ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜΟΣ ΕΚΤΟΣ ΑΧΡΟΝΟΛΟΓΗΤΑ ΕΠΙΜΕΤΡΟ-ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Transcript

1 ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜΟΣ ΕΚΤΟΣ ΑΧΡΟΝΟΛΟΓΗΤΑ ΕΠΙΜΕΤΡΟ-ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Κ. Θ. ΔΗΜΑΡΑΣ ΑΛΚΗΣ ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΟΤΜΑΡΙΑΝΟΤ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Ν. ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΑΘΗΝΑ 1984

2 1228* Αδαμάντιος Κοραής, Paris Pierre Prévost, Genève Monsieur, Je commence par vous prier de regarder toujours ma lenteur à 5 répondre comme un effet de mes infirmités ; il me fait plus de peine qu'il ne doit vous causer de surprise. Je suis on ne peut plus sensible à toutes les démarches philanthropiques et très-pénibles à la fois que vous avez faites en faveur de mon ami. Je lui en (ai) communiqué le résultat, et j'attends sa réponse. En attendant je viens 10 d'entamer une autre négociation pour son fils, et j'en espère un plus heureux succès. Vous avez raison, Monsieur, de vous étonner de ce que je n'avais pu placer le jeune homme ici aux frais de notre comité. J'en ai sollicité l'admission, et on me l'a promise en quelque sorte, en la 15 différant toujours sous des prétextes assez plausibles. A présent, on me l'offrirait, que je ne l'accepterais point, vu la manière (entre nous soit dit) dont on élevé les autres jeunes Grecs. On leur permet, ou plutôt on leur fournit tant de moyens de dissipation, que je crains fort que leur instruction ne devienne une Ψευδοπαιδεία. 20 La souscription hebdomadaire, conception digne de celui qui l'a conçue, serait, comme vous dites d'une grande valeur, si elle devenait Européenne: Ει γάρ κεν και σμικρόν επί σμικρω καταθείο, τάχα κεν μέγα και το γένοιτο. J'en ai parlé au philanthrope C te de Lasteyrie, je lui ai fait même voir votre lettre, et il fait son possible pour 25 rendre cette conception fructueuse; mais dans un comité, c'est toujours των πλειόνων ή ψήφος qui décide toutes les questions. Quoiqu'il en arrive, je vous supplie de continuer toujours vos bons offices aux Grecs, et quand même vous n'auriez point d'imitateurs, il vous restera l'inappréciable avantage d'être du nombre de 30 ces bienfaiteurs dont votre Euripide a dit: Τάς χάριτας όστις ευγενώς κ.τ.λ. (Λυκούργ. κατά Λεωκρ. σελ. 27). 1

3 1827 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2 C'est assurément tres-εύγενώς qu'ont agi et votre cher fils, en offrant son argent, et le médecin Gosse, en consacrant son art au secours des Hellènes. Ce dernier m'a rappelé le beau précepte d'hippocrate: Hν γάρ παρή φιλανθρωπίη, πάρεστι και φιλοτεχνίη. Faites 5 moi l'amitié de leur manifester la tendre reconnaissance et la profonde estime qu'ils m'ont inspirées par leur généreuse conduite. D i x i: mes forces ne me permettent point d'aller plus loin. Je fais des voeux (à l'occasion de la nouvelle année) pour que les vôtres se conservent pendant long-temps. 10 Votre dévoué serviteur Paris, 3 Janvier, Coray Αδαμάντιος Κοραής, Paris Ambroise-Firmin Didot, Paris 15 Mon cher ami, Que le ciel veuille καταχεϊν κατά της κεφαλής αρυβάλλω αμβροσίαν κατά σου, et sur toute votre chère famille pour cette année et pour plusieurs autres! Quant à moi, cher Αμβρόσιε, au lieu της αμβροσίας, mes fi 20 nances sont tout à fait à sec. Si vous pouvez venir à leur secours, en arrêtant notre compte de l'année passée, vous me rendrez grand service. Ζήθι ευδαιμονών. o.o.

4 3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Pierre Prévost, Genève Monsieur Je ne m'attendais point au plaisir de vous écrire sitôt après 5 ma lettre du 3 de ce mois. Je viens de recevoir de mon ami Spaniolaki l'agréable nouvelle, que la personne, auprès de la quelle j'avais sollicité pour lui, s'engage à payer la pension de son fils jusqu'au mois d'août 1829 inclusivement. Comme cette personne doit être à Paris le mois d'avril prochain, je me flatte d'obtenir d'elle la 10 continuation de cette pension pour le reste de l'éducation du jeune Léonidas. En attendant, Monsieur, son père se propose de vous l'adresser, pour que vous ayez la complaisance de le diriger tout de suite à sa destination. Je le recommande à votre φιλόστοργον surveillan- 15 ce, comme mon propre fils, et vous salue très-respectueusement. Paris, 21 Janvier, Votre dévoué serviteur, Coray. 1231* Αδαμάντιος Κοραής, Paris Θεόδωρος Πρασσακάκης, Marseille Φίλε πολίτα, Παρακαλώ σε να κατευθύνης με πρώτην αφορμήν θαλάσσης τας τεσσάρας κιβωτούς βιβλίων, σημειωμένων ZR Ν 2-5 εις την εν Ναυπλία Φιλανθρωπικήν εταιρίαν. με την ακόλουθον θέλω σε πέμψειν την προς 25

5 1827 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 4 τον Πρόεδρον της εταιρίας επιστολήν, διότι δεν εξεύρω την ώραν ταύτην τόνομά του, και προσμένω κανένα από τους εδώ ομογενείς να με το γνωρίσειν. Εαν κατά τύχην είναι δύο πλοία έτοιμα, όχι πολλά μακράν εν μετά 5 το άλλο, συμφέρει να μοιράσης τας κιβωτούς δύο εις καθέν εις τρόπον όμως, ώστε το Ν 2 και 4 εις εν πλοίον, και το Ν 3 και 5 εις άλλο. Επεθύμουν να μάθω, αν ό αδελφός σου ήναι μέλος της εταιρίας, και πως ονομάζεται. με το είπες και άλλοτε - άλλ' εγώ, φίλε, κατήντησα έως να φοβώμαι μη λησμονήσω και το ιδικόν σου όνομα. Τοιαύτα καλά φέ 10 ρει το γήρας. Είθε συ να το φθάσης χωρίς τα καλά του! Είθε πάντοτε να ευδαιμονής! ό φίλος Α. Κοραής. 6 Φεβρ Ειπέ με (δια τους οικτιρμούς του θεού), πότε αναχωρεί ό Κοκράνης. 15 δεν εμπορείς να συλλογισθής πόσην απιστίαν έχω εις το Αγγλικόν έθνος. Αν χωρίσης τας κιβωτούς, γράψε, να ζήσης! εις την εταιρίαν ή εις τον αδελφόν σου, ότι το έκαμες, δια να έχωσι εν ταύτω και τα δύο είδη βιβλίων, τον Λυκοϋργον δηλαδή και το Εγχειρίδιον. και πάλιν ευδαιμόνει! * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Θεόδωρος Πρασσακάκης, Marseille Φίλε συμπολίτα, Προχθές σ' έγραψα, παρακαλών να κατευθύνης τας τεσσάρας κιβω 25 τούς βιβλίων εις την έν Ναυπλίω φιλανθρωπον έταιριαν και χθες μανθά νω από την επιστολήν σου (2 Φεβρουαρίου), ότι είχες παραδώσειν προ πολλού τας δύο εις τον κύριον Ίωάννην Μαυρογορδάτον. Δος λοιπόν να ζήσης! την εδώ κλεισμένην εις αυτόν, και παρακάλεσε τον να μ' άποκριθή με ταχύτητα.

6 5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ UZ7 τας δε λοιπάς δύο Ζ Ρ Ν 4-5 κατεύθυνε χωρίς αναβολήν, παρακαλώ, ως σ' έγραφα προχθές, εις την αυτήν φιλάνθρωπον εταιρίαν, ή αμέσως, ή δια του αδελφού σου, γράφων, ότι μέλλουν να σταλθώσιν εξοπίσω και τα λοιπά. Τα λοιπά λέγω, αν σώζωνται έτι ανέγγικτα εις τον κ. Μαυρογορδάτον ει δε μη, ανάγκη είναι να στείλω άλλα εις τόπον αυτών διότι τας 5 τεσσάρας ταύτας κιβωτούς τας πέμπει δώρον εις την πατρίδα ένας από τους ημετέρους ομογενείς. Τον Λουριώτην δεν ίδα ακόμη, δια να τον εγχειρίσω την επιστολήν, ούδ' εξεύρω εως την ώραν ταύτην, αν εκατευωδώθη ακόμη εις την πόλιν μας. Ευδαιμόνει! 10 Ό φίλος Κοραής. 8 Φεβρουαρίου. 1233* Αδαμάντιος Κοραής, Paris Ιάκωβος Ρώτας, Ζανής Βλαστός, Trieste 15 Φίλοι Πολίται, Ή τελευταία μου ήτο 29 Δεκεμβρίου (1826) προ ταύτης σας έγραψα και την 10 του αυτού. Εις την πρώτην σας εφανέρωσα και την παραλαβήν των οποίων μ' έστείλετε 1500 φρ. Προ ολίγων ημερών έλαβα άλλα 1500 από των εν Οδησσώ τινά ανώνυμον δια 300 σώματα Λυκούργου, και άλλα του Εγχειριδίου, τα οποία εθυσίασα δια τόσον μικράν τιμήν με συνθήκην να μοιράζωνται εις μόνους τους πένητας σπουδαστάς ομογενείς, και όχι εις τους δυνατούς να τ' αγοράζωσι. με τας δύο ταύτας ποσότητας ελευθερώθην από το εις τον τυπογράφον χρέος μου" άλλα δεν έχω πλέον τρόπον να επιχειρήσω άλλην καμμίαν 25 εκδοσιν, μ' όλον ότι ήλπιζα να την κάμω προς το πάσχα. Όθεν μένω ήσυχος με όχι μικράν μου λύπην. Το αργυρικόν μου ταμείον ευρίσκεται εις τοιαύτην ασκητικήν ακτημοσύνην, ώστε αν αποθάνω μετά την τελείωσιν της επιστολής μου, δεν θέλουν ευρείν οι ζώντες μηδ' όσα αρκούν εις τον ενταφιασμόν μου. 30

7 1827 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 6 Ή από Λιβόρνου ελεημοσύνη των 100 φρ. δεν έφάνη έως την ώραν ταύτην!!! μ' όλον ότι ανηγγέλθη προ πολλού, ως σας έγραφα. Δεν με λυπεί, πιστεύσατέ με φίλοι, ή αναργυρία, όσον με θλίβει του σκοπού μου ή αποτυχία. Ό σκοπός μου ήτο να μη παύσω να εκδίδω έως 5 τελευταίας μου αναπνοής και τα λοίσθια πνέων επεθύμουν και ήλπιζα να διορθόνω τυπογραφικά δοκίμια, όσον ήτο δυνατόν να κάμη ψυχομαχών άνθρωπος. Αλλ' ή τύχη μ' εστέρησε και ταύτην την οποίαν το γήρας μ' αφήκε «γλυκυτάτην διατριβήν» ως την ονομάζει ό Σύντ. Δια ταύτην την ακούσιον παύσιν του έργου μου, αναγκάζομαι να σας 10 προφανερωσω τινά άξια της φροντίδος σας μετά τον θάνατον μου, και τα οποία χρεωστεί να εκτέλεση με την συμβουλήν του φίλου μου Thurot, του εκβιβαστού της διαθήκης μου, ό μέλλων να σταλθή από σας δια να παραλαβή τα κτήματα μου. 1. Άν εύρη καμμίαν έκδοσιν (ή εκδόσεις) Ελληνικού συγγραφέως, 15 τελειωμένην χειρογράφως με σημειώσεις Έλληνικάς ή Γαλλικάς, εμπορεί να την προβάλη εις κανένα των εδώ τυπογράφων ή βιβλιοπωλών, ν' άγοράση το χειρόγραφον και να το πλήρωση, παρεκτός αν έχετε τον τρόπον να κάμετε σεις την δαπάνην. 2. Θέλει ίσως ευρείν καμμίαν έκδοσιν χειρόγραφον συγγραφέως 20 βαρβάρου των τελευταίων εκατονταετηρίδων με σημειώσεις μου Γραικικάς, και παρά ταύτην, άλλας διαφόρους σημειώσεις εις την κοινήν μας γλώσσαν εις χωριστά φύλλα (ολίγαι τινές έξ αυτών είναι στιχωμέναι με έπιγραφήν, Ύ λ η Λ ε ξ ι κ ο ύ). Όλα ταύτα επεθύμουν να περάσωσιν εις χείρας του Βάμβα, να τα εξετάση, και να κάμη έξ αυτών απάνθισμα, 25 αν προσμένη έξ αυτών καμμίαν ωφέλειαν. Έξω τούτων είναι και το τυπωμένον Λεξικον Γραικοϊταλικόν του Καπουκίνου Σομαυέρα, καταφορτισμένον τα περιθώρια, με γραπτάς σημειώσεις μου. Αυτό είναι του Γυμνασίου* άλλ 5 όμως επεθύμουν να ερευνηθή και αυτό από τον Βάμβαν. 3. Άν πωληθή καμμία χειρόγραφος έκδοσις (από το Ν 1) πρέπει 30 να πωληθή και να τυπωθή εις τους Παρισίους, δια να θεωρώνται και να διορθόνωνται τα δοκίμια από τον Φ. Φ. επιβλέποντος και προστατούντος του Thurot. Από το λευκόν εις το μέλαν διαφέρει ή επιθεώρησις αυτού του εκδότου παρόντος, από την επιθεώρησιν άλλου παρά τον εκδότην. Άλλα τί να κάμω; «Ανάγκη ουδέ θεοί μάχονται». Ήλπιζα ό ταλαίπω 35 ρος να τα βάλω εις τάξιν, να τα αναθεωρήσω και να τα διορθώσω αυτός εγώ. Τούτο γίνεται δι' εμέ θάνατος προ θανάτου. Ό Κούμας με αναγγέλλει με επιστολήν 27 Ιανουαρίου, ότι ή αυτού ευρισκομένη θυγάτηρ του παρέδωκεν εις τον σύντεκνον δέσμην σφραγισμένην

8 7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1S27 εις ονομά μου. Παρακαλώ λοιπόν εκτενώς τον σύντεκνον, αν έλαβε την δέσμην (ή όταν την λάβη) να την περιτύλιξη με χαρτίον παχύ, ή πανίον, και να την κατευθύνη δι' αμάξης ασφαλέστατα εις τον Andr. et Cott. γράφων εξαιρέτως εις αυτόν να με την παραδώση, αν μ' εύρη ζώντα" ει δέ μη, να μη την παραδώση εις άλλον παρά εις τον κύριον François 5 Thurot, professeur au Collège royal de France. Ας επιμεληθη ό σύντεκνος (να ζήση!) να με την προφθάση το γρηγορώτερον και ασφαλέστερον. Παρακαλώ τον αυτόν σύντ. να αποκριθή εις την οποίαν με ηρώτα εσχάτως ό κύριος Ν. Ζ. ερώτησιν, αν ή δωρεά του βιβλίων εις εξ κιβωτούς 10 έφθασαν εις την Ελλάδα, ότι ό εν Μασσαλία κ. Θεόδωρος Πρασακάκης με γράφει, ότι τα βιβλία έφθασαν προ πολλού και παρεδόθησαν εις την Ελληνικήν κυβέρνησιν. Ας είπη ακόμη τον Ν. Ζ., ότι θέλω αποκριθήν εις την επιστολήν του. Ό εν Μασσαλία Θεόδωρος Πρασακάκης γράφει, οτι είχε παραδώσειν 15 εις τον Ιωάννην Μαυρογορδάτον τας δύο πρώτας κιβωτούς (ΖΡ Ν 1-2) περιέχουσας τα 300 σώματα Λυκούργου, το οποίον εσύγχυσεν ολίγον την με τον εν Οδησσώ συνθήκην μου. Όθεν έγραψα παρευθύς εις μεν τον Θεόδ. Πρ. να κατευθύνη τας ετι ευρισκομένας εις χείρας του λοιπάς δύο κιβωτούς (Ζ. Ρ. Ν 3-4) περιέχουσας 300 σώματα του Εγχειριδίου εις 20 την εν Ναυπλίω Φιλάνθρωπον Εταιρίαν εις δε τον Ίωαν. Μαυρογορδ. να με σημείωση πόσα μένουν ακόμη εις χείρας του από τον Λυκούργον, δια να αναπληρώσω απεδώ τον αριθμόν των 300, και να σταλθώσι και αυτά εις την αυτήν εταιρίαν. Ό εν Οδησσώ γράφει, ότι θέλει να μείνη ανώνυμος - άλλα μην εξεύ 25 ρων, αν το ζητη κινούμενος από μετριοφροσύνην, ή δι' άλλας πολιτικός αιτίας, αρκούμαι κατά το παρόν να γράψω εις την εταιρίαν, ότι το δώρον των 600 σωμάτων προσφέρεται από Ανώνυμον, έως να μάθω την γνώμην του δωρητού. Περί του υιού του Αποστόλη, δεν εχω τι, φίλε Ζ. Βλ., νεώτερον να 30 σε γράψω, ούτε καλόν, ούτε κακόν. Επιμένω όμως εις την προτέραν μου γνώμην, ότι και αυτόν και τα λοιπά ταλαίπωρα μειράκια, αν ήσαν εις την εξουσίαν μου, ήθελα τα πέμψειν εις την Ελβετίαν. Ευδαιμονείτε φίλοι! 10 Φεβρ Ο. Ο. μην αμελήσης φίλε Βλ. να γράψης πάραυτα εις τον εν Μασσαλία 35 Ίωαν. Μαυρογ. ν' ακολουθήση τας διαταγάς μου περί του Λυκούργου.

9 1827 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 8 Ό Άγγλος Κοκρ. μόλις περί τας αρχάς Μαρτίου αναχωρεί από την Μασσαλίαν, ως με γράφει ό Πρασ. Πάλιν σε ενθυμίζω, ό,τι σ' έλεγα περί αυτού εις την προλαβούσαν μου. 1234* 5 Αδαμάντιος Κοραής, Paris Αλέξανδρος Μαύρος, Οδησσός Χρηστέ Πολϊτα, Ή επιστολή σου της πρώτης Ιανουαρίου μ' ευχαρίστησε πολύ. Ή πατρίς θέλει πληρώσειν το δώρον σου με την χρεωστουμένην ευγνωμοσύ 10 νην. εν τοσούτω απόλαυε την οποίαν σε χρεωστώ εγώ, ότι δεν αφήκες να ματαιωθώσιν οι υπέρ της πατρίδος μικροί μου κόποι, ως εματαιώθησαν άλλοι πολλοί, τούτο μεν δια τας περιστάσεις του πολέμου, τούτο δε ίσως και διότι δεν έχομεν ακόμη φίλους άνδρας του καλού πολλούς. Εγώ βέβαια δεν κερδαίνω τίποτε από τα βιβλία ταύτα κερδαίνω όμως μέγα κέρ 15 δος, και αισθάνομαι παρηγορίαν και των πόνων ανακούφισιν μεγάλην, όταν συλλογισθώ, ότι θέλουν πέσειν εις τας χείρας εκείνων, δια τους ο ποίους εκοπίασα, και εκ των οποίων θέλουν ευρεθήν τίνες να δεχθώσι και να πράξωσι τας σοφάς των προγόνων μας παραγγελίας. Της επιστολής σου τούτο μόνον δεν μ' αρέσκει, ότι ζητείς να μοιράσω 20 τα βιβλία εις όνομά μου, αποσιωπών το ιδικόν σου. Ζητείς, φίλε, πραγμα άδικον, από γέροντα, όστις και νέος ων εμίσησε την αδικίαν, ως αρετήν των Τούρκων, και τόσον πλέον άξιον ονειδισμού δι' εμέ, όσον και τα Προλεγόμενα μου δεν κηρύττουν άλλο παρά δικαιοσύνην, εις τους εκεί κάτω ημετέρους Γραικοτούρκους. Όχι, τούτο δεν γίνεται! 25 Αλλ' επειδή δεν εμπορώ να μαντεύσω, αν το ζήτημα σου ήναι καρπός της ευαγγελικής παραγγελίας, «Μη γνώτω ή αριστερά σου τι ποιεί ή δεξιά σου» ή αν προέρχεται από πολιτικάς άλλας αιτίας αξίας ίσως προσοχής, θέλω εντοσούτω αναγγείλειν πέμπων τα βιβλία εις την εκεί Φιλάνθρωπον εταιρίαν, ότι είναι δώρημα ανδρός Έλληνος ανωνύμου. Τούτο 30 είναι όχι μόνον δίκαιον, αλλά και δυνατόν να παρακίνηση και άλλους εις μίμησιν και πράξιν άλλου τινός έργου ωφελίμου εις την πατρίδα.

10 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1827 Ό φίλος μου ανεψιός σου Φραγκίσκος με λέγει, ότι κρίνεις ακόμη άναγκαίαν την εις τους Παρισίους διατριβήν του. Εγώ έξεναντίας κρίνω αναγκαίαν την εις την Ελλάδα παρουσίαν και αυτού και άλλων ομοίων του (κατά δυστυχίαν δεν εχομεν πολλούς ομοίους του), ως προπύργιον κατά των πολεμούντων την Ελλάδα αναξίων του ονόματος των Ελλήνων. Ό 5 ανεψιός σου απέκτησε γνώσεις ικανάς πολιτικάς και ηθικάς, και τας ηθικάς τόσον εύκολώτερα, όσον ειχεν έκ φύσεως τα σπέρματα εις την ψυχήν του. Τοιαϋται γνώσεις λείπουν σήμερον ολότελα από την Ελλάδα" μην εντρεπώμεθα, την αξιοθρήνητον ταύτην εξομολόγησιν. Πόθεν είχαμεν να τας μάθωμεν; από τους Τούρκους; Χρεωστούμεν εις αυτούς άλλα ολέθρια 10 μαθήματα. Μόλις ηρχίσαμεν να αισθανώμεθα, ότι έπρεπε ν' αλλάξωμεν σχολείον και διδάσκαλον, και μας έφθασεν ή επανάστασις, δικαιότατη μεν, άλλ' άωρος ακόμη, επειδή δεν μας άφηκε τον καιρόν να μάθωμεν πως αλλάσσονται οι διδάσκαλοι. Άλλη θεραπεία δεν έμεινε τώρα, πλην να συνάξωμεν όσους έχομεν ολίγους τινάς, στολισμένους με παιδείαν αλη 15 θινήν, εις ενα τόπον, την Ελλάδα, αληθινούς σωτήρας της Ελλάδος. Έκ των ολίγων ευτύχησε (δι' ευτυχίαν της Ελλάδος) να ήναι και ό ανεψιός σου. εγώ παρακινών αυτόν να υπάγη εις την Ελλάδα ζημιούμαι πολύ διότι μόνος σχεδόν αυτός έμεινε παρηγοριά του οδυνηρού μου γηρατείου, και ήλπιζα να με θάψη μετ' ολίγον, πριν αποδήμηση. Αλλ' επειδή προσ 20 μένω άπ' αυτόν μεγάλας ωφελείας εις την πατρίδα μου, ας ωφεληθή ή πατρίς, και ας στερηθή ό Κοραής τον τελευταίον ασπασμόν του Φραγκίσκου. Καιρός είναι να ενθυμηθώμεν και τον μικρόν Αλέξανδρον. μη τον κακοφανή το επίθετον εις τας χείράς του είναι να υπερβάλη τον Μέγαν 25 Αλέξανδρον, αν έχη νύκτα και ημέραν εις τον νούν του ποίους ωνόμαζαν οι σοφοί μας πρόγονοι Μεγάλους άνδρας. ας το ανάγνωση εις τα Προλεγόμενα του Εγχειριδίου (σελ. οα'), και ας το ενθυμάται πάντοτε. Ή επιστολή του ήτο καλή, κ' ήθελ' είσθαι καλητέρα, αν έλιπαν οι Ομηρικοί στίχοι. Αν αγαποί στίχους, τον λέγω κ' εγώ στιχηρώς να 30 σπουδάση να γένη Λυσανίας πατρώων μεγάλων κακών, αν θέλη να ευδαιμονήση, και να καταστήση ευδαίμονα την πατρίδα του. Είθε οι καλώς αναθραμμένοι νέοι μας αξιωθώσι να διορθώσωσι τα γινόμενα εις την Ελλάδα από πολλούς κακοδαίμονας κακά! Φεβρουαρίου, 1827 Ό φίλος Κοραής.

11 1827 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Σπυρίδων Καλογερόπουλος, Ναύπλιο Φιλάνθρωπε Πρόεδρε, 5 Δι' επιστολής (8 Δεκεμβρίου, 1826) παρεκάλεσα τον φίλον πολίτην Θεόκλητον να προσφέρη εκ μέρους μου εις την εταιρίαν τινά σώματα από τα εις χείρας του ευρισκόμενα Πολιτικά του Πλουτάρχου, δια να μοιράζωνται δωρεάν εις την κάτοικον της Ελλάδος Ελληνικήν νεολαίαν, και εξαιρέτως τους σπουδάζοντας εις τα σχολεία την προγονικήν γλώσσαν, 10 εις όσους ή τύχη δεν συγχωρεί να τα αγοράζωσι. Τώρα δε πέμπω δια Μασσαλίας εις την αυτήν εταιρίαν 300 σώματα του Κατά Λεωκράτους λόγου του Λυκούργου, και αλλά τόσα του Εγχειριδίου τον Επικτήτου, δια να μοιράζωνται ομοίως και αυτά δωρεάν εις πτωχούς σπουδαστάς κατοίκους της Ελλάδος Έλληνας. 15 Και τα μεν πρώτα ήσαν (ως είπα) εκ μέρους μου μικρά προσφορά εις την πατρίδα. Τα δε παρόντα (τον Λυκούργον λέγω και το Εγχειρίδιον) είναι πλούσια δωρεά ομογενούς και φιλογενούς ανδρός' του οποίου σιωπώ το όνομα εκ προσταγής, αλλά δεν είναι δίκαιον να σφετερισθώ και την χρεωστουμένην εις αυτόν ευγνωμοσύνην της πατρίδος. δεν αμφιβάλλω, 20 φιλάνθρωπε Πρόεδρε, ότι ή Εταιρία θέλει δείξειν την ευγνωμοσύνην ταύτην, δεχόμενη το δώρον, ως παρακαταθήκην ιεράν εμπιστευμένην εις χείρας σας, δια να διαμοιράζεται εις τρόπον, ώστε οι μεν πτωχοί να λαμβάνωσι τα βιβλία δωρεάν, τα δε συναθροιζόμενα αργύρια από τους δυνατούς να τ' αγοράζωσι να δαπανώνται πάλιν εις τας λοιπάς χρείας των αυτών 25 πτωχών σπουδαστών. Συγχωρήσατε, φιλάνθρωποι πολίται, και εις εμέ τον γέροντα, πατέρα την ήλικίαν όλων ίσως των μελών της Εταιρίας, και πατέρα, τολμώ ειπείν, φιλοστοργότατον, συγχωρήσατε, λέγω, όχι να σας συμβουλεύσω, αλλά να σας ενθυμίσω αυτολεξεί ό,τι σεις αυτοί εκηρύξετε (12 Σεπτεμ 30 βρίου, 1826) λέγοντες, ότι «Ή παιδεία είναι ή μόνη, ήτις άγει τα έθνη εις την αληθή ελευθερίαν και ευδαιμονίαν των». Με τους λόγους τούτους ομολογείτε και σεις το αποδειγμένον από την μακράν πείραν τούτο, ότι ή ' % t

12 11 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1827 φυλακή της ελευθερίας χρειάζεται απαραιτήτως παιδείαν και εκ τούτου συμπεραίνεται, ότι ή διάδοσις της παιδείας είναι όλων των φιλάνθρωπων έργον το φιλανθρωπότατον. Την διάδοσιν ταύτην επαγγέλλεσθε, και ταύ την έξαιρέτως χρεωστεΐτε εις τους ομογενείς, διότι μεταβαίνοντες από αισχραν και σκληράν δουλείαν έχουν χρείαν και εξαίρετου επιμελείας. Την 5 αισχύνην εξήλειψαν με Μαραθώνια και Σαλαμίνια κατορθώματα' αλλά τους μένει ακόμη να εξαλείψωσι και τα δουλικά μαθήματα ικανά να γεννήσωσι νέαν δουλείαν. Τούρκοι δεν θέλουν βέβαια μιάνειν πλέον το ελευθερωθέν της Ελλάδος έδαφος* άλλ' ή τυραννία δεν είναι μόνον των Τούρκων ίδιον επιτήδευμα. Εις όλας τας θρησκείας γεννώνται δεσπόται και 10 οι Χριστιανοί δεσπόται εφάνησαν πάντοτ' οι αναιδέστεροι, διότι αναγκάζονται να υποκρίνωνται και θρησκείαν ιεράν, ήτις άλλην υπεροχήν δεν συγχωρεί παρά την υπεροχήν της αρετής, ουδέ δέσποτας άλλους γνωρίζει παρά τους δικαίους νόμους. Αρχίζοντες από την αλληλοδιδακτικήν μέθοδον, ηρχίσατε από τα θε 15 μέλια της παιδείας χρεωστείτε όμως να επικτίσετε και την λοιπήν αυτής οικοδομήν, φροντίζοντες τον πολυπλασιασμόν των σχολείων της Ελληνικής γλώσσης. Ή γλώσσα των προγόνων μας είναι της ελευθερίας γλώσσα και αν εχρησίμευσε τι (ως δεν αμφιβάλλω ότι εχρησίμευσε) εις την αποτίναξιν του ζυγού, σήμερον μας έγινεν αναγκαία εις την φυλακήν της ελευ 20 θερίας. ως ό ενδιάθετος λόγος μορφόνει τον προφορικόν, παρόμοια πάλιν ό προφορικός κανονίζει τον ενδιάθετον. Όστις ασχολείται να αναγινώσκη ή να λαλή των σοφών τα παραγγέλματα, τα εντυπόνει και επομένως εις την ψυχήν του, ή τουλάχιστον εντρέπεται να τα παραβή. και ποία άλλη γλώσσα πλουτεί πλέον της Ελληνικής από τοιαύτα παραγγέλματα; Πο 25 λυπλασιαζόμενοι οι σπουδασταί της διορθόνουν κατά μικρόν και τα ήθη του κοινού λαού, ή δια μεταφράσεως ελληνικών συγγραμμάτων, ή και δι' απλής ζώσης φωνής, και τον ελευθερόνουν από την ανδραποδώδη υπόκλισιν, και τον ηλίθιον εκείνον θαυμασμόν προς τους υπερέχοντας, τόσον πλέον ολέθριον, όσον άπ' αυτόν μόνον γεννώνται και τρέφονται οι δεσπό 30 ται. Μόνη των φώτων ή φιλάνθρωπος διασπορά δύναται να διδάξη τον λαόν, ότι τα αληθή του συμφέροντα είναι να υποτάσσεται εις μόνους τους νόμους, ως εις θεοϋ φωνάς, να πείθεται εις τους υπηρέτας των νόμων, τους άρχοντας, να τους σέβεται, ενόσω άρχουν, και τουλοιπού, αν ήναι σεβάσμιοι, να τιμά και ν' αγαπά τους συμπολίτας ως αδελφούς του, να 35 μη θυσιάζη όμως εις κανένα την ελευθερίαν του, μηδ' από κανένα να προσμένη τίποτε, αλλά να έχη τας ελπίδας μετά θεόν εις μόνους τους κόπους του, αν θέλη να αποφύγη την προφητικήν κατάραν «Επικατάρατος ό

13 1827 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 12 άνθρωπος, ος την ελπίδα έχει έπ' άνθρωπον.» Των πολιτειών ή ανεξαρτησία γεννάται από την καθενός πολίτου μερικήν ανεξαρτησίαν' χαμερπής εξανάγκης πρέπει να ήναι και ή πολιτεία όταν συγκροτήται από χαμερπείς πολίτας. 5 Παρακαλώ, Φιλάνθρωποι πολίται, να μου γνωστοποιήσετε (δια του εν Μασσαλία κυρίου Θεοδώρου Πρασακάκη) την παραλαβήν των πεμπομένων βιβλίων δια να το γνωστοποιήσω κ' εγώ εις τον γενναίον ανώνυμον δωρητήν και σας εύχομαι από ψυχής καρπούς πολλούς και καλούς του φιλάνθρωπου σας έργου! 10 Εις τας προσταγάς σας πρόθυμος Α. Κοραής εκ Παρισίων 20 Φεβρουαρίου, * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Θεόκλητος Φαρμακίδης, Ναύπλιο 15 Φίλε κύριε Θεόκλητε, Την 8 Δεκεμβρίου έτους του παρελθόντος, σε παρεκάλεσα να προσφέρης δώρον εκ μέρους μου εις την Φιλάνθρωπον εταιρίαν εκατόν σώματα από τα Πολιτικά του Πλουτάρχου, και αλλά τόσα από τους Διάλογους. Τώρα δε προσφέρονται εις την αυτήν εταιρίαν από ομογενή και φιλο 20 γενή άνδρα ανώνυμον 300 σώματα από τον Λυκούργον κατά Λεωκράτους, και 300 αλλά σώματα από το Εγχειρίδιον τον Επικτήτου. Και τα εξακόσια ταύτα σώματα εις τεσσάρας κιβωτούς πέμπονται δια του εν Μασσαλία κ. Θεοδώρου Πρασακάκη. δεν με είναι γνωστόν, αν ήσαι μέλος της Εταιρίας. Όπως αν ήναι, 25 αν και εχω πληρεστάτην πίστιν εις την εταιρίαν, σε παρακαλώ ως παλαιότερον εγνωσμένον πιστον να συνεργήσης με τας φρόνιμους συμβουλάς σου, να γίνεται ή διαμοίρασις των βιβλίων από την φιλάνθρωπον εταιρίαν, κατά το όνομά της, φιλανθρώπως, ήγουν να μη διαδίδονται πλην εις τους απόρους σπουδαστάς εις δε τους δυνατούς να τ' αγοράζωσι, να

14 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1827 πωλώνται,και τα συναθροιζόμενα εκ της πωλήσεως χρήματα να δαπανώνται πάλιν εις τας λοιπάς χρείας των σπουδαστών. τούτο ζητεί ό γενναίος δωρητής, και τούτο απαιτεί ή δικαιοσύνη. Εις την εφημερίδα σου ικανόν είναι να αναγγείλης την προσφοράν των 600 τούτων σωμάτων από ομογενή ανώνυμον με τας χρεωστουμένας ευχα 5 ριστίας, και όχι τι πλέον. Περί δε των πεμφθέντων προ πολλού εις σε από την Μασσαλίαν Λυκούργων, και όσων άλλων κρατείς από τας εκδόσεις μου, πώλει (όσον είναι δυνατόν να πωλήσης μετά τοσαύτας δωρεάς), και πέμπε τους λογαριασμούς εις τους εν Τεργέστη φίλους, δια προσφοράς των οποίων ε 10 στάλησαν. Ευδαιμόνει. Ό φίλος Κοραής. εκ Παρισίων, 20 Φεβρουαρίου, * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Θεόδωρος Πρασσακάκης, Marseille Ευχαριστώ σε, φίλε, δια την περί Κοκράνου ευφρόσυνον αγγελίαν. Την 21 του παρόντος σ' έστειλα κιβωτον Ζ R Ν 2, και την 22, δευτέραν άλλην ZR Ν 3 περιέχουσας βιβλία, δια να σταλθώσι και αυτά εις την φιλάνθρωπον Εταιρίαν, με πρώτην αφορμήν. Παρακαλώ σε να γρά 20 ψης (ασπαζόμενος από μέρους μου) τον αδελφόν σου, να επαγρυπνή και δι' αυτά, και δια τα οποία λέγεις ότι πέμπεις εις Σύραν ZR Ν 4-5, ήγουν να συνεργή με τας συμβουλάς του εις την φιλάνθρωπον και δικαίαν διαμοίρασιν, και να σε γνωστοποιή εις ποίον τρόπον τα οικονομούν οι Φιλάνθρωποι Εταίροι. 25 Εδώ κλεισμένος δύο επιστολάς, μίαν προς την Φιλάνθρωπον εταιρίαν, και την άλλην προς τον Θεόκλητον. Αφού τας ανάγνωσης (συ μόνος χωρίς να τας κοινωνήσης εις κανένα) σφράγισε και πέμψε τας ασφαλώς. Άσπασε κ' ευχαρίστησε τον Ι. Μαυροκορδάτον δια την απόκρισίν του. Σ' εύχομαι της πατρίδος την ανάκτησιν! Φεβρ Ό φίλος Κοραής.

15 1827 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 14 Φίλε Πολϊτα, Ασπάζομαι σε πανοίκιον. Την περικλείουσαν παρακαλώ να κοινωνήσης εις όλους τους αυτού συμπολίτας την δε περικλεισμένην να στείλης ασφαλώς εις την εν Σύρα επιτροπήν. Ίσα της περικλειούσης εστάλησαν 5 εις Λόνδραν, Λιβόρνον, Τεργέστην και Βιένναν. Ευτύχει, και αν έχης τι ευτυχές δια την πατρίδα κοινώνησε με το. 1238* Αδαμάντιος Κοραής, Paris Ζανής Βλαστός, Trieste 10 Αγαπητέ φίλε, Ασπάζομαι και σε και τον σύντ. έλαβα την 18 Ιανουαρίου, και την 6 Φεβρ. του συντ. Περί της πατρίδος δεν έχω τι πλέον, παρά ευχάς από βάθους ψυχής. Φροντίσετε μόνον να τας πληρώσετε. Ό Κοκρ. ανεχώρησε την 15 του παρόντος προς την Ελλάδα. 15 Εδώ κλεισμένας μίαν προς την Φιλ. έταιρ. και άλλην προς τον Θεόκλ. Σφραγίσατε και στείλετε τας χωρίς αναβολήν' της προς τον Θεόκλ. παρακαλώ τον σύντ. να μου στείλη αντίγραφον, διότι δεν μ' εσυγχώρησε ό καιρός να την αντιγράψω. Βλέπετε, ότι απεδώ στέλλω πάλιν δια Μασσαλίας 300 Λυκούργους, επειδή έμαθα από τον Ιωάννην Μαυροκορδάτον, 20 ότι έστειλε τους πρώτους εις τον Θεόκλητον. Όθεν ας μείνωσιν οι πρώτοι εις εκείνον, δια να πωλη, αν ήναι δυνατόν, και να σας πέμπη τον λογαριασμόν. Αφαιρέσετε μόνον από τον λογαριασμόν τα 1215 φρ. του Εγχειρ. Έπικτ., επειδή τα πληρόνει ό από της Οδησσού, ως σας έγραφα την 10 του παρόντος. 25 Από τον εν Λιβόρνω Ζωρζήν Ροδοκανάκην έλαβα 200 φρ. Τα δε άλλα τα προμηνυθέντα 100 φρ. από τον Φρ. δεν εφάνησαν ακόμη. Επειδή ό σύντ. έλαβεν από τον γαμβρον του Κούμα την δέσμην, τον παρακαλώ να πράξη, ως τον έγραφα (την 29 Δεκεμβρίου, 1826), ήγουν να την περιτύλιξη με δεύτερον κάλυμμα, και να την στείλη ασφαλέστατα προς

16 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1827 τον Andr. et Cott. παρακαλών να με την εγχείριση, αν με φθάση ζώντα, ει δε μη, να την παραδώση εις τον Fr. Thurot, professeur au Collège royal de France. H σωματική μου υγεία κατήντησεν εις τοιαύτην κατάστασιν, ώστε φοβούμαι μη δεν με φθάση ή δέσμη. Προσμένω το τέλος των πόνων μου με μεγάλην ευχαρίστησιν άλλο δέν με λυπεί, πλην ότι 5 κλείω τους οφθαλμούς πριν ακούσω την ανάκτησιν της Χ. Δια το πλησιάζον τέλος της ζωής μου, άφες προς το παρόν, φίλε Βλ. και την οποίαν λέγεις αποστολήν βιβλίων εις Βουκουρέστιον. Αρκετά βιβλία εσκορπίσθησαν με ζημίαν μου εις διάφορα μέρη' ας μείνωσι καν δσα κρατώ, και ας τα οικονομήση έπειτα το Γυμνάσιον. Δια τούτο, καλόν 10 είναι να προσθέσω εις όσα σας έγραφα τήν 10 του παρόντος καί τα έξης, αναγκαία να εξεύρετε, αν και ήναι σημειωμένα εις το κατάστιχον μου: Εις τους εν Βιέννη αδελφούς Ράλλη 130 σώματα της Δ Ραψωδίας της Ιλιάδος ημίδετα, προς 3 φρ φρ ραμμένα, προς 2: φρ Μ' έπεμψαν φρ. 765 Τήν 23 Ιουνίου 1825 έμειναν εις χεϊράς του 20 από τα ημίδετα σώματα 124 από τα ραμμένα 243 σώματα 367 Εις τον έν Μασσαλία Θεόδωρον Πρασακάκην 460 σώμ. Συμβουλ.τριώνΕπισκοπ. στιχωμένα, φρ ραμμένα 187: :50 Εις τον αυτόν 288 σώματα Βεκκαρίου ήμίδετα φρ ραμμένα :50 αφαιρώ όσα μ' έπεμψεν έως της σήμερον 599 φρ. 4672:50 φρ. 5437:50 35

17 1827 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 16 Μη δίδετε προσοχήν εις τας τιμάς, επειδή τον έδωκα πληρεξουσιότητα να τα πωλη, ως δύναται. 'Από δε τον αριθμόν των σωμάτων πρέπει να άφαιρεθώσιν 7 ή 8 (δεν ενθυμούμαι) όσα τον έγραψα κατά καιρόν να χα ρίση εκ μέρους μου. Ευτυχείτε! 5 Ο.Ό. 23. Φεβρ * Ζανής Βλαστός, 'Ιάκωβος Ρώτας, Trieste 'Αδαμάντιος Κοραής, Paris 10 Λυπηρά δάκρυα, σεβάσμιε Κοραή, χύνομεν και ol δύο φίλοι σου, άναγινώσκοντες τ(ήν) 10ης Φεβρουαρίου λυπηράν επιστολήν σου. και ή λύπη μας είναι τόσον βαθύτερα, όσον (δεν) δυνάμεθα να εΰρωμεν θεραπείαν εις τα καταπολεμοϋντα το γήρας σου δεινά! Τύχη (φθονε)ρά!!! 'Αλλά τι μεμφόμεθα την τύχην ; "Οτι δεν ϊδωκεν τον Κοραήν πλοϋτον; Τοΰ(το) ήτον σχεδόν αδύνατον. Σοφία, Αρετή, και Πλούτος, εΐ- 15 ναι ασυμβίβαστα. Δίκαιον ήθέλαμεν ίχειν, ϊσως, εάν εμεμφόμεθα την τύχην, ότι εις τους έχοντας τον πλοϋτον ομογενείς, δεν Ι'δωκεν ένταυτω νούν και καρδίαν. τούτο είναι δια το γένος μέγα δυστύχημα. Φροντίζομεν και οι δύο, ϊσως έπιτύχωμεν θεραπείαν τινά, προσωρινήν όμως και ταύτην. Θέλομεν έπειτα σε φανερώσειν την φιλικήν γνώμην μας περί της λυπηρας περιστάσεως σου, φίλε Κοραή, και σε παρακαλοϋμεν 20 να την δεχθής, ως άναμφίβολον άπόδειξιν της μεγάλης και άδολου ημών αγάπης. εν τοσούτω προχωροΰμεν εις την άπάντησιν της επιστολής σ(ου). "Ο,τι εις ταύτην πα ραγγέλεις θέλουν έκτελεσθήν με άκρίβειαν. Ό Σύντ. Ρ. σε στέλλει σήμερον δια των κ. Α. et Cottier την δέσμην, την (δο)θεϊσαν αύτω από την θυγατέρα του Κούμα. δεν ήτον άλλο μέσον ασφαλές έξαποστολής πλην το της πόστας με άπόδειξιν. δια τούτο 25 θέλει πληρωθήν έδώ και αυτού άγώγιον, περί τα 50 φρ. τούτο κρίνω καλόν να σε γνωστοποιήσω. "Ομως γράφω τους κ. Α. et Cottier να σε την έγχειρήσωσιν άνέξοδον. Γράφω ο,τι με παραγγέλεις τον Ζωσιμά" καθώς δίδεται και ή δεομ(έ)νη διαταγή εις τον Ίωαν. Μαυροκορδάτον δια τα σώματα του Λυκούργου. 'Ιδού ή γνώμη των φίλων σου. να μη φθείρης την ύγείαν σου, λυπούμενος ότι δεν έκτέλεσας παν ό,τι 30 επιθυμείς. "Ο,τι ϊκαμες είναι ήδη Εκανόν να τιμ(ή)ση έσέ και το γένος. "Αν δεν εύ τυχήσης να φέρης εις τέλος όσα προεμελέτας μη λυπήσαι δια τούτο. "Εχεις την συνείδησιν ήσυχον διότι έ"καμες ό,τι έδυνήθης έπ' άγαθω της Ελλάδος. Φύλαττε όσον δύνασαι την ζωήν σου επειδή όχι μόνον αΰτη ή ζωή αλλά και αΰτη σου ή σκιά πί στευσέ μας ωφελεί την Ελλάδα. 35 σε παρακαλοϋμεν μην άμελήσης την προμελετηθεΐσαν δια το Πάσχα ε"κδοσιν!

18 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1827 Ελπίζομεν μετ' ολίγον να σ' εμβάσωμεν 1500 φρ. από τρείς φίλους σου, να πληρωθώσιν εις τόσα σώματα της νέας ταύτης εκδόσεως, εις όποιαν διορίσης τιμήν και με υπόσχεσιν των φίλων τούτων να δίδωνται ταύτα τα σώματα δωρεάν εις απόρους ομογενείς νέους. Αύτη είναι ή προσωρινή θεραπεία. Και πάλιν ό θεός βοηθός! σε ικετεύομεν και 5 σε παρακαλούμεν να μη λυπήσαι! Υγίαινε και Ίσχυε * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Edmund Henry Barker, London Monsieur, 10 Mes infirmités ne m'ont point permis de répondre p(lutô)t à votre lettre du 4 8brê Le peu de notes ci-incluses, il m'a fallu d'abord les rassembler d'un grand nombre de feuilles volantes, et ensuite trouver une personne qui les mit au net. Examinez-les, et si vous croyez qu'elles pourraient vous être de quelque utilité, je continuerai 15 de vous en envoyer de temps en temps, sans toutefois m'y engager spécialement. L'état de mes forces est tel, qu' elles pourrai<e)nt m'abandonner bientôt tout-à fait. Le 17 de ce mois, je vous envoyai par un ami, un exemplaire de mon Manuel d'epictète; ayez la complaisance de m'en accuser la 20 reception. Croyez moi, toujours votre dévoué s(ervi)teur Coray. 27 Fevrier, [...] 25 2

19 1827 ΜΑΡΤΙΟΣ * Ζανής Βλαστός, Ιάκωβος Ρώτας, Trieste Αδαμάντιος Κοραής, Paris Φίλε σεβάσμιε, 5 Με την 23 Φεβρουαρίου επιστολήν μας σε παρεκαλέσαμεν να μη παραίτησης την προμελετηθείσαν δια τό Πάσχα έκδοσιν. Προς ευκολίαν μικράν της τυπώσεως ταύτης της εκδόσεως, Ιδού τι εδυνήθημεν έως σήμερον να ενεργήσωμεν. Ευρίσκεις εδώ κλεισμένην συναλλαγματικήν φρ δια την πρώτην Μαΐου, επί Ador Vernes et Dassier εις την διαταγήν σου. Παρακαλούμεν να φροντίσης την 10 αποδοχήν αύτης, και την εν καιρώ σύναξιν. Εκ τούτων των φρ τα μεν 700 είναι του συντ. Ζ. Βλαστού τα δέ 500» του αγαθού, ενάρετου, του παιδείαν και ψυχήν Ελληνικήν έχοντος πολίτου ημών Αμβροσίου, υιού του Στεφάνου Ράλλη,»» 500» του Ρώτα. 15 Δια ταύτα επιθυμούμεν καί οι τρεις νά λάβης τον κόπον νά στείλης είς την Ελλάδα μέ το μέσον του έν Μασσαλία κ. Ίωαν. Μαυρογορ. γαμβρού του Ζ. Βλαστού τόσα σώματα της ρηθείσης νέας εκδόσεως δσα ήθελαν φέρειν τά φρ διά να μερισθώσιν είς άπορους και φιλομαθείς νέους, ως εμερίσθησαν τα 300 σώματα Λυκούργου, και 300 του Εγχειριδίου. Δεν εννοούμεν όμως μη γένοιτο νά περάσης τα 20 σώματα της νέας εκδόσεως εις την ευτελεστάτην τιμήν των του Λυκούργου και Εγχειριδίου, άλλ' εις την αυτήν έκείνην τιμήν εις την οποίαν θέλουν τά αγοράζει οι αυτού βιβλιοπώλαι. Επιθυμούμεν ακόμη νά γένη ανωνύμως αύτη ή προς το γένος δωρεά. Και ακόμη νά διορίσης έν καιρώ τον κ. Ίωάν. Μαυρογορ. να ξεχωρίση άπο τα ρηθέντα σώματα 17, τα οποία να στείλη είς ημάς, ήγουν 7 είς τον Ζ. Βλα., 5 είς τον Αμ 25 βρόσιον Στ. Ράλλην, καί 5 είς τόν Ι. Ρώταν. Προ πάντων δε επιθυμούμεν ευχόμενοι να εκτελεσθή ή έκδοσις προς το π(αρόν) ως την προεμελέτησας. Αν ή δύναμίς μας ήτον ανάλογος με όσην έχομεν έπιθυμίαν δια του γένους (την) παιδείαν, δ θείος σκοπός σου δια την εξακολούθησιν τοϋ έργου σου δέν ήθελε ποτέ 30 εμποδισθήν. Μα την άδολον φιλίαν μας! Από την ημέραν ότε ελάβομεν την 10 φεβ. επιστολήν σου, μηδεμίαν ώραν έλαβεν ήσυχίαν ό νούς μας. Πόσον ήθελεν είσθαι, λέγομεν πολλάκις μεταξύ μας, πόσον ήθελεν είσθαι χαρμόσυνον πράγμα δι' ημός και διά τό γένος, αν ό φίλος Κοραής, λυτρωθείς μίαν φοράν από την ασκητικήν ακτημοσύνην, εξηκολούθη την γλυκυτάτην αυτού διατριβήν, χωρίς νά μεριμνά περί την αύριον! 35 Ταύτα διαλογιζόμενοι και επιθυμούντες, σε προβάλλομεν την εξής γνώμην, την οποίαν θέλεις ζυγήσειν με την φρόνιμον σου κρίσιν διά να την εκτέλεσης αν την εύρης ορθήν, ή να την αποβάλλης αν την νομίσης άνορθον. Νά μας συγχώρεσης δέ την φιλικήν ταύτην τόλμην. Πολλάκις ανεγνώσαμεν είς τά συγγράμματα σου το αναντίρρητον

20 19 ΜΑΡΤΙΟΣ 1827 τούτο αξίωμα. Ή καθαριότης της γλώσσης φέρει εις το έθνος το όποιον την λαλεί την καθαριότητα των ιδεών και α;yτη πάλιν φέρει την καθαριότητα των πράξεων. συ, φίλε Κοραή, σε το λέγομεν χωρίς κολακείαν, είσαι ό δημιουργός της γλώσσης, την οποίαν οι σημερινοί Έλληνες oμιλούμεν και γράφομεν. από τας αθανάτους εκδόσεις σου δύναται τις να συνάξη και Γραμματικήν και Λεξικόν της αυτής γλώσσης, 5 δια να την καταστήση κανονικήν, ως είναι όλαι αί Γλώσσαι των φωτισμένων εθνών. δεν εφάνη όμως έως σήμερον τοιούτος συντάκτης και τούτο είναι μέγα δια το γένος δυστύχημα. αν είχε το γένος τοιούτον Λεξικόν, δεν ήθελαν φυλάττειν αι εκδόσεις σου τα μαγαζιά, ούδ' οι σημερινοί ομογενείς ήθελαν γίνεσθαι (θυσία) της μοχθηρίας των Φαναριωτών και των Μεγαλοκεφάλων. 10 Ήράκλειον έργον είναι βέβαια ή κατασκευή τοιούτου Λεξικού άλλ' είναι αδύνατον να εκτελεσθή από άλλον τινά καλώς, πλήν από τον σοφόν Κοραήν. συ, φίλε περιπόθητε έχεις ήδη συναθροισμένην την Ύλην του Λεξικού τοιούτου, ως γράφεις εις την 10 Φεβρ. επιστολήν σου. Δεν είναι άρα τρόπος να το εκδώσης ως είδος Πάρεργων της Ελληνικής Βιβλιοθήκης, εις 2 ή 3 τόμους εις 8ον 15 μέγα, ή εις 2 τόμους εις 4ον; εις βολισσινήν έκδοσιν, ή άλλο τι τοιούτον; Αν δύνασαι να κατορθώσης τοιούτον έργον, ημείς οι δύο φίλοι σου υποσχόμεθα, α ον. να σε δανείσωμεν όλην την δαπάνην του τύπου, με τόκον 6% τον χρόνον, β ον. να πωλήσωμεν πάραυτα χίλια σώματα, εις οποίαν διορίσης τιμήν, και όλον το κέρδος της πωλήσεως να ήναι ιδικόν σου. 20 Τοιούτον έργον αν έκτελεσθή, ωφελεί το γένος, ωφελεί και τον Συγγραφέα, λυτρόνων αυτόν από την ασκητικήν ακτημοσύνην. Χωρίς υπερβολήν ελπίζομεν να κερδίσης 20/χ. φράγκα. τούτο είναι κέρδος ιερόν, τίμιον, δίκαιον, καθώς δια του στόματος σου λέγει ό Βάμβας εις την σ. κγ', της Ρητορικής. Χάρισε, Κοραή φίλε, εις το γένος το δώρον τούτο του Λεξικου πριν αποθάνης! 25 Μετά τον θάνατον σου αιώνες θέλουν περάσειν πριν γεννηθήν άλλος Κοραής, και ποτέ το γένος δεν θέλει ωφεληθήν από τους κόπους σου, πλην τότε μόνον, όταν λάβη δώρον από τας χείρας σου τοιούτον Λεξικόν, και λυτρωθή από τα Σχολαστικά και ατελή Λεξικά, τα όποια μόλον τούτο μόλις εκβαίνουν από τα πιεστήρια του τύπου και ευθύς πωλούνται εις μεγάλας τιμάς. τοιούτον έχει πόθον το γένος δια την τελειωποίησιν 30 της γλώσσης του. Ευχόμεθα να εισακούσης την δέησίν μας, και να ανακομβοθής εις το μέγα και ωφέλιμον τούτο έργον. δια τούτο και σε ευχόμεθα δύναμιν Ηράκλειον, μακροζωΐαν, ευζωΐαν και ευτυχίαν. οι φίλοι σου 35 Απάντησιν επιθυμούμεν όσον δυνατόν τάχιον. Ζανής Βλαστός Ιάκωβος Ρώτας

21 1827 ΜΑΡΤΙΟΣ * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Ιάκωβος Ρώτας, Trieste Ασπάζομαι σε, φίλε, πανοίκιον, ομού και τον αγαπητόν σύντ. Ζ. Β. 5 την 23 Φεβρ. άπεκρίθην διεξοδικώς εις την κατά την 6 του αυτού επιστολήν σου, περικλείσας και επιστολάς προς την Φιλάνθρ. έταιρ. και προς τον Θεόκλ. Τώρα λαμβάνω την επιστολήν σου 23 Φεβρ. ομού και την από του Κούμα δέσμην, δια την οποίαν επέρασα εις πίστιν του λογαριασμού σου 10 την δαπάνην των 50 φρ. και ούτω σε παρακαλώ θερμώς να τα πέρασης και συ εις χρέος μου. «Δαπανώμενος έφ' ά μη δει, ολίγος έση εφ' ά δει». Ι καναί είναι αι προς σε μου άλλαι χάριτες. εγώ πληρόνων αυτά, ως απαιτεί το δίκαιον, πολύ πενέστερος δεν γίνομαι. συ εξεναντίας, ό,τι δαπανάς υπέρ το πρέπον, συλλογίζου ότι δαπανάς από τα προς χρείαν της ανατρο 15 φής των τέκνων σου. Χρεωστείς όχι μόνον να τα αναθρέψης και να τα παίδευσης χρηστώς, αλλά και να τ' αφήσης εις τοιαύτην κατάστασιν, ώστ να μην αναγκασθώσι να φθείρωσι την χρηστήν ανατροφήν δι' ένδειαν τωζωαρκίων, ή τουλάχιστον να πολεμώσι καθημέραν πόλεμον οδυνηρόν, και όχι πάντοτε ευτυχή, με τους κατά της ανεξαρτησίας των πειρασμούς. Ταύ 20 τα λέγων, κάντι εξεύρω ό καταπολεμούμενος εγώ γέρων. Πρόσεχε, φίλε μου. Είμαι υπόχρεως και εις τους δύο δια την προθυμίαν να συνεργήσετε εις την μέλλουσαν έκδοσιν. Αλλ' αυτή διεκόπη προ πολλού, και πρέπει να την αναλάβω, και να την τελειώσω, όχι πλέον το Πάσχα, ως σας έγρα 25 φα, και ως ήθελ' είσθαι εξάπαντος τελειωμένη, αλλά πολύ αργότερα. αν όλοι σας ωμοίαζαν, όχι μόνον αύτη, αλλά και άλλαι εκδόσεις ήθελαν λαβείν τέλος. Όπως αν ήναι, μη πέμψετε αργύρια, αν δεν σας ζητήσω, μηδέ κανένα πλέον ενοχλήσετε περί συνεισφοράς - εβαρύνθην να θλίβωμαι και να σας θλίβω. Ή από Λιβόρν. έλεημοσ. δεν εχορηγήθη ακόμη, αν και ανηγ 30 γέλθη από την 12 Δεκεμβρίου Μα την ιεράν αλήθειαν! πλέον με θλίβει ή αδιαφορία των ομογενών εις τα τοιαύτα, και εξαιρέτως Χίων, παρά ή στέρησις των μέσων εις την τελείωσιν του έργου μου. εις την προλαβούσαν μου σας εσημείωνα τα ευρισκόμενα βιβλία εις χείρας του εν Μασσαλία Θεοδώρου Πρασακάκη και των εν Βιέννη Αδελφών

22 21 ΜΑΡΤΙΟΣ 1827 Ράλλη. Δεν ενθυμούμαι* και δεν είναι μόνον το γήρας, αλλά και αι καθημεριναί θλίψεις αίτιοι να χάσω και την μνήμην δεν ενθυμούμαι, λέγω, αν εσημείωσα και τα ευρισκόμενα εις Λόνδραν εις τον Αλέξανδρον Κοντόσταυλον συμποσούμενα εις σχεδόν 4000 φρ. Παρά ταύτα ευρίσκονται εις χείρας του βιβλιοπώλου Διδότου δια πώ 5 λησιν βιβλία, έξω των ευρισκομένων εις το Μαγαζίον μου. Τούτων ή κεφαλαίωσις δεν είναι πάντοτε σταθερά, επειδή, καθ' όσον πωλεί, μου ζητεί και τον δίδω. Ό ετήσιος όμως λογαριασμός του, τον οποίον με δίδει καταρχάς του έτους, μένει πάντοτε να με χρεώστη δια βιβλία απώλητα από 1500 έως 2000 φρ. Εις τον τελευταίον, τον όποιον μ έδωκε δια το έτος μου έμενε χρεώστης 1 Ιανουαρίου 1827, εις βιβλία απώλητα, φρ Φυλάξετε όλων τούτων σημείωσιν, αν και εσημειώθησαν εις το κατάστιχόν μου, και σημειόνωνται πάντοτε εις τον καιρόν. Αν σ' έμβασεν ό Ζ. αργύρια, κράτει τα αν δεν σε τα έμβασε, μη τα ζητήσης, επειδή τον μένω τώρα χρεώστης, κατά τον οποίον ελπίζω να τον 15 στείλω λογαριασμόν περί τα τέλη του ερχομένου Απριλίου. Περί εκδόσεων μου μη τον αναφέρης πλέον τίποτε, διότι βλάπτεις και εμέ και σε ενταυτώ. Πνιγόμενον αν μ' έβλεπε, δεν ήθελ' απλώσειν την χείρά του να με σύρη. μη λησμονής, παρακαλώ σε, το τριμηνιαίον του αδελφού μου. 20 δεν κλαίω πλέον τόσον πολύ της μνήμης την απώλειαν, όταν βλέπω τους υιούς μου την ηλικίαν να μη την έχωσι πάντοτε πρόχειρον. Έξ ενός μέρους έκρινα την προς τον Ζακύνθιον επιστολήν μου χαμένην, και από τάλλο έβλεπα τους καρπούς της, και τούτο μ' έφερεν εις απορίαν μεγάλην διότι από τότε δεν έλαβα εις το μεταξύ μακρόν διάστημα, πλην μίαν μό 25 νην επιστολήν του, εις την οποίαν όμως δεν αναφέρει την προς αυτόν επιστολήν μώτερον να την σιωπήση. Εγνωρίσθη αυτού το προ μικρού εκδοθέν εις Γενέβαν, Cours de littérature grecque moderne του Ιακωβάκη Ρίζου; 30 Σας εφανέρονα, ότι έστειλα εντεύθεν δεύτερα 300 σώματα του Λυκουργ. κατά Λεωκρ. δια την Φιλάνθρωπον εταιρίαν, επειδή εκατευθύνετε τα πρώτα εις τον Θεόκλητον. Όθεν ας μείνωσιν εις αυτόν, ως και πρότερον τα πρώτα, δια λογαριασμόν του γυμνασίου, και ας τα πωλή (αν ήναι πλέον δυνατόν να πωλή), κατευθύνων προς σας τα εκ της πωλήσεως. 35 Ετοιμάζω πάλιν βιβλία να σε στείλω. Ευτυχείτε πανοίκιοι! 11 Μαρτίου, 1827 ο.ο.

23 1827 ΜΑΡΤΙΟΣ * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Ιάκωβος Ρώτας, Ζανής Βλαστός, Trieste Αποκρίνομαι Φίλοι εν συντόμω εις την οποίαν μ' εγράψετε 2 του πα 5 ρόντος επιστολήν συνωδευμένην με τα μέλλοντα να πληρωθώσι 1700 φρ. την πρώτην Μαΐου. Έπρεπε να προσμείνετε, έως να φθάση ό καιρός της ζητήσεως. Ευχαριστώ την προθυμίαν σας είθε και ή ιδική μου, όχι ν' αύξηση (τούτο είναι αδύνατον), αλλά να μην εμποδισθή από τας κατά πάσαν ώραν 10 και στιγμήν αυξανομένας σωματικάς οδυνηράς αρρώστιας, προδρόμους μελλούσης όχι μακράν τελευτής. Όπως αν συμβη, τα αργύρια σας δεν κινδυνεύουν να χαθώσι. Ή έκδοσις θέλει αρχίσειν άλλ' όχι πλέον και να τελειωθή το Πάσχα. αν και ήναι έτοιμα και το κείμενον και αι σημειώσεις, χρειάζεται όμως καιρόν ή μετά προσοχής τύπωσις. 15 Ύλην Λεξικού!!! Νομίζεις λοιπόν, ότι είναι Ύλη έτοιμος, και δεν έχει πλέον χρείαν παρά την κατασκευήν. δεν είναι, φίλε μου, πλήν μέρος (και μέρος πολλά μικρόν) ύλης. Μ' ό λον τούτο, όσον μικρόν και αν ήναι, επεθύμουν να το δημοσιεύσω, χωρίς να προσμένω την πολυχρόνιόν του τελείωσιν, δια τούτο μόνον, ότι και ή 20 μικρότης του δεν θέλει εϊσθαι ανωφελής. Αλλά και το μικρόν τούτο χρειάζεται αναθεώρησιν. Ή φίλη σας ενίσχυσις με λυπεί πλέον παρά με παρηγορεί, διότι μου ενθυμίζει την παρελθούσάν μου αναγκασμένην από τας περιστάσεις διαγωγήν. δεν έπραξα ποτέ ό,τι επεθύμουν, άλλ' ό,τι μ' έ συγχώρησεν ή ανηλεής ανάγκη. δεν έχω χρείαν ενισχύσεως, αλλά ευχών, 25 να περάσω καν τας ολίγας μέλλουσας ημέρας μου χωρίς εξασθένησιν της λογικής δυνάμεως. Εύχομαι κ' εγώ εις μεν εσάς ευδαιμονίαν, εις δε το γένος όλον πληθυσμόν όμοιων σας ανδρών! 18 Μάρτ. *1828*. Ο. Ο. 30 Ασπάσετέ μου τον φίλον Αμβρ. Ράλλ. επειδή τον επαινείτε τόσον. την από Λιβ. μεγαλοδωρίαν ούτε την έλαβα, ουτ' επιθυμώνατην

24 23 ΜΑΡΤΙΟΣ 1827 λάβω*τηναναφέρω μόνον δια να σας κοινωνήσω τι δεν εξεύρω παράδοξον ή κωμικόν. Έλεγεν ότι έγραψε προς τον Πετρ. και Άγέλ. να με εμβάση τα 100 φρ. Ό Άγέλ. ήλθεν εδώ και διέτριψε 10 ή 12 ημέρας, και ανεχώρησε προχθές. Εις το διάστημα τούτο με ίδε τρεις φοράς με πολλήν φιλοφροσύνην αλλά περί της μεγαλοδωρίας ουδέ γρύ. τούτο είναι δι' εμέ 5 αίνιγμα. 1244* Αδαμάντιος Κοραής, Paris Pierre Prévost, Genève Monsieur, 10 J'avais reçu votre dernière lettre, lorsque j'ai été informé par monsieur Spaniolaki de son arrivée avec son fils chez vous, et de l'acceuil paternel que vous leur avez fait. Χάρις είη σοι μεγίστη. Je viens de recevoir 1500 francs, pour deux années de la pension de Léonidas, du 1 Septembre 1827 au 30 Août Je suis autorisé 15 à vous remettre cette somme, pour la garder ou pour la confier à qui vous voudrez. Le meilleur moyen de vous les faire passer est, ce me semble, de les payer ici à M r. Delessert. Veuillez donc, je vous prie, l'en prévenir, et le prier d'envoyer les chercher chez moi sur son reçu. 20 La Duchesse de Plaisance est ici depuis quelques jours, et doit être chez vous dans le courant du mois prochain. Elle m'a marqué le désir de vous connaître; bien loin de vous la recommander, je suis davance persuadé que vous lui fairez l'accueil qu'elle mérite. Ζήθι ευδαίμων και μακραίων! 25 votre dévoué Coray. 24 Mars, 1827 J'embrasse l'ami Spaniolaki, s'il est encore chez vous.

25 1827 ΑΠΡΙΛΙΟΣ * Αδαμάντιος Κοραής, Paris Θεόδωρος Πρασσακάκης, Marseille Φίλε συμπατριώτα, 5 Αρχίζω από τας εξ όλης μου ψυχής ευχάς δια τον μέλλοντα σου γάμον. Πρόσεχε όμως, φίλε, μη ο γάμος σε κάμη να λησμονήσης την πατρίδα σου. αυτού εμπορείς ν' απόλαυσης όλα τα αγαθά της γης άλλ' αληθινή ευδαιμονία εις μόνην την πατρίδα ευρίσκεται. Ανάγνωσε και μελέτησε καλά εις τον Διάλογον τους περί πατρίδος λόγους του Σωκράτους. την 10 αγαπητήν σου μελλόνυμφον ασπάζομαι. Χθες έπλήρωσα εις τον Rougemont τα 300 φρ. Πέρασε τα, παρακαλώ σε, χωρίς αναβολήν εις τον Πρόεδρον με την εδώ κλεισμένην προς αυτόν επιστολήν αφού την σφράγισης. Ανοικτήν την άφηκα, δια να ίδης ότι τον ενθυμίζω πάλιν τα περί της Χίου, περί της οποίας αρχήτερα είχα τον 15 γράψειν διεξοδικώτερον. Ητο καιρός και συμφέρον, με φαίνεται, να κάμετε όλοι οι αυτού ευρισκόμενοι Χίοι, ως και οι εν Λιβόρνω και οι εν Τεργέστη μίαν κοινήν αναφοράν προς την κυβέρνησιν, αναζητούντες την πατρίδα σας. Είθε να σας εμπνεύση ή πρόνοια τον ζήλον, και να σας χαρίση την κατόρθωσιν! 20 Ό φίλος Ο Ο Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων, Τροιζήνα Αδαμάντιος Κοραής, Paris Άρ Προς τον σοφον Αδαμάντιον Κοραήν. Ή Ελλάς σε συγχαίρει, άριστε συμπολίτα, χαίροντα δια την ανάστασιν αυτής. Ευγνωμονεί ευεργετηθείσα ευεργεσίαν ανεκτίμητον ένεκα των αρίστων συγγραμμάτων σου. Ό προς την παιδείαν έρως των Ελλήνων επήγασεν από τα φώτα όσα πρό

26 25 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1827 τίνων χρόνων ένέσπειραν εις τας καρδίας των τα Προλεγόμενα σου, από τα βιβλία όσα επρομήθευσεν εις την Πατρίδα ο Πατριωτισμός σου, από τα σχολεία όσα ήγειραν αι σοφαί συμβουλαί σου. Τοιούτων αγαθοποιών αιτιών αποτελέσματα είναι τα εκ της ελευθερίας αγαθά, όσα οι συμπολίταί σου απολαύουν την σήμερον τοιαϋτ' ανεκτίμητ' αγαθά είναι άξια της ευγνωμοσύνης των γενεών και των αιώνων. 5 το Έλληνικον Έθνος συνηγμένον εις Γ'. Έθνικήν Συνέλευσιν δια τα μεγάλα του συμφέροντα, σε προσφέρει το σέβας και την εκ μέσης καρδίας αγάπην του - αλγεί αισθανόμενον ότι δεν εμπορεί να κατασπασθή την ιεράν σου κορυφήν καταφιλεί όμως τα χρυσά σου λόγια, τα σοφά σου παραγγέλματα" συνομιλεί με τα βιβλία σου, και φωτίζει το πνεύμα και την καρδίαν του, ευχόμενον να μη παύσης του να κοινοποιης 10 τ' αγαθά σου φρονήματα εις τους συμπολίτας σου συμβουλεύων τα κοινή συμφέροντα. Εϊθε ζης υγιαίνων, σεβασμιώτατε γέρων, της ελευθερίας υπέρμαχε! 1247 Αδαμάντιος Κοραής, Paris Κωνσταντίνος Πετρίτσης, Σμύρνη 15 Φίλτατε μου εξάδελφε, δεν εξαρκώ να σου παραστήσω ζωηρώς πόσον μ' εύφρανεν ή απροσδόκητος επιστολή σου, την οποίαν μ' ενεχείρισεν δ συνιστάμενος από σε σεβάσμιος Δόμινος Ίωνας ό Κύνγ όντως σεβάσμιος, και δια τούτο άξιος να με κινήση εις ευχαριστίαν προς σε ότι με τον εγνώρισες. 20 Ή ευφροσύνη μου όμως δεν με ήλθεν αμέτοχος ολότελα λύπης, δια τον όποιον με αναγγέλλεις θάνατον των εξαδέλφων μου και αγαπητών σου αδελφού και αδελφής. Ό αδελφός σου και ομώνυμος μου Αδαμάντιος η τον εξάμηνον πρεσβύτερος μου όθεν ήτον καιρός να τον ακολουθήσω και εγώ* και όμως ζώ ακόμη, όχι με πολλήν αγάπην ζωής, και αρχίζω σήμε 25 ρον (28 απριλίου) το ογδοηκοστόν έτος της ηλικίας μου. σε το εύχομαι, φίλε μου, χωρίς όμως τας συνοδεύουσας αυτό αρρώστιας μου. Είναι, φίλε, δεν ενθυμούμαι πόσα έτη, απού έγραψα (ουδέ τούτο ενθυμούμαι) εις σε ή εις τον φίλον αδελφόν σου Νικόλαον, τον όποιον κατασπάζομαι, να με στείλη εν αντίτυπον του οποίου ό κοινός ημών Πάππος, 30 Αδαμάντιος Ρύσιος, είχε συντάξειν και εκδώσειν δια στίχων Ιαμβικών κατά των Παπιστών συγγράμματος. τούτο με ήλθε, και το εχάρισα εις ένα μου φίλον άριστον και κράτιστον. Αυτός απέθανε προ εξ ή επτά ετών

27 1827 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 26 και εις την δημόσιον πώλησιν της βιβλιοθήκης, ερευνήσας τον κατάλογον, με σκοπόν να το αγοράσω, δεν το εύρηκα. Ό σκοπός, εις τον οποίον απέβλεπα, ήτο να πληρώσω άλλο χρέος ιερόν και εμού και όλης της συγγενείας, σώζων την μνήμην του κοινού ημών Πάππου. Ό τρόπος της 5 σωτηρίας ήτο να παραδοθή το αντίτυπον εις την εδώ Βασιλικήν βιβλιοθήκην, περιέχουσαν υπέρ τας τετρακοσίας χιλιάδας βιβλίων, και σώζουσαν αυτά ασφαλώς και αϊδίως εις τας επερχομένας γενεάς. Ή αποτυχία αύτη με θλίβει, φίλε μου, και ή θλίψις μου αυξάνει, όσον πλησιάζει ή τελευτή μου. Ονειδίζομαι από την συνείδησιν ως αίτιος του να μη σωθή ή 10 μνήμη του πάππου μας, όστις εχρημάτισε, κατ' έκείνην του χρόνου την περίστασιν, όχι ένας από τους πρώτους, άλλ' ό πρώτος φιλόλογος του γένους. Άρα είναι δυνατόν εις σε, φίλε μου, να με παρηγόρησης πριν κλείσω τους οφθαλμούς; έως δεν εγνώριζες τον σκοπόν μου, ήσον ελεύθερος από 15 πάσαν ενοχήν. αλλά τώρα το χρέος μου έγεινε και χρέος σου, και χρέος ιερόν όλης της συγγενείας, να σώσωμεν την μνήμην του κοινού μας ευεργέτου και πάππου, δια καν την θείαν εντολήν «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου.» αν σώζεται λοιπόν κανέν αντίτυπον αυτού (επειδή ό ταν άφηκα την πατρίδα είχαν μείνειν πολλά ολίγα), μην αμελήσης, φίλε, 20 να με το στείλης ανυπερθέτως. Να με το στείλης! λέγω, ως να έμελλα να κατοικώ την γην αϊδίως. Όχι, μη το στείλης εις τον όστις δεν θέλει φθάσειν να το λάβη - αλλά στείλε το ή εις τον εν Τεργέστη κοινόν φίλον, Κύριον Ιάκωβον Ρώταν, ή εις τον εν Μασσαλία Κύριον Θεόδωρον Πρασακάκην, και εις εξ αυτών (αν δεν 25 ευρεθώ πλέον μετά των ζώντων) θέλει λάβει την φροντίδα να το παραδώση δια τίνος εν τοις Παρισίοις φίλου εις την βασιλικήν Βιβλιοθήκην. τουτο κάμε, να ζήσης! εξάδελφε, και φρόντισε να με αποκριθής πάραυτα, δια να λάβω καν την παρηγορίαν, ότι επλήρωσα το χρέος μου. Άσπασε εκ μέρους μου όλους τους συγγενείς, χωρίς να λησμονήσης τον αδελφόν 30 μου. Εύχομαι σας όλους ζωήν ευδαίμονα! Ό φίλος εξάδελφος Ο. Ο.

28 27 ΑΠΡΙΛΙΟΣ * 'Αδαμάντιος Κοραής, Paris 'Ιάκωβος Ρώτας, Ζανής Βλαστός, Trieste Κατασπάζομαι πανοικίους και τους δύο. Ασπασμόν όμως εξαίρετον ας λάβη με τας θερμάς ευχάς μου συνωδευμένον ή αντιγράψασα την προς 5 τον Θεόκλητον* της οποίας ουδέ το όνομα ήξιώθην να μάθω δια την εγκαύχησιν του πατρός της. Καύχησις δικαία άλλ' όχι ώστε να λησμονήση και τόνομα. Παρομοίαν απροσδόκητον ευφροσύνην μ' έπροξένησε προ μικρού και ό Θεόδωρος Πρασακάκης ελθών εδώ με την φιλολόγον και χρηστώς άναθραμμένην συζυγόν του, και ευρισκόμενος τώρα εις Λονδίνον, όθεν 10 μέλλει να επιστρέψη πάλιν εδώ μετ' ολίγον. Τοιαύτας χαράς, προδρόμους της κοινής Ελληνικής ευδαιμονίας δεν έχω πλέον να προσμένω πολλάς φθάσας εις το εσπέρας του βίου" εύχομαι να τας ιδήτε και να τας απολαύσετε πολλάς και μακράς εσείς! Έφθασε και ό Κοντόσταυλος την 24, και εκίνησε την 26 Απριλίου 15 προς το Λονδίνον, όθεν μέλλει να επιστρέψη και πάλιν. Μ' έφερε και λείψανον ιερόν, ξηρόν κλάδον φυτού από τον τάφον του κτίστ. της Άμ. εύδαιμ. W. Εαν ή πολιτικ. μας μεταβολή επρόσμενεν ακόμη μόνα είκοσι έτη, έως να πολλαπλασιασθώσιν οι έχοντες θυγατέρας όμοιας της ανωνύμου, ήθελε βέβαια βλαστήσειν και μεταξύ μας, αν οχι κανένας W. του 20 λάχιστον κανέν υποκοριστικόν του W. αλλά τώρα, φίλοι, καθ' όσα λέγει ό Κοντ. και καθ' όσα ιδιαιτέρως με γράφουν από την Ελλάδα, είναι πράγμα αξιοθρήνητον ή πολιτική της Κυβέρνησις. Φιλοδοξία, ή μάλλον κενοδοξία, πλεονεξία, φιλοπρωτεία, αβουλία και παντελής παραφροσύνη εκυρίευσαν τας κεφαλάς ολίγων τινών ανδραπόδων, τα οποία ήθελαν προ 25 πολλού αφανίσειν τας ελπίδας της πατρίδος, αν δεν ευτυχούσε να έχη πολεμιστάς Μαραθώνιους, και να πολεμή τύραννον μωρότερον παρ' αυτούς. εις την Κόρινθον καταπολεμούν αλλήλους τ' αρχοντόπουλα της Κορίνθου, δια σταφίδα (με γράφουν) και άλλας πλεονεξίας αισχράς. Μ' έστειλεν και ό Α. Got. την επιστολήν του Βάμβα. Ά! διατί να μη 30 τον έχω εδώ εις τας τελευταίας μου ώρας! την εδώ κλεισμένην προς τον Κ. Πετρίτσην αφίνω ανοικτήν, να την ανάγνωση ό σύντεκ. και όχι μόνον να την ανάγνωση και να την στείλη