Θεόφιλος Αθανασιάδης ΒΙΟΛΟΓΟΣ Τμήμα Ανοσολογίας Ιστοσυμβατότητας ΓΝΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θεόφιλος Αθανασιάδης ΒΙΟΛΟΓΟΣ Τμήμα Ανοσολογίας Ιστοσυμβατότητας ΓΝΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»"

Διώνη Παπαντωνίου
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 MHC / HLA ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Θεόφιλος Αθανασιάδης ΒΙΟΛΟΓΟΣ Τμήμα Ανοσολογίας Ιστοσυμβατότητας ΓΝΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»

Ο όρος MAJOR υπενθυμίζει ότι υπάρχουν πολυάριθμες γονιδιακές θέσεις. Ο όρος COMPLEX (Σύμπλεγμα) υποδηλώνει την πολυπλοκότητα των γονιδιακών θέσεων.

2 Ο όρος MAJOR υπενθυμίζει ότι υπάρχουν πολυάριθμες γονιδιακές θέσεις. Ο όρος COMPLEX (Σύμπλεγμα) υποδηλώνει την πολυπλοκότητα των γονιδιακών θέσεων. Ο όρος HISTOCOMPATIBILITY (Ιστοσυμβατότητα) αναφέρεται στο γεγονός ότι, η αναγνώριση των μορίων του M.H.C από τους υποδοχείς των Τ- λεμφοκυττάρων και τα αντισώματα καθορίζει τη συμβατότητα ή μη ανάμεσα στους ιστούς.

5 1962 : O VAN ROOD ανακαλύπτει τα κοινά αντιγόνα Bw4 και Bw :Εφαρμογή της μικρολεμφοκυτταροτοξικής μεθόδου από τους TERRASAKI και MACCLELLAND. 1980:Έρευνα του HLA συστήματος σε επίπεδο DNA.

12 Απλότυπος A2,B51,Cw2,DR16,DQ5,DPB1*02 Γονότυπος A24,B35,Cw4,DR11,DQ7,DPB1*04 A2,B51,Cw2,DR16,DQ5,DPB1*02 Φαινότυπος Α2,Α24,Β35,Β51,Cw2,Cw4,DR11,DR16,DQ5, DQ7,DPB1*02,DPB1*04

19 θήκη δέσμευσης αντιγονικού πεπτιδίου πεπτίδιο Β2 μιμικροσφαιρίνη διαμεμβρανική περιοχή HLA τάξης Ι μόριο

20 θήκη δέσμευσης αντιγονικού πεπτιδίου πεπτίδιο vxcv διαμεμβρανική περιοχή HLA τάξης ΙΙ μόριο

21 θήκη του HLA μορίου για την υποδοχή και παρουσίαση του αντιγονικού πεπτιδίου

23 θήκη σύνδεσης του αντιγονικού πεπτιδίου τα α1 και α2 πεδία (MHC τάξης Ι) τα α1 και β1 πεδία (MHC τάξης ΙΙ) σχηματίζουν τη θήκη σύνδεσης του αντιγονικού πεπτιδίου

24 έκφραση των HLA HLA τάξης Ι εκφράζονται την 6η εμβρυϊκή εβδομάδα HLA τάξης ΙΙ εκφράζονται την 20η-32η εμβρυϊκή εβδομάδα παραμένουν αμετάβλητα καθ όλη τη διάρκεια της ζωής

26 Η IFN-α, -β, -γ και ο TNF αυξάνουν την έκφραση των HLA -Ι, ενώ οι αδενοϊοί μειώνουν την έκφρασή τους. Η IFN-γ αυξάνει την έκφραση των ΗLA-ΙΙ και προάγει την έκφρασή τους στα κερατινοκύτταρα, στα κύτταρα του εντερικού επιθηλίου, του αγγειακού ενδοθηλίου και στα β-κύτταρα του παγκρέατος. Η IL-4 αυξάνει την έκφραση των HLA-ΙΙ στα εν ηρεμία Β-κύτταρα. Τα κορτικοστεροειδή και οι προσταγλανδίνες μειώνουν την έκφραση των HLA-ΙΙ.

27 επίδραση ορισμένων ιών στην έκφραση των MHC μορίων

28 συχνότητα των HLA αντιγόνων διαφέρει μεταξύ των φυλών Καυκάσιοι (Λευκοί) Μαύροι Κίτρινοι

29 η συχνότητα των HLA αντιγόνων διαφέρει μεταξύ πληθυσμιακών ομάδων της ίδιας φυλής

32 μέθοδοι HLA τυποποίησης HLA -Α -Β -Cw -DR -DQ -DP Oρολογικές CDC Μοριακές PCR-SSP - PCR-SSOP - SBT (low-resolution, high-resolution)

35 ονοματολογία (ορολογικές τεχνικές) HLA-Α1 HLA-Α24(9) HLA-Β39(16) ή HLA-Β39(Βw6) HLA- Cw7 HLA- DR17(3) ή HLA- DR17(52) HLA- DQ2 το w χρησιμοποιείται μόνο: για τα αντιγόνα του C γενετικού τόπου για τα Βw4 και Βw6

36 New HLA-Nomenclature - Valid from April Molecular Irrelevant Mutation Nonexpressed Allele HLA- DRB1* 11: 001:01: 01: N Name of the Gene Broad Specificity Sequencial Allele Intron Polymorph.

42 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ 1. ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ 2. ΠΑΤΡΟΤΗΤΕΣ 3. ΦΥΛΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 4. HLA ΚΑΙ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

46 HLA ΚΑΙ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Η μελέτη του HLA συστήματος στα διάφορα νοσήματα χρησιμεύει στην εις βάθος έρευνα της: αιτιολογίας-παθογένειας-διάγνωσηςταξινόμησης-πρόγνωσης-θεραπείας αυτών των νοσημάτων.

47 Σημασία των συσχετίσεων στην κλινική πράξη 1.Αιτιολογία και παθογένεση Η απλή απόδειξη ότι μία νόσος συσχετίζεται με HLA αντιγόνα,κατευθύνει σε λοιμώδη ή αυτοάνοση αιτιολογία ή συνδυασμό και των δύο 2.Διαγνωστική αξία Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (Α.Σ) συσχετίζεται με HLA Β27, χρησιμοποιείται διαγνωστικός. Εάν υπάρχει υπόνοια από κλινικά και άλλα δεδομένα ότι ένα άτομο πάσχει από Α.Σ. η ανεύρεση του Β27 στο άτομο αυτό, θα αυξήσει την πιθανότητα νόσου σε 93% περίπου, ενώ η απουσία του αντιγόνου θα την ελαττώσει σε 7%.

48 3.Διαχωρισμός υποομάδων Συσχετίσεις με HLA αντιγόνα μπορούν να βοηθήσουν στη διάκριση μεταξύ διαφόρων ποικιλιών μιας νόσου. 4.Πρόγνωση Η παρουσία του HLA-Β27 αντιγόνου σε πάσχοντες από νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα δείχνει ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να εμφανισθεί αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ή οξεία πρόσθια ραγοειδίτιδα. Σε μερικές περιπτώσεις, μία νόσος φαίνεται ότι έχει χειρότερη πρόγνωση σε άτομα, που έχουν ένα συγκεκριμένο αντιγόνο παρά σε άτομα που δεν το έχουν.

49 5.Θεραπεία Είναι πράγματι πρώιμο να πει κανείς ότι HLA μελέτες συνεισφέρουν κατά πολύ στον τρόπο αντιμετώπισης μιας νόσου 6.Πρόληψη Ύπαρξη HLA-Α3 και HLA-Β14 σε πρώτου βαθμού συγγενείς πασχόντων από ιδιοπαθή αιμοχρωμάτωση σημαίνει ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την απομάκρυνση εμφανίσεως της νόσου ή και την πρόληψη. HLA-B27 αντιγόνο σε συγγενείς πασχόντων από αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα θα πρέπει να οδηγήσει σε λήψη προληπτικών μέτρων για την εμφάνιση της νόσου. HLA-Β8 ή HLA-DR3 αντιγόνα σε αδέλφια πασχόντων από κοιλιοκάκη πρέπει επίσης να οδηγήσει σε προληπτικά για την εμφάνιση της νόσου μέτρα. 7.Προγενετική διάγνωση Αφορά στην γενετική καθοδήγηση για μερικές ενδοοικογενειακές ασθένειες. Η συγγενείς υπερπλασία των επινεφριδίων που οφείλεται στην ανεπάρκεια του ενζύμου 21-υδροξυλάση ελέγχεται από γονιδιακή θέση πολύ στενά συνδεδεμένη με την HLA περιοχή και κληρονομείται με τον υπολειπόμενο κατά Mendel χαρακτήρα. Η διεισδυτικότητα της νόσου, η συχνότητα δηλαδή έκφρασής της στους απογόνους με το προσβεβλημένο γονίδιο είναι πάνω από 95%. Εξαιτίας της μεγάλης σύνδεσης των γονιδίων αυτών με την HLA περιοχή και του υπολειπόμενου χαρακτήρα της νόσου τα προσβεβλημένα μέλη μέσα στην ίδια οικογένεια έχουν συνήθως ταυτόσημους HLA φαινοτύπους.

50 διαταραχή της ισορροπίας σύνδεσης (Linkage Disequilibrium). Παρατηρείται ότι δύο ή περισσότερα αντιγόνα διαφόρων γονιδιακών θέσεων του HLA συστήματος βρίσκονται πιο συχνά στον ίδιο απλότυπο απ ότι θα αναμένετο με βάση τη συχνότητά τους στον υπό εξέταση πληθυσμό. Αυτό εκφράζεται σαν Δ διαφορά. α) Ίσως είναι αποτέλεσμα φυσικής επιλογής σύμφωνα με την οποία ορισμένες συνδέσεις μεταξύ των HLA αντιγόνων δίνουν ένα φυσικό πλεονέκτημα σε σύγκριση με άλλες, με αποτέλεσμα την προστασία του ανθρώπου στις μεγάλες επιδημίες. β) Ίσως είναι αποτέλεσμα γενετικής ροής. Παρατηρείται σε αναμείξεις δύο διαφορετικών φυλών. Η μία φέρει το HLA αντιγόνο σε μεγάλη συχνότητα (αλλά όχι σε θετική ισορροπία «Δ»), η άλλη έχει το αντιγόνο σε μικρή συχνότητα. Η ανάμειξη των δύο φυλών οδηγεί σε θετική διαταραχή της ισορροπίας σύνδεσης μεταξύ των αντιγόνων.

51 Ασθένειες Αντιγόνο Σ.Κ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτις B Σύνδρομο Reiter B27 37 Οξεία Ραγοειδίτιδα B Αντιδραστική Αρθρίτιδα B27 18 (Γερσίνα, Σαλμονέλα) Ψωριασική Αρθρίτις, κεντρική B27 B Ψωριασική Αρθρίτις, περιφερική B27 B Νεανική Ρευματοειδής Αρθρίτιδα B27 DR Νεανική Αρθρίτιδα, ολιγοαρθρικού τύπου DR5 3.3 Ρευματοειδής Αρθρίτιδα DR4 A3,B14,DR16,DR4 Σύνδρομο Sjogren DR3 5.7 Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος Λευκοί Ιάπωνες Κινέζοι A1,B8,DR3 DR3 DR2 DQ Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (Υδραλαζίνη) DR ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΕΣ Γλουτενική Εντεροπάθεια DR Χρόνια Ενεργή Ηπατίτιδα DR3 6.8 Ελκώδης Κολίτιδα B5 3.8

52 ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ Ιδιοπαθής Αιμοχρωμάτωση Α3 Β14 Α3,Β Κακοήθης Αναιμία DR5 5.4 Νόσος Hodgkin s Λευκοί Ιάπωνες DP3 DP ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ Ερπητοειδής Δερματίτιδα DR Ψωρίαση Cw6 7.5 Ψωρίαση (Ιάπωνες) Cw6 8.5 Πέμφιγα (Εβραίοι) DR4 A Νόσος Αδαμαντιάδη-Behcet Λευκοί Ιάπωνες Κινέζοι B5 B51 B

53 ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου Ι Υπερθυρεοειδισμός DR4 DR3 DR2 BF1 A1,B8,DR3,DR4 B8 DR3 Υπερθυρεοειδισμός (Ιάπωνες) Ανεπάρκεια Αδρεναλίνης B35 A2 DP5 A2,DP5 Dw Υποξεία Θυρεοειδίτις B Hashimoto Θυρεοειδίτις DR5 3.2 Συγγενής Υπερπλασία Επινεφριδίων B ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ Βαρειά Μυασθένεια Πολλαπλή σκλήρυνση DR2 6.0 Σύνδρομο μανιοκατάθλιψης B Ναρκοληψία DR Σχιζοφρένεια A Β8 ΔΡ

54 ΝΕΦΡΙΚΕΣ Ιδιοπαθής μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτις DR3 6.7 Σύνδρομο Goodpasture DR Πολυκυστικοί νεφροί B5 2.6 IgA νεφροπάθεια (Λευκοί) DR2 0.6 Νεφροπάθεια από άλατα χρυσού DR3 DR ΛΟΙΜΩΔΕΙΣ Λέπρα Β8 6.8 Παραλυτική πολιομυελίτιδα Β ΑNOΣΟΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ IgA ανοσοανεπάρκεια DR IgA ανοσοανεπάρκεια Α33,B14,DR1 Ε.Α.Α. Α.Α. DR17 B

56 ενδογενής οδός ιϊκές, βακτηριακές ή νεοπλασματικές πρωτεΐνες που συντίθενται εντός του κυττάρου συνδέονται με MHC τάξης Ι μόρια παρουσιάζονται στα CD8+ Τ κύτταρα (κυτταροτοξικά)

επεξεργάζονται στα διαμερίσματα ενδοσωμάτων/λυσοσωμάτων συνδέονται

58 εξωγενής οδός πρωτεϊνικά προϊόντα βακτηρίων, παρασίτων ή μυκήτων που εισέρχονται στο κύτταρο με ενδοκύτωση ή φαγοκυττάρωση επεξεργάζονται στα διαμερίσματα ενδοσωμάτων/λυσοσωμάτων συνδέονται με MHC τάξης ΙΙ μόρια παρουσιάζονται στα CD4+ Τ κύτταρα (βοηθητικά /επαγωγικά)

61 Ο βιολογικός ρόλος του HLA συστήματος «Χρησιμεύει σαν δείκτης του ίδιου για την αναγνώριση του μη ίδιου ξένου, από τα λεμφοκύτταρα»

62 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ HLA- ΑΝΤΙΓΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΣΙΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ.

Σχετικά έγγραφα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Ανοσολογία - Ρευματολογία Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό