Alltagsgeschichte [NO]

Transcript

1 K Ù ÏÔÁÔ ÏËÌÌ ÙˆÓ *

2 Αγιογραφία [NO] Αιτιότητα [HM] Αλήθεια Alltagsgeschichte [NO] Αναθεωρητισµός [GD / NO] Αναπαραστάσεις (ιστορία των) [HM] Αναχρονισµός [HM] Ανθρωπολογία ιστορική [NO] Αντικειµενικότητα [Συλλ.] Αντιπραγµατική ιστορία [NO] Αξιολογική κρίση [NO] Αποµνηµονευµατογράφος [NO] Αρνητισµός [NO] Αρχαιολογία [GD / HM] Αρχαιότητα Ύστερη [NO] Αρχεία [NO] Begriffsgeschichte [NO] Βιογραφία [HM] Βοηθητικές επιστήµες της ιστορίας [GD / NO] Γεγονός [NO] Γεγονοτολογική ιστορία Γενεαλογία [GD / HM] Γενιά [HM] Γεωιστορία [HM] Γλωσσική στροφή [HM] εοντολογία [HM] ηµογραφία ιστορική [HM] ιαδικασία του πολιτισµού [HM] ιαλεκτική [GD / NO] ιαχρονία [HM] ίπλωµα / ιπλωµατική [NO] οµή [GD / HM] οµισµός [HM] Εγωιστορία [HM] Εθνογραφία [HM] Εθνολογία [NO] Εικονογραφία / εικόνα [GD / NO] Εµπειρισµός [GD / NO] Εξακρίβωση της αυθεντικότητας [NO] Εξήγηση [HM] Επιγραφική [GD / NO] Επιπολιτισµός [NO] Επιστήµες ανθρωπιστικές / κοινωνικές [NO] Επιστηµολογία [HM] Επιστηµονισµός [NO] Εραλδική [NO] Ερµηνευτική [HM] Ευαισθησίες (ιστορία των) [HM] Ευρετικός [GD / HM] Habitus [HM] ενδροχρονολόγηση [NO] Θεολογία της ιστορίας * Tα σε παρένθεση αρκτικόλεξα αναφέρονται στο συγγραφέα κάθε λήµ- µατος και συγκεκριµένα: NO: Nicolas Offenstadt, HM: Hervé Mazurel, GD: Grégory Dufaud, (Συλλ.): συλλογική εργασία. 207

3 Θετικισµός [NO] Θεωρίες της ιστορίας [HM] µατα) [GD / HM] Ορίζοντας προσδοκιών [HM] Ιδεότυπος / Ιδεατός τύπος [GD / HM] Ιστορία άµεση Ιστορία οικουµενική / παγκόσµια [NO] Ιστορία σειραϊκή [GD] Ιστορία συνολική / ολική [GD / HM] Ιστορία των εννοιών Ιστορία-γενεαλογία [HM] Ιστορίζουσα (ιστορία) [NO] Ιστορική σχολή [NO] Ιστορικότητα [HM] Ιστοριογραφία [NO] Ιστοριογράφος [NO] Ιστορισµός / Ιστορικισµός [NO] Καθεστώτα ιστορικότητας [HM] Κλίµακα [GD / HM] Κοινωνικότητα [HM] Κοινωνικό φύλο [HM] Κοινωνιο-ιστορία [NO] Κονστρουκτιβισµός [GD / HM] Κριτική εξωτερική [NO] Κριτική εσωτερική [NO] Κριτική φιλοσοφία της ιστορίας [HM] Κύκλος [GD / NO] Μεσαίωνας [NO] Μετανεωτερισµός [HM] Μεταφορές πολιτισµικών στοιχείων Μικροϊστορία [HM] Μνήµη [NO] Μονογραφία [GD / NO] Μύθος / Μυθολογία [HM] Νέα Ιστορία [HM] Νεωτερικότητα / Νεωτερισµός [HM] Νόηµα της ιστορίας [GD / HM] Νοµιναλισµός [HM] Νοµισµατική [NO] Νοοτροπίες (ιστορία των) [HM] Ντετερµινισµός Παλαιό Καθεστώς [HM] Παλαιογραφία [NO] Παράδειγµα (επιστηµονικό) [HM] Παρών χρόνος (ιστορία του) [NO] Πεδίο [GD / HM] Πεδίο εµπειρίας [HM] Περιοδολόγηση [Συλλ.] Πηγή [NO] Πλαστό (ιστορικό) Πολιτισµικές σπουδές [GD / HM] Πολιτισµός / Πολιτισµική ιστορία [HM] Προαίρεση, θεωρία της προαίρεσης / Λειτουργισµός [HM] Προνοιακή αντίληψη Προσωπογραφία [GD / NO] Προφορική (ιστορία και πηγή) [NO] Ροµαντισµός [HM] Subaltern Studies [NO] Συγκριτική µέθοδος / Συγκριτική ιστορία [NO / HM] Συγκυρία [GD / HM] Συγχρονία Συµβολική βία [HM] Σφραγιδογραφία [NO] Σχετικισµός [NO] Τελεολογία Τελολογία / Τέλος της ιστορίας [HM] Υλισµός ιστορικός [NO] Φορέας της δράσης [HM] Χρονικό / χρονογράφος [NO] Χρονογραφίες [NO] Χρονολόγηση [GD / NO] Χρονολογία [GD / NO] 208 Ολοκληρωτιστικό / Aναθεωρητικό (ρεύ- Ψυχολογία ιστορική [HM]

4 E ÚÂÙ ÚÈÔ ÙˆÓ apple Ú ÙÈı ÌÂÓˆÓ Û ÁÁÚ Ê ˆÓ

5 A Agulhon, Maurice (Αγκυλόν, Μωρίς) 68, 112 Althusser, Louis (Αλτουσσέρ, Λουί) 65, 191, 192 Arendt, Hannah (Άρεντ, Χάννα) 144 Ariès, Philippe (Αριές, Φιλίπ) 141 Aron, Raymond (Αρόν, Ρεϋµόν) 16, 78, 86, 90, 118, 136, 144 Artières, Philippe (Αρτιέρ, Φιλίπ) 44 Αβελάρδος, Πέτρος 138 Ακινάτης, Θωµάς 138 Αυγουστίνος, (άγιος) 87, 91 B Bachelard, Gaston (Μπασελάρ, Γκαστόν) 77 Bardèche, Maurice (Μπαρντές, Μωρίς) 30 Barthes, Roland (Μπαρτ, Ρολάν) 51, 65 Bartholin, Thomas S. (Μπάρτολιν, Τόµας Σ.) 53 Baschet, Jérôme (Μπασέ, Ζερόµ) 72 Baudrillard, Jean (Μπωντριγιάρ, Ζαν) 124 Bédarida, François (Μπενταριντά, Φρανσουά) 155 Beech, George T. (Μπητς, Τζωρτζ Τ.) 171 Bély, Lucien (Μπελύ, Λυσιέν) 49 Bensa, Alban (Μπενσά, Αλµπάν) 47 Bensoussan, Georges (Μπενζουσσάν, Ζωρζ) 31 Bernard, Claude (Mπερνάρ, Kλωντ) 79 Bernstein, [Eduard] (Mπέρνσταϊν, [Έντουαρντ]) 20 Bloch, Ernst (Μπλοχ, Ερνστ) 162 Bloch, Marc (Μπλοχ, Μαρκ) 16, 93, 140, 179, 192, 203 Bois, Guy (Μπουά, Γκυ) 122 Boltanski, Luc (Μπολτανσκί, Λυκ) 194 Bonne, Jean-Claude (Μπον, Ζαν- Κλωντ) 72 Bossuet, [Jacques-Bénigne] (Mποσσυέ, [Zακ-Mπενίν]) 87, 91 Bourdé, Guy (Μπουρντέ, Γκυ) 104 Bourdieu, Pierre (Μπουρντιέ, Πιερ) 26, 43, 84, 104, 116, 139, 157, 158, 184 Boureau, Alain (Μπουρώ, Αλαίν) 123 Bourgain, Pascale (Μπουργκαίν, Πασκάλ) 91 Braudel, Fernand (Μπρωντέλ, Φερνάν) 7, 50, 51, 62, 67, 94, 120, 196 Broszat, Martin (Μπροζά, Μαρτάν)

6 Brown, Peter (Μπράουν, Πήτερ) 36 Brunner, Otto (Μπρούννερ, Όττο) 41 Buckle, Henry T. (Μπακλ, Χένρυ Τ.) 87 Burguière, André (Μπουργκιέρ, Αντρέ) 58 C Canguilhem, Georges (Κανγκιλέµ, Ζωρζ) 77 Carbonell, Charles-Olivier (Kαρµπονέλ, Σαρλ-Oλιβιέ) 104, 105 Certeau, Michel de (Σερτώ, Μισέλ ντε) 18, 26, 33, 78, 166 Charle, Christophe (Σαρλ, Κριστόφ) 135, 159, 172, 180 Chartier, Jean (Σαρτιέ, Zαν)198 Chartier, Roger (Σαρτιέ, Ροζέ) 22, 35, 52, 58, 100, 107, 130, 142, 159, 168 Coleridge, [Samuel-Taylor] (Kόλεριτζ, [Σάµιουελ- Tαίηλορ]) 175 Chaunu, Pierre (Σωνύ, Πιερ) 64, 92, 133, 149 Chateaubriand, [François-René] (Σατωβριάνδος, [Φρανσουά- Pενέ]) 107, 175 Combe, Sonia (Κοµπ, Σονιά) 38 Comte, Auguste (Κοντ, Ωγκύστ) 86, 87, 88 Condorcet, [Antoine-Nicolas de] (Κοντορσέ, [Αντουάν-Νικολά ντε]) 88, 135 Constant, [Benjamin] (Kονστάν, [Mπενζαµέν]) 175 Conze, Werner (Κόντζε, Βέρνερ) 41 Corbin, Alain (Κορµπάν, Αλαίν) 21, 23, 44, 58, 68, 82, 103, 142, 168 Corcuff, Philippe (Κορκούφ, Φιλίπ) 115 Cottereau, Alain (Κοττερώ, Αλαίν) 163 Coulanges, Fustel de (Kουλάνζ, Φυστέλ ντε) 79 Coulon, Auguste (Κουλόν, Ωγκύστ) 185 Crivello, Maryline (Κριβελλό, Μαρυλίν) 155 D Daviet-Vincent, Marie-Bénédicte (Νταβιέ-Βανσάν, Μαρί- Μπενεντίκτ) 172 Delacroix, Christian (Ντελακρουά, Κριστιάν) 153, 154, 175 Deleuze, Gilles (Ντελέζ, Ζιλ) 51, 124 Demoule, Jean-Paul (Ντεµούλ, Ζαν-Πωλ) 32 Depretto, Jean-Paul (Ντεπρεττό, Ζαν-Πωλ) 147 Derrida, Jacques (Ντερριντά, Ζακ) 51, 124 Descamps, Florence (Ντεσκάµ, Φλοράνς) 173 Descola, Philippe (Ντεσκολά, Φιλίπ) 102 Detienne, Marcel (Ντετιέν, Μαρσέλ) 181 Dilthey, Wilhelm (Ντιλτάι, Βίλχελµ) 118, 119, 186 Dosse, François (Ντος, Φρανσουά) 66, 93, 94, 128, 134, 152, 155, 196 Duby, Georges (Ντυµπύ, Ζωρζ) 46, 47, 68, 133, 141, 192 Dufaud, Grégory [Nτυφώ, Γκρεγκορύ] 9 Dumoulin, Olivier (Ντυµουλάν, Ολιβιέ) 86,

7 Dupâquier, Jacques (Nτυπακιέ, Zακ) 55 Dupront, Alphonse (Ντυπρόν, Αλφόνς) 132, 140 Durkheim, Émile (Ντυρκέµ, Εµίλ) 194, 195 Dutour, Thierry (Ντυτούρ, Τιερρύ) 171 E Eckhel, Joseph Hilarius (Έκχελ, Γιόζεφ Χιλάριους) 140 Eliade, Mircea (Ελιάντ, Μιρτσέα) 131 Elias, Norbert (Ελίας, Νόρµπερτ) 56, 57, 58, 59, 116, 139 Engels, Friedrich (Ένγκελς, Φρήντριχ) 190 Englund, Steven (Ήνγλαντ, Στήβεν) 128 Espagne, Michel (Εσπάν, Μισέλ) 181 Eυσέβιος Kαισαρείας 90, 197 F Farge, Arlette (Φαρζ, Αρλέτ) 39, 48, 99 Fassin, Eric (Φασσέ, Ερίκ) 47 Faurisson, Robert (Φωρισσόν, Ροµπέρ) 30 Favier, Jean (Φαβιέ, Ζαν) 37 Febvre, Lucien (Φεβρ, Λυσιέν) 23, 42, 82, 93, 129, 140, 202, 203 Ferguson, Niall (Φέργκιουσον, Νάιαλ) 29 Ferro, Marc (Φερρό, Μαρκ) 43 Feuerbach, [Ludwig] (Φόυερµπαχ, [Λούντβιχ]) 193 Fleury, Michel (Φλερύ, Mισέλ) 54 Foucault, Michel (Φουκώ, Μισέλ) 33, 34, 51, 65, 66, 78, 80, 97, 98, 99, 100, 116, 124, 139, 162 Francastel, Pierre (Φρανκαστέλ, Πιερ) 71 Fukuyama, Francis (Φουκουγιάµα, Φράνσις) 137, 189 Furet, François (Φυρέ, Φρανσουά) 145, 149 G Garcia, Patrick (Γκαρσιά, Πατρίκ) 79, 86, 155 Gauchet, Marcel (Γκωσέ, Μαρσέλ) 152, 168, 196 Ginzburg, Carlo (Γκίνζµπουργκ, Κάρλο) 110, 125 Girardet, Raoul (Ζιραρντέ, Ραούλ) 68, 132 Goldhagen, Daniel J. (Γκολντχάγκεν, Ντάνιελ Τζ.) 170 Goubert, Pierre (Γκουµπέρ, Πιερ) 54, 68, 130, 150 Gramsci, Antonio (Γκράµσι, Αντόνιο) 191 Guenée, Bernard (Γκενέ, Μπερνάρ) 197 Guerreau, Alain (Γκερρώ, Aλαίν) 122 Guha, Ranajit (Γκούχα, Ραναγίτ) 178 Guillaume de Champeaux (Γουλιέλµος του Σαµπώ) 138 Guizot, François (Γκιζό, Φρανσουά) 176 Guyotjeannin, Olivier (Γκυοτζανάν, Ολιβιέ) 74 H Halbwachs, Maurice (Χαλµπβάξ, Μωρίς) 127 Hartog, François (Αρτόγκ, Φρανσουά) 35, 107, 108 Hauschild, Jan-Christoph (Χάουσιλντ, Γιαν-Κριστόφ)

8 Hegel, [Georg] (Χέγκελ, [Γκέοργκ]) 60, 88, 136, 188, 190 Heine, Heinrich (Xάινε, Xάινριχ) 181 Henry, Louis (Ανρύ, Λουί) 54 Hildebrand, Klaus (Χίλντεµπραντ, Κλάους) 169 Hinze, Otto (Χίντζε, Όττο) 179 Hoggart, Richard (Χόγγαρτ, Ρίτσαρντ) 165 Hugo, [Victor] (Oυγκώ, [Bίκτωρ]) 175 I Inglebert, Hervé (Ινγκλεµπέρ, Ερβέ) 36 Isaac, Jules (Iσαάκ, Zυλ) 154 Iερώνυµος, (άγιος) 90 J Jaurès, Jean (Ζωρές, Ζαν) 192 Juglar, Joseph Clément (Zυγκλάρ, Zοζέφ Kλεµάν) 120 K Kaelbe, Hartmut (Κέλµπε, Χάρτµουτ) 180 Kalifa, Dominique (Καλιφά, Ντοµινίκ) 44, 142 Kant, Immanuel (Καντ, Ιµµάνουελ) 92, 135 Kaufman, Jean-Claude (Κωφµάν, Ζαν-Κλωντ) 59 Kershaw, Ian (Κέρσοου, Ίαν) 170 Kitchin, Joseph (Kίτσιν, Tζόζεφ) 120 Kondratieff, Nικολάι (Kοντράτιεφ, Nικολάι) 120 Koselleck, Reinhart (Κόζελλεκ, Ράινχαρτ) 40, 41, 81, 92, 107, 148, 159 Kott, Sandrine (Κοττ, Σαντρίν) 13, 146, 147, 180 Koyré, Alexandre (Κοϋρέ, Αλεξάντρ) 77 Kuhn, Thomas (Κουν, Τόµας) 83, 151 Kαστοριάδης, Kορνήλιος 145 L La Blache, Vidal de (Λα Mπλας, Bιντάλ ντε) 130 La Popelinière, Lancelot de (Λα Ποπελινιέρ, Λανσελότ ντε) 91 Laborie, Pierre (Λαµπορί, Πιερ) 21, 142, 154, 157 Laborier, Pascale (Λαµποριέ, Πασκάλ) 171 Labrousse, Camille-Ernest (Λαµπρούς, Καµίγ-Ερνέστ) 54, 92, 120, 182, 196 Lacan, Jacques (Λακάν, Ζακ) 65 Lamartine, [Alphonse de] (Λαµαρτίνος, [Aλφόνς ντε]) 175 Langlois, Charles-Victor (Λανγκλουά, Σαρλ-Βικτόρ) 85, 117 Latour, Bruno (Λατούρ, Μπρυνό) 77, 124 Lavisse, [Ernest] (Λαβίς, [Ερνέστ]) 128 Le Goff, Jacques (Λε Γκοφ, Ζακ) 25, 43, 68, 94, 95, 121, 133, 141 Lefebvre, Georges (Λεφέβρ, Ζωρζ) 140 Lefort, Claude (Λεφόρ, Κλωντ) 145 Lepetit, Bernard (Λεπετί, Μπερνάρ) 196 Le Roy Ladurie, Emmanuel (Λε Ρουά Λαντυρί, Εµµανουέλ) 54, 62, 95, 133,

9 Levi, Giovanni (Λέβι, Τζιοβάννι) 110, 125 Lévi-Strauss, Claude (Λεβί-Στρως, Κλωντ) 25, 61, 102, 131 Lévy-Bruhl, Lucien (Λεβύ-Μπρυλ, Λυσιέν) 140 Lewin, Moshe (Λιούιν, Μόσε) 146 Lloyd, Geoffrey (Λόυντ, Τζέφρυ) 142 Lüdtke, Alf (Λύντκε, Αλφ) 19 Lukacs, Georg (Λούκατς, Γκέοργκ) 137 Lyotard, Jean-François (Λυοτάρ, Ζαν-Φρανσουά) 123, 124 Λούθηρος 42, 202 M Mabillon, [Jean] (Mαµπιγιόν, [Iωάννης]) 151 Maffesoli, Michel (Μαφφεζολί, Μισέλ) 124 Malia, Martin (Μαλιά, Μαρτέν) 145 Mandrou, Robert (Μαντρού, Ροµπέρ) 141, 150, 203 Marguerite de Navarre (Mαργαρίτα της Nαβάρρας) 42, 202 Marrou, Henri-Irénée (Μαρρού, Ανρί-Ιρενέ) 24, 35, 36, 90, 119 Martin, Hervé (Μαρτέν, Ερβέ) 104 Marx, Karl (Μαρξ, Καρλ) 60, 88, 92, 136, 189, 190, 191, 192, 193 Mattelart, Armand (Ματτελάρ, Αρµάν) 165, 166 Mauss, Marcel (Μως, Μαρσέλ) 168 Mazzarino, Santo (Μαζαρίνο, Σάντο) 36 Mazurel, Hervé (Mαζουρέλ, Eρβέ) 9 Meinecke, Friedrich (Μάινεκε, Φρήντριχ) 106, 169 Merle, Isabelle (Μερλ, Ιζαµπέλ) 13, 178 Metman, Yves (Μετµάν, Υβ) 185 Michelet, Jules (Μισλέ, Ζυλ) 176, 177 Milo, Daniel (Μιλό, Ντανιέλ) 160 Monod, Gabriel (Μονό, Γκαµπριέλ) 85 Morsel, Joseph (Μορσέλ, Ζοζέφ) 39, 163 Muchembled, Robert (Μυσεµπλέντ, Ροµπέρ) 58 Musset, Alfred de (Mυσσέ, Aλφρέντ ντε) 50, 175 N Nadau, Thierry (Ναντώ, Τιερρύ) 19, 180 Neveu, Erik (Νεβέ, Ερίκ) 165, 166 Nietzsche, [Friedrich] (Νίτσε, [Φρήντριχ]) 96, 98, 106 Noiriel, Gérard (Νουαριέλ, Ζεράρ) 52, 86, 100, 114, 127, 156, 157, 159 Nora, Pierre (Νορά, Πιερ) 64, 68, 95, 128, 133, 134, 168 Novalis, [Friedrich von Hardenberg] (Nοβάλις, [Φρήντριχ φον Xάρντεµπεργκ] 175 O Oexle Otto, Gerhard (Έξλε Όττο, Γκέρχαρντ) 106 Offenstadt, Nicolas (Οφφενστάντ, Νικολά) 9, 128, 155 Ory, Pascal (Ορύ, Πασκάλ)

10 P Passeron, Jean-Claude (Πασσερόν, Ζαν-Κλωντ) 18 Pasteur, Louis (Παστέρ, Λουί) 78 Pastoureau, Michel (Παστουρώ, Μισέλ) 71, 72, 80, 185 Perrot, Michelle (Περρό, Μισέλ) 68, 99, 113 Pintoin, Michel (Πιντουάν, Mισέλ) 199 Pirenne, Henri (Πιρέν, Ανρί) 179 Popper, Karl (Πόππερ, Καρλ) 83 Prost, Antoine (Προστ, Αντουάν) 13, 16, 27, 28, 29, 79, 86, 160, 161, 186 Pycke, Jacques (Πυκ, Ζακ) 74 Q Quinet, Edgar (Κινέ, Εντγκάρ) 176 R Rabelais, [François] (Pαµπελαί, [Φρανσουά]) 42, 202 Rabel, Claudia (Ραµπέλ, Κλωντιά) 42, 71, 72, 185 Ranke, Leopold (Ράνκε, Λέοπολντ) 26 Rassinier, Paul (Ρασσινιέ, Πωλ) 30 Rémond, René (Ρεµόν, Ρενέ) 95 Renouvin, Pierre (Ρενουβάν, Πιερ) 154 Revel, Jacques (Ρεβέλ, Ζακ) 99, 110, 111, 125 Rey, Alain (Ρε, Αλαίν) 60 Richet, Denis (Ρισέ, Ντενί) 150 Rickert, Heinrich (Ρίκερτ, Χάινριχ) 118 Ricœur, Paul (Ρικέρ, Πωλ) 16, 17, 27, 78, 81, 92, 110 Rioux, Jean-Pierre (Ριού, Ζαν- Πιερ) 168 Ritter, Gerhard A. (Ρίττερ, Γκέρχαρντ Α.) 169 Rosental, Paul-André (Ροζεντάλ, Πωλ-Αντρέ) 13, 55 Rousso, Henry (Ρουσσό, Ανρύ) 153 S Saint-Simon, duc de (Σαιν-Σιµόν, δούκας του) 30 Saussure, Ferdinand de (Σωσσύρ, Φερντινάν ντε) 61, 65 Schmitt, Jean-Claude (Σµιτ, Ζαν- Κλωντ) 13, 25 Scott, Joan (Σκοτ, Τζόαν) 100, 113 Seignobos, Charles (Σεϊνιοµπός, Σαρλ) 79, 85, 117 Shelley, [Percy Bysshe] (Σέλλεϋ, [Πέρσυ Mπυς] 175 Simiand, François (Σιµιάν, Φρανσουά) 42, 101, 120, 130, 182 Simmel, Georg (Ζίµµελ, Γκέοργκ) 118 Sirinelli, Jean-François (Σιρινελλί, Ζαν-Φρανσουά) 168 Soboul, Albert (Σοµπούλ, Αλµπέρ) 150 Soulet, Jean-François (Σουλέ, Ζαν- Φρανσουά) 154 Spengler, Oswald (Σπένγκλερ, Όσβαλντ) 88, 120, 137 T Taine, Hippolyte (Ταιν, Ιππολύτ) 79 Ter Minassian, Taline (Τερ Μινασσιάν, Ταλίν) 172 Thébaud, Françoise (Τεµπώ, Φρανσουάζ) 113 Thévenot, Laurent (Τεβενό, Λωράν)

11 Thierry, Augustin (Τιερρύ, Ωγκυστέν) 176 Thiesse, Anne-Marie (Τιες, Ανν- Μαρί) 116 Thompson, Edward P. (Τόµσον, Έντουαρντ Π.) 165 Tilly, Louise (Τίλλυ, Λουίζ) 100 Tock, Benoît-Michel (Τοκ, Μπενουά-Μισέλ) 74 Tocqueville, [Charles Alexis] (Τοκβίλ, [Σαρλ Αλεξίς]) 150 Toubert, Pierre (Τουµπέρ, Πιερ) 33 Trebitsch, Michel (Τρεµπίτς, Μισέλ) 168 Trom, Danny (Τροµ, Νταννύ) 171 Toynbee, Arnold (Τόυνµπη, Άρνολντ) 88, 120, 137 V Van Damme, S[téphane] (Βαν Νταµ, Σ[τεφάν]) 13, 164, 167 Vernant, Jean-Pierre (Βερνάν, Ζαν-Πιερ) 131 Veyne, Paul (Βεν, Πωλ) 27, 72, 73, 90, 99, 132, 139 Vidal de la Blache, Paul (Βιντάλ ντε λα Μπλας, Πωλ) 130 Vidal-Naquet, Pierre (Βιντάλ- Νακέ, Πιερ) 131 Voltaire, [François-Mari Arouet] (Βολταίρος, [Φρανσουά-Mαρί Aρουέ]) 135 Vovelle, Michel (Βοβέλ, Μισέλ) 93, 101, 141, 192 W Weber, Max (Βέµπερ, Μαξ) 16, 89, 90, 118, 179, 195 Werner, Michael (Βέρνερ, Μίκαελ) 40, 41, 181 Werth, Nicolas (Βερτ, Νικολά) 146 White, Hayden (Γουάιτ, Χέυντεν) 52 William of Ockham (Γουλιέλµος του Όκκαµ) 138 Winter, Jay (Γουίντερ, Τζέι) 28,

12 E

13 appleèappleôïèùèûìfi * [Acculturation] E Ο όρος δηλώνει τις διαδικασίες µέσω των οποίων ένα άτοµο ή µία οµάδα βλέπουν να τους επιβάλλονται ή διαποτίζονται µε πολιτισµικά στοιχεία µιας άλλης κοινωνίας στο διάστηµα µεγάλης διάρκειας επαφών που µπορούν να είναι διαφόρων τύπων (Kατοχή, αποικιοποίηση, αποδηµία, κ.λπ.). Ο επιπολιτισµός δεν περιορίζεται στην απώλεια της ταυτότητας. Στις Ηνωµένες Πολιτείες πολλές εργασίες έθεσαν το ερώτηµα του «επιπολιτισµού» των Ινδιάνων. Η έννοια δεν είναι απαλλαγµένη από προβλήµατα, καθώς φαίνεται να προϋποθέτει µια µονόδροµη οικειοποίηση εις βάρος της αµοιβαιότητας που µπορεί να υπάρχει, ακόµη και σε µια κατάσταση ανισότητας µεταξύ δύο κοινωνικών οµάδων. Οι εν λόγω διαδικασίες µπορεί να είναι σε τέτοιο βαθµό διαφορετικές ως προς την ένταση (επιφανειακή αφοµοίωση ή βαθιές πολιτισµικές αλλαγές) ή τους όρους τους, που η πολύ συγκεντρωτική διάσταση της έννοιας πρέπει να µας κάνει να διευκρινίζουµε τις διαδικασίες αυτές. * Για τη µετάφραση του όρου acculturation στα ελληνικά έχουν χρησιµοποιηθεί κατά καιρούς ποικίλοι όροι και εκφράσεις που αποδίδουν λιγότερο ή περισσότερο καλά τον αµφίδροµο χαρακτήρα της έννοιας (εκπολιτισµός, συγκρητισµός, διαδικασία πολιτισµικής πρόσµειξης, διεργασία πολιτισµικής προσοµοίωσης, πολιτισµική αλληλεπίδραση). Ο όρος επιπολιτισµός, που προτάθηκε στο πλαίσιο της UNESCO, έχει το πλεονέκτηµα ότι είναι µονολεκτικός, αντιστοιχεί ετυµολογικά στον γαλλικό και δεν αφήνει περιθώριο για παρερµηνείες. (Σ.τ.M.) 76

14 I

15 πûùôúèîfiùëù [Historicité] I Ο όρος χρησιµοποιείται για να δηλώσει το χαρακτήρα που έχει ό,τι είναι ιστορικό, ό,τι έχει µια ιστορία. Αν και όλες οι κοινωνίες είναι ιστορικές και όλες έχουν τον ίδιο βαθµό ιστορικότητας, δεν νιώθουν όλες µε τον ίδιο τρόπο την ιστορικότητά τους. Στην περίπτωση των Ασουάρ της Άνω Αµαζονίας, ακραίο παράδειγµα που µελέτησε ο Philippe Descola [Φιλίπ Nτεσκολά] (Les Lances du Crépuscule [Τα δόρατα του λυκόφωτος], 1993), η ιστορία και η µνήµη του παρελθόντος δεν έχουν καµία σηµασία. Το 1960, ο Claude Lévi-Strauss εισήγαγε έτσι την περίφηµη, πολυσυζητηµένη και συχνά παρανοηµένη διάκρισή του ανάµεσα σε «ψυχρές κοινωνίες» και «θερµές κοινωνίες». Οι πρώτες (οι εθνογραφικές κοινωνίες) βρίσκονται κοντά σε έναν «βαθµό µηδέν ιστορικής θερµοκρασίας» και αποβλέπουν προπάντων στο να συνεχίσουν την ύπαρξή τους. Οι δεύτερες (οι δυτικές κοινωνίες, κατά πρώτο λόγο) γνωρίζουν έναν υψηλό βαθµό γεγονοτολογικότητας και καθιστούν την ιστορία κινητήριο µοχλό της ανάπτυξής τους. Μεταξύ των δύο υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι µε τους οποίους οι κοινωνίες υφίστανται και σκέφτονται την ιστορικότητά τους, τρόποι εξαιρετικά αποµακρυσµένοι να ανοίγονται και να υπάρχουν στην ιστορία. Πέραν αυτής της συζήτησης, ο όρος ιστορικότητα κατέχει κεντρική θέση στη µάχη ενάντια στις εξηγήσεις των ανθρώπινων συµπεριφορών που επικαλούνται φυσικούς νόµους. Υπενθυµίζει ότι ο άνθρωπος είναι, κατ ουσίαν, ένα πολιτισµικό ον. Συνειδητοποιεί κανείς πως οι ανθρώπινες πληροφορίες που φαίνονται οι πιο φυσικές (τα αισθήµατα...) ή αντιστοιχούν σε αρχέγονες φυσιολογικές ανάγκες (φαγητό, ποτό, 102

16 I

17 ύπνος, ερωτική επιθυµία...) διαµορφώνονται «αµέσως» από την κουλτούρα και έχουν, κατά συνέπεια, µια ιστορία. Αντίθετα µε την κοινή λογική, σύµφωνα µε την οποία η διαφορά των φύλων απορρέει απευθείας από βιολογικές ιδιότητες, η ιστορία του κοινωνικού φύλου θα δείξει σε ποιο βαθµό οι έµφυλες ταυτότητες είναι προπάντων το αποτέλεσµα ιστορικών, κοινωνικών και πολιτισµικών κατασκευών του αρσενικού και του θηλυκού που διαφέρουν στο χρόνο και στο χώρο. Κατά τον ίδιο τρόπο, η ιστορία των ευαισθησιών ξεκινάει από το αξίωµα ότι οι αισθήσεις µας (όραση, ακοή, όσφρηση, αφή και γεύση) έχουν µια ιστορία. Η ιστορικότητα των όρων µε τους οποίους αφουγκραζόµαστε τον εαυτό µας, αντιλαµβανόµαστε τα εξωτερικά µηνύµατα, προσέχουµε τον αισθητό κόσµο, καθώς και των συστηµάτων εκτίµησης και των ορίων της ανοχής, καθιστούν έτσι δυνατή, κατά τον Αlain Corbin, τη γενεαλογία του αισθητού µας κόσµου και επιτρέπουν την αναζήτηση συστηµάτων αντίληψης ανάλογα µε τις εποχές, τους τόπους και τις κοινωνίες. Η επιµονή στην έννοια της ιστορικότητας συµµετέχει, εποµένως, σε µία προσέγγιση των ανθρώπινων κοινωνιών που στηρίζεται σε πολιτισµικά χαρακτηριστικά και καθιστά «τη διαφορική απόσταση ανάµεσα στις κουλτούρες» το κεντρικό ερώτηµα των επιστηµών του ανθρώπου. Κονστρουκτιβισµός, ιαχρονία, Γεγονός, Κοινωνικό φύλο (ιστορία του), Καθεστώτα ιστορικότητας, Ευαισθησίες (ιστορία των) I 103

18

19 Ï Èfi ıâûùò [Ancien Régime] Το Παλαιό Καθεστώς, έννοια που επινόησε η Γαλλική Επανάσταση του 1789 για να περιγράψει τον κόσµο που µόλις κατέστρεψε, βρέθηκε να έχει, ελλείψει ενός σαφούς πιστοποιητικού γεννήσεως, µια ληξιαρχική πράξη θανάτου σύµφωνη µε τους τύπους, όπως έλεγε επιγραµµατικά ο François Furet. Έκτοτε, η έννοια Παλαιό Καθεστώς παρουσιάζει το χαρακτηριστικό να µην αποκτά τη σηµασία της παρά µε τη θεµελιακή της κατάληξη. Από την άποψη αυτήν, η χρήση της έννοιας από τους ιστορικούς, που κινδύνευε αδιάκοπα να προσκρούσει στους δύο σκοπέλους του αναχρονισµού και της τελεολογίας, δεν έπαψε να συναντά έντονες αντιρρήσεις, και ιδίως τις οξύτατες κριτικές του ιστορικού Pierre Chaunu. Όπως κάθε µορφή κανονιστικής περιοδολόγησης (Αρχαιότητα, Μεσαίωνας, Αναγέννηση, κ.λπ.), προκαλεί παθιασµένες συζητήσεις ανάµεσα στους ιστορικούς ως προς την οριοθέτηση και την ευρετική της αξία. Συνήθως, η έννοια καλύπτει µια γαλλική πραγµατικότητα τριών αιώνων που εκτείνεται από τους Ιταλικούς πολέµους* ως το 1789, αλλά τα χρονολογικά * Σειρά έντεκα πολέµων ( ) που έλαβαν χώρα στην ιταλική χερσόνησο και έφεραν τη Γαλλία αντιµέτωπη µε διάφορα ιταλικά κρατίδια και ευρωπαϊκά κράτη. (Σ.τ.M.) 149

20

21 της όρια είναι στην πραγµατικότητα πολύ ασαφή. Πολλοί είναι, για παράδειγµα, οι ιστορικοί του 16ου αιώνα που, µε πρώτο τον Denis Richet [Nτενί Pισέ], αρνούνται να εντάξουν στο Παλαιό Καθεστώς τον αιώνα της Αναγέννησης, της Μεταρρύθµισης και του Ανθρωπισµού. Ορισµένοι προτιµούν αντί αυτής της έννοιας εκείνη των Νεότερων Χρόνων. Άλλοι, κατά το υπόδειγµα του Pierre Goubert, του Robert Mandrou ή, ακόµα, του Albert Soboul [Aλµπέρ Σοµπούλ], κηρύσσουν µια περιοριστική αντίληψη του Παλαιού Καθεστώτος και το επικεντρώνουν στα χρόνια , όπου διακρίνεται ένα σταθερό σύστηµα, το οποίο δεν θα εξαφανιστεί παρά µε πολλές διαδοχικές ρήξεις µεταξύ 1750 και 1850 και όχι εν µία µόνο νυκτί, εκείνη της 4ης Αυγούστου Πράγµατι, το Παλαιό Καθεστώς των ιστορικών δεν είναι µονάχα ένα νοµικό ή πολιτικό πλαίσιο που ορίζεται από µια κοινωνία τάξεων και µία ελέω Θεού µοναρχία απολυταρχικού τύπου, αλλά είναι και µια εθιµική και συντεχνιακή κοινωνία, ένα διανοητικό σύµπαν του συγκινησιακού που παλινδροµεί µεταξύ δεισιδαιµονίας και χριστιανικής ζέσης, ένας οικονοµικός κόσµος που χαρακτηρίζεται από την πρωτοκαθεδρία της γεωργίας και την ισχνότητα των σχέσεων, ένα δηµογραφικό καθεστώς µε υψηλά ποσοστά γαµηλιότητας, γονιµότητας και θνησιµότητας, διάστικτο από τη συχνή επιστροφή και την επιµονή των λιµών και των επιδη- µιών... Εντέλει, η έννοια αυτή, που αναδείχτηκε από τον Tocqueville [Τοκβίλ], παραµένει µία εµπειρική, εύπλαστη και πολυσήµαντη έννοια, οι ιστορικές χρήσεις της οποίας είναι πολλαπλές και η οποία, την ίδια στιγµή που επιτρέπει στον ιστορικό να δει και να σκεφτεί, περιορίζει το βλέµµα του. Ύστερη Αρχαιότητα, Μεσαίωνας, Περιοδολόγηση 150