η παρουσίαση της σημαίας κάθε χώρας και η ανάκρουση του εθνικού ύμνου της μαζί με ένα φιλμ, όπου κάθε μέλος-κράτος, σαν ένα είδος επιτομής, αποτύπωσε σε επιγραμματικές προτάσεις τα στοιχεία που είναι τα αντιπροσωπευτικότερα για τη χώρα του, στοιχεία που πρέπει όλοι να γνωρίζουν και να θυμούνται, ολοκλήρωσε το ένα σκέλος του προγράμματος, την έμφαση στην ιδιαιτερότητα του κάθε κράτους. Μια συζήτηση με ευρωβουλευτή της Καρλσρούης, η παρουσίαση της ευρωπαϊκής πορείας κάθε χώρας, ο ύμνος της Ευρώπης, εκτελεσμένος από όλες τις ομάδες μαθητών και καθηγητών, καθώς και η ημερήσια επίσκεψη στο Στρασβούργο, όπου εδρεύει το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συνέτειναν όλα στη ισχυροποίηση της συνείδησης ότι όλα τα κράτη αποτελούν μέλη ενός ευρύτερου σώματος, της Ευρώπης. Στο τέλος κάποιων από τις συναντήσεις παραγόταν υλικό σχετικό με τη συνάντηση, για παράδειγμα από τη δεύτερη συνάντηση το προϊόν ήταν ένα CD με τους χορούς και τα τραγούδια που εκτελέστηκαν στη Σκωτία, ένα σετ πέντε ταχυδρομικών δελταρίων με παραστάσεις από κάθε χώρα ήταν το τελικό αποτέλεσμα από την Ελλάδα και ένα αναλυτικό βιβλίο παραδοσιακών συνταγών από όλες τις συμμετέχουσες χώρες από τη συνάντηση στη Φινλανδία. Στη τελευταία συνάντηση στη Γερμανία ετοιμάστηκε ένα μικρό φιλμ με όλες τις ομάδες να κατονομάζουν τα κύρια χαρακτηριστικά της χώρας τους, ως τελική σύνοψη της ταυτότητας των συμμετεχόντων. Παράλληλα με τις παρουσιάσεις που αποτελούσαν τον κύριο κορμό των συναντήσεων, στην αρχή κάθε συνάντησης υπό τύπον παιχνιδιού γινόταν ένα μικρό εισαγωγικό μάθημα στην ομιλούμενη γλώσσα κάθε χώρας με έμφαση στις πιο συνήθεις εκφράσεις που χρησιμοποιεί ένας ξένος. Η πρώτη δηλαδή επαφή των συμμετεχόντων πραγματοποιούνταν σε ένα κλίμα ευχάριστο και παιγνιώδες που συνέτεινε στην προσέγγιση των μαθητών/τριών των πέντε χωρών. Ακολουθούσε ξενάγηση στους χώρους του σχολείου, στις αίθουσες των διαφόρων μαθημάτων και ιδίως στους χώρους των μαθητών δίνοντας την ευκαιρία στους φιλοξενούμενους να αισθανθούν ανετότερα και ταυτοχρόνως να κάνουν συγκρίσεις με τις συνθήκες του δικού τους σχολείου. Στο γενικό πλαίσιο του προγράμματος που επεδίωκε να συνδυάσει μάθηση και ψυχαγωγία οργανώνονταν εκδρομές σε γειτονικές πόλεις, περιηγήσεις σε χώρους που παρουσίαζαν ενδιαφέρον, επισκέψεις σε μουσεία, εκκλησίες, εθνικά πάρκα και αλλού, που πλαισίωναν τις κύριες δραστηριότητες του προγράμματος και βοηθούσαν τους επισκέπτες-μαθητές/τριες να εξοικειωθούν με τη χώρα στην οποία φιλοξενούνταν, να συγχρωτιστούν με τους κατοίκους, να γνωρίσουν νέα πράγματα και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, εντέλει να ψυχαγωγηθούν με δημιουργικό τρόπο. Συνάμα το πρόγραμμα πρόσφερε την ευκαιρία στους μαθητές να καλλιεργήσουν την προσαρμοστικότητά τους, να ανταποκριθούν σε καινούριες καταστάσεις και να συνυπάρξουν με μια οικογένεια. Όλοι οι μαθητές/τριες φιλοξενούνταν στο σπίτι ενός συμμαθητή/τριάς τους από την χώρα που τους υποδεχόταν και μάλιστα κατά τη μία από τις έξι ημέρες που διαρκούσαν οι συναντήσεις, συνηθέστατα τη Κυριακή, τα παιδιά περνούσαν ολόκληρη την ημέρα με την οικογένεια που τους φιλοξενούσε, ακολουθώντας τον τρόπο ζωής τους, παρακολουθώντας τις σχέσεις μεταξύ των μελών τους, τον τρόπο δράσης και διασκέδασής τους, γεγονός που τους γνώριζε πιθανόν ένα άλλο μοντέλο οικογένειας, που όμως απαιτούσε την δική τους ομαλή ενσωμάτωση αλλά που τους χάριζε συγχρόνως νέες εμπειρίες. Κρίνουμε ότι το κέρδος των μαθητών/τριών από τη συμμετοχή τους στο Comenius ήταν σημαντικό και πολλαπλό. Τα παιδιά ερεύνησαν στο διαδίκτυο, διάβασαν σε βιβλία και έμαθαν, έπαιξαν βιολί, πιάνο, ακορντεόν, χόρεψαν, τραγούδησαν, φιλοτέχνησαν αφίσα, φωτογράφησαν, γύρισαν φιλμ, αθλήθηκαν, κατάρτισαν ερωτηματολόγια, διενέργησαν έρευνες, έκαναν στατιστικές μετρήσεις και τις αποτύπωσαν σε γραφήματα, τις πρόβαλαν σε power-points, έκαναν συνθετικές 6

7 εργασίες και μετέφρασαν κείμενα. Η απόκτηση γνώσεων, η ομαδική εργασία και η συνεργατικότητα, η ανάληψη πρωτοβουλιών, η ενεργοποίηση ικανοτήτων και δεξιοτήτων εκτός των ακαδημαϊκών που συνήθως απαιτούνται στο σχολείο, η βελτίωση στις ξένες γλώσσες και στην πληροφορική, η επαφή με διαφορετικές αντιλήψεις και κουλτούρες είναι κάποια από τα οφέλη που προέκυψαν για τους μαθητές/τριες. Ακόμη περισσότερες είναι οι ωφέλειες για εκείνους τους μαθητές/τριες που μετακινήθηκαν στο εξωτερικό: κοντά στα προηγούμενα, τα παιδιά αυτά γνώρισαν καινούριους τόπους, απέκτησαν εμπειρίες, ανταπεξήλθαν σε νέες συνθήκες και αντιμετώπισαν δυσκολίες επιτυχώς, απέκτησαν καινούριους φίλους και, τέλος, εσωτερίκευσαν και μια άλλη διάσταση του σχολείου, πιο ευχάριστη και φιλική προς τους εφήβους. Να μνημονεύσουμε επίσης ότι και οι καθηγητές, συμμετέχοντες και μετακινούμενοι, αποκόμισαν ουσιαστικότατα οφέλη, πρώτα από τη συνεργασία τους με τους μαθητές σε θέματα που δεν εντάσσονται στο στενό πλαίσιο που ορίζει το αναλυτικό πρόγραμμα και τη φιλικότερη επαφή μαζί τους, και μετά γνώρισαν νέους συναδέλφους, με τους οποίους αντάλλαξαν απόψεις και προβληματισμούς, σχολεία οργανωμένα με διαφορετικό τρόπο, άλλους τρόπους επαφής με τους μαθητές και εν κατακλείδι βίωσαν μια λιγότερο αυστηρή όψη της σχολικής ζωής. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι σε κάποια μαθήματα (π.χ. Σχέδιο, Κοινωνιολογία κ.τ.λ.) τμήμα του αντικειμένου του Comenius εντάχθηκε στο μάθημα της τάξης, ενώ σε άλλα (π.χ Ιστορία, Δίκαιο) με αφορμή το πρόγραμμα δόθηκε η δυνατότητα επανάληψης και ανατροφοδότησης τους. Εντούτοις δεν πρέπει να παραλείψουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε στην υλοποίηση του προγράμματος. Παρά το γεγονός ότι στο Comenius συμμετείχαν μαθητές/τριες της Α και Β τάξης και όχι της Γ που είναι απολύτως αφοσιωμένη στις Πανελλαδικές εξετάσεις, το αυστηρό και εντατικό πρόγραμμα του Λυκείου σε συνδυασμό με την Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη και τα λοιπά προγράμματα άφηνε λίγα περιθώρια για δουλειά στο σχολείο μετά το τέλος των μαθημάτων. Σε κάποιες περιπτώσεις κατά τον πρώτο χρόνο του Προγράμματος, και ιδίως κατά την προετοιμασία της συνάντησης που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα, το Comenius παρακώλυσε το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου και λόγω αντικειμενικών δυσκολιών και λόγω του γεγονότος ότι δεν υπήρξε καλός συντονισμός μεταξύ μαθητών, παιδαγωγικής ομάδας και λοιπών καθηγητών. Οπωσδήποτε η υποδοχή τόσων μαθητών και καθηγητών από τις ξένες χώρες, οι παρουσιάσεις, οι εκδρομές, η εστίαση κ.τ.λ. απαιτούσε τη συνδρομή όχι μόνο των συμμετεχόντων στο Comenius, αλλά του μεγαλύτερου μέρους των συναδέλφων και της διεύθυνσης. Ο δεύτερος χρόνος, και λόγω της εν τω μεταξύ αποκτημένης πείρας και των πιο περιορισμένων υποχρεώσεων θεωρούμε ότι δεν δημιούργησε προβλήματα στη λειτουργία του σχολείου. Συνολικά, στον απολογισμό μας, εκτιμούμε ότι τα θετικά υπερίσχυσαν των αρνητικών σημείων στην οργάνωση και στα διαδικαστικά, ενώ επί της ουσίας πιστεύουμε ότι μαθητές κατά πρώτον, αλλά και καθηγητές μόνο ωφελήθηκαν από τη συμμετοχή τους στο Comenius. Θεωρώντας λοιπόν ότι με καλό συντονισμό και συγκροτημένη δράση ένα πρόγραμμα Comenius θα είχε μόνο να προσφέρει θα παροτρύναμε τα Λύκεια να αναλαμβάνουν τη διεξαγωγή τέτοιων προγραμμάτων. Ίσως αυτό να αποτελούσε ένα αντιστάθμισμα στο έλλειμμα κτιριακών εγκαταστάσεων, τεχνικής υποδομής και άλλων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν συχνά τα ελληνικά σχολεία ακόμη και σήμερα. Είναι κάπως στενόχωρο αλλά δυστυχώς αληθινό ότι όλα τα άλλα σχολεία που επισκεφθήκαμε ήταν πολύ πιο σύγχρονα, πλουσιότερα σε υποδομές, με ιδιαίτερες τάξεις για ειδικά μαθήματα, ευρύχωρα, καθαρότερα παρά το γεγονός ότι στέγαζαν εκατοντάδες μαθητές και μαθήτριες. Τέλος, θα λέγαμε ότι η ανάληψη ενός τέτοιου προγράμματος βοηθά και τις σχέσεις του σχολείου με την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς της εκπαίδευσης (π.χ. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Πανεπιστήμιο), καθώς συχνότατα ενώνουν τις δυνάμεις τους, για να ανταποκριθούν σε ό,τι απαιτεί η φιλοξενία, περιήγηση και εστίαση των εταίρων, όταν επισκέπτονται τη χώρα μας και το συνεργαζόμενο σχολείο. Ένας τρόπος για να προωθήσουμε αυτό το μήνυμα είναι να μεταδώσουμε τις εντυπώσεις μας, την τεχνογνωσία μας και την εμπειρία μας από αυτό το πρόγραμμα σε μαθητές, καθηγητές, γονείς και να το γνωστοποιήσουμε σε φορείς που μπορούν να βοηθήσουν στην επιτυχή διεξαγωγή του. Οι μαθητές του σχολείου είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τα σχετικά με κάθε συνάντηση, καθώς το πρόγραμμά της, φωτογραφίες και σχετικά αποκόμματα εφημερίδων αναρτώνταν μετά την 7

8 επιστροφή της εκάστοτε ομάδας από το εξωτερικό σε πινακίδα του σχολείου που βρίσκεται σε περίοπτη θέση. Η ενημέρωση των συναδέλφων, που οργανωνόταν, μετά από κάθε επίσκεψη θα μπορούσε να αποτελέσει ένα έναυσμα, ώστε και άλλοι καθηγητές να συμμετάσχουν ενεργά σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Η φιλοξενία των πεπραγμένων, των εκδηλώσεων και του φωτογραφικού υλικού από κάθε συνάντηση στην ιστοσελίδα του σχολείου μας είναι ένας ακόμη τρόπος να γίνει γνωστή η δράση αυτή. Όντας ένα σχολείο που εποπτεύεται από ένα Πανεπιστήμιο είχαμε πρόσβαση στο περιοδικό του Πανεπιστημίου που συμπεριέλαβε στην ύλη του την πληροφορία για το Comenius του σχολείου μας, όπως μας έδωσε και βήμα ως Πειραματικό του ΠΑ.ΜΑΚ. να το παρουσιάσουμε σε αυτή τη διημερίδα. Το ευρύτερο κοινό πληροφορήθηκε το πρόγραμμα κυρίως όταν δεχθήκαμε τους ξένους στην Ελλάδα, εφόσον ο τοπικός τύπος κάλυψε τη συνάντηση και ασχολήθηκε με τη θεματική της. Τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και σε μεγάλο μέρος καθηγητών εκτός του σχολείου μας έγινε γνωστό, καθώς στο Φεστιβάλ Παιδείας του Δήμου Νεάπολης του έτους 2009 παρουσιάστηκε μέρος του προγράμματος της δεύτερης συνάντησης, εν συντομία το θεωρητικό του πλαίσιο και ολόκληρη η ψυχαγωγική παράσταση που περιλάμβανε μουσική, χορό και τραγούδι, εκτελεσμένα από πέντε μαθητές του σχολείου. Ένα γράμμα που συνοψίζει συνολικά τις δράσεις του συγκεκριμένου προγράμματος έχει ήδη σταλεί στους γονείς όλων των μαθητών του σχολείου. Τέλος μια ιδέα για τις εκδρομές και το φωτογραφικό υλικό όλων των χωρών και όλων των συναντήσεων μπορεί κανείς να έχει αν αναζητήσει την ιστοσελίδα του προγράμματος αυτού: 8

9 Παράρτημα Προγράμματα Συναντήσεων Comenius Program Comenius visit Ostfildern Nov 27 th Dec 2 nd 2008 Thursday Friday 28th Saturday 29th Sunday 30th Monday 1 st Dec school Stuttgart 7.45 short welcome, Altes Schloss school: then coordinators Museum 9. meeting with arrival meeting, Or: Art Gallery Train to headteacher students in class After that: in Heidelberg, students: 9.35 presentation in town discussions in auditorium Free time!! class Com teachers at Ingrid s Period 5 Discussion with classes Year 13 Meal in school cafeteria public transport to Mercedes Museum in Stuttgart tour 16.00/16.30 Stuttgart Christmas markets Visit castle town hall town planning, visit of new town Schapa Free time in town Train back to Stuttgart Meal in cafeteria Esslingen Medieval city, Guided tour Together Christmas market Tuesday departure Airport Overview of Programme Comenius visit to Peebles 22 nd - 27 th 2009 Thursday 22 nd Friday 23 rd Saturday 24 th Sunday 25 th Jan Monday 26 th Tuesday 27 th Germany (9) Edinburgh at KL 1279 (Amsterdam) Poland (7) Edinburgh at BA 1452 (London) Taxi to Meet Greece (7) Edinburgh at BA 1454 Students travel to School with PHS students Presentations in Assembly Hall Lunch in School Canteen/ Or Packed Lunch 1000 Meet at Bus Stop 1010 Bus to Edinburgh 1130/ /1400 Visit to Edinburgh Castle and Royal Mile Free time for Sight seeing, shopping etc. Students/ Teachers Free time Presentation of Music and Dance to PHS School Pupils Lunch in School Canteen/ Or Packed Lunch Departure of all participants Greece at flight BA 1439 Poland at Finland at 0950 Taxi to meet Finland (10) KLM George Davidson to collect in School Minibus Students and Teachers to hosts/hotels Guided walk around Peebles (weather permitting) or Scottish Dancing Students return to host families 7pm-9pm Welcome Evening in the Eastgate Theatre Return to Peebles/or arrangements made with host families stay in Edinburgh until later Students/Teachers return to host families PM in classes /Scottish Dance Class for all Students (prepare for dancing in the evening) Students return to host families Peebles Hydro/ Burns Supper All Students and Teachers Germany at

10 Final Programme Comenius visit Thessaloniki April 4 th 9 th 2009 Saturday 4th Sunday 5th Monday 6th Tuesday 7th Wednesday 8th Thursday 9th 9.15 White school Tower, Galerius short welcome school: Pollish 4.45 Palace, Arch of Greek language meeting with Galerius, (bus to), lesson headteacher Eptapyrgio, Ano students in class Poli Germans TFLY X Finnish A Scottish BA Pollish LX teachers at Maria s Meal at Ano Poli (teachers) Cafeteria (students) Meal at families (students) Free time Students gathering and entertainment at students places Presentations Bus to University of Macedonia Tour in the University of Macedonia University of Macedonia -Meal Museum of Byzantine Culture Students gathering and entertainment at students places 8.30 Bus to Veroia (town near Thessaloniki) and to Vergina (archeological site), Teachers: meal at Methoni (near the sea) Students Packed meal Free time in Thessaloniki Students gathering and entertainment (dance) Discussion (celebrations and school vacations)- Coordinators meeting Scottish: BA : Meal at school Finnish Visit to Patron Saint s Church(Agios Demetrios) Students at Ladadika (entertainment place) Teachers: meal boite (greek music) A Germans TFLY X

11 Program - STUDENTS Comenius visit Sastamala October 1st 6th 2009 Thursday 1st Friday 2nd Saturday 3rd Sunday 4th Monday 5th Tuesday 6th Germans: Tampere- Pirkkala airport (Terminal 1) -> minibus to Vammala where at about am departure to Helsinki from school by coach at 8.00 am free with hosts school making recipe books departure Poles: Tampere- Pirkkala airport (Terminal 1) - > minibus to Vammala where at about Greeks: (flight arrives late Wednesday evening Sept 30 at 22.10; hotel in Helsinki) train from Helsinki (via Tampere) at or > in Vammala at Scots: Tampere- Pirkkala airport (Terminal 2) -> minibus to Vammala where at about evening with hosts 8.05 school meeting with headteacher icebreaking and drama/group activities 9.05 school a little Finnish, a tour of school and presenting school menus of each country (in groups) school/town Nordic walking (and orienteering in town) lunch at school , school cooking groups plan shopping lists meeting the press? supermarket buying food products Sylvaa cooking and baking and eating Finnish food; remember to take a picture of every cook Levon metsastysmaja everybody (incl. hosts) programme sauna, swim, barbeque am Helsinki Design museum freetime in Helsinki dep. to Vammala at back in Vammala at (Cost of trip is 15 per person, incl. return coach trip, entrance and guide in the museum) evening with hosts presenting results of two surveys/questionnaires (daily eating habits), discussion forum of healthy life if time: presenting recipe books 11.35/ lunch at school school students in class with hosts / coordinators meeting a walk to and back St Olav s church with guided tour (you need good boots/trainers) all the students with hosts at restaurant (of hotel) Seurahuone (food 6,50 ) Scots: At pm depart from hotel Vammalan Seurahuone by minibus (flight from Tampere 23.05) Poles: minibus will pick up students and teachers at their hosts at times to be decided according to hosts addresses (between 3 4 am) to then take them to the airport in Tampere, flight at am Germans: minibus from school at am -> flight from Tampere at 14:35 Greeks: Vammala bus station at 10:30 (Satakunnan liikenne) > Tampere bus station arrival at 11:30. Tampere bus station (platform 5) at 12:15 (Paunu Express) > Helsinki- Vantaa airport (international terminal / terminal 2) arrival at 14:25 -> flight at

12 Draft Programme Comenius visit to Bialystok 07 st - 12 th 2010 Thursday 07 th Arrivals Friday 08 nd Saturday 09th school short Białowieża welcome,polish lesson all day presentations/ Discussion Sunday 10 th Monday 11 th 8.00 Sort games students In class/coordinators meeting Lunch Free time Visit in Tykocin and Kiermusy Visit in Supraśl Students together Bowling all teachers and Teachersdinner students at my house? Or on Sunday Tuesday 12 th Departures Visit to Otto-Hahn-Gymnasium Ostfildern 11 th March- 16 th March 2010 Thurs March 11 Friday March 12 Sat March 13 Sun March 14 Monday March 15 Tuesday March 16 arrival European Day - free: school: in school: students - two periods Guided tour of school, 7.30 meet at school: with their partners, beginners German coach to Strasbourg Finns: airport at SK 657 Greeks: airport at 10.15, Aegean U 7: from Ofi, European Member of Parliament Caspary, presentations + talk, discussion anthems singing (with Anke Spiegel) meal in canteen head teachers meeting stop in: Freudenstadt, town in the Black Forest suggestions: one of the various museums in Stuttgart: - Porsche - Mercedes - Old Castle - National Gallery - Art Gallery departure Finns 11.25, Tübingen, town with one of the oldest universities in Germany guided tour in English Polish: School with partners/ Stuttgart with Polish teachers? departures Greeks: Aegean Ludwigsburg Residential Palace, Guided Tour in English, + Fashion Museum back Ofi: recording of statements resolutions back at school: 8 o clock teachers together (train) Polish departure Polish arrival: Scots arrival: KL in Esslingen: medieval walk (guided tour in English) teachers meal together departure Scots : KL